Sjå ferdigmeldinga frå 2009 - Statsbygg
Sjå ferdigmeldinga frå 2009 - Statsbygg
Sjå ferdigmeldinga frå 2009 - Statsbygg
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Sámi arkiiva<br />
1980-logu loahpageahc=en álggahedje Davviriikkalaé sámi<br />
instituhta, Norgga dutkanrá∂∂i, ja Riikka árkivara “Sámi<br />
arkiivvat” proéeavtta. 1994:is, maΩΩil interim-áigodaga<br />
ásahuvvui Sámi árkiiva/Samisk arkiv vuo∂∂udus, mii<br />
doaibmago∂ii o∂∂ajagi 1.b 1995:as. Ásahus organiserejuvvui<br />
dego priváhta vuo∂∂udussan mas lei iez=as stivra.<br />
Barggut/ulbmil<br />
Vuo∂∂udusa ulbmil lea earret eará “sihkkarastit, gáhttet<br />
ja oidnosii dahkat priváhta sámi árkiivamateriálaid<br />
main lea mearkkaéupmi sámi dutkamii ja boahtteáiggi<br />
máhttui sámi servodatdili birra.”<br />
Sámi árkiivas lea erenoamáé ovddasvástádus daid sámi<br />
priváhta árkiivvaide. Priváhta arkiivat leat árkiivvat<br />
maid priváhta olbmot, organisaéuvnnat, searvvit ja<br />
ealáhusat leat vuo∂∂udan. Ovddasvástádus leamaé<br />
ásahusa váldobargun. Lei álggahuvvon movttiidahttinbargu<br />
mii c=ájehii man dehálaé lei gáhttet sámi<br />
priváhta árkiivvaid. Dát bargu lei sápmelac=c=at, sámi<br />
instituéuvnnaid, fitnodagaid, ja servviid gaskkas.<br />
Olles riika lea Sámi árkiivva bargoguovlu.<br />
Organiseren<br />
O∂∂ajagimánu 1.b 2002:is éattai ásahus Sámedikki<br />
vuollásaz=z=an.<br />
Sámediggi bijai johtui ásahusa ovdáneami guorahallama.<br />
Riikaárkiiva Tore Breivik guorahalai “Sámi arkiivvaid<br />
ja árkiivva doaimmaid”. Sámediggi buorrindohkkehii<br />
2004:is 5. molssaeavttu dán c=ielggadeamis mii skisserii<br />
Sámi árkiivva dego stáhtaárkiivan Riikkaarkivára<br />
vuollásaz=z=an.<br />
O∂∂ajagimánu 1.b 2005:as rájes éattai ásahus sierra<br />
ossodahkan Riikkaarkivára vuolde.<br />
Strategiijat<br />
Riikkaarkivára strategiija dokumeanttas 2010-2014<br />
c=uoz=z=u ahte Sámi árkiiva galgá logi jagi perspektiivvas<br />
leamen guovddáé ja árvvus ádnojuvvon aktevran seailluheamen<br />
priváhta árkiivvaid ja eará kulturhistorjjálaé<br />
gáldomateriálaid gullevac=c=at sámi kultuvrii ja gillii.<br />
Jus dát ulbmil ollaéuvvá de áigu Sámi árkiiva birrasii<br />
2017:s leat ollisalaé árkiivaásahus, sámi ja sámegiela<br />
árkiivamateriálaid vuostáiváldimii ja bálvaleapmái. Go<br />
Diehtosiidii fárret de lea vejolaé dáid strategiijaid juksat.<br />
Øystein Steinlien<br />
jo∂iheaddji<br />
Gáldu – Álgoálbmotvuoigatvuo∂aid<br />
gelbbolaévuo∂aguovddáé<br />
Gáldu – Álgoálbmotvuoigatvuo∂aid gelbbolaévuo∂aguovddáé<br />
rahppui 2003:s. Ásaheapmi lei oassin norgga<br />
eiseválddiid olmmoévuoigatvuo∂apolitihkas ja sámepolitihkas.<br />
Stuoradikki mearrádus ovttastahttit riikkaidgaskasaé<br />
olmmoévuoigatvuo∂ainstrumeanttaid<br />
norgga láhkii (olmmoévuoigatvuo∂aláhka) lei vuo∂∂un<br />
ásaheapmái. Sámepolitihkalaé suorggit leat Stuoradikki<br />
die∂áhus 21:s (1999-2000) namuhuvvon earenoamáé<br />
vuoruhansuorgin Norgga olmmoévuoigatvuo∂abarggus,<br />
dan bottus go álgoálbmogat leat oassin dehálaé<br />
vuoruhansurggiin Norgga riikkaidgaskasaé olmmoévuoigatvuo∂abarggus.<br />
Dáinna duogáz=in mearriduvvui<br />
ásahit diehtojuohkinguovddáz=a sámiid ja álgoálbmogiid<br />
vuoigatvuo∂aid várás. Guovddáé galgá c=ohkket<br />
ja gaskkustit áééáiguoskevaé die∂uid ja dokumentaéuvnna<br />
álgoálbmogiid vuoigatvuo∂aid birra.<br />
Gáldu lea lasseásahussan Norgga olmmoévuoigatvuo∂abirrasii.<br />
Gáldus lea viéuvdna leat sorjjasmeahttun,<br />
áigeguovdilis ja jáhkehahtti gáldun álgoálbmot- ja sámi<br />
vuoigatvuo∂aide. Gelbbolaévuo∂aguovddáz=a ulbmil<br />
lea c=ohkket, hukset, systematiseret, fuolahit,<br />
gie∂ahallat, heivehit ja gaskkustit áééáiguoskevaé<br />
die∂uid ja dokumentaéuvnna álgoálbmotvuoigatvuo-<br />
∂aid birra, riikkas ja riikkaidgaskasac=c=at. Guovddáé<br />
sáhttá maid cuoigut jus lea dárbu dutkamii<br />
áigeguovdilis surggiin.<br />
Gáldu ulbmiljoavkkut leat buohkat geat ohcet die∂uid<br />
álgoálbmotvuoigatvuo∂aid birra riikkas ja riikkaidgaskasac=c=at,<br />
dego skuvllat, eaktodáhtolaé organisaéuvnnat,<br />
almmolaé ásahusat ja eiseválddit. Guovddáé galgá<br />
vuosttaz=ettiin heivehit ja gaskkustit die∂uid ulbmiljoavkkuide<br />
Norggas, muhto maiddái ulbmiljoavkkuide<br />
eará riikkain dan muddui go guovddáé nákce.<br />
Web siidu galdu.org lea Gáldu deháleamos gaskkustankanála.<br />
Siiddus lea badjel 1.440 sierra guossi ja<br />
lagabui 19.000 deaivama beaivái. Siidu o∂asmahttojuvvo<br />
beaivválac=c=at o∂∂asiiguin álgoálbmogiid ja<br />
álgoálbmotvuoigatvuo∂aid birra. Artihkkalat, raporttat<br />
ja eará dokumeanttat nugo ovdamearkka dihte<br />
Finnmárkkuláhka, Davviriikkalaé sámekonvenéuvdna,<br />
áééáiguoskevaé duopmostuollomearrádusat ja riikkaidgaskasaé<br />
konvenéuvnnat (omd. ILO 169) leat<br />
gávdnamis web siiddus.<br />
Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ja Sámediggi<br />
nammadit guovddáz=a stivrra. Romssa universitehta,<br />
Davviriikkalaé sámi instituhtta, Sámi allaskuvla,<br />
Olmmoévuoigatvuo∂aidguovddáé ja Sámirá∂∂i árvalit<br />
12
Change language