Ord for alt - Cappelen Damm

Les og lær !Les og lær !og sprelar fælt på kroken.Om du vil fiske pirajaer,må nedste delen av snøretvera av streng. Kroken måvære ekstra sterk. Og agnetmå vere kjøtt – med blod.Og fiskaren må vereytterst forsiktig! For nårfangsten skal lirkast avkroken, går munnen påpirajaen så tennene klaprar.Sjølv etter at fisken er dregenopp og heng på kroken,bit og bit pirajaene. Og daer det fort gjort å få ei radstoppenåltenner inn i einfinger eller ein naken fot.Gjedda er altså vår piraja– eller barrakuda. Ho harhundrevis av tenner, og deier så skarpe at eigaren kanete kva som helst. Om hanberre får det inn i kjeften.Dei yngste gjeddenestartar med å ete insekt oglarver. Etter eit par vekerbegynner dei å ete fisk,gjerne sine eigne søsken. Detblir sagt at om ein fraktar100 smågjedder frå eitt vatntil eit anna i ein balje, vil einha 50 når ein kjem fram.Berre sporen er å sjå av deiandre, der den stikk framfrå kjeften på den andrehalvparten av søskenflokken.Gjedder har det medå sluke andre fiskar medhovudet først. Er byttet såstort at det ikkje får plass imagen, må det henge ut avmunnen til dess den fremstedelen er fortært og det blirplass.Små gjedder lever øvst ivassflata og et små fiskar.Dei store gjeddene levernede ved botnen der deigøymer seg mellom gras ellerskuggar av steinar og slikt.Time etter time kan dei ståog lure. Men så snart einfisk eller noko anna levandekjem forbi, er dei klare til åangripe. Dei skyt seg fram,det lange halepartiet, sporenog finnane som sit så langtbak, gir ein veldig fart, 40km i timen! Og når gapet erstort og tennene mange ogkvasse, er det umogleg forbyttet å komme seg unna.Dei kvasse bakoverstiltetennene – som står i fleirerader inne i munnen – riv hòli fisken, frosken eller fuglensom gjedda har fått tak i.Gjedda har rykte for åvere uhyre glupsk. Men hohar også tider da ho ikkje et.Som når ho skifter tenner,og det gjer ho heile livetigjennom. I slike periodersvulmar tannkjøttet opp,og dei gamle tennene blirlause og dett ut. Mendei blir erstatta med nye.Hundrevis av tenner – i fleirerader – får plass i den bredegjeddesnuten.PIRAJA Pygocentrus nattereriTenner: mange og skarpeMat: altetandeStorleik: 30 cmUtbreiing: elvar i Sør-AmerikaGJEDDE Esox luciusTenner: fl eire hundre tenner, fl esti overkjeven, i underkjeven er detfærre og enda skarpareMat: insekt, krepsdyr, fi sk, frosk,vånd (jordrotte) og andungarStorleik: opp til 1,5 m lang ogover 35 kg, hoa er alltid større ennhannenTil slutt skal du få høreom ein fisk som har såmange tenner som det gåran. Skater er flate og lever påhavbotnen. Dei har munnenpå undersida, og den er dektav tenner. Tennene sit så tettsom det går an, munnen blirsom ei knusemaskin. Straksskater ser noko dei vil ete,legg dei munnen over detog valsar det flatt. Krabber,flyndrer, ålar og ormar blirmoste før dei går ned.Utbreiing: ferskvatn i heileEuropa, Nord-Asia og Nord-AmerikaPIGGSKATE Raja clavataTenner: munnen er tettpakka medtennerMat: botndyrStorleik: opp til 1,2 m, hoene blirstørst, dei kan bli heile 8 kgUtbreiing: Atlanterhavet,Middelhavet og Svartehavet2223