ШЫМКЕНТ КЕЛБЕТІ #103
Жұма 29 желтоқсан 2017 жыл, №1539
Жұма 29 желтоқсан 2017 жыл, №1539
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
8<br />
№103 (1539)<br />
29 желтоқсан<br />
2017 жыл<br />
Жыл жаңалығы<br />
www.shymkala.kz<br />
Ресми деректерге<br />
сүйенсек, елімізде<br />
базалық зейнетақы<br />
зейнет жасындағы<br />
2 млн 139<br />
мың, ынтымақты<br />
зейнетақы – 2 млн<br />
127 мың жанға тағайындалған.<br />
Ендеше, 2018 жылдың<br />
1 қаңтарынан бастап енетін<br />
зейнетақыдағы өзгерістерге<br />
елеңдейтіндер көп. Жаңа<br />
жылдан бастап зейнетақы<br />
жүйесіндегі жүзеге асатын<br />
жаңалықтарды, жəрдемақыларды<br />
«Азаматтарға арналған<br />
үкімет» мемлекеттік корпорациясы»<br />
коммерциялық<br />
емес акционерлік қоғамының<br />
ОҚО бойынша филиалы<br />
– «Əлеуметтік төлемдерді<br />
ведомствоаралық есептеу<br />
орталығы» департаментінің<br />
директоры Бахыт Мүсірəліұлы<br />
тарқатып айтып береді.<br />
мөлшері ең төменгі күнкөріс деңгейінің<br />
74%-ын, 30 жылда - 94%-<br />
на жетеді. Еңбек өтілі 33 жəне<br />
одан да көп жылды құраса, базалық<br />
зейнетақының мөлшері ең<br />
төменгі күнкөріс деңгейінің 100%-<br />
ын құрайды. Азаматтар (азаматша)<br />
неғұрлым көп жұмыс істеген сайын<br />
оның жинақтаушы жəне бюджеттік<br />
қаражат есебінен төленетін базалық<br />
зейнетақысы да көбірек болады.<br />
Мысалы, еңбек өтілі 35 жыл<br />
болса, 1998 жылдың 1 қаңтарына<br />
дейінгі ынтымақты зейнетақы жүйесінде<br />
еңбек өтілінің 20 жылы ғана<br />
есептелетін еді. Қалған 15 жылға<br />
зейнетақы жинақтау қорына аударылған<br />
зейнетақы жарнасы қосылатын.<br />
Енді 2018 жылдың 1 шілдесінен<br />
бастап 35 жылдық еңбек<br />
өтілі толықтай саналады.<br />
ДЕКРЕТТІК ДЕМАЛЫСТА<br />
БОЛҒАН УАҚЫТ ЕҢБЕК<br />
ӨТІЛІНЕ ЕСЕПТЕЛЕДІ<br />
2014 жылғы қаңтардан бері жұмыс<br />
істейтін əйелдерге бір жасқа<br />
дейінгі бала күтіміне байланысты<br />
зейнетақы жарнасы аударылып<br />
тұрады. Яғни, міндетті жарнаның<br />
мөлшері - 10 пайыз. Оның<br />
18<br />
зейнетақы төлемдерінің тағайындалуына<br />
құқықтары бар.<br />
Сонымен бірге зейнетақы жинақтары<br />
жеткілікті жандар шарт<br />
жасау арқылы ерлер – 55, əйелдер<br />
50-55 жасында зейнет демалысына<br />
ерте шыға алады. Ол үшін<br />
əйелдердің зейнетақы қорында –<br />
12 млн, ерлерде – 9 млн теңге<br />
жинақталуы тиіс.<br />
ӨТІНІШ БЕРУ МЕРЗІМІ<br />
Егер əйел азамат зейнеткерлік<br />
жасқа (58 жас) 2017 жылғы 10 қарашада<br />
толып, уақытында, яғни,<br />
2017 жылғы 31 желтоқсанға дейін<br />
жасы бойынша зейнетақы төлемін<br />
тағайындауға өтініш бермей, тек<br />
2018 жылғы қаңтар айында келсе,<br />
онда «Қазақстан Республикасында<br />
зейнетақымен қамсыздандыру<br />
туралы» Заңның 11-бабының<br />
1-тармағына сəйкес, өтінішімен<br />
жəне құжаттар топтамасымен<br />
жасы бойынша зейнетақы төлемін<br />
тағайындауға 58,6 жасқа толғанда<br />
ғана өтініш бере алады.<br />
Зейнетақысы жəне жəрдемақы<br />
жөнінде өзекті сұрақтар туындап<br />
жатса, жергілікті «Əлеуметтік төлемдерді<br />
ведомствоаралық есептеу<br />
орталығы» немесе «Халыққа<br />
қызмет көрсету орталығы» бөлім-<br />
де арттыру жоспарлануда.<br />
2018 жылдың 1 қаңтарынан<br />
айлық есептік көрсеткіш (АЕК) 2<br />
405 теңгеге тең, ең төменгі зейнетақы<br />
мөлшері 33 745 теңге, ал<br />
мемлекеттік базалық зейнетақы<br />
төлемі 15 274 теңгеге дейін жоғарылайды.<br />
Сондай-ақ, жаңа тағайындалған<br />
зейнетақы мөлшерлерін есептеу<br />
үшін есепке алынатын ең жоғарғы<br />
табыс 110 630 теңгені көрсетсе<br />
(46 айлық есептік көрсеткіш<br />
х 2 405 теңге), ең жоғарғы жаңадан<br />
тағайындалған зейнетақы<br />
мөлшері 82 973 теңге болады (46<br />
АЕК - 75%)<br />
Мүгедектiгi бойынша, асыраушысынан<br />
айрылу жағдайы бойынша<br />
жəне жасына байланысты берiлетiн<br />
мемлекеттiк əлеуметтiк жəрдемақылар,<br />
сонымен қатар əлеуметтік<br />
медициналық жəне түзету<br />
мекемелерінде тұратын азаматтар<br />
үшін берілетін төлемдер мөлшері<br />
ең төменгі күнкөріс деңгейінің<br />
өзгеруіне байланысты өсіріледі.<br />
Яғни, ең төменгі күнкөріс деңгейі<br />
– 28 284 теңге.<br />
Еңбек жағдайлары ерекше<br />
зиян жəне ерекше ауыр жұмыстарда<br />
істеген адамдар үшін берілетін<br />
мемлекеттік арнайы жəрдемақының,<br />
бала туғанда берілетін<br />
Сонымен қатар, мемлекеттік<br />
əлеуметтік сақтандыру қорынан<br />
2018 жылғы 1 қаңтардағы жағдай<br />
бойынша алушы болып табылатын<br />
тұлғаларға еңбек ету қабілетінен<br />
жəне асыраушысынан айрылу<br />
жағдайларына тағайындалған<br />
əлеуметтік төлемдердің мөлшерін<br />
16%-ға арттыру көзделген.<br />
Банкроттық салдарынан таратылған<br />
жəне қызметкерлердің<br />
өміріне немесе денсаулығына<br />
келтірілген зиян үшін жауапты деп<br />
танылған заңды тұлғалардың бұрынғы<br />
қызметкерлеріне зиянды<br />
өтеу жөніндегі төлемдерді капиталдандыру<br />
кезеңі аяқталғаннан<br />
кейін жүзеге асырылатын ақшалай<br />
төлемдерін алушылар 6%-ға<br />
арттырылады.<br />
КӨП БАЛАЛЫ АНАЛАРҒА<br />
ТАҒАЙЫНДАЛАТЫН<br />
ЖӘРДЕМАҚЫ<br />
«ҚР арнаулы мемлекеттік жəрдемақы<br />
туралы» еліміздің 1999<br />
жылғы 5 сəуірдегі № 365-I Заңына<br />
сəйкес, «Алтын алқамен», «Күміс<br />
алқамен» жəне «Батыр ана» ретінде<br />
марапатталған, І жəне ІІ дəре-<br />
20жыл:<br />
ЗЕЙНЕТАҚЫ ЖuЙЕСІНДЕ<br />
ҚАНДАЙ oЗГЕРІСТЕР БАР?<br />
Айгүл КЕРІМБАЙҚЫЗЫ<br />
aigul-kerim@mail.ru<br />
ЗЕЙНЕТКЕРЛІК<br />
ӨТІЛГЕ НЕ КІРЕДІ?<br />
Осы уақытқа дейін ерлер 63,<br />
əйелдер 58 жасында зейнеткерлікке<br />
шықса, 2027 жылға қарай əйелдер<br />
мен ерлердің зейнетке шығу<br />
жасы теңеледі. 2018 жылдың 1<br />
шілдесінен бастап зейнетақы жүйесін,<br />
қатысу өтіліне қарай тағайындалатын<br />
базалық зейнетақы<br />
төлемдерін тағайындауда өзгерістер<br />
енгізіледі.<br />
Осыған дейін барлық адамға<br />
базалық зейнетақы тағайындауда<br />
қандай еңбек өтілі болса<br />
да мөлшері бірдей болды. Енді<br />
1998 жылдың қаңтарына дейінгі<br />
де, кейінгі де еңбек өтілі есепке<br />
алынады. Зейнеткерлік өтілге<br />
ынтымақты жүйесінде жинақталған,<br />
1998 жылғы 1 қаңтарға еңбек<br />
өтілі; міндетті зейнетақы жарналары<br />
төленген аралықты қарастыратын<br />
жинақтау өтілі; бала үш<br />
жасқа толғанға дейінгі, 16 жасқа<br />
дейінгі бала кезінен мүгедек баланың<br />
күтімі; əскери қызметкермен,<br />
арнайы мемлекеттік органдардың<br />
қызметкерімен, дипломатиялық<br />
жұмыскерлермен жəне т.б.<br />
бірге тұрған уақыты кіреді.<br />
Бұл өзгерістер 2018 жылғы 1<br />
шілдеден бастап базалық зейнетақысы<br />
қайта есептелетін зейнеткерліктегі<br />
жəне жаңадан зейнеткерлікке<br />
шығатын адамдарға қолданылады.<br />
ЕСЕПТЕУ ӘДІСТЕМЕСІ<br />
Егер азамат 10 жыл ғана жұмыс<br />
істеп, БЗЖҚ-ға аударымдар<br />
жасаған болса немесе мүлдем жұмыс<br />
істемеген болса, оған базалық<br />
зейнетақы ең төменгі күнкөріс<br />
деңгейінің 54%-ы мөлшерінде тағайындалады.<br />
10 жылдан астам<br />
жұмыспен өтелген əр жыл үшін<br />
базалық зейнетақы 2%-ға арттырылады.<br />
Мысалы, 20 жыл қатысу<br />
өтілінде базалық зейнетақының<br />
6 пайызын мемлекеттік сақтандыру<br />
қоры аударса, ал 4 пайызы<br />
республикалық бюджеттен субсидияланады.<br />
2018 жылы да дəл осылай жалғасады<br />
жəне декреттік демалыста<br />
болған 3 жыл еңбек өтіліне есептеледі.<br />
Жоғары оқу орнын оқып жүрген<br />
жəне əскерде болған кезеңдер<br />
де міндетті түрде еңбек өтілі<br />
ретінде саналатын болды.<br />
ЗЕЙНЕТКЕРЛІККЕ ЕРТЕ<br />
ШЫҒУҒА БОЛАДЫ<br />
Қазақстанда зейнеткерлік жастың<br />
жоғарылауы қазіргі кезде зейнеткерлікке<br />
ерте шығуға жеңілдігі<br />
бар əйелдерге қатысы болмайды.<br />
Бұл бес жəне одан көп бала туған<br />
(асырап алған) жəне оларды сегіз<br />
жасқа дейін тəрбиелеген əйелдер<br />
53 жасқа толғанда жасы бойынша<br />
зейнетақы төлемдеріне құқығы болады.<br />
Сонымен қатар, 1949 жылғы<br />
29 тамыз бен 1963 жылғы 5<br />
шілде аралығы кезеңінде төтенше<br />
жəне барынша көп радиациялық<br />
қаупі бар аймақтарда кем дегенде<br />
5 жыл уақыт тұрған əйелдердің<br />
45 жасқа толғанда жасы бойынша<br />
шелеріне жүгініп, мамандардан кеңес<br />
алуларына болады.<br />
ЗЕЙНЕТКЕРЛІК<br />
ЖАСТЫ КЕЗЕҢ-КЕЗЕҢІМЕН<br />
КӨТЕРУ КЕСТЕСІ<br />
2018 жылы зейнет жасы: 63 жас<br />
- ер адамдар үшін, 58 жас жəне 6<br />
ай - əйел адамдар үшін.<br />
Базалық зейнетақы – еңбек<br />
өтілі мен табысы болмаған зейнет<br />
жасындағыларға беріледі.<br />
Ынтымақты зейнетақы – 1998<br />
жылдың 1 қаңтарына дейін əйелдерде<br />
20, ер адамдарда 25 жыл<br />
еңбек өтілі болғанда республикалық<br />
бюджеттен бөлінетін қаржы.<br />
Мұны зейнет жасына жеткенше жинақтаушы<br />
зейнетақы қорына 10%-<br />
дан құйып отырады.<br />
ЕҢ ТӨМЕНГІ<br />
ЗЕЙНЕТАҚЫ МӨЛШЕРІ<br />
2018 жылдың 1 қаңтарынан<br />
бастап, тағайындалған зейнетақы<br />
төлемдерін, соның ішінде əскери<br />
қызметте болған қызметкерлерінің<br />
зейнетақы төлемдерін 8% көлемін-<br />
ЗЕЙНЕТКЕРЛІК ЖАСТЫ КЕЗЕҢ-КЕЗЕҢІМЕН КӨТЕРУ КЕСТЕСІ<br />
Жыл<br />
Зейнеткерлік<br />
жасы<br />
Туған күні<br />
2018 жылғы 1 58 жас 6 ай 1960 жылғы 1 қаңтар мен 1960 жылғы<br />
қаңтар<br />
30 маусым аралығы<br />
2019 жылғы 1<br />
қаңтар<br />
59 жас 1960 жылғы 1 шілде мен 1960 жылғы<br />
31желтоқсан аралығы<br />
2020 жылғы 1 59 жас 6 ай 1961 қаңтар мен 1961 жылғы<br />
қаңтар<br />
30 маусым аралығы<br />
2021 жылғы 1<br />
қаңтар<br />
60 жас 1961 жылғы 1 шілде мен 1961 жылғы<br />
31 желтоқсан аралығы<br />
2022 жылғы 1 60 жас 6 ай 1962 жылғы 1 қаңтар мен 1962 жылғы<br />
қаңтар<br />
30 маусым аралығы<br />
2023 жылғы 1<br />
қаңтар<br />
61 жас 1962 жылғы 1 шілде мен 1962 жылғы<br />
31 желтоқсан аралығы<br />
2024 жылғы 1 61 жас 6 ай 1963 жылғы 1 қаңтар мен 1963 жылғы<br />
қаңтар<br />
30 маусым аралығы<br />
2025 жылғы 1<br />
қаңтар<br />
62 жас 1963 жылғы 1 шілде мен 1963 жылғы<br />
31 желтоқсан аралығы<br />
2026 жылғы 1 62 жас 6 ай 1964 жылғы 1 қаңтар мен 1964 жылғы<br />
қаңтар<br />
30 маусым аралығы<br />
2027 жылғы 1<br />
қаңтар<br />
63 жас 1964 жылғы 1 шілде мен 1964 жылғы<br />
31 желтоқсан аралығы<br />
біржолғы жəне бала бір жасқа толғанға<br />
дейін оның күтіміне байланысты<br />
берілетін мемлекеттік жəрдемақы<br />
мөлшерлері, арнайы мемлекеттік<br />
жəрдемақылар тағайындалуы<br />
мен артылу мөлшері 2018<br />
жылдың 1 қаңтарынан бастап айлық<br />
есептік көрсеткіштің мөлшеріне,<br />
яғни 2 405 теңгеге көбейеді.<br />
Мəселен, №1 тізім бойынша арнайы<br />
жəрдемақы мөлшері – 22<br />
655 теңге, ал №2 тізім бойынша<br />
– 20 154 теңге.<br />
Ата-аналарға, қорғаншылар<br />
немесе қамқоршыларға берілетін<br />
немесе мүгедек баланы тəрбиелеушіге<br />
берілетін жəрдемақылардың<br />
тағайындалуы мен арттырылуы<br />
1,05 ең төменгі жалақы мөлшерінен<br />
алынып (ең төменгі жалақы<br />
мөлшері 28 284 теңге), 29<br />
698 теңге жетеді.<br />
БАЛА КҮТІМІНЕ БЕРІЛЕТІН<br />
ЖӘРДЕМАҚЫ<br />
Бала туғанда берілетін біржолғы<br />
мемлекеттік жəрдемақы<br />
мен бала бір жасқа толғанға<br />
дейін оның күтіміне байланысты<br />
берілетін мемлекеттік жəрдемақы<br />
мөлшерлері 2018 жылдың 1<br />
қаңтарында:<br />
Бірінші, екінші, үшінші балаға<br />
– 91 390 теңге (38 айлық есептік<br />
көрсеткіш); Төртінші жəне одан<br />
кейінгі балаларға – 151 515 теңге<br />
(63 айлық есептік көрсеткіш)<br />
төленіп беріледі.<br />
Сондай-ақ, бала бір жасқа<br />
толғанға дейін оның күтіміне<br />
байланысты ай сайынғы төленетін<br />
жəрдемақы мөлшерінің төлемі<br />
мынадай:<br />
Бірінші балаға – 13 853 теңге;<br />
Екінші балаға – 16 379 теңге;<br />
Үшінші балаға – 18 880 теңге;<br />
Төртінші және одан кейінгі балаларға –<br />
21 405 теңге төленеді.<br />
желі «Ана даңқы» ордендерімен<br />
марапатталған көп балалы аналар<br />
үшін арнаулы мемлекеттік жəрдемақылар<br />
тағайындау тəртібі, ҚР<br />
«Балалы отбасыларға берілетін<br />
мемлекеттік жəрдемақылар туралы»<br />
Заңына ауыстырылады. Бірақ,<br />
бір төлемнен басқа төлемге ауыстыру<br />
үшін қайта рəсімделуі автоматты<br />
түрде алушылардан ешбір<br />
жаңа өтініш алынбай жүзеге асырылады.<br />
Ал 2018 жылдың 1 қаңтарынан<br />
аталған төлемдер мөлшері<br />
– 15 392 теңге.<br />
Сондай-ақ, келер жылы мүгедектігіне<br />
байланысты тағайындалатын<br />
мемлекеттік əлеуметтік жəрдемақы<br />
мен арнаулы мемлекеттік<br />
жəрдемақы біріктіріліп төленеді.<br />
ТҮЙІН<br />
Халықтың əр жылдан<br />
күтер жақсылығы<br />
мол. Елімізде əлеуметтік салада<br />
тұрғындардың игілігі үшін жаңа<br />
бағдарламалар іске қосылды.<br />
"Бiз 2020 жылға дейін зейнетақы<br />
жүйесiн жаңғыртуды аяқтаймыз.<br />
Мемлекет басшысының тапсырмасымен<br />
осы уақыттан бастап<br />
мемлекет бюджетiнен төленетiн<br />
зейнетақы көлемiн арттыруды<br />
қарастырып отырмыз. 2018 жылдың<br />
1 қаңтарынан бастап базалық<br />
зейнетақы, мүгедектерге,<br />
асыраушысынан айырылғандарға<br />
төленетiн жəрдемақы 16 пайызға<br />
дейін өседі» дейді ҚР еңбек<br />
жəне халықты əлеуметтік қорғау<br />
министрі Т. Дүйсенова.<br />
Зейнетақыдағы жаңа реформалардан<br />
бөлек осыған дейін<br />
пилоттық жоба ретінде қолданылған<br />
«Өрлеу» жобасы 2018<br />
жылы түбегейлі іске асыралатын<br />
болады. Онда жəрдемақының<br />
орнына жаңа форматтағы атаулы<br />
əлеуметтік көмек төленеді.<br />
Мұндағы биліктің мақсаты аталған<br />
жоба арқылы аз қамтылған<br />
отбасыларды кəсіпке үйретіп,<br />
жағдайын түзетуге мүмкіндік<br />
беру. Бұдан бөлек «Нəтижелі жұмыспен<br />
қамту» мемлекеттік бағдарламасы<br />
аясында өңірде 12<br />
мыңнан астам адам кəсіптік<br />
білім алуға жолдама алып, 9<br />
мыңы мамандық игерді.
Change language