ШЫМКЕНТ КЕЛБЕТІ №17
Жұма 2 наурыз 2018 жыл
Жұма 2 наурыз 2018 жыл
- TAGS
- corruptio
- corrumpire
- xvii
- xviii
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
4<br />
<strong>№17</strong> (1556)<br />
2 наурыз<br />
2018 жыл<br />
Жаңа технология<br />
www.shymkala.kz<br />
Р<br />
Экзоскелет –<br />
робот құрастырудағы<br />
алғашқы жетістік<br />
обот құрастырушылар қимылсыз қалған денеге жасанды<br />
интелект арқылы жан бітірмек. Әлемде мұны<br />
АҚШ, Израиль, Жаңа Зеландия, Ресей, Жапония сынды<br />
мемлекеттер елдер қолға алған. Экзоскелет жасаушы<br />
осы бес мемлекеттің қатарына жуырда ғана 6-шы<br />
болып Қазақстан енді. Алғашқы аяқ алысынан-ақ халық<br />
арасында бұл құрылғыға сұраныс артып отыр.<br />
«Viptop robotics» компаниясы осылайша тағдырдың<br />
тауқыметін тартып, мүгедектер арбасына таңылған<br />
талай жанға үміт отын сыйламақ.<br />
Азамат ЖАППАР<br />
azamat.zhappar@mail.ru<br />
Негізгі мақсат –<br />
бес бағыт<br />
Алғашқы ой көмек беру және<br />
емделу жолын жеңілдетуден туған.<br />
Яғни, шымкенттік кәсіпкер<br />
Әбдіразақ Жанбосынов жүру, тұру<br />
мүмкіндігінен айырылған азаматтарға<br />
көмектесу мақсатында робот<br />
құрастырушы жас ғалымдар<br />
мен өнертапқыштардың басын бір<br />
арнаға бұрады. Елбасының Жолдауындағы<br />
цифрлық және басқа<br />
да инновациялық шешімдерді<br />
әзірлеушілердің өз экожүйесін дамытуы<br />
аса маңызды мәселеге айналып<br />
отырғанын түсінген кәсіпкер<br />
алғашқы экзоскелетін құрастыруға<br />
кіріседі. Ол аталмыш құрылғыны<br />
болашақтың қажетіне<br />
балайды.<br />
– Әр қалада жүрген жас мамандардың<br />
басын қосып, бір жыл<br />
бұрын экзоскелет жасауды бастадық.<br />
Бүгінге дейін үш экзоскелет<br />
құрастырдық. Оның біріншісі ауыр<br />
зат көтеруге арналған. Белгілі себептермен<br />
ол аяқсыз қалды. Ал<br />
екінші экзоскелетті 11 жасар Ақмарал<br />
деген қызға сыйға тарттық.<br />
Үшіншісі де бітуге таяу, –<br />
дейді компания басшысы Әбдіразақ<br />
Жанбосынов.<br />
Екінші басымдық әлеуметтік<br />
салаға беріліп отыр. Оның ішінде<br />
құрылыста оқыстан денсаулығына<br />
зақым келіп, жұмыссыз қалған<br />
кісілер мен дәл сондай қиындықпен<br />
бетпе-бет күресіп жүрген<br />
адамдардың өмірін қалайда<br />
жеңілдеткісі келеді. Алғашқы экзоскелетті<br />
қайырымдылық ретінде<br />
сыйға берген компания осы санаттағы<br />
өзге жандарға арнап алдағы<br />
уақытта жаңаларын құрастыруды<br />
көздеп отыр. Олар тек белден<br />
төменгі тірек-буын органдарын<br />
ғана назарға алып қоймай,<br />
ес-түссіз жатқан науқастардың<br />
орнынан тұруына жағдай туғызбақ.<br />
Медицина саласы мамандарын<br />
да бұл құрылғы таң қалдырған.<br />
Экзоскелеттің адам денсаулығына<br />
да пайдасы орасан зор. Бұлшықет<br />
пен сүйек тінін жұмыс істеткізеді,<br />
қан қысымын қалпына<br />
келтіреді, ас қорыту жүйелерінің<br />
қызметін жақсартады.<br />
- Елімізде бүгінгі таңда 626<br />
мың мүгедек бар. Бірақ олардың<br />
қатары күн санап артып келеді.<br />
Мүмкіндігі шектеулі жандарға<br />
мемлекет тарапынан көрсетіліп<br />
жатқан көмектер аз емес.<br />
Ең тиімдісі – олардың аяққа тұрып<br />
кеткендері деп есептеймін,-<br />
дейді врач-травматолог Талғат<br />
Бейсебаев.<br />
Үшінші мақсат – жалпы<br />
өндірісті дамыту. «Ақылды технологиялар»<br />
– агроөнеркәсіп кешенін<br />
қарқынды дамыту мүмкіндігі<br />
екені мемлекеттің биылғы Бас<br />
жоспарында айтылды. Міне, компанияның<br />
алға қойған басымдықтарының<br />
қатарында зауыт, фабрика<br />
кәсіпорындар жұмыстарын жеделдету,<br />
жұмыс процесін жеңілдету<br />
мақсатында экзоскелеттер<br />
құрастырылмақ. Бұл құрылғының<br />
құрылыста да пайдалы тұстары<br />
бар. Мысалы, таулы аймақтарға<br />
немесе бой көтеріп жатқан<br />
ғимараттарға үлкен техника кіре<br />
алмаса, экзоскелет арқылы ауыр<br />
зат жеткізіп, оларды ары-бері тасып,<br />
орнынан жылжытуға болады.<br />
Яғни, кәсіпкер айтып өткен<br />
аяқсыз қалған экзоскелеттің бірі<br />
тап осы ауыр заттарды көтеруге<br />
арналған. Оның көмегімен тау-кен,<br />
шахта, жедел құтқару саласындағы<br />
адамдардың жұмыстарын<br />
жеңілдетуге мүмкіндік мол. Соңғы<br />
мақсатты әлі іс жүзінде пайдаға<br />
жаратып көрмеген. Алайда әскери<br />
салада да экзоскелеттің қажетке<br />
жарайтынын жеткізді.<br />
«Медет»<br />
сыйлаған құрылғы<br />
Елімізде өмірдегі әртүрлі<br />
сынаққа тап болған 700 мың<br />
мүмкіндігі шектеулі жан бар.<br />
Олардың 100 мыңнан астамы арбаға<br />
таңылғандар. Әрине осыншама<br />
адамның барлығына экзоскелет<br />
әзірлеп беруге компанияның<br />
қауқары жетпейді. Ол үшін<br />
үлкен орын мен еңбек қолы керек.<br />
Дегенмен алғашқы «Медет»<br />
Ақмарал есімді қызға сыйланды.<br />
4 жасында биіктен құлап, арбаға<br />
таңылған балақайдың арманы өз<br />
аяғымен жүру еді. Әбдіразақ Жанбосынов<br />
сыйға тартқан экзоскелеттің<br />
арқасында арманы орындалып,<br />
өмірге деген құштарлығы<br />
қайта оянғандай болды.<br />
– Ақмаралдың құрылғыны<br />
киіп, алғашқы қадам жасағандары<br />
әлі де көз алдымда. Балақайдың<br />
қуанышын сөзбен айтып жеткізу<br />
мүмкін емес. Анасы да алғасын<br />
жаудырып жатыр, – дейді Орта<br />
Азия елдеріндегі алғашқы экзоскелетті<br />
құрастырған кәсіпкер. Айта<br />
кетейік, Ақмаралға сыйға тартқан<br />
экзоскелеттің құны 12 мың АҚШ<br />
долларына тең.<br />
Кәсіпкердің айтуынша, қиналған<br />
жандарға медет сыйлайық деген<br />
оймен құрылғыларға осылай<br />
«Медет» атауын берген. Сондайақ,<br />
бұл «медицина» сөзіне де жақын<br />
атау дейді. Бүгінгі таңда экзоскелеттің<br />
үшіншісі жасалып бітудің<br />
алдында тұр. Әрбір құрылғы<br />
жекелеген адамдардың жағдайына<br />
ыңғайлап жасалынады.<br />
Оның салмағы, қимыл-қозғалысқа<br />
оңтайлы болуы үшін компьютердің<br />
көмегімен арнайы бағдарлама<br />
енгізіледі. Кейін бір ғана батырманың<br />
көмегімен жүре алмайтын<br />
жанды құрылығы 2 сағатқа<br />
дейін орнынан тұрызып, жүруіне<br />
жәрдемдеседі. Өйткені оның қуаты<br />
сол уақытқа ғана жетеді. Егер<br />
қуат көзі таусылып қалса, электр<br />
қуатына қосып, қайта пайдалады.<br />
Шет елдегі экзоскелеттің де шама-шарқы<br />
сол уақытты құрайды.<br />
Жаңа офис –<br />
жаңа бастамалар<br />
«Viptop robotics» компаниясына<br />
«Даму» кәсіпкерлікті дамыту<br />
қоры қолдау білдіріп, Алматы<br />
қаласындағы ғылыми зерттеу<br />
институтынан офис берген.<br />
Бүгінгі таңда онда 5 адам экзоскелет<br />
құрастыруда. Әбдіразақ Жанбосыновтың<br />
айтуынша, экзоскелеттер<br />
жігіттердің өз ойларынан<br />
туындаған. Яғни, олардың сыртқы<br />
көрінісі, жалпы болмысы ешқандай<br />
көшірме емес. Әр экзоскелетті<br />
жасаған сайын өзгерістер<br />
енгізіп, жетілдіріп жатыр. Алдағы<br />
уақытта экзоскелет құрастырушы<br />
шетелдік әріптестерінің жұмыстарымен<br />
таныстырып, әріптестік<br />
байланыс орнатпақ. Ендігі мақсат<br />
– ағымдағы жылдың жартысына<br />
дейін айына 10 дана «Медет» экзоскелетін<br />
құрастыру. Жыл соңына<br />
дейін оның санын айына 50-ге<br />
жеткізіп, ал M PRO деп аталатын<br />
экзоскелеттің түрінен 25-тен асыруды<br />
көздеп отыр. Алдағы жылдары<br />
әскери салаға арналған және<br />
жалпыға ортақ сериялы экзоскелеттер<br />
жасап көрмек. Бағаларына<br />
тоқталсақ, АҚШ-та бір экзоскелет<br />
110 мың доллар тұрады. Ал Ресейде<br />
оның құны 45 мың доллар болса,<br />
біздегі жоспарланған баға 10-<br />
12 мың доллар шамасында. Бұл<br />
компанияда жұмыстың көбі қолмен<br />
атқарылады. Сондықтан да<br />
бағасын төмендетуге мүмкіндік<br />
бар. Экзоскелетке қажетті қозғалтатын<br />
редукторды ғана Жапониядан<br />
алдыртады. Ал қалған қажетті<br />
темір-терсектің бәрі өзімізден<br />
шығады. Компания басшысы<br />
Ә.Жанбосынов қазіргі таңда робот<br />
құрастырушы жастардың барлығына<br />
ортақ ғылыми отралық ашуды<br />
жоспарлап отырғанын айтты.<br />
Ол үшін 70 млн теңге көлемінде<br />
қаржы қажет. Сөз жүзінде қолдау<br />
білдіргенімен, іс жүзінде әрекет<br />
етуге белсенділік танытатын жандар<br />
әзірге табылмай тұр,- дейді<br />
кәсіпкер. Егер бұл игілікті істі қолдаушылар<br />
табылып, жұмыс жүйеге<br />
қойылса, кәсіпкердің мақсаты<br />
орындалғаны. Елімізде Орта Азиядағы<br />
экзоскелет құратыратын алғашқы<br />
орталық ашылып, толыққанды<br />
іске кірісер еді. Ал бұл –<br />
қаншама мүгедек жанның аяғына<br />
тұруына, оған қоса өндірістік<br />
процестердің өркен жаюына жол<br />
ашары анық.<br />
Фото: Әйгерім Бегімбет
Change language