ШЫМКЕНТ КЕЛБЕТІ №17
Жұма 2 наурыз 2018 жыл
Жұма 2 наурыз 2018 жыл
- TAGS
- corruptio
- corrumpire
- xvii
- xviii
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
«Opening Ukraine»<br />
www.shymkala.kz<br />
<strong>№17</strong> (1556)<br />
2 наурыз<br />
2018 жыл<br />
7<br />
Экотуризмнің<br />
мәні – тамырдан<br />
ажырамау<br />
Роман<br />
Пересунько<br />
РОВЕН. Дубно.<br />
Украин жеріндегі<br />
туризмнің ең танымал<br />
түрі – экотуризм.<br />
Туризмнің бұл<br />
түрін «жасыл туризм» немесе<br />
агротуризм деп те<br />
атайды.<br />
Яғни, кәдімгі ауылдық<br />
жердегі демалыс. Әлемнің<br />
көптеген мемлекеттері<br />
бүгінде агротуризмді дамытудың<br />
өзіндік жолдарын<br />
қалыптастырып, үлкен<br />
пайдаға кенеліп отыр.<br />
Бір қызығы, ауылдық туризм<br />
әлемдік туристік индустрияның<br />
ең қарқынды<br />
дамып келе жатқан саласы.<br />
Жалпы Еуропа елдерінде<br />
мәселен жыл сайын Италия,<br />
Франция, Испания бірнеше<br />
миллион агротуристерді<br />
қабылдайды екен.<br />
Бүгінгі таңда Украина, Ресей<br />
мен Беларусия елдері<br />
де туризмнің агротуризм<br />
сынды табысты түріне айрықша<br />
көңіл бөлуде, әрі<br />
оны жан-жақты қолдап, дамытуда.<br />
Ауылдық туризм саласында<br />
заманауи қонақүй<br />
тұрғызудың да қажеті жоқ.<br />
Ол табиғаттың көркін бұзады.<br />
Жасыл туризм – ауылдың<br />
шынайы өмірін қабылдау.<br />
Туристер демалатын<br />
табиғи орындардың іргесіндегі<br />
ауылдарды туризм саласына<br />
тарту тиімді үрдіс<br />
ретінде танылып отыр. Украинада<br />
осындай «агроусадьба»<br />
көп. Туризмнің бұл<br />
түрі дұрыс жолға қойылғанына<br />
тамсанасың. Ауыл<br />
тұрғындары туризм саласындағы<br />
жұмысқа тартылған,<br />
олар еңбек етіп, ақша<br />
табуда. Туристке алдымен<br />
ұсынатыны – украинның<br />
ұлттық хатасы. Хата – украиндер<br />
үшін тұрғын үй<br />
ғана емес ол киелі баспана.<br />
Хатаның іші неғұрлым<br />
Ровен облысы Украинаның<br />
солт<br />
ү с т і к- б а т ы с<br />
бөлігін алып жатыр.<br />
Ровен аймағын тарихшылар<br />
әйгілі Волынь тарихының<br />
ажырамас бір<br />
бөлігіне жатқызады. Тарихи<br />
ескерткіштерге бай<br />
өлкенің бірі. Мұнда туристер<br />
қызығатын бірнеше<br />
орындар бар. Олар - Дубно тарихи<br />
мәдени қорығы, Острожский<br />
княздығының Қамалы, Таракан бекінісі<br />
және Клевань селосындағы «Махаббат өткелі».<br />
«Острожский қамалы. XV ғасыр. Дубно. Бұл сарай<br />
Украинаның жеті кереметіне жататын ең көне<br />
қамалдарының бірі.<br />
«Сұқ көзіңді қадама! Айналасы 73 пушкамен нығайтылып<br />
және Икво өзенімен қоршалған. Бұл алынбайтын<br />
қамал!»<br />
Қонақтардың алдынан шығатын ортағасырлық<br />
«кілтші әйел» кейіпіндегі украин әйелі дәл осылай<br />
асқақ үнмен тіл қатады. Бұл қолына шам ұстап, туристерді<br />
гайдуктармен (бекініс әскерлері) бірге музыкамен<br />
күтіп алатын мұражай қызметкері.<br />
Өткенге тарих көзімен үңіліп, шежіре тілмен сөйлеседі.<br />
Дубен бекінісін қонақтар әдетте тек түнде<br />
тамашалайды. Ортағасырлық тарихи кейіпкерлер<br />
қасыңда өріп жүреді. Жерасты зынданына түсіріп,<br />
«саспенс» (ағл.suspense— белгісіздік) жанрымен түрлі<br />
аңыздар мен елестер қойылымын қойып, қорқыныш<br />
әсерін тудырады. Алайда экскурсияның соңында<br />
көңілді би балынан бір-ақ шығарады. Міне, бұл туризмді<br />
насихаттау.<br />
Бекіністе бағалы ыдыстар мен картиналар, кітаптар<br />
иен икондар, қару жарақтар қоры сақтаулы.<br />
түрлі-түсті бояумен көбірек<br />
өрнектелгені жақсы. Туристерді<br />
таңертең тұрғызып,<br />
қолыңа шалғы ұстатып,<br />
шөп оруға жібереді.<br />
Малдарына қарайсың, хатаны<br />
түрлі бояумен оюлап<br />
безендіру ісіне де қатысасың.<br />
Егін жинау ісіне араласасың.<br />
Табиғи таза өнімнен<br />
тағам әзірлейсің. Және сол<br />
үшін ақша төлеп кетесің.<br />
Бар болғаны осы.<br />
Осындайда біздің қазақ<br />
ауылдарында да дала дәстүрінің<br />
дара салтын көрсететін<br />
керемет мастер-класстар<br />
өткізуге болар еді деген<br />
ойға келесің. Оған атбегілік,<br />
құсбегілік өнерді қосса тіпті<br />
керемет. Бір тиімді тұсы<br />
бұл көп қаражатты да талап<br />
етпейді, бар болғаны<br />
ауылдың күйбең тірлігінде<br />
күнделікті жүріп жатқан<br />
тыныс-тіршілік әрекетін<br />
әдемі етіп, әсерлі етіп ұсыну<br />
ғана.<br />
– «Экотуризмнің бір мәні<br />
– тамырдан ажырамау», –<br />
дейді украиндықтар. Жалпы<br />
жаһанданудың жойқын<br />
толқынында жаңқадай жұтылып<br />
кетпеу үшін өрелі<br />
халықтар өздерінің ұлттық<br />
кейпін сақтап қалудың қамын<br />
жасап жатыр. Соның<br />
бірі агротуризмді дамыту.<br />
«Дамыған қалалар озық<br />
технологияны жаппай пайдалану<br />
жүйесіне көшті. Сағат<br />
сайын өркениет игіліктерінің<br />
қызығына батуда.<br />
Біз бірақ бір нәрсені естен<br />
шығардық. Біз сол жаңа<br />
технологиялар үшін күнделікті<br />
денсаулығымызды<br />
құрбан етіп жүргеніміз<br />
де жасырын емес», – дейді<br />
Киев пресс-клубы басқармасының<br />
орынбасары Роман<br />
Пересунько.<br />
Тараканов бекінісі<br />
ЧЕРКАЩИНА<br />
Жалпы Украинаның туристік<br />
саласындағы сәні мен<br />
мақтанышы Софиевка саябағы.<br />
Софиевка Ұлттық дендрологиялық<br />
саябағын көру үшін<br />
жыл сайын әлемнің түкпіртүкпірінен<br />
500 мың турист<br />
келеді. Аумағы – 179,2 гектар.<br />
2000-ға жуық ағаш түрі бар.<br />
Украинаның жеті кереметінің<br />
бірі. XVIII — ғасырдың алғашқы<br />
жартысы мен XIX ғасырдың<br />
басында құрылған. Саябақ<br />
Черкас облысының Умань<br />
қаласының жауһары. Саябақ<br />
экзотикалық ағаштармен<br />
ғана емес түрлі архитектуралық<br />
мүсіндер мен тастар<br />
және фонтандарымен ерекше. Саябақтың өн бойы масон символикасымен<br />
әспеттелген.<br />
Софиевканың пайда болуы да аңыз бен шежіреге толы.<br />
Саябақ – София есімді сұлу әйелдің құрметіне салынған<br />
дейді тарихшылар. XIX ғасырдың басында Еуропада шалқып<br />
өмір сүрген әрі жомарттығымен танымал болған граф Потацкий<br />
сүйіктісі Софияның туған күнінің құрметіне осы саябақты<br />
салдырып, сыйға тартыпты.<br />
ВИННИЧИНА<br />
Жалпы Украинада кезінде<br />
жау шапқыншылығынан<br />
қорғану үшін<br />
салынған бекіністер өте көп. Әсіресе<br />
моңғол-татар әскерлерінен<br />
көп зардап шеккен.<br />
Ал, Тараканов бекінісі XIX ғасырдағы<br />
теңдесі жоқ қорғаныс<br />
архитектурасына жатады. Бұл<br />
бекіністің әлемде аналогы жоқ.<br />
Қысқа қайырғанда, бұл бекініс<br />
қирандыларының қалдығы. Қамал<br />
XIX ғасырда Ресей империясының<br />
батыс шекарасын қорғау<br />
үшін салынған дейді. Кейін поляктарға,<br />
сосын немістерге қараған.<br />
Капитуляциядан соң немістер<br />
бекіністі тастап кеткен. Аумағы<br />
4 гектар. Қабырғаларының<br />
ұзындығы 220 метр. Аңыз бен<br />
жұмбаққа толы талай сырды ішіне<br />
бүгіп жатқан тарихи нысан әсіресе<br />
тарих зерттеушілерін көп қызықтырады.<br />
Қараусыз қалып келген<br />
бұл архитектуралық қирандыларды<br />
украин елі бүгінде қорғаныс<br />
министрлігінің қарауына<br />
бермекші.<br />
Махаббат өткелі. Клевань селосындағы<br />
феноменді табиғи-техникалық<br />
нысан. Жұрт мұны «махаббат<br />
өткелі» деп атап кеткен. Туристердің<br />
ең көп келетін орны. Табиғаттың<br />
өзі қалың орман ағаштарын<br />
иіп, темір жолдың бойына<br />
арқа пішіндес өткел жасаған. Бұл<br />
туралы махаббат дастандары көп.<br />
Ал кейбір зерттеушілер құпия әскери<br />
бөліміне апаратын рельс жолының<br />
бойына ағаштарды әдейі<br />
тығыз еккен дейді. Қалай десек<br />
те, бұл қазір әсіресе көктем айларында<br />
туризмге қызмет ететін<br />
романтикалық нысан.<br />
Украинаның Виницкая облысында<br />
Буша деп аталатын<br />
мекен бар. Түркиядан<br />
келген әріптесім екеумізге<br />
осы Буша бәрінен де қызықтырды.<br />
Өйткені мұнда (Буша мемлекеттік<br />
мәдени-қорығы) Б.з.б. VII<br />
– VI ғасырлардағы Сақ дәуірі<br />
тайпаларының мәдениеті, қолданбалы<br />
өнерінің бұйымдары<br />
табылып, сақ мәдениеті<br />
ескерткіштерінің мол жиынтығы<br />
сақталған.<br />
Сақ өнерінің хайуанаттық<br />
нақышы дүниежүзілік адамзат<br />
өркениетінің тамаша жетістіктеріне<br />
жатады.<br />
Ғалымдар темір дәуірі деп<br />
болжап отырғанымен (суретте)<br />
«Әйел мен бұғы» ескерткішінің<br />
жұмбағы мен сыры осы күнге<br />
дейін беймәлім. Тасқа қашалған<br />
ескерткіште аяғы ауыр әйел мен<br />
бұғы күн сәулесіне қарай беттеп<br />
бара жатқаны бейнеленген. Ескерткіштің<br />
екінші бөлігінде де<br />
динамикаға толы бейнелер кездеседі.<br />
Сақ дәуірінен қалған бұл<br />
күрделі композицияның мазмұны<br />
мен мифологиясы тарихшылар<br />
тарапынан толық зерттелмепті.<br />
Тарихшылар дәл осы бейнелеу<br />
өнері Бушада табылған басқа да<br />
жәдігерлердің ешбірінде кездеспегенін<br />
айтады. Бұғылардың бедерлеп<br />
салынған суреттері көп,<br />
алайда адам бейнесімен бірге бедерленген<br />
жалғыз ескерткіш осы<br />
Буша маңында сырын да, сынын<br />
да бермей тұр.<br />
Буша қорығының қызметкері<br />
ескерткішті айналшықтап кетпей<br />
жүрген бізге «Бұл сіздердің ежелгі<br />
ата-бабаларыңыздың қасиетті<br />
өнері мен мәдениеті», – деді...<br />
Украин елінде 5000-нан астам<br />
ортағасырлық қамал мен<br />
сарай бекіністері сол баяғы қазқалпында<br />
қасқайып тұр.<br />
Тарихы – тірі. Көз алдыңда<br />
сөйлеп қоя береді. Кәдімгі<br />
ертегілер әлемі дерсіз... Осындайда<br />
қазақ даласындағы бар<br />
сырын ішіне бүгіп, топырақ<br />
астында қалған қалаларды аңсайды<br />
екенсің...<br />
Украиндер мінезі жайдары,<br />
ашық және әзілқой халық.<br />
Мемлекеттік қызметкері де,<br />
қарапайым халқының да ойы<br />
орамды, тілі тапқыр. Тіршілік<br />
күйбеңін ашынып емес, бір-ақ<br />
ауыз өткір қалжыңмен түйіндей<br />
салады.