Gezonde Groei
Nergens in Nederland komen economische kracht, stedelijke dynamiek en een fantastische leefomgeving zo vanzelfsprekend samen als in de regio Arnhem-Nijmegen. Het magazine Gezonde Groei verscheen in juni 2018. Het toont u de kracht van de regio en de meerwaarde van regionale samenwerking.
Nergens in Nederland komen economische kracht, stedelijke dynamiek en een fantastische leefomgeving zo vanzelfsprekend samen als in de regio Arnhem-Nijmegen.
Het magazine Gezonde Groei verscheen in juni 2018. Het toont u de kracht van de regio en de meerwaarde van regionale samenwerking.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
GEZONDE<br />
GROEI<br />
MAGAZINE OVER DE KRACHT VAN DE REGIO ARNHEM NIJMEGEN NAJAAR 2018
BESTE LEZER,<br />
elkom in de Regio Arnhem Nijmegen. Welkom<br />
W in úw regio, waarvan u als bestuurder, raadslid,<br />
ondernemer, bewoner en/of bezoeker van een van de 18<br />
gemeenten onderdeel bent. Graag nodigen we u uit om op<br />
die manier naar uw eigen gemeente te kijken: als onderdeel<br />
van een groter geheel.<br />
Met enerzijds de economische bedrijvigheid en anderzijds<br />
een fantastische leefomgeving – inclusief natuur, cultuur<br />
en historie – hebben wij enorm veel te bieden. Die<br />
eigenschappen willen we koesteren en vergroten, zonder<br />
dat het ten koste gaat van de leefbaarheid en van elkaar.<br />
<strong>Groei</strong>en op een gezonde manier dus.<br />
Regionale samenwerking is een paar jaar lang niet<br />
zo vanzelfsprekend meer geweest. Mede vanwege<br />
de crisis verslapte de aandacht en verdween de regio<br />
langzaam van de agenda. Nu zijn we zover dat we met<br />
de samenwerkingsvorm Regio Arnhem Nijmegen weer<br />
echt stappen kunnen zetten. Waarbij lokale en regionale<br />
belangen elkaar niet in de weg zitten, maar elkaar juist<br />
versterken.<br />
Met dit magazine laten we de kracht van onze regio en de<br />
meerwaarde van regionale samenwerking zien. We hopen<br />
dat u net zo trots bent als wij op al onze kwaliteiten, en net<br />
zo scherp op hoe we die kunnen behouden en uitbouwen.<br />
Ahmed Marcouch en Carol van Eert<br />
Voorzitter en vicevoorzitter Regio Arnhem Nijmegen<br />
Carol van Eert en Ahmed Marcouch
INHOUDSOPGAVE<br />
Ondernemer aan het woord<br />
‘WE HEBBEN HEEL<br />
BEWUST GEKOZEN<br />
VOOR EEN GOED<br />
BEREIKBARE LOCATIE’<br />
Barri Jansen, Avisi<br />
Bewoners aan het woord<br />
‘HET VOELT HIER<br />
NOG STEEDS<br />
ALS VAKANTIE’<br />
Hein van de Wijgert en Petra Rijgersberg<br />
6 18<br />
Raadsleden aan het woord<br />
‘LOKALE BELANGEN<br />
EN REGIONALE<br />
VOORUITGANG<br />
MOETEN HAND IN<br />
HAND GAAN’<br />
Ben Schulte en Janita Hanekamp-Janssen<br />
De thema’s<br />
16 DUURZAAMHEID<br />
24 WONEN<br />
32 ECONOMIE<br />
42 MOBILITEIT<br />
De opgaven voor de regio<br />
28<br />
10 Fons Eijkelkamp, Royal Eijkelkamp<br />
14 Ruud Koornstra, Nationale Energiecommissaris<br />
22 Gijs van Dijk, Sint Damianusgilde<br />
34 Wang Long Li, Tinybots<br />
40 Jan Jonker, Hoogleraar Duurzaam Ondernemen<br />
44 Bente Bollmann, Mojo Concerts<br />
48 Ahmed Marcouch en Carol van Eert, Regio Arnhem Nijmegen<br />
3
18 GEMEENTEN<br />
WERKEN SAMEN AAN<br />
GEZONDE GROEI<br />
VAN DE REGIO<br />
RENKUM<br />
ARNHEM<br />
RIJN<br />
OVERBETUWE<br />
DRUTEN<br />
BEUNINGEN<br />
WAAL<br />
NIJMEGEN<br />
MAAS<br />
WIJCHEN<br />
HEUMEN<br />
MOOK EN<br />
MIDDELAAR<br />
4 GEZONDE GROEI
IJSSEL<br />
ROZENDAAL<br />
RHEDEN<br />
DOESBURG<br />
D<br />
BE<br />
WESTER-<br />
VOORT<br />
DUIVEN<br />
MONTFERLAND<br />
ZEVENAAR<br />
LINGEWAARD<br />
BERG<br />
EN DAL<br />
5
Barri Jansen met op de achtergrond de Rijntoren bij Arnhem Centraal<br />
‘DEZE REGIO<br />
BIEDT EEN MOOIE<br />
COMBINATIE VAN<br />
ECONOMIE EN<br />
GROEN’<br />
6 GEZONDE GROEI
Ondernemer aan het woord<br />
‘WE HEBBEN HEEL<br />
BEWUST GEKOZEN<br />
VOOR EEN GOED<br />
BEREIKBARE LOCATIE’<br />
Begin 2018 verhuisde het softwarebedrijf Avisi – 18 jaar<br />
geleden gestart door drie studievrienden uit Enschede – naar<br />
de Rijntoren bij Station Arnhem Centraal. Met die vestigingslocatie<br />
willen ze hun personeel en de studenten uit de regio<br />
bedienen, vertelt mede-oprichter Barri Jansen.<br />
INSPIREREND UITZICHT<br />
“Een jaar of tien geleden maakten we de<br />
stap van zolderkamer naar kantoor. We<br />
zochten vooral naar een plek met kortlopende<br />
contracten en kwamen in Arnhem terecht.<br />
Op bedrijventerrein IJsseloord II zijn we rustig<br />
gegroeid tot we toe waren aan deze stap:<br />
verhuizing naar de Rijntoren met inmiddels<br />
vier verdiepingen, op een fantastische plek met<br />
inspirerend uitzicht.<br />
In dat opzicht is er echt een verandering gaande.<br />
Zeker in de ICT draaide het vroeger om auto’s:<br />
daar kon je een sollicitant mee over de streep<br />
trekken. Een jaar of twintig geleden vonden<br />
sollicitatiegesprekken zelfs regelmatig in de<br />
showroom plaats. Dat kun je je nu toch niet<br />
meer voorstellen? De auto is inmiddels geen<br />
statussymbool meer voor jongeren, die hebben<br />
liever een ov-jaarkaart of goede ontwikkelkansen<br />
binnen een bedrijf.<br />
We hebben heel bewust gekozen voor een<br />
goed bereikbare locatie. Je ziet dat er nog<br />
steeds vooral werk in het westen is, maar dat<br />
veel mensen de files wel zat zijn. Zij komen<br />
er bovendien achter dat ook in deze regio<br />
uitdagend werk is. Die mensen willen we<br />
bedienen met een centraal gelegen en goed<br />
bereikbare plek.”<br />
STATIONSLOCATIE<br />
“Omdat wij veel met studenten samenwerken<br />
was een stationslocatie bovendien extra<br />
interessant. Het mooie is: we zien nu ook steeds<br />
meer sollicitanten uit Utrecht en het westen bij<br />
ons aankloppen, juist vanwege die ligging bij het<br />
station.<br />
‘VOOR UITDAGEND<br />
WERK HOEF JE<br />
NIET NAAR<br />
DE RANDSTAD’<br />
Mobiliteit is sowieso aan het veranderen,<br />
met steeds meer een mix tussen (deel)auto,<br />
openbaar vervoer en de fiets. Als je tussen<br />
Brummen en Zutphen woont en naar Arnhem<br />
gaat, moet je voor minstens een deel van<br />
7
‘MENSEN DIE<br />
IN DEZE REGIO<br />
WONEN HEBBEN<br />
DAAR VAAK HEEL<br />
BEWUST VOOR<br />
GEKOZEN’<br />
foto volgt<br />
<br />
Barri Jansen<br />
het traject de auto pakken. Ook vanuit de<br />
Achterhoek is de bereikbaarheid minder goed.<br />
Voor dat soort gevallen loopt de regelgeving<br />
vaak nog achter. Als een medewerker met<br />
zijn eigen auto naar het station gaat om daar<br />
de trein te pakken, mag ik zijn parkeerkosten<br />
bijvoorbeeld niet vergoeden. Dat mag alleen<br />
als het een leaseauto is. Als je als overheid de<br />
mensen de trein in wilt hebben moeten dit soort<br />
dingen beter worden gefaciliteerd.”<br />
ARBEIDERSWONINGEN 2.0<br />
“Ook wat betreft een woning heeft de nieuwe<br />
generatie weinig op met bezit. Daar kun je<br />
als bedrijf een rol in spelen; je kunt mensen<br />
begeleiden met de juiste woonvorm. Een soort<br />
arbeiderswoningen 2.0. Niet dat je een klein<br />
huisje toegewezen krijgt, maar dat je bij een<br />
soort huurwoningcorporatie een bepaald budget<br />
krijgt om iets uit te zoeken. Waarbij dat budget<br />
groter wordt als je in salaris groeit en je een<br />
stap kunt maken als je thuissituatie verandert.<br />
Zo’n regeling brengt veel complexiteit met zich<br />
mee, maar kan goed werken als het vanuit een<br />
bredere schaal wordt georganiseerd. Avisi zou<br />
daar zeker voor openstaan.”<br />
SAMENWERKING MET DE HAN<br />
“Elk jaar werken er wel een stuk of tien<br />
studenten bij ons. We hebben een intensieve<br />
samenwerking met de HAN en richten ons<br />
niet alleen op de afstudeerders, maar ook<br />
op studenten in een eerdere fase van hun<br />
studie. Daar nemen we een maatschappelijke<br />
verantwoordelijkheid in, in plaats van het alleen<br />
voor onszelf goed in te richten.<br />
Door bovendien veel aan interne kennisdeling<br />
te doen, blijft ons personeel groeien. Zo houden<br />
we de innovatiekracht hoog en het is fijn voor<br />
de mensen zelf. In 2030 willen we het beste<br />
IT-bedrijf van Nederland zijn; dat kan alleen met<br />
goed en tevreden personeel.<br />
We hechten dan ook waarde aan de balans<br />
tussen werk en privé en proberen met onze<br />
locatie de reistijd te verkorten. Mensen die hier<br />
wonen, hebben daar vaak heel bewust voor<br />
gekozen. We willen het werken in deze regio<br />
dan ook zo aantrekkelijk mogelijk houden en<br />
dat kan mede met een goede bereikbaarheid.<br />
We hebben ons kantoor ingericht vanuit de<br />
gedachte dat er veel wordt samengewerkt. We<br />
8 GEZONDE GROEI
hebben hier een hele open werkruimte met veel<br />
glas, maar wel met afgescheiden kantoorruimtes<br />
zodat ieder team zich op z’n eigen specialisme<br />
kan focussen.”<br />
LOKALE ONDERNEMERS<br />
“Meer bedrijvigheid in de regio geeft ook een<br />
boost aan de middenstand. Kijk alleen al naar<br />
hoeveel mensen er in de pauze een broodje<br />
halen of even snel wat boodschappen doen. Dat<br />
neemt alleen maar toe en mensen gaan dan het<br />
liefst naar de leuke lokale winkels in plaats van<br />
de grote ketens. Door genoeg grote bedrijven<br />
hier te houden bedien je de middenstand en<br />
draag je bij aan het bestaansrecht van lokale<br />
ondernemers. En het zijn juist díe ondernemers<br />
die een stad aantrekkelijk en levendig houden en<br />
die zorgen voor beleving.<br />
We hebben bijvoorbeeld een intensieve<br />
samenwerking met een unieke lunch- en<br />
patisseriezaak om de hoek. Zij maken voor<br />
ons twee keer per maand de lekkerste taarten<br />
om iets te vieren en ons personeel heeft<br />
kortingspassen om voordelig iets bij hen te<br />
kopen. Een nog mooier voorbeeld is van ons<br />
zusterbedrijf in Barcelona, waar lunchbonnen<br />
worden uitgedeeld die alleen in de regio kunnen<br />
worden gebruikt. Zo stimuleer je als werkgever<br />
dat mensen de stad in gaan en versterk je de<br />
lokale economie.”<br />
KWALITEIT VAN LEVEN<br />
“Deze regio biedt een mooie combinatie van<br />
economie en groen en de kwaliteit van leven is<br />
zeer hoog. We moeten er echter wel voor zorgen<br />
dat de regio ook voor ICT’ers aantrekkelijk blijft,<br />
met genoeg vermaak en blijvende oplossingen<br />
voor bereikbaarheid. Het zou toch doodzonde<br />
zijn als we die tienduizend HAN-studenten aan<br />
het opleiden zijn voor andere plekken in het<br />
land.”<br />
‘DE NIEUWE<br />
GENERATIE HEEFT<br />
NIETS MET BEZIT’<br />
Werken in de regio<br />
Ontwikkeling banen<br />
Woon-werkverkeer<br />
Indexcijfer<br />
103<br />
102<br />
101<br />
100<br />
99<br />
98<br />
97<br />
96<br />
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017<br />
17%<br />
buiten<br />
de regio<br />
83%<br />
binnen de regio<br />
Regio Arnhem Nijmegen<br />
Nederland<br />
Opleidingsniveau beroepsbevolking<br />
45%<br />
40%<br />
35%<br />
30%<br />
25%<br />
20%<br />
Regio Arnhem Nijmegen<br />
Nederland<br />
15%<br />
10%<br />
5%<br />
0%<br />
laag middelbaar hoog<br />
9
Fons Eijkelkamp,<br />
Eigenaar Royal Eijkelkamp<br />
“In 1911 begon mijn opa een smederij in Lathum, waar<br />
mijn vader rond 1948 de handgrondboor ontwikkelde.<br />
Die paste toen met zijn 1,2 meter net in de kofferbak<br />
van een Volkswagen Kever; nu wordt hij vanuit<br />
Giesbeek in doorontwikkelde vorm over de hele wereld<br />
verkocht. Net als diverse andere technisch innovatieve<br />
grond- en watermonitoringproducten. We hebben<br />
onlangs bijvoorbeeld een groot contract afgesloten in<br />
Sri Lanka; dat gaat alleen al voor de pilot om twintig<br />
miljoen euro.<br />
We voelen ons echter nog steeds lokaal verbonden.<br />
Ook met deze specifieke plek, want we hebben veel<br />
ruimte nodig om tests uit te kunnen voeren. En het<br />
leefklimaat is prettig; niet voor niets woont zo’n tachtig<br />
procent van onze 150 medewerkers in een straal van<br />
dertig kilometer rond Giesbeek.<br />
We hebben Duitsland, Schiphol en Wageningen om de<br />
hoek. Als je wat rondreist in de wereld dan weet je: we<br />
zitten hier zo slecht nog niet. Alleen de bereikbaarheid<br />
is een groot probleem. We hebben een Eijkelkamp<br />
Academy van waaruit met name mbo’ers en hbo’ers<br />
continu met ons samenwerken; die studenten<br />
hebben moeite om hier te komen. Het openbaar<br />
vervoer is beperkt en het ontbreekt aan genoeg<br />
overnachtingsplekken of huisvesting voor jongeren. Wij<br />
missen helaas weleens een goede student of een mooi<br />
project vanwege die beperkte bereikbaarheid.”<br />
‘WIJ WERKEN<br />
WERELDWIJD,<br />
MAAR BLIJVEN<br />
LOKAAL<br />
VERBONDEN’<br />
10 GEZONDE GROEI<br />
Fons Eijkelkamp voor zijn bedrijfspand in Giesbeek
11
Nationaal Park Veluwezoom, 5.000 hectare natuurgebied met 350 kilometer aan paden<br />
om te wandelen, fietsen, mountainbiken of paardrijden (foto: RBT KAN)<br />
Het interieur van station Arnhem Centraal (foto: Thea van den Heuvel)<br />
‘SAMENWERKEN IS<br />
EEN VOORWAARDE<br />
VOOR VOORUITGANG’<br />
“The Economic Board zorgt voor het aanjagen van de<br />
economische innovatie en voor de profilering van de regio<br />
in onder andere Den Haag, Düsseldorf en Brussel. Daarbij<br />
willen we de gunstige ligging ten opzichte van Noordrijn-<br />
Westfalen benutten; dat is ons grootste economische<br />
afzetgebied en die relatie moeten we goed onderhouden.<br />
Als primaire focus voor onze regio hebben we gekozen<br />
voor de gebieden food, health en energy. In die stuwende<br />
innovatieve sectoren gebeurt al veel én valt nog winst<br />
te boeken. En als we onze ambitie willen waarmaken –<br />
we willen binnen deze thema’s tot de topregio’s van de<br />
wereld behoren – is samenwerking essentieel. Zonder<br />
samenwerking geen vooruitgang. Dat vraagt om meer dan<br />
alleen een paar bedrijven die dicht bij elkaar liggen; er is<br />
echt een samenspel van overheden, onderwijsinstellingen<br />
en het bedrijfsleven voor nodig. Zonder die triple helixsamenwerking<br />
kachelen we langzaam achteruit.”<br />
Hubert Bruls,<br />
Voorzitter The Economic Board<br />
12 GEZONDE GROEI
‘GA MET JE REGIONALE<br />
AMBITIES EUROPA IN<br />
EN JE HOUDT ER<br />
SAMENWERKING,<br />
KENNIS EN STEUN<br />
AAN OVER’<br />
Arnout Smit,<br />
Adviseur Europese Zaken<br />
Bureau Brussel<br />
Bijschrift ....<br />
Een drukbezochte Grote Markt in<br />
Nijmegen (foto: RBT KAN)<br />
13
‘ECHTE<br />
VERNIEUWING<br />
KOMT UIT<br />
DE REGIO’<br />
14 GEZONDE GROEI
Ruud Koornstra, Nationale Energiecommissaris<br />
“Vooruitgang ontstaat door vernieuwing en echte vernieuwing komt<br />
uit de regio. De eerste Tesla Roadster – die eigenlijk een omgebouwde<br />
Lotus Elise is – werd niet gemaakt in Silicon Valley, maar in een<br />
schuurtje in Lochem. Zo gaat het altijd met disruptieve ideeën<br />
en toepassingen; die komen niet uit bestuurscentra in Den Haag,<br />
Washington of Brussel. Die komen uit de regio.<br />
Als land zijn we zeer innovatief, maar hebben we een achterstand in<br />
te halen op het gebied van implementatie. Met een goede eindsprint<br />
kunnen we nog wereldkampioen energietransitie en verduurzaming<br />
worden. Er zit hier zoveel vernuft en creativiteit. We zijn enorm<br />
ondernemend. En we zijn enorm rijk. Kortom: we hebben alle<br />
ingrediënten in huis om de aarde te redden. Als je op wereldschaal<br />
kijkt is Nederland echter hooguit een dorp en de regio slechts een<br />
wijkje. Werk dus vooral ook samen met andere regio’s om stappen te<br />
zetten. Wees trots, benut je kracht, maar kijk ook breder dan dat.<br />
Op een bijeenkomst over de Regio Arnhem Nijmegen merkte ik dat<br />
veel bestuurders twee dingen zijn: sceptisch en ambitieus. Blijf vooral<br />
dat tweede, want de potentie is er. En de nieuwe Omgevingswet<br />
geeft regio’s straks meer de ruimte. Dus experimenteer, wees soms<br />
burgerlijk ongehoorzaam en durf te doen!”<br />
Koornstra bij zijn woning aan het Gravinnenbos in Arnhem. “Gelderland is de<br />
mooiste provincie van Nederland. Eindelijk woon ik er nu, mede op aandringen<br />
van mijn Arnhemse meisje.” 15
Duurzaamheid<br />
DE OPGAVE<br />
De energietransitie in de Regio Arnhem Nijmegen is in volle gang.<br />
Toch gaat het niet snel genoeg om het doel van een energie neutrale<br />
regio in 2050 te halen. In de afgelopen vijf jaar is het verbruik van<br />
fossiele energie weliswaar afgenomen, maar de productie van<br />
duurzame energie is ook verminderd. De verduurzaming van de<br />
regio vraagt dan ook om versnelling. Die versnellingsopgave is fors<br />
en urgent: gemeenten en de regio moeten daar nú mee starten.<br />
Dat vergt een goede regionale samenwerking, duidelijke afspraken<br />
en een gezamenlijke marktbenadering.<br />
TUSSEN-<br />
DOEL<br />
2023<br />
ENERGIE BESPAREN EN<br />
DUURZAME WARMTE:<br />
8.600<br />
WONINGEN PER JAAR ERBIJ<br />
TUSSEN-<br />
DOEL<br />
2023<br />
16 GEZONDE GROEI<br />
ELEKTRISCH RIJDEN:<br />
7.000<br />
AUTO’S PER JAAR ERBIJ<br />
WAT IS ER AL GEBEURD?<br />
• De realisatie van de eerste windparken in Duiven en Nijmegen.<br />
• <strong>Groei</strong> warmtenetten: 10% van de huizen zonder gasketel.<br />
• Een toename van zonnepanelen op daken met een factor 25.<br />
• Gezamenlijke inkoop van 92 GWh lokaal opgewekte duurzame elektriciteit.<br />
• Bouw van groengasfabrieken bij ARN en Bergerden.<br />
• Het vaststellen van een regionale energie-ambitie, inclusief een conceptuitvoeringsprogramma.
TUSSEN-<br />
DOEL<br />
2023<br />
ZONNEPANELEN<br />
OP WONINGEN:<br />
6.500<br />
WONINGEN PER JAAR ERBIJ<br />
WAT MOET ER<br />
NOG GEBEUREN?<br />
• Besluit tot aardgasloze nieuwbouw, een harde<br />
randvoorwaarde bij bouwvergunningen.<br />
• Het goede voorbeeld geven door een energieplan op te<br />
stellen, maatschappelijk vastgoed te verduurzamen en<br />
circulair in te kopen en te bouwen.<br />
• Warmtetransitieplan bestaande bouw maken rond<br />
uitfaseren aardgas en het aanbieden van alternatieven.<br />
• Zorgen voor een regionale aanpak bij het inplannen van<br />
windturbines en zonnevelden in het landschap.<br />
• Het verduurzamen van bedrijventerreinen en zorgen<br />
voor een omgevingsdienst die (mkb-)bedrijven<br />
stimuleert en aanzet tot energiebesparing (wortel-enstok-benadering).<br />
• Samen met energiedistributiebedrijf zorgen voor een<br />
planning voor voldoende EV-infrastructuur.<br />
• Convenanten sluiten met bedrijven en organisaties over<br />
aanpak energietransitie.<br />
• Het omzetten van de regionale energie-ambitie in de<br />
landelijk vereiste energie- en klimaatstrategie.<br />
TUSSEN-<br />
DOEL<br />
2023<br />
WINDTURBINES:<br />
25X<br />
3 MEGAWATT ERBIJ<br />
DUURZAAM OPENBAAR VERVOER:<br />
220<br />
BUSSEN OP GROEN GAS<br />
ANNO<br />
2018<br />
45<br />
EMISSIELOZE TROLLEY-<br />
BUSSEN IN ARNHEM<br />
Bron cijfers: Actualisatie Routekaart Energietransitie Regio Arnhem Nijmegen<br />
en Economische Monitor stedelijk netwerk Arnhem-Nijmegen<br />
Kijk voor meer informatie over dit thema op www.regioan.nl<br />
17
In de tuin bij Hein en Petra in Heteren<br />
‘AL DIE<br />
LANDSCHAPPEN,<br />
MET RIVIEREN EN<br />
BOSSEN: HET IS HIER<br />
FANTASTISCH’<br />
18 GEZONDE GROEI
BEWONERS AAN HET WOORD<br />
‘HET VOELT HIER NOG<br />
STEEDS ALS VAKANTIE’<br />
Na jaren in de stad te hebben gewoond, zochten ze de<br />
ruimte. Hein van de Wijgert en Petra Rijgersberg wonen nu<br />
met hun twee kinderen in Heteren; centraal in de regio met<br />
zowel de natuur als stedelijke dynamiek om de hoek.<br />
GEEN NIEUWBOUWWIJK<br />
Hein: “Ik heb 22 jaar in Nijmegen gewoond<br />
en daar kwam ik Petra tegen. We hebben<br />
samen nog een appartementje aan het<br />
Kronenburgerpark gehad. Wat een fantastische<br />
sfeer in die stad, heel open. Maar toen de<br />
kinderen kwamen zochten we een plek met<br />
meer ruimte. Dicht bij de natuur, maar ook<br />
niet té ver van de stad. En dan liever geen<br />
nieuwbouwwijk waar alles hetzelfde is.”<br />
Petra: “Toen we in Heteren gingen kijken en deze<br />
plek zagen waren we snel verkocht. Er is ruimte<br />
aan alle kanten en het is goed betaalbaar. De<br />
Betuwe barst van de mooie plekken en we gaan<br />
hier graag wandelen of fietsen.”<br />
Hein: “Al hardlopend zit ik binnen tien minuten<br />
op de Veluwe. Al die landschappen, met rivieren<br />
en bossen: prachtig. En de steden zijn nog<br />
steeds relatief dichtbij. Nijmegen en Arnhem<br />
natuurlijk, maar we hebben Wageningen ook<br />
echt ontdekt. Dan steken we met het pontje de<br />
Nederrijn over en zijn we er zo.”<br />
VAKANTIEGEVOEL<br />
Hein: “Wat dat betreft is Gelderland echt<br />
fantastisch. Als ik over de dijk rijd met uitzicht<br />
op de heuvels aan de overkant heb ik altijd<br />
het gevoel dat ik in het buitenland ben. Laatst<br />
hadden we vrienden uit Alkmaar op bezoek die<br />
echt verbaasd waren over de omgeving hier. Ze<br />
kregen meteen een vakantiegevoel, iets dat wij<br />
na al die jaren ook nog steeds hebben.<br />
Voor mijn werk moet ik vaak in Amsterdam zijn.<br />
Daar ga ik met veel plezier heen, maar terugrijden<br />
blijft het leukste. Via de A12 voel je dat<br />
je de ruimte inrijdt. We hebben altijd in steden<br />
gewoond, het is enorm fijn om nu hier te zijn.”<br />
Petra: “Al moet ik wel zeggen dat we allebei<br />
een auto hebben, dat maakt het gemakkelijker.<br />
Met het openbaar vervoer is het namelijk niet<br />
te doen om ergens heen te gaan. En als je uit<br />
eten wilt moet je wel het dorp uit, want hier<br />
in Heteren zit bijna niks. Richting werk – ik<br />
ben Jeugdzorgwerker op een basisschool in<br />
Maarssen, bij Utrecht – is het vooral een kwestie<br />
van goed timen; als je ’s ochtends net te laat<br />
vertrekt sta je meteen in de file.”<br />
Hein: “Al is het met de verbreding van de<br />
snelweg wel minder geworden. Op een rustige<br />
vrijdag ben ik binnen een uur in Amsterdam.”<br />
HETEREN VERBETEREN<br />
‘VANUIT HET<br />
WESTEN NAAR<br />
HUIS RIJDEN IS<br />
HEERLIJK’<br />
Hein: “Als je wilt kun je hier in het dorp heel<br />
actief zijn. Zo zit ik zelf in het bestuur van<br />
WATBETERS, de lokale energiecoöperatie.<br />
19
Het dak van de Brede School ligt al vol met<br />
zonnepanelen, waar dorpsgenoten in kunnen<br />
investeren. En we hebben hier een zeer<br />
actieve dorpsraad die met hele concrete<br />
initiatieven komt ter verbetering van Heteren.<br />
Het kleinschalige – we hebben zo’n vijfduizend<br />
inwoners – heeft als voordeel dat je zelf vrij veel<br />
invloed op het dorp hebt. Alleen het dorpshart<br />
komt helaas maar moeizaam van de grond, daar<br />
wordt al jaren voor gestreden.<br />
‘ZORG VOOR EEN<br />
GROENE BUFFER<br />
EN BLIJF VAN<br />
DE ECHT MOOIE<br />
PLEKKEN AF’<br />
Qua bedrijvigheid viel het in het begin nog<br />
wel wat tegen. Toen ik een paar jaar geleden<br />
ging solliciteren zag ik vooral veel relevante<br />
vacatures in de Randstad. Maar het neemt<br />
hier steeds verder toe en de regio wordt goed<br />
gepromoot. We hebben een hoop te bieden voor<br />
interessante bedrijven.”<br />
Petra: “Het is echter wel een risico, meer<br />
bedrijvigheid betekent vaak ook meer bewoners.<br />
Tussen de steden wordt al veel gebouwd en<br />
ook hier voelen we de nieuwe wijken langzaam<br />
op ons afkomen. Ik zou zeggen: zorg voor een<br />
groene buffer en blijf van de echt mooie plekken<br />
af. Alleen groeien op een gezonde manier<br />
dus, want als het allemaal veel drukker wordt,<br />
verdwijnt de meerwaarde om hier te wonen.”<br />
‘DE ENERGIE-<br />
TRANSITIE HEEFT<br />
VEEL IMPACT OP<br />
DE OMGEVING’<br />
VERANDEREND LANDSCHAP<br />
Hein: “Het landschap en de omgeving gaan<br />
echter sowieso veranderen, vanwege de<br />
energietransitie. Waar komen in Gelderland<br />
bijvoorbeeld windmolen- en zonneparken? En<br />
waar komen de extra elektriciteitshuisjes in de<br />
wijk, die nodig zijn voor zwaardere aansluitingen<br />
omdat we allemaal elektrisch gaan koken,<br />
verwarmen en rijden?<br />
Vanuit mijn rol als strategie- en<br />
innovatieconsultant bij Alliander houd ik me<br />
daarmee bezig. Er moet echt iets gebeuren<br />
om de nationale CO 2 -doelen te halen en veel<br />
oplossingen kun je niet per gemeente bekijken.<br />
De regionale schaal, met meerdere gemeenten,<br />
woningcorporaties en andere partijen, is<br />
eigenlijk de perfecte schaal om op dit thema<br />
samen te werken.”<br />
TE WEINIG CAPACITEIT<br />
Hein: “In 2021 moet elke gemeente hebben<br />
bepaald welk type duurzame warmtevoorziening<br />
in welke wijk komt en in welke volgorde de<br />
wijken van het aardgas afgaan. Er is serieuze<br />
20 GEZONDE GROEI
Wonen<br />
in de regio<br />
Bevolkingsprognose<br />
Regio Arnhem Nijmegen<br />
800.000<br />
795.000<br />
790.000<br />
785.000<br />
780.000<br />
775.000<br />
770.000<br />
765.000<br />
760.000<br />
755.000<br />
2015 2020 2025 2030 2035 2040<br />
Jules (8) en Maaren (7) op de dijk vlakbij hun woning<br />
Snelfietsroutes<br />
Regio Arnhem Nijmegen<br />
kennis en capaciteit nodig bij bestuurders<br />
om daarmee aan de slag te gaan. In kleinere<br />
gemeenten ontbreekt het vooral aan die<br />
capaciteit; beleidsmedewerkers hebben hier<br />
vaak simpelweg onvoldoende tijd voor.<br />
60 km 56 km<br />
116 km<br />
totaal<br />
We zouden er dan ook goed aan doen om te<br />
kijken hoe we van elkaar kunnen leren. Zonder<br />
dat je als gemeente je autonomie kwijtraakt; de<br />
gemeenteraad blijft beslissend, maar zorg dat je<br />
je kennis en data zoveel mogelijk uitwisselt. En<br />
neem een voorbeeld aan Nijmegen: daar ligt een<br />
goed doordachte aanpak en is echt bestuurlijk<br />
commitment om iets voor elkaar te krijgen.”<br />
MEERWAARDE<br />
Petra: “Ik ben benieuwd hoe het landschap er<br />
over een paar jaar uitziet. Maar de meerwaarde<br />
van deze plek zit niet alleen in de mooie<br />
natuur, ook qua cultuur en recreatie zitten<br />
we goed, met leuke theaters en festivals.<br />
Met de Vierdaagsefeesten natuurlijk, en het<br />
Bevrijdingsfestival in Wageningen. En tijdens<br />
Koningsdag is Heteren zelf bijvoorbeeld ook<br />
hartstikke leuk. Het is kneuterig, maar enorm<br />
gezellig.”<br />
2017<br />
2016<br />
2015<br />
2014<br />
gereed<br />
in uitvoering<br />
Thuiswerken<br />
Regio Arnhem Nijmegen<br />
19% 81%<br />
17% 83%<br />
16% 84%<br />
10% 90%<br />
0% 25% 50% 75% 100%<br />
werkt minimaal eens per week thuis<br />
werkt minder dan één keer per week thuis<br />
21
‘HIER GA IK<br />
NOOIT MEER<br />
WEG, OF ZE<br />
MOETEN ME<br />
WEGDRAGEN’<br />
Gijs van Dijk (rechts) samen met nog drie leden<br />
voor het gildehuis in Niftrik<br />
22 GEZONDE GROEI
Gijs van Dijk, Bestuurslid Sint Damianusgilde<br />
“Al bijna 43 jaar – zolang als ik in Niftrik woon – ben ik lid van het Sint<br />
Damianusgilde, waarvan inmiddels al 40 jaar bestuurslid. Dat doe ik met<br />
ontzettend veel plezier en in die periode ben ik drie keer de trotse schutterskoning<br />
geweest. Het gilde is nog voor het jaar 1600 opgericht en barst van de tradities,<br />
waaronder de jaarlijkse Gildefeesten. Dan komen er ook altijd veel bezoekers uit<br />
de regio. Maar we behouden altijd dat kleinschalige, dat zit in onze aard.<br />
Van de Maas tot de Waal en van Heumen tot Dreumel: dit gebied en haar historie<br />
spreken me enorm aan. De landschappen, rivieren en rust maken het heerlijk<br />
wonen. En dan zijn er ook nog eens goede voorzieningen voor sport en cultuur.<br />
Toen ik hier in 1975 kwam wonen zei ik meteen: hier ga ik nooit meer weg, of ze<br />
moeten me wegdragen. Dat gevoel is nooit veranderd.”<br />
23
Wonen<br />
DE OPGAVE<br />
De Regio Arnhem Nijmegen is een aantrekkelijk woongebied met een grote<br />
diversiteit aan woonmilieus. Mensen wonen hier met veel plezier en bij het<br />
zoeken naar een (nieuwe) woning kijken ze over de grenzen van hun eigen<br />
gemeente heen. Er zijn binnen de regio drie samenhangende woongebieden<br />
te onderscheiden, waarbinnen een groot deel van de verhuisbewegingen<br />
plaatsvindt: Arnhem en omstreken, Nijmegen en omstreken en de Liemers.<br />
De komende jaren zal de vraag naar woningen in onze regio flink stijgen,<br />
vooral in de stedelijke milieus. Om vraag en aanbod zowel in kwantitatief<br />
als kwalitatief opzicht goed op elkaar af te stemmen, moet er dan ook beleid<br />
worden gemaakt dat de gemeentegrenzen overstijgt.<br />
SAMENSTELLING WONINGVOORRAAD NAAR TYPE<br />
ANNO<br />
2015<br />
RIJWONING<br />
2-1 KAP WONING<br />
VRIJSTAAND<br />
APPARTEMENT<br />
45%<br />
15%<br />
11%<br />
29%<br />
24 GEZONDE GROEI
SAMENSTELLING WONINGVOORRAAD NAAR<br />
EIGENDOMSVORM<br />
Te koop<br />
Te huur<br />
ANNO<br />
2017<br />
54% 45%<br />
BEVOLKING HUISHOUDENS WONINGVOORRAAD<br />
778.488 362.823 343.386<br />
ANNO<br />
2017<br />
WAT IS ER AL<br />
GEBEURD?<br />
WAT MOET ER<br />
NOG GEBEUREN?<br />
Er is regionaal een modelverordening opgesteld, die<br />
door de gemeenteraden is vastgesteld. Iedere subregio<br />
heeft een woonagenda vastgesteld. Deze zijn in<br />
samenwerking met de provincie tot stand gekomen op<br />
basis van de meeste recente bevolkingsprognose en de<br />
regionale uitwerking van het woonbehoefteonderzoek<br />
WoON 2015. En er wordt in het voorjaar van 2018<br />
gewerkt aan een strategische regionale visie op wonen,<br />
die de subregionale woonagenda’s en de andere<br />
regionale thema’s verbindt.<br />
• Afronding/vaststellen overkoepelende strategische visie bij<br />
de subregionale woonagenda’s en de monitoring daarvan.<br />
• Per subregio het uitvoeren en uitwerken van de<br />
woonagenda’s.<br />
• Verbreding van het portefeuillehoudersoverleg Wonen<br />
naar een portefeuillehoudersoverleg Leefomgeving.<br />
• Experimenteren met het Werkplaatsmodel waarin met<br />
(maatschappelijke) partners concrete opgaven worden<br />
aangepakt.<br />
• Evaluatie van de Huisvestingsverordening.<br />
Bron cijfers: Woningmarktmonitor Provincie Gelderland<br />
Kijk voor meer informatie over dit thema op www.regioan.nl<br />
25
Airborne Museum Hartenstein, Oosterbeek<br />
(foto: Airborne Museum Hartenstein)<br />
Down The Rabbit Hole bij Beuningen<br />
(foto: Down The Rabbit Hole)<br />
Renovatie van de oude Waalbrug (A50 Ewijk-Valburg)<br />
(foto: Rijkswaterstaat / Thea van den Heuvel)<br />
26 GEZONDE GROEI
BMX’ers in actie op Papendal, het grootste topsporttrainings<br />
centrum van Nederland (foto: Papendal)<br />
De Zevenheuvelenloop (foto: Theo van Zwam)<br />
27
Janita Hanekamp-Janssen<br />
RAADSLEDEN AAN HET WOORD<br />
‘LOKALE BELANGEN<br />
EN REGIONALE<br />
VOORUITGANG MOETEN<br />
HAND IN HAND GAAN’<br />
Ben Schulte is sinds 2006 actief in de Westervoortse politiek,<br />
vanaf 2009 als raadslid en sinds 2010 als fractievoorzitter van<br />
GroenLinks. Janita Hanekamp-Janssen zit sinds kort voor<br />
D66 in de raad, in Overbetuwe. Hoe kijken zij naar de<br />
samenwerking en naar de kansen in de regio?<br />
28 GEZONDE GROEI
‘WE MOETEN OOK<br />
CONTROLEREN EN<br />
BIJSTUREN VANUIT<br />
REGIONAAL OOGPUNT’<br />
VAN MAAKINDUSTRIE NAAR<br />
KENNISECONOMIE<br />
Janita: “Ik ben echt pas net gestart als raadslid,<br />
maar wat me opvalt is dat er hier een soort<br />
bedrijvigheid in de mensen zit. De wil om<br />
dingen te ontdekken en op te starten. Deels<br />
op kleine en bijzondere schaal, bijvoorbeeld in<br />
het Honigcomplex in Nijmegen. Maar ook de<br />
waterstofeconomie krijgt vanuit onze regio een<br />
boost.”<br />
duidelijker wordt, want lokaal gebeurt er te<br />
weinig op het gebied van duurzaamheid.”<br />
Janita: “Bij dit soort thema’s kunnen we<br />
alleen stappen zetten als we samenwerken.<br />
Voor ons begint dat bijvoorbeeld al met het<br />
verkiezingsprogramma, dat we samen met<br />
Lingewaard hebben geschreven. Zo kunnen we<br />
van elkaar leren. Veel onderwerpen gaan over<br />
de gemeentegrenzen heen.<br />
Ben: “Van oudsher zat hier veel maakindustrie;<br />
mijn vader werkte nog bij de vezelfabrikanten<br />
NYMA en AKZO. Nu gaan we steeds meer naar<br />
een kenniseconomie, waar technologische<br />
innovatie een belangrijke rol speelt. Kijk<br />
alleen al naar de opkomst van IPKW aan de<br />
Westervoortsedijk; wat daar allemaal gebeurt is<br />
toch indrukwekkend.”<br />
Als Overbetuwe zitten we precies tussen Arnhem<br />
en Nijmegen in en als gemeente willen we een<br />
buffer zijn, met Park Lingezegen als groene<br />
oase. Dat kan alleen als het regionaal wordt<br />
aangepakt.”<br />
Ben Schulte<br />
GEZAMENLIJKE BELANGEN<br />
Ben: “Voor een aantal thema’s is de Regio<br />
Arnhem Nijmegen erg nuttig. Doelgroepenvervoer<br />
bijvoorbeeld; dat kan niet anders dan<br />
op regionale schaal worden aangejaagd. Zo’n<br />
duurzame en sterke aanbesteding hadden<br />
we nooit als individuele gemeente voor elkaar<br />
gekregen.<br />
Het scheelt dan wel dat er gezamenlijke<br />
belangen zijn. Op het gebied van wonen wringt<br />
dat bijvoorbeeld al meer, en nog lastiger is het<br />
met het Regionaal Programma Werklocaties.<br />
Met de keuze voor welke bedrijventerreinen<br />
wel en welke niet worden doorontwikkeld,<br />
waren wij in de Liemers niet zo blij. Dan is het<br />
voor ons zaak om naar het grote geheel te<br />
blijven kijken.<br />
Ook de energietransitie is een thema dat<br />
zich leent voor regionale schaal. Het Gelders<br />
Energieakkoord is duidelijk, maar er zit nog iets<br />
tussen dat akkoord en gemeenteniveau. Het<br />
is zaak dat het portefeuilleoverleg op dit punt<br />
29
Wij willen onze omgeving zo groen en leefbaar<br />
mogelijk houden, maar het zou ook goed<br />
zijn als die ontsluiting er komt en we willen<br />
de vooruitgang niet in de weg staan. Dus<br />
proberen we het regionale logistieke belang te<br />
combineren met de lokale belangen: is het wel<br />
veilig en duurzaam en worden de omwonenden<br />
voldoende gecompenseerd? Een goede uitkomst<br />
is zowel de verantwoordelijkheid van raadsleden<br />
en het college als van de regio.”<br />
Ben: “Logistiek en bereikbaarheid zijn sowieso<br />
thema’s die je regionaal moet aanpakken. Wij<br />
hebben in dat opzicht echt goede ervaringen<br />
met de voormalige Stadsregio, die onder andere<br />
voor een treinstation heeft gezorgd. En dat in<br />
Westervoort, met 7,85 km 2 toch de kleinste<br />
gemeente van het land.<br />
Wel is het zaak dat we goed geïnformeerd<br />
worden over wat de regio doet. Dat we niet<br />
teveel afhankelijk zijn van wat de wethouders<br />
weten en wat ze hun raad vertellen. Het<br />
zou goed zijn als de informatievoorziening<br />
rechtstreeks naar de raadsleden en bewoners<br />
gaat. Laat zien dat je als regio aan de weg<br />
timmert en wat er al bereikt is. Al gebeurt dat de<br />
laatste tijd al veel meer, bijvoorbeeld ook met dit<br />
magazine.”<br />
‘STA OPEN<br />
VOOR IDEEËN<br />
EN SAMEN-<br />
WERKING’<br />
RAILTERMINAL<br />
Janita: “Dat geldt ook voor de Railterminal<br />
Gelderland, waar containers van bedrijven uit de<br />
regio op de trein naar Duitsland of Rotterdam<br />
worden geladen. De gemeente heeft zich daar<br />
lang tegen verzet, maar gaat nu onder bepaalde<br />
voorwaarden overstag.<br />
TOEKOMSTBEELD<br />
Janita: “Als ik aan een de toekomst van de regio<br />
denk, dan hoop ik vooral op genoeg betaalbare<br />
en goede woonruimte. Zodat de mensen ook<br />
gemakkelijk in dit gebied kunnen blijven. En dat<br />
alle plekken, dus inclusief de kleine dorpjes,<br />
goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer<br />
en fietspaden.”<br />
Ben: “Dat zou nog echt beter kunnen<br />
inderdaad, al wordt er al flink gewerkt aan de<br />
snelfietsroutes. Dat is volgens mij ook de beste<br />
manier om de noodzaak tot meer snelweg weg<br />
te nemen; een snelfietsroute bedient een deel<br />
van de forensen die nu nog de auto pakken.<br />
Bovendien is het ideaal voor toeristen.”<br />
Janita: “Die moeten we niet vergeten, want dit<br />
is ook voor hen natuurlijk een prachtige streek.<br />
Met haar veelzijdige natuur, de kastelen in het<br />
buitengebied, de landschappen en de historie.<br />
Ook zo’n initiatief als de Liberation Route doet<br />
daar veel in. Wel kan het aantal bedrijven<br />
30 GEZONDE GROEI
worden vergroot. Logistiek gezien liggen we<br />
enorm gunstig en dit lijkt me een fijne plek voor<br />
ondernemers.”<br />
Ben: “Mijn ideaalbeeld is dat we over een<br />
paar jaar als regio zelf in duurzame energie<br />
kunnen voorzien. Laten we ook niet zo moeilijk<br />
doen over wat er precies op welke plek staat,<br />
maar alle windmolens, zonneparken en<br />
waterkrachtcentrales in de omgeving bij elkaar<br />
optellen.”<br />
Sta open voor ideeën en samenwerking. En wees<br />
positief kritisch: kijk wat de meerwaarde is voor<br />
je eigen gemeente, maar draag ook gezamenlijk<br />
bij aan de regio.”<br />
Ben: “Inderdaad, we hebben immers<br />
gezamenlijke belangen. Als raadslid is het<br />
onze taak de wethouders te controleren en de<br />
resultaten te wegen. Dat moeten we niet alleen<br />
vanuit lokaal maar ook vanuit regionaal oogpunt<br />
doen.”<br />
Janita: “En zorg voor slimme oplossingen. Een<br />
groot zonneveld bij Tiel leverde veel commotie<br />
op omdat het in een weiland zou komen te<br />
liggen. Nu ligt het op de afvalhoop langs de<br />
snelweg en is iedereen blij.”<br />
POSITIEF KRITISCH<br />
Janita: “Ik zou alle raadsleden op willen roepen<br />
een open houding aan te nemen en om ook je<br />
collega-raadsleden daartoe aan te moedigen.<br />
‘EEN GOEDE UITKOMST<br />
IS ZOWEL DE<br />
VERANTWOORDELIJKHEID<br />
VAN RAADSLEDEN ALS<br />
VAN DE REGIO’<br />
Samenwerken in de regio<br />
Aantal inwoners<br />
per 1 januari 2018<br />
778.488<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
Hoogte inwonerbijdrage<br />
regionale samenwerking 2018<br />
€ 9,84<br />
2<br />
€ 4,47<br />
0<br />
Regio<br />
Achterhoek<br />
Metropool<br />
Regio Eindhoven<br />
€ 1,50<br />
Regio Arnhem<br />
Nijmegen<br />
Aantal gemeenten<br />
Aantal raadsleden<br />
418<br />
18<br />
Welkom<br />
31
Economie<br />
DE OPGAVE<br />
De Regio Arnhem Nijmegen is de motor van de economie in Oost-Nederland.<br />
Gunstig gelegen tussen de Randstad en Noordrijn-Westfalen, vormt dit<br />
gebied de natuurlijke schakel tussen Nederland en Duitsland. En met de<br />
topsectoren health en energy levert de regio een belangrijke bijdrage aan de<br />
internationale concurrentiepositie van Nederland. Om deze positie structureel<br />
te behouden en te versterken, is een gezamenlijke inspanning nodig van<br />
ondernemers, onderwijsinstellingen en de 18 gemeenten. Daarbij moeten de<br />
gemeenschappelijke economische opgaven nadrukkelijk in samenhang worden<br />
bezien met de thema’s wonen, mobiliteit en duurzaamheid.<br />
We richten ons hierbij op vier onderdelen:<br />
1. Versterking van het vestigingsklimaat.<br />
2. Ruimte voor bedrijvigheid, met afstemming<br />
over de programmering van bedrijventerreinen,<br />
detailhandel en kantoren.<br />
3. Stimuleren van de werkgelegenheid.<br />
4. Externe financiering.<br />
ECONOMISCHE GROEI:<br />
3,2%<br />
(LANDELIJK 3,2%)<br />
ANNO<br />
2017<br />
WAT IS ER AL GEBEURD?<br />
Het portefeuillehoudersoverleg Economie heeft zich ontwikkeld tot een centrale<br />
schakel in het economisch speelveld van de regio, om verbindingen te leggen<br />
en activiteiten op te schalen. Daartoe wordt onder andere een goede relatie<br />
onderhouden met The Economic Board en Bureau Brussel. De afgelopen<br />
periode is vooral hard gewerkt aan het opstellen van het Regionaal Programma<br />
Werklocaties (RPW). Doel van het RPW is het zorgen voor een goede onderlinge<br />
afstemming en een goed evenwicht tussen vraag en aanbod in de regio van<br />
bedrijventerreinen, detailhandel en kantoren.<br />
32 GEZONDE GROEI
WERKGELEGENHEID<br />
SECTOREN:<br />
ANNO<br />
2017<br />
ENERGIE- EN MILIEUTECHNOLOGIE<br />
7%<br />
(LANDELIJK 5%)<br />
WAT MOET ER<br />
NOG GEBEUREN?<br />
HEALTH/MEDISCH<br />
18%<br />
(LANDELIJK 12%)<br />
• Uitvoering van het RPW door de gemeenten, samen<br />
met de provincie.<br />
• Aan de slag met de Strategische Uitvoeringsagenda PFO<br />
Economie 2018-2022, met de thema’s: Iedereen aan het<br />
werk en <strong>Gezonde</strong> economische groei.<br />
• Afstemming met de Investeringsagenda Stedelijk<br />
Netwerk Arnhem Nijmegen, die de regionale<br />
economische groei versterkt aan de hand van drie<br />
icoonprogramma’s: Ruimte voor werk, kennis en<br />
innovatie, Slimme duurzaamheid en Bruisende<br />
binnensteden aan de rivier.<br />
• Samenwerken aan de digitale bereikbaarheid van het<br />
buitengebied, onder andere door afspraken met een<br />
marktpartij te maken om 100% aansluiting van het<br />
buitengebied te realiseren.<br />
TRANSPORT/LOGISTIEK<br />
9%<br />
(LANDELIJK 11%)<br />
Bron cijfers: CBS en Economische Monitor Stedelijk netwerk Arnhem-Nijmegen<br />
Kijk voor meer informatie over dit thema<br />
op www.regioan.nl<br />
33
Wang Long Li, Tinybots<br />
“Wij hebben een sociale robot ontwikkeld voor ouderen met<br />
dementie. Deze robot, Tessa geheten, ondersteunt al pratend bij de<br />
dagelijkse gang van zaken. Zo doet ze suggesties voor activiteiten,<br />
helpt ze herinneren dat er bezoek aankomt of stelt ze gerust als<br />
een familielid even van huis is. Tessa ontlast de mantelzorger en<br />
ondersteunt de oudere.<br />
De sociale robot ‘Tessa’<br />
Met ons bedrijfje zitten we op de Novio Tech Campus in Nijmegen,<br />
waar we vanuit een acceleratorprogramma begonnen. Daar zijn<br />
veel samenwerkingsverbanden uit voortgekomen en we zijn enorm<br />
blij met de samenwerking tussen Health Valley en de HAN. Die<br />
partijen hebben ons geholpen bij contacten met zorgorganisaties en<br />
speelden een actieve rol bij het ontwikkelen van de business case.<br />
Er ligt nog wel een uitdaging voor de regio als het gaat om het<br />
aantrekken van technische talenten. Voor ons was het noodzakelijk<br />
om ook in Rotterdam een vestiging te openen, omdat we daar<br />
veel gemakkelijker een technisch team konden samenstellen. De<br />
focus op techniek en business is daar nou eenmaal sterker. Ook in<br />
Nijmegen en omstreken zie je echter een toename; het voelt hier<br />
steeds meer als een ecosysteem voor startende bedrijven, zeker op<br />
het gebied van digital health.”<br />
34 GEZONDE GROEI
‘ER ONTSTAAT HIER<br />
STEEDS MEER EEN<br />
ECOSYSTEEM VOOR<br />
STARTENDE<br />
BEDRIJVEN’<br />
Tinybots is gevestigd op de Novio Tech Campus in Nijmegen, waar kennis,<br />
ondernemerschap en innovatie samenkomen. Rechts het kantoorgebouw 52<br />
(foto: Novio Tech Campus)<br />
35
De wereldberoemde Nijmeegse Vierdaagse<br />
(foto: William Moore)<br />
Fort Pannerden in Lingewaard, ingeklemd tussen de Waal en het<br />
Pannerdensch Kanaal (foto: RBT KAN)<br />
‘THE ECONOMIC BOARD<br />
IS EEN TRIPLE HELIX-<br />
SAMENWERKING DIE<br />
BEDRIJVIGHEID EN<br />
INNOVATIES VERBINDT<br />
EN STIMULEERT IN DE<br />
TOPSECTOREN FOOD,<br />
HEALTH EN ENERGY<br />
EN DE CROSSOVERS<br />
DAARTUSSEN’<br />
Sigrid Helbig,<br />
Directeur The Economic Board<br />
36 GEZONDE GROEI
‘LATEN WE DE<br />
HANDEN INEENSLAAN<br />
VOOR EEN NÓG<br />
STERKERE REGIO’<br />
Laadpalen voor elektrische auto’s, op Industriepark Kleefse Waard (foto: IPKW)<br />
“De Regio Arnhem Nijmegen heeft alles in huis om tot<br />
de top van Nederland te behoren. Dit is een prachtige<br />
en sterke regio, met kansen voor economie, natuur en<br />
toerisme. Maar één van haar kenmerken is ook dat lang<br />
niet alle potentie wordt benut. Dat is de grootste uitdaging<br />
die er ligt en daarvoor moeten we de handen ineenslaan.<br />
Juist door samenwerking tussen provincie, de twee<br />
grote steden en de gemeenten eromheen kun je sterker<br />
worden. Met elkaar moeten we werken aan de ambities<br />
op het gebied van health, energy, food en duurzaamheid.<br />
En ondertussen moeten we niet vergeten om zelf van deze<br />
prachtige omgeving te genieten. Toeristen uit binnen- en<br />
buitenland doen dat al, nu wij nog.”<br />
Bea Schouten,<br />
Gedeputeerde Provincie Gelderland<br />
37
‘18 GEMEENTEN WERKEN BESTUURLIJK<br />
EN AMBTELIJK SAMEN AAN LOKALE<br />
OPGAVEN, DIE HET BESTE OP DE<br />
SCHAAL VAN DE REGIO ARNHEM<br />
NIJMEGEN KUNNEN WORDEN<br />
OPGEPAKT, SAMEN MET BEDRIJVEN,<br />
INWONERS EN HET ONDERWIJS’<br />
Henk van den Berg,<br />
Secretaris<br />
Regio Arnhem Nijmegen<br />
38 GEZONDE GROEI
OVER HET SAMENWERKINGSVERBAND<br />
SAMENWERKEN<br />
IN DE REGIO<br />
De Regio Arnhem Nijmegen is een licht<br />
bestuurlijk samenwerkingsverband tussen<br />
18 gemeenten, gericht op een structurele<br />
verbetering van het regionale vestigingsklimaat<br />
voor inwoners en bedrijven. Lokale opgaven<br />
worden samen regionaal opgepakt. Er zijn<br />
vier thema’s waaraan wordt gewerkt en die de<br />
ruggengraat van de regionale samenwerking<br />
vormen: Duurzaamheid, Economie, Wonen<br />
(Leefomgeving) en Mobiliteit.<br />
Per thema is een portefeuillehoudersoverleg<br />
(PFO) actief, waarbinnen afstemming<br />
plaatsvindt en informatie wordt uitgewisseld.<br />
De PFO’s worden ondersteund door een<br />
parttime secretaris en een ambtelijk platform<br />
gevormd door medewerkers van de 18<br />
gemeenten. Regio Arnhem Nijmegen is geen<br />
besluitvormend orgaan. Met de afspraken die<br />
de portefeuillehouders in regionaal verband<br />
maken, adviseren zij hun colleges en raden. De<br />
uiteindelijke besluitvorming over voorstellen<br />
vindt in de individuele gemeenten plaats.<br />
Regio Arnhem Nijmegen werkt intensief<br />
samen met The Economic Board en Provincie<br />
Gelderland. De belangen van Regio Arnhem<br />
Nijmegen in Europa worden behartigd door<br />
Bureau Brussel.<br />
Rijk<br />
Organogram<br />
Samenwerkingsverband<br />
Regio Arnhem Nijmegen<br />
Duurzaam heid<br />
Mobiliteit<br />
Economie<br />
Voorzittersoverleg<br />
Wonen<br />
Europa<br />
Bureau<br />
Brussel<br />
Algemeen<br />
Bestuur<br />
18 gemeenten<br />
The<br />
Economic<br />
Board<br />
Provincie<br />
Gelderland<br />
Bestuursakkoord<br />
Stedelijke<br />
Investerings -<br />
agenda<br />
39
40 GEZONDE GROEI
‘HET IS TIJD VOOR<br />
EEN REGIONALE<br />
KENNISAGENDA<br />
ENERGIETRANSITIE’<br />
Jan Jonker, Hoogleraar Duurzaam<br />
Ondernemen Radboud Universiteit<br />
“We zitten in een tijdperk van transitie. En dat duurt<br />
niet eventjes, dat duurt minstens een paar decennia. De<br />
omvang en complexiteit van de vraagstukken is daarbij<br />
zodanig dat we moeten samenwerken: een circulaire<br />
economie kan alleen worden gerealiseerd tussen<br />
bedrijven, burgers en overheden.<br />
Daarbij moeten we op zoek naar meer schaal en<br />
omvang. Momenteel gebruiken we 0,2 procent van het<br />
beschikbare oppervlak voor zonnepanelen; hoe kunnen<br />
we dat in tien jaar tijd naar 20 procent brengen? Dát<br />
zijn de opgaven, die trouwens geen kostenpost zijn,<br />
maar een geweldige economische kans. De tijd van<br />
hobbyprojectjes is voorbij en groen is gewoon poen. Dan<br />
moeten we het echter wel zo benaderen. Kijk daarbij<br />
over gemeentegrenzen heen en zet een dikke ambitieuze<br />
stip op de horizon: in 2030 zijn we als regio CO 2<br />
-neutraal,<br />
afvalloos en energie-exporteur voor andere delen van<br />
het land.<br />
Voor die transitie is wel een Regionale Kennisagenda<br />
nodig. Met universiteiten, hogescholen en zeker ook<br />
de ROC’s moeten we zorgen dat de tienduizenden<br />
technische en praktische vacatures die de komende<br />
tijd ontstaan ingevuld worden. Er is een economisch<br />
en sociaal belang bij zo’n kennisagenda en ik beveel<br />
overheid en onderwijs met klem aan daar samen<br />
vandaag nog aan te beginnen.”<br />
Jan Jonker in Nijmegen. “We hebben de klimaatopgaven lang<br />
genoeg verwaarloosd. Er is eindelijk beleid voor de komende jaren;<br />
laten we het nu ook gaan doen.” 41
Mobiliteit<br />
DE OPGAVE<br />
Goede mobiliteit en bereikbaarheid zijn sleutelelementen in de<br />
kwaliteit van werken, wonen en leven in de Regio Arnhem Nijmegen.<br />
Veel van de ambities die we als regio hebben, kunnen alleen worden<br />
gerealiseerd als mobiliteit en infrastructuur goed worden geregeld:<br />
van woon-werkverkeer in groeiende steden, de ontsluiting van<br />
bedrijventerreinen en de rol van het verkeer in de energietransitie,<br />
tot de vitale verbindingen met de Randstad en Duitsland. Om tot<br />
goede afspraken en oplossingen te komen, hebben we elkaar als<br />
gemeenten nodig. Regionale financiën zijn daarbij nodig als multiplier<br />
op investeringen van de samenwerkende partijen.<br />
GEREISDE KILOMETERS (MODAL SPLIT)<br />
ANNO<br />
2013<br />
AUTO<br />
75%<br />
(LANDELIJK 75%)<br />
OPENBAAR VERVOER<br />
13%<br />
(LANDELIJK 12,5%)<br />
FIETS<br />
9%<br />
(LANDELIJK 9,5%)<br />
42 GEZONDE GROEI
WAT IS ER AL<br />
GEBEURD?<br />
In de afgelopen periode zijn met alle gemeenten gesprekken<br />
gevoerd om tot een inventarisatie te komen van wensen,<br />
knelpunten en prioriteiten. Dat vormde de basis voor de Regionale<br />
Bereikbaarheidsaanpak. Robuuste, duurzame en slimme<br />
bereikbaarheid van de Regio Arnhem Nijmegen, gebundeld in 8<br />
opgaven. We werken nauw samen met andere overheden om deze<br />
opgaven uit te werken tot concrete investeringen in het Regionaal<br />
Uitvoeringsprogramma Mobiliteit: Sámen, Slím en Schóón.<br />
Door het portefeuillehoudersoverleg is bovendien een voorstel<br />
gepresenteerd voor een Regionaal Mobiliteitsfonds. Ook regelen<br />
we op regioniveau het zogenaamde doelgroepenvervoer, in het<br />
straatbeeld zichtbaar onder de naam Avan.<br />
OPENBAAR VERVOER<br />
GEMIDDELD RAPPORTCIJFER<br />
7,8<br />
OV-klantenbarometer 2017<br />
WAT MOET ER<br />
NOG GEBEUREN?<br />
SNELWEG A15<br />
DOORTREKKEN<br />
+12 KMSTART<br />
2020<br />
• Robuust hoofdwegennetwerk en leefbare kernen.<br />
• Impuls kwaliteit spoor- en knooppunten.<br />
• Verbeteren internationale verbindingen.<br />
• Een toekomstbestendig en veilig fietsnetwerk.<br />
• Inzet HOV op corridors, inclusief behoud kwaliteit OV<br />
(starten met de voorbereiding van de OV concessie 2023).<br />
• Aanpak verduurzamen mobiliteitsgedrag.<br />
• Inspelen op nieuwe trends (slimme mobiliteit).<br />
• Slimme Logistiek.<br />
Bron cijfers: Klimaatmonitor Rijkswaterstaat en<br />
Vervoersorganisatie Regio Arnhem-Nijmegen<br />
Kijk voor meer informatie over<br />
dit thema op www.regioan.nl<br />
REIZIGERSKILOMETERS<br />
ANNO<br />
2018<br />
14.500.000 KM<br />
(PROGNOSE WAS 13.000.000 KM)<br />
43
‘DIT IS VOOR<br />
ONS DE BESTE<br />
FESTIVALLOCATIE<br />
VAN NEDERLAND’<br />
44 GEZONDE GROEI
Bente Bollmann, Mojo Concerts<br />
“Na een jaar of twee zoeken naar een geschikte locatie<br />
voor een nieuw festival – Down The Rabbit Hole – kwam<br />
De Groene Heuvels bij Beuningen als beste plek van<br />
Nederland uit de bus. Het is goed bereikbaar, we konden<br />
een nachtvergunning krijgen en de ligging is fantastisch.<br />
We maken dan ook zoveel mogelijk gebruik van de<br />
natuurlijke uitstraling van deze plek. Bovendien merkten<br />
we bij de burgemeester en ambtenaren veel enthousiasme<br />
om dit te organiseren. Die samenwerking verloopt nog<br />
steeds erg soepel.<br />
Als ik de Regio Arnhem Nijmegen vergelijk met de<br />
Randstad, waar ik woon en werk, dan zie ik een mooie<br />
balans tussen prachtige natuur en twee economische<br />
centra. We zijn in korte tijd uitgegroeid tot een landelijk en<br />
zelfs internationaal festival, maar de basis ligt nog steeds<br />
in deze regio. Het succes van DTRH bouwt voort op lokale<br />
betrokkenheid: veel bezoekers komen uit de buurt, de<br />
omliggende dorpskernen reageren altijd enthousiast en<br />
we hebben goed contact met de boeren. Zij stellen land<br />
ter beschikking voor de parkeerplaatsen en hielpen ons<br />
tijdens de regeneditie van 2016 nog om caravans uit de<br />
modder te trekken.”<br />
Bezoekers op het festivalterrein van Down The Rabbit Hole, bij Beuningen<br />
(foto: Down The Rabbit Hole) 45
Dreamfields Festival in Lathum, Rhederlaag (foto: Dreamfields)<br />
Veerpont bij Millingen (foto: RBT KAN)<br />
Onderzoek in het Radboudumc in Nijmegen<br />
(foto: Radboudumc / Eric Scholten)<br />
46 GEZONDE GROEI
Mode en design zijn goed vertegenwoordigd in de regio (foto: RBT KAN)<br />
Koning Willem-Alexander op het RijnWaalpad tijdens Velo-city 2017<br />
(foto: Velo-city 2017)<br />
HyGear in Arnhem, waar het zich ontwikkelde van startup tot<br />
wereldspeler op het gebied van waterstof (foto: IPKW)<br />
47
‘DE COMBINATIE<br />
VAN BEDRIJVIGHEID<br />
ÉN LEEFBAARHEID<br />
MAAKT ONS UNIEK’<br />
Ahmed Marcouch<br />
DE VOORZITTERS AAN HET WOORD<br />
‘ALLEEN SAMEN<br />
KUNNEN WE GAAN<br />
VOOR GEZONDE GROEI’<br />
Of het nou gaat om duurzaamheid, mobiliteit, wonen of<br />
economie: we zullen moeten samenwerken als we als regio<br />
vooruit willen. Een oproep van de voorzitter en de vicevoorzitter<br />
van Regio Arnhem Nijmegen: Ahmed Marcouch<br />
en Carol van Eert.<br />
48 GEZONDE GROEI
Carol van Eert: “Als regio werken we al twintig<br />
jaar samen. We blijven elkaar opzoeken en<br />
dat is niet voor niks. De samenwerking richtte<br />
zich lange tijd vooral op het vestigingsklimaat;<br />
op infrastructuur, bereikbaarheid en wonen.<br />
Het ging over functionaliteit en over ‘de ideale<br />
ligging tussen Randstad en Ruhrgebied’. Zo’n<br />
functionele blik was hard nodig, maar voor<br />
ondernemers, investeerders en bewoners zijn<br />
ook andere dingen belangrijk geworden.”<br />
WAT IS BELANGRIJK VOOR DE REGIO?<br />
Ahmed Marcouch: “Ik ben blij dat we<br />
ondertussen zo ver zijn dat wij als regio de<br />
leefbaarheid met stip op één kunnen zetten. Dat<br />
we ons kunnen richten op wat ons leven mooi<br />
en waardevol maakt. Door een nieuwe impuls<br />
van de Regio Arnhem Nijmegen kunnen we als<br />
achttien gemeenten onze inwoners en bedrijven<br />
veel vooruitgang bieden; van mooi werk tot<br />
goed wonen en van inspirerend onderwijs tot<br />
een rijk buitenleven. Laten we dat als concreet<br />
kompas hanteren en niet wachten op uitgebreid<br />
geformuleerde visies.<br />
We kunnen mensen bieden wat zij in andere<br />
regio’s missen, want we hebben een dubbele<br />
kwaliteit. Onze regio heeft de natuurlijke ruimte,<br />
die Randstedelingen zoeken om nieuwe ideeën<br />
op te doen. En onze regio heeft de culturele<br />
bedrijvigheid, waar in het Ruhrgebied iedereen<br />
naar zoekt om tot innovaties getriggerd te<br />
worden. Juist die combinatie van leefbaarheid én<br />
bedrijvigheid maakt ons uniek.”<br />
onze identiteit versterken, maar vergeten soms<br />
zelf wat die identiteit precies is. De regionale<br />
schaal is nodig om daar stappen in te zetten en<br />
die identiteit verder kracht bij te zetten. En daar<br />
hebben we elke gemeente hard bij nodig.”<br />
ZIJN GEMEENTEN EIGENLIJK NIET<br />
ELKAARS CONCURRENTEN?<br />
Carol van Eert: “Soms is het voor een gemeente<br />
evident wat je terugkrijgt voor samenwerking,<br />
soms niet. Aan ons de taak om duidelijker te<br />
maken wat het voordeel van samenwerken is,<br />
om de feitelijke effecten in beeld te brengen.<br />
Om ook aan de kleinere gemeenten duidelijk<br />
te maken dat het niet alleen om Arnhem<br />
en Nijmegen gaat, ook al lijkt dat soms zo.<br />
Maar als bijvoorbeeld een nieuw bedrijf zich<br />
in een van die steden vestigt, levert dat ook<br />
werkgelegenheid op voor mensen elders uit<br />
de regio. En toeristen die naar Arnhem of<br />
Nijmegen komen, moedigen we aan om ook de<br />
omliggende dorpen en de Veluwe te bezoeken.<br />
En ja, belangen bijten soms en het is lang niet<br />
altijd gemakkelijk. Dan is het zaak om in gesprek<br />
te blijven en te zoeken naar de beste oplossing<br />
Carol van Eert<br />
Carol van Eert: “Dat authentieke verhaal willen<br />
we meer aan de man brengen, in de rest van<br />
Nederland en Europa. Maar ook in de regio<br />
zelf. We lijken namelijk niet altijd te beseffen<br />
wat voor bijzonders we in handen hebben. We<br />
weten al steeds beter mensen en bedrijven aan<br />
te trekken die passen bij onze kwaliteiten en die<br />
‘LAAT ONS<br />
WETEN WAT UW<br />
OPDRACHT AAN<br />
DE REGIO IS’<br />
49
voor iedereen. Maar in veruit de meeste gevallen<br />
bijten belangen elkaar niet. Een traject wordt<br />
ook niet per se duurder als je het samen met je<br />
buren uitvoert; de investering per gemeente is<br />
vaak hetzelfde, alleen de oplossing is breder en<br />
beter.”<br />
Ahmed Marcouch: “Succesvol samenwerken<br />
vraagt om betrokkenheid van de gemeenteraden.<br />
Om raadsleden die bedenken hoe<br />
‘WE BESEFFEN<br />
ONVOLDOENDE<br />
WAT WE VOOR<br />
BIJZONDERS IN<br />
HANDEN HEBBEN’<br />
lokale gebeurtenissen ook regionaal van<br />
belang kunnen zijn en hoe de gemeente kan<br />
inhaken op regionale ontwikkelingen. Gelukkig<br />
groeit het besef dat we elkaar op deze manier<br />
kunnen versterken. Ook vanuit bedrijven en<br />
onderwijsinstellingen komt steeds vaker de<br />
bevestiging dat de regioschaal een effectieve<br />
schaal is.”<br />
WAT KUNNEN REGIO’S DAT<br />
GEMEENTEN IN HUN EENTJE NIET<br />
KUNNEN?<br />
Carol van Eert: “Of het nou gaat om het<br />
openbaar vervoer of snelfietsroutes, om<br />
bedrijventerreinen of toerisme: we moeten<br />
het samen doen. Dat geldt ook voor de<br />
woningbouw; nu de crisis voorbij is moeten we<br />
verder kijken dan kwantiteit – welke gemeente<br />
bouwt hoeveel woningen – en meer naar<br />
kwaliteit. Het gaat om zorgwoningen en de<br />
verhouding tussen sociale huur en de hogere<br />
categorieën. En om verduurzaming, samen met<br />
woningbouwverenigingen.”<br />
Carol van Eert en Ahmed Marcouch<br />
50 GEZONDE GROEI
Ahmed Marcouch: “Dat geldt net zo goed voor<br />
onderwijs. De universiteiten, hogescholen en<br />
mbo’s kunnen niet zonder continue onderlinge<br />
contacten, die de student de juiste overgang<br />
bieden van de ene onderwijsinstelling naar de<br />
andere. Dan moet je als onderwijswereld vooruit<br />
kunnen kijken en dat doe je als collectief. Dat is<br />
wat een regio succesvol maakt: samenwerken<br />
als collectief.”<br />
WAT MOET ER NOG GEBEUREN OM<br />
SUCCESVOL TE KUNNEN BLIJVEN?<br />
Carol van Eert: “Als we onze ambities voor<br />
leefbaarheid willen waarmaken, moeten we<br />
echt een stap maken in duurzaamheid, in de<br />
volle breedte. Innovatie en bedrijvigheid moeten<br />
hierop gericht worden. Economische groei?<br />
Graag, maar dan wel op een circulaire manier.<br />
Duurzaamheid als motor van integraal beleid, als<br />
rode draad door de domeinen mobiliteit, wonen<br />
en economie.<br />
COLOFON<br />
Dit magazine is een uitgave van<br />
Regio Arnhem Nijmegen.<br />
Ontwerp en vormgeving<br />
Simons en Boom, Arnhem<br />
Tekst en interviews<br />
Voermans tekst & advies, Nijmegen<br />
Fotografie (tenzij anders vermeld)<br />
Masha Bakker, Arnhem<br />
Procesbegeleiding en conceptbijdragen<br />
Raymond Reesink, Mannen met plannen<br />
Met medewerking van<br />
Rachel Drosterij, Cécile de Boer,<br />
Karin Heijligers, Margriet Snijders en<br />
Henk van den Berg<br />
Ik roep alle raadsleden op hun kennis te<br />
vergroten als het gaat om lokale ambities die<br />
je regionaal kunt realiseren. Begin bij je eigen<br />
gemeente, dat is de basis, maar kijk vervolgens<br />
wat er in gezamenlijkheid bereikt kan worden.<br />
En laat ons weten wat u belangrijk vindt: wat is<br />
uw opdracht aan de regio? Want alles wat wij als<br />
Regio Arnhem Nijmegen doen, moet lokaal iets<br />
versterken.”<br />
‘LATEN WE<br />
ELKAAR<br />
OPZOEKEN’<br />
Ahmed Marcouch: “De verscheidenheid onder<br />
de gemeenten heeft een eenheid nodig. De<br />
gemeentegrenzen zijn belangrijk, zowel mentaal<br />
als praktisch. Maar onze gemeentegrenzen<br />
zijn niet bedoeld om ons te beknellen. Laten<br />
we elkaar juist opzoeken, de samenwerking<br />
intensiveren en de thema’s die ons leven<br />
waardevol maken samen oppakken. Innovatie,<br />
cultuur, ondernemerschap, health, energy: het<br />
krijgt daar allemaal meer kracht door. Sterker<br />
nog, wij staan als regio stil of gaan zelfs achteruit<br />
als we dat niet doen. Samenwerken is een<br />
voorwaarde voor vooruitgang. Alleen als wij<br />
samen de schouders zetten onder onze regio,<br />
kunnen we gaan voor gezonde groei.”<br />
Drukwerk<br />
DPN Rikkenprint, Nijmegen<br />
© 2018 Regio Arnhem Nijmegen (2e druk)<br />
Niets uit deze uitgave mag worden<br />
vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt<br />
door middel van druk, fotokopie, internet<br />
of op welke andere wijze dan ook, zonder<br />
toestemming van de uitgever.<br />
Meer informatie<br />
Meer weten over het regionale<br />
samenwerkingsverband? Neem contact op<br />
met Henk van den Berg, secretaris van<br />
Regio Arnhem Nijmegen.<br />
Eusebiusbuitensingel 53, 6828 HZ Arnhem<br />
Postbus 9029, 6800 EL Arnhem<br />
026 377 3410<br />
info@regioan.nl<br />
www.regioan.nl<br />
Dit magazine is gedrukt op duurzaam papier.
SAMEN WERKEN AAN GEZONDE GROEI<br />
VOOR ONZE INWONERS<br />
Zeker, er zijn meer mooie streken in ons land. En er zijn regio’s die óók<br />
economisch sterk zijn. Maar nergens in Nederland gaan economische kracht<br />
en een fantastische leefomgeving zo samen als in de<br />
Regio Arnhem Nijmegen.<br />
Er is de dynamiek van onze levendige steden, strategisch gelegen tussen Randstad<br />
en Ruhrgebied. Van huis uit is de regio sterk in logistiek en de maakindustrie.<br />
Health en energy ontwikkelen zich op dit moment tot toonaangevende<br />
clusters, waarbij we profiteren van innovaties en talent afkomstig van de vele<br />
kennisinstellingen die onze regio rijk is.<br />
Daarbij is het hier bijzonder goed wonen en leven. Met de Betuwe en de beboste<br />
heuvels van de Veluwezoom, Montferland en Berg en Dal. Het rivierlandschap<br />
van IJssel, Rijn en Waal. Bewoners en bezoekers waarderen de historie, folklore en<br />
cultuur. En genieten van de mooiste sportevenementen en festivals.<br />
Het samenwerkingsverband Regio Arnhem Nijmegen is bedoeld om die unieke<br />
combinatie van economische kracht en kwaliteit van leven te behouden en te<br />
versterken voor onze inwoners. We zetten in op duurzame en gezonde keuzes<br />
voor wonen, werken en mobiliteit, op weg naar een circulaire economie.<br />
Als we hier echt stappen in willen zetten, niet alleen voor onszelf maar ook voor<br />
onze kinderen en kleinkinderen, is de betrokkenheid van alle 18 gemeenten nodig.<br />
Laten we als collectief zorgen voor vooruitgang van elke gemeente én van de regio<br />
als geheel. Laten we samen met ondernemers, kennisinstellingen en bewoners<br />
onze verantwoordelijkheid nemen. Laten we samen werken aan gezonde groei.
Change language