Üsküdar'da Baz› Yer Adlar› Üzerine ‹ncelemeler (I)

462
Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V I
tepeleri, Alemda¤›, Kay›flda¤› ve bunlara eklenen di¤er yükseltilerin çam ormanlar›yla
kapland›¤›n› belirtir. Ayr›ca çam ormanlar›n›n Üsküdar’›n Marmara’ya ve
Bo¤aziçi’ne bakan yamaçlar›na ve deniz kenarlar›na kadar inmifl oldu¤unu da
kaydeder. 8
Regel’e göre, Çaml›ca tepelerinde orada burada görülen münferit çam a¤açlar›
vaktiyle burada çam ormanlar›n›n bulundu¤unu ispat eder. Bunlar, eski ormanlardan
kalma art›klard›r. 9 Örne¤in k›z›lçam a¤açlar› Adile Sultan Valideba¤› Korusu,
Küçük Çaml›ca Tepesi, Üryanizade Cemil Molla Korusu ve Hüseyin Avni
Pafla Korusu gibi birçok yerde bugün de görülür (Resim 1).
Bugünkü ismini do¤al olarak yetiflen çam a¤açlar›ndan alan Çaml›ca tepeleri, Cihannüma’da
Eski Çaml›ca (Büyük Çaml›ca) ve Yeni Çaml›ca (Küçük Çaml›ca) fleklinde
geçti¤i görülür. 10 Di¤er yandan Çaml›ca tepeleri baz› eserlerde Bulgurlu tepeleri ve
baz›lar›nda ise Bulgurlu Da¤› (Auxent) olarak adland›r›l›r. Özellikle XVIII. ve XIX.
yüzy›la ait Bat›l› yazarlar›n eserlerinde Bulgurlu Tepesi veya Bulgurlu Da¤› ad›n›n
daha yayg›n olarak kullan›ld›¤› dikkati çeker. Gülersoy, o zamanlar Bulgurlu Da¤›
ile Büyük Çaml›ca Tepesi’nin ifade edildi¤ini kaydeder. 11 Konyal› ise, Bulgurlu ile
Küçük Çaml›ca Tepesi’nin bir yamac›n›n kastedildi¤ini belirtir. 12
Alus, “Çaml›ca’ya Bat›l›lar Bulgurlu Da¤› derler. Bu kelimenin onlar›n diline daha
kolay geliflinden olmal›. Malum Bulgurlu, buran›n az ötece¤ine s›¤›nm›fl, hiç
bir de¤eri olmayan bir mahalle” olarak yorumlar. 13 Konyal› da, “Reflat Ekrem Koçu’nun,
kaynaklar›m›zda Çaml›ca ad› yerine Bulgurlu’nun geçti¤ini söylerken
hataya düflmüfl oldu¤u görüflündedir. Çünkü Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde
ve daha baflka tarihi metinlerde Küçük ve Büyük Çaml›ca adlar› pek çok defa geçer.”
14 Ayr›ca XIX. yüzy›l ortalar›nda ‹stanbul’a gelen Miss Pardoe’nin an›lar›nda
geçen “Bulgurlu Da¤›” ad›n›n bir yan›lg› olabilece¤i fikrindedir. Zira Konyal›,
Miss Pardoe’nin tepeye Bulgurlu Köyü taraf›ndan ç›kt›¤›n› ve bundan dolay›
Bulgurlu Da¤› olarak bahsetmifl olabilece¤ini ileri sürer. 15
Öte yandan Arseven, Fenikeliler zaman›nda Üsküdar’›n do¤usuna rastlayan
Çaml›ca tepelerine yuvarlak tepe manas›na gelen Diskos ad›n›n verildi¤ini kaydeder.
Ancak, yazara göre, bu isim zamanla kaybolmufl; yerine Penkiya yani,
çaml›k manas›na gelen isim verilmeye bafllanm›flt›r ki, Türkçeye de çaml›ca diye
geçmifltir. 16 Büyük Çaml›ca’n›n en yüksek kesimine “Sefa Tepesi” ad› verilir. Bugün
burada ‹stanbul Büyükflehir Belediyesi’nin halka aç›k sosyal tesisleri vard›r.
K›saca Çaml›ca tepeleri ad›n› ülkemizde yayg›n olarak yetiflen çam a¤ac›ndan;
yani bir bitkiden alm›flt›r. Bugün tepelerde ve özellikle Büyük Çaml›ca’da bulunan
çam a¤açlar› ise Cumhuriyet döneminde yetifltirilmifltir.
Kirazl› Tepe: Büyük Çaml›ca Tepesi’nin yaklafl›k 1.5 km kuzeybat›s›nda olup
yüksekli¤i 156 m’dir. Ad›n› bir meyveden alan tepenin çevresinde ayn› isimle
an›lan bir mahalle mevcuttur. Bu tepe, 1912’de bas›lan büyük ölçekli bir haritada17
Çakalda¤› olarak iflaretlemifltir. Ad›n› yabani bir hayvandan alan Çakalda-
¤›’n›, Nirven, Çak›lda¤› fleklinde kaydetmifltir. 18 Öte taraftan 1972’de, bugünkü
Üsküdar ve Ümraniye ilçe s›n›rlar›na çok yak›n bir yerde, Büyük Çaml›ca Tepe-