Üsküdar'da Baz› Yer Adlar› Üzerine ‹ncelemeler (I)

Ü S K Ü D A R ’ D A B A Z I Y E R A D L A R I
Ü Z E R ‹ N E ‹ N C E L E M E L E R ( I )
sonra 1920 y›l›nda kendileri taraf›ndan kald›r›l›r ve kemikleri Fransa’ya götürülür.
Tepede bir Frans›z mezarl›¤›n›n bulunmas› ve buraya birçok turistin gelip
s›k s›k ziyareti tepenin Frenk Tepesi ad›yla an›lmas›na sebep olur. Bu mezarl›k
tesis edilirken buraya bir de karakol binas› yap›l›r ki, bugün de mevcuttur. 30 Fakat
vaktiyle u¤rak yer olan kademeli k›r kahvesi günümüze ulaflmam›flt›r. ‹stanbul’da
Frenk Tepesi ad›yla an›lan bir baflka yerde Beyo¤lu’nda bulunur. Buraya
gayrimüslimlerin daha yo¤un yerleflmeleri nedeniyle bu isim verilmifltir.
Nakkafl Tepe’ye, Frenk Tepesi’nden baflka Münir Pafla Tepesi de denilir. Nitekim
Ahmet Rasim Bey, fiirket-i Hayriye Bo¤aziçi’nde adl› eserinde: “Kuzguncuk
veya Frenk Tepesi nam›yla maruf olan Münir Pafla Tepesi’nde…” 31 fleklinde bir
ifade kullan›r. Ancak bu isim pek yayg›n de¤ildir.
‹cadiye Tepesi: Tepenin ismi konusunda farkl› görüfller vard›r. Bu görüfller k›saca
flöyledir: Haskan’a göre, tepenin bulundu¤u ve ayn› ad› tafl›yan mahallede
Sultan Abdülaziz devrinde bir tiyatro aç›lm›flt›r. Sultan›n ismine atfen ilk önce
Aziziye Tiyatrosu, Sultan Abdülaziz’in tahtan indirilmesinden (1876) sonra da
Osmanl› Tiyatrosu ad›n› alm›flt›r. Tepeye, tiyatronun yap›lmas›ndan sonra, yeni
bir icat oldu¤u için ‹cadiye ad› verilmifltir. 32
Üsküdar Belediyesi’nin internet sayfas›na göre, Kuzguncuk ile Ba¤larbafl› aras›nda
yer alan bu mahallede yeni nak›fll› basmalar imal edildi¤i için ‹cadiye ismi verilmifltir.
Bu basmalara ait imalathaneler ilk olarak Kayserili Serkis Kalfa taraf›ndan
‹cadiye’de kurulmufltur. 1840’larda tepede yang›n gözetleyen bekçiler ve
yang›n oldu¤unda haber vermek için top atmaya yarayan bir yer de vard›. 33
Kuzucu’ya göre ise, Vaniköy s›rtlar›nda, Kenan Efendi, kendi ad›n› tafl›yan çiftli¤inde
bir köflk yapt›rarak arazisiyle birlikte Sultan II. Mahmut’a hediye etmifltir.
Pertev Pafla’n›n bina için kaleme ald›¤› tarih manzumesinin son m›sra›n›n
ebcet hesab›na göre 1833 y›l›na tekabül etmesi, köflkün inflas›n›n bu tarihte tamamland›¤›n›
gösterir. Köflkün 1835 y›l›nda yanmas› üzerine, II. Mahmut ayn›
yerde yeni bir köflk infla ettirmifltir. ‹flte padiflah›n köflkü yeniden yapt›rmas›ndan,
daha do¤rusu “nev-icâd” etmesinden dolay› köflke “‹cadiye” ad› verilmifltir.
Köflkün bulundu¤u tepe de ismini buradan alm›flt›r. 34
Yukar›da bahsedilen görüfllerden ikincisi geçerli olabilir. Çünkü XIX. yüzy›l›n ortas›nda
bas›lan bir haritada, ‹cadiye Tepesi’nde yan yana nispeten büyük sekiz parça
halinde bir yap› toplu¤u görülür. 35 Etraf›nda baflka bir yap›laflman›n olmad›¤› bu
yap› toplulu¤u, bir imalathane görüntüsü izlenimi verir. Öte yandan ‹stanbul’da
Beyo¤lu’nda ‹cadiye Mahallesi, Kad›köy Moda’da ‹cadiye Caddesi, Büyükada’da
‹cadiye Soka¤› ile ülkemizde bu isimle an›lan birçok köy (Kayseri, Kocaeli, Sakarya
vd) ve mahallenin (Elaz›¤, Havza, Dörtyol merkezde vd.) varl›¤› dikkati çeker.
Bu ba¤lamda isim vermede daha baflka etkenlerinde rolü söz konusu olabilir.
Çaml›/Çaml›k Tepe: Büyük Çaml›ca Tepesi’nin kuzeyinde, Kireçoca¤› Deresi ile
Bekâr Deresi’nin vadileri aras›nda bulunur. Ad›n› bir bitkiden alan Çaml›k Tepe
131 m yüksekli¤inde belirgin bir rölyef oluflturur. Ayn› isimle an›lan semt,
cadde, sokak ve parklar (iki adet) vard›r.
465