HAP Acil Servis Yönetimi
HAP Acil Servis Yönetimi
HAP Acil Servis Yönetimi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
TÜRKİYE HASTANE AFET PLANI EĞİTİMLERİ<br />
HASTANE AFET PLANI (<strong>HAP</strong>)<br />
ACİL SERVİS YÖNETİMİ
Sunum Planı<br />
• <strong>Acil</strong> servis için afet kavramı<br />
• <strong>Acil</strong> servis risk analizi ve kapasite belirleme<br />
• Triaj ve acil servis triajı<br />
• Hasta bakı alanları<br />
• Medikal bakı ve ekibin görevleri
Afet<br />
• <strong>Acil</strong> servis ve sağlık kuruluşunun kapasitesini<br />
aşan<br />
• Destek alınmadan en basit tıbbi bakımın bile<br />
aksadığı<br />
• Aniden ve aynı anda meydana gelen olaylardır
Afet<br />
• <strong>Acil</strong> <strong>Servis</strong>’e yakın bir yerde olan büyük çaplı<br />
trafik kazası veya yangın<br />
• Deprem, sel, patlama vs…<br />
• Bazen medyatik birinin acil servise başvurusu
<strong>Acil</strong> <strong>Servis</strong> ve Afet<br />
• <strong>Acil</strong> tıp çalışanlarının afet durumundaki rolü;<br />
– Afet yönetimi<br />
– Hasta bakımı<br />
– Tıbbi hizmetlerin planlaması ve organizasyonu i
Afet Planlaması<br />
• Afet durumunda acil servisler hastane planı ile<br />
entegre olmalı<br />
• Önceden belirlenmiş protokoller ile acil<br />
dışından personel ve ekipman kaynaklarını<br />
kullanabilmeli<br />
• Yapılacak planlamalarla hastaların triaj, hızlı<br />
değerlendirme ve kesin tedavileri kontrol<br />
altına alınmalıdır
Risk Analizi<br />
• Afet tipine göre hastanelere başvuran hasta<br />
profili değişebilmektedir.<br />
• Depremlerde ciddi yaralanmalar ile çok<br />
sayıda hasta acil servislere başvururken, çok<br />
sayıda cerrahi müdahale, kan, sıvı,<br />
ameliyathane personeli ve cerraha ihtiyaç<br />
ortaya çıkabilir.<br />
• Yangınlar ve tehlikeli madde (kimyasal gaz)<br />
kazalarında çok sayıda oksijen kaynağına<br />
ihtiyaç olacaktır
<strong>Acil</strong> <strong>Servis</strong> ve Kapasite<br />
• <strong>Acil</strong> servis kapasitesi ve afet durumunda<br />
genişleme kapasitesi önceden belirlenmelidir<br />
• Afet bölgesinden hasta transportu yapılırken,<br />
ilgili hastane ve acil servisin kaç hastaya yeterli<br />
düzeyde bakabileceği göz önünde<br />
bulundurulmalıdır
<strong>Acil</strong> <strong>Servis</strong> ve Kapasite<br />
• Bu sayı acil servisteki yatak ve personel sayısı ile<br />
olduğu kadar;<br />
• Hastane ameliyathane sayısı,<br />
• Hastane servis ve yoğun bakım yatak sayısı,<br />
• Mevcut personel sayısı<br />
• Kan, ventilatör gibi kritik malzeme sayısı göz<br />
önünde bulundurularak belirlenmelidir.
Planın aktivasyonu<br />
• <strong>Acil</strong> serviste <strong>HAP</strong> aktivasyonu yetkisine sahip<br />
kişiler planlarda tanımlanmalı<br />
• <strong>HAP</strong> protokolünce hangi durumlarda planın<br />
aktive edileceği netleştirilmeli<br />
• <strong>Acil</strong> servis personelinin ya da acil dışından<br />
destek personelin isteneceği durumlar<br />
saptanmalı<br />
• Plan acil serviste ulaşılabilir yerde olmalıdır
Planın aktivasyonu<br />
• İlk bilgiler ve ilk hastalar acil servise ulaşır.<br />
• Doğrulama (deprem örneği)<br />
• Afet planı uyarınca hazırlıklar başlatılır.<br />
• <strong>Acil</strong>iyeti düşük hastalar taburcu edilir<br />
• Görevdeki personelin haberdar edilmesi sağlanır<br />
• Önceden belirlenen maksimum kapasite afet<br />
iletişim merkezine iletilir
Planın aktivasyonu<br />
• Minimal personel ile hangi triaj kategorisinde ne<br />
sayıda hasta bakabileceği tespit edilir<br />
• Önceden hazırlanmış plana göre acil servis triaj<br />
bölgelerine ayrılır<br />
• Önceden hazırlanmış plana göre görevler<br />
paylaşılır<br />
• Plandaki görevli o anda yoksa acil servis kıdemli<br />
uzmanı / sorumlu hekimi komutayı ele alır
Afette sorunlar<br />
• Çoğu hasta kendi imkanları ile gelir “yürüyenyeşil<br />
yaralılar”<br />
• İlk başvuranlar durumu en iyi olanlar-yeşil<br />
hastalar<br />
• 112 kayıtları ve teması toplam başvuru sayısını<br />
tahminde yetersiz kalır<br />
• Alanla yetersiz iletişim<br />
• Medya, kurtarma ve 112 personeli ile<br />
iletişimsizlik ve uyum güçlüğü
Afette sorunlar<br />
• Personelin plan konusunda deneyimsizliği<br />
• Destek tıbbi personelin hastaneyi tanımaması<br />
• KBRN afetleri konusunda deneyimsizlik<br />
• Personelin ailelerinin durumu hakkındaki endişesi<br />
• Personel ihtiyaç ve dinlendirme saatlerinin (şift)<br />
düzenlenememesi
<strong>Acil</strong> Ünitesi<br />
• <strong>Acil</strong> Ünitesi sorumlusu tecrübeli bir <strong>Acil</strong> Tıp<br />
uzmanı ya da deneyimli bir travma cerrahı<br />
olmalıdır.<br />
• Sorumlu uzman başta triaj olmak üzere tüm<br />
alanlardaki sorumlularla koordineli bir çalışma<br />
yürütmelidir.
Hasta karşılama ve bakı alanları<br />
• Kayıt Kabul alanı<br />
• Triaj alanı<br />
• Kırmızı Alan<br />
• Sarı Alan<br />
• Yeşil Alan<br />
• Siyah Alan (Morg)<br />
• Dekontaminasyon Alanı<br />
• Psikiyatri Alanı<br />
• Aile Bekleme ve Taburculuk Alanı<br />
• Gönüllü kabul ve başvuru alanı
Hasta kabul ve kayıt<br />
• <strong>Acil</strong> serviste kayıt kabul işi mümkün ise<br />
bilgisayar ile yapılmalı,<br />
• Afet anlarında yazılı belgeler<br />
– Kayıt kabul defterleri<br />
– Afet kayıt formları-kartları<br />
– Triaj kartları tercih edilmelidir,
Hasta kabul ve kayıt<br />
• Triaj alanında başlar<br />
• Afete özgün kayıt kartları kimliklendirme ve<br />
takip için önemlidir<br />
• Kayıt kartlarında, afetzedenin geldiği yer, adısoyadı,<br />
cinsiyeti, yaşı, yaralanma özellikleri ve<br />
triaj düzeyi yazılmalıdır
Hasta kabul ve kayıt<br />
• En az iki saatte bir tüm hastalar gezilir.<br />
• Kayıt sonrası acil serviste takip edilen tüm hastaların<br />
yer aldığı bir takip dosyası yada formu çıkarılmalıdır<br />
• Bu kayıtlar bir liste halinde tutulur.<br />
• Takip sonrası yatan, operasyona alınan, sevk edilen,<br />
taburcu olan veya ölen hastalar kaydedilerek<br />
karşısına acil servisten gönderildiği yer<br />
kaydedilmelidir<br />
• Kayıtlar hem adli hem de finansal sorunları da önler
Triaj Kartı
Sağlık Bakanlığı<br />
Triaj Kartı
Triaj<br />
• Afet triajı / Günlük acil servis triajı;<br />
• Günlük acil servis triajı:<br />
- Öncelik en ağır ve anstabil hastalardır, diğer hastalar<br />
sıra ile bakılır<br />
• Afet triajı:<br />
- Eldeki kaynaklar ile yapılabileceklerin en iyisi, en<br />
büyük çoğunluğu kurtarmak için yapılır<br />
• Acımasızdır ve demokratik değildir
Sahada Triaj<br />
• Alanda triaj, en deneyimli hekim, hemşire ya<br />
da paramedik tarafından yapılır.<br />
• Hızlı değerlendirme ve tedavi önceliğinin<br />
belirlenmesi gereklidir.<br />
• Alanda müdahale, en fazla yaşama olasılığını<br />
arttırma ve en hızlı ve etkin şekilde ölümü<br />
önlemeye yönelik olarak sınırlandırılmalıdır.<br />
• Hastaların temel triaj ve hızlı tedavileri için<br />
START yöntemi tercih edilir
SOLUNUM<br />
HAYIR<br />
Havayolunu aç<br />
HAYIR<br />
ÖLÜ<br />
-ÜMİTSİZ<br />
START Alan Triajı<br />
EVET<br />
ACİL <strong>Acil</strong><br />
EVET<br />
30/dk FAZLA<br />
ACİL<br />
Kap dolum<br />
> 2 sn<br />
Kanama<br />
Kontrolü<br />
ACİL <strong>Acil</strong><br />
Basit emirlere<br />
uyamaz<br />
ACİL<br />
30/dk AZ<br />
PERFÜZYON<br />
Kap dolum<br />
< 2 sn<br />
MENTAL<br />
DURUM<br />
Basit emirlere<br />
uyar<br />
GECİKMELİ
<strong>Acil</strong> <strong>Servis</strong> ve Triaj<br />
Triaj Alanı:<br />
• Genellikle acil servislerin girişine kurulur<br />
• Tek bir giriş ile acile yönlendirme yapılır<br />
• Triaj alanının girişe çok yakın olması nedeniyle,<br />
polis, basın ve halktan kişilerin çalışmalara<br />
müdahil olmamasına dikkat edilmelidir
Triaj Sorumlusu<br />
• Klinik deneyim (<strong>Acil</strong> Tıp, Travma Cerrahı vs)<br />
• Hızlı karar<br />
• Liderlik<br />
• Stres altında soğukkanlılık<br />
• Net olma<br />
• Espritüel, anlayışlı<br />
• Problem çözmede yaratıcı<br />
• Bulunduğu bölgenin altyapı ve olanakları konusunda bilgili<br />
• Beklenen patolojiler hakkında bilgili
Triaj, ekip ve ekipmanlar<br />
• Triaj alanına çok sayıda sedye, tekerlekli<br />
sandalye ve taşıyıcı personel konuşlanmalı<br />
• Triaj alanında, havayolu ve travma stabilizasyonu<br />
için gerekli ekipman hazır olmalı (airway,<br />
endotrakeal tüp, damar yolu, ve serum setleri,<br />
bandaj, boyunluk, travma tahtası,ateller)<br />
• Triaj alanında tedavi yapılmaz
<strong>Acil</strong> <strong>Servis</strong> ve Triaj<br />
• Birçok hasta kendi olanakları ya da başkalarının<br />
yardımıyla başvurur<br />
• Bu nedenle ilk triaj çoğu kez acil serviste yapılır<br />
• Olay yerinde ya da ambulansta ilk triajları yapılmış<br />
olanlar acil triaj alanında tekrar değerlendirilir<br />
• Uygun traij sonrası hastalar, acil servisin bakı<br />
alanlarına uygun biçimde yönlendirilir (Kırmızı Alan,<br />
Sarı Alan, Yeşil Alan, Siyah Alan)
Triaj Kodlama - Alanlar<br />
• Öncelikli <strong>Acil</strong> (Ağır Yaralanma) – Kırmızı Alan:<br />
Hayatı tehdit eden ve hemen bakım gereken<br />
• Geciktirilebilir – Sarı Alan: Kalıcı bir hasarı<br />
önlemek için hekim bakımı gereken fakat<br />
bekleyebilecek hasta grubu<br />
• Hafif Yaralanma - Yeşil : Hekim bakımı gerekli<br />
olsa da,uzun bir süre bekleyebilir<br />
• Ölü – Siyah: Siyah:<br />
Solunum yok, dekapite vb.
Öncelikli <strong>Acil</strong> – Kırmızı Alan<br />
• Triaj sonrası genel durumu en kötü ve acil bakım<br />
gereken hastalar<br />
• Resusitasyon odası, monitörlü alanlar<br />
• Travma/kardiyak resusitasyon<br />
• Şok tedavisi<br />
• Ciddi solunum distresi yönetimi<br />
• Cerrahi öncesi stabilizasyon<br />
• Alan sorumlusu <strong>Acil</strong> Tıp uzmanı ya da travma cerrahı
Öncelikli <strong>Acil</strong> – Kırmızı Alan<br />
• Üst solunum yolu obstrüksiyonu, stridor<br />
• Yaşamı tehlikeye sokacak kanama<br />
• Bas, boyun, gögüs, karın, rektum ya da<br />
vajene penetre yaralanma<br />
• Tansiyon pnömotoraks<br />
• Hızla gerileyen bilinç düzeyi ya da koma
Öncelikli <strong>Acil</strong> – Kırmızı Alan<br />
• %30-50 II-III° yanık<br />
• 28-32°C hipotermi<br />
• Omurilik travması (nörolojik bulgu +)<br />
• Açık uzun kemik kırıkları<br />
• Status epileptikus
Geciktirilebilir – Sarı Alan<br />
• Hayatı tehdit eden yaralanması olmayan tıbbi<br />
müdahale ve bakımları için bir süre<br />
bekleyebilecek yaralılar için tedavi alanıdır<br />
• <strong>Acil</strong> servis muayene ve müdahale odaları<br />
• Yönetim <strong>Acil</strong> tıp uzmanı ya da tecrübeli bir<br />
travma cerrahı
Geciktirilebilir – Sarı Alan<br />
• Kapalı uzun kemik kırıkları<br />
• Açık kısa kemik kırıkları<br />
• %30’dan az II-III° yanık<br />
• Elektrik yanığı<br />
• Turnike ile kontrol edilebilen ciddi kanama
Geciktirilebilir – Sarı Alan<br />
• Kırık ya da çıkık sonucu dolaşım bozulması<br />
• Kalça, dirsek, diz çıkığı<br />
• Kompartman sendromu<br />
• İlerleyici olmayan, ani görme bozukluğu<br />
• Karın bulguları ile birlikte ciddi abdominal<br />
ağrı
Hafif Yaralanma - Yeşil<br />
• Ayaktan gelen stabil hastaların alanı<br />
• Basit sorunların tedavisi<br />
• Fraktürlerin atellenmesi<br />
• Kesilerin kapatılması<br />
• Tetanus aşılaması<br />
• <strong>Acil</strong> servis dışına “poliklinikler” kurulabilir<br />
• Pratisyen hekim sorumlu olabilir
Hafif Yaralanma - Yeşil<br />
• Erişkinlerde %20’den küçük yanıklar<br />
• Parmak ucu amputasyonu<br />
• Bilinç kaybı olmaksızın kafa travması<br />
• Kapalı, komplike olmayan kırıklar<br />
• Komplike olmayan temiz laserasyonlar<br />
• Doğrudan basılarak durdurulabilen burun<br />
kanaması
• Ölü/ ölmekte olanlar<br />
Ölü – Siyah<br />
• İlaç ya da üst solunum yolu obstrüksiyonuna<br />
ikincil olmayan solunum durması<br />
• Massif beyin yaralanması<br />
• %50’yi aşan 2 ve 3. derece yanık<br />
• Ateşli silahla kafa yaralanması sonucu koma<br />
• Morg: Hastane morgu, yetersiz kalırsa (cami, spor<br />
salonu vs..)
<strong>Acil</strong> serviste özellikli alanlar<br />
• Psikiyatri alanı: Histerik kişiler, personel ve<br />
ziyaretçilere gerekli psikolojik desteğin<br />
sağlanması<br />
• Aile Bekleme ve Taburculuk Alanı: Hasta<br />
yakınlarını bilgilendirildiği ve taburcu olanların<br />
teslim edildiği alan. <strong>Acil</strong> servisten izole<br />
mümkünse uzakta olmalı<br />
• Hastaları ölmek üzere ya da çok ciddi<br />
olmadıkça yakınları yanına alınmamalıdır.
Dekontaminasyon<br />
• <strong>Acil</strong> servise kontamine hasta alınmamalı<br />
• Dekontaminasyon sıcak alanı acil servis dışına<br />
kurulmalı<br />
• Hastane içi dekontaminasyon yapılacaksa izole,<br />
ayrı girişi olan, izole havalandırması ve atık su<br />
toplama sistemi olan bir odada yapılmalıdır.
Afete özel patolojiler ve Tedaviler<br />
• Afet tipine yönelik beklenen patolojiler<br />
• Patlama sonrası içi boş organ rüptürü<br />
• Timpan zar perforasyonu<br />
• Bina çökmesi sonrası toz inhalasyonuna (white<br />
butterfly) sekonder fulminan pulmoner ödem<br />
ya da pnömoni<br />
• Crush sendromu (Akut Travmatik İskemi)
Afete özel patolojiler ve Tedaviler<br />
• Afet durumu için önceki tecrübeler incelenerek hasta<br />
bakı protokolleri oluşturulmalı<br />
• Nondeplase fraktürler film çekilmeden atellenebilir<br />
• Basit kesiler daha sonra sutüre edilebilir<br />
• 6-12 saatten eski yaralar debritman sonrası açık<br />
bırakılarak 3 gün içinde primer sütürlenebilir<br />
• Tetanus proflaksisi unutulmamalıdır
Afete özel patolojiler ve Tedaviler<br />
• Görüntüleme ve laboratuvar istemleri<br />
sınırlanmalı<br />
• FAST yardımcı, ama öncelikte yetersiz…<br />
• Hematokrit, Kan grubu ve klinik izlem yeterli<br />
• Afette temel prensip eldeki kaynaklar<br />
doğrultusunda en büyük çoğunluk için en iyi<br />
hizmeti sunmaktır
Malzeme ve ilaç depolaması<br />
• İlaç, araç ve gereç stokları kontrol edilir.<br />
• Gerektiği kadar tıbbi malzeme depo edilmelidir.<br />
• Bu malzemeler son kullanma tarihleri açısından<br />
periyodik aralıklarla kontrol edilmelidir.<br />
• Bir ana bir de ön depo oluşturulmalı, malzeme<br />
kontrolü tek elden olmalıdır.<br />
• Depo ve tüm odaların anahtarları mesai saatleri<br />
dışında da ulaşılabilecek bir yerde olmalıdır.<br />
• Her anahtarın üzerinde nereye ait olduğu yazmalıdır.
Tatbikatlar<br />
• Planlar tatbikatlarla test edilmelidir<br />
• Senede en az bir uygulamalı, en az iki masa<br />
başı tatbikat ile personelin plana aşinalığı<br />
sağlanmalıdır<br />
• Bölüm içi yetki dağılımları<br />
• Personel alternatifleri ve listeleri (yılda 2 kez)<br />
• Alanların oluşturulması
Change language