1914 çallı kuşağı'nın türk resim sanatına etkisi

Recommendations

Info

386 Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 371-392, 2010 F. Başbuğ Okuyanlar” (Resim 6) gibi Türk resminde toplumsal içerikli konuları, bu ressamlar için ilk örneklerdir. Bireysel çıkış olarak değerlendirilmesi gereken bu kompozisyonların, “Yeniler”le grup kimliğine ve ortak etkinliğe dönüşmüş olduğu da bir gerçektir. “Yeniler”, bu tür konularda sürekliliği ve kararlılığı temsil ederek, sanatçıların dikkatini insan ve yaşam üzerine çekmekte etkili olmuşlardır (Atar, ty., 84). Çallı Kuşağı atölyelerinde eğitim alarak toplumsal konulara değinen bir başka ressam da Bedri Rahmi Eyüboğlu’dur. Türk resminde önemli eğitimci, sanatçı ve şair kimliğiyle de tanınan Bedri Rahmi Eyüboğlu, Anadolu halkının yaşantısını konu ettiği resimlerinde, kendine has tarzıyla dikkati çekmektedir. Resim dünyası hakkındaki endişesini dile getiren Bedri Rahmi, Anadolu halkının folklorik ve kültürel değerlerine sahip çıkmış, Türk resminin geleneksel örneklerini yansıtmıştır. Dolayısıyla, aslında konu ya da yorumlama benzerliği taşımasa da hocası İbrahim Çallı’dan ilk sanat disiplinini kazanmıştır. Akademi’deki öğrencilik yıllarında İbrahim Çallı ve Levy arasındaki rekabete yazılarında değinen Eyüboğlu, iki hocadan övgüyle söz ederek, Türk sanatına önemli katkıları olduğundan bahsetmektedir. Şüphesiz ki Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren Türk resmine önemli hizmetleri dokunmuş bu kuşak, yetiştirdiği öğrencilerle Türk resminin gelecek kuşaklara aktarılmasına vesile olmuştur. Değişen ve yenilenen zaman düzeni içinde teknolojik gelişimlerin verdiği destekle, farklı arayışlarda bulunan genç ressamların, yeni eğilimlere yönelim göstermesi gayet normaldir. Bunun içindir ki Çallı Kuşağı’nın üstlendiği görev, sanatın anlatılması, öğretilmesi ve yeni arayışlar için özgürlük tanınması şeklinde olmuştur. SONUÇ Her alanda olduğu gibi günümüzde sanat alanında da farklı insan tiplerinin yaratıcılıklarını ortaya koyduğu çeşitlemeler vardır. Yaşamak, yaşamda yükselmek için çalışan sanatçılar olduğu gibi yaratmak için yaşayan sanatçılar da vardır (Yetkin, 1965: 8). Çallı Kuşağı ressamları, hayatları boyunca çalışarak, üreterek Türk resminin gelişime katkı sağlama gayreti içinde olmuşlardır. Yetiştirdikleri öğrenciler, Cumhuriyet döneminin ilk ressamları olmuşlar ve Cumhuriyet tarihinin ilk sanatçı birliğini kurmuşlardır. Cumhuriyet devrinin aynı zamanda bir toplumsal değişim olarak düşünülmesi gerekirse, Çallı Kuşağı aydın ve ilerici görüşüyle, çağın gerisinde kalmamıştır. Bu bağlamda Cohen’in “Topluluğun Simgesel Kuruluşu” adlı kitabından toplumsal değişimle ilgili satırlarını anımsamakta fayda vardır. Toplumsal değişim esnasında toplulukların kendi sınırlarının dışından gelen etkilere gittikçe daha fazla maruz kalmalarından ötürü, biçim ya da görünüşteki işlev ve yerli anlam arasında bir karışıklık yapma sorunu; toplumsal değişim bağlamında önemli bir sorundur. İç içe geçen sanayileşme ve kentleşme süreçleri, para ekonomisinin ve kitlesel üretimin egemenliği, pazarların merkezleşmesi, kitle iletişim araçlarının gelişerek toplumsal hareketliliğin artması, bunların hepsi
1914 Çallı Kuşağı’nın Türk Resim Sanatına Etkisi topluluk sınırlarının temellerini zayıflatmaktadır (Yaşarov, 2005: 33). Bütün bu topluluk değerlerinin zayıflamasına rağmen Çallı Kuşağı’nın yaptığı “İnkılâp Resimleri” ve kahramanlık tabloları, halk-sanatçı kaynaşmasının bir ürünü olarak değerlendirilebilir. Halkını kahramanlaştıran sanatçı, toplum karşısında sosyal bilinçle hareket ederek, adeta kendi ulusunu resimlerle yüceltmektedir. Sanatçılar, kendi toplumunu belli sınırlar içinde tutmuş, toplumsal biçimlerini Batılı tekniklerle ifade etmiş ve belirli bir akıma dâhil olmadan görselleştirildiği ifadelere dönüştürmüştür (Cohen,1999: 47). Batılı resimlerde görülen, yaşayan toplulukların aile yapıları, politika, eğitim kurumları, ekonomik süreçleri ve dinsel faaliyetleri, Çallı Kuşağı tarafından yansıtılmamıştır. Ancak eleştirilerin başladığı nokta olan ithal sanat kavramı, Çallı Kuşağı için çok da doğru bir kavram değildir. Batılı ressamların evrensellik anlayışı, Çallı Kuşağı ressamları tarafından daha farklı bir şekilde ele alınmıştır. Kısacası evrensellik kavramı, Türk ressamında biraz daha millileştirilmiştir. Sebahattin Eyüboğu, Cohen’i Türk sanatçısı bağlamında şu cümlelerle ifade etmiştir; “Avrupa ne kadar bizden yana gelse de bizim sanat okulumuz yine Avrupa’da olacaktır. Ulusal değerlerimize de ancak bu okulda kazanacağımız bilinçle varabiliriz. Dünya sanat tarihinde ulusal değerler, hep ulusların yabancı kültürlere çevrildiği hatta kendilerinden çok onlara değer verildiği zamanlarda ortaya çıkmıştır. Shakespeare Latin dünyasında, Grothe İtalya’ya, Sinan Bizans’a bağlanmakla daha az ulusal mı olmuşlardı? İnsan her zaman kendini, içine kapanarak değil, dışına çıkarak buluyor” (Eyüboğlu, 2000: 81). Çallı Kuşağı ressamları şüphesiz ki kendilerini Fransa ya da Avrupa’nın diğer ülkelerinde bulmadılar. Onlar, içindeki yeteneği geliştirme ve tecrübe kaynağını yeni birikimlere emanet için yurtdışına gittiler. Eğitim aldıkları hocalardan öğrendikleri sanat birikimleri, yeni teknikleri Türk resminde ve eğitiminde uygulayarak, gelecek nesillerin yetişmesine gayret ettiler. Sebahattin Eyüboğlu’nu bu şekilde düşünmeye iten gerçekse, kuşkusuz Batı’ya giden Cumhuriyet dönemi ressamlarının, orada bariz ve “tanımlanmış” Doğu’yla karşılaşmış olmalarıdır. Eyüboğlu bu şaşkınlık verici durumu şöyle yorumlamıştır; “Cumhuriyet döneminde Avrupa’yla ilişkilerimiz sıklaşıp da ressamlarımız bize Paris’ten yeni eğilimleri, yani bizim eski nakışlarımızı andıran tabiat dışı bir resim anlayışını getirdikleri zaman, elbette şaşıracaktık. Koca Avrupa bula bula bizim eskilerimizi, bitpazarına dökülmüş suretli suretsiz, insanı insana, ağacı ağaca benzemeyen renk ve çizgi oyunları mı buluyordu? Gerçekten birçok yeni resimler bizim karagöz figürlerini, kelimelerin anlamlarından sıyrılıp yalın bir nakış haline gelen eski yazılarımıza ne kadar yakın görünüyordu. Fakat bu yalınlık aslında Avrupa resminin doğulaşması demek değildi” (Eyüboğlu, 2000: 81). Avrupa’nın doğulaşması mümkün değildi, çünkü “sınırsız biz anlatım özgürlüğüne varmıştı” ve bu sınırsızlık içinde her türlü form yerini bulabiliyordu. Bir Doğulunun resminde aynı temalar, geleneğin sınırlarına hapis olmaktan kurtulamadığı anlamına gelebilirdi. Resim sanat, nakış zanaattır. Yeni Türk ressamının kendi geçmişindeki nakışları, bireyci bir bilinç açısından ve Avrupalı bir ressam gözüyle değerlendirmesi gerekiyordu (Yaşarov, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 371-392, 2010 387
Page 1 and 2: Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşo
Page 3 and 4: 1914 Çallı Kuşağı’nın Türk
Page 15: 1914 Çallı Kuşağı’nın Türk

1914 çallı kuşağı'nın türk resim sanatına etkisi

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?