İnsan Haklarının Kültürel Boyutu

2. Herkesin yaratıcısı olduğu bilim, edebiyat ve sanat ürünlerinden doğan maddi ve manevi çıkarlarının
korunmasına hakkı vardır.
BM üye olan devletler tarafından imzalanarak 1945 yılında kurulan UNESCO ise, bir uluslar arası eğitim,
bilim ve kültür örgütüdür. UNESCO sözleşmesinde kültür ve kültürel haklar ile ilgili olarak, Kültürün
geniş ölçüde yayılması ve insanlığın gelenekleri, özgürlük ve barış içinde gerekli olduğu gibi, tüm
ulusların karşılıklı yardım ve ilgi anlayışı ile yerine getirmeleri gereken kutsal bir ödevdir. (9)
UNESCO sözleşmesi dünya uluslarına kültürel haklar konusunda güvenceler getirmiş ve yol göstermiştir.
Nitekim yeni uyanmakta olan üçüncü dünya ülkelerinin büyük çoğunluğu bu örgüte üye olarak sıkı bir
dayanışma içine girmişler ve büyük devletlerin sürdürdükleri kültür emperyalizmine karşı uluslar arası
alanda ortak bir savaşım başlatmışlardır. UNESCO sözleşmesinin getirdiği ilkeler, yeni kurulan
devletlerin kültür haklarına ışık tutmuş ve insanlığın diğer kesimlerine de kültürel haklarına sahip
olabilmeleri sürecinde olumlu bir katkı getirmiştir. (10)
Avrupa Konseyi ve İnsan Hakları (11)
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) 4 Kasım 1950 yılında Roma’da imzalanmış ve 1953 yılında
yürürlüğe girmiştir. Antlaşma, sözleşme ile güvence altına alınan hakların uygulanmasını denetleyecek iki
ayrı bağımsız organ kurulmuştur: Bu organlar, Avrupa İnsan Hakları Komisyonu (1954) ve Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi’dir ( 1959).
Konsey, İnsan Haklarını: Etkili denetim ve koruma mekanizmaları ile bireylerin sivil ve siyasal
özgürlükleri, sosyal, ekonomik ve kültürel haklarına saygıyı güvence altına alarak Avrupa Birliği’ni
güçlendirmeyi amaçlamaktadır. AİHS, aynı zamanda,1948 yılında Birleşmiş Milletler (BM) tarafından
kabul edilen Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi’nde ifadesini bulan hak ve özgürlüklerin bir bölümünü
korumak için atılan ilk başarılı girişimdir.
Avrupa Konseyi’nin insan haklarının kültürel boyutuna ilişkin diğer temel belgeler ise, şunlardır;
Ulusal Azınlıkları Koruma Çerçeve Sözleşmesi, ulusal azınlıkların haklarını koruyan ve yasal olarak
bağlayıcılığı olan çok taraflı ilk belgedir. Sözleşme, ulusal kurumlar ve politikalar yoluyla uygulanır.
Sözleşme, imzacı devletlerin saygı göstermeleri gereken prensipleri belirlemektedir. Kanun önünde
eşitlik, kültür, dil, din, gelenek ve kimliklerini koruma ve geliştirmek için uygun koşulların teşvik
edilmesi, medyaya ulaşmalarını sağlamak, diğer ülkelerde meşru olarak ikamet edenlerle sınır ötesi
serbest ve barışçı temasın kurulması alınan ilke kararları arasındadır.
Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu, Avrupa Konseyi’ne üye bütün ülkelerde ırkçılık,
ayrımcılık, Yahudi düşmanlığı ve hoşgörüsüzlükle mücadele etmeye öncülük etmekte ve bunlara karşı
yasal ve siyasal korumayı güçlendirmek için çalışmaktadır. Bu çerçevede mevcut ulusal ve uluslararası
önlemlerin etkinliğini değerlendirmekte ve bunların güçlendirilmesi için öneriler sunmaktadır. İfade
özgürlüğü, demokratik toplumun temel taşıdır. AİHS‘nin belirlediği temel hak ve özgürlüklere yasal
koruma sağlamanın yanında Avrupa Konseyi’nin medya ile ilgili çalışmaları, ifade ve enformasyon
özgürlüğünü genişletmek ve bu özgürlüklerden yararlanmak için yasal uyum ve siyasi araçları geliştirme
amacına yöneliktir. Medya ve kamu çalışanları için enformasyon ve eğitim faaliyetlerini sağlamak bu
çalışmanın bir parçasıdır.
Avrupa Antlaşmaları
Avrupa Kültür Antlaşması, Avrupa Konseyi üye ülkeleri tarafından 19 Aralık 1954 tarihinde Paris’te
imzalanmıştır. Kültür konusundaki maddelerin içerikleri şu şekildedir;
Madde 1 Her Akit Taraf Avrupa’nın müşterek kültür mamelekindeki milli payını idame ettirmek ve
bunun inkişafını teşvik etmek için kendisine has tedbirleri alacaktır.
Madde 2 Her Akit Taraf, imkan nispetinde.
a Vatandaşlarını diğer Akit Tarafların medeniyet, tarih ve dillerini tetkik etmeye teşvik edecek, diğer
Akitlere de kendi ülkesinde bu gibi tetkiklerde bulunmak hususunda kolaylık gösterecek, ve