YÜREK KANATAN DOKSAN BIN KARDELEN - Ankara Barosu

günlerdi. Sıfırın altında 50 dereceye düşen
soğuk, düşmandan daha düşmandı. Mehmetçikler
bir metreyi aşan karda insanüstü
çabayla bir adım atıyor, kara saplanan adımlarını
kurtarmak için iki kat emek harcıyorlardı.
Bitkindiler. Ancak Enver Paşa ve Hafız
Hakkı’dan hücum emirleri üst üste geliyordu.
Sarıkamış alınmalıydı. Ölümüne yürüyüş
devam ediyordu. Tipi, kar göz açtırmıyordu.
Ölüm beyazlığı, uysal görünümlü canavar
kar, akılları dondurup gözleri kör ediyordu.
Ortalığı cehenneme çeviren, bir adım bile
öteyi görünmez kılan bu tipi yüzünden iki
Türk tümeni birbirine saldırmış, yaralı ve ölü
2000 asker saf dışı kalmıştı. Oysa İstanbul’a
çekilen telgraflarda inanılmaz ifadeler yer
almaktaydı:
“Kafkasya dağları ve tepeleri beyaz bir
örtüyle örtülüdür. Kar hemen hemen bir metreyi
geçmiştir. Harekâttaki sessizlik bundandır.
Kahraman askerlerimizde ilerleme isteği
o kadar çoktur ki, ellerinden gelse soluklarıyla
karları eritip yol açacaklardır. Karı daha az olan
kesimlerde kahramanlarımız başarılar elde ediyorlar.
Dün süngü saldırısıyla düşmandan iki
mevzi ele geçirilmiştir.”
Bunlar gerçekleri yansıtmıyordu. Ama hiçbir
şey yürüyüşü durdurmuyordu. Yürüdüler,
yürüdüler, yürüdüler... Ölüm bu körpe fidanları
bir köşede kıstırıncaya kadar yürüdüler.
Yürüdükçe terliyorlardı. Terleri sırtlarında
donuyor ölüme bir adım daha yaklaşıyorlardı.
Mehmetçiğin yürürken kar nedeniyle
çarıkları yumuşamış ve gece çökerken bu
çarıklar donmaya, mengene misali ayaklarını
sıkmaya başlamıştı. Adım atmak neredeyse
imkânsızdı. Önce ayaklarda bir sızı
duyuluyordu. Sızının ardından bir hissizlik
başlıyordu. Bu parmakların donduğunu gösteriyordu.
Sonra donma bileklere çıkıyor ve
asker aniden yere düşüyordu. Yere düşeni kaldırmamak
için emir verilmişti. Zaten askerde
de yoldaşını kaldıracak güç kalmamıştı. Kurtların
bile saklanacak yer aradığı bir havada,
askerlere yardım etmenin imkânı yoktu. Yere
düşen asker açlığın ve yorgunluğun etkisiyle
uyuşuyor, kıvrılıp uykuya geçiyordu. Uyku
ölümün kapısıydı. Önce bütün vücudu beyaz
86 Hukuk Gündemi | 2013/1
yorgan gibi kristal bir buz tabakası kaplıyor,
ardında tüm beden kaskatı kesiliyor, ölüm
tatlı bir uykunun ardından böylece geliyordu.
Düşen her kar tanesiyle bir Mehmetçik yere
düşüyor, kar bu körpe vatan evlatlarının
hem kefeni hem mezarı oluyordu. Sağa sola
serpilmiş, ayakları, kolları havada, ağzı açık,
tabiata, Başkumandan’a, karşıdaki düşmana
isyan eden ama Allah’ına teslimiyetle bakan,
tipinin bile örtemediği gözleri buz mavisine
dönmüş kaskatı asker bedenleri artık bir sırrı
açığa çıkarıyordu. Ordu eriyordu. Ölümün
bu kadar yanı başında olduğunu gören erlerin
kimi çıldırıyor, çığlıklar içinde karanlığın
içine koşmaya başlıyor, bir daha geri dönmüyordu.
Ne yakılan ateş ne de askerlerin
zıplaması beyaz ölümün varlığını geciktiriyordu.
Ölüm sabırlı, sakin, sessiz bir şekilde
bekliyor ve yere düşen, biraz uyuklayan
askeri alıp götürüyordu. Allahuekber Dağları
26 Aralık gecesinde dünya savaş tarihinde
görülmemiş bir kıyım yaşanıyordu. Doğaya
karşı savaşan Türk Ordusu yenik düşüyordu.
Güneş ışıkları 27 Aralık sabahı Allahuekber
dağının yamaçlarına vurduğunda sağa sola
yayılmış 15.000 askerin donuk bedenini de
aydınlattı. Bir gecede 15.000 asker donup gitmişti.
Bu sayı Sarıkamış’ta bir haftada donacak
askerlerin sadece küçük bir kısmıydı. Aynı
güneş, Bardız’da, Kız Kilisesi’nde, Divinik’te,
Norşin’de, Çatak’ta yani Sarıkamış’a giden
bütün yollarda bir hafta boyunca kimi yuvarlanmış,
kimi bir ağacın gövdesine dayanmış
kardan heykellere dönüşen Mehmetçiğin
buz tabakasına dönmüş bedenlerinde parıldayacaktı.
Isı biraz arttığında eriyen karların
altında kardelen çiçekleri gibi askerlerin
donuk bedenleri çıkıyordu ortaya. Tarih ne
böyle bir faciayı yazmış, ne de tanık olmuştu.
Anadolu’da şehitler gelincikle anılır, ancak
Sarıkamış’ta beyaz kar, şehitlerimize kefen
olmuştur. Bahar aylarında Sarıkamış’ta karların
içinden kardelen çiçekleri yan yana ve sırt
sırta vermiş halde ortaya çıkar. Tıpkı 90.000
şehidimizin karlar erimeye başladığında teker
teker ortaya çıkması gibi. Sarıkamış şehitlerinin
simgesi bu yüzden kardelenlerdir.
Sürekli hücum emirleri veren Enver Paşa