Dünden Bugüne Arakan - İhh İnsani Yardım Vakfı

10 I. Bölüm ÜLKE VE HALK
tumlarına maruz kaldıklarından, Arakan’ı (Rohang) terk etmişlerdir. Çittagong
eyaletinin nüfusunun yaklaşık %50’si, kökenlerini Arakan’a dayandıran
Rohailerdir. Rohingyalar kökenlerini Araplara, Murlara, Türklere,
İranlılara, Moğollara, Pattanlara ve Bengallilere dayandırmaktadırlar. 21 2.
Dünya Savaşı sırasında Arakan cephesinde görev yapmış bir İngiliz ordu
mensubu, Arakan Müslümanlarının etnik karakterleri ile ilgili şu ifadeleri
kullanmıştır:
“Daha önce gördüğüm hiçbir Hintli ya da Burmalıya benzemiyorlar.
İsimleri, kıyafetleri ve alışkanlıkları Araplara benziyor. Kadınlarda,
özellikle genç kızlarda fark edilebilir bir Arap etkisi görmek mümkün.” 22
Rohingya dilinin gelişimi ilginç bir seyir izlemiştir. Gelişimini 1.000 yıldan
uzun bir zaman zarfında tamamlayan dil, birçok dilin karışımıdır. Dikkate
değer bir nokta, Arakan’ın resmî dilinin, Mrauk-U krallarının ilk günlerinden
Arakan’ın İngilizler tarafından işgalinden tam 22 yıl sonrasına,
yani 1845 yılına kadar hep Farsça olmasıdır. Mrauk-U Krallığı döneminde
Bengal ile dostane ilişkiler geliştirilmiş, Bengal edebiyatı Arakan saraylarında
gelişme göstermiştir. Şah Alaval, Devlet Gazi, Magan Sıddıki gibi
birçok Arakan kralının hizmetinde bulunmuş olan pek çok ünlü saray şairi,
şiirlerini ya Farsça ya Arapça ya da Bengalce, Farsça, Arapça ve Arakancanın
(Rakhine) karışımı melez bir dil olan Rohingya dilinde yazmışlardır.
Her ne kadar Rohingya dili Arakan kralları zamanında yaygın bir dil idiyse
de, Burma’nın 1784’teki işgali sırasında ve sömürgecilik döneminde zarar
görmüştür. 23 Rohingya dili bugün yazı dili olarak kullanılmamaktadır.
Maghlar (Rakhineler)
Magh kelimesinin kökeninin Bengalce olduğu bilinmektedir. Bununla
birlikte kelimenin tam anlamı ve en son nereden türediği konusu net
değildir. Bu konuda en güçlü iddia, bu kelimenin Hindistan’da tarih öncesinde
bir krallık kuran Magadha-raj ailesinden geldiğidir. Hindistan’da
kurulan Maurya Hanedanı’nın çöküşünden sonra, Budist hâkimiyeti zayıflamaya
başlamış, sekiz asır süren başarılı bir dönem boyunca Budizm
ve Brahmanize edilmiş Hinduizm arasında çatışmalar baş göstermiştir.
Budistler, eski adı Bihar olan Magadha’da şovenist Hindular ve Hindu
Çandra kralları zamanında Vesali’ye sığınan Teraveda Budistlerini doğuya
doğru kaçmaya zorlayan rakip Mahayana Budist tarikatı tarafından
işkencelere maruz bırakılmışlardır. Bu olaydan sonra “Maghlar” olarak
adlandırılmışlardır. Ancak Magadah göçmenleri, 957 tarihinden itiba-
21 M. A. Rahim, Reader in History, Social and Cultural History of Bengal, C. 1, (1201-1576), University of Karachi,
Pakistan Historical Society, 30, New Karachi, Co-Operative Housing Society, Karachi-5.
22 Anthony Irwin, s. 22.
23 Moshe Yegar, The Muslims of Burma, A study of Group, 1972, s. 25.