Dünden Bugüne Arakan - İhh İnsani Yardım Vakfı

46 IV. Bölüm ARAKAN İMPARATORLUĞU’NUN GERİLEMESİ VE ÇÖKÜŞÜ
Salim Şah döneminde Burmalılar tarafından geri alınmıştı. Arakan artık
doğal sınırlarına ulaşmıştı. 250 yıl önce Müslümanlar tarafından fethedildiği
zamanlardaki sınırlarına bir daha asla ulaşamadı. 116
Sanda Tudamma’nın ölümünden sonra ülke, 1784 yılında Burmalılar
tarafından işgal edilinceye kadar 26 kral tarafından yönetildi. Çittagong’un
düşüşü (1666) ve Sanda Vizaya (1710) arasında, her biri ortalama
2,5 yıl tahtta kalan 10 kral yönetime geldi. Sanda Vizaya ve Nara Abaya
(1742) arasında ortalama tahtta kalma süresi iki yıldı. 1784 yılına kadar
sadece son yedi kral üç yıl süreyle tahtta kalabildi. Bağımsız Arakan’ın
son yüzyılı iç çekişmelerle geçti. Arakan kralına hizmet eden Müslüman
okçu birliği Kamanlar, yüksek mevkilere geldiler ve Kuzey Hindistan’dan
gelen yeni askerî gruplar tarafından da desteklendiler. 1666’dan 1710’a
kadar geçen sürede Arakan’ın siyasi kontrolü tamamıyla onların eline
geçti. 117 Bu dönemde, onların desteği ile 10 kral tahta geçirildi. 1692’de
sarayı ateşe verdiler ve 20 yıl boyunca gittikleri her yeri yakıp yıktılar. 118
Son olarak Budist Sanda Vizaya tahta geçti (1710-1731) ve Kamanları
Ramri’ye sürdü. Ramri’de, Tinganet ve Akyab yakınlarındaki Taregon’da
hâlâ Kamanların soyundan gelen insanlar yaşamaktadır (Kaman, Farsçada
yay demektir.). Arakanca konuşan ve Müslüman olan olan bu insanlar.
Afgan kimliklerini de kaybetmiş değillerdir. 119
Sanda Vizaya öldürülmüştür. Bu şekilde birçok kral öldürülmüş ve sonunda
bir iç savaş çıkmıştır. Son iki kral, Sanda Tadita (1777-1782) ve
Tamada (1782-1785) Müslüman’dı ve Sanda Vizaya zamanında Ramri’ye
sürülen Kaman okçularının soyundan gelmekteydi. Harvey’e göre,
“Son kral Tamada (1782-1785) yeryüzünün ilk kralının ismini taşırken,
çelişkili bir şekilde güçsüzdü. Belki de küçük görülen Ramri ırkından
geldiği için böyleydi.” 120
Bir grup toprak sahibi, Ava’ya giderek müdahale talebinde bulundu.
Tarihçi Harvey, Arakanlı toprak sahiplerinin Burma’ya giderek Arakan’a
müdahale talep etmeleri istemeleriyle ilgili şu yorumda bulunmuştur:
“Kim bilir belki de onlar, ülkelerinin iyiliğini isteyen vatanseverlerdi.”
Ancak gerçekte bağnaz Budistler, Müslüman kralların iş başına gelmelerini
asla istemiyorlardı. Bu nedenle, 1406’da ve daha önceleri ataları
ne yaptıysa onlar da aynısını yaptılar. 1784 yılında Ava Kralı Bodavphaya,
Arakan’ı hem denizden hem karadan kuşattı. Küçük bir hamleden
sonra ülkeyi ele geçirdi. İşte bu, Arakan’ın bağımsızlığının sonu oldu.
116
“Arakan’s place in the civilisation of Bay”, s. 497.
117
Moshe Yegar, s. 14.
118
G. E. Harvey, s. 97.
119
A.g.e., s. 97.
120
A.g.e., s. 97.