İçindekiler - Alternatif Bilişim

Leyla Neyzi, Sabancı Üniversitesi
olanların çoğunluğu oluşturduğu yeni metropoller, gençlik (ve çocukluk)
konusunu yeniden gündeme getirmiştir. Sosyal bilimciler, postmodern,
sömürge-sonrası küresel toplumda gençliğin (ve çocukluğun) kavramsallaştırılma,
örgütlenme ve kendilerini ifade etme biçimlerinin değiştiğini
öne sürerek güncel gençlik ve çocukluk araştırmalarının önemine işaret
etmektedirler. Örneğin Jean ve John Comaroff (2005), sömürge-sonrası
toplumlarda çelişkili bir biçimde, gençlerin bir yandan geleceğe yönelik
beklentileri zayıflarken, diğer yandan örgütlenme ve toplumda belirleyici
olma açısından güçlendiklerini belirtirler. Antropolojinin bir alt alanı
olarak gelişen gençliğin ve çocukluğun antropolojisi, çocuk/genç mülteciler,
çocuk/genç askerler, savaş sonrası toplumda çocuk/gençler, çocuk/genç
İslamcılar, çocuk/genç seks işçileri, çocuk/genç internet kullanıcıları,
çocuk/genç popüler kültür üreticileri/tüketicileri gibi konulara
yaratıcı biçimlerde eğilmektedir (Cole ve Durham 2008, Hoffman 2007).
Bu yazı, büyük ölçüde alt kültür kavramından yola çıkan gençlik araştırmalarının
disiplinler arası bir bakış ve yaş, yaşam döngüsü ve kuşak
kavramlarını da kapsayan daha geniş bir analitik çerçeveden yararlanabileceğini
savunuyor. Türkiye örneği, hızlı toplumsal dönüşüm yaşayan,
güçlü bir öncü kesime sahip, modernist gençlik kurguları benimsenirken
yaşa dair geleneksel anlayışların da korunduğu ve öznelliğin kurgusunda
grup kimliğinin merkezi bir rol oynadığı toplumlarda gençliği (ve çocukluğu)
anlamak için kuşak kavramının yararlı olabileceğini gösteriyor.
Karl Mannheim’in klasikleşmiş çalışmasına göre, aynı dönemde doğmuş
bir yaş grubunun (cohort) kuşak olarak adlandırılması, kimlik için belirleyici
olan yetişme döneminde benzer bir deneyimi yaşamalarıyla ilintili
(Mannheim 1952, Cole 2003).
Türkiye’nin yakın tarihi, politik ve ekonomik gelişmeler açısından 1923-
1950, 1950-1980 ve 1980 sonrası olarak üç dönemde incelenebilir. Bu yazıda,
bu dönemlerin kamusal söylemde gençlik kurgusu ve bu kurgunun
değişimi açısından da aydınlatıcı olduğunu gösteriyor ve bu üç dönem
boyunca kamusal söylemde (erişkinlerin gözüyle) gençlik kurguları—ve
kısaca da olsa gençlerin kendi deneyimleri—üzerinde duruyorum. Kamusal
söylemde 1923-50 döneminde yeni ulusun gençlikte cisimleştiğini
savunuyorum. 1950-80 arası dönemde ise gençlik, toplumsal söylemde
26