İçindekiler - Alternatif Bilişim

Leyla Neyzi, Sabancı Üniversitesi
şim teknolojileri ve medya, bu döneme damgasını vurdu.
1980’ler, “Türk-İslam sentezi”nin oluşumuna tanık oldu. Askeri darbenin
ardından din eğitimi okullarda zorunlu hale getirildi ve imam-hatip
lisesi mezunlarının üniversiteye girmesine izin verildi. Gençler arasında siyasallaşmayı
önleme amacıyla yapılan bu girişim, 1980’ler ve 1990’larda
öğrenciler arasında İslamcı hareketin güçlenmesiyle sonuçlandı. 1980’lerden
bugüne devletin üniversite üzerindeki tahakkümü gençleri fazlasıyla
etkiledi ve örgütlenmelerini, seslerini duyurmalarını önledi.
Cumhuriyetçi kimliğe bir meydan okuma da, Kürt hareketinin yükselmesiyle
gerçekleşti. İslamcılığın ve Kürt milliyetçiliğinin yükselişini 1990’larda
tepkisel bir neo-Kemalizm ve neo-Türk milliyetçiliği izlerken, hem solda
yeni açılımlar hem de Aleviliğin kamusal alanda bir kimlik hareketi olarak
örgütlenmesi gündeme geldi. Kimliği merkeze alan bu hareketler, Türk,
Kürt ve Alevi diasporasıyla bağlantılı ve yeni iletişim teknolojilerinden
yararlanan uluslar ötesi toplumsal hareketler olarak gelişti.
1980’lerde baskıcı ortama rağmen (veya belki de biraz bu nedenle),
kültürel ve bireysel alanda ifade çabaları ve kimlik arayışları öne çıktı
(Gürbilek 1992). 1980’ler ve 1990’larda çevreciler, insan hakları savunucuları,
feministler, eşcinseller ve rockçuların da dahil olduğu bir dizi sivil
toplum örgütü ve alt kültür grubu, özellikle medyayı kullanarak kamusal
alana girdi. Örneğin pop müzik, İstanbul’da kimlik üzerine yapılan
tartışmaların temel odaklarından biri oldu (Özbek 1997). Bu bağlamda
bedeni, özneyi ve çoğul kültürel kimlikleri öne çıkaran farklı bir siyasi
dilin oluşmaya başladığı söylenebilir.
1980 sonrası dönem, Türkiye siyasi kültüründe bir kırılmayı simgelediği
kadar, modernist gençlik anlayışından da kopuş anlamına geliyor. Bu dönemi
ifade edecek bir anahtar kelime olarak—yaygın yolsuzluk ve medya
çağında “özel” yaşamın fütursuzca sergilenişi ve tüketim merkezli yaşam
biçimlerini çağrıştıran—“köşeyi dönmek” ifadesi sıkça kullanıldı (Kozanoğlu
1992). Hem Cumhuriyet, hem de ‘68 kuşağının kamusal alandaki
ağırlığı göz önüne alındığında, “Özal kuşağı” ya da “1980 sonrası kuşağı”
olarak adlandırılan gençler, kolektif sorumluluktan yoksunlukları
ima edilerek, bencil, bireyci tüketiciler olarak sunuldu medyada.
36