İçindekiler - Alternatif Bilişim

Leyla Neyzi, Sabancı Üniversitesi
siyel bir tehlike olarak görülürlerdi. Genç erkekler, 16. yüzyıldan itibaren
Anadolu’da çıkan isyanların ana kitlesini oluşturmuşlardır (Ocak 1998).
Geleneksel erişkin bakış açısına göre, “delikanlı,” askere gitmek, zanaat
sahibi olmak, tarım ya da hayvancılık yapmak—ve erken evlenmek—
gibi yetişkinler dünyasında kabul gören süreçleri takip ederek “yola gelir”.
6 Genç ve bekâr kadınların isyankar davranma tehlikesi ise, daha sert
ve içselleştirilmiş tahakküm sistemleri gerektirmektedir (Sirman 1990).
Tanzimat dönemi Osmanlı toplumunda değişen bir gençlik anlayışının
habercisi oldu (Mardin 1988). Osmanlı toplumunda modernite, orduyu
dönüştürme çabalarıyla başladı. İlk modern eğitim kurumu askeri okuldu;
ilk resmi gençlik örgütleri de, gençliği savaş için seferber etme ve onlara
milliyetçilik aşılama amaçlarını taşıyan paramiliter gruplardı (Toprak
1985: 531). 19. yüzyılda Harbiye, Tıbbiye, Mülkiye açıldı. Bu okulların
mesleki dernekler de kuran mezunları, İlmiye mensubu seçkinlerin yerini
alacak ve yeni seçkinler zümresini oluşturacaklardı. Aynı zamanda
bürokrasinin seçkinler tabakasını da oluşturan entelektüeller, modernite
sürecinde merkezi bir rol oynadılar. Cemil Meriç, Türkiye entelektüelini
“yabancı medeniyetlerin hazinelerini kendi ülkesine taşımak isteyen toy
bir delikanlı” olarak tanımlar 7 (Meriç 1985: 130). Geç Osmanlı döneminde
oluşan başlıca toplumsal hareketlerin “Genç” Osmanlılar (Yeni
Osmanlılar) ve “Genç” Türkler (Jöntürkler) olarak adlandırılmaları tesadüf
değil. Ama geç Osmanlı döneminde gençliği (ve çocukluğu) araştırırken,
değişim kadar sürekliliklerin de üzerinde durmak gerekiyor (Onur
2005). Son yıllarda yapılan çalışmalar, görünüşteki değişimin altında yatan
süreklilikleri (ve değişimin yüzeyselliğini) vurgularken, gençlik ve
çocukluk araştırmalarında öznenin iç dünyasına ve kendi deneyimlerini
ifade etme ve anlamlandırma çabalarına fazla değinilmediğinin de altını
çizmek gerek.
6 Necdet Sakaoğlu’na göre, erken evlililik aynı zamanda gençleri yaşlı erkeklerin
cinsel suiistimalinden korumanın da bir yoluydu. Neyzi, Sakaoğlu ile sözlü tarih görüşmesi.
7 Radikal şair Ece Ayhan, ironik bir şekilde Cumhuriyeti “delikanlı” olarak nitelendirir
(Ayhan 1999:151). Levent Cantek’e göre ise, 1945-50 yılları Cumhuriyet’in
“büluğ çağı” (Cantek 2008).
28