Rusya'nın Orta Asya Politikaları - Ahmet Yesevi Üniversitesi

Rusya’nın Orta Asya Politikaları rapor
Bütün bunların neticesinde Bakiyev iktidardan uzaklaştırılmış, Kırgızistan ise yeni bir
siyasi ve ekonomik krizle karşı karşıya kalmıştır. 25
Bakiyev’in iktidarı kaybetmesi, Rusya’nın Kırgızistan’daki konumunun zayıflaması anlamına
gelmemektedir. Bakiyev’in “direnme” sürecinde Kremlin, yukarıda belirttiğimiz
nedenlerden dolayı kendisine destek vermediğinden dolayı, Rusya Bakiyev’in yerine
geçen yeni iktidarın da güvenini kazanmıştı. Ayrıca Kırgız yetkililer, birçok sorunun
yalnızca Rusya’nın desteğiyle çözülebileceğini anlamışlardır. Dolayısıyla bundan sonraki
süreçte de Rusya-Kırgızistan münasebetlerinde büyük değişiklikler beklenmemektedir.
Hatta tam tersine Kırgızistan için zor bir dönemde Moskova, bu ülkeye verdiği destek
ve yardımını arttırdığı takdirde Rusya-Kırgızistan münasebetleri daha da gelişecektir.
Rusya’nın bu ülkeye destek vermesi ise şarttır. Zira Kırgızistan’ın istikrara kavuşması,
Rusya’nın da çıkarınadır. İstikrarsız bir Kırgızistan, özellikle Kırgız-Özbek çatışması potansiyeli
taşıdığından dolayı, bütün bölgenin istikrarsızlaşmasına yol açabilir. Bunlardan
dolayı Rusya’nın vereceği destek, sadece Rusya-Kırgızistan münasebetleri açısından değil,
bölgede istikrarın korunması ve Rusya’nın bölgedeki çıkarları açısından da büyük
önem arz etmektedir.
XXI. yüzyılın hemen başında Özbekistan’ın Rusya ile yakınlaşması, Kazakistan tarafından
kıskançlıkla karşılanmıştır. Zira Kazakistan ile Özbekistan, bağımsızlıklarından itibaren
Orta Asya’da Orta Doğu’daki İran-S. Arabistan rekabetine benzer bir liderlik mücadelesi
içindedirler. Bu rekabet çerçevesinde Rusya’nın desteğini elde etmek, taraflara önemli
avantaj sağlamaktadır. Nitekim Vladimir Putin’in ilk Orta Asya ziyaretini Özbekistan’a
gerçekleştirmesi, Kazakistan’da Nazarbayev’ın mağlubiyeti olarak nitelendirilmiştir. 26
33
IV.
b
ölü
m
Vladimir Putin’in iktidarının ilk yıllarında Rusya’nın Orta Asya’da önceliği Özbekistan’a
tanımaya başlamasının önemli nedenlerinden biri de Kazakistan’ın Batı ile işbirliğini
artırmasıdır. Kazakistan da aynen Rusya gibi “çok yönlü” bir politika izlemeye çalışmakta
ve bu politika ona Rusya, ABD ve Çin arasında manevra yapma şansı tanımaktadır.
Astana, Rusya ile münasebetlerini koparmadan Batı ile çeşitli alanlarda projeler yürütmeyi
başarmaktadır. Kazakistan’ın NATO ile “Barış adına işbirliği” projesi çerçevesinde
gerçekleştirdiği ortak eğitim faaliyetleri arttığı gibi, Astana ABD’nin Irak’a müdahalesini
de desteklemiş, hatta barış gücü çerçevesinde kendi askerlerini göndermişti. 27
Diğer taraftan Kazakistan, Moskova’nın kendisine “abilik” yapmasından rahatsız olmaktadır.
Her geçen gün ekonomik olarak güçlenen Kazakistan, bir taraftan eşit haklar
temelinde Rusya ile ilişkiler geliştirmek isterken, diğer taraftan da Orta Asya ülkelerinin
liderliğine soyunmaktadır. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde Kazakistan, enerji kaynak-
25
Kırgızistan’daki olaylar, sebep ve sonuçlar için bkz. Aleksandr Knyazev, Kırgızistan’da Son Gelişmeler:
Dün, Bugün, Yarın, ORSAM Rapor No. 26, Ankara 2011.
26
V. Sergienko, “Somneniya Snyatı”, Kontinent, 18-31 Ekim 2000, s. 24.
27
S. Demidenko,"Politiçeskiye Perspektivı Stran Tsentralynoy Aziyi i Rossiyskiye İnteresı v Etom
Regiyone”, Vestnik Analitiki, No. 3 (25), Moskova 2006, s. 182.