Rusya'nın Orta Asya Politikaları - Ahmet Yesevi Üniversitesi

hoca ahmet yesevi uluslararası türk-kazak üniversitesi
RUSYA’NIN ORTA ASYA’DAKİ RAKİPLERİ
SSCB’nin dağılmasından sonra Moskova, Orta Asya ülkelerini de kapsayacak Bağımsız
Devletler Topluluğu (BDT) projesini ortaya atsa ve Baltık ülkeleri hariç bütün
eski Sovyet cumhuriyetlerini bir birlik etrafında toplamayı başarsa da, yukarıda da
belirttiğimiz gibi, başlangıçta Kremlin, Orta Asya ülkelerine onların zaten Rusya’ya
mahkûm oldukları düşüncesiyle fazla önem vermemiştir. Kremlin daha sonra hatasını
anlayarak bölgeye yönelik siyasetini değiştirse de, Rusya’nın başlangıçtaki bu yaklaşımından
istifade eden küresel ve bölgesel güçler (ABD, Çin ve bölge ülkeleriyle soydaş
olan Türkiye), Orta Asya ile münasebetlerini arttırmış ve bölgede etkin konuma
gelmeyi başarmışlardır. Kremlin “yakın çevre” siyasetini başlatarak bölgeye “dönüş”
yapma sürecinde işte bu ülkelerle karşı karşıya kalmış ve aralarında “Büyük Oyun”
olarak da adlandırılan rekabet başlamıştır.
62
VIII.
b
ölü
m
a) ABD
ABD, Rusya’dan farklı olarak Orta Asya ülkelerinin bağımsızlıklarını kazanmalarından
beri bu bölgeye önem vermektedir. ABD’nin bölgeye önem vermesinin en
önemli nedenlerini şu şekilde özetleyebiliriz:
• ABD’nin bölgedeki enerji kaynaklarına ilgi duyması ve bu kaynakların
Rusya devre dışı bırakılarak dünya pazarlarına ulaştırma çabaları.
• Afganistan müdahalesi de dâhil olmak üzere bölgeye düzenleyeceği askerî
operasyonlar sırasında Orta Asya ülkelerini üs olarak kullanma isteği.
• Enerji ve askerî alandaki amaçlarına ulaşmak için Rusya ve Çin’in bölgedeki
etksini sınırlandırma çabaları.