Ben ÃÄretmenim Ãocuklar OdunpazarÄ± Belediyesi

BEN ÖĞRETMENİM ÇOCUKLAR | Öğretmen Hikâyeleri Antolojisi 

BEN ÖĞRETMENİM ÇOCUKLAR 

Öğretmen Hikâyeleri Antolojisi 

Mustafa ÖZÇELİK 

ODUNPAZARI BELEDİYESİ 

KASIM 2007 

1



Öğretmen Hikâyeleri Antolojisi 

Proje danışmanı: 

İsmail Köse 

Editör 

Mustafa Özçelik 

Yayın Koordinatörü 

Tayyib Atmaca 

Sayfa & Kapak Tasarım 

M.Sinan ÜNALDI 

Yapım 

Faktör | faktoryayincilik@hotmail.com 

Baskı 

Olgun - Çelik 

ISBN 

978-975-6881-09-5 

Odunpazarı Belediyesi yayınları- 15 

Kültür dizisi-11 

2


İÇİNDEKİLER 

Sevgili Öğretmenlerimize/Burhan Sakallı 

v 

Sunu/Mustafa Özçelik 

vi 

ÖĞRETMEN HİKÂYELERİ 9 

Hüseyin Cahit YALÇIN/Muallim 11 

Ömer SEYFETTİN/And 19 

Reşat Nuri GÜNTEKİN/Bir İstifa 26 

Necip Fazıl KISAKÜREK/Öğretmen Bey 30 

Sait Faik ABASIYANIK/Zemberek 33 

Samet AĞAOĞLU/Öğretmen Gafur 38 

Tarık BUĞRA/Gün Akşamlıdır 47 

H. Latif SARIYÜCE/Çocuk ve Ekmek 54 

Gülten DAYIOĞLU/Yalan Üç Ayaklıdır 58 

Şevket BULUT/Eğitmen Bal Hasan 62 

Sevinç ÇOKUM/Asmalı Köyün Öğretmeni 73 

Sadettin KAPLAN/Aydın Öğretmen 86 

Taki AKKUŞ/Küçük Nur Ali 91 

Necati KANTER/Kent Okulunda İlk Gün 97 

Ümit Fehmi SORGUNLU/Acılar Sevgiyle Biter 103 

Reşat GÜREL/Öğretmenliğin Ölümü 109 

Osman ÇEVİKSOY/Bekleyiş 112 

Naci GÜMÜŞ/Öğretmenin Hikâyesi 116 

A. Vahap AKBAŞ/Bu, O mu? 124 

3


Necdet EKİCİ/Gül Olacaksın 129 

Zafer ALTUNKOZAOĞLU/ Korkut Hoca 139 

Bestami YAZGAN/Yunus Emre Olmasaydı 146 

Hüzeyme Yeşim KOÇAK/Alfabe 149 

İbrahim ERYİĞİT/Ardında Kalsın Acılar 156 

Celaledin KURT/Hocaların Hocası 160 

Tacettin ŞİMŞEK/ Kavak Yellerimiz Oyy! 164 

Sırrı ER/Gurbet Kuşu 181 

Nevzat CANAN/Pasta 187 

Ethem BARAN/Berhudar Olasın 194 

Sadık YALSIZUÇANLAR/Tahakküm 199 

Fatma PEKŞEN/Peri Kızları da Sevinir 207 

Duran ÇETİN/Kiralık Ev 211 

Mustafa OĞUZ/Kır Çiçeği Hüznü 219 

M.Nihat MALKOÇ/Gümüş İşlemeli Çaydanlığın Buğusu 223 

Recep Şükrü GÜNGÖR/Okul 230 

Murat SOYAK/Bir Umut 234 

Mehmet HARMANCI/Döne Çiçeği 240 

Himmet KARATAŞ/Yayla Çiçeği 242 

Abdullah HARMANCI/Beni Almaya Gelen Bulut 246 

Osman KOCA/Hasret 249 

Çağrı GÜREL/Yaka 252 

Yazarlar Sözlüğü 256 

4


SEVGİLİ ÖĞRETMENLERİMİZE; 

Eğitim ve öğretim sistemimizin temel taşı olan öğretmenlerimiz, birey 

ve toplum olarak her zaman değerlerini bilmemiz, hak ettikleri önemi vermemiz 

gereken saygın kişilerdir. Eğer bir toplum, öğretmenlerine bu gözle 

bakmazsa o toplumun bugünü sorunlu; yarını ise bütünüyle karanlık demektir. 

Onlar ki yeni neslin mimarıdırlar. Fedakârlık anıtıdırlar. Bilge insanlardır. 

Namsız, nişansız gönüllü hizmet erleridir. Hepimiz, onların bilgi ve 

irfanıyla yetiştik ve bugünlere geldik. Bireysel ve toplumsal aydınlanma 

onların sayesinde gerçekleşti. Dolayısıyla onlara karşı derin sevgi, saygı ve 

minnet borcumuzun yanında değerlerini bilmek ve bu bilmenin gereğini 

yapmak şeklinde bir görevimiz de var. 

Biz de Odunpazarı Belediyesi olarak, görev, yetki ve sorumluluklarımız 

çerçevesinde eğitim ve öğretim meselelerine karşı duyarlı davranmaya ve bu 

mesleği büyük bir özveriyle yürüten öğretmenlerimiz için elimizden geleni 

yapmaya çalışıyoruz. Bu amaçla geçen son dört yılın 24 Kasım’ında öğretmenlerimiz 

için yararlı olabileceğini düşündüğümüz eserler yayımladık ve 

bunları öğretmenlerimize armağan ettik. 

Bu yıl da yine 24 Kasım Öğretmenler Günü’ne bir katkı niyetiyle “Öğretmen” 

konulu hikayelerin yer aldığı bu antolojiyi öğretmenlerimize mütevazı 

bir armağan olarak sunmak istiyoruz. Şüphesiz ki, öğretmenlerimize karşı 

borcumuzu ödemek için bu tür çalışmalar yeterli değil. Millet olarak, devlet 

olarak onlar için çok kapsamlı çalışmalar yapmak durumundayız. Çünkü 

onlar için ne yapsak azdır. 

Bu vesileyle bütün öğretmenlerimizin 24 Kasım Öğretmenler Günü’nü 

içtenlikle kutluyor, çalışma hayatlarında başarı ve esenlikler diliyorum. 

En içten sevgi ve saygılarımla… 

Burhan SAKALLI 

ODUNPAZARI Belediye Başkanı 

5


SUNU 

Ben öğretmenim çocuklar 

Unuttuğunuz yüzleriniz bende 

Gülüşleriniz, gözleriniz 

Dolaştığınız bahçelerde kalan 

İzleriniz bende 

6 

Coşkun ERTEPINAR 

Söze bir şiirle, Coşkun Ertepınar’ın mısralarıyla başladık ama bu çalışmamız 

bir öykü antolojisi...Kuşkusuz, kitabın içeriğini de öyküler oluşturuyor…Kahramanları, 

öğretmenler, öğrenciler, veliler…kısacası eğitimin bütün 

unsurları olan öyküler…Ama asıl kahramanlar ise her zaman öğretmenler... 

Biliyoruz ki, bu öyküleri hangi yazar yazarsa yazsın, onların asıl oluşturucusu 

bizzat öğretmenlerdir. Bu yüzden her öğretmeni binlerce öykünün-onları 

hangi yazar kaleme alırsa alsın- gerçek yazarları olarak görmek gerekir. 

Edebiyatımızda öğretmen… 

Türk Edebiyatında öğretmen teması/konusu en çok şiirlerde işlenmiştir. 

Fakat roman ve hikâyelerde de bu konuya oldukça geniş bir biçimde 

yer verilmiştir. Bilhassa Cumhuriyet döneminde öğretmen tipi pek çok 

eserin ana konusudur. Çünkü yeni bir devlet kurulmuş, bu devletin temel 

felsefesinin yeni kuşaklara öğretilmesi ve benimsetilmesi meselesi en 

önemli konu olarak görülmüştür. Mesela konu ile ilgili fazla hikâyesi 

olmasa bile romanlarıyla öğretmen karakterini sıkça işleyen bir yazar 

olarak Reşat Nuri bu konuda aklımıza gelen ilk isimdir. Onun özellikle 

Çalıkuşu romanı öğretmen konulu eserler arasında tam anlamıyla bir 

klasik olmuştur. Reşat Nuri, başlıca kahramanları öğretmenler olan 

Çalıkuşu, Yeşil Gece, Kan Davası ve Acımak isimli dört roman yazmış ve 

kimi hikâyelerinde de bu konuya değinmiştir. Reşat Nuri gibi daha pek çok 

yazarımız da öğretmen konusunu işleyen roman ve hikâyeler yazmışlardır. 

Reşat Nuri, konu ile alakalı eserlerinde öğretmen tipinin nasıl anlatılması 

konusunda da bir örneklik de teşkil etmiştir. Buna göre sonraki zaman-


larda yazılan eserlerde de öğretmenler, Reşat Nuri’nin eserlerinde olduğu 

gibi hep idealist, fedakâr ve mücadeleci kişilikleri canlandırmışlardır. Dolayısıyla 

öğretmen tipi, idealize edilmiş bir tiptir. Ve bunlar genellikle de ilkokul 

öğretmenleridir. Durumun böyle olmasında az önce belirttiğimiz hususun yani 

yeni devletin felsefesinin genç kuşaklara benimsetilmesi amacı ön plandadır. 

Fakat sonraki dönemlerde branş öğretmenleri de hikaye kahramanları arasına 

girmiştir. 

Bu eserlere genel olarak baktığımızda öğretmeni genellikle köyde görürüz. 

Köyler, bilhassa cumhuriyetin ilk yıllarında bilgisizliğin, geri kalmışlığın 

sorunlarını yaşayan merkezlerdir. Öğretmen köye gelir ve buraya bilgi 

adına, uygarlık adına yeni değerler aşılamaya çalışır. Bu uğurda karşısına 

sorunlar çıkar. Öğretmen bunlarla yılmadan mücadele eder ve genellikle 

başarılı olur. Şehirdeki öğretmenler de aşağı yukarı bu kapsam içerisinde ele 

alınır. Fakat, burada daha gerçekçi anlatımlar da yer alır. Öğretmen salt 

değerler aşılamakla kalmaz, ülkenin başta eğitim olmak üzere her türlü 

sorunuyla ilgilenen bir tipe dönüşür. Yine öğretmenin kişisel hayatı, ailevi 

sorunları, geçim zorlukları gibi meseleler de şehirli öğretmen tipinin anlatıldığı 

metinlerde ana konulara dönüşür. Ayrıca idealist tasvirler yanında 

öğretmen insan yönüyle de ele alınır. Çıkmazları, bunalımları da işlenir. 

Biz bu çalışmada işte bu gerçek kahramanların gerçek hikâyelerinden 

bir bölümü sunuyoruz. Amacımız, 24 Kasım Öğretmenler Günü’nde öğretmenlerimize 

kendi hikâyelerini anlatan bir kitap sunabilmektir. Bunu yaparken 

bilhassa şu hususa belirtmeden geçemeyeceğiz. Öğretmen, biraz önce söylediğimiz 

sebeplerden dolayı bizde haklı olarak hep idealist, vefakâr ve fedakâr 

bir karakter olarak algılanmıştır. Bu algılama tabi ki yanlış değildir; ama 

öğretmen de sonuçta bir insandır. Onun da sorunları vardır. Her insan gibi o 

da hayatı boyunca geçim sıkıntısı çeker, idealleriyle gerçekler arasındaki 

çelişkileri yaşamak zorunda kalır. Sever, sevilir. Yaşadığı şartlardan bunalır. 

Biz, işte bu sebeple, seçtiğimiz hikâyelerde öğretmen kavramını sadece 

idealist boyutuyla değil bütün yönleriyle vermek istedik. Bu yüzden hikâyelerde 

yer alan kimi öğretmen tiplemelerinin –mesela Gafur öğretmen hikâyesin- 

7


de olduğu gibi-yadırganmaması gerektiğini düşünüyoruz. Biliyoruz ki, öğretmenlerimiz 

günümüzde çok zor şartlarda hizmet veriyorlar... Öyleyse onlara 

ilişkin her olayı bütün gerçekliğiyle sunmak objektif yaklaşımın bir gereği 

sayılmalıdır. 

Öğretmen yazarlar… 

Öğretmen hikâyelerini kimler yazar? Doğrusu bu hikâyeleri derlerken 

dikkatimizi bu husus da çekti ve gördük ki bu tür hikâyelerin gerçek kahramanları 

nasıl öğretmenler ise yazarlarının çoğu da bizzat öğretmenlerdir. Bu 

yüzden edebiyatımızda öğretmen kökenli çokça yazar yetişmiştir. Bu durumun 

edebiyatımız açısından bir kazanç olduğunu da burada vurgulamak gerekiyor. 

Bu antolojide otuz beşi öğretmen olan kırk bir yazarımıza ait kırk bir 

hikâye yer alıyor. Bunlardan bir kısmı aramızdan ayrılan yazarlara ait 

metinler… Diğerleri, yaşayan yazarlarından bizzat talep edildi. Onlar da bu 

talebimizi kırmayarak bu çalışmaya katkı sağladılar. Onların bu katkıları 

olmasaydı böyle bir çalışma ortaya çıkmayacaktı. Kendilerine çok teşekkür 

ediyoruz. Bir teşekkür borcumuz da Odunpazarı Belediye başkanı sayın 

Burhan Sakallı Bey’e..Göreve geldiği günden bu yana eğitim sorunlarına 

karşı duyarlı davranan başkanımız her 24 Kasım’da bu özel günün anısına 

tüm öğretmenlerimize armağan edilmek üzere kitaplar hazırlattı. Bu kitap da 

bu projenin bir parçası olarak sunulmaktadır. 

Bu çalışmaya hikâyeciliğimizin önemli isimlerinden 1874 doğumlu 

Hüseyin Cahit Yalçın’la başladık. 1976 doğumlu Çağrı Gürel’le bitirdik. 

Böylece öğretmen karakterinin bir buçuk asrı bulan serüvenine ışık tutmaya 

çalıştık. Çalışmamızın faydalı sonuçlara yol açmasını dilerken, tüm öğretmenlerimizin 

“Öğretmenler Günü”nü içtenlikle kutluyor, kendilerine başarılarla 

dolu nice hizmet yılları temenni ediyoruz. 

Mustafa ÖZÇELİK 

Kasım, 2007, Eskişehir 

8



Öğretmen Hikâyeleri 

9


10


Hüseyin Cahit YALÇIN 

d.1874-Balıkesir 

MUALLİM 

Bir taraftan kendisi tahsilini tamamlamak ile meşgul iken, ihtiyaç onu 

diğer bir tarafta çalışmaya mecbur kılıyordu. Orta halli bir aileye mensup 

idi. Lise tahsilini bitirip de yüksek okula başladığı zaman, çocukluğundan 

beri babasının omuzlarında gittikçe ağırlaşan bir yük halinde devam eden 

hayatını hiç olmazsa kısmen kazanmayı bir mecburiyet olarak hissetmişti. 

Devam ettiği derslerin, okuduğu kitapların kalbine, düşüncesine verdiği 

terbiye onu, pederinin parası ile olsa bile, kendisi çalışmayarak 

meydana gelen bir ekmeği yerken ruhunda acı bir küçülme hissi duyacak 

kadar utanma duygusuna sevk etmişti. Kendi gayretinin ötesinde, bağışlanmış 

bir yardımı elde etme neticesi olarak vücuda geldiğini gördüğü 

başarılar, refahlar ona kendisine derin bir tiksinme ile beraber ani bir 

öfkelenme, şiddetli bir düşmanlık verirdi. Hayatın gerçekleri de henüz 

genç kalbinin, vicdanının doğruya olan meyli ile uyuşmak isteyen muhakemesi 

bu garipliklerin varlığını kabul edemiyordu. Bunlar hep himayeye 

muhtaç bir takım yasallığın olağan dışı bir surette uğradığı sektelerden 

ibaret idi ki bunları, ah, hep ortadan kaldırmak isterdi. O vakit derin bir 

özlemle içini çekerek, gelecek günlerin düşüncesiyle ümidini okşayan 

hayaller içinde batar gider, düşünceden düşünceye geçerdi. 

Bir gün, çalışabilmek, ailesine, kendi kendisine faydalı olmak için iyi bir 

fırsat doğmuştu. Vilâyetlerin birinde çiftlikleri bulunan bir kişi, adada geçirmeye 

başladığı muhteşem hayatın hiç şüphesiz gereğinden sayıldığı, konuşma 

11


arasında övünmeye benzer bir vesile teşkil edeceği için çocuklarına bir muallim 

istiyordu. Namuslu bir şekilde çalışarak ihtiyaçlarının temini için ortaya 

çıkan bu vesileyi ihmal edemezdi; sevinçle kabul etmişti. 

İşte iki aydan beri haftada üç gün muntazaman adaya gidip geliyordu. 

Muallimlik etmeğe karar verdiği zaman, bunu yerine getirirken bir zorlukla 

karşılaşacağını aklına getirmemişti. Fakat daha ilk günden kalbi, iki 

yüzlü bir düşman gibi gizli gizli gösterdiği etkiden, hafif bir yara almıştı. 

Adada gideceği köşkü kendisine ta'rif etmişlerdi. Gidip, "İstenilen muallim 

benim" demekte hiç sıkılacak bir şey görmüyordu. Sıkıntılı, sıcak bir 

havada ada iskelesine çıkmıştı. Bu andan itibaren yüreğinde bir eziklik 

hissetmeğe başlamıştı. Yürüdükçe daha ziyade utanılacak bir harekette 

bulunuyor gibi sıkılıyordu. Helecan içinde çıngırağı çekerken kapının hiç 

açılmamasını istiyor, kaçıp dönmek arzularına kapılmamak için kendini 

zorluyordu. 

Kendisini kâhya gibi bir adam ilgisiz bir şekilde kabul etmişti. 

Muallim olduğunu bir iki defa tekrar edilen sual neticesinde anladıktan 

sonra bir oda göstererek: 

— Peki, demişti, şuraya buyurunuz. 

Bir kabahatli gibi utanarak, bütün arzularının, doğal olan gururunun 

keskin iğneleri üzerinde vakit geçiriyormuş gibi bu odada yalnızca beklediği 

saati unutamazdı. Öncelikle, soğuk bir çekinme ile bir iskemlenin 

köşesine ilişerek etrafına bakmadan bir hayli kalmıştı. Her geçen saniye 

nefsinin gururunu yaralıyor, burada bir yabancı odada ne beklediğini, 

buraya niçin geldiğini düşünmek kendisine pek alçaltıcı, pek haysiyet 

kırıcı bir işi kabul etmiş olmak acısını hissettiriyordu. Hâlbuki o bunda, 

hiç sıkılacak, utanılacak bir şey görmemiş, vazifeyi büyük bir memnuniyet 

ile kabul edebileceğini daha sonra para alacağını ve dünyada bu paradan 

daha başka vicdanını rahatlatacak hiç bir parayı harcayamayacağını düşünmüştü. 

12


Gerçekler bundan ibaret iken şimdi budalaca, aldatıcı bir nefis kibirlenmesine 

kapılmak kendisi gibi hayatını hiç kimseye, hiç bir bayağılaşmaya 

düşmeden namusuyla kazanmak emelinde bulunan bir gence yakışır 

mı idi? İşte bunları düşünerek, bu muhakemeleri tekrar ede ede hissiyatını 

mağlup etmek, kendine cesaret vermek isteyerek üzerindeki ağır yükü bir 

dereceye kadar atabilmiş, etrafına bakmıştı. 

Oda oldukça kıymetli eşya ile döşenmişti. Fakat her şey, asil bir zevkin 

yokluğuna, yalnız servetin çokluğuna delalet edecek surette seçilmişti. 

Hiç şüphesiz kendisi de buraya böyle rastgele alınan şu iskemle gibi 

rastgele getirilmişti; kendisi de bu odada bir süs idi. Canları sıkıldığı vakit 

şu levhayı buradan kaldırıp atıvermek onlarca nasıl önemsiz ise kendisine: 

— Haydi, al hakkını, artık git! demek de o kadar önemsiz, o kadar kolay 

idi. Ve hakikaten o da bu davranışa boynunu ezik bir şekilde bükerek 

gidecekti. Niçin başka bir adam kendisine böyle bir muamele edebilecekti? 

O adam bu ayrıcalığı, bu üstünlüğü ne ile kazanıyor, bu hakka nasıl, 

niçin sahip oluyordu? Bir güzelliğin, inceliğin mevcut olmaması ile 

uzlaşan bu üstünlük şimdi onun kalbini sıkıyor, kabarma arzusu, ne olduğunu 

belirli bir surette bilmediği bir şeyi yıkma, yok etme hırsı veriyordu. 

Bir aralık odaya bir uşak girmiş, yemek isteyip istemediğini sormuştu. 

Zaten eve girerken bir odadan çatal bıçak seslerini işitmişti. Kendisini 

burada unutmuşlar da şimdi hatırlıyorlardı, merhameten önüne bir kaç 

türlü yemek atacaklardı, değil mi? Kısık bir sesle: 

— İstemem, dedi, yemiştim... 

O gün ilk dersi böyle aç bir halde verdi. Okutacağı talebeleri on üç, on 

dört yaşlarında iki erkek çocuk idi. Bunlardan hoşlanmamak için hiç bir 

sebep yoktu. Çocuklar ilk defa gördükleri hocalarına karşı uyumlu davranıyorlar, 

zekâlarını ispat edecek surette sözler söylüyorlardı. Okuyacakları 

derslerin programını yaptılar, ilk günü boş geçirmemiş olmak için biraz 

imlâ yazdılar. 

13


İlk dersi verip çıktığı zaman ezici bir azaptan kurtulmuş gibi derin bir 

nefes almıştı. İlk aldığı darbenin etkisini yavaş yavaş kaybediyor, üzerine 

sebebi belirsiz hüzünlü bir düşünce çöküyordu. Vapurda kendi derslerinin 

sınavına çalışmak için yanına almış olduğu kitabını okuyamadı. Kolunu 

vapurun kenarına dayayarak boynu bükük bir şekilde suları yarıp ilerlemeğe 

çalışan eski vapurun etrafında sıçraşan, oynaşan, dalgalanan denize 

bakarak, sonsuz, sebepsiz ve belirsiz düşünceler içinde iken geri dönmüş, 

hayatın gerçekleri ile ilk defa böyle yüz yüze gelişi onun tecrübesiz hayatını 

derinden sarsmıştı. 

Bununla birlikte bütün gücünü toplayarak muallimlik hayatını devam 

ettirmekten vazgeçmedi. Sabahleyin erkence kalkar, kendi sınavı için 

biraz çalıştıktan sonra not defterlerini alarak vapura yetişirdi. Burada, iki 

saate yakın bir yolculuk esnasında derslerine çalışmak isteyerek, bazen 

bunda da başarılı olamayarak güzel bir vakit geçirirdi. Artık bu düzenli 

seyahate alışmış, yolcular içinde bazı çehreleri ezberlemişti. Bunların 

arasında soluk çehresiyle, nazik, sevimli, genç bir musiki muallimesi 

vardır ki her defasında mutlaka onu da vapurda görür, akşam vapurunda 

da ona tesadüf ederdi. Daha böyle hayatlarını daimi bir çalışma ile kazanmağa 

mecbur olan bir kaç çehre vardı. Onlarla da uzaktan bir münasebet 

kurmuş, kendisine benzeyen bu hayat mahkûmlarına karşı uzaktan, kalbinde 

bir merhamet duygusu ve muhabbet ayırmıştı. Fakat bunların içinde 

bilhassa soluk çehresiyle, yüzündeki ince sızlatıcı çizgileriyle dikkat çeken 

ve zarif bir güzellik arz eden musiki muallimesine merhamet dolu bir ilgi 

besliyordu. Onun arkasında her vakit lacivert bir etek ile açık renk bir ceket 

görünce bazan tesadüf ettiği özenle yapılmış tuvaletleri hatırlar, eğer bir 

üstünlük noktası aramak lâzım gelirse bu narin, nazik bir çiçek gibi gençliğinin 

bütün tazeliği ile ruhları ışıklandıran musiki muallimesi en üstün 

olması lâzım gelirken o böyle eski bir etek ile gezdiği halde öte tarafta bir 

çok kadınların ne bu güzelliğe, ne böyle bir musiki yeteneğine, ne bu kadar 

ağırbaşlılık ve dürüstlüğe sahip olmadıkları halde refah ve servet içinde 

14


boğulmalarını bir türlü kabul edemezdi. Burada düzeltilmeye muhtaç bir 

haksızlık noktası ve hakkı elinden alınmış bir kişi söz konusu idi. 

Sonra bu düşünceler onu kendi hayatını göz önüne getirmeye sevk e- 

derdi. Daha bir ay olmadan bıkmış, ümitsiz olmağa başlamıştı. İlk derslerde 

çocuklara mümkün olduğu kadar çok ayrıntı vermek, birçok şeyler 

öğretmek isteğinde idi. Fakat bir iki defada, ne esaslı, ne güçlü tembeller 

karşısında bulunduğunu anlamıştı. İşte böyle düzeltilmesi mümkün olmayan, 

şiddetli bir sarsılış gibi bütün dehşetiyle duran iki tembellik ile 

boğuşmağa mecburiyet onu yoruyor, ümidini kırıyordu. O sıcak havalarda, 

rüzgâr almayan odada, yüksek, geçim sıkıntısından uzak bulunan herkesin, 

uyku ile, istirahat ile vakit geçirdikleri bir saatte zihnine çöken yorgunluğu 

silkerek iki tembelin fikrine gramer kurallarını, tarihi olayları, memleketlerin 

bulundukları yerleri sokmağa uğraşmak, buna mecbur olmak ona 

ıstırap veriyor ve bunun mecburiyetini hissetmek ruhunda yaralar açıyordu. 

Bir aralık, öğrencilerinin tembelliğini yenmek için ilmin, fennin 

lüzumundan, hayat için ne kadar gerekli olduğundan bahsetmek istemişti. 

Fakat babalarının serveti karşısında her türlü ihtiyacın doymuşluğunu belli 

eden çocukların öyle dinleyişleri vardı ki yüzlerine karşı, adanın bütün o 

süslü, muhteşem köşklerine karşı bağırmak hırsının kalbinde kabardığını 

hissederek kendisini tutmak için susmağa mecbur olmuştu. 

Düşündüğünü, hissettiğini söyleyememeğe böyle mecbur olmak da 

onun için ayrı bir ıstırap kaynağı idi. Bu durumdan dolayı karamsar 

olduğu zaman; ben gereğinden fazla önemsiyorum düşüncesiyle kendisini 

haklı çıkarmaya, avutmaya çalışırdı. Fakat ufak bir şey, hiç yoktan kendisinin 

şüpheye düşürdüğü bir bencilliğin, sevdiği bir hal olduğu, gerçek 

duygularını şiddetle ikaz eder, onu yeniden acılara, elemlere düşürürdü. 

Nefsine bu acı gelen haller arasında aylık almayı en fena dereceye düşmüş 

olarak görüyordu. İlk ay bittiği zaman o derse kalbinin çırpınışı ile gitmiş, 

odada yalnız bulunduğu vakit kâhyanın masa üzerine: 

15


—Size lâyık değilse de... Kusura bakmayınız, önsözüyle ve nezaketiyle 

bıraktığı liralara dokunmağa cesaret edemeden bir müddet uzaktan 

bakmıştı. Çalışarak, yorularak, birçok defa vicdanının reddedişini yenerek 

hak ettiği bu paralara dokunursa eli yanacak gibi bir ürküntü hissine 

kapılıyordu. Fakat o küçük sarılar uzaktan bile gözlerini, ruhunu yakıyordu. 

Niçin bu adamlar kendisine bu parayı verebiliyorlardı? Niçin kendisi 

bu adamlardan -bu adamlardan ki kendisinden üstün olmalarını gerçekten 

gösterecek ne fazla bir ilme, ne fazla bir erdeme, ne daha soylu bir zevke 

sahip idiler- işte bu adamlardan, böyle bir kâhya elinden bu parayı almağa 

mecbur bulunuyordu? 

Bu ürküntüler, bu düşünceler kendisi ile öğrencileri arasında dolmaz 

bir mesafe bırakıyordu. Daima çekingen durur, derslerini verir, ilişkiyi 

kuvvetlendirmeye yol açmayacak, istediğini gösterecek şekilde öteden 

beriden pek az bahseder, vakti gelince ayrılırdı. Fakat çocuklar bir akşam 

kendisini zorlayarak alıkoymak istediler. Mehtap da vardı, gece gezerlerdi. 

O kadar ısrar ettiler ki bu teklifi kabul etmemek için hiç geçerli bir sebep 

göremeyerek, gerçekte hiç bir kabahati bulunmayan çocukları kırmak 

istemeyerek onlara eşlik eyledi. Akşamüzeri birlikte sokağa çıktılar. 

Şimdiye kadar hiç beraber gezmemişlerdi. Biraz yürüyünce o gece onlarla 

kalmayı uygun gördüğü için çok pişman oldu. Onların yanında, sıkı bir 

dostluk bağıyla bağlı olmadan, samimi bir hava estirmeden bir muallim 

sıfatıyla gezmeği sığıntılık sayıyor, feryat etmek isteyen haysiyeti, gururu 

üzerinde yürüyor gibi her adım attıkça bir azap duyuyordu. Çocukların 

kendisine karşı gösterdikleri saygıda bile bu acı duyguyu şiddetlendirecek 

bir koruma, güya bir üstün gelme kokusu fark ediyordu. 

Çocuklar araba tutup tur yapmak istiyorlardı. O mümkün olduğu kadar 

az minnet altında kalmış olmak için: 

— Yayan dolaşalım, dedi, daha iyi eğleniriz. 

Bu teklifine çifte bir hayret nidası geldi: 

— Arabasız, dediler, hiç gezilir mi? 

16


Şu kötü niyetle söylemediklerine emin olduğu sözlerinin ezici işaretini 

fark etmeyen öğrencilerine gamlı ve anlamlı bir nazarla baktı. Evet çocuklar, 

arabasız da gezilirdi. Hem hayatta araba ile gezebilenler bundan 

mahrum olanlara oranla pek az idi. Ah, bu sizin arabalarınızın camlarında 

nasıl bir aldatılmışlık büyüsü vardı ki pencereden baktığınız zaman size, 

geçerken savurduğunuz tozlar arasında yuvarlanan, beygirlerinize sarf 

ettiğiniz paraları bile bulamayan bir bir kesim muhtaç sınıfı hiç göstermiyordu; 

hayatta yalnız kendinizi görüyor, yalnız kendinizi düşünüyorsunuz! 

Bu acı düşüncelere dalarak hiç itiraz etmeden arabaya bindi. Rahat bir 

şosenin üzerinde süratle gidiyorlardı. Her tarafta arabalar, zengin tuvaletler, 

şenlik eserleri görülüyordu. Zevklerin gafleti içinde, gurubun aldatıcı 

güzelliği altında, ufkun karanlık bir tarafında ağlar gibi duran kanlı lekeleri 

fark etmeden hep eğleniyorlardı. Akşamın hafif serinliği, çamların 

keskin kokuları herkesi okşuyor, arabaların gürültüsü düşünceyi uyuşturuyordu. 

Yemek için köşke dönecekleri zaman, ne düşündüğünü bilmeyecek bir 

halde derin bir bezginliğin, hüznün derinliğinde belirsiz düşüncelere 

dalmıştı. Öğrencileri yemek için kadınlara için ayrılan yere gittiler. Kendisi 

odada yalnız kaldı. Daha gazı yakmamışlardı; karanlıktı. Panjuru iterek 

pencerenin önüne oturdu. Akşamın gamlı sessizliği altında bütün varlık, 

derin bir yorgunluk geçiriyor gibi güçsüz bir düşüncede idi. Deniz koyu 

bir örtü gibi yayılarak Heybeli'nin eteklerinde sahilin karanlık rengiyle 

birbirine karışıyordu. 

Bu pencere önünde yapayalnız vakit geçirdikçe bütün etrafındaki karanlıktan 

damla damla siyah bir yağmurun bütün benliğine dolduğunu 

hissediyordu. Ve burada bu yabancı çevre içinde kendi yabancılığını, 

kendi kısmetsizliğini düşünüyordu. Şimdi ona da yemek getirmişlerdi. 

Fakat içeride neşeli seslere karışık çatal bıçak gürültülerini işite işite o 

yemeğini burada yapayalnız yemeğe, lokmalarını yutarken boğulmamak 

için büyük çaba göstermeğe mecbur idi. Ve sanki her şey, karşısında bir 

17


karşı konum ile duruyor zannettiği uşaktan, bu odanın ilgisiz duvarlarına, 

bu yalnızlığa, bu muhteşem hayatlara dönüp dolaşılan yollara, çamlara, 

denizlere varıncaya kadar her şey onun yoksul hayatını, nasipsiz yaşantısını 

bir kusur, bir utanılacak şey gibi yüzüne çarpıyordu. 

O gece iskele başındaki gazinoda akıp giden zamanı, sonra mehtapta 

araba ile yaptıkları gezintiyi bir rüya içinde gibi geçirmişti. O gece bir 

türlü uyuyamadı. Meçhul bir rahatsızlık kendisini boğuyor gibiydi. Nihayet 

kalkmağa mecbur oldu; odada sıcaktan bunalıyordu. Bahçeye çıkarak 

ay ışığı altında parlayan denize karşı oturdu. Burada saatlerce kaldı. 

Düşünceleri arasında bir an oldu ki yorgunluğun, uykusuzluğun etkisiyle 

kendisini kaybetmiş gibi oldu. Akşamki, geceki gezinti şimdi zihninde 

garip akisler uyandırarak canlanıyordu. Bütün ada bir garip renge boyanıyor, 

yollardan özenle yapılmış, görkemli arabalar içinde kıymetli madenler, 

taşlar akıyordu. Bütün çamlar, köşkler benlik satan bir heykel halinde 

gökyüzüne doğru yükseliyor, bu altın, bu servet suyunun ortasında birçok 

insanlar kaynaşıp duruyorlardı. Nihayet ufkun, şu karanlık gibi duran 

noktasından kırmızı bir duman kalkarak gittikçe büyüyor, yayılarak 

bunların üzerini örtüyordu. O vakit bu süslü âlem ve zevke düşkünlük bu 

kanlı rengin altında örtülü kalarak boğuk haykırışlar işitiliyor, derin bir 

deprem etrafı sarsarak her şeyi birbirine çarparken cehennemi bir kaynayış 

içinde boğuk sesler meydana geliyor, sonra her şey siyah bir yok oluş 

perdesi altında tükenip ve perişan inlerken, yavaş yavaş bu büyük âlemin 

pislik ve vefasızlığı altından yeni bir âlem meydana gelmeğe başlıyordu. 

Ve şimdi bu yeni âlemin bir mutluluk müjdesi gibi gülümseyen güneşi, 

doğu tarafının yaldızlı, renk renk bulutların altından bütün cihana sonsuz 

bir ışık ve ümit yayıyordu. 

18


Ömer SEYFETTİN 

d.1884-Gönen 

AND 

Ben Gönen’de doğdum. Yirmi yıldan beri görmediğim bu kasaba hayalimde 

artık seraplaştı. Birçok yerleri unutulan eski, uzak bir rüya gibi 

oldu. O zaman genç bir yüzbaşı olan babamla her vakit önünden geçtiğimiz 

Çarşı Camii’ni, karşısındaki küçük, harap şadırvanı, içinde binlerce 

kestane tomurcuğu yüzen nehirciği, bizim yıkanmaya gittiğimiz sıcak sulu 

hamamın derin havuzunu şimdi hatırlamaya çalışırım. Fakat beyaz bir 

unutulmuşluk dumanı önüme yığılır. Renkleri siler, şekilleri kaybeder… 

Pek uzun gurbetlerden sonra vatanına dönen bir adam, doğduğu yerin 

ufkunu koyu bir sis altında bulup da sevdiği şeyleri uzaktan bir an evvel 

göremediği için nasıl üzüntülü olursa, ben de tıpkı böyle bir meraka, 

sabırsızlığa benzer bir elem duyarım. O, her akşam sürülerle mandaların, 

ineklerin geçtiği tozlu, taşsız yollar, yosunlu, siyah kiremitli çatılar, 

yıkılacakmış gibi duran büyük duvarlar, küçük ahşap köprüler, nihayetsiz 

tarlalar, alçak çitler hep duman içinde erir…Yalnız evimizle okulu gözümün 

önüne getirebilirim. 

* 

Büyük bir bahçe… Ortasında köşk tarzında yapılmış bembeyaz bir 

ev… Sağ köşesinde her vakit oturduğumuz beyaz perdeli oda… Sabahları 

annem beni bir bebek gibi pencerenin kenarını oturtur, dersimi tekrar 

19


ettirir, sütümü içirirdi. Bu pencereden görünen avlunun öbür tarafındaki 

büyük toprak rengindeki binanın camsız, kapaksız tek bir penceresi vardı. 

Bu siyah delik beni çok korkuturdu. Yemeklerimizi pişiren, çamaşırlarımızı 

yıkayan, tahtalarımızı silen, babamın atına yem veren, av köpeklerine 

bakan hizmetçimiz Abil Ana’nın her gece anlattığı korkunç hikâyelerdeki 

ayıyı, bu karanlık pencerede görür gibi olurdum. Bu korku ile rüya dinlemek, 

tabir etmek merakında olan zavallı anneme, her sabah ayılı rüyalar 

uydurur, iri kuzgun bir ayının beni kapıp dağa götürdüğünü, ormandaki 

inine kapadığını, kollarımı bağladığını, burnumu, dudaklarımı yediğini 

sonra Bayramiç yolundaki su değirmeninin çarkına attığını söyler, ona 

birçok: 

— Hayırdır inşallah… Dedirtirdim… 

O, rüyalarımı tabir ederek benim büyük bir adam, büyük bir bey, büyük 

bir paşa olacağımı, bana kimsenin fenalık yapamayacağını garanti 

ettikçe, yalan söylediğimi unutur, ne kadar sevinirdim! 

* 

Nasıl sokaklardan, kiminle giderdim? Bilmiyorum… Okul, bir katlı, 

duvarları badanasız idi. Kapıdan girince üstü kapalı bir avlu vardı. Daha 

ilerisinde küçük, ağaçsız bir bahçe… Bahçenin sonunda ayakyolu, gayet 

kocaman abdest fıçısı… Erkek çocuklarla kızlar karmakarışık otururlar, 

beraber okur, beraber oynarlardı. “Büyük Hoca” dediğimiz kınalı, az saçlı, 

kambur, uzun boylu ihtiyar, bunak bir kadındı. Mavi gözleri pek sert 

parlar, gaga gibi eğri, sarı burnuyla, tüyleri dökülmüş, hain, hasta bir 

çaylağa benzerdi. Küçük Hoca erkekti. Büyük Hoca’nın oğlu idi. Çocuklar 

ondan hiç korkmazlardı. Galiba biraz aptalca idi. Ben arkadaki rahlelerde 

Büyük Hoca’nın en uzun sopasını uzatamadığı bir yerde otururdum. 

Kızlar, belki saçlarımın açık sarı olmasından bana hep “Ak Bey” derlerdi. 

Erkek çocukların büyücekleri ya ismimi söyler yahut “Yüzbaşı oğlu” diye 

çağırırlardı. Sınıf kapısının açılmayan kanadında sallanan “geldi-gitti” 

levhası yassı, cansız bir yüz gibi bizlere bakar, kalın duvarların tavana 

20


yakın dar pencerelerinden giren donuk bir aydınlık durmadan bağıran, 

haykırarak okuyan çocukların susmaz, keskin çığlıklarıyla sanki daha çok 

ağırlaşır, bulanırdı… 

Okulda yalnız bir çeşit ceza vardı: Dayak… Büyük kabahatliler, hatta 

kızlar bile falakaya yatarlardı. Falakadan korkmayan, titremeyen yoktu. 

Küçük kabahatlilerin cezası ise ölçüsüz tartısız idi. Küçük Hoca’nın ağır 

tokadı… Büyük Hoca’nın uzun sopası… Ki rast geldiği kafayı mutlaka 

şişirirdi. Ben hiç dayak yememiştim. Belki iltimas ediyorlardı. Yalnız bir 

defa Büyük Hoca kuru, kemikten elleriyle yalan söylediğim için sol 

kulağımı çekmişti. O kadar hızlı çekmişti ki ertesi gün bile yanıyordu. 

Kıpkırmızı idi. Hâlbuki kabahatim yoktu. 

Doğru söylemiştim. Bahçedeki abdest fıçısının musluğu koparılmıştı. 

Büyük Hoca bu kabahati yapanı arıyordu. Bu mavi cepkenli, kırmızı 

kuşaklı, hasta, zayıf bir çocuktu. Haber verdim. Falakaya konacaktı. İnkâr 

etti. Sonra diğer bir çocuk çıktı. Kendi kopardığını, onun kabahati olmadığını 

söyledi. Yere yattı. Bağıra bağıra sopaları yedi. O vakit Büyük Hoca: 

— Niçin yalan söylüyorsun, bu zavallıya iftira ediyorsun? diye kulağıma 

yapıştı. Yüzünü buruşturarak darıldı. 

* 

Ağladım. Ağladım. Çünkü yalan söylemiyordum. Evet, musluğu koparırken 

gözümle görmüştüm. 

Akşam tatilinde dayağı yiyen çocuğu tuttum: 

— Niçin beni yalancı çıkardın, dedim, musluğu sen koparmamıştın. 

— Ben koparmıştım. 

—Hayır, sen koparmamıştın. Öbür çocuğun kopardığını ben gözümle 

gördüm. 

Israr edemedi. Yüzüme baktı. Bir an öyle durdu. Eğer hocaya söylemeyeceğime 

yemin edersem, saklamayacaktı. Anlatacaktı. Ben hemen 

yemin ettim. Merak ediyordum. 

21


— Musluğu Ali koparmıştı, dedi, ben de biliyordum. Ama o çok zayıf, 

hem hastadır. Görüyorsun, falakaya dayanamaz. Belki ölür, daha yataktan 

yeni kalktı. 

— Ama sen niçin onun yerine dayak yedin? 

— Niçin olacak. Biz onunla and içmişiz. O bugün hasta, ben iyi, kuvvetliyim. 

Onu kurtardım işte. 

Pek güzel anlamadım. Tekrar sordum: 

— And ne? 

— Bilmiyor musun? 

— Bilmiyorum. 

O vakit güldü. Benden uzaklaşarak cevap verdi: 

— Biz birbirimizin kanlarını içeriz. Buna “and içmek” derler. And i- 

çenler kan kardeşi olurlar. Birbirlerine ölünceye kadar yardım ederler, 

imdada koşarlar. 

Sonra dikkat ettim, okulda birçok çocuklar birbirleriyle and içmişlerdi. 

Kan kardeşi idiler. Hatta bazı kızlar bile kendi aralarında and içmişlerdi. 

Bir gün bu yeni öğrendiğim âdetin nasıl yapıldığını da gördüm. Yine arka 

rahlelerde idi. Küçük Hoca abdest almak için dışarı çıkmıştı. Büyük Hoca 

arkasını bize çevirmiş, yavaş yavaş bir sümüklü böcek kadar ağır, namazını 

kılıyordu. İki çocuk tahta sapı bir çakı ile kollarını çizdiler. Çıkan 

büyük, kırmızı damlayı kolları üzerinde bu çizgiye sürdüler. Kanlarını 

karıştırdılar. Sonra birbirlerinin kollarını emdiler. And içerek kan kardeşi 

olmak… Bu, beni düşündürmeye başladı. Şayet benim de kan kardeşim 

olsa idi hocaya kulağımı çektirmeyecek, ihtimal falakaya yatacağım 

zaman beni kurtaracaktı. Koca okulun içinde kendimi yapayalnız, arkadaşsız, 

sahipsiz zannediyordum. Anneme fikrimi, her çocuk gibi birisiyle 

and içmek istediğimi söyledim. Andı tarif ettim. Razı olmadı: 

— Öyle münasebetsizler istemem. Sakın yapma ha… diye tembih 

etti. 

Fakat ben dinlemedim. Aklıma and içmeyi koymuştum. Fakat kiminle? 

Bir tesadüf, beklenilmeyen bir kaza bana kan kardeşimi kazandırdı. 

22


Cuma günleri bizim evin bahçesine bütün komşu çocukları toplandırdı. 

Akşama kadar beraber oynardık. Arkamızdaki evlerin sahibi Hacı Budaklar’ın 

benim kadar bir çocukları vardı ki en çok adı hoşuma giderdi. 

Mıstık… Bu kelimeyi söylerken çok hoşlanır, hep tekrarlardım. O kadar 

ahenkli idi. Kızlar, bu güzel isme uydurulmuş kafiyeleri, Mıstık’ı bahçede 

sokakta görünce bir ağızdan söylerlerdi. Hâlâ hatırımda: 

Mustafa Mıstık, 

Arabaya kıstık, 

Üç mum yaktık, 

Seyrine baktık! 

Diye bağrışırlar, yumruk yaparak ona karşı dururlardı. Mıstık hiç kızmazdı. 

Gülerdi. Biz de bazı bu beyitleri bağırarak tekrarlar, eğlenirdik. 

Bu iki minimini beyit benim hayalimi bile etkilemişti. Rüyamda, birçok 

arsız kızın onu büyük bir muhacir arabasına sıkıştırarak, etrafına üç 

mum yakarak seyrine baktıklarını görürdüm. Niçin Mıstık öyle uslu 

dururdu. Niçin birden fırlayıp bu kızlara tokat atmaz, sıkıştığı katran 

kokulu arabadan kurtulamazdı. Hepimizden kuvvetli o idi. Sanki adı gibi 

her tarafı yuvarlaktı; başı, kolları, bacakları, vücudu… Hatta elleri… 

Bütün çocukları güreşte yenerdi… Yazın, her cuma sabahı, büyük bir 

deste söğüt dalı getirirdi. Bu dallardan kendimize atlar yapar, cirit oynar, 

yarışa çıkardık. Yarışta da hepimizi geçerdi. Onu hiçbirimiz tutamazdık. 

İşte yine böyle bir cuma günü, Mıstık, söğüt dallarıyla geldi. Ben en 

uzununu kendime ayırdım. Öbürlerini çocuklara dağıttım. Bir çakı ile bu 

dalların ucunu keser, kabuklarından iki kulak, bir burun çıkartır, tıpkı bir 

at başına benzetirdik. Bunu en güzel ben yapardım. 

Kendi atımı yapıyordum. Mıstık ve diğer çocuklar sıralarını bekliyorlardı. 

Nasıl oldu, farkına varmadım, söğüdün kabuğu birden yarıldı. 

Arasından kayan çakı sol elimin işaret parmağını kesti. Sulu, kırmızı bir 

kan akmaya başladı. O saatle aklıma bir şey geldi: And içmek… 

Parmağımın acısını unuttum, Mıstık’a: 

23


— Haydi, dedim, hazır elim kesildi. Kan kardeşi olalım. Sen de kes… 

Tereddüt etti. Siyah gözlerini yere dikerek büyük, yuvarlak başını salladı: 

— Olur mu ya?… And için kol kesmek lazım… 

— Canım ne zararı var? diye ısrar ettim, kan değil mi? Hepsi bir. Ha 

koldan, ha parmaktan… Haydi, haydi… 

Razı oldu. Elimden aldığı çakı ile kolunu, hatta biraz derince kesti. 

Kanı o kadar koyu idi ki akmıyor, bir damla halinde kabarıyor, büyüyordu. 

Parmağımın kanı ile karıştırdık. Evvela ben emdim. Bu, tuzlu, sıcak 

bir şeydi. Sonra o da benim parmağımı emdi. 

Bilmiyorum. Aradan ne kadar zaman geçti. Belki altı ay… Belki bir 

yıl… Mıstık’la kan kardeşi olduğumuzu âdeta unutmuştum. Yine beraber 

oynuyor, mektepten eve beraber dönüyorduk. Bir gün hava pek sıcaktı. 

Büyük Hoca bizi yarım gün tatil etti. Tıpkı perşembe günü gibi… 

Mıstık’la sokağın tozları içinde yavaş yavaş yürüyorduk. Ben fesimin 

altına mendilimi koymuştum. Terimi silemediğim için yüzüm sırılsıklam 

idi. Büyük, geniş bir yoldan geçiyorduk. Kenarda yıkılmış bir duvarın 

telleri vardı. Birdenbire karşıdan iri, kara bir köpek çıktı. Koşarak geliyordu. 

Arkasından, birkaç adam, kalın sopalarla kovalıyorlardı. Bize: 

- Kaçınız, kaçınız, ısıracak!… Diye bağırdılar. 

Korktuk, şaşırdık. Öyle kaldık. Evvela ben kendimi toplayarak: 

—Aman, kaçalım… dedim. 

Gözleri ateş gibi parlayan köpek bize yetişmişti. O vakit Mıstık: 

— Sen arkama saklan! diye haykırdı, önüme geçti. 

Köpek onun üzerine hücum etti. İlkin hızla birbirlerine çarptılar. Sonra 

tıpkı güreşir gibi boğaz boğaza geldiler. Köpek de ayağa kalkmıştı. Biraz 

böyle savaştıktan sonra ikisi de yuvarlandılar. Mıstık’ın küçük fesi, mavi 

yemenisi düştü. Bu boğuşma bana pek uzun geldi. Titriyordum. Sopalı 

amcalar yetiştiler. Köpeğe odunlarının bütün kuvvetiyle birkaç tane 

indirdiler. Mıstık kurtuldu. Zavallının kollarından, burnundan kan akıyor- 

24


du. Köpek, kuyruğunu bacaklarının arasına sıkıştırmış, ağzı yerde, dörtnala 

kaçtı. Mıstık: 

— Bir şey yok… Acımıyor… Biraz çizildi… diyordu. 

Evine götürdüler. Ben de hemen evimizi koştum. Anneme başımıza 

geleni anlattım. Abil Ana beni yere yatırdı. Uzun uzadıya kasıklarıma, 

korku damarlarını bastı. Öyle bir dua okuyarak yüzüme üfledi ki sarımsak 

kokusundan aksırdım. 

Ertesi günü Mıstık okula gelmemişti. Daha ertesi gün yine gelmedi… 

Anneme, Hacı Budaklar’a gidip Mıstık’ı görmemizi söyledim. 

— Hastaymış yavrum, dedi, inşallah iyi olunca yine oynarsınız, şimdi 

rahatsız etmek ayıptır. 

Ondan sonra ben her sabah Mıstık’ı iyileşmiş bulacağım ümidiyle o- 

kula gittim. 

Fakat ne yazık ki… O hiç gelmedi… Köpek kuduzmuş… Baktırmak i- 

çin Mıstık’ı Bandırma’ya götürdüler… Oradan İstanbul’a göndereceklerdi. 

Nihayet bir gün işittik ki; Mıstık ölmüş… 

* 

Erken kalktığım açık, bulutsuz sabahlar herkes gibi bana da, çocukluğumu 

hatırlatır. Doğduğum yeri gözümün önüne getirmek isterim ve 

daima, farkında olmayarak, sol elimin şahadet parmağına bakarım. Birinci 

boğumun üstünde hâlâ beyaz çizgi şeklinde duran bu küçük yara izi bence 

pek mukaddestir. Andı için ölen, hayatını mahveden kahraman kan kardeşimin 

sıcak dudaklarını tekrar parmağımın ucunda duyar, beni kurtarmak 

için o kendisinden büyük, kudurmuş, iri ve kara çoban köpeğiyle pençeleşen 

aslan hayalini görürüm. 

Milletimizden, Türklükten uzaklaştıkça, bu ahlaksızlık ve bozukluk, 

vefasızlık ve miskinlik cehennemin dibinde üzüntülü kıvranırken, saf ve 

nurlu geçmiş, kaybolmuş bir cennetin uzak bir hayali halinde karşımda 

açılır... Beni teselli ve mesut eder. Saatlerce Mıstık’ın hatırasıyla, bu saygı 

değer ve kıymetli matemin, eskiyip unutuldukça daha çok kıymeti artan 

mahzun acısıyla tatlı bir haz duyarım. 

25


Reşat Nuri GÜNTEKİN 

d.1889-İstanbul 

BİR İSTİFA 

(Vak’a bir mektepte cereyan eder. Henüz askerden terhis edilmiş bir 

öğretmenin ilk dersi.) 

Öğretmen- (Sözüne devam ederek) Deminden beri verdiğim izahatı şu 

noktada hülasa edebiliriz: İyi yazmak için en mühim şart: Mevzuunu iyi 

düşünmek, iyi anlayıp duymaktır... Gelecek ders için size Mevzu veriyorum… 

Serlevha “En Mesut Günüm” olacak… Tabiî birçok mesut günleriniz 

olmuştur. Bunlardan birisini intihap edip yazarsınız. 

Öğrencilerden Biri- Efendim, hayalî bir saadet yazsak olur mu? 

Öğretmen- Ne lüzum var oğlum? Yaşanılmış, hissedilmiş birçok şeyler 

dururken niye hayali yormalı?... Hem hayalî bir vak’a görülmüş, 

duyulmuş bir vaka kadar samimî olamaz. Dersin bitmesine biraz vakit 

var… Mevzuu nasıl tertip ve tevsi etmek lâzım geldiğini birkaç misal ile 

görelim… Siz kalkınız efendim… Üçüncü sıranın sonundaki efendi (Uçuk 

benizli, zayıf bir öğrenci ayağa kalkar) En bahtiyar gününüzü bildiğiniz 

gibi anlatın. 

Öğrenci- (Biraz düşündükten sonra müteredditane) birçok defalar oldu 

öğretmenim… Fakat en bahtiyar günüm (sesi hafifçe titreyip alçalarak): 

Babamı hapse götürdükleri gün oldu. 

26


Öğretmen- (Mütehayyir) Suali galiba yanlış anladınız… En bedbaht 

gününüzü sormadım. 

Öğrenci- (Mahcubane gözlerini indirerek) Samimi olunuz dediniz 

de… 

Öğretmen- Peki, peki… Devam et çocuğum. 

Öğrenci- Babam fakir bir arabacı… Sert, ama pek sert bir adam, efendim. 

Fazla olarak da çok içer… Aldığını bulduğunu meyhaneye götürür… 

Gece yarısı gelir… Gündüz kime kızmışsa gece onun hıncını annemden 

çıkarır, benden çıkarır. Dört yaşında bir kız kardeşim var… Gece oldu mu 

yatağını yükün içine sürükler… Tıpkı kedi yavruları gibi, efendim… 

Onlar da bizi kimse çiğnemesin diye köşelere saklanırlar ya… Babam, bir 

gün arkadaşının başını yarmış… On gün hapsettiler… Ekmeğimiz yoktu 

efendim ama, gönlümüz rahattı… Güzel güzel oturuyorduk… Ara sıra 

komşuya misafirliğe gidiyorduk… Kardeşim artık annemin koynunda 

uyumaktan korkmuyordu. Geceleri yüreğimiz titreyerek kapıların vurulduğunu 

beklemiyorduk. Hülasa, bu an içinde çok mesut olduk öğretmenim… 

Öğretmen- (Kaşları çatılmış) Oturunuz oğlum… Galiba sınıfın en 

dertlisine tesadüf ettim… Siz söyleyiniz küçük efendi. 

Sarışın bir çocuk- Efendim, ben Gureba Hastanesinde yattığım günü 

yazacağım. 

Öğretmen- Amma yaptınız ha! Daha iyi gününüz yok mu? 

Öğrenci- Olmaz mı efendim. Daha ne iyi günler gördüm … Ama bu 

başka… Ben küçükken fıtık oldum efendim… Komşumuz doktor bey, 

bana hastanede ameliyat yaptırdı. Ameliyat bana çok güç geldi, efendim… 

Aman, ne kadar acıyor. İlk günlerde insan acıdan ölmek istiyor… Ama 

sonu öyle rahat ki efendim… Beyaz yatak, beyaz entari… Temiz temiz 

hastabakıcı hanımlar insana çorba, et, süt her şey getiriyorlar. Bana orada 

yatak arkadaşım kestane şekerlemeleri bile verdi. Başka bir yerde bu kadar 

mesut olduğumu hatırlayamıyorum. 

27


Öğretmen- (Hafifçe sararmış) Sen de otur evladım. Siz anlatınız gözlüklü 

efendi. 

(Mahcup ve yorgun çehreli, kasîrülbasar sarışın bir çocuk ayağa kalkar) 

— Benim en güzel günüm ile en fena günüm bir arada geldi öğretmenim. 

Babam, Anadolu’da askerdi. Yıllarca ondan para, mektup değil, hatta 

sağ haberini bile alamadık. Elimizdeki beş on para bitmiş bütün eşyamız 

satılmıştı. Vaktiyle iyi gün gördüğümüz için kimseye derdimizi söylemiyorduk. 

Nihayet üç gün bir kuru ekmek parçasıyla yaşadık. Dördüncü gün 

açlıktan yüreğim ezilmiş, gözleri kararmış olduğu halde eve dönmüştüm. 

Annemi hasta buldum. Başına bir çatkı çatmıştı. Gözleri ağlamaktan 

şişmişti. “Babandan para geldi çocuğum. Sana yemek hazırladım,” dedi. 

Önüme sıcak bir çorba koydu. “Babam nasılmış?” diye sormaya cesaret 

edemiyor, aç bir kurt gibi çorbayı içiyordum. Bir aralık gözüm hücrede 

babamın kılıcına, saatine yüzüğüne ilişti. O vakit, annemin niçin ağladığını 

anladım. Ben de ağlamak istiyordum. Fakat o kadar açtım ki… Arkamı 

anneme çevirdim, gözlerimi sıkarak yemeğimi yemeye devam ettim. Üç 

gün aç kaldıktan sonra sıcak bir yemek yediğim saate ömrümün en mesut 

zamanı diyecektim, ama çorbama gözyaşlarımın acılığı karıştı. 

Öğretmen- Yetişir çocuğum… Oturunuz… (Bir başkasına) Siz de söyleyin 

çocuğum. 

Kibar kıyafetli bir çocuk- Benim en iyi günüm, annemin babamdan 

ayrıldığı gün oldu. Ama geçimsizlikten değil öğretmenim… O kadar iyi 

geçinirlerdi ki… Sadece beybabamı işinden çıkarmışlardı. O vakit zaten 

aylıklar da çıkmıyordu ya… Beybabam bir çare düşündü, anneme: “Seni 

bari terk edeyim de paşa babandan maaş bağlasınlar!” dedi. 

Öğretmen- (Elleri cebinde, gözleri dalgın, sınıfın içinde boydan boya 

gezinerek) Kâfi… Bir sükût) 

Öğrencilerden biri arsız arsız gülerek- Efendim bakın Vehbi E- 

fendi ne diyor? “Ben büyükannemin öldüğü geceyi yazacağım” di- 

28


yor…”Büyükannemin çekmecesinde kavurma vardı. Onları mideye 

indirdim. Sonra onun boş yatağında rahat yattım.!” diyor. Adam büyükannesinin 

öldüğüne sevinir mi? 

Öğretmen- (Asabî bir hiddetle) İzin almadan söz söylemeyiniz. 

Eğer bir daha… (Teneffüs zilinin çınlaması öğretmenin sözünü keser.) 

Öğrencilerden biri- Efendim, görev kaç sayfa olsun? 

Öğretmen- (Selâm vermeden dalgın dalgın kapıdan çıkarken) kaç sayfa 

olursa olsun. 

*** 

(Birkaç dakika sonra müdür odasında) 

Müdür- (Öğretmenin uzattığı kâğıdı alarak) Nedir efendim? 

Öğretmen- İstifam. 

Müdür- (Şaşırmış) Ne söylüyorsunuz? Sebep?.. 

Öğretmen- Öğretmenliği bırakıyorum. Jandarmada bir hizmete talip 

olacağım. 

Müdür- Ne söylüyorsunuz azizim? Buna sebep? 

Öğretmen- Biraz daha silah taşımaya, kan görmeye ihtiyacım var. Öğretmenlik 

için lâzım gelen metaneti ve kalp katılığını belki bu sayede 

kazanırım. 

29


Necip Fazıl KISAKÜREK 

d.1905-İstanbul 

ÖĞRETMEN BEY 

Bu köy, Anadolu'dan değil, cennetten bir köşe.. Baklava biçiminde 

taşların örgüleştirdiği muntazam kaldırımları ve ağaçları arasında kuş 

kafesine benzeyen şirin evleriyle eşi bulunmaz bir bucak... Eğer içinde 

Türkçe konuşulmasa, kendinizi, dünya ötesi bir kemal beldesinin örneklik 

köyünde farz edebilirsiniz. 

Topu topu 57 hane ve 341 nüfus... Köy kadrosundan birinin not defterinde 

köyün nüfusuna ait şöyle bir döküm var: 

15 yaşına kadar 91 

15 — 30 arası 88 

30 — 45 arası 79 

45'den yukarı + 83 

Toplam 341 

Bu not defterinin sahibi, İmam-Hatip mezunu 29 yaşlarında bir gençtir; 

ve bu köy, renk renk ve çizgi çizgi, eliyle işlediği bir halı gibi, topyekûn 

onun eseridir. Köyde de ismi Öğretmen Bey... 

Öğretmen Bey, 9 yıl önce bir çöplükten farksız olan bu köyün çocuğu 

ve 20 yaşında döndüğü köyüne kendisini vakfetmiş bir insan... Köyün ruh 

doktoru (İmamı ve öğretmeni) o, madde doktoru o, inzibat memuru o, 

iktisat nâzımı o, sandık emini o, tek kelimeyle her iş yönünden güdücüsü 

30


ve akıl hocası o... Dokuz yıl içinde bu köyü, vatan toprağında bütün 

benzerlerinden uzak, hattâ onlara taban tabana zıt, sessiz sedasız istiklâlini 

ilân etmiş apayrı bir vâhid haline getiren işte bu öğretmendir; ve 57 hane, 

341 nüfustan ibaret köyün olanca madde ve ruh yapısı onun elinden 

çıkmadır. 

İlk işi, ziraî ve sınaî temellerden hangisi üzerine oturulacağı kestirilemeyen 

bir vatanda, kasabaların yalancı iş sahalarına göç edici köylü 

akınını kendi küçük kadrosu içinde durdurmak olmuş, kendi küçük kadrosunda 

toprakla köylüyü barıştırmıştır. Birkaç bin dönümü geçmeyen köy 

sahasında ekim yerleri, itina ile taranmış saçlar gibidir. Orada, meyve 

ağaçlarının yemyeşil ve kıpkırmızı kandillerle donatılmış neş'esi yanında 

akan sular ve zıplayan hayvanların şevkini görenler, sükût içinde işlerine 

dalmış insanlardaki huzur payını kestirebilirler. Bu insanlar arasında tek 

derbeder, kılıksız, ne yapacağını bilmez olanı yoktur. Her evin kadrosu bir 

bölük nizamiyle Öğretmen Bey’in emrinde ve herkese düşen iş, yine öğretmen 

Bey’in plânına göre herkesçe bilinmekte... Köyde kahvehane kaldırılmış 

ve tek bakkal ve aktar dükkânının vitrinlerinde hiçbir kötülük maddesi 

bırakılmamıştır. Hemen her evin kız çocuğu ile erkek çocuğundan kimlerin 

kimlere ait olacağı, aşağı yukarı şimdiden belli... Genç kızlar arasında 

nişanlı ve sözlü olmayanı yok; ve bunlar öbür köy delikanlılarının gözünde 

birer hemşire... Adam öldüren değil, birbirine yumruk kaldıran, hattâ 

öfkelenen bile yok... Hâsılı, bu köyün maddî ve mânevi iş nizamındaki 

ahengi, en ince yapılı bir saatin çarklarında bile bulamazsınız! Ve bu saatin 

yapıcı ve kurucusu, tek başına Öğretmen Bey... O, ideal, ruh ve ahlâk ile 

maddeyi feth ve teshir etme gayesinin, daracık bir kadro içinde köy tipini 

kurmak dâvasındadır ve bu dâvada muvaffaktır. 

* 

Odasına bir genç kız girdi: 

— Affedersiniz Öğretmen Bey, sizi rahatsız edeceğim! 

Öğretmen Bey, nazarlarında yılan şeklinde bir korku gölgesi, cevap verdi: 

31


— Buyurunuz! 

— Bana seçtiğiniz delikanlı ile evlenemeyeceğimi söylemeye geldim. 

— Neden? 

— Bir başkasını seviyorum da ondan! 

— Kim olduğunu söylemek ister misin? 

— Hayır! 

— Sevdiğin bu köyden mi, değil mi? Kız, bir vekar heykeli: 

— Hem bu köyden, hem değil! 

— O da ne demek? 

— Bu köyden ama, büyük şehirde piştikten sonra buraya dönen biri... 

Onun da gözü bende.. Ama gidişi başka yolda... 

* 

Öğretmen Bey, köyün iman ve fikir merkezi camide köylülere hitap 

ediyor: 

— Hemşehrilerim! Artık köyünüzden ayrılıyorum! Köyle arama nefsim 

girdi. Gayeme sadık olduğumu ispat etmek için nefsimi yenmek 

zorundayım. Çilemi büyük şehirde tamamlayacağım. Köyde tohumlaşan 

bu dâvanın ağacını büyük şehirde yetiştirmeye çalışacağım! Köy, yolunda 

devam etsin ve kimi kime ve hangi işe seçtimse onun üzerinde kalsın! 

Bundan böyle ayağım buraya uğrayamasa da tabutum gelecek ve bedenim 

kabristanınızda yer alacak... Ruhumsa sağlığımda ve ölümümde sizden hiç 

ayrılmayacak... Bana her ay halinize ait bir rapor göndereceksiniz!... 

Bu sözlerinden hiçbir şey anlamayan ve Öğretmen Bey’e itaatten başka 

bir şeye akıl erdiremeyen köylüler, onun ayrılışından bir ay sonra 

gönderdikleri raporda, mahsule, toprağa, havaya, insana ait kayıtlardan 

sonra şu değersiz haberi veriyorlardı: 

— Köyün güzel kızı anlaşılmaz bir hastalıktan kabristanı boyladı. Ondan 

başka hepimiz sağ, salimiz ve ömrünüze duacıyız! 

Sularda bir köpüğün belirip silinivermesi kadar basit bu vak'ayı, Öğretmen 

Bey’den başkası bilmeyecektir. 

32


Sait Faik ABASIYANIK 

d.1906-Adapazarı 

Dedim: 

— Kaç dakika var? 

ZEMBEREK 

Birdenbire anlayamamış olmalı ki sordu: 

— Neye kaç dakika var? Yüzüne şaşkın şaşkın baktım: 

— Dersten çıkmaya canım! dedim. 

— Haa! dedi. 

Cebinden kocamanca bir gümüş saat çıkardı. Gözlerini tahtadan istemeye 

istemeye ayırarak, sakin, fakat korkak baktı: 

— On yedi dakika... 

Sınıfın içine sonbahar öğlesi dalga dalga birikiyor; sinekler, nebatat 

hocasının etrafında ve büyük pencerelerin üzerinde mesut ve kayıtsız 

çiftleşiyorlar, hocanın bahsettiği nebatat tohumları, etrafımızı saran bol ve 

beyaz ışıkların içinde dönüp dolaşıyor sanki. 

Bu esnada arka sıradan hızla dürtüldüm. Hiddetle dönünce: 

— Ne kadar var? Sorsana, dedi birisi. 

— Sen sorsana, ben şimdi sordum. Arkamdaki ses bana: 

— Hayvan, dedi. 

Sonra yanımdaki dalgın çocuğa: 

— Celil efendi kardeşim, dedi, kaç dakika var acaba? 

33


Arkadaşım, gene, neye kaç dakika var, diye sormak istediyse de gözlerimden 

aldığı bir tedaiyle hatırlayarak: büyükçe saatini çıkarıp isteksiz: 

— İki dakika var, dedi. 

Bu, her derste böylece devam etti: Sınıfın bir tek saatlisi olduğu için 

onu, yeleğinin cebinden her derste birkaç defa çıkarıyor, kalın ve ağır 

sesiyle: 

— On dakika... Beş dakika, yirmi dakika, tamam... diyordu. 

Dersler o zamanlar elli dakika sürerdi. Bir gün onun sabırsız ve mahcup 

"kırk beş dakika..." diye arkaya seslendiğini işittim. 

Bu garip ve yorucu vazifeyi, derslerini ve müzakerelerini yaptığı gibi 

muntazaman başardı. Onun yalnız uzun teneffüslerde kendisi için saatine 

baktığını hatırlıyorum. Bazen da son mütalâada ince ve güzel kafası 

bulanıp, mahzun gözlerine uyku dolduğu zaman saate bakardı. 

Ben ilk günden sonra kendisine saati "kaç dakika var..." diye sormadım, 

o bana, kendisi söylerdi. 

Sınıfı geçme ümitlerimin birer birer kırıldığı, içime inkisar ve dert 

çöktüğü, hiç anlamadığım hendese derslerinde bile ona saati, ötekiler gibi, 

sormadım. Tembellerin bile bu derste kafaları işler ve saati soranlar 

azalırdı. Sınıfta hemen hemen yalnız ben, buharlaşan, ağdalaşan kafamla 

uyuklardım. 

Gene bir hendese dersindeydik. Uzun zaman, dâvaları teşkil eden unsurlardan 

hangisinin hangisinden ve ne yüzden davacı olduğunu düşündüm! 

Nihayet bulamayınca yavaşça arkadaşıma sokuldum. 

Güneş yanığı yüzünde zekâ ve süratli bir şey vardı. Omuzumla, âdeta 

kazara gibi, kendisine dokundum. Döndü. Yüzüme tebessümle baktı. Gözlerinde 

tahtadaki davanın zaviyelerinin birbirine müsavatı: 

— İşte, dedi, şu müsellesin hariçteki zaviyesi, öteki müsellesin iki zaviyesine 

müsavi... Çünkü, dedi ve durakladı. 

34


Sonra beni hiç kırmayan ve mütalaalarda bana zorla hendese öğreten 

bu çocuk: 

— Sana bunu sonra anlatırım; şimdi bakalım saate, dedi. 

Kalın ve uzun parmaklan yeleğinin cebinden saati garip bir alışkanlıkla 

çıkardı. Mahzun gözleri, mahzun edici ve aynı zamanda güldürücü bir 

şevki tabiî ile saatin kadranı üzerine düştü. Oraya uzun müddet yapışıp 

kaldılar. Hâlâ davayı halletmeğe çalıştığı anlaşılıyordu. 

Ben sabırsızlanıyordum. Hoca ona ve bana bakıyordu. İçleri mazlum 

renklerle dolu gözlerini benden yana birdenbire çevirdi: 

— Kurmamışım galiba, dedi, saat işlemiyor. Kurmaya çalıştı. Fakat 

zemberek o kurdukça boşanıyordu. Mahzun mahzun; 

— Zembereği kırılmış, dedi. 

Ben aldırış etmedim ve o gün ilk defa olarak bir hendese dersini hocadan 

dinledim. Hoşuma gitti. 

Hendeseden sonraki ruhiyat dersiydi. Hoca bize heyecanları heyecansız 

bir lisanla anlatıyordu. Ruhiyat hocamız ihtiyar bir adamdı. Sesi 

kendisinden daha çok ihtiyarlamış, bahsettiği heyecanlar ise onda çoktan 

sönmüş gitmişti. Ruhiyat dersi gibi hakikaten tatlı bir ders, bu monoton ve 

heyecansız sesten dinlenemezdi. Misalleri kötü, bulduğu ve yaptığı teşbihlerin 

mevzu ile alâkası ya hiç yok, yahut pek uzaktandı. 

Arkadaşıma saati soranlar çoğalmış, yakından ve uzaktan fısıltılar geliyordu. 

O, işitilir işitilmez bir sesle: "Zembereği kırıldı..." diyordu. 

Tâ en arka sırada, derslerde nadiren gözüken bir neharî talebe yalnız 

başına otururdu. Belki bizimle aynı yaşta olan bu çocuk, insana şimdiden 

kocaman bir adam tesiri veriyordu. Cigara içişi, konuşuşu bir mahalle 

kahvesinin bize yabancı insanlarını hatırlatıyor; üzerinde sokak, bir kötü 

sokak hevesi esiyordu. Birdenbire gür, sevimsiz, heyecanını zaptedememiş 

bir sesle haykırdı. Sanki zavallı muallime bir heyecan numunesi 

gösteriyordu: 

35


— Yahu Celil! Kaç dakika var, Allah aşkına?... 

Arkadaşım kıpkırmızı olmuştu. İstikrah, hiddet ve teessür dolu bir 

yüzle arkaya döndü. Hiç bir şey söylemeden dik dik baktı. Eminim ki, 

hoca bıraksa, bu karıncaya dokunmayan çocuk, o koca adamın oracıkta 

pestilini çıkaracaktı. Muallim daha fazla dayanamadı. Yüzü sapsarı, fakat 

nazik: 

— Celil efendi, yavrum, lütfen saate bakar mısınız? Ben de bu sınıftan 

çıkıp gitmeme ne kadar kaldığını öğrenmek istiyorum, dedi. 

Celil mahcup ayağa kalktı: 

— Efendim, dedi. Saatimin zembereği kırılmış. Arka taraftan bir 

müddet ses çıkmadı. Sonra mühim bir şey bulmuş bir insan sesi: 

— Yuuu... Zembereği kırılmış... Vay zemberek Celil vay... Zemberek! 

Zemberek! 

Arkadan ve önden birkaç kişi: 

— Zemberek! Zemberek!... diye bağrıştılar. 

Bu zemberek isminin dersten çıktıktan sonra bu kadar yayılacağını ne 

ben, ne de arkadaşım tahmin edememiştik. Fakat Celil, daha derste bu 

isim telâffuz edilirken garip bir kablelvuku hisle ürpermişti. 

Celil ismi birkaç gün içinde unutuluvermişti. Bense bu mahzun gözlü 

arkadaşımı ne zemberek, ne de Celil diye çağırabiliyordum. 

Celil diyemiyordum; çünkü bütün sınıf zemberek diyordu. Gene aynı 

sebepten zemberek diye de çağıramıyordum. 

Başkaları onu bu isimle çağırırken o hiç kızmış görünmeden başını e- 

ğiyor, birinci çağrılışta kasten bakmıyor, fakat ikinci ve üçüncü çağırılışında 

öfkesiz, fakat istikrahla dolu dönüyor, cevap vermiyordu. 

* 

Son mütalaadaydık, o bir aralık yanımdan kalkmış, bir arkadaşına ders 

anlatmaya gitmişti. Sıranın önünde bu mütalaanın başından beri yazıp 

çizdiği, nihayet temize çekilmiş, mektup duruyordu. Ayıp bir şey yaptığı- 

36


mı bile bile mektubu, sanki arkadaşım yerindeymiş gibi mektuba el sürmeden 

yan gözle okudum: 

"Muhterem babacığım, 

Göndermiş olduğunuz 8 tarihli mektubu aldım. Ne kadar memnun oldum, 

tahmin edemezsiniz. Burada havalar çok iyi gidiyordu. Fakat dün 

birdenbire gökyüzü bulutlarla kaplandı. Bardaktan boşanırcasına yağmur 

yağıyor. Bu yağmurdan sonra "Nilüfer" ovası çok güzelleşirmiş. Penceremden 

bütün ova gözüküyor. Sabahleyin bir deniz gibi üstünü sis 

kaplıyan bu manzara, bana her zaman Gemliği hatırlatıyor -arkadaşım 

Gemlikliydi- sizleri çok göreceğim geldi. Derslerime dediğiniz gibi muntazaman 

çalışmaktayım. Sonra babacığım, darılmazsanız size bir şey daha 

söyleyeceğim: Bana mektebe gelirken vermiş olduğunuz saat kırıldı. Hani 

içindeki demirden şey... Nasıl derler hani, o içindeki kıvır kıvır çelik şey... 

İşte o kırıldı. Bu hafta oraya giden olursa göndereceğim. Mektepte saat 

dolu babacığım. Saatin bana ne lüzumu var? Siz yaptırır, kullanırsınız. 

Annemin ve sizin ellerinizden öper, hayır dualarınızı beklerim, babacığım. 

Oğlunuz: Celil 

37


Samet AĞAOĞLU 

d.1909-Bakü 

ÖĞRETMEN GAFUR 

Akşamdan beri odamı dolduran bu gürültüyü dinliyorum. Arada bir 

pencereden bakıyorum. Denizin olduğu tarafta beyaz gölgeler birbiri 

üstünden sıçrıyorlar, kayboluyorlar, yine gözüküyorlar! Bütün gürültü 

bunlardan mı geliyor? Bunlar benim aşina olduğum gölgeler! Hepsini 

birer birer tanıyorum. Neden penceremin altında feryatlarla, çığlıklarla 

koşuşuyorlar? Yapayalnız kalmak için kapandığım bu otel odasında beni 

nasıl buldular? Hayatımın şu veya bu gününde karşıma çıkmış olan insanların 

hepsi, bazısı dost, bazısı düşman, bir kısmı ölmüş, bir kısmı diri 

hepsi burada! Saf, küçük, acemi tahayyüllerimin çocuk yüzleri, kavuşamadığım 

emellerin ihtiyarlamış, buruşmuş simaları, kinlerim, saadetlerim 

hepsi burada! Beni bırakmayacaksınız, anlıyorum, beni bırakmayacaksınız. 

Birazdan şafak ağaracağı sırada size geleceğim. Hepiniz beni kucaklayarak 

uzaklara, çok uzaklara götüreceksiniz!" 

Karadeniz’in küçük bir sahil kasabasında, bir otel odasının dolabında 

bulduğum bir kâğıt parçasındaki bu satırları acaba kim yazmıştı? Otelciden 

benden evvel bu odada kalanları sordum. Defterini getirdi. Birçok 

gelip geçenler arasında şu isim gözüme çarptı: 

"Öğretmen Gafur" 

Bir ay önce gelmiş, yalnız bir gece kalmış! 

38


Otelci, iyi hatırlıyorum dedi, "perişan bir kıyafet; saç sakal birbirine 

karışmış; insanın yüzüne dik dik bakıyor. Yalnız yumuşak, sakin bir sesi 

vardı. Parasını akşamdan verdi; ertesi sabah kendisini görmedim." 

Otelcinin tarif ettiği bizim Gafur’du, çok iyi bildiğim Gafur! 

Gece bulduğum kâğıdı ancak o yazmış olabilirdi. 

Gafur’u on beş sene evvel Ankara’da tanıdım. Bazısı memur, bir kısmı 

lisede, orta mektepte öğretmen olan birkaç arkadaşla yaptığımız toplantılara 

günün birinde o da karışmıştı. Zayıf, ortadan biraz uzun esmer bir 

insandı. İri siyah gözlerinde, zaman zaman parlayan heyecan ışıkları 

müstesna, hemen hemen devamlı bir melal okunuyordu. 

O sene liseye edebiyat öğretmen yardımcısı olarak tayin edilmişti. 

Toplantılarımızda, edebiyat, felsefe, sanat, siyaset mevzularında hararetli 

münakaşalar yapıyorduk. Gafur bu konuşmalara pek az karışıyor, fakat 

söze başladığı zaman da, bilhassa insan ruhu üzerinde bize garip gelen 

fikirler ortaya atıyor, tahliller yapıyordu. Bu bahiste bilgisinin derinliği 

bizi şaşırtıyordu. Kendi kendine öğrendiği Rusça ve Fransızca sayesinde 

bilmediğimiz kitaplardan bize parçalar anlatıyor, Dostoyevski, Tolstoy 

gibi Rus romancılarından sahifeler okuyup tercüme ediyordu. 

Gafur’un insan ruhunu tahlil ederken söylediği orijinal sözlerden birini 

şimdi çok iyi hatırlıyorum: 

"İnsan ruhu, herkesin kolaylıkla söylediği gibi karanlık bir kuyuya 

benzemez. Aksine olarak içi ışık dolu bir kuyudur. Sizi gözlerinizi kamaştırarak 

çeken bir ışık içinde iner, inersiniz! Işıklar durmadan renk değiştirirler, 

her renk sizi biraz daha derine götürür. Böyle olmasaydı meselâ 

Stendhal'in, Tolstoy'un, Dostoyevski'nin kahramanlarındaki ruh haletlerini, 

bunların yaptıkları hareketlerin manalarını anlayabilir miydik? Böyle 

olmasaydı bir Raskolnikof, bir Karamazof, bir Anna Karenina, bir Goriot 

Baba bizim için bu kadar cazip olur muydu?" 

Sonra Dostoyevski'nin Aptal'ından şu satırları Rusçasından ezbere o- 

kuyordu: 

39


"Acaba hakikaten bedbaht olunabilir mi? Bahtiyar olabilecek bir halde 

isem benim kederim nedir. Bir insanla konuşup ta onu severek bahtiyar 

olunamaz mı? Her adımda en dalgın adamın bile gözüne güzellikler 

çarpar. Bir çocuğa bakınız, gurubu seyrediniz, yerde biten bir nebata 

bakınız, hayran kalan, sizi seven gözlere bakınız!" 

O senelerde ihtiyar babam Ankara’da, Keçiören bağlarındaki evimizi 

satmış, kitaplarının bir kısmını yerleşmeğe karar verdiği İstanbul’a daha 

sonra taşımak için evin yeni sahibine bırakmıştı. 

Bir gün evimizin bu yeni sahibi bana, binayı tamir ettireceğim, gelip 

kitapları alsın diye haber gönderdi. 

Kitapları almaya Gafur’la beraber gittik. Bulutlu bir sonbahar günü i- 

di. Çocukluğumu, ilk gençlik senelerimi içinde geçirdiğim bu bağlarla 

artık bütün maddî alâkamı kesmek üzereydim. Bu düşüncenin verdiği 

hüzün kitapların halini gördüğüm zaman büsbütün arttı. Babamın üzerine 

titrediği, her birinin tozlarını kendi eliyle temizlediği kitaplar karma 

karışık, bir samanlığın içine atılmıştı! 

Bu harabenin karşısında durduk. Gafur kitaplara dalgın dalgın bakıyordu. 

Bir aralık elimden tuttu. "Bu bir kaderdir, dedi, mel'un bir kader! 

Bu samanlık köşesine hoyratça atılmış olan hakikatte bu kitaplar değil, 

insanî fikir, his, san'at, düşüncedir, iyi ki baban bu manzarayı görmedi!" 

Bu hadiseden birkaç ay sonra Gafur bana: "Bir roman yazıyorum dedi, 

cemiyetimizin bütün hastalıklarını bu romanda meydana koyacağım!" 

Biraz tereddütle ilâve etti: 

"Ve kendi fikirlerimi!" 

Yüzüne baktım. Gözleri hiddet dolu ışıklar saçıyordu. 

"Evet, kendi fikirlerimi diye devam etti, kafamın içinde yıllardan beri 

herkesten sakladığım düşünceler var. Bu düşünceler aynı zamanda bana, 

huzur ve sükûnumu yok eden hisler veriyor. Daha fenası etrafımda herke- 

40


sin fikirlerimi, hislerimi öğrenmek için gözlerini bana çevirdiklerini 

kulaklarını bana diktiklerini görüyorum. Herkes ağzımdan çıkacak tek bir 

kelimeyi kapmağa, bu kelimeden kafamdaki âleme yol açmağa çalışıyor!" 

Gafur bu sözleri söyledikten sonra birden elimi yakaladı, yüzünü yüzüme 

yaklaştırarak fısıldar gibi bir sesle "senden rica ediyorum, bu romanı 

yazdığımı kimseye söyleme. Hele...'nın duymasını hiç istemiyorum." dedi. 

İsmini söylediği, ara sıra toplantılarımıza gelen bir kadın öğretmendi. 

Evli idi, kocası da Gafur’un arkadaşlarındandı. 

Acaba neden Gafur romanının bilhassa bu kadın tarafından bilinmesini 

istemiyordu? 

Gafur’un kadına karşı nasıl hisler duyduğunu bilmiyorum. Bu bir aşk 

mı idi? Yoksa yalnız bir aşk vehmi mi? 

Bir kış günü Gafur çalıştığım vekâletteki büroya geldi. Sırtında paltosu, 

başında şapkası yoktu; yüzü sararmıştı; titriyordu. 

Oturur oturmaz "Alçaklar, diye başladı, alçaklar, nihayet bana çoktan 

beri beklediğim hıyaneti yaptılar!" 

"Ne oldu Gafur?" 

"İstifa ettim. Her şeyi göze aldım. Aç kalacağım; sefil olacağım; fakat 

bunlarla beraber olmayacağım!" 

Tekrar sordum: 

"Neden istifa ettin? Sana ne yaptılar? 

Gafur gözlerini yüzüme dikti: 

"Ne yapacaklar? Fikirlerimi çalmağa kalkıştılar. O kadın vasıtasıyla! 

Onu karşıma çıkardılar. 

O bir cadıdır! Dinle sana hepsini anlatacağım. Bir aydan beri, dikkat 

ediyordum, mektepte bütün diğer öğretmenler, hatta talebeler yüzüme 

tuhaf tuhaf bakıyorlar, benimle konuşmaktan çekiniyorlar, rastladıkları 

zaman yollarını değiştiriyorlardı. Kendi kendime neden böyle yapıyorlar, 

diye düşündüm. Evet, kafamın içinde bu adamların hiçliğini ispat eden 

41


fikirler besliyordum. Bunlar birer hiçtir, birer et parçası! Bunu ispat 

edecek bütün delillerimi hazırladım. Bunları birbiri arkasından çıkacak 

kitaplarımda, romanlarımda birer birer anlatacağım. Bu kuklaların, insana 

benzeyen kuklaların mahiyetlerini meydana çıkaracağım. 

Fakat işte o kadın bir ay evvel bana geldi. Gafur bey dedi, sizinle görüşmek 

istiyorum! Buyurun dedim, ne istiyorsanız görüşelim! (Gafur 

burada kadının sesinin ve yüzünün taklidini yaptı). Siz birkaç lisan biliyorsunuz. 

Bana yardım eder misiniz? Beğendiğiniz kitaplardan, sizin 

fikirlerinize uygun kitaplardan numuneler almak istiyorum. Sonra soracağım 

bazı meseleler üzerine düşüncelerinizi söyler misiniz? Toplantılarınızda 

birkaç defa bulundum. Dikkate şayan gördüğüm fikirleriniz var! 

Kadının benden neyi koparmağa çalıştığını hissettim. Ancak bunu anladığımı 

belli etmedim. Peki dedim, ne zaman isterseniz konuşalım. 

Kendi kendime karar verdim. Ona düşüncelerimin tam aksini söyleyecektim. 

Öyle de yaptım. Evinde, kocasının yanında buluştuğumuz günler 

ona inandığım fikirlerin tam zıddını anlattım. Meselâ, bence insan cemiyetin 

âletinden başka bir şey değildir. O yalnız bir makinedir. Kendisine 

verilen vazifeyi yapar işte o kadar dedim. Siz evvelce böyle düşünmüyordunuz 

diye itiraz etti, insan ruhunu içi aydınlık dolu bir kuyuya benzetmiştiniz! 

Cevap verdim: Bu benim hakikî fikrim değildi, yalan söylemiştim. 

Bir başka gün daha ileriye gittim, kadınların insanla hayvan arasında 

bir mahlûk olduğunu iddia ettim. Bu sözüme şiddetle isyan etti. Ne kızıyorsunuz 

dedim, işte bu kızmanız dahi fikrimin doğruluğunu gösterir! 

Nihayet son görüşmemizde kadınların fikir ve düşünce meselelerine 

karışmaması lâzım geldiğini, onların birer çocuk yapma vasıtasından 

ibaret olduklarını haykırarak söyledim. Sonra, bir vazifeleri daha var diye 

ilâve ettim, şeytanın fenalık yapmak için yeryüzündeki yardımcıları 

kadınlardır. İşte siz benim fikirlerimi çalmak, bana bu suretle fenalık 

yapmak istiyorsunuz. Maksadınızı çok iyi anladım! 

42


Kadın da, kocası da bu sözlerimi duyunca ayağa kalktılar, hayretle a- 

çılmış gözleriyle yüzüme bakarak "Ne oluyorsunuz?" diye sordular. 

Kapıya doğru yürüdüm, dışarı çıkarken bağırdım: "Ahmaklar! Asıl fikirlerimi 

öğrendiğiniz zaman yerin dibine geçeceksiniz!" 

Gafur burada durdu. Bir eliyle alnını oğuşturmağa başladı. Sonra çok 

yorgun bir sesle, "Başım ağrıyor, durmadan ağrıyor.” diye mırıldandı. 

“Bunun ne müziç bir ağrı olduğunu bilmezsin. Sanki birisi parmaklarıyla 

başımın içini karıştırmakta, arada bir beynimin üzerinde bazı noktalara 

parmağı ile basmaktadır!” 

İkimiz de bir zaman sustuk. Konuşmağa yine o başladı: 

"Kadının evinden çıktıktan sonra düşündüm; bana düşman olduklarını 

göstermiş bulunan, fikirlerimi çalmağa kalkışan bu insanlardan uzaklaşmalıyım. 

Aralarında bulunmak benim için en ağır bir haysiyetsizlik olur! 

Bu düşünce ile istifaya karar verdim. Dün de istifamı vekâlete yolladım!" 

"Peki Gafur, simdi ne yapacaksın? Paran var mı?" 

Gafur bana çok garip gelen bir şekilde güldü: 

"Param yok. Paltomla şapkamı sattım; birkaç hafta geçinirim. Ötesine 

Allah kerim!" 

Bir iki gün sonra sokakta o öğretmen kadına rastladım. Gafur’un neden 

istifa ettiğini sordum. "Vallahi dedi, galiba Gafur’da asabî bir hastalık 

başlıyor. Kendisini kocam da, ben de büyük bir sevgi ile evimize kabul 

ettik. Onun yalnız geçen hayatına bu suretle bir canlılık vermeği düşünmüştük. 

Hoşumuza giden fikirleri vardı. Fakat Gafur hatta zaman zaman 

saçmaya benzeyen sözler söyledi, asabileşti, kendisinin fikirlerini çalmakla 

bizi itham etti. Tekrar ediyorum, galiba hastalanıyor!" 

Gafur’u aylarca görmedim. Sorduğum kimseler kendisinden hiç bir 

haber vermediler. Hemen her unutulmak üzere olduğu bir sırada bir sabah 

birden bire karşı karşıya geldik. Eskisinden birkaç defa daha zayıflamıştı. 

43


Kravatsız gömleğinin açık yakasından göğsü görünüyordu. Üstü başı 

perişandı. Ayaklarında terlikler vardı. Sapsarı yüzünde ateş gibi parlayan 

gözleriyle yüzüme baktı. Sonra emreder gibi sert bir sesle: “Gel dedi, bana 

bir kahvaltı ısmarla!” 

Bir pastaneye girdik. Yumurtasından çeşitli pastalarına kadar ısmarladığı 

kahvaltıyı konuşmadan büyük bir iştahla yemeğe koyuldu. Sanki 

haftalarda beri aç kalmıştı. Lokmaları hemen hemen çiğnemedi. Yutuyor, 

uzamış bıyık ve sakalına takılan parçaları yalıyordu. 

Son yudum sütünü de içtikten sonra birdenbire konuşmağa başladı: 

"Şimdiye kadar nerede olduğumu sormadın. Beni hastaneye götürdüler. 

Daha doğrusu tımarhaneye. Sözde deli olmuşum! Sefiller! Onları 

mahvedecek fikirlerimi neşretmeyeyim diye bunu bana yaptılar. Hâlbuki 

hiç bir şeyim yok. Görüyorsun arslan gibiyim. Bunun acısını elbette 

onlardan alacağım!" 

"Seni ne zaman hastaneye götürdüler? Hiç haberim berim yok." 

Dişlerini gıcırdatarak cevap verdi: 

"Herkesten gizli olarak kaldırdılar. Seninle o son konuşmamızdan birkaç 

hafta sonra, sana söylemeğe vakit bulamamıştım, fikirlerimi çalmak 

isteyenlere, o kadına karşı mahkemeye başvurdum. "Bu fikir hırsızlarını 

mahkûm ediniz." dedim. İstidamı kabul etmek istemediler. "Siz de onlarla 

berabersiniz! Siz Allah’ın adaletini değil, şeytanın mel'ânetini temsil 

ediyorsunuz" diye bağırdım. Beni yakalamak istediler. Birkaç kişiyi 

yumruklayarak adliyeden çıktım, eve geldim. O gece beni alıp götürdüler!" 

Gafur bunları anlatırken sesi gittikçe yükseliyor, etrafımızdaki masalarda 

oturanlar bize bakıyorlardı. Teskin etmeğe çalışarak “Üzülme her 

şey düzelir, kalk gidelim.” dedim. 

44


"Hayır, hayır, ben burada kalacağım. Sen git. Dur sana bir şey soracağım. 

Bana harfleri Türkçe olmayan, hangi dilde olursa olsun, tek Türkçe 

olmasın, bir daktilo bulabilir misin?" 

"Ne yapacaksın? 

"Yazılarımı onunla yazacağım. Türkçe yazarsam çalacaklar diye korkuyorum!" 

Gafur’u o günden sonra her defasında biraz daha perişan biraz daha 

sefil gördüm. Saçları omuzlarına kadar uzadı. Sakal ve bıyıkları bütün 

yüzünü sardı. O zaman başı muhip bir manzara aldı. Bir arslan başına 

benziyordu. Sokaklarda terliklerini sürükleyerek avare avare dolaşıyor, 

kendisine para vermek isteyenlere dikkatle bakarak uzaklaşıp gidiyordu. 

Ahçılar ona parasız yemek yediriyorlar, kahveciler çay ve kahve ısmarlıyorlardı. 

Karşılaştığımız zamanlar beni bir köşeye çekiyor, uzun uzun konuşmak 

istiyordu. Fakat artık fikirlerinden, onları çalmak istediklerinden hiç 

bahsetmiyordu. Bir gün: "Gafur, yazıyor musun?" diye sordum. Sakalını 

okşayarak tatlı bir sesle "Hepsini yazdım, hepsini. Şimdi rahatım. Bak 

herkes bana nasıl saygı gösteriyor" dedi. 

Bir sonbahar akşamı yine karşılaştık. Elimden tutarak: "Seni arıyordum; 

konuşacaklarım var, gel biraz kırlara doğru açılalım" dedi. Yürüdük. 

Şehrin sayfiyelerine giden asfalttan ayrılarak küçük bir derenin kenarında 

oturduk. 

"Su ne sakin akıyor, diye başladı, şimdi ben de onun kadar sükûnet i- 

çindeyim. Hasta olduğumu biliyorum. Elini alnına götürerek - şuradaki 

ağrı hiç geçmedi. Bu ağrı aklımdaki fikirleri durmadan yedi bitirdi. Bazen 

kendimi toplamağa çalışıyorum. O zaman ağrı korkunç bir hal alıyor. 

Dindirmenin tek çaresini hiç düşünmemekte buldum. Beynimin içinde bir 

harabe var. Bu harabenin her taşı ayrı bir hatırayı, geçmişte yaşadığım 

günlerde tattığım ayrı bir zevki canlandırıyor. Beynimdeki harabenin 

içinde dolaşmaktan sonsuz bir haz duyuyorum. Bazen o harabede kendimi, 

45


Öğretmen Gafur’u buluyorum. Bana, sen neden böyle oldun diye soruyor, 

neden böyle oldun? Ona, kardeşim diyorum. Böyle olmak mukaddermiş. 

Hem ne oldum ki! Sen hâlâ beyhude fikirlerin esirisin. Bense bütün 

fikirlerin sultanı oldum!" 

Gafur batmak üzere olan güneşe bakarak devam etti: 

"Birazdan karanlık çökecek. Bu sizlerin uykuya dalmanız için bir işarettir. 

Benim için ise ruhumun bütün ışıklarının yanacağı an geldi. Artık 

hepsi benim olan Çin’den Türkistan’a, Türkistan’dan Efgan’a kadar olan 

ülkelerde dolaşabilirim!" 

Kalkmak istedim. Kolumdan tutarak "yanımda kal" dedi. "işittim ki 

sen bir kitap yazmışsın. Orada hayatla ölümü karşılaştırarak konuşturuyormuşsun. 

Bu kitaptan bana ver. Onu çok uzaklara giderek, hiç kimsenin 

bulunmadığı bir yerde okuyacağım. Ölümü anlamak için ölü sükûnetine 

ihtiyaç vardır." 

"Ben böyle bir kitap yazmadım, Gafur". 

"Yazdın, iyi biliyorum. Bütün kütüphanelerde satılıyor. Yoksa fikirlerini 

çalacağımdan mı korkuyorsun?" 

Bu Gafur’la son konuşmam oldu. 

46


Tarık BUĞRA 

d.1918-Akşehir 

“GÜN AKŞAMLIDIR” 

Evliya Çelebi Seyahatnamesi kurşun gibi ağırlaşmış; bırak beni der gibi. 

«Gün akşamlıdır devletlim; dün doğduk bugün ölürüz.» diyen gene 

Murad Hasekidir, ama artık sayfaların üzerinde sâdece kelimeler var; arka 

plân bomboş. Hoca ısrarın işe yaramayacağını iyi bilir, fakat bir daha 

deniyor: 

«Gün akşamlıdır devletlim; dün doğduk bugün ölürüz.» 

Gün'e teselli olan büyü nerede? Bir kez yola çıkıldı mı, artık ölüm 

karşısında bile benliğinden zerre bırakmayan, bütün sonuçları, sonuçların 

her çeşidini gönül dengesi bozulmadan karşılayan, dün'ünü inkârdan 

tiksinen yiğit nerede? Yenilmiş, fakat hâlâ başı dik, hâlâ güleç, fakat hâlâ 

dimdik ve güleç, hâlâ efendi adam nerede? O dimdik ve güleç baş ki, az 

sonra pala ile uçacağını bilir de, aman dileyecek yerde: «Gün akşamlıdır 

devletlim; dün doğduk, bugün ölürüz» der, dâvasını bırakmaz. 

Ama artık ne o değerler, ne de o ruh. Şimdi artık arka plân bomboş, 

şimdi artık her şey kelimelerden, üreyişlerini, beslenişlerini bilmediğimiz 

böcekleri andıran kelimelerden ibaret. Evliya Çelebi'ye insan her zaman 

lâyık değildir: «Hoca» pekâlâ der gibi gülümsüyor ve kitabı masaya 

bırakıyor. 

Gönül genişleten bir eylül ikindisiydi. Bin iki yüz metre yüksekliğin 

insanda iyiliğe, sükûna ve dostluğa.. hattâ..cesursanız aşka karşı daya- 

47


nılmaz bir özleyiş uyandıran serin rüzgârı esmeye başlamıştı. «Hoca» 

okulun doğuya bakan bu odasına bayılırdı: Öndeki ağaçsız bayır birkaç 

yüz adım ötedeki yola kadar uzardı. Yolun karşı yakası göz alabildiğine 

tarlaydı; eylül başlangıcının bu altın dalgalı denizi bu saatlerde, bu serin 

rüzgârla, gelecek kış aylarına güven dolu ninnisini söylerdi. 

Bu saatler her şeyin güzelleştiği, sevginin, dostluğun, hattâ aşkın 

mümkündür, mümkündür ve olmalıdır sanıldığı, geçen gelecek günlerin 

çırılçıplak tekziplerine rağmen mümkündür ve olmalıdır sanıldığı saatlerdi. 

Fakat artık işte Evliya Çelebi bile bu güzel saatlerle bağdaşamaz olmuştu. 

«Hoca» biraz önceki gülümseyişi için şimdi özür dilemek istiyordu. 

O kadar istediği halde, göz göze gelmek korkusundan, Nesrin'e bakamadı 

ve; «İnsan gün akşamlıdır demesini bilmeli» diye düşündü. Nerede 

ise kendini kapkara bir üzüntüye kaptırıp gidecekti. Kelime dudaklarından 

kaçıverdi. 

— «Yenildik.» 

— «Efendim?» 

Nesrin örgüsünü dizlerine indirmişti. Soru açık elâ gözlerinde, ona 

bakıyordu. «Hoca» sarışın aydınlıklarının bütün gürlüğü ile pencereyi 

dolduran tarlaları gösterdi: 

— «Ne güzel.» 

Bu sözü Nesrin'e geçen iki yılın eylüllerinde de, nisan veya şubatlarında 

da, böyle sarışın ikindilerde veya ovanın kül rengi bir duman ardında 

ve karların lapa lapa yağışı ile sonsuzlaştığı sabahlarda da söylemiş, belki 

yüzlerce defa söylemişti. Ama çok eskidendi; çünkü o zamanlar, bu sözün 

her söylenişinde görünüş yenileşir, an yenileşir, Doğanbeyli bucağı yenileşir, 

hayat, duygular yenileşirdi. Onlar çok eskidendi, bir ömür öncesi- 

48


nindi ve Nesrin, şimdi, bu söz ile, şu dar, şu değişmez görünüşe zincirlenişini 

düşünebilir, sinirlenebilirdi: Büyü bozulmuştu bir kere. 

«Hoca» böyle sanıyordu. 

Otuz yedinci yaşın metelik etmeyen üzgünlüğünü silkip atmak için deli 

bir hırs duyuyor, fakat hangi çareye başvurursa vursun bayağılaşacağından 

korkuyordu: Kaderi, güzel bir şeylerin umulabileceği o günlerde değil, 

işte şimdi Nesrin'e bağlıydı. 

Nesrin ise bu tatil günlerinin öğle sonlarında okula -şüphesiz gene 

«hoca» orada olduğu için- gene hep o aydınlık yüzüyle geliyor, fakat artık 

işte bu saatlerde, ötekinin bayırın altından, mindere çıkan bir başpehlivan 

gibi görüneceği sıralarda kapanıyor veya hırçın, hattâ alaycı bir hâl alıyordu. 

Neden? 

«Hoca» hayır, geçen günleri düşünmek, hesap defterlerini didiklemek 

istemiyordu. «Gün akşamlıdır devletlim; dün doğduk, bugün ölürüz» 

diyebilmeliydi. 

İnadına hantal bir yürüyüşle iskemlesine döndü ve zoraki bir esneyişle 

Evliya Çelebi'yi aldı. Sayfanın üstünde artık kelimeler de yoktu, sayfanın 

üstünde artık öteki vardı: 

Öteki, her zaman olduğu gibi, sayfanın üstünde de ya kahkaha ile gülüyor, 

ya da kaşlarını gazapla çatıyordu; böööh der gibi. Ölçü ve gülümseyiş 

nerede? Halbuki bu ona ne kadar yakışacaktı, yakışacak ve o zaman 

zafer onun kaderi, belki de mizacının bir ikinci adı olacaktı. Fakat o, işte 

sayfanın üstünde de ya kızıyor, ya da öfkeden de savaşçı kahkahalar 

atıyordu. Yazık. Sonra, kuvvet gösterilerine ne kadar da düşkündü öyle. 

«Hoca» beyhude gençlik diye düşündü ve aynı anda aczin küçültücü avuntusuna 

kapılıvermiş gibi ürperdi. 

Ama kendine karşı da haksızlaşmamalıydı: Mesele yalnız bu çatık 

kaşlı ve hırslı soluyuşlar, yalnız bu soluyuşlardan da öfkeli kahkahalardan, 

bu vahşi kuvvet gösterilerinden ibaret değildi ki... Onu Eğitim Enstitüsünden 

bütün uzlaşmalara yabancı, yardım gücünden yoksun olarak, kafasına 

49


sekiz on savaş cümlesi çakılmış, yirmi iki yaşıyla salıvermişlerdi bucağa. 

Doğanbeyli'nin altı yıllık başöğretmeni Süleyman'a, yâni kendisine; sen 

çekil «hoca» demişler. Türkiye'nin özleyegeldiğini işte bu yapacak demişlerdi. 

Ne ile? Sekiz on cümle ile. 

«Hoca»nın içi sızlardı bunu her düşünüşünde: Muhtara düşman, i- 

mama düşman, muhtarla imamı sevenlere, hattâ sadece beş vaktini 

kaçırmayanlara düşman ve öğretmen okullarından gelenlere düşman, 

sonra da Türkiye'nin özleye geldiklerini gerçekleştirmek! Bu iddia, bu 

tutumla olsa olsa bir işgal devletine yaraşırdı. «Hoca» böyle sanıyordu. 

«Hoca» sevginin, uzlaşmanın, uyarma çabasının olmadığı yerde her iddiayı 

böyle sanmadan yapamazdı. Ve ötekini, sevme, uzlaşma, uyarma gücünden 

yoksun olarak, sekiz on savaş cümlesi ile salıvermişlerdi kafesinden işte. O 

da ilk savaşı, gelir gelmez, daha ilk karşılaşmalarında «Hoca» ya karşı 

vermişti. Nesrin'e daha sonra. Çünkü Nesrin güzeldi, çok güzeldi ve neden 

«Hocam»dan yana olduğunun anlaşılması öteki için çok güçtü. 

Nesrin, «Hoca»nın anlamını anlamamak için dişlerini kenetlediği bir 

sesle: 

— «Geliyor» dedi. 

Nesrin «Hoca»ya, muhakkak ki, geçen iki yılımızı ne yaptın? demek 

isterdi; öde demek isterdi. Ve bu, aylardan beri öyleydi. Yâni geçen iki 

yıldan işte yalnız bu kalmıştı. 

Öteki, güneşten bronzlaşmış yüzüne pırıltıları düşen inci gibi dişler, 

kumral saçlar ve geniş omuzlarla pencerenin önünde ufkun maviliğini 

belirtti. Kocaman bir taşı başının bir karış üstünde tutuyordu. Demirci 

körüğünden gelirmiş gibi bir nefes boşalttıktan sonra taşı yere attı: 

— «Her gün bir taş at, bahçen kurtulur.» 

«Hoca» bu sekizinci cümle diye düşündü. Öteki bir kaplan yumuşaklığı 

ile pencereyi açmış, içerde yaylanıyordu: . 

— «Günaydın, dedi; hâlâ Cevdet Paşa Tarihi mi hocam?» 

50


«Hoca» ona şöyle bir baktı: Başöğretmen gülüyordu; fakat bu gülüş de 

her zaman olduğu gibi, önceden verilmiş bir didişme kararını maskelemek 

içindi ve işini, her zaman olduğu gibi, iyi beceremiyordu. Hoca elinden 

geldiği kadar yumuşak bir sesle cevap verdi: 

— «Hayır, Evliya Çelebi Seyahatnamesi.» Yirmi ikinci yaş bütün 

umursamazlığı ile gülüşünü tazeledi: 

— «Yani gene tarih, öyle mi hocam?» «Hoca» hoş gör işte be çocuk 

der gibi gülümsedi. Ama yirmi ikinci yaş -otoriteyi keyfinde arayan öfketanzim 

atışına başlamıştı: 

— «Dinden sonra iki numaralı afyon: Tarih.» «Hoca» bir yandan, bu 

birinci cümle diye düşünürken, öte yandan da her zamanki gibi, tatlı bir 

gülümseyişle: 

— «Yok canım?» dedi. Başöğretmen: 

— «Bu milleti din ve tarihin uyuşturucu...» diye başlamıştı. 

«Hoca» alnını kırıştırarak; bırak bu milleti der gibi baktı. 

— «Haksız mıyım hocam?» 

Bir yay gibi gerilmişti, kısık gözleri cevap için ısrar ediyordu. Beride 

Nesrin’in, kendinden haşin bir karşılık beklediğini bile bile, deminki gibi 

inadına hantal, hattâ miskin bir yürüyüşle kapıya doğru giderken: 

— «Dünyanın bütün hakları senin olsun» dedi. 

Başöğretmen ardından, nereye? diye gürledi ve «hoca» o zaman yumruğunu 

önleyemedi: 

— «İkindiyi kılmaya.» 

Ve her zamanki gibi aynı anda duyduğu pişmanlıkla, bir uzlaşma u- 

muduyla nüktenin adiliğine razı oldu: 

— «Nerede ise iş inada binecek ve ben tam bir softa olacağım.» 

Fakat «hoca» odadan eli boş çıktı; Başöğretmen ya ezmeli, ya ezilmeli idi. 

Nesrin'e gelince, o, keşke gitse, keşke ikindiyi kılmaya gitse diye düşünüyordu. 

Başöğretmen hızını alamamıştı, bir nutuk çekmeliydi o. Önce 

koskoca dosya dolabını bulunduğu köşenin öte ucuna taşıdıktan sonra: 

— «Üçümüz el ele verip taassuba ve gericiliğe karşı savaşacak yerde, 

o, görüyorsunuz işte öğretmenim bize...» 

51


Nesrin cümleyi, beklemediği bir soğuklukla kesti: 

— «Gayet iyi görüyorum başefendi. Hem bir daha biz demeyin lütfen» 

dedi. 

Okulu hemen bırakıp gitmek istemiyordu; yol ortasında ağlamaktan 

korkar gibiydi. 

Göz pınarları daha şimdiden dolu doluydu. 

Yandaki sınıfa girerek ilk sıraya kapandı: Hayır, hayır; artık okula 

gelmeyecekti. Dersler başlayınca da evden sınıfa, sınıftan eve, işte o kadar. 

Fakat eylül beş, eylül on beş, sonra ekim, sonra dinmeyecekmiş gibi 

yağan yağmurlar, yağmurlar. Ve biri kırk kilometre doğuda, öteki aynı 

uzaklıkla kuzeydeki iki ilçeyle eş kenarlı bir üçgen kuran yollar bu yağmurlarla 

nadas tarlalarından farksızlaşacak, Doğanbeyli bucağı dünyadan 

kopmuş bir nokta gibi kalacaktı. Dünya sağnakların ardında, çamurun, 

tipinin ve ayazın ardında, Memurîn Kanunu'nun ardında kaybolup gidecekti. 

Deliçay bütün kış boyunca bahçe duvarlarına kadar yükselir, boz 

bulanık, uğultulu, devrile devrile akar, dallar, kütükler sürükler getirir, 

vadinin vahşiliği bütün bütün artardı. Ufku büsbütün daraltan tepeler, 

toprak damlı evlerin üzerine iki yandan abanıverecekmiş gibidir. Bütün 

kış her şey, kül rengi bir gökyüzünün altında, her şey, toprak damlar, 

kerpiç duvarlar ve ebedî melankolileri ile çırılçıplak kavaklar birbirlerini 

eritmek, yok etmek içindir. Bu yokluğun içinde Nesrin, bu on dokuz yaşı 

ile ne yapsın? Ne yapabilir? 

Yirmi yaşını bulmamış bu başöğretmen gelip de onun yerine geçince, 

Nesrin, Süleyman'ın, hiç olmazsa bir parça sinirlenmesini, üzülmesini, 

hattâ kıskanmasını ne kadar istemişti. Bu olsaydı herşey ne kadar tatlı 

olacaktı? Fakat «hoca», bir ikinciyi asla aratmayan o soğuk faziletlerinin 

arkasında her zamanki gibi sakindi; ne biraz fazla, ne daha az. Nesrin'e 

yakınlığı da her zamanki gibi idi. Her zamanki gibi ve dışardan gelecek 

yardımcı kuvvetleri iterek. Beriki budala ona «haksız mıyım?» diye soruyordu. 

Budala, budala işte: Haklı olan daima Süleyman idi; çünkü 

52


kendini bulan, kendini kurtaran, kendini sevgide, hoşgörürlükte ve anlayışta 

bulan, kurtaran Süleyman idi: 

Başöğretmenin istekleri, iddiaları vardı; fakat ne yapmak istediklerini, 

ne de iddialarını biliyordu. Süleyman'ın dediği gibi, onu, dudaklarına sekiz 

on cümle iliştirdikten sonra köyün binbir kördüğümü içine salıvermişlerdi. 

Başöğretmen birçok şeye savaş ilân etmişti, ama düşmanlarının yalnız 

adını biliyor, bu yüzden de kendi kuvvetlerinin çoğunu, hattâ en değerlilerini 

karşıdan sanıyordu; sonunda, kurtaracağım dediği düşmanının ta 

kendisi olup çıkmıştı. Süleyman’ın dediği gibi «doldurma tüfek.» Süleyman, 

Süleyman, Süleyman.. Nesrin işte daima Süleyman demişti. Ama 

Süleyman nerede, nerelerde idi? 

Dışarıda bir kapı açıldı. Bu hatır incitmemek ister gibi basan adımlar 

başöğretmenin olamazdı. Nesrin, gözleri ıslak, fakat anlamını artık bulmuş 

bir enerji ile dışarı fırladı. Süleyman'ın gölgesi esmer bir aydınlık içinde 

ona doğru yaklaştı. Öylece, göz göze saniyelerce durdular: İkisi de isim 

takamadıkları bir kuvvete kaderlerini devralması için dua eder gibiydiler. 

Sonra Nesrin onun elini tuttu ve: 

— «Nereye? diye sordu. Süleyman: 

— «İçeri; Evliya Çelebi'yi kurtarmaya» dedi. Nesrin yalvaran bir 

sesle: 

— «Bırak, nükteyi bırak. Sen nükteye katlanacak adam mısın? İnme 

nükteye, diyeceğini düpedüz söyle. Asıl o zaman kurtarıcı olursun. Hadi 

gidelim» dedi. 

— «Peki gidelim. Fakat alayım Çelebi’mi» Nesrin gülümsedi: 

— «Kalsa ne çıkar? Cevdet Paşa evde değil mi?» 

«Hocam» da gülümsedi. Çıktılar. Şimdi Nesrin'in eli Süleyman'ın e- 

linde idi ve bunu Doğanbeyliler pek güzel buldular. Nesrin'e gelince, 

Nesrin; mutluluğa ancak bir noktadan ulaşılabileceğini daima biliyordum 

demek isterdi: Gün daima ve herkes için akşamlıdır, dün doğan bir gün 

ölür. Ama ölüme giden yollar ve gidişler hep aynı değildir, ölümün ötesi 

herkes için aynı değildir ki... 

53


Hasan Lâtif SARIYÜCE 

d.1929- Sungurlu 

ÇOCUK ve EKMEK 

Öğretmenlik ettiğim köy, daracık bir derenin ağzında kurulmuştu. Dere 

içinden yaz kış dupduru ince bir su akardı. Köyün bayırlara doğru 

tırmanan düz toprak damlı evlerinin arasında küçük küçük bahçeler vardı. 

Mart sonlarında esen ılık batı yeli, ilk önce bu bahçelere ilkbaharı getirirdi. 

Çelimsiz ağaçlarda tomurcuklar patlar, uzun kavaklar ışıltılı gümüş 

yapraklarla donanırdı. Ben en çok kavak ağaçlarının salınışlarını severdim. 

Hışır hışır diye sesler çıkarırlardı durmadan. 

Öğrencilerim otuz kırk kadardı. Her sabah yırtık pırtık giysiler içinde 

gelirlerdi okula. Tek öğretmendim. Okulun kuş yuvası gibi küçük bir 

odasında kalıyordum. Burası aynı zamanda müdür odasıydı da. Ben de 

hem müdür hem de öğretmendim. Hadememiz falan yoktu. Ortalığı 

çocuklarla ortaklaşa temizlerdik. 

Birinci sınıfta on, on beş kadar öğrenci vardı. Onlara sokulmak, yakın 

olmak beni mutlu eden uğraşılarımdan biriydi. Çoğu zaman el ele oyunlar 

oynar, kendilerinden öğrendiğim şarkıları birlikte söylerdik. Bu şarkılardan 

bir tanesi vardı ki, söylerken el çırpa çırpa ve yerimizde döne döne 

oynardık. 

Bu güzel şarkının şimdi yalnız iki dizesi kalmış aklımda: 

54


Tepeler tepeler yüksek tepeler, 

Orda yağmur yağar burda sepeler. 

Bu iki dizeyi de unutmayışım, "Tepeler... Tepeler..." şarkısını döne 

döne ve el çırpa çırpa söylerken çocuklardan birinin birden yere düşmesi 

olmuştur. Koşup kucakladım. Baygındı, odama taşıdım. Sedirin üzerine 

uzattım. Sınıfta hiç konuşmayan kara kuru bir çocuktu. Adı Hüseyin'di. 

Kışın en soğuk günlerinde bile yamalı siyah bir fanila ile gelirdi okula. 

Hep tir titrerdi. Ayakları çıplak, hep çıplaktı. 

Şakaklarına kolonya sürdüm. Öbür çocuklarla başında bir süre bekledik. 

Yavaş yavaş gözlerini açtı. Anlamsız anlamsız bizlere baktı. Onu 

sedirde yatar bıraktım. Çocuklarla dershaneye geçtik. Ders bitişi odama 

döndüğümde Hüseyin'i masa üstünde duran yarım köy somununu iki 

eliyle kavramış, yerken buldum. 

Beni görünce başı önüne düştü. Ağzındaki lokmayı zorlukla yuttu. 

Somunu yavaşça sedirin üstüne bıraktı. 

Ekmeği dilim dilim kestim. Üstlerine reçel sürdüm. "Haydi," dedim, 

"birlikte yiyeceğiz bunları." Gözü hep yerde, uzattığım dilimleri aldı, 

güçsüz güçsüz yemeye koyuldu. Arka arkaya üç dilim yedi. 

"Karnın aç mı geldin okula Hüseyin?" diye sordum. 

"He," diye karşılık verdi. 

"Neden? Anne sabahleyin önüne yemek çıkarmadı mı?" 

"Anam, sabahleyin ekmek aramaya gitti, bulamadı." 

"Ekmeğiniz bitti mi?" 

"He, bitti... Unumuz da bitti." 

"Peki şimdiye kadar nereden un–ekmek alıyordunuz?" 

"Komşulardan," dedi. Sonra küçücük kara gözleri ümitsizlik içinde 

yumulup gitti. 

"Ama artık kimse ekmek vermiyor. Un da vermiyor." 

55


Donup kalmıştım. Göğsümde bir şeyler düğümlenivermişti. O bunu 

hissetmedi. 

"Anam," dedi, "yarın ninemin köyüne gidecek. Oradan un getirecek. 

Ninemin köyünde un çoktur." 

"Elbette," dedim, "insanın ninesinin köyünde un çok olur." 

Sonra sordum: 

"Ninenin köyü neresi Hüseyin?" 

"Kabapelit," diye karşılık verdi. 

"Kabapelit... Kabapelit..." hatırladım. Bir iki saat uzaklıkta bir dağ köyüydü. 

Bütün dağ köyleri gibi una ve ekmeğe özlem çeken yoksul bir 

köycük. Hüseyin'in annesi bu köye, un bulacağı için değil, umudunu 

yitirmemek için gidecekti herhalde. Her zorda kalan insanın annesine 

babasına koşması gibi. Kadıncağız da Kabapelit'te yaşlı annesine, babasına 

varıp dert yanacak, ağlayıp sızlayacaktı. 

"Baban yok mu Hüseyin?" dedim. 

"Var," dedi. 

"Peki, ne iş yapıyor?" 

"Hapiste..." 

Okul paydos olunca Hüseyin'in elinden tuttum. Evlerine gittik. Köyün 

üst tarafında, en kıyıda, tek odalı toprak damlı bir kulübenin kapısı önünde 

durduk. Hüseyin kapıyı çalmadan itip içeri girdi. Beni de eliyle içeri çekti. 

İlk gördüğüm şey dipte, yanan kocaman ağızlı bir ocak oldu. Yanan çalı 

çırpılar ölgün ışıklar saçıyordu. Ocak önünde genç fakat zayıf bir kadıncağız, 

tahta tekne içinde hamur yoğuruyordu. Gözlerim odanın karanlığına 

alışınca içerde üç tane çocuk gördüm. Yarı çıplaktılar. Bir köşeye büzülüp 

kalmışlardı. 

Kadıncağız böyle beni ansızın karşısında görünce şaşırdı. Elleri hamur 

içindeydi. 

"Öğretmen hanım," dedi, "buyurun." 

56


Yerde bir kilim parçası gördüm. Üzerine oturdum. Kadın utanç içinde. 

İşine devam etsin mi, etmesin mi, bocalıyor. 

"İşini bitir," dedim, "hamuru yoğur. İşin yarım kalmasın." 

Kadın gene teknenin başına oturdu. Bir süre konuşmadık. Sonra söz 

sözü açtı. Önce tek tek kelimelerle başlayan konuşmamız, biz farkında 

olmadan saatlerce sürdü. 

Ağzından kopuk kopuk öğrendiğim hayat serüveni, içinde bulunduğumuz 

oda kadar basitti. Kocasıyla yedi yıl önce evlenmişler. Dört çocukları 

olmuş. Adamın tarlası tapanı yokmuş. Yazları Ankara'ya gider, inşaatlarda 

işçilik yaparmış. Giden yaz inşaatta bir kazma kaybolmuş. Polis 

arama yapmış. Kazmayı kocasının yatağı altında bulmuşlar. Sekiz ay ceza 

vermişler. 

Evi terk edip dışarı çıktığımda karanlık gecede yıldızların göz kırptıkların 

gördüm. O gece hiç uyuyamadım. Yatağımda döndüm durdum. 

Sabah olunca muhtara gidecektim. Köyden ve çevre köylerden bu aileye 

yardım toplamayı teklif edecektim. Komşusunun acısını kendi yüreğinde 

duyan ve onu paylaşmakta bir eşi bulunmayan Anadolu köylüsünün bu 

çağrımızı karşılıksız bırakmayacağından emindim. 

57


Gülten DAYIOĞLU 

d.1935-Emet 

YALAN ÜÇ AYAKLIDIR 

Öğrenciler son derse girmişlerdi. Öğretmen tahtaya ertesi günün ödevini 

yazıyordu. Birden kümelerden birinde gürültülü bir tartışma başladı. 

Öğretmen, çocuklara döndü. 

«N'oluyor orada?» 

Öğrenciler hemen sustular. Tahtadaki yazıları defterlerine geçirmeye 

giriştiler. 

Bu sessizlik kısa sürdü. Çocuklar yeniden fısıldaşmaya başladılar. Bunun 

üzerine öğretmen tebeşirle silgiyi tahtanın kenarına bıraktı. Yavaş 

yavaş gürültücü kümeye yaklaştı. 

«Bu kümede bir şeyler dönüyor. Hepiniz tedirginsiniz. Ders sırasında 

böylesine konuşup tartışmak, okul kurallarına aykırıdır. Bunu hepiniz 

bilirsiniz. Tartışmanın nedenini öğrenmek istiyorum.» 

Küme başkanı, «Özür dilerim, öğretmenim,» diyerek söze başladı. 

«Ergun matematik kitabını yitirmiş, 'Siz aldınız,' diyerek küme arkadaşlarını 

suçluyor. Bizde almadığını söyledik, çantalarımıza bakmak istedi. 

Tartışma o yüzden çıktı.» 

Öğretmen kaşlarını çattı. 

«Ders sırasında olacak şey mi bunlar? Kümenizi çok kınadım...» 

Ergun ağlamaya başladı. 

«Öğretmenim, o kitaptan yarın için ödev verdiniz. Kitabım arkadaşlarıma 

karışmıştır diye düşündüm... ve...» 

58


Öğretmen, Ergun'un sözünü kesti. 

«Kitabının kaybolduğunu bana söyleseydin daha iyi olurdu. Çocuklar, 

lütfen çantalarınıza bakıverin, yanlışlıkla size karışmış olabilir.» 

Öğrenciler hemen çantalarını açtılar. Kitaplarını, defterlerini birer birer 

sıranın üstüne çıkarıp gözden geçirdiler. Sonra art arda, «Yok, öğretmenim,» 

dediler. 

«Bende de yok...» 

«Yok...» 

Öğretmen, Ergun'a döndü. 

«Kitabını başka bir yerde yitirmiş olmalısın. Belki de evde bıraktın. 

Bundan sonra daha dikkatli ve düzenli ol. Haydi, çabuk ödevlerinizi 

yazın...» dedi. 

Ödev yazma işi sona erince, öğrenciler resim yapmaya koyuldular. 

Dersin sonuna doğru Ergun'ların kümesinde yeniden kıpırtılar, fısıltılar 

başladı. Bu kez biri ağlıyordu. 

Öğretmen, «Yine ne oldu? Niçin kıpırdaşıp duruyorsunuz?» diyerek 

çocukların yanına geldi. Eyüp'ün ağladığını görünce şaşırdı. 

«Neden ağlıyorsun, oğlum? Bir yerin mi ağrıyor?» 

Eyüp ağırbaşlı ve çalışkan bir öğrenciydi. Gözyaşlarını silerek başını 

önüne eğdi. 

Öğretmen üsteledi. 

«N'oldu sana? Söyle, oğlum.» 

«Matematik kitabım kayboldu, öğretmenim.» 

«Allah Allah, n'oluyor bu kitaplara? Ne zaman kayboldu?» 

«Biraz önce Ergun'un kitabını aramak için çantamdakileri sıranın üstüne 

çıkarmıştım. Yerleştirirken matematik kitabının eksik olduğunu 

gördüm. Eve gidince yarının ödevini yapamayacağım, onun için ağlıyorum,» 

diyerek içini çekti Eyüp. 

59


O sırada zil çaldı. Öğretmen kümedeki çocuklara, «Siz durun lütfen, bir 

kez daha bakın çantalarınıza. Eyüp'ün kitabı sizinkilere karışmış olabilir...» 

dedi. Ama kitap bulunamadı. Eyüp ağlaya ağlaya evlerinin yolunu tuttu. 

Ertesi gün ilk derste öğretmen ödevlere bakıyordu. Sıra Ergun'a gelince 

durdu. 

«Kitabını bulabildin mi?» 

«Evet, öğretmenim, evdeymiş. Ödevimi yaptım.» 

«Dün bizi boş yere tedirgin ettin. Bir daha böyle bir şey yapma. Davranışlarında 

ölçülü ol...» 

Öğretmen, Ergun'la konuşurken Eyüp başını önüne eğmiş, kara kara 

düşünüyordu. Çünkü ödevini yapmamıştı. 

Öğretmen ona döndü. 

«Üzgün görünüyorsun. Kitabını bulamadın anlaşılan.» 

«Bulamadım, öğretmenim. Kitabımı bulunca, eksik kalan ödevlerimi 

tamamlar, size gösteririm. Bulamazsam, cumartesiye harçlıklarımı biriktirip 

yeni bir kitap alacağım,» dedi Eyüp. 

Öğretmen öteki kümeye geçmişti. Birden Eyüp, «Öğretmenim,» diye 

bağırdı. Öğretmen dönüp baktığında, Eyüp'le Ergun'un ellerindeki matematik 

kitabını çekiştirmekte olduklarını gördü. 

Eyüp, «Bu benim kitabım,» diyor, Ergun, «Hayır, benim o,» diye diretiyordu... 

Öğretmen yeniden onların kümesine döndü, kitabı eline aldı. Ergun telâşla 

atıldı. 

«Öğretmenim, benim kitabım o. inanmazsanız içine bakın, kapağın 

arkasında adım yazılı.» 

Öğretmen kitabın kapağını çevirdi. 

«Evet,» dedi. «Ergun'un adı yazılı burada.» 

60


Eyüp kesinlikle, «Olamaz,» dedi. «Adını yeni yazmıştır. O kitap benim. 

Tanırım kitabımı." 

Öğretmen, «Boşuna konuşuyorsun. Adını yazmış mıydın kitabına, belli 

bir işareti var mıydı?» diye sordu. 

«Yok,» dedi Eyüp. «Adımı yazmamıştım, belli bir işaret olup olmadığını 

da bilemiyorum. Ama tanırım kitabımı. Yapraklarının uçlarındaki 

kıvrımlarından bile tanırım.» 

Öğretmen, «Olmaz öyle şey,» diyerek Eyüp'ü susturdu. Eyüp başını 

önüne eğip yerine oturdu. 

Öğretmen, «Kitap konusu burada kapansın. Usandım artık... iki gündür 

bu yüzden derslerimiz aksıyor...» diye sert bir sesle konuşmayı kesti. 

Ödevlere bakmak için başka bir kümeye geçti. 

Dördüncü dersin sonlarına doğru kapı vuruldu. Öğretmen, «Giriniz!» 

diye seslendi. 

Küçük bir kız öğrenci çekine çekine sınıfa girdi, öğretmeni selâmladı.«Adım 

Nuray. Dün öğleden sonra köşedeki sıranın altında bu kitabı 

buldum. Öğretmenim, 'Sabahçı öğrencilerden birinindir,' dedi. Sonra okula 

biraz erken gelip bu kitabı size vermemi istedi...» 

Öğretmen ilgiyle ayağa kalktı. Çocuğun elindeki kitabı aldı. Kapağını 

açtı. İlk sayfada Ergun'un adını ve soyadını görünce irkildi: 

«Ergun, bu matematik kitabı senin mi?» 

Ergun bir an sustu, sonra kekeleyerek öğretmeni cevapladı. 

«Evet, öğretmenim, benim.» 

«Peki, biraz önce gösterdiğin kitap kimindi?» 

Ergun kıpkırmızı oldu. Eyüp sevinçle söze karıştı. 

«Benim, öğretmenim. O benimdi. Tanımıştım kitabımı...» 

Öğretmen elindeki kitabı Ergun'a uzattı. 

«Al kitabını. Eyüp'ünkini vermeden önce adını soyadını sil ve Eyüp'- 

ten özür dile. Ders bitince yanıma gel, seninle yalnız görüşmek istiyorum,» 

dedi. 

61


Şevket BULUT 

d. 1936-Kilis 

EĞİTMEN BAL HASAN 

Topal Derviş eşeğin yularını eline dolamış, ilçenin tozlu yollarında a- 

ğır ağır ilerliyordu. Eşeğin üzerinde, yaşlı ve hasta karısı uyukluyordu... 

Mevsim sonbahardı... Gün dönmüş, gölgeler iyice uzamıştı... Eşek, her 

adım atışta duraklıyor; gitmemek için âdeta direniyordu. 

On dakika sonra, Eğitmen Bal Hasan'ı buldular... Eğitmen, oğlunun 

yazıhanesinde oturuyordu... Oğlu, ilçenin tanınmış avukatlarındandı... İki 

eski arkadaş boyun boyuna sarıldılar... Uzun uzun koklaştılar... Hasta 

kadın eşeğin üzerinde uyukluyordu .. 

- Ne oldu Havva Bacı’ya? Geçmiş olsun... 

- Kötü hasta. Bal Hasan... Akşamları terliyor... Kötü kötü öksürüyor. . 

Yelpik mi oldu, n'oldu? Altı saattir eşşek sırtında... Canı burnundan 

çıkacak... Hayrına, bizi doktora götür... Eğitmen, oğlunun yazıhanesini 

kapattı... Birlikte doktorun muayenehanesine doğru yürüdüler... 

- Sizin oğlan nasıl, Derviş Ağa? Hâlâ Kadirli'de mi çalışıyor? 

- He ya! Kadirli'den evlendi... Bıldır yanına gettim. Üç gün kalamadım. 

Doğrusu, bizim Ali hayırsız çıktı... Avrat esiri... Ne sılasına gelir, 

ne üç-beş kuruş harçlık gönderir... Okuttuk, adam ettik... Koskoca öğretmen 

oldu.. Ama bize faydası yok! "Bu çocuk, çok zeki Derviş Ağa." 

derdin... "Sınıfın en çalışkan öğrencisi... Malını-mülkünü sat, bu çocuğu 

okut..." Ahacık sözünü tuttuk; elde-avuçta ne varsa satıp savdık... Öğretmen 

oldu... Beş yıldır köye adımını atmadı... Torunlarımı doya doya 

62


sevemem.. Gelinimin elinden bir fincan kahve içemem. Bacıları ağlar, 

anası saçını yolar... Hısım-akrabalarımız hâlimize güler. Yanılmışık Bal 

Hasan... Oğlumuz gayri bizim değil... Naklini köye yaptır," derim... Köyü 

hor görür... "Beni dağlara mahkûm edemezsin..." deyi zavırlar... 

Eğitmen Hasan başını önüne eğdi... Göğsünün ortasına bir bıçak saplanmış 

gibi oldu... Hızlı hızlı nefes almaya çalıştı... İçinden: "Al benden de 

o kadar Topal Derviş!" diye geçirdi... "Benimkisi, iyi bir kumaş mı ki? 

Baba demeye tenezzül etmez... Devlete otuz üç yıl hizmet eden Eğitmen 

Bal Hasan'ı hor görür... Elimden en az iki bin öğrenci geçti... Beni beğenmez... 

Yazıhanesini süpürürüm... Çocuklarını hopuma bindirip gezdiririm... 

Hanımının çarşı-pazar işlerini görürüm... Gene de yaranamam... Hey 

gidi Eğitmen Bal Hasan... Sen, bu hallere düşecek adam mıydın? Oğlunun 

evinde, istenmeyen bir sığıntı mı olacaktın?" 

— Köylü arkadaşlar nasıl? Leylim Ali, Çapar Duran, Fındık Nuri, E- 

nişte Recep? 

—Leylim Ali, bir ay önce sana ömür... Fındık Nuri, İstanbul'daki oğlunun 

yanma getti... Köyün eski samimi havası yok... Yarısından çoğu, 

büyük şehirlere göç etti... Toprak millete yetmiyor... Mer'alar hep sürüldü... 

Koruluklar sökülüp tarla açıldı... Hayvancılık iyicene köreldi... 

Köylünün çoğu, Çukurova'ya pamuk çapasına gidiyor... Gençler Almanya'ya 

kaçmak için, sıra bekliyor... Bu millet, nasıl oldu da kendi topraklarından 

böyle soğudu? Eskiden jandarma gücüyle şehre gönderemediğin 

köylüyü, şimdi jandarma gücüyle köyde tutamıyorsun... O köy düğünleri, 

o keklik avları, o kış eğlenceleri gayri tarihe karıştı... Sen bizim köyün 

eğitmeniyken, uzun kış gecelerinde sinsin oynardık... Güreş tutardık... köy 

odasına toplanır; hikâyeler, destanlar anlatırdık... O Köroğlu, Battal Gazi 

destanları nerede kaldı, Bal Hasan? 

Bal Hasan iyice hüzünlendi... Uzun gençlik yılları gözünün önüne 

geldi. O köyde evlenmişti... O köyde çoluk-çocuk sahibi olmuştu... Derin 

bir of çekti... 

63


- Ahacık hana geldik, dedi... Hancı Yemliha'ya merkebi teslim edelim... 

Doktora öyle gidelim... 

Geniş hanın bir köşesine yorgun eşeği bağladılar... Başına yem torbasını 

geçirdiler... Zaman kaybetmeden doktorun muayenehanesine doğru 

yürüdüler. Bal Hasan, arkadaşıyla hasta hanımını aşağıda bıraktı... Yorgun 

adımlarla, merdiveni çıktı... Kalbi sık sık daralıyordu .. İnce-uzun yüzü 

kararıyor, nefes almakta çok güçlük çekiyordu... "Zavallı Havva! Herhalde, 

inceağrı'ya yakalanmış... Kesik kesik öksürüyor... Beti-benzi sapsarı..." 

diye düşündü... "N’olacak, köylük yerin baş yemeği bulgur aşıynan 

duru ayran... Bayramdan bayrama et yüzü görmezler... Sebze-meyve hak 

getire... Üstelik, çağımız geçti... Merdiveni çoktaaan yarıladık... Bina 

eskidi, duvarlar çatlıyor... Gayri, kara toprak gel gel ediyor..." 

Doktorun bekleme salonunda müşteri yoktu... Sekreter kız, örgü örüyordu. 

- Doktor bey yerinde mi kızım? 

- Evet efendim... Fakat çıkmak üzere... Sanmam ki hasta kabul etsin... 

Mesai saati doldu... Şehir kulübünde davet varmış; oraya gidecek... 

- "Eğitmen Hasan Efendi geldi" dersin... Oğlumun yakın arkadaşıdır... 

Hele şuraya biraz çökeyim.. Dizlerimde derman kalmamış... Hey gidi 

kocalık... Nurhak Dağı'na, geyik avına çıktığım günleri düşünüyorum da... 

Genç doktor. Eğitmen Hasan Efendi'nin sesini duyunca, hemen yanına 

koştu... Koluna girip onu muayene odasına aldı: 

- Hayrola Hasan Emmi, yoksa gene mi rahatsızlandın? 

- Benim rahatsızlığımın önemi yok! Aşağıda, eğitmenlik yaptığım köyden 

gelen çok samimi bir arkadaşım var... Karısı hastalanmış... Gitmeden, 

bir zahmet bakıver... Kadının hali perişan... Çok uzak yoldan geldiler... 

- Olur, Hasan Emmi, hemen bakalım... 

Bal Hasan, elini koynuna attı... İki yüzlük çıkardı... Doktora doğru u- 

zattı. 

64


- Şu parayı da al, dedi... Yanlarında verirsem, belki razı olmazlar... 

Arkadaşım para teklif edince de kabul etme! Benim hatırım için, ücretsiz 

muayene etmiş ol... 

Genç doktor gülümsedi: "Hey gidi eski insanlar... Şu inceliğe bak!" 

diye düşündü... 

- Peki, parayı gerçekten almasam, daha iyi olmaz mı? Senin konuğun, 

benim konuğum sayılır... 

- Olmaz, oğlum... Zaten sık sık muayene için, seni rahatsız ediyorum... 

Çoğu zaman para da almıyorsun... Ondan para alma, bundan para alma; 

neyle geçineceksin? Kazanın nüfusu ne kadar ki? Günde üç hasta gelmiyor... 

Doktor kızararak iki yüz lirayı aldı..." Senin, aşağıya inmene gerek 

yok" dedi. "Sekreter, onları pencereden çağırsın..." Zile basıp sekretere 

emir verdi. İki dakika sonra, Topal Derviş'le karısı odaya girdiler... 

Doktor, kadını iyice muayene etti... Ciğerlerini dinledi... Tansiyonunu 

ölçtü... Ağzını açtırıp baktı... Gelmişini-geçmişini sordu... "Hasan Efendi 

kalsın, sizler salona çıkın..." dedi... İlçenin biricik doktoruydu... Güleç 

yüzlü, esmer, karayağız bir gençti... Fakülteden yeni mezun olduğu için, 

daha gözünü para hırsı bürümemişti... Dağ köylerinden gelen birçok 

yoksul hastadan para bile almazdı... 

- Hasan Emmi, dedi... Bu kadın verem... Hem de hastalık epeyce ilerlemiş... 

Lenf bezleri bile şişmiş... Bence, vilâyete gidip film çektirmeli... 

Belki sanatoryuma gönderirler... Bir an önce, sağlam insanlardan tecrit 

edilmeli... Biliyorsun, verem çok tehlikeli bir hastalıktır... 

- Kurtulma umudu yok mu, oğlum? 

- Kesin birşey söyleyemem... Ciğerlerinin filmi çekildikten sonra belli 

olur... Sonra, balgam tahlili yapılmalı... Verem tedavisi ücretsizdir... Kısa 

zamanda iyileşebilir... Yarından tezi yok, hemen vilâyete gitmeli... Verem 

Savaş dispanserinde gerekli müdahaleyi yaparlar... Şimdilik, bir reçete 

yazayım.. Bari rahat etsin... 

65


- Sağol oğlum... Kocasını çağırayım mı? 

Zile bastı... Sekreter girince, "Adam gelsin..." dedi. Topal Derviş ürkek 

adımlarla odaya girdi... 

- Gel bakayım dayı... Hanımının hastalığı önemli... Yarın vilâyete 

gitmeniz gerekecek... Ciğerlerinin filmini çektireceksin... Hasan Efendi'ye 

anlattım... Sana, durumu açıklayacak... 

Topal Derviş boyun büktü: 

- Pekey doktor beyim, dedi... Elini koynuna soktu... Kopçalı cüzdanını 

çıkardı,.. 

- Borcumuz ne kadar, doktor bey oğlum? 

Doktor, Hasan Efendiden aldığı parayı utana utana çıkarıp köylüye 

uzattı: 

- Al, dedi... Şu iki yüz lirayı da yol parası yaparsın... Yazdığım şu ilaçlan 

da hemen eczaneden alın... Öksürüğü kesilir... Yol boyunca rahat 

eder... 

- Çok sağol oğlum... Bu iyiliğini hiç unutmayacağım... Odadan çıktılar... 

Bal Hasan, evlerinin dış kapısını korkuyla çaldı... Topal Derviş, handa 

yatmak istemişti... Fakat Bal Hasan buna razı olmamıştı... "Köylü milleti 

için en ayıp şey, şehirde tanıdığı varken, handa-otelde yatmaktır.. Hele 

yanında kadın olursa..." 

Topal Derviş, utanarak: "Size zahmet olacak... Gelininin de huyunu 

bilmiyoruz:.. Üstümüz-başımız pasaklı... Eve girecek halimiz yok..." 

demişti... Bal Hasan: "Hiçbir şey önemli değil.. Seninle yıllarca komşuluk 

yaptık... Komşu hakkının ne demek olduğunu bilirsin... Üstelik, Tanrı 

misafirisin... Hiç keşüm etme; oğlum da misafiri sever..." 

Kapıyı küçük torunu Selçuk açtı. Bal Hasan'ın üç torunu vardı... İkisi 

kız, biri erkek... 

- Annen evde mi, Selçuk? 

66


- Yok, dedeciğim,.. Gülseren Ablamla gezmeye gittiler... Selma Ablam 

evde... Annem, nenemgile de uğrayacak... Herhalde biraz geç gelir... 

Topal Derviş ile karısı eve çekinerek girdiler... Bütün odalar dayalıdöşeliydi... 

Oturma odasına geçtiler... Havva yorgundu... Kendini divanın 

üzerine attı. Topal Derviş, bir köşeye büzüldü... Çevresine ürkek ürkek 

bakmaya başladı... Ev, tek katlı ve bahçeliydi... Öndeki bahçede bir şadırvan 

havuzla çeşit çeşit ağaçlar vardı... Pencereleri, koyu yeşil sarmaşıklar 

kaplamıştı. Selma, iki konuğun da ellerini öptü... "Hoş geldiniz..." dedi. 

Yeniden çalışma masasına geçti... 

Bal Hasan, hep gelininin nasıl davranacağını düşünüyordu... Konuktan 

hiç hoşlanmazdı... Gözü-gönlü dar bir şehirli kızıydı... Elinden süpürgeyi 

hiç bırakmazdı... İşi-gücü ev temizlemek, avlu yıkamaktı... Gününün 

yarısı mutfakta geçerdi... Hizmetçinin yıkadığı bulaşıkları beğenmez, 

yeniden yıkardı... Bal Hasan'ın öksürüp-aksırmasına kızar; zavallı ihtiyarı 

fırsat buldukça hırpalardı... Bal Hasan: "Bu işin sonunda ölüm yok ya!" diye 

düşündü..."Kırk yıllık arkadaşım köyden gelmiş... Handa yatarsa, ayıp 

olmaz mı? Biraz sokranır, biraz surat asar; sonunda, sesini çıkarmaz..." 

Bal Hasan, torunu Selma’ya seslendi: 

- Yiyecek ne var, kızım? 

- Bizim de karnımız aç, dede… Annem öğle üzeri yemek pişirmedi. 

Peynir, ekmek yedik... Dolapta dünden kalma patlıcan musakkası var... 

Isıtayım mı? 

- Çok mu, bize yeter mi? 

- Hayır, sadece bir tabak... 

- Peki, baban nerede? 

- Az önce, şehir kulübünden telefon etti: Biraz geç gelecekmiş... 

Kaymakamı yolcu ediyorlarmış... Kulüpte yemekli davet varmış... 

Bal Hasan cebinden para çıkardı: 

- Oğlum Selçuk, kasaptan bir kilo kuşbaşı et al... Beş-on tane de sıcak 

pide... Konuklarımıza, şöyle avcarlı bir kebap yapalım... 

67


- Olur dede... 

- Sen de kömürü mangala koy Selma... Bu Derviş Amcan, benim çok 

eski bir ahbabımdır... Yıllarca aynı köyde komşuluk yaptık... Bu amcanın 

oğluyla senin baban aynı sınıfta okudular... Baban avukat oldu, bu amcanın 

oğlu öğretmen... 

Kız, dedesini merakla dinliyordu... "Allah vere de, annem dedemin 

konuk getirdiğine kızmasa..." diye düşündü. 

Bu amcanın oğlunun adı Ali'ydi... "Sakar Ali" derlerdi... Vurucu-kırıcı 

bir çocuktu... Babanın çoook başını yardı... Çok güzel sapan kullanırdı... 

- Beni, o köye götürsene dede... 

- Olur yavrum... Babanı razı et; hep birlikte gidelim... 

- Köy güzel mi, dede? 

- Güzel ya... Ortasından Ceyhan ırmağı akar... Bir keresinde, Derviş 

Amcan babanın hayatını kurtarmıştı... 

- Nasıl oldu dede? Hele anlat... 

- Baban beşinci sınıfta okurken, bir ilkbahar günü, balık avına gitmişler... 

Irmağa dinamit atmışlar... Suyun yüzü göbelek gibi balık dolunca, 

baban dayanamayıp cuuup suya atlamış... Ceyhan çok coşkun akıyormuş... 

Derken, akıntıya kapılmış... Çevresindeki çocuklar bağırıp çağırmışlar... 

Derviş Efendi, tarlada çalışıyormuş... Koşup babanın hayatını kurtarmış... 

Suda çırpınan, bulk bulk eden babanı çekip kıyıya çıkarmış... Ya, işte 

böyleee... Baban bu olayı her hatırlamasında, soğuk terler döker: "Ölüm 

burnumun dibinde soludu. Derviş Emmi olmasaydı, şimdiye kemiklerim 

bile çürürdü..." der. 

- İyi ki babamı kurtarmış... Yoksa, bizim babamız başkası olurdu... 

- Tabiî ya.. Bu Derviş Deden, iyi bir insan... Karısı Havva da konuksever 

bir kadındır... Bana, çook bazlama pişirdi... Köy insanının gözügönlü 

bol olur.. Beni, yağla-balla beslediler... Nenenin mezarı da köydedir... 

Gitseydim, mezarı başında bir Fatiha okurdum... 

68


Yarım saat sonra, Selçuk kasaptan döndü... Evin içine mis gibi bir 

ekmek kokusu yayıldı... Kebap yapıp karınlarını doyurdular... Hava 

kararırken, evin hanımı eve girdi... Uzun boylu, sarışın, yeşil gözlü bir 

Çerkez güzeliydi... Evde, iki yabancıyı görünce, hemen surat astı: 

— Bunlar da kim, baba? 

Yaşlı adam. gelinini yandaki odaya çağırdı... Kadın konuşmasına fırsat 

vermeden bağırdı: 

- Senin bu pis konuklarından usandım... Gün yok ki, kapımız çalınmasın... 

Canım, burası dağbaşı değil ki! Han var, otel var... Her insan eve 

alınır mı? Geçen hafta gelen köylü kadın, helanın ortasına pislemişti... 

Temizleyinceye kadar saatlerce uğraştık... 

- Sus gelin hanım. Biraz yavaş konuş..: Bu gelenler yabancı değil.. Benim, 

çok yakınlarım... Eğitmenlik yaptığım köyde, kapı komşumuz-du... 

Derviş Efendi, hani oğlumun hayatını kurtarmıştı ya... Hep anlatırdık... 

- Her gelene bir bahane... Kimisi hısımın, kimisi yakın ahbabın...Burayı 

yol kesen hanına çevirdiler... 

- Hanım kızım, biraz yavaş konuş... Duyarlarsa ayıp olur. Bu Topal 

Derviş, çok değerli bir insandır... Hanımı hastalanmış; doktora getirmiş... 

Bir saat önce, birlikte doktora gittik... Kadıncağız verem olmuş... 

- Neee, verem mi? Aman Allah'ım! Bu körpe çocuklarıma da bulaşırsa? 

Elin veremli karısını ağırlamak bize mi kaldı? Vallahi deli olacağım. 

Sokakta kimi bulsan, tutup eve getiriyorsun... Rica ederim, şunlara 

kibarca kapıyı göster... Yoksa, ben bu evi terk ederim... 

- Ama çok ayıp ediyorsun, gelin hanım... 

- Rica ederim, münakaşa etmeyelim baba... Otel paralarını oğlun versin 

.. Bu mikroplu havayı nasıl teneffüs ederiz? Aman Allah'ım... Deli 

olacağım... Oğluna telefon edeyim.. Gelsin de, bu rezalete bir son versin... 

69


- N’olur bağırma gelin... Karınlarını doyurdular... Hava karardı... Sabahleyin 

erkenden kalkıp giderler... Beni rezil etme! Eve getirmeye mecbur 

oldum. 

Kadın telefonun bulunduğu odaya geçti... Yüksek sesle şehir kulübünden 

kocasını aradı... Telefonda uzun uzun münakaşa ettiler... Misafirler 

de kadının konuşmasını duymuşlardı... Derviş Efendinin canı 

sıkıldı: "Keşke gelmeseydik..." diye düşündü... "Bizim yüzümüzden Bal 

Hasan'ın huzuru kaçtı..." '. 

Avukat Kemal Bey, hanımından çok korkardı,.. Kılıbık olduğunu ilçenin 

bütün insanları bilirdi... Yemekli daveti yarım bırakıp eve döndü... 

Kendisini dış kapıda hanımı karşıladı: 

- Senin düşüncesiz baban, eve iki çingene bozuntusu getirmiş... Karı 

veremli... Çocuklara et aldırıp kebap yapmışlar... Her yan pis pis kokuyor... 

Eğer karı helaya girdiyse, taşı sana söktürürüm. İğreniyorum 

Kemal... Vallahi başımı alıp bu evden gideceğim... 

-Dur karıcığım. Hemen sinirlenme! Şimdi babamla konuşurum... Gerekirse, 

onları otele götürürüm... Babamı bilirsin, çok konukseverdir... 

Yarım ekmeği, üç kişiyle bölüşmek ister... Eski bir alışkanlık! Ömrünün 

çoğu köyde geçmiş. Köyün gelenek-göreneklerine göre hareket ediyor... 

Ne yapalım... Atamız... Kapının önüne koyamayız ya... 

- Ama canım, bir değil, beş değil... Burası lokanta mı, otel mi? 

- Sakin ol karıcığım... Tatlı canını üzme! Ben onları sepetlerim... 

Kemal Bey odaya girince, Topal Derviş uyuklayan karısının böğrüne 

dürttü. İkisi de ayağa kalktılar. . Kemal Bey oldukça göbekli, kaim enseli, 

tombulca bir insandı... Soğuk bir tavırla "Hoş gelmişsiniz..." dedi. Bal 

Hasan, ezim ezim eziliyordu... Kırgın bir sesle: 

- Derviş Emmini tanıdın mı Kemal? dedi... Oğlu, zoraki bir gülümsemeyle: 

70


- Tamdım, dedi.. Tanımaz olur muyum? İlkokuldayken, hayatımı kurtarmıştı. 

Nasılsın Derviş Emmi? 

- Sağolasın oğlum Kemal... Seni gördük, daha iyi olduk... 

- Sen nasılsın Havva Ana? Geçmiş olsun, hastalanmışsın... 

- Sağolasın kadasını aldığım... Heç halim yok... Gayri, toprak gel gel 

etmede... Kocadım... Derviş Emmin dedi ki... 

- Neyse, canını sıkma. İnşallah iyi olursun... 

Kemal Bey babasına: "Az biraz dışarıya gelir misin?" dedi... Birlikte 

odadan çıktılar... Bal Hasan kesin kararını vermişti: "Geline uyup da, şu 

fukaraları kapı önüne atarsa, dinim hakkı için, ben de bu evi terk ederim..." 

Kemal Bey, kızgınlığım gizlemeye çalışarak: 

- Bu veremli kadını eve nasıl getirirsin baba? dedi. Üstelik, biliyorsun 

ki, gelinin kalabalığı sevmiyor,.. Şehirli kızı.. Konuğa alışmamış... Kendi 

çocuklarını bile eve sığdırmıyor.. 

- Peki, sen soğan erkeği misin bre oğul? Senin hanımın elden ayrıksıysa, 

onun için, kırk yıllık töremizi mi bozalım? 

- Hanımım hakkında böyle konuşma baba... Töre, töre, töre... Töre 

sözcüğünü diline pelesenk etmişsin... Gayri devir değişti... Herkes kendi 

geçiminden aciz... Otel hangi güne duruyor? Eğer paralan yoksa, handa 

yatsınlar... 

-Ev varken, onları otele götüremedim Kemal... Yıllarca arkadaşlık ettiğim 

iki insanı, sokak ortasında nasıl bırakırdım? Oldu bir kere... Eğer 

istemiyorsan... 

- Dur kızma! Kalbin rahatsız.. Heyecanlanmak sana gelmez... Tıpkı 

çocuk gibisin... Şu parayı al, onları otele götür... "Eve başka konuk gelecek", 

dersin... Tüberküloz tehlikeli bir hastalıktır... Derviş Dayı, bizi hoş 

görür... Anlayışlı bir insandır... Hadi aslan babacığım.. Huzurumuzu 

kaçırma! 

71


- Bana bak, Kemal... Bu saatte, o iki zavallıyı otele götüremem. Eğer 

ısrar edersen, ben de evi terk ederim.:. Bir daha da hiç dönmem... 

- İnadı bırak baba... Çocuk değilsin... Aile huzurumuzu düşün... Torunlarını 

düşün... El için bozuşmaya değer mi? 

- Senin için, herkes el bre oğlum... Ben bile elim... Öldüğüm gün. için 

için sevineceğini biliyorum... Gözünü dünya hırsı bürümüş... Karından, 

Allah'dan korktuğundan daha fazla korkuyorsun... Sen de Topal Derviş'in 

oğlu gibisin... Avrat esirisin... Hatır-gönül tanımıyorsun... 

- Baba, çok ileri gidiyorsun... 

- Gel iki tokat vur da, beni sustur... Şunu bil ki, bir daha bu eve ayak 

basmam... Benim Kemal adında oğlum yok. 

Sesi oldukça gür çıkıyordu... Titrek adımlarla konukların bulunduğu 

odaya doğru yürüdü... Gözleri ıslanmıştı... Boynunu büktü... Kahredici bir 

sesle: 

- Kalk Derviş Ağa, dedi... Otele gidiyoruz... 

Sözünün gerisini tamamlayamadı... İki elini göğsünün üzerine bastırdı... 

Güçlükle nefes almaya çalıştı... Dizlerinin üzerine çöktü... Kekeleyerek 

Kelime-î Şahadet getirdi... Yan üstü düştü... Ruhunu oracıkta 

teslim etti... 

72


Sevinç ÇOKUM 

d. 1943-İstanbul 

ASMALI KÖYÜN ÖĞRETMENİ 

Burası dağlarla çevrili, kibrit kutularından evleriyle gözden uzak, akla 

gelmez bir köydü. Yalnızca sonbaharda senede bir kez üzümlerin şahlandığı, 

parıldadığı zamanlarda üzüm bayramıyla dirilirdi buralar... Ondan 

sonra kar kümeleriyle kapanan yolların ötesinde alabildiğine öksüz kalır, 

tarihe karışırdı. Bu terkedilmişlik bahara kadar sürer, baharda sular yürür, 

yollar, açılır, insan sesleri duyulur, bağlara gidilir sonra yaz tozları gelir, 

yeşilin rengini sıvayıp kapatır, çöken sıcaklıklar insanları öteye beriye 

sindirir, bahçelerden yalnızca saatleri şaşırmış yalancı yağmur haberleri 

veren horozların sesi duyulurdu. 

Öğretmen son mektubu da zarflayıp öteki zarfların üstüne bıraktı... 

Hışırtılı bağ rüzgârı sonbahar ferahlıklarıyla pencereden içeriye sızıp 

portatif masanın üzerindeki birkaç müsvedde kağıdının yerlerini değiştirdi, 

birini uçurup yere düşürdü... Öğretmen kalktı gerindi, hiç uykusu 

olmadığını düşündü.. Durulmamış yatışmamış bir heyecan dolaşıyordu 

gövdesinde. İçerde altını ıslatan veya kötü bir düş gören oğlu ağlıyor, 

anasının küçük şamarlarla sırtına vuruşu pışpışları duyuluyordu. Evet evet 

aklına gelen fikir, fikirlerin en güzeliydi. Kara, eski moda daktilosunda 

yazıp çoğalttığı mektupları yarın postaya verecekti... Kâğıt, zarf ve posta 

parası bir köy öğretmeni için göze görünür masraflardan sayılırdı, ama 

sonucu güzel olacağından bu sıkıntıya değerdi doğrusu... Elinin altında 

73


zarflanmış yirmi beş mektup. Bu yirmi beşten onuna cevap gelse sevinci 

yeterdi öğretmene. Zarflar ak güvercin güzelliğinde üstüste sıralanmıştı. 

Gözleri onların kapalı kanatlarına takıldıkça bu gece uyuyamayacağını 

düşünüyordu. 

Kalkıp ayak sesi etmeden yaprak sessizliğince dışarıya kapı önüne indi. 

Gecenin usulca nemini yüklenmiş bir mindere çöktü. İşte yıldızlar... 

İbrahim Ağa'nın bağı üstünde dinlenen yıldızlar iri iri parlıyor, kıpırdanıyorlardı. 

Uzak şehirlerin ışıklarınca... 

Yarın olsun bir, evet yarın. Yarın şu dağların ardında siyah kadifeden 

örtüsü altında uyuyor. Sabaha oradan nazla sarışın başını doğrultacak. 

Yarın o mektupları o beyaz güvercinleri salıverecek uzaktaki şehre... 

Yarın olsun da yarın. Böylece köy yeni bir soluğa, taze kana kavuşacak ve 

öksüzlüğünden kurtulacak. 

Karısının ayak sesi eşiğe gelip yeniden geri döndüğüne göre onun bir 

hayalin peşinden sürüklendiğini anlamıştı... Kadın, kocasının uykularının 

kaçtığı gecelerde içerlere sızan bir ışığın veya yadırgadığı sessizliğin 

peşine düşer, öğretmeni o küçük odada bir şeyler okurken ya da kapı 

önünde yıldızlara, gece böceklerine, ot kokularına karışmış bulurdu. 

Bazen de yanına sokulup başına küçük kelebeklerce konmuş oyalarını 

sallayıp, kendi basit dünyasının içinde öğretmenin düşüncelerini, tasarılarını 

pek de anlayamadan oturur, sonra bir kuşun kanadından düşmüş tüy 

hafifliğince kalkıp giderdi. Ama onun da bir kadın olarak bu dağ başı 

köyünde değil, şehrin merkezinde birkaç katlı apartmanlardan birinde 

oturmak, yani şehir kadınlarının yaptıkları gibi çarşı pazar gezmek istediğini 

biliyordu. Kahveye ve evlere giren televizyon, ister istemez bu dağ 

başı köylerine alışılmadık renkli dünyalar sunuyordu değil mi? Deterjanın, 

çelik mutfakların, beyaz eşyanın, karoların, muslukların, çocuk bezlerinin 

romantizmiydi yaşanan. Fakat bir raflık kitabı olmayan bir köydü hâlâ. 

Seçimlerden önce kalkınma vaadlerinde bulunan adaylar meydanlarda 

kükreyip dururlardı. Ama bu garip ilçelere ve köylere kitaplık kurmak 

74


kimsenin aklına gelmezdi. Köylerde kasabalarda pişmiş, insan sarrafı 

olmuş devletliler her yerde olduğu gibi burada da birbirine benziyordu... 

Değişik partilerin temsilcileri arasında bile uygulamaya bakıldığında çoğu 

zaman hiçbir fark yoktu. Bunun için öğretmen bazen savaşı kaybetmiş 

birinin umutsuzluğunu duyuyordu... Ama sabahın buğusu tüterken karşısında 

gözleri mahmur nergislerce sıralanmış çocukları görmek, onların 

yarınlarını düşünmek, her şeyi unutturuyordu öğretmene. 

"Çocuklar kâğıdın hikâyesini biliyor musunuz?" 

Öğrencilerin arasında o kirpiklerine kadar yeni bitmiş mısır sarısı oğlancık, 

Ufuk, 

"Ben anlatayım mı öğretmenim?" diyor. Ve anlatıyor. 

"Ben kâğıdı çok severim. Hımmmm, ben kâğıdı yirim..." 

"Yer misin? Nasıl yersin peki?" 

"Şöyle... Benim babam her bayramda eve helva alır... Helvayı getirdi 

mi anam misafirlere üleştirir. Üleştirdiğinden, biz kardeşimle o kâğıdı 

önce yalarız. Benim anam 'Şunlara bakın, koyunun tuz yalaması gibi neler 

ediyorlar,.' der. Biz o kâğıdı yalayıp ondan sonra yir yutarız öğretmenim." 

Öğretmen kendini tutamayıp, kara saçlı başını eğip sarsıla sarsıla gülmüştü. 

Şimdi İbrahim Ağa'nın bağı üzerinde çakmaklarını yakmış yıldızlara 

bakarken de gülüyor. Sonra kaymakam beyin güneş gözlükleriyle 

mikrofonun çığlığının müdahele ettiği konuşmasını işitiyor bir yerlerden. 

O konuşurken adamın yumuşak kumaştan iki yanı yırtmaçlı ceketinin rüzgârda 

soluklana soluklana üreyişini hatırlıyor. 

" Aziz çocuklarımız! Yarının milletvekilleri, bakanları, başbakanları 

olacaklar, yarının ilim adamları, araştırmacıları olacaklar... İşte bir de bakarsınız 

bu dağ köyünden bir çoban çocuğu yarınların umudu oluvermiş...." 

Evet ama nasıl? Kitaplığı olmayan bir köyde bu çoban çocuklarının 

yarınları nasıl hazırlanacak? Renkli televizyonların, deterjanların çağdaş 

bir hızla evlere süzüldüğü doğru. İki üç günde bir birilerinin getirdiği 

75


bulunmuş nimet gibi elden ele dolaşan gazetelerin kış günleri Ufuk'un 

sırtını ve göğsünü çamaşırının altından korumaya da yaradığını kim 

bilecek? Karlı günlerde bu dağ eteğinde bir at arabasının bile geçmediği 

yollara kahveden evlerden yansıyan televizyon sesleri, insana iç içe yaşanan 

farklı zamanları düşündürüyor. 

Doğrusu kahveci Demir dükkâna televizyon koyarken sağa sola danışmış... 

Demiş ki, "Bu televizyonu kahveye koyacağım kazancım artacak 

emme, milletin de kanına gireceğim." "Ya peki dünyada olup bitenlerden 

nasıl haberleri olacak? Açık film olursa kanal değiştiririz canım.." deyip 

masalara çay götürüp getiren bir gözü görmez Nuri Dayı'yı kanalcıbaşı 

yapmıştı.. Ne var ki Nuri Dayı ekranı tek gözüyle seçinceye, kumanda 

âletine yetişinceye kadar iş işten geçerdi. Şimdi kahveci Demir yine 

diyesiymiş ki, "iyi mi ettik kötü mü? Baksana şimdi herbiri Riçırd oldular, 

Tom oldular, Mariya oldular... Bak şalvarınnan koşuyor dizi başlayacak 

diye tarladan eve... Bağlarda o filimlerden başka birşey konuşulmaz oldu. 

Eee, Kaymakam Bey ne diyordu? "Çağa ayak uyduracağız. Dursun varsın 

şu alet..." Geceleri o kadınlar ekranlardan çıkıp çıkıp rüyasına giriyor, 

tevbe estağfurullah, adamlar yarı aralık ağızlar ve puslu gözlerle ekranı 

seyredip, önlerindeki çayları soğutuyor, küçülmüş sigaraları parmaklarını 

yaktığında kendilerine gelebiliyorlardı. 

İbrahim Ağa'nın bağı üstünde dinlenen yıldızlardan biri kaydı... Gidip 

köyü dört bir yerden sarmış dağlardan birinin ardına düşüp söndü. Öğretmen 

gömlek cebindeki, ancak önemli anlarda yaktığı paketinden bir sigara 

çekti... Mektep önlerinde orda burda rastladığı eğri büğrü altı parmaklı 

Beyaz Ana' nın iç çekişi gibi bir esinti dolaştı bağda... Birkaç gece böceği 

soluklandı soluklandı sustu. Beyaz Ana sanki beş yüz senedir burada 

yaşayan bir efsane kişiydi. Bilgece konuşurdu... 

"İnsanlar artık özleri gibi değil öğretmen efendi." 

"İnsanoğlu ne zaman özü gibi olmuştur Beyaz Ana?" 

"Yok öyle deme... İnsanların özü gibi olduğu zamanları ben bilirim." 

76


Sır verirmişcesine ıslıklı sesiyle üst yanı bütünüyle dökülmüş boş damağı 

görünerek, 

"Öyle deme, diyordu. Vaktin zamanında böyle değildi insanlar. Şöyle 

bir ortalığa bak bakalım. Ne pehlivanlar pehlivana benziyor, ne okumuşlar 

okumuşa... Yakası paçası herkesin bir yana gitti. Bir vakitler buralarda 

savaşlar oldu, nineler bilir, anlatırlardı. İnsanlarımız kıyıla kıyıla o nesiller 

tükendi de geriye eğrice bir dal kaldı. Biz de o eğri daldan türedik ve o 

yüzdendir ki doğrulup bir yola koyamıyoruz kendimizi." 

Beyaz Ana'nın bu dediklerinden sonra düşünmeğe başlamıştı. Sahi ne 

kadar da sağlıksızdı bu insanlar... Kimini tavuk gagalamış, kimini at 

tepmiş, kimi bayır otundan zehirlenip bu hale gelmiş, kimi kemik dönmesi, 

kimi zemheri veremi, kimi başka birşey. Öğretmen bu köyün bağlı 

olduğu ilçeye ilk gelişinde otobüsten indiği zaman gözleri dükkânların 

arasına sıkışmış bir tabelaya ilişmişti. Yurtsev Gençlik Derneği. Bu tabela 

onun kafasındaki dünyaya bir seslenişti sanki. Köye yerleşmesinden kısa 

bir süre sonra oraya uğramıştı. Bu tozlu yaz gününde ortalıkta yalnızca 

sinekler vızıldarken, uykusundan olmuşcasına sersemlemiş, eli sineklikli, 

küt kambur bir genç açmıştı kapıyı... Öğretmen kendisini tanıtınca bu 

yeknesak günlerin gevşekliğini taşıyan genç birden dirilmiş, "Arkadaşlara 

haber vereyim" deyip sağa sola seğirtmişti. 

Su dökülmemiş helâ kokusunun ortalıkta kol gezdiği iki katlı yapıda 

Yurtsev Derneği terzi berber arasında tek bir göz odadan ibaretti tabii. Bir 

kıçı kırık masanın bulunduğu odada eğri zeminde oynayan bir iskemleye 

ilişmiş beklemeğe koyulmuştu. Parmaklarını birbirine dolayıp evirip 

çevirirken, kapı ince bir feryatla açılarak içeriye bir genç girmişti. Şaman 

benizli, çökük yanaklı bu çocuk seksen yıl yaşamışcasma bezgin ve 

yorgun, kurumuş kemiklerini çatırdatarak bir eli böğründe yaklaşıp 

"Hoşgeldin Öğretmen Bey Abicim.." demişti... Öğretmen hani nerdeyse 

"Geçmiş olsun, nerde düştünüz?" gibisinden bir soru sormağa hazırlanırken, 

kapı ikinci bir iniltiyle açılıp gözleri termometreden akmış cıva gibi 

77


yerinde durmaz bir genç girmiş "Ööööööğretmen siz siz miydididiniz? Ho 

ho hoş geldidiniz...." demişti. Böylece on beş yirmi Yurtsev'li genç 

peşpeşe içeriye girdiklerinde öğretmen kiminin altı parmaklı, kiminin çolak, 

kiminin tikli olduğunu görmüş derin derin göğüs geçirip Âl-i Osman'- 

dan arta kalanlar bunlar mı?" diye düşünmüştü. O fütuhata çıkan, koca 

denizler aşan, Akdeniz'i fetheden, Rumeli'ye yürüyen, dünyada girmedik, 

ayak atmadık yer bırakmayan atalarından geriye bu bir avuç gıdasız, et 

yüzü görmez, doktor kulağı sırtına eğilmemiş, benzi soluk, ciğeri kelebekli 

çocuklar kalmış ha?" diye doğrusu gece uykuları kaçmış sabaha kadar 

bu insanlar rüyasında, iniltili kapıları açıp açıp o sinekli odaya girip durmuşlardı. 

Öğretmen az çok eli kalem tutar, âmir memur kime "Buranın bir kitaplığı 

var mı?" diye sorsa "Nerde efendim, nerde?" diyorlardı. "İlçede bile 

yok, değil ki köyümüzde..." "Buraya gazete gelir mi, diye sorsanız daha 

iyi olur.." 

Kitap ve dergi türünden birkaç şeye Yurtsev Derneği'ndeki rafta rastlamıştı. 

Onlar da üzerinde helva ve portakal yenmiş birkaç dergi, bir 

öğretmenden yadigâr kalan şiir antolojisi, şifalı bitkiler kitabı ve birkaç 

romandı... 

Ama artık kararlıydı ve umutluydu da... Sabah ilçeye inen biriyle zarfları 

postaya yolladı mı, ciğerleri taze dağ havasıyla dolmuşcasına huzurlu 

bir gün başlayacaktı. Kimi yazarlara ve yayınevlerine yolladığı bu mektuplar 

şöyle başlıyordu: 

"Saygıdeğer efendim. Ben Asmalı Köy'ün öğretmeniyim... Buraya geleli 

iki yıl oldu. Kitaplığı bulunmayan bir köyün öğretmeni olarak yüzüm 

eğik dolaştığımı söylersem şaşmazsınız herhalde... Evet bu çocuklar da 

ülkemizin çocukları, bu köy de yurdumuzun bir parçası ama kitaplığı yok. 

İnanın çocuklarımız bakkaldan aldıkları leblebilerin bir dergi sayfasından 

koparılmış külahını okuyacak kadar okumağa iştahlı ve aç... Yazık ki, bir 

yere kitaplık kurmak on tane otel kurmaktan daha zor oluyor... İnsanları- 

78


mız, kendi köylerinde kendi şehirlerinde ellerinin altındaki kitaplarla 

bilmediklerini öğrenseler daha iyi olmaz mıydı? Bunları düşünüp uykularım 

kaçtığından burada kendi çabamla bir kitaplık kurmağa karar verdim... 

Tabii bu da sizin yardımlarınızla gerçekleşecek. Ne olur, kapağı yırtılmış, 

sayfaları aşınmış da olsa kitaplığımıza kitap gönderin.. Dağların ardında 

kitaplarınızı özlemle bekliyoruz. Eğer birgün yolunuz düşerse sizin de 

çabanızla gerçekleşecek olan kitaplığı görmeğe gelin. Köyümüze misafir 

olun. Ağırlaması bizden... Sağlıcakla kalın. Kitaplarınızı dört gözle bekliyoruz.." 

Böyle yazmıştı. Bundan sonra sadece beklemek düşüyordu ona... Sigarasını 

kayan bir yıldızın peşinden fırlattı. 

* * 

Ne kadar olmuştu mektupları yollayalı? Galiba ağaçların dalları yapraklıydı, 

şimdi ise o yapraklar gözle sayılacak azlıktaydı. Ayazla başlayan 

sabahlarda çocukların gözlerinde buğusundan sıyrılmış bir bekleyiş görüyordu. 

Ufuk, sık sık parmağım kaldırıp, "Öğretmenim kitaplarımız geldi 

mi?" diye daha gelmeden sahiplendiği kitapları sorup duruyordu. Zayıf 

bilekli ellerini şakaklarına dayayıp dalıp gidiyordu. Belinden düşen uzun 

pantolonuyla ikide bir, güzün çekilmiş güneşiyle tenhalaşmış yola gölgesi 

ekleniyor, sorusunu tekrarlıyordu. Çocuk, kitapları uzaklardaki bir yakınını 

bekler gibi bekliyordu. 

- Öğretmenim kitaplar nasıl gelecek? 

- Basbayağı... Paket kâğıdı gelecek... Ben de ilçeye inip postaneden 

alacağım. 

- Kaç kitap gönderirler? 

- Belli olmaz ki? Bakarsın bir mukavva kutu dolusu. Bakarsın üç tane... 

Ama herbiri ilgilenip onar tane gönderse epeyce kitabımız olur. 

- Eğer gelmezse., o zaman ne yaparız? 

- Ne mi yaparız? Tabii yine mektup yazarız. 

79


Ama bu son cümleyi kırık dökük bezgince söylemişti öğretmen... 

Şimdi bu kitapları Ufuk için istiyor, Ufuk'un sevinmesi için tek bir kitaba 

razı oluyordu.... 

- Ufuk kâğıt nedir? Anlat... 

- Şey öğretmenim, kâğıt mı? Kâğıt kitap demektir, yani kitap kâğıtlara 

yazılır, kâğıtlara basılır... Biz kitap okumalıyız. Kitaplar okunmak 

içindir. 

İşte sonbaharın son otları da kış alacalarına büründü. Bulutlar kalın gri 

kürk mantolarını sırtlarına aldılar... Öğretmenle Ufuk'un gözleri aynı 

yolda birleşiyor. Sanki kitaplarla yüklü bir eski zaman atlı arabası ilçeden 

buraya ulaşan toprak yolun şu ulu çınarla gölgelenen yerinde beliriverecek... 

Nal sesi tozları kaldırıp yaklaşacak... Bir düş gibi çıkıp geliverecek 

kitaplar... 

Artık Kahveci Demir'in yeri, kapalı kısma dolan köylülerle buğulu sıcak 

bir kış kahvesidir.... Televizyonun sesi içerde boğulmuş fakat çevrenin 

tenhalığında yine de varlığım duyuruyor.... Kış gelince yüzlerindeki 

kandırıcı pembelikleri silindi çocukların. Soldular güz yapraklarınca... 

Kara önlüklerinin altında inceldiler, saydamlaştılar... Sümükleri hiç önlenemez 

inatçı akışlarıyla üst dudaklarında donup kaldı. Gözleri çipilleşti, 

elleri keçeleşti. Üşüdüklerinden, kâğıt hışırtılarıyla sallandılar oturdukları 

yerde. Öğretmen de soldu... Yüzü daha da ciddileşti, gerildi. Köşeli çerçeveli 

gözlükleri ardında gözleri bulandı, kayboldu.. Yüzü kemik görüntüsüyle 

yaşlı birininkine döndü. 

Kışın en kötü acımasız yelleri esmeğe koyulduğunda kar üstündeki izler 

yalnızca kahvede düğümlenip birleşti. Bunun dışında köy 

terkedilmişcesine toprağın altında kalmış gibi kıpırtısızdı... Ufuk soruyordu 

yine: 

- Kitaplardan haber yok mu öğretmenim? 

-Henüz bir haber yok, Ufuk... Dur bakalım... 

80


Kolay mıdır tanınmış kimselerin yüzlerce binlerce mektup arasından 

bizimkini cevaplaması? Okuyacaklar, edecekler, ondan sonra ne yapılması 

lâzım geldiğini düşünecekler, sonra kitaplar paketlenecek, postalanacak... 

- Kaç ayda gelir öğretmenim? 

- Mektupları yollayalı 4 ay olmuş.....Bugün yarın gelir desem yalan olur. 

Çünkü yollar kardan kapalıdır. Öyle olunca karların erimesi beklenmeli.. 

- Kitaplar gelince onları nereye koyacağız? 

- Bir yer bulacağız elbette.. 

- Kapısına kitaplık diye yazar mıyız öğretmenim? 

-Yazarız elbet.. 

Karlar inadına erimeyip saçaklarda, kuru kış dikenlerinde buzlaşıp 

kristalleşmişti. Öğrenciler üçer beşer hastalanıyor, okul yolunun çocuk 

kalabalığı giderek azalıyordu... Evlerin ışıkları geceleri kör kandil gibi 

yanıyor, buzlar çatırdıyor, ayak sesleri, tekerlek sesleri buzlu buzlu ses 

çıkarıyordu.... İbrahim Ağa'nın bağı üstündeki göğün yıldızları çoktandır 

silinip gitmişlerdi. Bağa kış karanlığı sinmişti. İşte o günlerde Ufuk'un 

ufak tefek yamrı yumru rençber babası, öğretmenin kapısına dayandı. 

- Öğretmen bey sen bu çocuğa ne dedin ki hastalandı? 

- Hayrola nesi var? 

- Nesi olduğunu bilsem kapına gelir miydim? Bir akşam ateşleniverdi... 

Ateşlendiğinnen ne dediğini bilmez oldu. "İlle beni ilçeye götürün 

kitaplar gelmiş mi bakayım," diyor da başka bir şey demiyor.... Dünkü gün 

sağlıkçı İbrahim uğradıydı. Bir tertip ilâçlar verdi. Neyse ateşi düştü, gel 

lâkin dilinden kitap sözü düşmedi. Yoksa bu oğlanın aklına bir dert mi 

geldi? Demek ki sayıklaması ateşten değilmiş. Oğlan kitap derdine tutuldu... 

Bu toprak yüzlü içi dışı toprak kokan kavruk adam sabah ayazında ağzından 

dumanlar çıkarıp bütün derdini o dumanlara verip öğretmeni 

mahmurluktan sıyırmadaydı, 

- Dur hele telâş etme dayı... Buyur bir çayımızı iç.... 

81


- Ne çayı öğretmen bey ne çayı? Sen benim oğlumu eski haline döndürebiliyor 

musun, ondan haber ver. 

- Tasalanma dayı, önemli bir hastalığı yoktur. Şimdi geliyorum.. 

Öğretmen giyinip adamın peşine düşmüş o sessiz, sadece soluklarla 

belli yürüyüşten sonra öteden dumanı tüten hafiften bir yana kaykılmış 

dededen kalma bir eve varmışlardı. Ufuk'un anası işitilmez adımlarla varla 

yok arası bir esinti gibi esti dolandı, çocuğun yattığı çivit boyalı bir odanın 

kapısını açtı.. 

- Buyrun buyrun öğretmen bey... Ufuk kanaviçe işli yastıktan belli belirsiz, 

dalgın, bulanık baktı. Beyaz Ana da oradaydı. Çocuğun yanında bir 

mindere ilişmiş okuyup duruyor, arada var gücüyle üf üf diyor. Sonra yine 

soluklarını içine çekip, hafiften şapırtılı bir okumaya devam ediyordu.. 

Öğretmen çocuğun alnını tuttu. Gerçekten ateşi düşmüştü. Nabzını 

saydı sonra. Odadakiler öğretmenin bir köy için her şey demek olduğunu 

düşündüler o an. Öğretmen yine doktor tavrıyla ilâçlara göz attı. 

- Öteki bazı çocuklar gibi grip geçiriyor olmalı... Üzülmeyin. 

Ufuk'un ak bir çizgi halinde uzanan kapalı kilitli ağzı kıpırdandı. 

- Öğretmenim kitaplar geldi mi? 

Geldi dese miydi? Bu altından kalkamayacağı koca yalanı sonra nasıl 

düzeltecekti? 

- Gelmedi ama, galiba gelecek.. 

Üzüntüden gözleri mercimek gibi küçülmüş baba : 

- Bu kitap işi de neyin nesi öğretmen bey? 

-Hiç, dedi öğretmen... Bir kitaplık kuracaktık... Büyük şehirlerden kitap 

istedik... işte o kitapları sorup duruyor.. 

Adamın iki kaşı arasına bir elif dikildi, mercimek gözleri nohutlaştı. 

- Yoo! Ben bunu okutmayacağım gayrı. Bu yıl beşi bitirdi mi alacağım 

mektepten.. 

- Aman böyle konuşmayın yanında... 

82


- Konuşayım da bilsin olacakları. Şehirde amcasıgilin yanına göndereceğim. 

Amcasıgil atöyle sahibi. Eh onu da koyar işe, aradan çıkar işte... 

- Ufuk okumağa hevesli, yazık etmeyin. 

- Yok yok, diyordu adam. Alacağım okuldan... Zati ilersini okutamam... 

Başbakan olacak değil ya? Mühendis, doktur olması için de hem 

kafa, hem mesarif, hem de şehir mekteplerinde okumuş olmak lâzım gelir... 

Öğretmen adamın kızgınlıktan böyle konuştuğunu düşünüp konuyu 

başka zaman tartışmaya karar verdi. 

- Öğretmenim kitaplar gelecek mi sahi? 

- Yollar açılınca Ufuk.... Karlar eridi mi gönderecekler kitapları... 

-Sahi mi? 

- Elbette sahi... 

Ufuk marazlı solgunluğu ile okula dönmüştü. Gözleri pencerenin dışında 

toprağa, dağ yamaçlarına yapışmış inatçı beyazlıklarda. Ne zaman 

eriyecek? Ne zaman, ne zaman.. ne zaman? Tek bir bahar müjdecisi kuş 

görse ince boynunu uzatıveriyordu pencereden. Derken yamaçların ak 

lekeleri bir sabah eriyip birbirine katılarak yola koyuldular. İbrahim Ağa' 

nın bağı inceden yeşermeğe yüz tuttu. Solgun göğün rengi bahar aydınlığıyla 

yıkandı. Yollara insan sesleri düştü. Şehrin kokuları geldi ötelerden... 

- Öğretmenim yollar açıldığında kitaplar gelecek demiştiniz? 

- Demiştim demesine de, adreslerde belki değişiklik olmuştur, oturup 

yeniden mektup yazdım. Hem canım belki işleri olduğundan cevap yazamadılar... 

Vakit bulup da paket edememişlerdir kitapları. Neyse., bekleyelim 

bakalım. 

Sonra sıcak yaz günlerinin sessizliği çöktü yollara... Yalancı horozlar 

vakitli vakitsiz öterek, insanları yağmur haberleriyle yanılttılar. İbrahim 

Ağa'nın üzümleri olgunlaşıncaya, üzüm bayramı yaklaşıncaya kadar köy 

kendi kabuğunda tozlandı, unutuldu, yitti. Bir sabah öğretmen yol üstünde 

İbrahim Ağa'nın traktörünü gördü.. Traktörün arkasında Ufuk'la babasını 

ve bir kara bavulu hemen farketmişti. İbrahim Ağa traktörü durdurmuş, 

83


"İlçeye ineceksen atıverelim öğretmen bey!" diye seslenmişti. Ufuk'un, 

ufak tefek yamrı yumru babası düşüncelerini saklamak istercesine kasketini 

yüzüne eğmişti. 

- İlçeye inmeyeceğim, dedi öğretmen. Sağol İbrahim Ağa. Yalnız U- 

fuk'u merak ettim... Nereye böyle Ufuk? 

- Şeyy amcamın yanına gidiyorum öğretmenim.... Hem babam ortaokula 

göndermeyecekti beni. Amcamın atölyesi var. Söylemiş miydim? 

Orda çalışacağım herhal. 

- Bunu gerçekten istiyor musun? Sahi istiyor musun? 

Çocuğun saman kirpikleri bükülüp yere indi. Onun yerine babası cevap 

verdi. 

- Dünyanın kaç bucak olduğunu görsün öğretmen efendi. Bizim gibi 

bu dağ başlarına sıkışıp kalmasın... , 

Öğretmen birşeyler söylemeğe çalışmış, İbrahim Ağa traktörü sürdüğünden 

sözleri rüzgâra ve motor gürültüsüne karışmıştı. Traktörün kaldırdığı 

toz çabucak sildi onları. Gittiler. 

O yazın sonunda birgün öğretmenin mektuplarından birine cevap geldi. 

Bir yayınevi, aşınmış, berelenmiş kitaplarından yirmi beşini gönderiyormuş. 

Yirmi beş kitap ne demek... Öğretmen hayalinde okulun bu iş için 

ayırdığı bölmesine raflar yaptırıyor, kitapları sıralıyor bir güzel. Kapının 

üzerine yağlı boyayla "Asmalı Köy Kitaplığı" diye yazıyordu. Geliyormuş! 

Kitaplar geliyormuş... Keşke Ufuk da bileydi. Keşke onun da haberi 

olaydı... Ama neye yarar? 

Asmalı Köy'ün öğretmeni sonunda küçük kitaplığını kurmuştu. Bunun 

için üç yıl boyunca yılmadan istek mektupları yazmış, umutsuzluğa 

kapılmadan bekleyip durmuştu. Ne var ki bu çabası ilçe yöneticilerinin 

nutuklarında onların başarısı olarak yer alacak, öğretmen bu nutukları 

şaşkınlıkla, öfkeyle ama ses çıkartmaksızın dinleyecekti. 

"Aziz vatandaşlar! Okulsuz kitapsız kalkınma olamaz! Biz ilk iş olarak 

köylerimize kitaplıklar kurmayı plânladık. Bunun en güzel örneği 

84


Asmalı Köyü’ndedir... Gidin ve görün! Çocuklar geleceğimizdir... Onlar 

yarının milletvekilleridir, bakanlarıdır, başbakanlarıdır..." 

Sonra bir sabah yanma uzun boylu, iri kemikli bir gencin gölgesi düştü... 

- Beni tanıdınız mı? Ben Ufuk... 

- Ufuk mu? Koca adam olmuşsun Ufuk... 

Öteden kahvedeki televizyonun sesi yankılana yankılana kulaklarına 

geliyordu. Yürüdüler. O sarı solgun çocuk gitmiş, büyük şehri az çok 

tanımış, üç yıl o çarklar içersinde az çok pişmiş biri gelmişti yerine... 

- Amcamın konfeksiyon atölyesinde çalışıyorum. Aslında şoförlükte 

hevesim var. Taksicilikte yani... Özlemiştim bizimkinleri. Amcam bir 

hafta izin verdi... Geldim işte.. 

Öğretmen suskundu. O Ufuk'la bu Ufuk'u yan yana getirmeğe çalışıyordu. 

- Ufuk... Kitaplığı görmek ister misin? 

- Hangi kitaplığı? 

-Hani seninle... Hani yollara bakıp duruyorduk.. 

Ufuk eski ve ona çok acı çektirmiş bir hastalığı hatırlamışcasına, yüzü 

çizgilenerek, 

- Evet hatırladım öğretmenim, dedi. 

- Sonunda kitaplar geldi, az da olsa... Kitaplığı kurdum... Görmek ister 

misin? 

Ufuk bir taşı tekmeledikten sonra, 

- Boş verin öğretmenim, dedi. Benimkisi bi hevesti. Amma da takmıştım 

kafaya. Neyse... Hayırlı olsun kitaplık. Eh ben gideyim artık. İşinizden 

olmayın... 

Çocuk bir ıslık tutturup gene öyle bir şeyleri tekmeleyerek, tozlu yoldan 

kahveye yöneldi... Orda tanıdık birilerinin masasına yanaşıp bir 

iskemle çekti ve gerideki çınarın dallarından inen gölgelere boğdu yüzünü. 

Bir daha bakmadı öğretmene... 

85


Sadettin KAPLAN 

d.1944-Ağrı 

AYDIN ÖĞRETMEN 

Adı Aydın’dı ama soyadı öğretmen değildi. Değildi de, herkes ona 

Aydın Öğretmen diyordu. Okulda, evinde, sokakta…O herkes için Aydın 

Öğretmen idi. 

Yaşı kırk bile değildi. Fakat ellisinde gösteriyordu. Çileli yıllar, dikenli 

yollar onu zamanından önce ihtiyarlatmıştı…Ama ihtiyarlayan sâdece 

bedeniydi. Gönlü ve ruhu hep gençti Aydın Öğretmen’in…O, hiç büyümeyen 

bir çocuktu. Çocuk yüreğinde herkese, her şeye yer vardı. Onu 

anlamak ve anlatmak öylesine zor ki… 

Sokakta bir kedi yavrusu görse, yüreği burkulur; topallayan bir köpek, 

onu can evinden yaralardı…Belediye otobüsünde iyice kırlaşmış saçlarını, 

bitkin bedenini unutur; ruhunda esen gençlik meltemiyle kanatlanır, bazen 

kendinden daha genç birine bile yerini verirdi… 

Asık yüzlü, dalgın yürüyen birine rastlasa; tanıdık olsun olmasın, hemen 

ilgilenir, varsa derdine derman olmaya çalışırdı. Bu yüzden yadırgandığı 

da olurdu… 

İşte böyle bir adamdı Aydın Öğretmen…Kır saçları, çehresine çileli 

bir ömrü nakışlayan çizgileri, mahzun çocuk yüzü, dudaklarında sürekli 

açan buruk gülümsemesiyle tanınırdı Aydın Öğretmen… 

86


Uzun zamandan beri rahatsızdı. Göğsünün sol yanında kimi zaman 

dayanılmaz acılar duyar; çok az uyuduğu gecelerin sabahına bu acılarla 

uğunarak uyanırdı… Kimi zaman alnında tomurcuklanan ter damlacıklarıyla 

yüzü morarırken, yine de dersini gülümseyerek anlatırdı…Bir gün 

olsun dersi aksattığı olmamıştı. Gönlünde, hep yarınlara hazırladığı “çocukları” 

vardı… 

O gün de göğsünde ve sırtındaki acı kasılmalarla uyanmış, fakat eşinin 

tüm uyarılarına rağmen umursamadan okula gelmişti…Kimse bunun 

farkında değildi. Çevre konusunda, yardımlaşma ve sevgi konusunda çok 

güzel şeyler anlattı. Zaten anlattığı her şey çok güzeldi. Onun anlattıklarını 

anlamamak için aptal olmak bile yetmezdi… 

Teneffüs zili çalınca, dudağının kenarına taktığı eğreti bir gülücükle; 

“Çocuklar” dedi. “Önümüzdeki derste size bir konu verip, bunu bir 

kompozisyonda işlemenizi isteyecektim, ama vazgeçtim…Konuyu şimdiden 

veriyorum. Teneffüste üzerinde düşünün. Derste sözlü olarak soracağım. 

En güzel cevabı da çerçeveletip sınıfa asacağım…” 

Tam çıkmak üzereyken geri döndü: 

“Soruyu sormayı unuttum. Affedersiniz çocuklar…Soru şu: Öğretmen 

nedir?..Tamam mı?..Bu sorunun cevabını çok kısa bir cümle olarak vereceksiniz. 

En güzel olanı, o arkadaşın vecizesi olarak duvara asacağız…Haydi 

artık kolay gelsin…” 

Çocuklar, bu heyecanla öğretmenlerinin dalgınlığını anlayamamışlardı…Teneffüs 

boyunca düşünüp, en güzel cümleyi bulmaya çalıştılar... 

Herkes, birbirine göstermemeye çalışarak, öğretmeni en güzel şekilde 

anlatacağını umdukları cümleleri defterlerine yazdılar… 

Öğretmenler odasında önüne konan çayı dalgın gözlerle seyreden Aydın 

Öğretmen’in durumu hiç de iyi görünmüyordu. Rengi uçuk, dudakları 

mosmordu. İkide bir yüzünü buruşturuyor, kendisine bakıldığını fark 

edince de, hemen toparlanıp gülümsemeye çalışıyordu… 

87


Öğretmen arkadaşları, Aydın Öğretmen’in rahatsızlığını elbette 

anlamışlardı. Hemen çevresini sarıp ilgilendiler. 

Hasan Öğretmen; 

“Neyiniz var Aydın Bey?” diye sordu. “Rahatsız gibisiniz…” 

Aylâ Öğretmen, daha bir telaşlı; 

“Yoksa yine göğsünüz mü?” diye atıldı. 

Bu ilgi Aydın Öğretmeni daha çok rahatsız etti… 

“Yok bir şeyciğim arkadaşlar” diye inledi. “İnanın iyiyim. Lütfen rahat 

olun…” 

Nasıl rahat olabilirlerdi. Öğretmenler odası çok sıcak olmadığı, hatta 

soğuk bile sayılabileceği hâlde, Aydın Öğretmen ter içinde kalmıştı…Israrla 

onu doktora götürmeyi ya da bir doktor alıp gelmeyi öneriyorlardı. 

Fakat O, sürekli karşı çıkıyor, bir şeyi olmadığını söylüyordu. Neyse 

ki, bir süre sonra Aydın Öğretmen azıcık rahatladı. Yüzünün rengi normale 

döndü…Derin bir sessizlikten sonra, Hasan Öğretmen yeniden söze 

başladı: 

“Böyle yapmamalısınız Aydın Bey…Hastalık ihmale gelir mi? Ne var 

yani? Bakın şimdi biraz daha iyicesiniz. Birlikte gidelim hastaneye. 

Güzelce bir muayene olursunuz. Doktora gitmek için mutlaka çok hasta 

mı olmak gerekir?..” 

Diğer öğretmen arkadaşları da benzeri cümlelerle onu ikna ettiler. 

“Tamam” dedi. “Söz veriyorum. Hastaneye gidip, bir güzel muayene 

olacağım. Ama bir sonraki teneffüste…” 

Aylâ Öğretmen; 

“Neden?” diye kızdı. “Neden ağabey?.. Neden şimdi değil de, önümüzdeki 

teneffüste?..Sürekli bunu erteleyip duruyorsunuz?..” 

Aydın Öğretmen, utangaç bakışlarını arkadaşlarının ısrarlı bakışlarından 

kaçırırken; 

88


“Çocuklara bir konu vermiştim.” Dedi. “ Emekleri boşa mı gitsin? 

Hevesleri kırılır,öğretmenlerinin sözüne güvenleri sarsılır. Söz veriyorum, 

teneffüste gideceğim…” 

Hasan Öğretmen, diğerlerini yatıştırdı; 

“Tamam” dedi. “Artık kurtuluşu yok elimden. Önümüzdeki teneffüste 

kendi arabamla ben götürecek ve baştan ayağa kontrolden geçirteceğim…” 

Tam o sırada ders zili de çaldı…Herkes, Aydın Öğretmen’e geçmiş 

olsun dileğinde bulunup, mutlaka ders çıkışı doktora gitmesi konusunda 

uyardıktan sonra kendi sınıflarına gittiler. Onlar da öğretmen idiler ve 

öğretmenliğin nasıl bir feragat mesleği olduğunu elbette biliyor, arkadaşlarını 

anlıyorlardı… 

Aydın Öğretmen sınıfa girer girmez sevinçle ayağa kalkan çocukların 

gözlerinde heyecan vardı. Daha O; 

“Hazır mısınız çocuklar?” der demez parmaklar havaya kalktı…Masasına 

geçen öğretmen, kalemini çıkarıp önündeki kâğıda bir şeyler 

yazdı ve onu ters çevirip masanın üzerine bıraktı. 

Sonra da sırayla çocuklara söz verdi… 

O kadar güzel cümleler söylüyorlardı ki, Aydın Öğretmen hastalığına 

rağmen büyük bir mutluluk duyuyordu… 

“Öğretmen; karanlığı aydınlatan bir mumdur.” 

“Öğretmen; sevgi peteği, ışık çiçeğidir.” 

“Öğretmen; hem anne, hem baba, hem de yarınlara hazırlayan bir rehberdir…” 

Ve daha neler-neler…Öğretmen, ancak böyle anlatılabilirdi… 

Birden Aydın Öğretmen fenalaştı…Çocuklar farkında değillerdi. Onlar, 

kendilerini bu cevaplara kaptırmış, acaba kimin cümlesi sınıfın duvarına 

asılacak diye merak ediyorlardı… 

89


Sâdece sınıf başkanı Hande bir şeyler sezer gibi oldu. Ağır-ağır masaya 

yaklaştı. Aydın Öğretmen, masaya abanmış, başını ellerinin üzerine 

koymuş, öylece duruyordu… 

Hande, önce seslendi, sonra dokundu. Ve arkadaşlarına susmalarını 

işaret ederek; 

“Susun arkadaşlar” diye fısıldadı. “Öğretmenimiz uyudu galiba…” 

Çocuklar sustular. Aydın Öğretmen’i hiç bu hâlde görmemişlerdi…Süleyman 

ve Orhan, yerlerinden kalkıp öğretmen masasına geldiler. 

Seslendiler, dokundular…Ama Aydın Öğretmen’de ne kımıldama, ne ses, 

ne de nefes vardı… 

Hande, öğretmeninin elinin altında buruşan kâğıdı çekip aldı. Az önce 

yazıp da ters çevirdiği kâğıtta şu cümle yazılıydı: 

“Öğretmen; kendini insanlığa adayan, aydınlık yarınlar için karanlığın 

ölümcül oklarına göğsünü siper eden silahsız savaşçıdır…” 

90


Taki AKKUŞ 

d. 1947-Sivas 

KÜÇÜK NUR ALİ 

Eriyen kar suları havanın yeniden soğuması üzerine donmuş, okuldan 

giden asfalt geçen o kadar TIR’a rağmen buz bağlamıştı. Batmaya bir 

adam boyu kalan güneş, okulun karşısındaki tarlaları örten karların üzerindeki 

buzlara vurunca parlaklığı artıyordu. 

Ayaklarındaki naylon ayakkabıların patlaklarından karlar doluyordu. 

İran transit yolundaki arabaların çokluğundan korkuyor, yolun kıyısındaki 

karların üzerinde yürüyordu küçük Nur Ali. Naylonların arkası tamamen 

parçalanmıştı. Ayaklarında ayakkabı varmış gibi görünüyordu ama tabanları 

doğrudan kara basıyordu. 

İmranlı'ya yaz kış bu yoldan gelinip gidilirdi. Geriye döndü. Okulun 

tüm bölümleri gözlerinin önündeydi. Yemekhane, yatakhane, lojmanlar ve 

idare binası... Öğrenciler siyah önlükleri içinde, bahçedeki karların üzerinde 

hareket edip duran kara benekleri andırıyorlardı.. Küçük Nur Ali, 

yıllardan beri gördüğü şeylere olanak dışı şeylermiş gibi bakıyordu. Ta 

yukarılardan, Kızıl Dağ’dan çıkan Kızılırmak, yer yer buzların altında 

kıvrıla kıvrıla akıyor, bazı kentlerde olduğu gibi, İmranlı'nın da içerisinden 

geçerek, Karadeniz’e doğru akıp gidiyordu. 

Küçük Nur Ali, görebildiği kadarıyla gözledi. İmranlı'ya yaklaştığı 

yerde, önce bir ağaç köprünün altından geçiyordu Kızılırmak… Ray 

91


demirleri üzerine yapılan bu daracık köprünün eski olduğu her haliyle 

göze çarpıyordu. Şimdi sadece yayalar geçiyordu. Şehir çıkışında, kocaman 

beton köprünün altındaki pislikleri de alan Kızılırmak, Zara'ya doğru 

uzanırdı. 

İleride yolun kıvrımından biraz aşağıda, değirmenin suambarları göze 

çarpıyordu. Ambarların çevresini ve içini karlar doldurmuştu.. 

Değirmenin yukarısında, küçük bir sırta dayanarak, İmranlı'yı seyreden 

köy sessiz ve sakindi. Buradaki köylere kış geldi mi araba işlemez 

artık. Yalnız, bazı köylüler, TIR’ların geçtiği yolun kıyısına ev yapmışlardı, 

öteki köylülerse daracık patikalardan yaya olarak gelir giderler ilçeye... 

Acil hastası veya ağır yükü olanlar, ya kızak kiralar ya da çarnaçar, hastalarını 

sedyelerle ana yola dek indirirler... Kimi zaman da zorunlu olarak 

geri dönülürdü... 

Küçük Nur Ali, hiç bir şey düşünmeden ilerliyordu. Ne okuldaki arkadaşları, 

ne de yakalandıktan sonra öğretmenlerin ve idarecilerden yediği 

dayak aklında değildi. 

Dövülüp dövülmeyeceğini de düşünmüyordu. Usunda yalnız bir şey 

vardı. Bu yolu yeniden yürümek ve geri dönmek zorunda oluşu... 

Uzun uzun, bir ağlamanın sonundaymış gibi içini çekti. Gözlerini ileriye 

çevirince, değirmene yaklaştığını gördü. Değirmenin yanından geçip 

giden bu upuzun yol yer yer buz tabakalarından ve badallardan meydana 

gelmişti sanki. Yukarılardan inen patikalar asfalt yolla birleşiyordu. Tıpkı 

bir ırmağın kolları gibi… 

Küçük Nur Ali, değirmene giden patikanın hizasına gelince durdu... 

Güneş battı batacaktı; soğuk da alabildiğine bastırıyordu. Önce değirmene 

gitmeyi düşündü. Sonra vazgeçti. Küçükken hep anlatır dururlardı. Değirmenlerde 

kışın cinler, periler olurmuş, onların olduğu yere gidenleri 

çarparlarmış. Hatta bir defasında, bir adam, böyle bir kış gününde fırtınaya 

tutulunca, yola yakın olan bir değirmene sığınmıştı da., değirmene girmesiyle 

çarpılması bir olmuştu. Anlattıklarına göre, adam tam değirmene 

92


girdiği sırada, cinler yer sofrasının başına oturmuş; yemeklerini yiyorlarmış. 

Adamdan kaçmamışlar... Adamı sofraya davet etmişler: 

"Aklındakini demezsen gel misafirimizsin, yok aklındakini dersen, seni 

öldürürüz," demişler. 

Soğuktan ve açlıktan takadı kesilen adam, sofraya otururken: "Bismillah,"der 

demez, cinler çarpıyor adamı. Ölüsü uzun süre değirmende 

kalıyor. 

Küçük Nur Ali, korkan gözlerle değirmene baktı. Hızlandı asfalt yolda 

"olmazsa ilerdeki değirmende kalırım" diye düşündü. Koşmaya başladı. 

Duyduğu gürültüyle geri döndü. Yolun şarampolünde bir TIR devrilmişti. 

Tekerlekleri boşlukta dönüyordu. Korktu, gerisin geri okula dönmek 

istedi. Yiyeceği dayak aklına gelince, ister istemez yoluna devam etti. 

Küçük Nur Ali’nin gözleri delecekmiş gibi, dağa doğru uzayıp giden 

yola dikiliyor... Yolun sonundaki köyde, onu kucaklayıp bağrına basacak, 

sıcak bir ana ve baba kucağı olan köy... Ayakları üşümesin diye hızlı hızlı 

koşmaya başladı. Ama ayaklarında can yoktu sanki. Akşamın ayazı ile 

birlikte kar da adamakıllı serpiştiriyordu. 

Küçük Nur Ali, köyüne biran önce varmak için kendisini zorluyordu. 

Soğuktan sızlayan ellerini ovuşturmaya başladı. Yağan karla birlikte 

yeğnil bir rüzgar esiyordu. Esen rüzgarla gözleri yaşarıyor, mavi gözlerini 

saran kirpikleri çapaklanıyordu. İçinde duyduğu bir eziklikle, annesini 

düşündü. Annesinin ağlamaklı hali geldi gözlerinin önüne. Okula ilk 

yazıldığı gün, annesi bağrına basarak doyuncaya değin ağlamıştı. Ama 

babası annesine kızmış, azarlamıştı. Günlerce annesinin o hali gözlerinin 

önünden gitmemişti. 

Henüz karanlığa alışmamış gözkapaklarına, kar taneleri çarpıyordu. 

Ağır ağır sırtından içeriye doğru işleyen ıslaklık, Küçük Nur Ali’yi titretmeye 

başlatmıştı. 

Okula ilk başladığı zaman sevmişti öğretmenlerini. Birinci sınıfta 

Nermin adında bir öğretmen okutmuştu onu. Sonrara bir şeyler olmuştu 

93


ama anlayamamıştı pek. Okula gelip gidenler Derken Nermin öğretmenleri 

çekip gitmişti bir gün. Bir daha da dönmemişti. Zamanla öğrendi olanları. 

Dördüncü sınıftayken, okula ilgisi azalmaya başladı. Arasıra okuldan 

kaçtı. Okuldan kaçıyor diye, öğretmenler kızmaya başladılar gelen çekip, 

giden çekip, itekledi... Öğretmenlerin bazılarına kızıyordu, ama elinden bir 

şey gelmiyordu. Sevdiği öğretmenler de vardı. Ama onlarda ötekileri gibi 

davranıyordu kimi zaman. 

Ufak tefek bir şeydi. Yaşıtları arasında en küçüğüydü.Yatakhanede olsun, 

yemekhanede olsun, nöbetçi öğretmen gider gelir, çubuğunu onun 

başında şaklatırdı. Nöbetçi öğretmenlere görünmemek için okulun tenha 

yerlerine gizlenir, uzun uzun düşlere dalardı. Sonunda da zorlu bir dayak 

ve azar işitirdi. Müdür yardımcısı haftada birkaç kez odasına çağırır, bir 

güzel paylardı: 

"Yine mi sen ulan it herif!.. Sana kaç kez adam olacaksın, dedim. Ama 

sen yine aynı itliği yapmaktan geri kalmıyorsun," diyerek, zorlu bir dayak 

atardı. Küçük Nur Ali dayaktan sonra bir köşeye çekilir, sessiz sessiz 

ağlardı. 

Alacakaranlıkta yüzüne çarpan kar ve rüzgarın etkisiyle sıyrıldı düşlerinden. 

Giderek kararan gecenin dondurucu ayazından korkuyordu. İçine 

işleyen soğuktan, zangır zangır titremeye başladı. Ayaklarını daha da hızlı 

atmaya çalışıyordu... Ama ayakları birbirine dolaşıyor, zaman zaman 

karların üstüne düşüp kalkıyordu. Açlık ve yorgunluğu unutmuş gibiydi. 

Bir an önce köye varmak, sobaya iki tezek parçasını atarak bir iyice 

ısınmak, sonra da annesine doyasıya sarılmak, onu doya doya öpmek 

istiyordu. Babası kızarsa kızsın, annesi vardı. Dişleri birbirine çarpmaya 

başladı. Bir korku kelepçe oldu yüreğine. Uzaklardan hayvan sesleri 

geliyordu kulağına. Geçen TIR'ların gürültüsü kesilir gibi olduğunda bu 

sesler daha da net duyuluyordu. TIR’ların sesi başlayınca bu garip sesler 

duyulmaz oluyordu ama biraz sonra daha da yaklaşmış olarak yeniden 

duyuluyordu.. Arabaların gürültüsüyle korkusu azalıyor. Bu gürültüler 

94


kesilince korkusu çığlaşarak devam ediyordu. Olduğu yerde durup korku 

dolu gözlerle çevresine baktı. Birden dişleri bir daha takırdayamadı ve 

gövdesini bir titremedir aldı. 

Çapaklanan gözlerini çevirip karşıya baktı. Bir şey göremiyordu... 

Rüzgarla birlikte yağan kar gözlerinin içine doluyordu sanki. Bir korku 

duydu kendi kendine, bir yere sıkıştırılmış vahşi bir korku. Koşmayı 

denedi yeniden. Bacaklarına tonlarca ağırlık bağlanmış gibi, sendeleyip 

düştü. Bağırmayı denedi ama başaramadı. Gırtlağından acayip acayip 

sesler geliyordu. Döndü, tek iz olan patikadan ikinci değirmene doğru 

yürüdü. Değirmene yaklaştıkça hayvan sesleri daha da yakınlaştı. Karşıda, 

Karaçayır köyündeki evlerin ışıkları bir bir sönüyordu artık. Yürüdüğü, 

patika yolun biraz ilerisindeki ahlat ağacının orada bazı karaltılar ilişti 

gözüne, sonra da kayboldu. Sırtındaki nemli ıslaklık bir hançer gibi saplanıyordu 

ciğerine derinden derinden. Boğazına bir şeyler takılıyordu sanki. 

Daha da hızlı yürümeye zorladı kendini... Göz kapaklarındaki karları 

silmeye çalışırken yuvarlandı. Kalktı. Birkaç adım sonra, yeniden düştü. 

"Demem aklımdakini, demem ne olacak sanki!.. Onlar şimdi yemek 

yiyorlardır. Bir iyice de ateşleri vardır. Isınır, yemeği de yerim. Onlar da 

bana dokunmazlar " diye, söyleniyordu kendi kendine. Çevresinde bazı 

karaltıların dolaştığını sezinleyebiliyordu. Birde uykusu geliyordu ki, göz 

kapaklarına tonlarca ağırlık çökmüştü sanki. Donmakta olan parmaklarıyla, 

gözkapaklarını yukarı yukarı kaldırdı birkaç kez. Sonra konuşmasına 

kaldığı yerde seslice devam etti. Birilerine anlatıyordu sanki: 

"İnanın ki hiç suçum yoktu. Kimseye de karşı gelmedim. Ama onlar 

beni sevmiyorlardı. Neden sevmediklerini de anlamış değilim. Belki 

küçüktüm, belki de başka bir şeyden, “bir hasret çekti derinden derinden.” 

Nedense bizi dövmek, bize eziyet etmek hoşlarına gidiyor. Müdür ara sıra 

bize el atsa da bir işe yaramıyor. Oysa, ben okulu ne kadar çok severim. 

Okuyup bir şey olacaktım. Kendi çocuklarına el bebek gül bebek... Bize 

de pat küt..." 

95


Birkaç kez olduğu yerde sendeleyip düştü. Patikanın karları üzerinde, 

kara bir leke gibiydi. Zorla kalktı olduğu yerden, değirmene birkaç adım 

bir şey kalmıştı... Tipi çevresini bir duman gibi sarıp sarmaladı. Yüzüne 

çarpan karlarla nefesi daralıyor, çevresini göremiyordu. Küçük Nur Ali, 

ellerini ileriye uzatınca, elleri yumuşak yumuşak tüylere dokunuyordu 

sanki. Değirmenin kapısına yaslanarak zorladı. Bir süre uğraşmasına 

karşın kapıyı açamadı. 

"İnanın ki aklımdakini demem; açın kapıyı, yalvarırım açın. Açlık ve 

soğuk öldürecek beni," dedi, küçük Nur Ali. Sonra ağır ağır yığıldı kapının 

önüne. Boz tüylü bir şeyi karşısında görünce titredi. Yalvararak sürdürdü 

konuşmasını. Sözcükler dudakları arasında parça parça dökülüyordu; 

"İnan ki dayı!.. Demem aklımdakiniiii!.. Vallahi demem!.. İnankiii!.. " 

düştü, kalktı kapının önünde birkaç kez daha. Bir kez daha doğrulmaya 

çalıştı, ama başaramadı. Bir yontu gibi yığıldı karların üstüne yeniden. 

Birinin kendisini sürüklediğini, bazılarının da bırakmamak için öteki 

yana çektiklerini sezinliyordu, Küçük Nur Ali... 

96


Necati KANTER 

d.1949-Elazığ 

KENT OKULUNDA İLK GÜN 

Sabah töreninden sonra öğrenciler sınıflarına girerken o ayaklarındaki 

çamurlu Ankara lâstiklerine baktı, köyünü, yüksek kayaların üstüne 

oturtulmuş evlerini ve ağaç dalları üzerinde cıvıldaşan kuşların şarkılarını 

düşledi. Sonra hastaneyi… Babası için, doktorların kanser bu adam! Alın 

götürün! Sürünmesin buralarda! Size de paranıza da yazıktır dediklerini, 

annesi gibi amcasının da hıçkırıklara boğulduğu günü anımsadı... 

O gün tanımıştı şehri… İlk kez o gün gitmişti lokantaya... Daha çok 

sevmişti o günden sonra amcasını… Ezogelin çorbası içmiş, acılı Adana 

kebap yemiş, Antep baklavasını o gün tatmıştı. Ama nedense şimdi anasının 

tarhana çorbası tütüyordu burnunda. 

Gürültülü bir kamyon sesi ile irkildi. 

Zift kokan geniş asfalta, renkli parke taşlarıyla yapılmış kaldırımlara, 

sonra sekiz on katlı apartmanların balkonlarında saksılara dikilmiş rengârenk 

çiçeklere baktı... Henüz isimlerini bilmediği okul arkadaşları geldi 

aklına… Bir korku sardı körpe bedenini. Başını indirdi, gözlerini toprağa 

yıktı, buruk bir sözcük döküldü uçuk dudakları arasında. ‘Baba!..’ dedi, 

kulaklarına kadar kızardı. Bir duyan oldu mu kaygısıyla ürkek bakışlarla 

etrafını taradı. 

“Niçin sınıfına girmiyorsun evlâdım?” 

97


Vıraklayan kart bir kurbağa sesiydi sanki!.. Ya da ona öyle geldi. 

Gözleri karardı, yıldızlar uçuştu başı etrafında İsmail’in. 

“Şey” diyebildi, büktü boynunu. Vahşi bir bakış fırlattı, sonra koşarak 

girdi okulun kapısından içeri. Yüreği çarpıyor, soluğu tıkanıyor, bacakları 

titriyordu. 6/A yazılı küçük bej tabelâdaki kırmızı yazıya doğru yanaştı, 

tam sınıfın kapısını çalmaya hazırlanmıştı ki, ani bir kararla fırlayıp çıktı. 

Cadde kenarındaki geniş kaldırımın az ötesinde yaprakları sararmış bir 

akasya gölgesine sokuldu… Orta yaşlı, pamuk şekeri satan kasketli bir 

adamla kendi yaşlarında bir simitçi çocuğun şakalaşmalarını izledi… 

Gülümsedi… Utanmasa kahkaha atacaktı. Zor tutabilmişti kendini. Sonra 

daldı… Mahzundu; sanki yakın bir geleceğin daha acı günlerinin derinliklerine 

bakıyordu… Siyah saçlarını okşayan ılık bir meltem köyüne götürdü 

onu. 

Güneşin bir daha doğmazcasına battığı o günü düşledi… 

Çitlerle çevrili tek katlı ahşap evlerinin bahçesinde kara kazanların kurulduğu, 

teneşir tahtası üzerine konup son yolculuğuna hazırlamak için 

yıkanmayı ve beyaz, yakasız gömleği giyinmeyi bekleyen babasının soluk 

yüzünü daha dünmüş gibi anımsadı… Annesinin “evim yıkıldı oyy!.. 

Evim yıkıldı!..” acı feryadıyla başlayan ağıtlarını, halasının saçlarını yolup 

başındaki yazmasını yırttığını, “Allah rahmet eylesin… İyi adamdı… 

Daha çok gençti!” seslerini yeniden duyuyor, yeniden yaşıyordu !.. 

Hafız Kâmil’in yakıcı sesiyle okuduğu salâ dalga dalga köyün yüksek 

tepelerinde yankılanırken ağlayanların bir gün susacağını; fakat kendisinin 

bu sesi, bu acıyı hayatının sonuna kadar duyacağını, gözyaşlarının hiç 

kurumayacağını biliyordu. 

Aradan bir yıl bile geçmeden: 

“Anan gelin oluyor!...” 

Arkadaşlarının bu kahredici, aşağılayıcı seslerini duymaktansa yer o- 

lup yedi kat yerin dibine girmeyi istiyor, ne gidecek bir yer, ne kaçacak bir 

98


delik bulabiliyordu. Okula da gitmiyordu artık. Köyün büyüklerinin 

acıyarak bakışlarından anlamlar çıkarıyor, öğretmenin kendisiyle daha çok 

ilgilenişi bile rahatsız ediyordu onu. 

Anan gelin oluyor!.. 

Unutamıyordu bu sesi. 

İnsanların, hayvanların, kurtların, kuşların, dağların, taşların, bütün 

börtü böceğin Koro halinde söyledikleri bir yergiydi bu. Bir zulümdü, bir 

ölümdü bu ses!.. 

Nasıl unutabilirdi bu sesi? 

“Hey!.. İsmail!..” 

“Oğlum İsot!..” 

“Bu gün anan gelin oluyor!” 

Halasının oğlu Bekir bile: 

“Yalan mı oğlum! İnanmazsan git anana sor” demişti. 

Kaçıyordu İsmail… Ama duyuyordu… Sanki dünyada tek bir cümle 

tek bir ses vardı… 

“Anan gelin oluyor!..” 

Kimseye belli etmeden köşe bucak kaçıyor, sessiz hıçkırıklarla saatlerce 

ağlıyordu. 

“Anan gelin!...” “Anan!...” “Anan!...” 

İsmail dişlerini gıcırdattı, sıktı yumruklarını, 

“Vay senin o anan!..” 

“Tövbe tövbe!...” 

Lanetler yağdırıyordu… Şeytana da anasına da tüm insanlara da... 

Diken diken oldu tüyleri !.. 

Çok büyük bir günah işlemiş gibi ettiği küfürlerden ve düşündüğü tüm 

kötülüklerden dolayı pişmanlık duyuyor, Allah’tan af diliyor, tövbe 

ediyor, o sesi duyunca yeniden başlıyordu küfürler savurmaya. 

99


Evden kaçıp dağlara sığınmıştı anasının gelin olacağı o acı günün şafağında. 

Rüzgâr ipek saçlarını savururken yağmur damlaları yüzüne, oradan da 

yüreğine iniyordu. Sellerin köpürdüğü derelerden geçip yüksek kayalara 

tırmandı. Girdaplaşan boz bulanık çağlayanlara baktı... Böğürtlenler 

kanattı bebek yüzünü. Ellerini dikenler parçaladı, ayaklarını çalılar… 

Biryandan deliler gibi koşuyor, biryandan da küfürler savuruyordu… 

Kendisi de bilmiyordu kime küfür ettiğini… Sövüyordu işte!.. 

Saatler sonra olduğu yerde yığılıp kaldı… Bir kayanın üzerinde oturdu… 

Başını dizlerine dayadı, yaşları incileşti gözlerinde. Rüyadaymış 

gibi, “baba!..” dedi, suyun şırıltısını dinledi uzun uzun… Kalktı, ağır ve 

kararsız adımlarla yürüdü… Birkaç dakika sonra etrafı salkım söğütlerle 

süslü küçük bir dere kenarına gelip oturdu. Yosun tutmuş bir kaya üzerinde 

patlak gözlerini ayırmış kendisine bön bön bakan çirkin bir kurbağaya 

dikti gözlerini. Kurbağa baktı, İsmail baktı !.. Büyüdü kurbağanın gözleri… 

Büyüdü, büyüdü, beyaz bir balon gibi şişti boğazı. Bir canavar olup 

anasını almaya gelen adamla bu çirkin kurbağa aynı kişi oldu… Alev 

saçıyordu İsmail’in gözleri öfkeden. Avucunu dolduracak büyüklükte bir 

taş aldı eline, kendisine alayla bakıp pis pis sırıtan bu çirkin adamı bir 

anda yok etmek, kafasını ezmek için kaldırdı kolunu. 

Bakıştılar!... 

“Vırak !..” 

İsmail dişlerini gıcırdattı… 

“Vırak !..” 

Küfür mü alay mı ettiği belli değildi kurbağanın. 

Bir şimşek gibi parladı gözleri İsmail’in!.. Soluğunu tuttu, alnının ortasını 

hedefledi… 

“Vırak !..” dedi kurbağa. 

Bir daha geldiler göz göze. 

“Vırak!.. vırak!.. vırak!..” 

100


Sıktı avucunun içindeki taşı. 

“vırak!.. vırak!.. vırak!..” 

Olanca gücüyle fırlattı elindeki taşı patlak gözlü kurbağaya. 

Iskaladı!.. 

“Cup” dedi, göle daldı kurbağa. 

Üzüldü!.. Hayıflandı!.. 

Bir yandan küfürler savuruyor, diğer yandan vıraklayan kurbağaların 

kökünü kazımak için yemin ediyordu. Özel bir sopa yapmıştı İsmail. O 

günden sonra onun işi köyde ne kadar kurbağa varsa kökünü kurutmak 

olacaktı. Kurbağa avcısına çıkmıştı adı... 

Ellerinin üzeri siğillerle dolu olduğu için “Siğilli İsmail” diyorlardı 

köydeki arkadaşları ona. Umurunda değildi. Yeter ki anasını elinden alıp 

götüren patlak gözlü çirkin kurbağa ile özdeşleştirdiği o adamdan intikam 

almış olsun… Ne kadar çok kurbağa öldürdüğünün kanıtıydı bu siğiller. 

Kente gönderilmeye karar verildiği gün, şafağın alaca karanlığında gökyüzünü 

kaplayan kuş sürülerinin gurbete uçuşlarını izlemişti odasının küçük 

penceresinden. Daha o gün bile gurbetin acısını duymuştu yüreğinde. 

Amcası Çocuk Esirgeme Kurumuna başvurmuş öğretmenin ve muhtarın da 

yardımlarıyla kabul edilmişti. Heyecanlıydı İsmail. Görüntüler netleşiyor, 

renkler ve olaylar canlanıyordu gözlerinde. Hafız kâmilin verdiği salâ hala 

kulaklarında yankılanırken yaşlar akıyordu gözlerinden. Köyünden, arkadaşlarından 

ve çok sevdiği Munise öğretmeninden ayrılacağı için hem 

seviniyor, hem de üzülüyordu. Ne de olsa anasının çirkin bir kurbağa ile 

evlendiğini kimse bilmeyecekti gideceği yerde. Bu da bir şeydi onun için. 

Anasının kendisini ne kadar çok sevdiğini, babası öldükten sonra bağrına 

basıp, “oğlum, yavrum senden başka kimim var” deyip koyun koyuna 

yattıkları geceleri tekrar tekrar yaşıyor, ama birden filmin şeridi kopuyor, 

yine o kurbağa suratlı adam giriyor araya. O güzel anasının da yosun 

101


renkli, ürkek, yapış yapış, tiksindirici patlak gözlü pis dişi bir kurbağaya 

dönüştüğünü kendi gözleriyle görebiliyordu. İşte o zaman cinleri tepesine 

çıkıyor, önüne ne gelirse yakıp yıkıyor, kırıp döküyordu. 

Vurdular, dövdüler, sövdüler olmadı… Yatırlara götürdüler, olmadı… 

Hocalara götürdüler yine olmadı. Hırçın mıydı, deli miydi, manyak mıydı, 

inat mıydı? Kimse akıl erdirememişti. 

Gömleği ile dövüşüyordu sanki. 

İllallah dedirtmişti! 

Ama yalnızdı İsmail… Yapayalnız!.. 

Ve o gece!.. 

Oda kapısının gıcırtısı ile irkildi. Bakışları bir çığlıktan daha acıydı 

İsmail’in. Hıçkırıklar içinde “yavrum!..” diyen anasının sesini duyunca 

diken diken oldu tüyleri... Sesi okşayıcı bir buse kadar tatlı, bakışları sabit 

ve anlamlı... Yüzü soluktu. Hüzünlü bir ayrılık şarkısı söylüyordu gece 

rüzgârı. 

“Kınalı koçum!..” dedi, eğildi. Saçlarını, yüzünü, yanaklarını kokladı 

uzun uzun... 

Sırılsıklamdı ikisi de. 

Hüzün damla damla düşüyordu yere… 

Sarmaş dolaştı ana oğul!.. 

Ağlıyorlardı. 

Gür bir zil sesiyle irkildi İsmail!.. İri iri baktı etrafına; yalnızca ölüme 

yüz tutmuş akasya ağacını gördü… Bir de arı kovanından uğuldayarak 

dışarı fırlayan balarılarına benzettiği öğrencileri... 

Ve bir rüya gibi kayboldu kentli öğrenciler arasında. 

102


Ümit Fehmi SORGUNLU 

d.1949-Kayseri 

ACILAR SEVGİYLE BİTER 

Onunla okulun öğretmenler odasında tanıştık. Berrak, temiz bir eylül 

güneşi, pencerelerden içeri giriyor, duvarda asılı Türkiye haritasını parlak 

ışınlarıyla yer yer aydınlatıyordu. Bense oturduğum deri koltukta, sıkıntıyla 

büzüldükçe büzülüyor, alnımda beliren ter tomurcukları ikide bir mendilimle 

silmeye çalışıyordum. Okula yeni tayin edilişimle çektiğim acemiliği 

belirtmemeğe gayret etmeme rağmen, diğer öğretmenlerin küçümseyen, 

alaycı bakışlarından kurtulamıyordum. O, cana yakın, gülümseyen 

gözleriyle yaklaşmış; “Hoş geldiniz tayininiz hayırlı olsun” demişti. 

Nedense ilk kez o sesle birlikte derin bir huzura kavuşur gibi rahatlamış, 

koltuğumda biraz olsun gevşemiştim. Soluk bir eylül yaprağı renginde, 

uzun sarı saçların çevrelediği beyaz yüzün ortasında, yukarı doğru çıkan 

küçük burnun hemen bitiminde, sağlı sollu ayrılıp hilal gibi kavis çizerek 

uzayan ince kaşların altındaki, ilk bakışta mavi mi, yeşil mi olduğu anlaşılmayan 

bir çift güzel göz, insanı büyüler gibiydi. 

Gülkurusu tayyörün içinde diriliğini her fırsatta belirten körpe vücudunu 

yanındaki koltuklardan birine bıraktığı zaman, hâlâ üzerimdeki 

garip acemiliği atamamıştım. Oysa ilk öğretmenliğim de değildi bu. 

Yıllarca köy ve kazalarda görev yaptıktan sonra gerçi ilk defa bir merkez 

ilkokuluna atanmıştım, ama ne de olsa bozkırın verdiği çekingenlik kolay 

kolay atılmıyordu. Hangi okuldan geliyorsunuz, nereden mezunsunuz? 

Gibi alışıla gelmiş soruları sıralarken, ben ona sıkılgan, mahcup tek tek 

103


cevap vermeye çalışıyordum. On dakikalık teneffüs boyunca onunla 

konuşup rahatlamış, gözlerimi onun lekesiz beyaz yüzünden ayıramaz 

olmuştum. O ise, gözlerini benden mütemadiyen kaçırıyordu. Telâşlı, 

kaçamak, masum bakışları ve yüzüne yer yer gelen kızarıklık, bakışlarımdan 

etkilenmesinin utancını simgeliyordu. Neşeli gözükmeye çalışan 

mizacın altında, bir ruh burkuntusu içinde olduğunu anlamıştım. 

Zil çaldığı zaman, ilk bakışta mavi mi, yeşil mi olduğu anlaşılmayan 

derin manayı yüreğime terk ederek, içimde beliren tuhaf duyguları koridorda 

ardı sıra sürükleyip, uzaklaşarak, sınıflardan birine girdiğinde ben 

yine ürkek, tedirgin yalnızlığımla baş başa kalmıştım. 

O, sabahçıydı. Bense bir türlü ısınamadığım, donuk bakışlı, asık yüzlü 

müdüre rica etmeme rağmen öğleci olmuştum. İçimde bilmediğim, şimdiye 

kadar hiç tanışmadığım bir his beni ona doğru itiyor, hemen her gün 

ders saatim gelmeden okula koşuyordum. Çoğu kere yalnız gezen, ağır 

başlı, uysal ve gülecen bir kızdı. Her teneffüs boyunca bana bir dost gibi, 

zaman zaman, parça parça, kırık dökük kendinden bahsediyordu. Adı 

selinmiş, küçük yaşta babasını kaybetmiş. Annesi, babası öldükten sonra 

yatılı öğretmen okuluna vermiş. Diğer akrabaları babasından sonra onlarla 

hiç ilgilenmez olmuşlar. Şimdi ise hayatta hasta annesinden başka kimsesi 

yokmuş. İki odalı küçük bir evde kalıyorlarmış. Bütün bunları, alelâde, her 

gün dinlediğimiz bir olay gibi anlatmaya çalışırken, kendine acınmasını 

istemeyen, mağrur bir ifade takınıyordu. Ama içindeki ruh fırtınasını 

dindirmeyi beceremiyor, arada bir dalıp giden gözleri, duygularını ele 

veriyordu. Hoşuna giden küçük bir şey olunca bazen aşırı bir sevinç 

gösteriyor, olmadık şeylerle kendini mutlu etmeye çalışıyor; bazen gerçekten 

olumlu hadiseler bile onu etkilemiyor, yüzünü bir hüzün bulutu kaplıyordu. 

0 an onunla konuşmayı, tartışmayı ve düşündüklerimi yüzüne 

söylemeyi öylesine çok istiyordum ki... 

Onunla çok ilgilenmem, onunla ilgili her şeye aşırı hassasiyet göstermem, 

diğer öğretmenler tarafından fark edilir hale gelmişti. Bu ilgi onu da 

104


sıkmaya başlamış olmalıydı ki, ben olduğum zamanlar öğretmenler odasına 

girmemeye, bahçede sessiz, yalnız dolaşmaya başlamıştı. 

Bir buçuk ay Selin’i hiç görmemek için kendi kendime söz verdim, 

Okula tam saatinde gitmeye, böylece mümkün olduğu kadar onunla 

karşılaşmamaya çalışıyordum. Onu sömestri tatilinin sonuna kadar hiç 

görmedim. Bu süre bana öylesine uzun gelmişti ki, hiç bir şeyden zevk 

duymaz olmuştum. Eşim, çocuklarım ve arkadaşlarım bana birer yabancıymış 

gibi geliyor, ruhumu saran sinsi bir hüznü hiç bir şey gideremiyordu. 

Akşamları dışarı çıkmak hiç adetim olmadığı halde, bazen çıkıyor, ara 

sokaklarda tek başıma saatlerce geziyordum. Bu saatler boyunca bana 

yalnız, bir türlü içimden atamadığım, atıp da kurtulamadığım ve sebebini 

günlerce çözemediğim, arada bir kaçamak bakışlarla yüreğimi delen, o ilk 

bakışta mavi mi, yeşil mi olduğu anlaşılmayan, bir çift göz refakat ediyordu. 

Bendeki bu değişikliğe, bu sebepsiz, devamlı sessizliği arayışıma bir 

mana veremiyordum. Bir tarafta çekici, büyüleyici bir çift gözün verdiği 

tatlı düşünceler, diğer tarafta utanç duyduğum kupkuru duygular ve ardında 

gizlenen bir eş, iki çocuk... Sömestri tatili sonunda kendimi yenemeyip 

okula yine erken gittim. İçimde tuhaf şeyler kıpırdıyor, sebepsiz bir sıkıntı 

gelip boğazıma düğümleniyordu. Nihayet teneffüs zili çaldı ve kapıda o 

göründü. Kalbimin ona doğru emekleyip, koşmak ister gibi çarptığını 

hissettim. Üzerinden hiç çıkmayan gülkurusu bir tayyör, elinde bir kaç 

defterle beni görünce kızardı. Bir an gözlerimiz birleşti. 

—Merhaba, dedi. 

— Merhaba, diyebildim sessizce. 

“Nerelerdesiniz, çoktandır gözükmüyorsunuz?” demesini bekledim 

demedi. Yavaşça koltuklardan birine oturdu. Bir müddet hiç konuşmadan 

bekledi. Sonra birden: 

—Size haberlerim var, dedi. Gözlerini benden kaçırmaya çalışıyor, 

yerde bir şeyler arar gibi amaçsız gezdiriyordu. 

— Nedir? diye sordum mu bilmiyorum. Ama o ilave etti. 

— Söz kestik, evleniyorum. 

105


Birden yüreğimden bir şeyin koptuğunu, içimden bir yerlere doğru 

sinsi sinsi aktığını hisseder gibi oldum. 

—Yaa! Dedim, Sesim yılgın, korkak ve boğuktu. 

— Kimle, diye ürkek, çekingen sordum. 

İstanbul’da bir inşaat mühendisiymiş. Müteahhitlik yapıyormuş. Evlenince 

buradan İstanbul’a gideceklermiş. Annesini de alacakmış yanına. 

Hayat, nihayet ona da gülüyormuş, mutluymuş. Dilimin döndüğünce 

evlilik üzerine bir şeyler söyledim, Güldü. Gülünce dudaklarının arasında 

sanki güneş açar gibiydi. Zil çaldı ve alelâcele kalkıp koridorda kayboldu. 

O günden sonra, onu seyrek görmeye başlamıştım. Belki de böyle olması 

benim için daha iyi olacaktı. Aradan aylar geçti. Bu zaman zarfı içinde 

onu iki kere de nişanlısıyla gördüm. Kısa boylu, çelimsiz esmer bir genç. 

İkisi bir okuldan çıkarken arkalarından uzun uzun bakar, Selin için dua 

ederdim. Selin... Bu ismi telaffuz ederken dahi yüreğimde bir şeylerin 

burkulduğunu hissediyordum. Yaz gelip okullar tatil olduğu zaman da 

görmemiştim onu. Görmemek için de bucak bucak kaçmıştım, Keşke son 

bir kez daha görsem, büyüleyici gözlerini saatlerce seyredebilseydim. Bir 

yaz boyunca ruhumda fırtınalar esti durdu. Dakikalarca olduğum yerde 

dalıyor, düşünceden düşünceye geçiyor, hayaller kuruyordum. Yüreği 

iyilikle dolu, sevgiye muhtaç, öksüz, yoksul ve gururlu kızın öyle yüce bir 

manası vardı ki bende... 0 büyüleyici gözlerinden ruhuma inen gizli bir 

geçit açılıyordu. Evet evet, bunu saatlerce düşünüp bulmuştum. O kızda 

beni ilgilendiren sadece dış güzellik değildi. Fiziki güzelliğinin ardında beni 

ona doğru çeken, maddeden öte bir mana, bir ruh vardı... Ve ben o ruhun 

peşindeydim. Eylül dönüşü onu okulda görememiştim. Gözlerim Selin’i ve 

o gülen gözlerini beyhude aradı durdu. Önce evlenip gittiğini sandım. 

Yanılmışım. Nişanın bozulduğunu, Selin’in alelâcele tayin isteyip, annesiyle 

birlikte Anadolu’nun bir kasabasına gittiğini, muavin arkadaştan öğrendim. 

—Ama neden ille de tayin?diye sorunca arkadaşım yüzüme kuşkuyla baktı. 

— Bilmiyorum, artık buralarda kalamam, kimsenin yüzüne bakamam, diyordu. 

106


Galiba oğlanda aradığını mı bulamamış, yok ilgisiz miymiş ne? Zaten biliyorsun 

çok hassas bir kızdı. Benim sormama bile gerek duymadan gittiği 

kazayı ve adresini verdi, Öyle tuhaf, öyle garip olmuştum ki, sanki okul tamamen 

boşalmış da, o olmadan kimselerle konuşamaz, arkadaşlık edemezmişim 

gibi bir hisse kapılmıştım. Ona yazıp yazmama konusunda kendimle günlerce 

mücadele ettim. Nihayet onun mıknatıs gibi çekiciliği kilometrelerce uzaktan 

da olsa tesirini göstermiş, içimdeki bene bir kez daha yenilmiştim. Bir bayram 

gününü bahane ederek kart attım. On gün sonra cevap geldi. Satırları hayatın 

çilelerinden bıkmış, acıyla kıvranan birinin ruh aynası gibiydi. Ama beni yine 

de hatırlamasına öylesine sevinmiş, öylesine mutlu olmuştum ki, oturup 

mektup yazdım. 

“...Kartınız beni ne kadar mutlu etti bilemezsiniz. Karanlık bedbaht dünyamdan 

beni çekip, yeniden gün ışığına kavuşturdunuz. Sanki yaşamam, soluk 

almam bu satırlarınıza bağlıymış gibi bana yeniden can verdiniz. Lütfen beni 

yanlış anlamayınız. Bu satırlarım bir hastanın doktoruna duyduğu minnet 

hissinden başka ne olabilir ki... Sizin yaşadığınız havayı teneffüs ettikten sonra 

bu okulun, hatta bu çevrenin ne manası kaldı artık, diyorum. Sizi bu tayine 

zorlayan sebeplere üzülüyor, üzülmekle de kalmıyor lanet ediyorum. Ama 

anlıyorum ki siz benden çok daha bedbaht ve teselliye muhtaçsınız. Şimdi bu 

egomdan dolayı kendimden utanıyorum. Ne olur, affediniz beni. Sakın üzülerek 

kendi kendinizi bitirmeyiniz. Attığınız adım yanlış değildi. Kim olsa 

evlenme vaadinde bulunan birine sempati duyardı. Bundan dolayı kendinizi 

suçlamanız yersiz ve manasızdır. Hayatı ve bütün insanları seviniz. Sevgi nedir 

diye sormayın bana. Sevgi iyiliktir, sevgi bayramdır, dostluktur. Sevgi şefkattir, 

yüreklerde burcu burcu açan çiçektir... Ve bütün acılar sevgide eriyip biter. 

Lütfen kendinize geliniz ve nefsinize ağır gelen, hakkınızda hayırlı olanıdır, 

yüce buyruğunu hatırlayarak teselli bulunuz. Mektuplarla birbirimize dert 

ortağı olalım, acıları ve hüzünleri birlikte satır satıra yenelim...” 

Yazdığım mektuba cevap geldi. 

“...Satırlarınız bana değil, ruhuma hitap ediyordu. Biliyorum ki ben size 

yazmasam buna önce ruhum karşı koyacaktı. Kim bilir belki böylesi 

107


daha hayırlıdır...” Böylece her şeyimizi satırlarda unutup, hayatın acı 

gerçeklerini görmeden bir ümit kapısı haline getireceğimiz sırada, biz 

onları ne kadar görmezlikten gelsek de her an bizimle birlikte var olduklarını 

ortaya koyan mektubu geldi. 

“...hayır, boşa çabalıyoruz. Biz ne kadar acılardan kaçsak da onlar bir 

kara bulut gibi peşimizi bırakmıyor. Dün gece annemi kaybettim. Bu gün 

cenazesi kalkacak. Bu satırları komşular cenazeyle uğraşırken, çekilmiş 

odamda büyük bir ruh sarsıntısı geçirerek yazıyorum. Artık yapayalnızım. 

Korkuyorum ve ölümü düşünüyorum. Çaresizim, ne yapacağımı bilemiyorum. 

Bana hayatı sevdirmeye çalışan, acıların sevgiyle biteceğini sık sık 

hatırlatan mektuplarınız da beni avutamaz gibi geliyor. Bilemiyorum, 

belki de o yüce sevgiyi hâlâ bulamayışımdan kaynaklanıyor. Bu...” 

Son mektubu beni o gece uykusuz bıraktı. Bir şeyler yapmak, içine 

düştüğüm çaresizlikleri yırtıp atmak, duvarları yıkmak ona ulaşmak 

istiyordum. Sonunda oturup bir şeyler karaladım. “..Ne diye hayatın 

olumsuz gerçeklerini kendine dert ediyorsun. Bazen insan istemese de gün 

ortasında, masmavi gökyüzünü bir bulut kaplar ve yağmur yağar. Güzelim 

günüm mahvoldu, diye düşünürsün. Oysa yağmur rahmet getirir, bereket 

getirir, sevgi getirir ve ardından berrak, tertemiz bir güneş açar. Ölüm 

insan için yeniden doğmaktır...” diyerek teselli vermeye çalıştım. Gönderdiğim 

mektuba cevap gelmedi. Haftalarca, aylarca usanmadan tekrar 

tekrar yazdım. Nafile, bir tek satır bile yazmadı. Başka bir yere mi tayin 

oldu, başına bir iş mi geldi? Bir türlü çözüp aydınlığa çıkaramadım. 

Kaldığı kasabaya gitmek istedimse de yapamadım. Film kopmuştu artık. 

Onu yeniden takmaya ne cesaretim, ne de kudretim vardı. Okula gidip 

gelirken halsiz, mecalsiz ve neşesizdim, Bir yıl boyunca ektiğim umutlarım, 

daha fide vermeden sararıp solmuştu. Şimdi her biri ruhuma bir 

mızrak gibi saplanıyor, beni içten içe yaralıyordu. Onu meçhul bir boşluğa 

fırlatan kader, beni de anlamsız, silik bir hedefe doğru sürüklüyordu. 

108


Reşat GÜREL 

d.1950-Osmaniye 

ÖĞRETMENLİĞİN ÖLÜMÜ 

“- Valla hocam senin de her şeyin terstir. Bütün öğretmenler zil çalınca 

çıkıverir dışarı, sense bütün öğrencilerden sonra çıkıyon. Kapında 

çakıldım kaldı. Neyse benim boynuma borç değil. Müdür bey, seni istiyor." 

Müstahdemin yarı bilmiş, yarı saf sözlerini gülümseyerek dinledi, gülümseyerek 

teşekkür etti. Müdür odasına doğru ilerlerken kalabalık koridorlarda 

ince bir saygı yolu açılıyordu. Bu yolun nasıl kendiliğinden 

açılmakta olduğunu anlayamıyordu Müstahdem Ahmet Efendi. Nasıl 

oluyor da bu haylaz öğrenciler; dövmeyen, kızmayan ama hep gülümseyen 

öğretmenlerini bu kadar çok seviyor ve sayıyorlardı. Biraz sesli 

düşündüğünün farkına varmadan; “Tuh, benim aptal kafam” diye seslendi. 

“Çorumlu gel.. Çorumlu git.. Çorumlu...” Bir tek oydu kendisiyle Ahmet 

Efendi diye konuşan, çocuklarından, evinden haber soran, en küçük 

hizmetinde binlerce teşekkür eden... Kapıyı çalıp içeri giren öğretmenin 

arkasından saygıyla biraz da onun tavrıyla gülümsedi. 

Müdür, her zamanki ciddiyetiyle önemli bir yazı okuyordu, belki de 

incelediği o yazı kendisine söyleyeceği konuyla ilgiliydi. Öğrencilerle 

ilgili bir yarışma veya kutlama programı olabilirdi, onu fark edince önündeki 

takvim yaprağına yazılı notu uzattı. 

109


“Eşiniz aradı. Dersinizi bölmek istemedim. Çocuğunuz hastalanmış, 

hasta sevk kâğıdı...” 

Müdürün son sözlerini anlayamadı. Teşekkür ederek çıktı. Son dersinin 

olduğu 6 Fen B sınıfına doğru yürüdü. Derste ilk defa masasına oturarak 

öylece kaldı. İlk defa bir öğrenciyi kaldırarak dersin anlatımını tamamen 

ona bıraktı. Bütün öğrenciler, öğretmenlerindeki ilklerin sebebini 

çözmek istercesine sessizce onu izliyorlardı. O, bütün bu bakışlardan 

habersiz eşini ve oğlunu düşünüyordu. Önemli olmasaydı aramazdı eşi. 

Telefon için hem ev sahiplerini hem okul idaresini rahatsız etmezdi Yusuf'un 

hastalığı önemli olmasa. Doktor parasının hatta taksi parasının bile 

olmadığını bildiği karısının çaresizliğini düşündü. Her ay başında böyle 

günler için biraz para ayırmayı hatırlatan oydu. İşte ayın sonlarındaydılar 

ve son paralarını paylaşarak ayrılmışlardı bu sabah. Ekmek, Yusuf'a süt ve 

belki bir kilo da sebze. Yine de “Sen elin günün içindesin...” 

Öğleden sonra gidip Yusuf'u muayene ettirmek mümkün değildi. Sevk 

kağıdını yarın için alıp ertesi sabah erkenden sıraya girmeleri gerekecekti. 

Dolmuşta kuyruk, hastanede kuyruk!.. Farkında olmadan programlarına 

göz attı. Yarınki bütün saatleri doluydu. Ertesi güne kalsa nöbetçiydi. 

Belli belirsiz tebessüm siliniverdi yüzünden. Yarın, ertesi gün?.. Oysa 

eşi ve çocuğu ne hâldeydi şu an kim bilir? Bir an derste olduğunu hatırladı. 

Çok ağır bir suç işlemiş gibi masadan kalktı, tahtadaki öğrenciye 

teşekkür ederek yerine oturttu. Tebeşiri alıp yazmaya başladı. Beyni, eli ve 

dili arasında ahenk kuramıyordu. Hiçbir şey anlatamadan tekrar oturdu 

yerine. Ne akıp gitmez şeydi şu zaman. Belki de ilk defa çıkış zilinin 

geciktiğini hissediyordu. Yusufçuğunu, eşini silemiyordu gözlerinin 

önünden. Bütün gayretine rağmen derse dönemiyordu. Yusuf'un yerine 

zaman zaman Ayça'nın hayali beliriyordu. Daha, “baba” bile diyemeden 

toprağa verdikleri Ayça'nın hayali. Allah'ım ne kadar tatlı, ne kadar güzeldi 

onun bakışları. Sanki her şeyi anlıyormuş gibi bakan, yalvaran gözleri... 

110


Hacettepe Hastanesi'ne getirdikleri gün doktorlar, “neden bu kadar geciktiniz?” 

diye söylenmişlerdi. Ya Yusufları da.. 

Düşünmedi, bekleyemedi daha fazla. Koşar adım fırladı dışarı. Yağmur 

çiseliyordu. Kurtuluş Lisesi'nde bir sınıf öğretmensizdi o an. 

Seyranbağları dolmuş durağına doğru yürüdü, bir an önce evine ulaşmak, 

eşiyle göz göze gelmek ve Yusuf'unu bağrına basmak istiyordu. Kucaklamak, 

koklamak ve gözyaşları dökmek... Oysa Ayça'yı hiçbiri geri getirememişti. 

Hastaneye gitseler, doktorların gönlünü yapıp muayene ettirseler. 

İlaçların ödenecek yüzdesini tahmin etmeye çalıştı. Zihninde Ayça ve 

Yusuf ikilemesi. Bir an durdu... Kararlı adımlarla Cebeci'ye doğru yürüdü. 

Bir emlak bürosunun önünde durdu. Nefesini topladı ve içeri girdi. 

Emlakçı, yer gösterdi, çay söyledi hemen. Oturmadı. Bir çırpıda söylemeliydi 

söyleyeceklerini. Düşünmeye, pişman olmaya fırsat bulamadan 

söylemeliydi. 

- Kızınıza özel ders vermeyi kabul ediyorum beyefendi. Haftaya yazılı 

imtihanları var. Hemen yarın başlamalıyız. Yarın bu saatlerde, burada 

hazır bulunsun. 

Söylemişti ama rahatlamıştı. Gözleri yerdeydi. 

Emlakçı, şaşkın ve daha çok memnun bir şekilde kasadan bir deste para 

çıkarıp uzattı. 

- Teşekkür ederim hocam, beni kırmayacağınızı biliyordum. Bunlar 

avans olsun. Daha sonra hesaplaşırız. Siz ders saatine ne isterseniz kabul 

edebilirim. 

111


Osman ÇEVİKSOY 

d.1951-Çorum 

BEKLEYİŞ 

Otobüsten inmeden gördüm. Çantasını duvarın dibine koymuş, okul 

bahçesinde bir başına dolaşıyordu. Beni görünce koşmaya başladı. Ama 

nasıl koşuyor; felâketten sığınağa koşar gibi, doludizgin, delice... Bahçe 

girişinde karşıladı beni. Soluk soluğaydı. Yanakları, burnu soğuktan 

kızarmıştı. Gözleri sevinçle gülüyordu. Mutluydu. 

- Hoş geldin öğretmenim, deyip elimi öptü. Dayanamadı, sarıldı bana. 

Uzun süre bırakmadı. Uzun sürmüş ayrılıklardan sonra iki oğlumun sarılıp 

“Babacığım, canım babacığım!” deyişleri gibi “Öğretmenim, canım öğretmenim!” 

diyordu. “Seni ne kadar aradım, ne kadar özledim bilemezsin...” diyordu. 

Sonra hesap soruyordu benden: “Niye gelmedin geçen salı?...” 

Saçlarını sıvazladım. Çantamı yere bırakıp eğildim, üşümüş, kızarmış 

yanaklarını avuçlarımın içine aldım. Sevinç dolu gözleri ıslaktı. Ağlıyordu. 

- Niye gelmedin, diye sordu tekrar. 

- Stuttgart’ta toplantımız vardı, dedim. O gün, bu eyaletteki bütün 

Türk Okulları kapalıydı... 

Bir eline çantamı aldı, ötekiyle elimi tuttu, yürümeye başladık. 

- Yine erken gelmişsin, dedim. 

- Geçen Salı da erken geldim, dedi. Hep durağa baktım. Oyun oynamadım, 

içeri girmedim, hep durağa baktım. Türk okuluna gelen arkadaşla- 

112


rım biraz bekleyince evlerine gittiler. Ben gitmedim. Karanlık oluncaya 

kadar durağa baktım. Gelmedin diye ağlamadım. Çünkü erkekler ağlamaz. 

Çünkü Türkler ağlamaz değil mi öğretmenim? Ama çok üzüldüm. Hastasın 

sandım. Hastasın da onun için gelmedin sandım. Karanlıkta evimize 

dönerken “Öğretmenimiz hastaysa iyileşsin!” diye Allah’a dua ettim. 

Ötekilerden farklıydı. Ötekiler olur olmaz her şeye güldükleri hâlde bu 

gülmüyordu. Ötekilerin çoğu yapılmış ödev yerine uydurulmuş bahanelerle 

gelirlerken bu hazırlıklı geliyordu. Yalnızdı. Ötekilerle oynamıyordu. Ötekilerin 

oyuna dalıp dünyayı unuttuğu zamanlar bu ya sınıfta kitap karıştırıyor, ya 

bir köşede derin derin düşünüyordu. Türkiye’den yeni gelmiş, bencileyin 

henüz alışamamıştı. Bana karşı duyduğu olağanüstü yakınlığı yeni gelmiş 

olmasına, yeterince Almanca bilmeyişine bağlıyordum. 

- Peki, dedim. Beni o kadar beklemene annen kızmadı mı? 

Yere baktı. Belki kızmıştı annesi. “Niye arkadaşlarınla dönmedin?” 

diye belki azarlamış, belki cezalandırmıştı bile. 

Başını yerden kaldırmıyordu. Annesinin kızdığını, azarladığını hesaba 

katarak: 

- Haklı, dedim. İnsan hava kararıncaya kadar zamanında gelmeyen öğretmeni 

bekler mi? Merak etmiştir kadıncağız... Büyüyünce senin de 

çocuğun olacak. Çocuğun arkadaşlarıyla beraber dönmezse kızmaz mısın? 

Beni dinlemiyordu. Farkında olmadan elimi bıraktı. Böyle konuştuğum 

için bana darılmış mıydı, anlayamadım. 

Her zamanki yerimize varıp çiçekliğin demirine yaslandık. Çantamı çantasının 

yanına yavaşça bıraktı. Konuyu değiştirmek istediği anlaşılıyordu. 

- Daha kimse gelmedi, diye söylendi. 

- Doğru söyle, kızdı mı annen, diye üsteledim. 

Yüzünün şekli yine değişti. Yutkundu. Yalan söyleme alışkanlığı olmadığı 

için bu soruyu cevaplamak zor geliyordu. Olan olmuştur bir kere. 

Annesinin kızıp kızmadığını öğrenmiş olmam neyi değiştirirdi? Boşuna 

113


sıkıştırıyordum çocuğu. Bu sefer konuyu değiştirmeye ben karar verdim. 

“Ee!... Anlat bakalım. Türkiye’yi özledin mi?” diyeceğim sıra: 

- Annem yok öğretmenim, dedi. 

Sesi ağlamaklıydı. Yüzüne baktım, gözleri dolu doluydu. Üzgündü. 

Yine “erkekler ağlamaz” diye diye sessiz ve içten ağlayacaktı. Hatta 

ağlıyordu. Keşke hiç sormasaydım. Önceki haftalarda olduğu gibi hep o 

konuşsa ben dinleseydim. 

İkimiz de sustuk. 

“Öldü mü?” demeye dilim varmıyordu. Yedi yaşındaki bir çocuk “annem 

yok” diyorsa daha fazla üstüne varmak doğru değildi. Yedi yaşındaki 

bir çocuğu ancak ölüm ayırabilirdi annesinden. 

Başını benden yana çevirdi. 

- Buraları sevmedim öğretmenim, dedi. 

Sonra ne düşündüğümü anlamak ister gibi yüzüme baktı. 

- Muti’yi sevmiyorum, babamı sevmiyorum, onlar da beni sevmiyorlar, 

dedi. Burada kimse kimseyi sevmiyor. Muti kendi çocuklarını bile 

sevmiyor, öğretmenim... 

Meseleyi az çok anlamış olmama rağmen: 

- Muti kim, babanı niçin sevmiyorsun, diye sordum. 

Yutkundu. 

Anlatsam mı anlatmasam mı diye bir an bocaladı. Sonra anlatmaya karar 

verdi, ta gerilerden başladı: 

- Babam Almanya’ya geldiğinde ben dünyada yokmuşum, öğretmenim. 

Büyük ablam dört, küçük ablam iki yaş iki aylıkmış. Benim doğmam 

yakınmış. “Çocuk doğsun, bir iki aylık olsun, sizi de isteyeceğim.” diye 

yazmış babam. Allah’ın her günü anama mektup yazmış, her mektubunda 

da aynı sözü tekrarlamış. Ben doğmuşum, birden bire babamdan mektup 

gelmez olmuş. Bir ay, iki ay, bir yıl, iki yıl, ne babam gelmiş, ne mektubu 

gelmiş. Arada bir para geliyormuş, o kadar, kendisinden ses yokmuş. 

Annem hep ağlardı öğretmenim. Biz görmeyelim diye geceleri ağlardı. 

114


Dört yaşıma girince babamdan bir mektup geldi. Kısacık bir mektuptu. 

“İzine geliyoruz.” diye yazmıştı. Kendisi gelinceye kadar annem her 

gece bu mektubu okudu, beddua etti, ağladı. 

Öğretmenim, babam Almanya’ya gelmeden önce namazını kılar, orucunu 

tutarmış. İyi adammış. Herkes severmiş. Almanya’ya gelince namazı 

orucu bırakmış, azmış, kötü kadınlarla arkadaş olmuş. Annem böyle 

anlatırdı... 

Dört yaşımdayken ilk izine gelişinde altında araba, yanında iki sarı 

çocuk, bir sarı kadın vardı. Bu yaz geldiğinde sarı kadın ve sarı çocuklar 

yine yanındaydı. Beni zorla getirdi. Kâğıtlarımı gizliden yaptırmış. Annem 

görmeden bindirdi arabaya, aldı, getirdi. Sarı çocuklarla, sarı kadınla 

konuşabilmem için bana Almanca öğretmeye çalışıyor. “Anneme gideceğim.” 

dediğim zaman dövüyor beni. Babam beni dövünce sarı çocuklar 

gülüyor. İnat ediyorum onların yanında ağlamıyorum. Annem gibi geceleri, 

kimseye göstermeden ağlıyorum öğretmenim. Aslında erkekler ağlamaz 

öğretmenim. Ama daha ben erkek değilim ki, çocuğum. Annem “Az kaldı 

erkek olmana.” derdi. Erkek olunca anneme ben bakacağım. Babamın 

yolladığı paraları geri göndereceğiz. Annemi çok özledim öğretmenim. O 

da beni özlemiştir. Ben yokum diye her gece ablalarımdan, dedemden 

saklı ağlıyordur. Okuma yazmayı öğrenince her gün mektup yazacağım. 

“Anneciğim!” diyeceğim. “Sana gelmek için para biriktiriyorum. Babamın 

verdiği paraları hiç harcamıyorum. Sarı çocuklar çikolata alıp yiyorlar. 

Sarı kadın bile çocuk gibi çikolata yiyor. Ben paramı yatağımın altına 

saklıyorum. Çok param olunca uçak biletimi alıp sana geleceğim anneciğim...” 

diye yazacağım. Daha neler neler yazacağım öğretmenim. Sarı 

kadına “anne” demediğimi, yalnızca “Muti” dediğimi de yazacağım. Fakat 

babamın beni dövdüğünü, geceleri ağladığımı yazmam öğretmenim. 

Yazarsam annem üzülür... 

Ders zili çalıncaya kadar hep o anlattı ben dinledim. 

115


Naci GÜMÜŞ 

d.1951-Ergani 

ÖĞRETMEN’İN HİKÂYESİ 

Öğretmenlik mesleğinde on yedinci yılımı da tamamladım. Her şey 

yeni gibi gözlerimin önünde parlak, canlı olarak duruyor. Sonbahar’ın son 

günleriydi. Esen rüzgârda düşen sarı yapraklarda bir hüzün havası olur 

derler ama ben aksine heyecanlı, umutlu ve mutluydum. Yıl 1970, ay 

Kasım, gün otuz; Hatay ili, Yayladağı ilçesi Sebenoba köyü... Ve Güneydoğu’nun 

şerha şerha yarılmış toprağının bağrında Diyarbakır güneşinin 

altın başak rengini almış ben, aydınlık ülkemin ay yıldızlı seherinde bir 

hazan günü, o engebeli arazide nar yanaklı çocuklarla bir gönül baharı 

yaşayacaktım. 

Dört sütun üzerinde tek oda bir eve eşyalarımı yerleştirdim. Köyde 

iki öğretmen arkadaşım daha vardı. Günümün çok zamanı onlarla 

geçerdi. Okulda öğrencilerle koşar, gülenlerle güler, ağlayanların çenesini 

baş parmağımla tutar, kaldırır; gözbebeklerinden niye ağladıklarını anlamaya 

çalışırdım. Şiir yazan öğrenci oldu mu mutlaka getirir bana gösterirdi. 

Okurdum, bazen de yazdıklarına mısra katardım. Portakal rengine nar 

renginin karıştığı tenlerde parlak günlerin pırıltısını görür, yasemin gibi 

nilüfer gibi onları koklardım. Ve bir güzel koku gibi geldi geçti dört yıl... 

116


İkinci görev yerim; Elazığ ili, Palu ilçesi, Bağgülü köyü...Uzun ve 

çetin süren kışlardan sonra en güzel baharı olan bir dağ köyü… Mircan 

Yaylası’nın en hoş kokularıyla yazları insanı sermest eden bir dikenli gül 

gibi. Köye gittiğimde okul ve lojmanı inşaat halinde idi. Bir tek odaya 

yerleştirdi beni muhtar. Yerleştiğim evin karşısında harman yeri olan bir 

düzlük, iki de söğüt ağacı vardı. Okul açılınca, okul inşaatı devam ettiğinden 

sallanan eski sıraları ve yazı tahtasını söğüt ağacının altına sıraladım. 

Resmi binaya taşınana kadar orda ders yaptım. Okul binası on beş hanelik 

Bülbül mezrası ile Bağgülü köyünün hemen hemen orta yerinde yapılıyordu. 

Oraya giden yanılmıyorsam sekizinci veya dokuzuncu öğretmendim 

ama resmi binada ilk kez uygulamaya geçilecekti. Bayrak, öğrenci kütük 

defteri ve mühür dışında teslim aldığım sallanan birkaç eski sıra idi. 

Lojmana taşındığımda kış iyice yaklaşmıştı. Okulu süratle düzenlemeye 

başladım. Köylü için ortaya çıkan bu muhteşem bina, lüks masa ve sıralar 

devlete karşı bir sempati uyandırıyordu. 

Kütüğü incelediğimde kız öğrenci kaydı yoktu. Birinci yılda bunu 

sağlayamadım. Kaymakam ve İlköğretim müdürünün girişimleri de netice 

vermemişti. Muhtarla münakaşalarımız oldu. İşin kanuni yönünü dinlemiyorlardı.”Burada 

ancak dağ kanunları geçer”diyen de oldu. Ama anlatmaktan 

bıkmadım, usanmadım. Kur’an ayetlerini, Hadis-i Şerifleri okuyarak 

“bilenlerle bilmeyenlerin bir olmadığını ”ilimin kadına da erkeğe de 

farz olduğunu anlattım. Okuma-yazma’nın, bilginin önemini anlattım. 

Köyde cami ve imam da olmadığından dini eğitimden de yoksun kalmışlardı. 

Nihayet ikinci yılda altı kız öğrencinin kaydını yaparak okula devam 

etmelerini sağlamanın sevinci ban nasip olmuştu. 

Okul tek derslikliydi. Hazırladığım en görkemli köşe; Atatürk fotoğrafı, 

Türk Bayrağı ve Türkiye Haritasının bulunduğu ön cepheydi. 

Nizamettin’den, Hayati’ye, Fehmi’den Resul’e kadar ışıl ışıl gözler...Ama 

haşin, sert tavırlar,disiplinsiz davranışlar, kimi zaman ürkeklik ve utangaçlık...Yerin 

mahrumiyeti, bina ve sıraların olmayışı eğitim öğretimin 

117


sağlıklı yürümesini engellediği içindir ki yirmi beş öğrenciden okumayazma 

bilen çok azdı.Beni zor çalışmalar bekliyordu.Fakat mükemmel bir 

bina ve ders aracı bana,öğrencilerime velilere de şevk ve heyecan telkin 

ediyordu. 

Bir başka şeydi kış Bağgülü’nde. Geceler bitmek bilmezdi. Her 

gece bir evde toplanılır; eğlenceler, oyunlar tertiplenirmiş. Fakat yıllardır 

aynı oyunlar artık bir yerde köylüyü de bıktırmış. Benim isteğim ve iki üç 

köylü vatandaşın teşvikiyle on iki yetişkinle okuma-yazma kursu açtım.Karlı 

gecelerde yaz lambasının ışığı altında kara tahta başında ders 

yaptık.Biri lambayı tahtaya doğru tutar ben sıra ile ikişer öğrenci ile 

çalışırdım. 

O kış çetin geçti ve uzun sürdü. Hayvanların yemi bitti. Evlerde 

un; gaz, yağ, çay şeker bitti, tüpler tükendi. Açlıktan ölen keçilerin bacağından 

tutularak atılıyordu. Açlıktan gözleri dönen kurtlar geceleri köy 

etrafında, okul ve lojman çevresinde fıldır fıldır dönüyorlardı. Benim de 

ihtiyaçlarım bitmişti. Çareler arıyordum. Çaresi zor diyordum. Greyder 

veya dozerle iki metrelik kar altında kalmış bir yolun açılması hayal bile 

edilemezdi. Duymuştum, kar makineleri varmış. Araştırdım,Elazığ’a ilk 

defa yeni üç adet kar makinesi gelmiş. Bu kadar ilçe,yüzlerce köy bu 

makinelerden medet beklemektedir. Acaba bu makineleri verirler miydi?Yollarımızı 

açmaya gücü yeter miydi?Komşu köy öğretmenleriyle 

irtibata geçtim. Onlarında çare aramakla meşgul olduklarını gördüm. 

-Muhtarla beraber valiliğe çıkalım, dedim. 

-Olur dedi, öğretmen arkadaşlar. 

Beş köyün muhtarını ve en az bir İhtiyar Heyeti üyesini de biz üç 

müdür yetkilisi öğretmenle Elazığ yolunu tuttuk. Sabahın çok erken 

saatlerinde kar donmuş olduğundan batma olmaz. Onun için erkenden 

yola çıkarak kütür kütür yürümeye başladık. 

Kar makinelerinin çok güç alınabileceğini anladık. Bir dilekçe hazırlayarak 

yem ve yiyeceklerin tükendiğini, hayvanatın öldüğünü, bulaşıcı 

118


hastalığın baş gösterdiğini yazarak acil yardım talebinde bulunduk. Ertesi 

gün sabah saat 07.30’da yola çıkan kar makinesi akşam 19.30’da ancak 

benim köye varabilmişti ki ancak üç köyün yolu açılabilmişti. Kardan 

tipiden yolun tekrar kısa bir sürede kapanacağını tahmin eden köylülerden 

katırı, beygiri, atı alan Kovancılar ve Palu yolunu tuttular. İhtiyaçlar 

alındığı kadar alındı, kalanı kaldı. İki üç gün sonra tipi borandan yol yine 

aynı şekilde karla dümdüz oldu. Köylülerde feryat figan başladı.”Aman 

hocam,yaman hocam...”On beş gün sonra tekrar bir muhtarla,aynı öğretmen 

arkadaşlarla vilayete giderek,dilekçe ile yalvarıp yakarmayla tekrar 

kar makinesini Bağgülü, Bülbül,Yenidam ve Değirmentaş köyleri yoluna 

sokmayı başardık. Devlete,millete ve bize dua edenin haddi hesabı yoktu. 

Şubat tatilinde baba evine gitmiştim. Tatil dönüşünde karın daha 

fena yağmış olduğunu öğrenmiş bulundum. Yollar tamamıyla kapalıydı. 

Fakat ben mutlaka görevime dönmeliydim. Palu Kaymakamlığına çıktım. 

Kaymakam Bey’den jip istedim. 

-Oraya jip nasıl çıkar hocam, dedi. 

-Altıncı kilometrede Emirhan köyü var. Oraya kadar çıkabilirim 

efendim. Ötesini de yürüyerek gideriz. 

-Olmaz öğretmen bey mümkün değil. Zaten elimizde jip de yok. 

Biri tamirde, diğeri Karakoçan ilçesine gitti. Sen geri dön. Hava iyi olunca 

geri dönersin. Amirin benim, birkaç gün daha izin veriyorum. 

-Hayır efendim. Bir an evvel okulumu açmak ve öğrencilerime 

kavuşmak istiyorum, dedikten sonra Kovancı’lara geldim. Orada bir iki 

köylü vatandaşı görüp, köye gidip gitmeyeceklerini sordum. 

-Hocam sen delirdin mi, bu havada gidilmez. Kar çok var. Şimdi 

hava açık ama güvenilmez. Tipi borana tutulursak boğuluruz, donar 

ölürüz, dediler. 

Fakat ben kim ne derse desin bir elimde tüfek, bir elimde file yanımda 

hamile eşim gidecektim. Kar, tipi boran dinmezse de ben gidecektim. 

Kararımın kesin olduğunu gören iki köylü vatandaş: 

119


-Hocam seni böyle yalnız bırakmayız. Mecburi geleceğiz. Yoksa 

kurda yem olursunuz, ya da bir yerde donar kalırsınız dediler. 

Yola koyulduğumuzda hava parçalı bulutluydu. Tahminen kırk 

beş dakika yürüdükten sonra kar yağışı başladı. Rüzgar esiyordu. Biz 

yürüdükçe inadına sanki hava sertleşiyordu. Nihayet görüş mesafesi 

azaldıkça azaldı. 

-Hocam geri dönelim mi? Dediler. 

-Bunca yol alındıktan sonra geri mi dönülür? Emirhan veya Bilar 

köyüne kendimizi atalım, orda istirahat edelim. Hava düzelirse devam 

ederiz. 

-Emirhan köyüne gidemeyiz. Tipiden yolu çıkamayız, tehlikeye 

gireriz. Dere boyuna inersek, dere kuytudur ve yolumuzu da şaşırmadan 

dereyi takip ederek Bilar’a varırız, dedi birisi. 

-Peki diyerek dere boyuna indik ve ilerledik. Kış bütün şiddetiyle 

üzerimizdeydi. Çok iyi giyinmemize rağmen gitgide soğuktan âdeta 

donmak üzereydik. Ellerimde eldiven olduğu halde parmaklarımın rahat 

çalışmadığını, hatta çok zor kımıldadığını gördüm. Hanımım mosmor 

kesilmişti. Gayret ha gayret diyerek kolunu çekiyordum. Bir kurt çıkarsa 

acaba tüfeği doldurup ateş edebilir miyim diye düşündüm. Denemek 

istedim, maalesef ellerim, parmaklarım adeta donmuştu. Saatime baktım 

çalışmıyordu. Eşimin saatini sordum o da çalışmıyordu. Köylülere sordum, 

saatlerinin durduğunu söylediler. Demek ki saatler donmuştu. Eşim 

çok zor yürüyordu. Direnmek lazımdı. Yola girmiştim bir kere, okulum 

öğrencilerim beni bekliyorlardı. Hayatın anlamı; soğukta, tipide, karda 

rüzgarda düğümlenmiş,gayret,sabır,metanet geçerli tek şey olmuştu. 

Uzaktan köpek sesleri geliyordu. Kulak kabarttım. Yayan on,on 

beş dakikalık yoldan ancak geliyordu bu sesler. Demek köy yakındı. 

-Hele şükür dedi birisi. 

120


Sisin pusun ardında köy arkeolojik bir harabe gibi görünmeye 

başladı. Bir hayal dünyasına girer gibi oldum. Artık geçmişi düşünemiyordum. 

- Celal Ağa’nın konağına gidelim dedi yolcu arkadaşlardan biri. Celal 

ağa, ağa değildir. Gönlü gibi geniş bir konağı, üç tane oğlu ve gelini var. 

Tanısın tanımasın, bilsin bilmesin gelen her yolcu, her misafir onun 

konağına gider. Cömert, mert bir adamdır. Konağa çıktığımızda hemen 

bizi karşıladılar. İçeriye girmek isterken ayakkabılarımızın çıkmadığını, 

çoraplarla beraber donduğunu gördük. 

-Olsun, öylesine girin içeri, birazdan buzları erir, çıkar dediler. 

Kendimize geldikten sonra sobalı odaya aldılar. Arkasından da çörekli, 

börekli, yufka ekmekli, kavurmalı sofrayı önümüze koydular. Evi gibi 

gönlü de geniş bu adamın fevkalade bir zenginliği yokmuş ama gönlü 

zengin mi zengin ve de gözü tokmuş. 

Konağın bir tarafına o gece hanımlar, diğer tarafına beyler dolmuştu. 

Gelenekmiş, bir misafir geldi mi hoş geldine gelirler, o gece oyunlar,eğlenceler 

tertiplenir, menkıbeler anlatılırmış, yerine göre de misafirlerden 

yeni şeyler öğrenmek isterlermiş. 

Sabah erkenden Celal Ağa’ya çocuklarına ve Bilar’a nezaketlerinden, 

misafirperverliklerinden dolayı binbir teşekkürle ayrıldık. 

*** 

Birdenbire telefonun zili çaldı. Anılarımdan, tipili, dağdağalı günlerimden 

beni uyandırdı.Bağgülü köyü şimdi çok uzaklardaydı.Yolları 

yeniden düzenleniyor,içme suyu halledilmek üzereydi.Taştan ve çamurdan 

bir cami de yapmışlardı.İmam da atanmıştı.Beraber kısa bir süre çalıştık.Yaptığımız 

en önemli ilk mücadele başlık davasıydı. 

Ahizeyi kaldırdım: 

-Efendim Merkez Uzundere İlkokulu... 

121


Telefon santral ve hatlarının değişmesi münasebetiyle hat ekiplerince 

yeni telefon numaramız bildirilerek deneme yapıldığı söylendi. 

-Hayırlı olsun, dedim kapattım. 

Yine o dağların ve fırtınaların içine girdim. Telefon, elektrik televizyon 

hayal bile edilemeyen nimetlerdi. Teyp ve radyo en lüks aracımızdı. 

Fakat kitap okumaya geniş zamanımız vardı. 

Bağgülü’nden sonra eşim ve çocuklarımla İzmir Bornova ilçesi 

Eğridere Köyünde, duralitle bölünmüş, haşere ve farelerin cirit attığı bir 

tek odada geçireceğim iki yıllık daha çilem varmış.Orada da içilecek 

suyum,yapacak hizmetim varmış. 

Elimdeki evrakların kaydını bitirdim. Okulların açılmasına az 

kaldı. Sabırsızlıkla bekliyorum. Okul müdürlüğü görevim münasebetiyle 

bu yaz senelik izin kullanmadım. Çünkü okulu çok seviyorum. Daktilo 

başına geçerek öğrenci listelerini çıkarıyorum: Aslı Gül Kaya, Muharrem 

Demir, Yasemin Dal, Ahmet Okan... 

On yedi senem doldu. Bunun yedi senesi İzmir Merkez 

Küçükkaya köyünde geçti. Mukaddes yedi sene. Öğretmen,muhtar,imam 

üçlüsünün diyalog ve elbirliği ile hizmetlerin meyve verdiği yedi yıl. Köy 

yolu dokuz kilometre kısaltıldı. Mükemmel bir cami ve minaresi yapıldı. 

Okulun bahçesi müthiş bir güzellik kazandı. Rahmetli Ömer Ali amcayla 

aşısını yaptığımız dut ve kayısıların, çekirdekten diktiğim şeftalinin 

meyvesini yiyerek öyle ayrıldım. Doktor, mühendis, avukat talebem 

çıkmadı ama bayrağın al rengi gönüllere, Hilal ve yıldızı gözlere sevgi 

çiçeği gibi nakşoldu. Fakat ben köyden ayrıldıktan sonra taşımalı eğitime 

geçildi, köyün okulu kapatıldı. Köydeki mum söndü. Emeklerimiz bir 

bakıma yavaş yavaş kayboldu. 

1985-1986 öğretim yılında Buca Ahmet Kutsi Tecer İlkokulu 

Müdürlüğü görevinden sonra üç yılım Konak İlçesi Uzundere İlkokulunda 

geçti. Uzunderede öğretmenlik, Müdür Vekilliği ve Okul Müdürlüğü 

yaptığım yıllardan kalan yorgunluk, çektiğim sıkıntılar, geçen aylarda 

122


yurdun değişik yerlerinden aldığım öğretmen olan öğrencilerimin gözlerimi 

yaşartan mektuplarıyla önemli bir boyut, bir anlam kazandı. Hayatımın 

en büyük mânevi ödülünü aldım. Bu elektronik mektuplardan yüreğime 

bir serinlik, gönlüme bir ferahlık vereni, Yalova’da Türkçe Öğretmenliği 

yapan Aslı Gül Kaya’ya aitti. Teşekkür ederim Aslı. 

Konak Eşrefpaşa Zafer Müfredat ilköğretim Okulunda geçen 5 

yıl, 7 aylık asla unutulmayacak tatlı hatıralar, iftihar edilecek hizmetlerle 

dolu müdürlük görevinden bahsetmeyeceğim. Kitap olacak kadar ayrı bir 

yazı konusu çünkü. Şimdi görev yaptığım ve ikinci kez görev yaptığım 

Mimar Kemalettin İlköğretim okulu, evimin bulunduğu mahallede olmasına 

rağmen beni pasifize etmek isteyen art niyetlilerin ittiği bir yer oldu. 

Hikâyesi uzundur ve hazindir. 

Yıllarca ücra dağ köylerinde bayrağı dalgalandıran tek mektepli 

olmanın, devletin-milletin bir tek toplu iğnesini bir kâğıdını canımızdan 

kıymetli bilmenin onurunu hep yaşadım. Okullar açılacak diye Eylülleri 

çok sevdim. Daha nice Eylüllerde okullar açılacak, öğrenciler dolduracak 

bahçemizi... Dersliklerde Türkiye’yi soluyacaklar. Bilgiyle donanacak 

kafaları. Ve ben birçok seneler daha sevgili öğrencilerim, yavrularım 

diyeceğim. saçlarımda ak, alnımda kırışıklıklar ihtiyar bir bedenle elveda 

derken okul hayatına belki de ağlamaların en büyüğü tutacak beni... 

123


A.Vahap AKBAŞ 

d.1954-Batman 

BU, O MU? 

Gözlerime inanamıyorum: Bu, o mu? “Bırak sayıklamayı. Bu kim, o 

kim?” dediğinizi duyar gibiyim. 

Bu: Kızılay’da, entelliğe özenen üniversiteli öğrencilerin takıldığı bir 

kahvehanede nutuk çeken genç adam. Üzerinde, yakası kalkık, geniş, 

yerlerde sürünen siyah bir palto… Boynunda upuzun, gri bir atkı… Sağ 

elinde kanyak şişesi; sol elinde kitaplıktan çıkmış, rulo halinde 

Dostoyevski’nin “Yeraltından Notlar”ı. Teatral jestlerle okey masasındakilere 

sesleniyor: “Baylar ben şimdi size, ister dinlemek isteyin, ister 

istemeyin, neden bir böcek bile olamadığımı anlatmak istiyorum. Tüm 

içtenliğimle söylüyorum, ben pek çok kez bir böcek olabilmek istedim. 

Ama bunu bile başaramadım...” 

Masadakilerden biri keyifle okeyi ortaya koyuyor. Bambaşka dünyalarda 

gezindiği anlaşılan gence göz kırparak gülümsüyor. Diğerleri “Kafa 

ütüleyip durma.” mealinde işaretler yapıyor. Masada önce bir uğultu, 

hemen sonra büyük bir şangırtı… Taşlar yeniden dizilirken, o, önce 

şişeden bir yudum alıyor, sonra elindeki yırtık pırtık sayfalardan bir yeri 

bulup okumaya başlıyor: “Baylar, yoksa sizi güldürmek istediğimi mi 

sanıyorsunuz? Ama yanıldınız bunda da. Ben hiç de sizin düşündüğünüz 

ya da düşünebileceğiniz gibi şen bir adam değilim. Ama gene de bütün bu 

gevezeliklerime sinirlenerek (sizin sinirlendiğinizi anlıyorum) benim ne 

tür bir insan olduğumu sormak istiyorsanız, cevap vereyim size…” 

124


Nasıl bir insan olduğunu Dostoyevski’nin kahramanının hezeyanlarıyla 

uzun uzadıya anlattıktan sonra birden susuyor. Masadakileri, yeni fark 

etmiş gibi bir süre süzüyor. Gazaba geliyor birden. Beddualar savuruyor. 

Duruluyor sonra. En dokunaklı sesiyle okumaya devam ediyor: “Siz hiçbir 

zaman yıkılmayacak billur bir köşke yani gizlice de olsa dilinizi çıkaramayacağınız, 

nanik yapamayacağınız bir billur köşke inanmışsınız. İşte bu 

köşkten benim korkmamın asıl nedeni: Belki de billurdan oluşu, hiçbir 

zaman yıkılmayacağı ve karşısında gizlice de olsa dilimi çıkaramayışım…” 

Masadakilere dilini çıkarıyor. Abartılı bir nanik hareketi yaparak benim 

masama geliyor. Bir “Turist Ömer” selamı çakarak oturuyor. Deminden 

beri hissettiğim şaşkınlık, acımayla, burkulmayla, tuhaf bir heyecanla 

harmanlanıyor. Bütün gördüklerime, duyduklarıma rağmen beni tanımasını 

bekliyorum. “Hocam…” diyerek ellerime sarılmasını… Ama beni 

tanıdığına dair hiçbir işaret yok. Cildi dağılmış, sayfaları birbirine karışmış 

“Yeraltından Notlar”ı masaya koyuyor. Sayfaları karıştırıyor. Parmağını 

bir yere koyuyor ve orada yazılanları gözleri kapalı, okuyor: “Eninde 

sonunda bayım, şu sonuca varıyoruz: En iyisi hiçbir şey yapmamak! En 

iyisi bilinçli bir şekilde hiç kıpırdamamak! Evet, yaşasın yeraltı!” Ve 

karşımda kıpırdamadan durmaya başlıyor. Rol icabı sahnede donar vaziyette 

duran oyuncu gibi. Masanın üstündeki dağınık sayfalara bakıyorum, 

bir de gözlerine. Gözlerinin ta içine… Uçsuz bucaksız bir boşluğa düşüyorum. 

Hüngür hüngür ağlayacağım. Bu kitabı ona ben tavsiye etmiştim. 

Kaçar gibi çıkıyorum kahvehaneden. 

O: Kara gözlü, kara kaşlı, yağız liseli delikanlı. Onu okuttuğum üç yıl 

boyunca hep sınıfın ön sıralarında oturdu. Devamsızlık etmedi. Okula bir 

gün bile hazırlanmadan gelmedi. Sorulan hiçbir soruyu cevapsız bırakmadı. 

Övüldüğü zaman mahcubiyetten yanakları al al olurdu. “Ölçülü davranış 

nedir?” dense onu gösterirdim. Yüksek sesle konuştuğuna, güldüğüne 

tanık olmadım. Öfkelendiğine, abartılı bir hareket yaptığına da… Sınav 

125


kâğıtlarını cevap anahtarı olarak kullanırdım. Ne bir fazla yazardı, ne bir 

eksik. Kompozisyonlarını harfine dokunmadan okul dergisinde yayımlardım. 

İyi bir edebiyatçı olacağına inanıyordum. 

Her kurala uyan ender öğrencilerdendi. Bayrak törenlerinde, öğrenciler 

kılık kıyafet konusunda uyarıldığında, örnek olarak o gösterilirdi. 

Böyle durumlarda, başı önde, huzursuz bir şekilde dururdu. Belli ki böyle 

teşhir edilmekten hoşlanmıyordu. 

İyi bir kitap kurdu olmuştu. Hafif kitaplar kesmiyordu onu. Dünya 

klasiklerine başlamıştı. “Dostoyevski sardı beni” demişti bir defasında. 

Onu edebiyata yönlendiriyordum. Ama istikbali parlak bir genci edebiyat 

gibi gelecek vaat etmeyen bir yola sürüklediğim için herkes kızıyordu 

bana. En başta ailesi buna karşıydı. Babası, onun asker olmasını istiyordu. 

Bunun için Harp Okulu sınavlarına girmeye zorluyordu onu. O ise askerlikten 

nefret ediyordu. Sonunda Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni tercih etti. 

Zor girilen, mezunlarına hayatta ilerleme imkânları sağlayan bu okula 

kimse itiraz etmemişti. Liseyi iyi bir dereceyle bitirdi ve tercih ettiği 

fakülteye girmeyi başardı. 

O zeki, çalışkan, terbiyeli çocuğa hayrandım. “Bir oğlum olacaksa, 

böyle olsun” diye dua ediyordum. 

* 

Öyle bir genç nasıl bu hallere düşerdi; aklım almıyordu. Uykularım 

kaçtı. Kendimi de sorumlu tutuyordum. Ailesiyle konuşmaya karar verdim. 

Kırk yaşlarında, kederi yüzüne resmedilmiş bir kadın beni içeri buyur 

etti. Sade döşenmiş salona alındım. Evin erkeğinin benimle görüşmek 

istemediğini biliyordum. Telefonda, oğlunun öğretmenlerini suçlamış, 

gencecik dimağını zehirli fikirlerle iğfal ettiğimizi söylemişti. Muhtemelen 

evde değildi. On üç- on dört yaşlarındaki kızları, “Hoş geldiniz hocam” 

dedi gülümseyerek. “Ne içersiniz?” Bir şey içecek durumda değildim. 

Israr edilince “Çay” deyiverdim. 

126


“Oğlunuz nasıl?” diye sordum. Konuya girmek her halükârda zordu. 

Ve böyle bir soruyla girmekten başka çare gelememişti aklıma. Kadın, 

beklediğim gibi, ağlamaya başladı. Kocasının suçlamalarından bahsettim. 

“Belki de haklıdır…” dedim. Başını, “hayır” anlamında sert bir şekilde 

salladı. Kızı, elinde çay tepsisiyle salona girerken, kadın, duvardaki 

üniformalı resmi gösterdi. “Hiç kimseyi suçlamaya hakkımız yoktur. En 

büyük kabahat şundadır!” dedi. 

Şu: Resimdeki. Kıdemli başçavuşluktan emekli… Biri oğlan, biri kız 

iki çocuk babası. Hanımın anlattığına göre: Birçok meslektaşı gibi disiplin 

ve mutlak itaati hayat tarzı olarak benimsemiş. Evini kışladan ayıramamış, 

çocuklarını ve eşini asker sanmış, onlara asker gibi davranmış, sonuç 

alamayınca “kafayı yeme” kertesine gelmiş. 

“Günyüzü göstermedi bize” diyordu kadın. “Subay sınıfına geçmek için 

didindi durdu, olmadı. Bu defa, oğlumuz subay olsun, diye tutturdu. Hayallerini 

onda gerçekleştirmek istiyordu. Çocuk hep bir cenderede yaşadı. Kurallarla, 

programlarla yatıp kalktı. Başardıkça daha fazlasını istedi babası ondan. 

Kör bir başarma ihtirası sarmıştı ruhunu. Çocuğun mutsuzluğunu görmüyordu 

bile. Çocukcağızım bir defasında, ‘Okula bir kez olsun kravatsız gitmek 

istiyorum anne’ demişti. Arkadaşları gibi kabahat işlemeyi, azarlanmayı, hatta 

cezalandırılmayı arzuluyordu. Müdür onu örnek kılıklı öğrenci olarak arkadaşlarının 

karşısına diktiği gün, oğlum gelip evde ağlamıştı. ‘Anneciğim 

kendimi çok fena hissettim. Çok rezalet bir durumdu…’ diye yakındı. Babasının, 

okul idarecilerinin ondan hoşnut olması yetmiyordu ona. Arkadaşlarıyla 

kaynaşmak, onlar tarafından da sevilmek istiyordu. İnsanı fıtratının dışına 

sürüklemeye çalışırsanız böyle olur.” 

Kadının anlattıkları hem üzdü hem de rahatlattı beni. Ortada üzücü bir 

durum varken, sırf bundaki sorumluluğum azaldı diye rahatlamıştım. Oysa 

neydi beni buraya getiren? Çok geçmeden, bu rahatlık hissinin utanç verici 

olduğunu düşünmeye başladım. Kızdım kendime. Bu ruh haliyle kadına ve 

kızına teselli edici birkaç söz söylemek istedim. Pek başardığım söylene- 

127


mez. “Tedavi görmeli, profesyonel yardım almalı…” dedim en son. 

“Evet” dedi kadın, “Onun da babasının da tedaviye ihtiyaçları var. İkisi de 

yeraltında çünkü.” 

Kadın, beni uğurlarken dedi ki: “Hocam, siz çok okuyor ve öğreniyorsunuz. 

Öğrendiklerinizi başkalarına da öğretiyorsunuz. Ben çok kitap 

okumam; ama yaşayarak şunu öğrendim: Sevgi, anlayış, hoşgörü olmadan 

gerçek anlamda hiçbir şey öğretilemez ve hiçbir başarı elde edilemez.” 

Ben ki öğretmeyi meslek edinmişim, kapının eşiğinde, acılarla 

yoğrulmuş bu kadının huzurunda beceriksiz bir öğrenci gibi hissettim 

kendimi. 

128


Necdet EKİCİ 

d.1955-K.Maraş 

"GÜL BİTİRMEK İÇİN TOPRAK 

OLMAK GEREK" 

Sen küçüktün yavrucuğum. Beyaz, narin parmakların kurşunkalem 

kavrayalı ve gözlerin, zihnin renkli-resimli kitaplarla tanışalı daha ne 

olmuştu ki!... Henüz ilkokul ikinci sınıftaydın. Kâğıtla, kalemle, okulla tâ 

o zaman dost olmuştun. 

Aslında akıllı çocuktun, uslu çocuktun. Evimize misafir geldiği günler 

hariç, fazla gürültücü, mızıkçı, kıskanç, yaramaz da sayılmazdın. Hepsi 

iyiydi, güzeldi de hani şu gereksiz ısrarların olmasa, kafana taktığın şeyi 

inatla sürdürmen olmasa, belki seni daha çok sevecektim. 

O kadar işimin arasında, daktilomun başına oturduğum en hassas, en 

duyarlı, belki de en sinirli olduğum bir anda beni bölüverirdin. Elinde bir 

kâğıt, bir kalemle ansızın yanıbaşımda bitiveren "yedi belâ" sendin. 

Halbuki daha önce kaç kez ikaz etmiş, "Ben çalışırken odama girme!" 

diye yasaklar koymuştum sana. Hatta bir defasında "tak tak" kapıyı vurmana 

çok kızmıştım da annen zor almıştı seni elimden. Bunu en iyi sen 

bilirdin. Bütün hafızamı topladığım, garip sancılar içinde kıvrandığım, kafamda 

olgunlaştırdığım ayrıntıları henüz montajlayamadığım böyle duygusal 

bir "doğum" atmosferinde davetsiz misafirliklerin beni çok kızdırır- 

129


dı. Bil ki o günüm ölürdü. Niçin böyle yakardın bilmiyorum? Bütün 

tembihlerime rağmen yine anneni atlatır, ürkek gözlerle, yüreksiz bir 

kelebek gibi usulca ilişirdin masamın öbür ucuna. Bakışlarımdan anlardın 

her şeyi. Ne de olsa artık anlaşmış, orta yolu bulmuştuk: Dikkatimi dağıtmayacak, 

ben sormadan cevap vermeyecektin. Emir tekrarını sanki gözlerinle 

yapardın; "Tamam babacığım; hiç konuşmayacağım, soru sormayacağım, 

seni rahatsız etmeyeceğim!" Gözlerimin arkasına sakladığım o can 

tebessüme inat, aramıza düşen buzdan bir sessizlik, "Tamam" derdim 

kupkuru. Soru sormamak şartıyla artık yanımda oturabilecektin. Bu bile 

yeterdi sana. Sevinirdin. Baba ile oğul arasına düşen bu gizemli sessizlik 

sonradan yine de içime batardı. Vicdan azabı çekerdim. Biliyorum seni 

kahreden belki de benim ilgisizliğimdi. Belki de bunu sırf yanımda olmak, 

yakınımda, bulunmak, beni çok özlediğin için yapardın! 

Haklı olan sendin aslında. Bir çocuğun gün boyu ayrı kaldığı babalıyla 

akşamları birlikte olmak, birlikte oynamak, konuşmak, soru sormak 

istemesinden daha tabii ne olabilirdi? "Veya babanın çocuğuna ayıracak 

vakti olmamalı mıydı? Annen bile bazen haklı olarak isyan ederdi. Yanında 

birşey okutmaz, elimdeki gazeteyi, kitabı zorla çekip almaz mıydı? 

"Hiç konuşmuyorsun, çok sessizsin!" diye sitemler etmez miydi? Yazmak 

baban için bir sevda idi yavrucuğum. Mecburdum yazmaya. Kolay mıydı 

devrilmiş; ihtiyar bir söğüt bedeninden yeşil bir sürgün yeşertmek. Bunu 

zamanla anlayacaktın... 

Bazen bakardım sana, dirseklerin masada, yanakların iki avucunda, 

daha bana sarılmadan, kuş tüyü öpücüklerimi vermeden, yaptığın resimlerini 

göstermeden, boynun yana bükük karşımda öylece uyuyakalmışsın. 

Düşmenden korkar, usulca kucaklar, yatak odana taşırdım seni. İçgüdüsel 

sarılırdın. Koklardım seni. Alnına kelebek dokunuşunda bıraktığım öpücükler, 

yavaşça çekerdim yorganı üzerine. Bazen de uyku vurgunu gözlerin 

dalgın, esneyerek beni seyrederken görürdüm seni karşımda. İçime 

batardın. Yine de aklından geçenleri sormaz, anlaşmamızı bozmazdın. 

130


Yazımı bitirdiğimi, rahatladığımı yüz harlarımdan, bakışlarımdan anlardın. 

O zaman yüzünde güller açar, canlanırdın. Başlardın konuşmaya, 

dünyanın sorusunu sormaya! Sabırla dinlerdim seni. Artık Bremen Mızıkacıları 

da bizimdi, karakucak güreşleri de. Elimize çarpa çarpa peşrev 

yapardık daracık odaya serili çayır rengi halı üzerinde. Dayın ezberletmişti 

ya o sözleri, artık en büyük cazgır da sendin: 

"-Hani Ali, hani Veli? 

Hani Kurtdereli? 

Pirimiz üstadımız Hazret-i Hamza belli! 

Vur sarmayı künde at, 

Gönderelim Hazret-i Muhammed'e salâvat! 

Alta düştüm diye üzülme, 

Üste çıktım diye sevinme! 

Alta düşersen apış, 

Üste çıkarsan paça kasnaktan yapış! 

Korkma pehlivanım korkma! 

Şahin de küçüktür ama, 

Gökten indirir turnayı. 

Cenab-ı Allah vermesin kimseye illeti! 

Sizlere ihsan etti iman ile kuvveti! 

Varolsun yeryüzünde kahraman Türk Milleti!" 

Kahkahalarla gülerdik. En çok da dedenin hoşuna giderdi. Gözlerinde 

nemli bir ışıltı dimdik oturur, dudakları kımıl kımıl bir garip canlanırdı. 

Sayende hepimiz ezberlemiştik o uzun sözleri. 

Güzel olan seni okumaktı... 

131


İşte yine yazı odamda karşımda oturduğun bir andı. Saatleri sabırla e- 

ritmiştik. Bitirmiştim yazımı, toparlanıyordum. Baktım, gözlerinde tatlı bir 

menevişlenme. 

- Baba, demiştin. "Öğretmenler Günü"nde öğretmenime bil bakalım 

ne hediye edeceğim? 

- Bilmem... Ne hediye edeceksin? 

- Kitap!... 

İşte ne olduysa o anda oldu. Seni üzen bir çift söz dilimden kurtuluverdi: 

- Hayır, kitap olmaz! Başka birşey hediye et... 

Şaşırmıştın. "Aferin!" dememi beklerken, "Seni tebrik ederim oğlum!" 

dememi beklerken, bu ani, bu kesin reaksiyonum karşısında şaşırmıştın. 

Önce şaka yapıyorum sanmıştın. Şaka yapmadığımı, gülmediğimi, hatta 

gülümsemediğimi görünce de kaşların havada hayretle bakmıştın yüzüme. 

Bir anda gözlerin bulanık, yüzün karmakarışık olmuştu. Dudaklarında bir 

müjde gibi tomurcuklanan "kitap" coşkusunu daha doğmadan öldürmüş, 

ezmiştim. Kısa, isyanlı bir sükûttan sonra başını iki yana sallamış ve tiz 

bir sesle haykırmıştın: 

- Hayır! Hayır, ben kitap hediye edeceğim!... 

Seni çok üzdüğümü anlıyordum. Çok üzüldüğün kesindi. Gerçekten 

buna değer miydi? Öyle ya, kitaptan daha iyi bir hediye mi olurdu? Herkes 

öğretmenine "Öğretmenler Günü"nde kolonya, çorap, mendil, havlu 

götürürken; çiçek yaptırırken; hatta baklava, çikolata sardırırken; sen 

kitabı tercih etmiştin. Kalıcı olanı tercih etmiştin. Çocuk yaşma rağmen bu 

düşüncenden dolayı -dedim ya- kutlamalıydım seni. "Aferin oğlum!" 

demeliydim: "Her kitap, karanlık dağ başında bir ateş yakmaktır." Öyleyse 

niye? Söylesem, "Bak oğlum," desem ve tane tane anlatsam, gerçekten 

anlar mıydın? İnanır mıydın bana? Belki de hiç mi hiç anlamayacaktın 

beni. Şiddetle itiraz edecektin. Yoksa katı bir gerçekle seni biraz daha mı 

132


üzerdim? Oysa sen sırf bunu söylemek için bunca saat karşımda beklememiş 

miydin? Daktilomun "çat çat" seslerine katlanmamış mıydm? 

Düşünüyordun. Düşündükçe aklın daha da karışıyordu: "Nasıl olur da, 

kitaplarla, kâğıtlarla, yazmakla, çizmekle haşır-neşir olan; herkese (başta 

öğrencilerine) kitaplar tavsiye eden; "Kitapla dost olun" diyen bir baba, bir 

öğretmen "Kitaba gerek yok!" diyebilirdi?!" Ve haklı olarak isyan ediyordun: 

Bir yazarın oğlunun böyle bir günde öğretmenine kitap armağan 

etmek istemesinden daha tabii ne olabilirdi? 

Gözlerinde bin bir soru işareti, yüzün perde perde solarken, ağlamaklı 

bir sesle: 

- Ama benim öğretmenim kitap okumayı çok seviyoo! demiştin. 

- Mutlaka öyledir. Bunun tersini düşünmek bile istemem... 

- Ama öyleyse neden? . 

- .................... 

Sustum. Dilimi salladım yine söyleyemedim. Körpe yüreğinde belki 

yorumlayamazdın söyleyeceklerimi. Sırf seni şaşırtmak veya üzmek için 

ise asla olamazdı. 

Dudaklarımda yumuşak, ipeksi bir ses: 

- Kolonya veya mendil götürsen... Veya çiçek yaptırsak olmaz mı? 

Suratını asmış hiç cevap vermiyordun. Dokunsam ağlayacak gibiydin. 

- Bak herkes öyle yapmıyor mu? 

- Ama ben, senin yazdığın kitaplardan birini verecektim. "Bak öğretmenim 

babam yazdı bu kitabı. Sizin için imzalattım." diyecektim. 

Boynum yana bükük, suçlu gülümsedim. Sanki teslim olmama saniyeler 

kalmıştı. 

- Ama şimdi istemiyorum! Hiçbirşey de götürmüyorum. 

- Neden? 

- Götürmüyorum götürmüyorum işte! 

-Ama neden? 

133


- Sen... 

- Söyle söyle: "Sen..." 

- Sen aslında kitaplarına kıyamıyorsun!!! 

-Oo..! 

- Kıyamıyorsun işte! 

- Yapma... Evimiz kitap dolu. İster benimki, ister başka bir yazarınki 

olsun ne önemi var!? 

- Hayır, kıskanıyorsun! İstersen... 

-Evet... 

- Kızmayacaksın ama. 

- Tamam kızmayacağım. 

- Parasıyla sat bana. 

- Ah..hh...hu... 

Aynen böyle demiştin: "Parasıyla sat bana." Çok hoşuma gitmişti. 

Kahkahalarla gülmüştüm. Gürültüye annen içeriye girdiğinde "Bak oğlun 

ne diyor!" demiştim. Sen hariç beraberce gülüşmüştük. Farkediyordum, 

biz güldükçe senin suratın buruşuyor, gözlerin buğulanıyordu. Sonra 

annen de sana destek çıktı. Anne-oğul beni köşeye fena sıkıştırdınız. 

Dayanma gücümü kaybettim, teslim oldum: 

- Tamam, dedim. Getir ordan bir kitap, imzalıyorum. Ama parasını 

alırım haa! Veresiye filan da yok(!)... 

- Tamam... 

Kitaba doğru bir gidişin vardı ki görmeliydin. Gözlerin su altında gülümseyen 

çaytaşları gibi ışıl ışıldı. 

(Biliyor musun, şimdi lise son sınıftasın; bana olan borcunu hâlâ ödemedin.) 

Sevindin. Hikâye kitaplarımdan biri çoktan önüme konulmuştu bile. Dirseklerin 

masada, iki gül demeti yanakların avuçlarında, gözlerin kalemimin 

ucunda: "Oğlumun öğretmeni Filiz Hanıma sevgi ile..." Rahatladın. Gözlerin- 

134


de bulgur bulgur bir kaynama. Dünyalar senin olmuştu. "Keşke biraz daha 

fazla yazsaydın babacığım-"demiştin. Fakat "Kitaba gerek yok" sözüm, içinde 

bir ukde bir düğüm olarak kalmış, uzun bir süre de kalmaya devam edecekti. 

Bunu bir gün en iyi sen anlayacaktın. Beraberce anlayacaktık. 

Nihayet 24 Kasım... 

Öyle anlatmıştın: Herkes, renk renk jelatinlere sardırdığı hediye paketlerini 

sınıf başkanının okuduğu numara sırasına göre öğretmeninin elini 

öperek veriyormuş. Bir iki öğrencinin dışında hemen bütün sınıf o gün 

hediyelerle gelmiş. O iki öğrenci de çok fakirmiş. İsimleri okunduğunda 

kızarmışlar, ağlamaklı ağlamaklı olmuşlar da o gün hiç konuşmamışlar. 

Gelen hediyeler arasında neler yokmuş ki: Havlular, çoraplar, masa 

örtüleri, dantelalar, yazmalar, kolonyalar, parfümler, çiçekler, çikolatalar. 

Hatta kırmızı kurdelalı çeyrek altın bile getirenler varmış! O kadar çok 

hediye gelmiş ki öğretmeninizin masası vitrinler gibi dolup taşmış. Bazı 

paketleri öğretmeniniz de sizin gibi çok merak ediyor, heyecanlanıyormuş. 

Hemen serçe parmağının uzun tırnağını bıçak gibi kullanarak çıtır çıtır 

açıyor, "Ay camım!" diyerek teşekkür ediyor, bağrına basıyor ve yanaklarınızdan 

öpüyormuş. O gün herkes neşeliymiş. Ama en çok da 

öğretmeniniz!... Gözleri cıncık cıncık, herşeye kahkahalarla gülüyormuş. 

"Aferin çocuklar!" diyormuş 1 . "Diğer öğretmenlerinize karşı beni mahcup 

etmediniz. Sevginizi ispat ettiniz. Bu benim için bir onur meselesiydi." 

Giderken hediyeler öğretmeninizin kucağına sığmadığı için yardım 

etmişsiniz. İki siyah poşete doldurmuş da öyle götürmüş evine. O gün 

yürüyüşü bile bir başkaymış. Senden başka öğretmeninize kitap hediye 

eden yokmuş. Ama çok sevinmiş öğretmeniniz. Hatta "Aa... Bakın Çocuklar 

arkadaşınızın babası yazarmış! Ay ne kadar güzeel! Çok severim kitap 

okumasını. Daha önce niçin söylemedin babanın yazar olduğunu?! Teşekkürler! 

Babaya selâm!" diyerek seni taltif etmiş. O an çocuklar,"Keşke 

bizim de babamız yazar olsaydı!" diyerek sana gıpta ile bakmışlar. "Gör- 

135


meliydin baba beni" demiştin. "Seninle öyle bir gurur duydum ki! Şimdi 

sınıfta herkes seni merak ediyor. Öğretmenimiz bile!.." 

Benim zamanımda henüz "Öğretmenler Günü" diye birşey yoktu oğlum. 

Ne öğretmenimize gül kesip götüreceğim çiçekli bahçemiz, ne de 

şimdiki gibi kitap dolu odamız vardı. Kolonya, çorap, mendil, havlu, 

çikolata gibi şeyler ise zâten adetten değildi. 

Yağmurda akmasın diye çatısına içten naylon çekilmiş kırmızı kiremitli, 

duvarları çamur sıvalı, bir odalı kutu gibi evlerde kitap mı olurdu? 

Dört mevsim küflü saman, sulanmış toprak kokan bu daracık evimizde 

birşe-yin hayali süslemişti içimi: Sabırla uç vermesini beklediğim bir 

şakayık... Tohumunu sarı bir "Vita" kutusuna özenle ekmiştim. Açınca 

onu verecektim öğretmenime. Onu vermenin hayalleriyle renklenmişti 

gönlüm. Nihayet bir sabah yeşil bir uç müjde gibi "Merhaba" dedi. Zamanla 

dallandı boylandı. Birgün tam tepesinde mercimek büyüklüğünde 

yeşil bir yoğunlaşma ve nokta nokta ışıklanın bir kızartı. Nihayet açmıştı 

şakayığım. Sanırdınız ki kırmızı küçük bir ampul... Annem her sabah o 

ışıklı, sessiz, yumuşak kızartıya bakar, "Bana memleketimizi hatırlatıyor" 

der, ardından derin bir "Of!" çekerdi. Anlardım ki o da çok seviyor. 

Bir gün ne oldu biliyor musun? Okuldan döndüğümde gördüm: O ışıltılı, 

sessiz kızartı yerinde yoktu. Yüreğim, yüreğimdeki cemre yoktu. Ta 

başından koparılmıştı. Bir tuhaf oldum. Hüngür hüngür ağladım. Sonradan 

annem anlattı: Kapı komşumuz Tahir Emmi'nin Remzi diye sümüklü, 

yaramaz, saçları çiğdem gibi sarı bir çocuğu vardı. Ben yokken annesiyle 

evimize gelmişler. Minder atıp eşiğe oturtmuş annem. Fakat Remzi ikide 

bir kaybolup duruyormuş. Bir hınzırlık düşündüğü belliymiş. Az sonra 

elleri arkasında hırsız kediler gibi diken diken bakarak içerden çıkmış. 

Hani aklına da gelmemiş değil annemin. Bir de ne görsün, arkasında 

sakladığı benim şakayığım değil mi? Kor gibi yanıyormuş avuçlarında. 

Parçalamadan elinden zor almış. Çok canı sıkılmış, çok öfkelenmiş annem 

ama, misafirdir diye de hiçbirşey diyememiş- Dedim ya çok ağladım. Sapı 

136


bile olmayan o güzelim şakayık ne yapılırdı?.. Ben de ona çöpten kalem 

gibi bir sap takmış, ertesi gün öyle götürmüştüm öğretmenime. 

Öğretmenimiz, koyu çimen yeşili gözlü, su gibi akan uzun siyah saçlı, 

Güler adında bir bayandı. Bekârdı. Sapı çöpten olan çiçeğimi utanarak 

sessizce uzatmıştım kendisine. Önce şaşkın şaşkın bir elimdeki çiçeğe, bir 

bana bakmış ve hafiften gülümsemişti. Yanaklarım ateş gibi yanıyordu. 

Galiba o an söyleyeceği tek kelime dahi beni darmadağın etmeye yetecekti. 

Dilim, ağzım kupkuru olmuştu. Ama söylemedi hiçbirşey. Sadece 

duygulu gülümsedi, hepsi o kadar. Eğer heyecanlanmasaydım: "Öğretmenim" 

diyecektim, "Bu çiçeğin tohumunu dayım ta memleketten gönderdi. 

Kutuda annemle senin için yetiştirmiştik. Ama kazaya uğradı, 

kırıldı. Ne olur kabul edin!" Söyleyemedim hiçbirşey. Öğretmenimiz sanki 

söylemek istediklerimi anlamış gibi çimen yeşili gözlerini gözlerime 

dikmiş, "Anlıyorum seni" demişti. O an bana sarılıp yanaklarımdan öpmüş, 

neden bilmiyorum, ama gözleri buğulanıvermişti. Sonra sınıfa dönüp 

demişti ki: Çocuklar, bu benim için hediyelerin en güzelidir. Bana değişik 

şeyler hatırlattı. Arkadaşınız aslında bir gül değil, gül kadar güzel yüreğini 

verdi. Sınıfınız adına kendine teşekkür ediyorum." Aynen böyle demişti. 

Tabii dünyalar benim olmuştu! 

Neyse, yine sana dönelim: 

24 Kasım'ın üzerinden onbeş gün kadar bir zaman geçmişti. Bir akşam 

eve omzunda askılı çantan, asık bir suratla döndün. Ne montunu vestiyere 

asmış, ne de ayakkabılarını çiftleyip ayakkabılığa koymuştun. Hani derler 

yüzünden düşen bin parçaydı. Dokunsam ağlayacak gibiydin. Birşeylerin 

olduğu kesindi. İçimden ya kavga etmiştir, ya zayıf almıştır; ya da öğretmeninden 

azar işitmiştir diye geçirmiştim. Başka ne olabilirdi? Oysa 

değilmiş... En iyisi senin anlatmandı. 

- Hani öpücük yok mu? dedi annen. 

O gün ne anneni, ne de beni öptün. Hiçbirşey söylemeden gözlerin dolu 

dolu önümüzde durdun. Diz çöküp çantanı açtın. Altını üstüne getirerek 

137


birşeyler aradın. Yüzündeki bozuk ifade hâlâ hükmünü koruyordu. Nihayet 

bulmuştun. Hiç konuşmadan, yorum yapmadan bana uzattın: Kapağı çıkmış, 

sayfa uçları buruşmuş, su değdiği için üzerindeki mürekkepli yazılar mavi 

mavi dağılmış biri kitap... Zor okudum: "Oğlumun öğretmeni Filiz Ha... 

İçimde bir kıvrılma, bir eziklik... Eserini, hele de imzalayarak verdiği eserini 

birgün bu halde görmek!.. Benim için bir hicran yarası olmuştur. Bunu en 

iyi yazarlar anlar yavrucuğum. Kitaplar insanın çocukları gibidir. Hep 

söylerim: "Kıymetini bilenlere verilmelidir." diye. O an açmadım sana 

yüreğimi veya açamadım. Fakat kardeşlerinden biri kaza geçirmiş de kucağıma 

tutturmuşlar gibi bir his... Kitabım elimde. 

Kırık, boğuk bir sesle: 

- Gördüm, böyleydi, dedin. 

Baktım, gözlerinde lacivert-mor renklerin oynaştığı buğulu bir mahcubiyet, 

"Böyleydi işte!..." dedin. Sesin iyice titremişti. Sonra devam ettin: 

"Öğretmenimiz sınıftaki diğer kitaplarla birlikte bunu da naylon bir poşete 

çıkınlayıp dolabın üstüne koymuş. Bugün söyledi: "Tatilde herkes bir 

kitap okuyacak!" diye. Öğrencilerin istedikleri kitabı seçmeleri için poşetteki 

kitapları yere dökünce gördüm, böyleydi. Herkes kapış kapış kitap 

seçerken ben seninkini aldım. Hediye ettiğim kitabımı aldım!..." 

Baktım ağlayacaksın. 

- Aa... Üzüldüğün şeye bak! dedim. Ne önemi var, bak aynısından 

bizde bir sürü!... 

Ve yaşına rağmen en büyük lafını ettin: 

Babacığım biliyor musun, bundan sonra öğretmenler gününde ben de 

öğretmenimize çikolata götüreceğim!? 

! "Anlat" dedin, anlattım işte. Bütün teferruatıyla anlattım. Şimdi lise 

son sınıfa gidiyorsun. Yıllar sonra yine karşıma geçmiş: "Yarın yirmi dört 

kasım, öğretmenimize ne götüreyim?" diyorsun. 

138


Zafer ALTUNKOZAOĞLU 

d. 1955-Artvin 

KORKUT HOCA 

Düşüncesizlik işte... Zararımıza olan şeylerle sevinmeyi âdet haline 

getirmiştik. Dersimiz boştu gene. Tebeşirler, silgiler havada uçuşuyordu. 

Ayıptır söylemesi, ahıra döndürmüştük sınıfımızı. Gürültü ve toz içindeydik. 

Üstelik bağırarak konuşmaktan da zevk alıyorduk. Kara tahtanın 

hemen her köşesi, tuhaf yazılarla dolmuştu. Hem de ne yazılar!.. Acele ve 

beceriksizce çizilmiş kalp resimleri, kalbi delen oklar; deli ve kural tanımaz 

duygularımızın ifadeleriydi. Kürsünün önünde, futbol topu görevini 

üstlenmiş eski bir ayakkabı duruyordu. Güreşenler mi, itişenler mi, boğuşanlar 

mı dersiniz? Sıraların üstünde zıplayanlar da cabası. Bulunduğumuz 

anı doyasıya yaşamak yeterli miydi bizim için. Dün ya da yarın umurumuzda 

değildi. Keskin bir ter kokusu kaplamıştı dersliğimizi. 

Dışarıda ise tipi vardı. Küçük kasabamızı avuçlarının arasına almış, 

boğmağa çalışıyordu. İçerisinin o muazzam kokusunu birazcık hafifleten 

de, pencere aralıklarından sızan esintilerdi. Macunlan dökülmüş camlarımızın 

tıkırtısı durulmuyordu bile. 

Bütün sınıf kayıtsızca kendi âlemini yaşarken, açılmayacağından emin 

olduğumuz, alt tarafı tekmelerimizle kapkara kesilmiş ve hatta kırılmış gri 

boyalı kapı, cırlayarak açılıverdi. Kendisini ilk defa gördüğümüz, bizlere 

yabancı, halim selim görünüşlü bir adam olup bitenlere aldırmadan kürsü- 

139


ye yöneldi. Curcuna sürüyordu. Bağrışmalar, çıkarılan acayip sesler, 

cızırtılar susmadı. 

O, bir tek kelime dahi söylemeden, her hangi bir müdahalede bulunmadan 

kürsüdeki yerine oturdu ve sükût etmemizi bekledi. Yüzünün 

çizgilerinde hiçbir değişiklik yoktu. Belli belirsiz bir tebessüm yayılmıştı 

çehresine. Gayet dikkatlice izliyordu bizleri. 

Sonunda, kürsüdeki yalnız adamın sabrı, biz şımarık yaramazların i- 

nadını yendi. Birbirimizle işaretleşerek susma konusunda anlaştık. Sessizlik 

sağlanınca, pencere tarafından başlayarak, her birimizi teker teker ve 

olağanüstü dikkatlice sözdü. Zeytin karası koca gözleri hangimizin üstüne 

dönüyorsa, o tedirgin oluyordu. 

İki kolunu da kürsüye koyduktan sonra: 

- Adım Korkut Canatar, dedi. Karslıyım. On beş yıllık öğretmenim. 

Edebiyat derslerini birlikte yürüteceğiz bundan böyle. 

Kısacık cümlelerini öylesine bir ses tonuyla bitirmişti ki, artık kendisiyle 

ilgili başkaca bilginin gelmeyeceğini anlamıştık. Sesinin rengi, 

samimiyeti, "hepi bu kadar" demişti sanki. Halbuki onun her şeyini merak 

etmeye başlamıştık. Evli mi? Çocukları var mı? Babası, annesi... Hasılı, 

oturup hiç olmazsa bu ders kendisinden bahsetmesini bekliyorduk. Öyle 

yapmadı. Çok sonraları, karısı ve oğlunu bir trafik kazasında kaybettiğini, 

kendisiyle birlikle kalan annesinin de, gelini söz konusu olduğunda "ceylan 

gibiydi" dediğini işitmiştik. 

Şimdi de sizleri tanıyalım, dedi giriş kapısının yanındaki arkadaşımızı 

göstererek. 

"Hayır tanışmayacağız" diyemezdik tabii. Bu adamın insanı büyüleyen 

bir yanı vardı galiba. Bizleri arzu ettiği yöne döndürmüştü hemencecik. 

Sınıf, kendi yörüngesinden çıkmış; onun yörüngesine girmişti. 

Doğrusu şaşılacak durumdu bizler için. 

140


Tanışma işi ortalara kadar gelmişti. Bir kız arkadaşımızın dili tutulmuştu 

heyecandan. 

-Adım... diyor, gerisini getiremiyordu bir türlü. 

Toto Tahsin durmadı. Alaylı bir ifadeyle: 

- Hoca duymuştur adını canım, dedi. Hale'yi bilmeyen mi var. Arkadaş 

artizdir de hocam!.. 

Ve tabii kahkahayı bastı sınıf. Tahsin, arkadaşlarına yön vermiş olmanın 

keyfini yaşıyordu. Beklentimiz, Korkut Bey'in ile bağırmaya başlayacağı, 

hatta Tahsin'e vurmaya kalkacağı, Tahsin'in de onun elini tutacağı, 

böylelikle amacımıza ulaşacağımız şeklindeydi. Gene tahmin ettiğimizi 

yapmayarak bizleri şaşırttı, Hayret ki ne hayret! Hiç istifini bozmadan 

kaldı kürsüde. Ve hâlâ (tuhaf bir şey) gülümseyebilmekteydi. 

- Sen devam et kızım, arkadaşın latife yaptı, dedi etkileyici sesiyle. 

Hâle, utana sıkıla bitirdi konuşmasını. Arkasından diğer arkadaşlar 

devam etti. Kendisinin tanıtımını birkaç cümleyle geçiştirmesine rağmen, 

bizleri en küçük ayrıntıya değin sorgu sual ediyordu. Babamızın ne iş 

yaptığı, evimizin kaç oda olduğu, kardeşlerimizin sayısı... Ve onu benzer 

bilgiler. Bu tanışmanın usulen yapılmış bir şey olmadığını sonraları çok 

iyi anladık. 

Zil çalınca, içeri girdiği gibi olgun, sabırlı, görmüş geçirmiş biri izlenimini 

bırakarak çıktı. Sınıf birbirine girdi arkasından. Hepimiz dersin ve 

Korkut Hoca’nın yorumunu yapıyorduk. Bazılarına göre "ilk derste hava 

bastı", bazılarına göre de "başımıza bela olacak"tı. 

Sonraki derslerimizde sürdü yaramazlıklarımız, fakat azalarak. 

Bir gün edebiyat dersimizin tam ortasındaydık. Fuzuli’nin "Beni candan 

usandırdı, cefadan yâr usanmaz mı?" mısrası ile başlayan gazelini 

işliyorduk. Ağzından çıkan her kelimeyi yudum yudum içerken, arka 

sıralardan bir sakız patlatıldı. Sinek uçsa vızıltısı duyulacak kadar sessiz 

olan sınıfla bomba etkisi yapmıştı. Esasen eski numaralarımızdan biriydi 

141


bu. Yapan da Sülo idi. Yerinde bir kahraman edasıyla oturan Sülo, hocanın 

ağır ağır kendisine yaklaşmasıyla uygunsuz oturuşunu düzeltti, toparlandı. 

Sonra, kendisini yüreğinden vuran şu sözleri dinledi. 

- Senden beklemiyordum!.. Senin gibi yiğit bir delikanlıya yakıştıramadım!.. 

Hep Hazreti Eyüp sabriyle yaklaştı bizlere. Ne yaptıysak yüzündeki 

gülücükleri attıramadık, somurtmadı, kızmadı bir türlü. Dersliğe her 

girdiğinde ışıkların gereksiz yere yanıyor olması da sinirlendiremedi onu. 

Girdi söndürdü, çıktı yaktık. Böylece sürdürdük direnişimizi. Okula hayli 

uzak bir evde kalıyordu. Her sabah alacakaranlıkla birlikte koltuğunda 

kitaplar, soğukları büzülmüş bir halde gelirdi. Paltosu yoktu önceleri. İki 

ay kadar sonra siyah, kalın bir palto alınca, bizler de ısındık onunla beraber. 

Lacivert ceketiyle gri pantalonu pek değişmiyordu. Annesi tarafından 

dokunduğu belli olan kazağı da pek çıkarmadı sırtından. En fazla üç adet 

gömleği vardı. Ancak elbisesini ütüsüz ve kirli, gömlekleri yıkanmamış, 

kunduraları boyanmamış görmedik onu. 

Evinde ve öğretmenler odasında zaman zaman saz çalıp türküler söylediğini 

duyuyorduk. En çok hoşlandığımız yanı da o idi. Güzel çaldığını, 

iyi söylediğini anlatıyorlardı. 

Bir başka hoş yanı da derse girer, yoklama yapıp sınıf defterini yazar, 

kalemini iç cebine koyar ve önümüze gelerek parmaklarını birbirine 

kenetler: 

— Bu gün nasılsınız bakayım? Der. Bu üç kelimeyi her gün yeniden 

ve içtenlikle tekrarladı. Ah o üç kelime!., Bizleri oracıkla mutlu ederdi. 

Güzel bir şarkının nağmeleri gibi gelirdi kulağımıza. Ne bileyim ferahlardık, 

hoş olurduk o sabah. Hepsinden en önemlisi kelimelerin kudretini 

öğrendik böylece. Belki de çoğumuzun düşünmeden söylediği o sözler 

nelere kadirmiş meğer. Türkçeyi mükemmel konuşuyordu. Okuma-yazma 

ve telaffuzu yeniden öğrendik âdeta. Dilimizin tadını ve inceliklerini 

gösterdi bizlere. Hasretle bekler olduk Edebiyat dersini. Lise ikinci sınıfa 

142


kadar yerini dahi bilmediğimiz kütüphane, uğrak yerimiz olmuştu, O 

gelinceye kadar yarı yarıya kapalı olan kitaplık açıldı; yeniden usulüne göre 

tasnif edildi, rafları düzenlendi. Dersi varsa sınıfta, yoksa kütüphanenin 

hemen girişindeki kalorifer peteğinin yanı başında kitap okumakta olurdu. 

Okumanın lezzetine geç vardığımıza hayıflanıyorduk. 

…. 

Kış ortasındaydık, günlerimiz iyice kısalmıştı. Çıkış saatlerimiz karanlık 

oluyordu artık. Okulumuz paydos olmuş, sokaklar öğrenci çığlıklarıyla 

dolmuştu. Birbirlerini kovalarken buzda kayıp düşenler, ağlayanlar, 

çantasını kızak gibi kullananlar, alelacele boyunbağını çözüp ellerinde 

sallayanlar... Çocukça telaşlar hakimdi sokaklara. 

Caddenin tam ortasına geldiğimizde ortaokuldan bir çocuğun ağladığını 

gördük. Külahı, kitapları ve defterleri karların üstüne saçılmıştı. 

Sokak lambasının sarı ışıkları az buçuk ulaşıyordu bizlere kadar. Burnu, 

gözleri kızarmış, dudaktarı morarmıştı. Yerdeki eşyalarını gördükçe daha 

şiddetli ağlıyor, "herşeyim mahvoldu!" diyerek feryat ediyordu. Sanki 

yakınlarını ya da elinden ayağından birini kaybetmişti zavallı yavrucak. 

Yıkılmıştı bütün dünyası. 

Çok geçmeden öğretmenlerimiz geldiler. Beklediğimiz üzere Korkut 

Bey kaldırdı çocukcağızı yerden. Durumdan çok etkilendiği, dişlerini 

gıcırdatışından belli oluyordu. Ufaklığı okşadı. Dağılan eşyalarının toplanmasına 

yardım etti. 

- Ne oldu sana çocuğum? diye sordu sonra. 

Göz yaşlarını silmekten ve hıçkırmaktan ötürü cevap veremiyordu u- 

faklık. Üsteledi. 

- Hadi söyle!.. 

O sırada kasabamızın kabadayısı, umursamaz bir tavırla Korkut Bey'in 

başına dikildi. Ağzında siyah kehribar ağızlık ve ona takılı sigara, sırlında 

uzun bir palto, boynunda beyaz bir atkı vardı. Bıyıklarını bürmekteydi 

143


sürekli. Bizler korkmaya başlamıştık. Düşündüğümüz olur da bu gözü 

kara, korkusuz adam öğretmenimize saldırırsa ne yapardık? 

- Bunlara terbiye verin hoca! dedi Dayı Hasan, hükmedici ve kendinden 

emin sesiyle. 

— Ne gibi bir terbiyesizlik yaptı bu yavrucak sana? 

Korkut Bey'in sesinden de meydan okumalar seziliyordu. 

— Bu velet sigaramı elimin üstüne yapıştırdı! 

- Yanlış yapmış!.. Ama karşılığı, çocuğu bu hale getirmek mi olmalıydı? 

Dayı Hasan diklendi. 

- Bana hak hoca efendi!.. Ben talebelerinden bir değilim, dikkat el! 

Kafamın tasını attırma, yıkarım asfalta!.. 

Son cümlenin ardından gözleri döndü Korkut Hoca’nın. Yumruklarını 

sıktı. Alışık olmadığımız ifadeler belirdi yüzünde. Doğrusu hiç ummadığımız 

bir atiklikle Dayı Hasan'm suratına bir yumruk patlattı. Hasan yere 

yıkılmış, beklenmeyen bu olay karşısında şaşkına dönmüştü herkes. 

— Kalk sersem!., diyordu ağzından köpükler saçarak. 

Dayı Hasan kaç kere ayağa kalktıysa o kadar da uzandı yere. Ağzından 

burnundan kanlar akıyordu. Karşı koyacak gücü kalmamıştı. 

Vere bir tükürük fırlatarak ve küfürler savurarak çekip yitti. 

Bizi sormayın... keyiften dört köşe olmuştuk. Dayı Hasan'ın yaptığı 

densizlikler son bulacaktı. Bizlerin kötü adamı, kötü efsanesi bitiyordu 

artık. Dayı Hasan’ın yumrukla alt edildiğini, yere serildiğini bizzat görmüştük. 

Neden sonra Korkut Bey: 

— Ben ne yaptım?.. Aman Tanrım ben ne yaptım? dedi. Ardından yürüdü 

karanlığın içine doğru tek başına. 

144


Sonraki günler, yeni efsanemizi yaratmakla meşgul olduk. Korkut Hoca'nın 

o küçük öğrenciyi korumak maksadıyla yaptığı kavgayı konuşuyordu 

herkes. Attığı üç yumruğa beş, altı daha ilave edildiği gibi, 

Dayı Hasan’ın hastahaneye kaldırıldığı ve koma halinde yatmakta olduğu 

söyleniyordu. 

… 

Baharı bu efsaneyle bitirdik ve yazı bu efsaneyle getirdik. 

… 

Ve Anadolu'nun doğu damında, toprağın uyandığı bir haziran günü, 

tayininin çıktığını öğrendik. Bizler için yıkımdı bu, dayanılacak gibi 

değildi. Örnek insanımızı, daha da önemlisi kahramanımızı yitiriyorduk. 

Hayatın böyle bir yönünü (ayrılığı) da tanımış olduk. 

Küçük bir kamyona yükledik eşyalarını. Kendisi de annesiyle birlikle 

şoför mahalline bindi. Orta Anadolu'nun orta yerindeki bir vilayetin 

bilmem hangi ilçesine gitti. 

…… 

Lise son sınıf daha farklıydı bizim için. En azından sınıfımızın lambalarını 

açık bırakmıyorduk güpegündüz. 

Hoş bir seda, ılık bir esinti kaldı bize Korkut Hoca'dan. 

145


Bestami YAZGAN 

d.1957- Osmaniye 

YUNUS EMRE OLMASAYDI... 

Meslekte yedinci yılımı doldururken, mezun olduğum liseye edebiyat 

öğretmeni olarak tayin edildim. Bu benim için çok güzel bir durumdu. Altı 

yıl öğrenci olarak bulunduğum, her köşesinde bir hatıram olan okuluma 

öğretmen olarak gelmek beni çok sevindirmişti. Birinci sınıfı şu köşedeki 

dershanede okumuştum, şu bahçede altı yıl koşmuş, oynamış; çocukluğumun 

ve gençliğimin en güzel günlerini burada geçirmiştim. Sıcak yaz 

günlerinde karşıdaki çeşmelerden kana kana su içmiş, okulun bahçeye 

açılan kapısı önünde başım dik, gözüm bayrakta yüzlerce kez İstiklal 

Marşı söylemiştim. İşte yıllarca önünden saygı duyarak geçtiğim öğretmenler 

odası. 

Ve öğrencilerim... Her biri kır çiçeği saflığını ve güzelliğini taşıyan 

öğrencilerim. Onları seyretmeye doyamıyorum. Kendi öğrenciliğimi 

görüyorum onların her hâlinde. 

Nihayet bugün ilk derse girerken, okula başladığım ilk günün heyecanını 

duyuyorum. Karşılıklı olarak kısa bir tanışma ve edebiyat hakkında 

bazı ön bilgiler verdikten sonra, defterlerinin birinci sayfasına Yunus 

Emre’nin: 

146


“Ben gelmedim kavga için, 

Benim davam sevi için, 

Gönüller dost evi için, 

Gönüller yapmaya geldim.” 

dörtlüğünü yazdırıyor ve ilave ediyorum: 

-Çocuklar, bu vatanın insanlarını seviniz! Güzel çirkin, iyi kötü, zengin 

fakir ayrımı yapmadan bu milletin fertlerini seviniz! Bu millete hizmet 

etmekten şeref duyunuz! Şunu iyi biliniz ki, sevdiğiniz kadar sevilecek, 

hizmet ettiğiniz kadar yüceleceksiniz!... 

İkinci ders, üçüncü ders derken günler, haftalar geçiyor. Zaman geçtikçe 

birbirimizi daha iyi tanıyoruz. Gün be gün samimiyetimiz artıyor. 

Ben onları seviyorum, onlar da beni... 

Günlerden salı, birinci dönem sonu yaklaştı. İlk dersim 4-G’ ye. Sınıfa 

girip selam verdim ve masaya oturdum. Not defterini çıkarıp üçüncü 

yazılıları okudum. Başarı durumu iyi. Arkasından birinci dönem ödevlerini 

dağıttım. Yanlışlarına bakmaları için on dakika zaman verdim. Bu arada 

ben de anlatacağım konuyu bir kez daha gözden geçirmeye başladım. 

Birkaç dakika geçmişti ki, bir kâğıt parçası uçarak geldi ve masanın önüne 

düştü. Gittim baktım; öğrencilerden biri kağıttan uçak yapmıştı. 

Kağıdı açtım. Biraz önce dağıttığım ödev kağıdıydı bu. Böyle bir hareket 

beklemediğim için kızmıştım. Ahmet’in yanına gittikten sonra: 

-Çocuklar, şimdiye kadar sizlere hiç tokat vurdum mu, dedim. Ses 

çıkmadı. Karar vermiştim Ahmet’i dövecektim; hem de tokatla. Vurmak 

için elimi kaldırdım. Tam o sırada İrfan, Yunus Emre’nin : 

“Ben gelmedim kavga için, 

Benim davam sevi için, 

Gönüller dost evi için, 

Gönüller yapmaya geldim.” 

147


şiirini okumaya başladı. Şiirle beraber elim havada kaldı. Sanki gizli 

bir güç bileğime yapışmış, hareket ettirmiyordu. Şiir bitince elim kendiliğinden 

aşağıya düştü... 

Hatırlamıştım. Bu, öğrencilere ilk derste yazdırdığım dörtlüktü. Geriye 

döndüm, yavaş ve düşünceli adımlarla masaya oturdum... Evet, öfke ile 

kalkmıştım ve eğer Yunus Emre olmasaydı zararla oturacaktım. 

Ey gönüller sultanı Yunus! Sen ne büyük bir insansın ki, asırlar öncesinden 

uzattığın ışıklı el, nice karanlığı aydınlatıyor; nice yanlışları düzeltiyor... 

O gün akşama kadar Yunus’u düşündüm, Yunus’la yaşadım. Ne olur 

her zaman onunla olabilsek!.. 

148


Hüzeyme Yeşim KOÇAK 

d.1958-Tunçbilek 

ALFABE 

Orta yaşın dinginliği ve sükûnetinde şu ân hadiseleri daha iyi değerlendiriyor; 

şerhler koyup, sayfalar açıyor. 

Öğrenciler teneffüste. İlkler, annesinin elinden tutmuş gelen ürkekler, 

bir alfabeyi dolduran cümlelere belki destanlara yazılı özgün harfler, 

eserler.. 

Severek gülerek gururla seyrediyor. Manzara cıvıltılı. 

İrkiliyor, dışarıda boy atmaya çalışan taze bir baharla gelen şarkıyla. 

“Baharın Gülleri Açtı.” 

Birden boy atmış, depreşmiş hüzün. Alışkın, ama güller dökülüveriyor 

gibi geliyor. Yeşermesi için biraz çabalayacak. 

Anıların ayak sesleri…daha dün gibi. Batıyor çıkıyor; girip dalıyor, 

kurcalıyor. 

Hatırlıyor, o meşum sabahı… 

“Dört köşe kutuların gönüllerine kurulmadığı, iletişimin kalpten olduğu, 

çağca teslim alınmadığımız zamanlardı” diye düşünüyor. 

Nergis ölmüştü ve artık annesizdi. İlaçlar göz önüne geliyor, nöbetler, 

pişmanlıklar, dokunaklı nasihatler, tartışmalar, insan ağırlıkları… 

149


Sevgi sözcükleri boynunu büktüler, içinde yığıldı kaldılar, haberi alınca. 

Kelimeler vurucu. Muhatabına dökülmedikten sonra neylesinler; 

kısı(t)lı sevdalarıyla büsbütün dilsizleştiler. 

(Ya hayatlar? Neden hep başında gibiyiz, daima eksik yaralı ve tamamlanmamış 

gideriz? Hangi konumda nerede olursak olalım, hayatı 

neden asla yeterince anlamlandıramayız; daima aç tutkulu, gizli bir suçlu 

gibi ölümcül günahlarımızla “hikâyemizin” koynunda yaşarız.) 

Sorular, sorular. Artık ne mânâsı vardı. 

Hiçbir şey yapamamıştı. Başında beklemeliydi. Refet izin vermemişti. 

Ama kaldığı akraba evinde sabaha kadar sıkıntıyla kıvranmıştı. 

Ruhu sızlıyordu. (Hep geç oldu Allah’ım. Neden?) 

İçine dolan bir şey… Keder, sevgi dalgası.. Yoğun, kaçınılmaz, kaçılmaz… 

Bir ölüye sevgisini nasıl duyurabilir? Tekrar başlayabilir, mümkünün 

güzelini, kararıp kalmayan geleceği gösterebilir, “Hep istediğin gibi 

olacak anne!” diye vaat edebilir? 

Babası gelip, Bahri Amca’nın evinden onu alıyor, Gülizar Teyze’yle 

beraberce hastahaneye gidiyorlar. 

Son ziyaret. Morgda… Bembeyaz yatıyor, dimdik, boylu boyunca. 

Bütün acıları dindi, huzurda. (Çok çekti! Niçin?) 

Ölüm sebebi: Son zamanlardaki mevcut hastalıklardan en meşumu. 

Ona karşı durumu hep örtbas etmişler, eğlenceli yeşil zamanlarını, a- 

cıya çalmasın diye alabildiğince uzatmaya yeltenmişlerdi. 

Nergis’in hastalığı sinsice ortaya çıkmış, sonra -çaresiz- kanserden söz 

eder olmuşlardı. Tedavi fasılları. Şifa masalları. Yılan kuyruğuna bağlı 

umutlar. 

Anlamaya toparla(n)maya çalışmıştı; bir de bakmışsınız, nereye gömüleceği 

konuşuluyor filan. Yani bunun gibi. 

150


Ahmaklığı mazeret değildi halbuki. Düpedüz annesinin gittikçe yıkıldığını 

görmezden gelmişti; 2 kere 2’yi ekleyememişti. 

Malûm, varı yoğu Nedret’ti. (Beni seviyor mu, aldatıyor mu, tekrar 

kazanabilir miyim, kafasını kırayım mı?) 

Kız, fingirdeğin tekiydi. Bunaltıdan Nergisten fazla, kendisi hayale(te) 

dönmüştü. 

Can çekilmiş.. Ölüye sarılıyor. Geç olduğunu bile bile. Saçmalasa da 

ses çıkarmayıp, göz yumuyorlar. 

19 yaşında artık büyümeli… Soğuk. Çok üşüyor. Babasının sesi, uzaktan: 

“Mütevekkil ol Nihat! Sabret!” 

(Güzel kadındı. Her şey bu kadar ucuz mu? Güzellik, sağlık, zeka.. 

kolayca elden gidecek mi?) 

Boş bekleyişler, avuntular, sahte sahipliklerin tesellileriyle mi vakit 

geçirdik geçireceğiz? 

Babası kâh başını okşuyor, kâh sırtını sıvazlıyor. Konuşmaları insicamsız. 

Zavallı o da şaşırdı. 

Bir başka Nihat devrede… İleri geri bozuk, Tanrı’ya söyleniyor. Ne 

alıp veremediği var ailesiyle. Bellemiş işte, belâ hep evlerinde. 

Gene de.. (Nedret haberi duymuş mudur acaba, yeise kapılmış mıdır?) 

Bir film sarıldıkça, oynadıkça yüreğini kesiyor. 

Sigara tiryakiliği; Nedret yüzünden babasına alkollü yakalanışı; bazı 

kız ailelerinden şikâyetler; “Sen evvelâ oğlunu eğit!” işittirmeleri; ailecek 

baş eğmeleri. 

Annesi sanki sadece günlük ihtiyaçlarını karşılardı ve o.. deli dolu 

gençlik hızıyla yaşarken, kadını atlayıverdi, basıp geçti. Nasılsa, her ne 

yapsa affedileceğini zannederdi. Babaya ise zaten mesafeliydi. 

Ki annesi kolay taşmaz, üzüntüsünü belli etmezdi. Yorulurdu, ağrırdı, 

kanardı ama incitmez yükletmezdi. 

151


“Sırtın terli, gene üşüteceksin Nihatçığım. Ben azıcık keyifsizdim, ilgilenemedim 

kusura bakma oğulcuğum” 

“Nesiyle ilgileneceksin kazık kadar herifin!”. Refet fena kızardı. 

“Hassas çocuk. Akıllıdır zekidir, pek üstüne varma. Düzelecek, meraklanma.” 

Ata yadigârı, “evladiyelik” sözler resmi geçit yapardı. 

Hastahane yeniden gözlerine, burnunun dibine dayanıyor.… 

Sırtına almalı, bir lahza. Sevgisini belli etmeli. Mezara girmeden, gömülmeden 

duygularını akıtmalı. Aksi takdirde yükünü nasıl taşımalı. 

(Belki beni duyar. Seni seviyorum anne! Hep sevdim) 

Esasen ne yapacağını da bilmiyor, “annesiz Nihat’ı” mı gebertsin, eline 

silah alıp, dünyaya mı sıksın, kurşun mu döksün. Hayır, havanda su 

dövsün. 

İşte burada gülüyor; düzensiz dizginsiz düşünceler duygular. Her azası 

mânâsız ve yük.. kalbiyse yekten. 

Gülizar Teyze müdahale etmiyor, ağzı kıpır kıpır. Nihat’ın o zamanlar 

anlamadığı, ezberinden kendi alfabesinden okuyor. 

Davranıyor. Anneyi kaldırmaya çalışıyor. Ağır.. yapamayacak. Dirisini 

kaldırabildi mi de, ölüsünü kaldıracak. 

Yıkıla yıkıla ağlıyor. Adamlıktan çıkmış, insan ağlayışı değil. 

(Neden.. keşke…) 

Bazı lâflar söylemek istiyor, sesi uçmuş. Ölüm Alfabesini okuyamıyor, 

çok yabancı, hâlâ tıfıl. Bitkin, kör gözlerle geziniyor. 

(Annem olsaydı beni çoğaltırdı.) 

Görünmez bir el adeta onu durduruyor. Bakışları tek noktaya mıhlanıyor. 

Bebekler, küçük insan ölüleri… Şimdiye kadar hiç şahit olmadığı 

sahneler. 

Beter üzülmesi gerekirken, annesinin kaybından duyduğu amansız ıstırap 

hafifliyor. 

152


Bebeklere, hayatları doğmadan bitmiş, hiçbir deneyimin malikiyetin 

sahibi olmamış, iki dünya arasında kalmış, herhalde “hayatları” hep 

sorgulanmış, asla “olgunlaşamayacak” “A(a)dem” uzantılarına odaklanıyor. 

(Yedek bile değiller.) Ve sağanak boşanıyor. 

“Biz hiç değilse güzel günler gördük.” 

Refet omzunu tutuyor. Teselli edici, dindarane sözler: 

“Hastaydı. İyileşme ümidi yoktu. Bu dünyada tam bir tutukluydu. Artık 

hür… Kazandı da gitti. Hastahanede ömür geçirmesini ister miydin.” 

Nergis’in bir defa daha yüzünü ezberliyor. 

“Allah’a ısmarladık öğretmenim! Tanrı’ya dua edeceğim; sana iyi 

bakması için.” 

Bütün sözler, söylenecekler, içinden yükselenler, aminler ve çerçeveli 

kimlikler karmakarışık oluyordu sonra.. Ezber bozan ölüm, oyunbaz kader. 

Önce ölüye ağlıyordu, bundan böyle özüne.. yaşama inançlarının yitmişliğine, 

fuzuli gelen cismine. 

Şimdi ne yapacaklar. Birbirlerinden başka kimseleri yok. Üstelik Nergis…..YOK. 

Ankara caddelerinde babası Refet’le birlikte yürüyor. Ertesi gün annesiyle 

son bir yolculuk yapacak, cenazeyi kasabalarına taşıyacak, gurbet 

elde bırakmayacaklar. 

Aslında yolların hepsi birdi. Mekân bir.. Önemsizdi cevhersizdi insanlar. 

İrinli tükenmiş zamanlar yaşardı. Hayat ölüm için vardı. Evrende her 

“rahim” cehennemin ağzına adam taşırdı. 

Bay Ölüm’den nefret ediyordu. Gamdan, tasadan, hüsrandan, keder 

ve gussadan. Çileden, ıstırabın diş(l)isinden.. Çünkü tazeliğini ve “hayatın 

cildini” bozuyordu. 

O zehirli bahar sabahını, “Baharın Gülleriyle” birlikte çizdiğinde, buna 

benzer duygular, izlenimler sökün ediyordu. 

153


Babasına ziyadesiyle üzülüyordu. Annesiyle birlikte tükenmişti. Bazen 

birlikte ağlıyorlardı. Ne yapacaktı koca adam. İki insan. 

Böyle yalınayak, çıplak, kuru, bir başına… Başkent Ankara’da, kasabada, 

dünyada. En önemlisi yan yana. (Gömleğinde kirli, ah baba!) 

Hastahane çıkışı, hallerinde herhalde bir tuhaflık vardı. Gelip geçenler 

acayip acayip bakıyordu. Yahut Nihat, tüm varlığı çiziyor yadırgıyordu. 

Öfkeli, ters, acizdi. Muhtaç mutsuz ve terkedilmişti. Annesini tezden 

özlemişti. Artık yeterdi. 

(Öğrencilerini bile bahçe kapısına kadar geçirirdi. Dudaklarından hiç 

kötü söz duymadım. Yalnızken, hoşlandığı için “Gülbeşeker” diye çağırırdım, 

hemen koşup sarılır, başını göğsüme dayardı.... Fazlasıyla iyi bir 

eşti………… SEVGİLİ GÜLBEŞEKEEER!” 

Zaptedilmiş kesik bir hıçkırık sesi. Nihat kendine geldi. 

Yan yana yürürken, babası ona doğru dönüp, kendine çevirmiş ve ansızın 

alnından öpmüştü. “Baba!” 

Kimi teselli ettiği belli değil, başını sallayarak: “Atlatıcaz oğlum 

atlatıcaz!” dedi. 

Daima itidalli, metanetli görünen adam; ağladığını beceremese de göstermek 

istemiyor, merhamet davet eden bir gayretle nasılsa ayakta kalmış, 

“sıhhatli varlık kusurunu” örtmeye çalışıyordu. 

Zihninde yüreğinde oynamalar; gelgitler… Ölüm marşları, türlü ezgiler. 

Ömür oyuncakları, dekorlu şık düşler, dirim üzerine cafcaflı söylevler… 

Yanlarından üç tekerlekli arabasıyla, muz satıcısı geçti. Canı muz çekti. 

(Tanrım ne alâka ama? Hayret! Acıkıyordu susuyordu yoruluyordu; 

tercih bile yapıyordu. Meslekler ve Kızlar!) 

“Sana muz alayım Nihat”. Babaydı, sevdiğini bilirdi. 

Hayattan çook.. alacakları vardı. Ölümün “âli rehberliğine” karşılık… 

154


Refet: “Daha başındasın oğlum, öğreneceğin çok şey var.” diye, 

yüzüncü kez yineledi. 

Haklıydı. Ne alfabeler söküp kitaplar devirecek, yaşamına harfler 

ekleyecek, çetrefil girift okuma yazmalar yapacak, ne devasa deryadil 

“hocalarla”.. kazanacaktı. 

Heceleyecek, belleyecek, öğrenecek ve öğretecekti. A’dan Z’ye… 

Elbette hummalı “yüksek gerilimler” de yaşayacaktı. 

Ama “Hayat Alfabesinin” neresindeydi, durduğu yeri kestirebilse. 

Neyse ki, “seçili sözcüklerle, gönül bilgisiyle” kendi dilini kurabilmişti. 

“Sevgi”… 

Gürültü artmıştı, pencereyi kapadı. 

Müzik usul usul içinde çalmaya başladı. Göğsündeki “yalnız talebenin” 

sesine; evrendeki tüm “baharlı” öğrenci nefeslerine karıştı. 

“Baharın Gülleri”… Nergis Öğretmenin en sevdiği şarkıydı. 

155


İbrahim ERYİĞİT 

d.1958-Ankara 

ARDINDA KALSIN ACILAR 

Mart ayının ortalarına doğru sınıfın kapısı çalındı. İçeriye giren müdür 

yardımcısıydı. 

“Öğretmenim, dersinizi böldüğüm için özür dilerim.” dedi ve yanında 

duran öğrenciyi göstererek, 

“ Size ve sınıftaki öğrencilerimize yeni öğrencimizi takdim etmek istiyorum: 

Gökhan, artık bu sınıfın öğrencisi. Velisinin tayini nedeniyle il 

dışından geldi. Hepinize iyi dersler diliyorum.”deyip, sınıftan çıktı. Kapının 

açılışından itibaren sınıftaki bütün öğrencilerin bakışları ister istemez 

Gökhan’a odaklanmıştı. Gökhan, sınıftaki öğrencilerden hem yaş, hem de 

fizik olarak daha büyük gösteriyordu. Metin öğretmen oturması için işaret 

edince, o hemen arka sıralara bakışını yöneltti ve en arkadaki boş sıraya 

oturdu. Metin öğretmen, konusuna kaldığı yerden devam etti ve zil çalmasına 

çok az bir zaman kala konuyu bitirerek masasına oturdu. Gökhan’ı 

yanına çağırdı, ona ders işleyiş tarzını kısaca anlattı, alması gereken 

kaynak kitapların adlarını verdi. Zil çaldığında, sınıftaki öğrencilere ‘iyi 

günler’ dileyerek sınıftan çıktı. 

Daha sonraki günlerde, Gökhan’ın konulara karşı ilgisizliğini fark e- 

den Metin öğretmen, diğer branşlardaki öğretmenlerle görüşerek sorunun 

156


ne olduğunu anlamaya çalıştı. Görüşmelerin sonucunda Gökhan’ın bütün 

derslerde aynı ilgisiz tavrının sürdürdüğünü öğrendi. 

İlkbahar yağmurlarının yoğunlaştığı nisan ayı, güzelliğine bürünerek 

tüm coşkusunu insanlara ve doğaya hissettirmeye başlamıştı. Yine bir 

nisan günü yağmur sonrası güneş, yeşillenmeye başlamış ağaçları ışıl ışıl 

parlatmaya koyulmuştu bile. Kuş sesleri sınıfın açık pencerelerinden 

süzülerek Metin öğretmene adeta eşlik edercesine şakıyordu. Bütün 

öğrenciler, konusunu şiir gibi anlatan Metin öğretmeni beyinlerini ve 

yüreklerini açmış durumda dinliyorlar, not almaları gerektiğinde defterlerine 

abanırcasına yazıyorlardı ama bir tek öğrenci hariç: Gökhan. Metin 

öğretmenin, Gökhan’a tanıdığı tolerans süresi neredeyse iki haftayı doldurmuştu. 

Tahtada dersini anlatan Metin öğretmen zaman zaman Gökhan’la 

göz göze gelmesine rağmen Gökhan hiç istifini bozmuyor, aksine 

sırasının üzerinde defter ve kitabı olmadan rahat bir oturuş sergiliyordu. 

Bir de bütün bu olumsuzluğun üzerine bacaklarını üst üste atıp sıraların 

arasındaki koridora çıkartınca, Metin öğretmenin bu duruma sessiz kalması 

mümkün değildi. Tebeşiri masasının üstüne atarcasına bıraktı ve hızla 

Gökhan’ın yanına gitti ve 

“ Oturuşunu düzeltir misin, Gökhancım? ” dedi. 

Cümlenin yavaş tonda başlayıp sonuna doğru yüksek tona 

evrilmesinin getirdiği olumsuzluk bile Gökhan’ın konumunu düzeltmesine 

yetmemişti. Sadece üstte duran ayağını yavaşça yere indirdi, hepsi o 

kadar; yüzündeki aldırmazlığı ve alaysı ifadeyi aynen korumuştu. Uzun 

bir sessizlik bürüdü sınıfı. Öğrenciler merak ve korku içinde izliyorlardı 

bu diyalogu. Metin öğretmen, sinirlerine hâkim olmaya çalışarak gözlerini 

Gökhan’dan ayırmadan: 

“ Pekâlâ, yarın baban gelsin, onunla görüşelim” dedi. Gökhan’ın yüzündeki 

alaysı ifade daha da çoğalarak, 

“ Hocam! Ne varsa bana söyleyin. O adamla beni muhatap etmeyin!” 

şeklinde söylediği cümleyi, sanki önce sınıfın bütün duvarlarında yankı- 

157


lanmışçasına algıladı Metin öğretmen, sonra cümlenin içeriğinde yatan 

olumsuzluğu yok sayarcasına; 

“ Tamam o zaman. Yarın okul çıkışında görüşelim!” dedi ve canının 

sıkıldığını öğrencilerine belli etmemeye çalışarak kaldığı yerden konusunu 

anlatmaya devam etti. 

Ertesi gün okulda dersler bittiğinde, Metin öğretmen okuldan çıktı. 

Bahçede duran arabasına doğru yöneldiğinde, arabanın yanında duran 

Gökhan’ı gördü. Bir an anlam veremedi orada bulunmasına, boş gözlerle, 

ne arıyorsun, dercesine Gökhan’a baktı. Gökhan: 

“ Bugün için görüşeceğimizi söylemiştiniz ya hocam” deyince dünkü 

olumsuz diyalogu hatırladı birden oysa dünkü yaşananları çoktan unutmuştu 

bile. Arabaya atla, dercesine eliyle işaret yaptı Gökhan’a, kendisi de 

seri bir şekilde bindi arabaya. 

“ Nereye gidelim, Gökhancım?” 

“ Nereye isterseniz, hocam.” 

Metin öğretmen, ana caddeye çıkıp biraz gittikten sonra arabayı bir 

kafenin önünde durdurdu. Birlikte arabadan çıkıp, bahar güneşinin ısıttığı 

ve ışıttığı oldukça bakımlı görünen bahçedeki bir masanın çevresindeki 

sandalyelere oturdular. Metin öğretmen gelen garsona iki çay söyledi. 

“ Anlat bakalım, Gökhancım. Sorun nedir? Derslere karşı hiç ilgili 

değilsin.” 

“ Hocam!” diye söze başladı Gökhan ve devam etti: 

“ Annemle babam yıllardır ayrı yaşıyorlar. Her ikisi de burada değiller. 

Ben genelde halamlarda kalıyorum, ama onların evi hayli kalabalık 

olduğu için orada çoğu zaman aç yatıyorum, o da yatacak yer bulursam. O 

yüzden arkadaşların evinde kalıyorum çoğu zaman. Bazen hastanelerin 

acil bölümlerinde, bazen de terminalde sabahlıyorum. Sizin anlayacağınız, 

düzenli bir hayatım yok. Dahası ne annem, ne de babam maddi anlamda 

hiçbir destek sağlamıyorlar. Çoğu zaman yürüyerek gidiyorum gideceğim 

158


yere. Önceki gün babama telefon etmiştim para istemek için, bana yapmadığı 

hakareti bırakmadı. Dün de siz bana, babanla görüşelim, deyince, 

kendimi tutamadım, size karşı o yüzden tepkili davrandım. Özür diliyorum 

hocam.” 

Anlatılanlar karşısında bir müddet konuşamadı Metin öğretmen. O sırada 

çaylar da gelmişti. Çayından bir yudum alarak: 

“ Seni anlıyorum. Tamamen haklısın. Keşke bunları daha önceden 

konuşsaydık. Ama bu koşullarda yaşamayı mazeret olarak kabul etmemen 

gerek, aksine bu koşullardan kurtulmak için daha çok çalışmalısın ki sen 

oldukça zeki birisin. Ayrıca ben nasihat vermeyi asla sevmem. Sadece 

sana güvendiğimi ve her zaman yanında olacağımı söylemek istiyorum 

ben.” dedi ve çayından bir yudum daha aldı ve kalktı, Gökhan’a sarıldı ve: 

“Gökhancım, seninle her hafta okul çıkışı görüşelim, tamam mı?” dedi. 

“ Tamam hocam!” dedi Gökhan, “Size minnettarım, iyi ki varsınız, 

teşekkür ederim.” 

Saatlerce konuştular. “Zaman nasıl geçmiş?” dedi bir ara Metin öğretmen, 

“Hava kapandı, birazdan yağmur yağar, kalkalım.” Kalktılar. 

Güneş, daha bir anlamlı ısıtıyordu artık Gökhan’ın yüreğini: Yüreğinin 

genişlediğini, ferahladığını duyumsadı o an. Arabaya binerken ilkbahar 

coşkusunu iliklerine dek hissetti ve ışıltılı gözlerle öğretmenine baktı 

Gökhan önce, sonra da uzun soluklu bir dostluğun temelinin atıldığına 

inandığı bahçeye. 

159


Celaleddin KURT 

d.1960-Elbistan 

HOCALARIN HOCASI 

"Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik-Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu 

yendik" beytini okurken coşkuların en büyüğüne kapılıyor; heyecanlanıyor; 

kendisini adetâ Mohaç Meydan Muharebesinde hissediyordu... 

Aslında şiir okumuyordu! Dilinde kelâm bulan şiirin, ihtiva ettiği mânâya 

kendini kaptırıyor; Mohaç'ta bin atlıyla beraber akınlara çıkıyor; düşmanlarla 

kıran kırana çarpışıyordu. O, zamanki, okuduğu tarih kokan bir şiirin 

coğrafyasına girse, kahraman Türk askerlerinden birisi olup çıkıyor; 

İstanbul'un fethinde Ulubatlı Hasan, Çaldıran'da Hasan Paşa, Çanakkale'de 

265 kiloluk top mermisini tek başına kaldıran Mehmet Çavuş oluyordu... 

Derslerini bir ibadet hazzıyla işliyordu. Sık sık, Nurettin Topçu'dan 

okuduğu bir anekdotu aktarıyordu öğrencilerine... Nurettin Topçu'nun 

eserlerinin birinde geçen: "Tam kırk yıl boyunca, ibadet eder gibi sınıflara 

girip çıktım, çocuklara verdiğim eğitimi ibadet saydım" lafzını, eğitimcilik 

hayatında uygulamaya çalışıyor; kendisi de; eğitimciliği, eğitim hayatında 

gösterdiği hizmetleri ibadet sayıyordu... 

Eğitim hayatında hiçbir engel yıldırmıyordu O'nu... Elinden tuttuğu 

nesillerin, yarınlarını düşlüyor, hiçbir fedâkârlıktan kaçınmıyordu onlar 

adına. Öğrencilerinin sadece öğretmeni değil, aynı zamanda onların anası 

babası konumunda kalarak; attıkları her adımı takip ediyordu. Geceleri, 

160


bekar öğrenci evlerine denetime gidiyor; kahvehanelerde öğrenci kontrolleri 

yapıyor; sokakları bile denetim altında tutuyordu... Sırf öğrencilerinin 

yarınları aydınlık olsun, öğrencileri makam, mevkii sahibi olsunlar diye... 

Öğretmenlik yıllarının birkaç yılını vilayeti dışında çalışmış; bir 

vesileyle de ilçesine gelmişti. O zamanlar ilçesinde lise bulunmamasından 

dolayı da büyük üzüntülere bürünmüştü... Bu üzüntüyle, memleketine bir 

lise kazandırmanın heyecanına sarmıştı içini... Millî Eğitim Bakanlığı ile 

yaptığı yazışmalarının neticesinde; bakanlığın özel bir ödenek ayırtarak 

bina yapamayacağı, bina yapılsa bile öğretmen yetersizliğinden kadro 

verilmeyeceği söylenmişti. 

Yazışmalar ve şifahî görüşmelerin neticesi böyleydi... Ancak aynı yazışmalarda, 

özel bir lisenin kurulabileceği söylenmişti hocaya!. O da, 

yoğun bir gayretle özel lise kurma teşebbüsüne girmiş; bir seferberlik 

çağrısı başlatmıştı eğitim-öğretim adına... 

Ne yazık ki o dönemde öğrenciler, Elbistan'da lise bulunmadığından 

ya Antep'e, ya da yakın vilayetlerden birine gidip geliyorlardı. Gidip 

gelirlerken de, bin bir zorluk ve meşakkatlere katlanıyorlardı tabii... Bu da 

Hüsamettin Hoca'yı çok düşündürüyordu. İlçesine mutlaka bir lise kurulmalıydı; 

lise kurma fikri O'nda bir rüya olmuştu... 

Yıl 1958'di... Gaziantep Lisesinde okuyan iki öğrenci, bayram tatili 

sebebiyle araba bulamamışlar; bir tomruk kamyonunun üzerinde yola 

çıkmak durumunda kalmışlardı. Gayeleri sılayı rahim olan öğrenciler; bir 

gün sonraki otobüsü beklemek yerine; "Bir gün beklemeyelim, memlekete 

erken gidelim" düşüncesiyle böyle bir yolculuğa razı olmuşlardı. Bindikleri 

tomruk yüklü kamyon, Göksun'un Fındık Köyü civarında kaza yapmış; 

öğrenciler devrilen tomrukların altlarında kalarak ölmüşlerdi... Daha 

gençliklerinin baharında, yaşları yirmi bile olmadan ölen gençlerin dramları; 

Elbistan'ı yasa boğmuştu... 

Elbistanlı gençlerin trafik kazasında ölmelerinden, genç yaşta ahrete 

intikallerinden Hüsamettin Hoca çok etkilenmişti... Çünkü, lise kurma 

161


kaygısına; müessir trafik kazasından çok önceleri düşen hoca; bu ölümlerin 

ardından lise kurma konusunda biraz daha kamçılanmıştı. Daha memleketine 

geldiği ilk günlerde düşlediği lise kurma projesi; artık mutlaka 

hayata geçirilmeli, hele ki bu kazadan sonra, mutlaka ilçesine lise kurulmalıydı. 

İlçesi için belki de en önemli proje buydu. Yoldan, berkten daha 

önemliydi eğitim işi! Çünkü aydın nesillerin yetişmesi, ilçesinin ufuklarının 

aydın olması; eğitimin ayağa kalkmasıyla başarılırdı... 

İşte o günden sonra, Hüsamettin Hoca önderliğinde pür telaş başlanılan 

lise projesi, çeşitli yazışmalarla onay almış; toplanılan yardım ve 

himmetlerle lisenin ilk temel harcı atılmıştı. Önemli olan bir işe başlamaktı. 

Ne de olsa, başlanılan işin neticesi mutlaka alınırdı. Ayrıca da, gösterilen 

gayret ve çabalarla başlanılan işin neticesi, çok kısa zamanda alınacak 

gibi görülüyordu. 

Bir seferberlik başlatılmıştı eğitim-öğretim adına. Bütün ilçe halkı karınca 

kararınca bu eğitim projesine destek veriyor; niyet hâlis olunca da 

başlatılan yol, aydınlık ufuklara doğru yol alıyordu. Bir sevinç kaplamıştı 

ilçenin okuma meraklılarının yüreklerini. Bundan böyle lise eğitimi için 

kalkıp başka vilayetlere gidilmeyecek; hem öğrenciler, hem de ana babalar 

hasret yaşamayacaklardı. Kurtlar, Krallar trafik kazalarında ölmeyeceklerdi... 

"Bana bir harf öğretenin kulu, kölesi olurum" anlayışıyla, herkes emek 

veriyordu eğitim projesine... Kimi parasıyla bu hizmete katkı sağlıyor; 

kimi malasıyla okul duvarlarını örüyor; kimisi de omzunda harç taşıyordu 

okul inşaatına.... 

Kısaca; halk, öğretmen, öğrenci bir bütün hâlinde eğitime yatırım yapıyordu... 

İlçe halkı çocuklarının yarınlarını, yapılacak lisenin harcında, 

taşında, betonunda görüyordu... 

Netice çok kısa zamanda alınmış; Elbistan'ın ilk lisesi, özel statüde 

kurulmuş; okulun dershaneleri öğrencilerini bekler hâle gelmişti... Elbistan 

dışına artık öğrenciler bin bir zorluk içinde gidip gelmeyecekler; trafik 

162


kazalarında ölmeyecekler; kendi okullarında eğitimlerini yapacaklardı. 

Hüsamettin Hoca mutluydu, sevinçliydi... Tabii ki, böyle bir eserin ortaya 

çıkmasındaki en büyük emek de O'nundu... Hüsamettin Hoca; düşündüğünü 

hayata geçirmiş; Elbistanlıların gayret ve yardımlarıyla müstakil lise 

binalarını kavuşmuşlardı. O zamanlar fakrı zaruret hâlinde yaşayan halk, 

eğitimin önemini iyi bildiğinden, fakir bütçelerinden karınca kararınca bile 

olsa, bir yardım payı ayırtmışlardı liselerine... 

Hüsamettin Hoca'ya Elbistan halkı, eğitim-öğretime gösterdiği fedakârlık 

ve azminden dolayı liseye adını vermek istemişler; O, bu işe razı 

olmayarak: "Eğer rızanız olursa, benim adım yerine Mükrimin Halil 

Yinanç'ın adını bırakalım" demişti. Mükrimin Halil Yinanç; Elbistan'ın 

yetiştirdiği, dünya çapında ünlü tarih âlimlerinden birisi olup, ayrıca da 

Hüsamettin Bey'in kabilesindendi. Hoca kendisinin adını mütevazılıkla 

reddediyordu ama; layığı veçhile birinin adını da gündeme getiriyordu... O 

gün, lise müteşebbis heyetinin aldığı ortak bir kararla, lisenin adı; "Mükrimin 

Halil Lisesi" olarak bırakılıyordu... Yine, bu lisenin sevk idare 

heyetinin başına, yani lisenin müdürlüğüne, Elbistanlıların ortak isteğiyle 

Hüsamettin Hoca getiriliyordu... 

Yıl 1959 idi...Yarınlara kapı ve pencereler aralayacak eğitim hizmeti; 

Türk bayrağının göndere çekilip, coşkuyla okunan İstiklâl Marşıyla başlıyordu... 

Yüreklerde nice nice umutlar, düşüncelerde; yarınlar adına taşınan 

coşkulu heyecanlar vardı... 

163


Tacettin ŞİMŞEK 

d.1961-Gümüşhane 

KAVAK YELLERİMİZ OYY! 

1 

Ah melankoli! 

Sen yoktun. 

Bir dolu yüreğim vardı, 

olabildiğince dinç, 

serâzâd... 

Yok, hocam, yok. Eskidendi o. Bir asır önce belki. Toyduk ama 

güçlüydük. Yüreğimize tutunur, gözlerimiz acıyıncaya kadar ufka bakardık. 

Bütün uzaklar, uzaklıklar iki adım ötemizdeydi. 

Çelişkiler o zaman da vardı. Ve benim yalınkılıç kelimelerim. 

Kalemimin ucunu öfkeye banardım bazen. Yüksek sesle düşünebilir, iri ve 

diri cümlelerle konuşabilirdim. Bütün kurallara ve 'kuram'lara aykırı 

parantezler açardım. Gönlümce bir gökyüzü çizerdim, gönlümce bir ufuk, 

gönlümce bir deniz. Bu denizin bir köşesine martılar iliştirirdim. Martılar, 

yani kelimeler. Gönlümce çizdiğim gökyüzüne içimden devşirdiğim 

yıldızları serperdim. Sonra, o gönlümce çizdiğim gökyüzüne kendimi 

eklerdim. 

164


İnce bir yanım vardı. Çiçeklere kıyamazdım meselâ. Gül kurusunu 

sevmezdim. Hâlâ sevmem ya! 

* 

Ah melankoli. 

Niye böyle davetsiz gelirsin? 

Niye böyle davetsiz... 

Niye böyle... 

Niye... 

Niye çalışmadın Sıddık? 

* 

Evet, asırlar önceydi hocam. Sıddık yoktu, Sıddıklar yoktu. Sizin adınızı 

bile duymamıştım. Bayram Bey’i de tanımıyordum henüz. Bayram Bey’in 

savunmalarını da, dilekçelerini de, kınama ve tevbih cezalarını da... 

Mesleğiniz mesleğim değildi çünkü. 

Sizler yokken, Sıddıklar yokken biz vardık, hocam. Ben vardım. Döner 

bakardım kendime. Atımın terkisinde güneş vardı. Öyle bilirdim. Bilirdim ki, 

güneşin ikiz kardeşiyim ben. 

Toyduk dedim ya! Öyleydi işte. 

Ama doğruydu, hocam. İnce bir yanım vardı. Yüreğimin ötesinde bir 

yerden kırlangıçlar kanatlanırdı ben susunca. Ve nurtopu bir gelecek 

büyütürdüm konuşunca. İnanmazsınız hocam ama öyleydi. Aynen. Bir 

zamanlar tabiî. Asırlar önce yani. 

O zamanlar da içerdim böyle. İki paket içerdim hem de. Ama dumanında 

gelecek zamanları düşlerdim. Şimdiki gibi değil. 

* 

–Kalk Sıddık! 

Parmağı ağırdır Sıddık'ın. Hiçbir soruya kendini muhatap kabul etmez. 

Konuşmaz Sıddık. 

165


Kulakları çınlasın, fakültede bir hocam vardı. "Vallahi biliyorsunuz 

çocuklar ama bildikleriniz parmaklarınızın ucunda değil." derdi. Sıddık da 

öyle. 

Şöyle biraz tutuk, biraz aksak yürür Sıddık. 

Gülümseme konusunda bir hayli cimridir. 

Sıddık'ın sağ gözü sürekli yaşarır. 

Ağırbaşlıdır Sıddık. Ciddî çocuktur. Fıkralarımın, esprilerimin katı 

yüzüne çarpıp tuzla buz olduğu çok görülmüştür. 

–Bu Sıddık sizde nasıl, hocam? 

* 

Kurallar, yönetmelikler, genelgeler, nöbet çizelgeleri, saygı duruşları, 

çelenkler, müfredat programları, cevap anahtarları, bordrolar, yalnızlıklar... 

Off! 

–Kolay değil be Kemâl Bey! Sahi hocam, sekiz yıllıksınız, öyle mi? 

* 

Haklısın Yakup Kadri. "Yalnızlık dinmeyen bir sızıdır." 

Issız yerlerde kendin için bir kâinat ol! 

Gözünü seveyim Tibullus. Nerden çıktı bu beylik laf Allahaşkına? 

Ne yanar kimse bana âteş-i dilden özge 

Ne açar kimse kapım... 

Geç bunları bir kalem, geç! 

* 

–Anladın mı Sıddık? 

Sıddık'ın bakışları için tercüman gerek. 

–Anlamadın mı Sıddık? 

Sıddık yine öyle konuşmayan bakışlarıyla karşımdadır. 

Bak Sıddık! Gözlerin yoruluncaya kadar bak! Sağ gözün iyice 

yaşarıncaya kadar bak! Ama n’olur bana değil. Arkadaşına bak Sıddık. 

166


Kitabına bak! Nereye istersen oraya bak! Hatta istersen dışarıyı seyret! Bana 

bakma Sıddık. Bakışlarının dilinden anlamıyorum. Ayıp değil ya! 

* 

–Üç beklemiyordum, hocam. 

–Ben de beklemiyordum, oğlum. Buralara düşmeyi, acı duymayı, 

yüreğimden harcamayı, güpegündüz ve gepegenç ölmeyi... Oldu bir kere. 

Üstelik sen kârlısın Sıddık. Üç almışsın. Ya benim yitirdiklerim? 

Kınama beni Sıddık. Benim kahırlarım, hayıflanmalarım var. 

Seninle neyimi bölüşeyim, Sıddık? Bakışlarının boşluğuna eğilsem 

başım döner. Öylesine uzaksın ve öylesine tenha. Ben böyle donuk göz 

görmedim, Sıddık. Senin bir derdin var. Mutlaka var. Söyle Sıddık! 

Ahh, Sıddık! Sen bana öğrencisin, ben yönetmeliklere. Sen harf gelirsin 

bana, ben cümle olur gelirim. Hadi Sıddık! Bir soru sor! 

* 

Bu oda. Bu dikdörtgen oda. Uzun duvarlarından birinde çerçevesiz bir 

siyasî harita. Karşı duvarda sağ üst köşesi kırık bir ayna. Öteki duvarda 

boydan boya bir yağlı boya resim. Pencereyle yağlı boya resmin kesiştiği 

köşede dalları yer yer kurumuş bir Japon gülü. Ve ortada çiğ çimen yeşili 

kadife örtüsüyle uzun bir masa. 

Küllükler. 

Kâğıt tomarları. 

Bir paket sigara. 

İki bardak çay. 

Ve Kemâl Bey. 

Ve Kemâl Bey’in akik yüzüğü. 

–Dersiniz var mı Hocam? 

167


Kemâl Bey otuz iki saat derse girer. Her ders çıkışı daha bir yoğunlaşan 

yorgunluğunu Şükrü'nün getireceği demli çayla dindirmek ister. Kemâl 

Bey’e üç sigara içimi teneffüsler gerekli. 

* 

–Davolocira değil, Sıddık! 

Sıddık'ın edebiyatı zayıftır. Sıddık "ayriyeten" kelimesini çok sever. 

Sıddık'ın kompozisyon kâğıtları "ayriyeten"le başlayan cümlelerden 

geçilmez. "Bazen" kelimesini yumuşak g'siz yazamaz Sıddık. "İleri" onun 

kaleminde "illeri"dir, "belli" de "beli". Yuvarlak ünlüleri de hep karıştırır 

Sıddık. “Kunu” der meselâ, “oyumak” der. Kırmızı kalemle dilediğin kadar 

çiz, düzelt, not düş, ünlem koy! Değişmez. 

Sıddık'ın sekiz kardeşi vardır. 

Sıddık lâstik ayakkabı giyer. 

Oysa gençtir Sıddık, delikanlıdır. Bu yüzden bir parça eziktir Sıddık. 

İzzet Altınmeşe'yi sever Sıddık. "Bitlis'te beş minare"yi dinler. İyi 

çocuktur aslında Sıddık. Dışındaki yoksulluktan yüreğinde eser yoktur. 

Ama Sıddık'ın bir derdi vardır. 

Ben... Ben, Sıddık'ın suskunluğundan şikâyetçiyim. Bir açılsa, bir 

konuşsa Sıddık... 

–Oku Sıddık! 

Sen olmasan... Seni bir lâhza görmesem yâhut 

–Fena değil, Sıddık. Devam et! 

Sen olmasan... Seni bulmak hayâli olsa muhâl. 

–Fena değil, hiç fena değil. Anlaşıldı kerata. Sen o kara kuru sıska kıza 

adamakıllı tutkunsun. Binnaz mıydı adı lan? 

Benim adım da Sıddık mıydı bir zamanlar? Gerçekten Sıddık mıydı 

acaba? Neydi öyle? Kavak yellerim, türkülerim, şiirlerim, yürek 

çarpıntılarım... 

168


Bir zamanlar... 

Yok yok. 

Hayır de Galla. Aşk azapla beslenir yalnız. 

Sen... Sen nerden çıktın Martialis? 

* 

Oyy kavak yellerim, 

Yediveren güllerim oyy! 

Kalemimle barışmıyor ellerim. 

* 

Hocam, Servetifünuncular, hocam, niye bu kadar karamsar, hocam. 

Bildiğim kadarıyla, hocam, hepsi varlıklı kimseler, hocam. Fikret'in âşiyanı 

filân, hocam. Öyleyse, hocam, bu adamların derdi ne, hocam? 

Bugüne, bu saate tarih düşün! Sıddık konuştu bugün. Aranan Sıddık 

bulundu. 

Sağ ol Sıddık! Senin için söylediğim bütün olumsuz sözleri geri 

alıyorum. Kırk beş dakikam sana feda olsun, Sıddık. Binnaz da sana feda 

olsun, Sıddık. 

Ahh Sıddık, bugüne kadar neredeydin? 

* 

Ramazan'dan bir çift hünkâr selâmı. Ve bir çift gümüş kanat yüreğimde. 

Yakup'tan bir haber. İçimde duru bir seher vakti. 

Nuri'den bir mektup. Burası İrem Bağı mı? 

Temel'den sesime ses. Yalnızlık diye bir şey yok. 

Sahi, abidesi dikilseydi vefanın, adı Ramazan mı olurdu, Yakup mu? 

Nuri mi, Temel mi? 

Hepsi. 

* 

Kapıda Arif Bey. 

169


–Ders zili çaldı arkadaşlar! 

Zil çalmış. Çalar hep. Yerli yersiz, olur olmaz vakitlerde çalar durur. 

Altmış yılda bir çiçek açan Puyalar sana, her dakika inatla çalan ziller 

bana. 

Sözcüklerine sağlık Zeki Ömer Defne. 

Zil çalacak... Sizler derslere gireceksiniz bir bir. 

Zil çalacak, ziller çalacak benimçin, 

Duyacağım evlerden, kırlardan, denizlerden; 

Tâ içimden birisi gidecek uça ese... 

Ama ben, ben artık gidemeyeceğim. 

Dert etme şair! Biz senin yerine de gideceğiz. 

Dinle Hemingway! 

Çanlar kimin için çalarsa çalsın, fark etmez, ama ziller benim için 

çalıyor. 

2 

Oyy kavak yellerim! 

Yediveren güllerim oyy! 

Kalemimle 

barışmıyor 

ellerim. 

Malabadi Köprüsü'nden öteye. 

Malabadi Köprüsü... 

Malabadi... 

Malabadi? 

Hani var ya! 

Artukoğullarından İlgazi Oğlu Timurtaş'ın 1147’de yaptırdığı. Uzunluğu 

150, genişliği 7 metre olan. Kırık çizgiler gibi uzayan. Batman çayına tek 

170


taşlı bir yüzük gibi takılmış. İşte o. sivri kemerli, yazıtlı, kabartmalı, taş 

köprü. 

İşte o köprüden öteye silik, ince bir yol gider. Asfaltı yer yer kabarmış, 

yer yer sökülmüş uzun kara bir yol. Yol kenarında pamuk ve karpuz tarlaları 

boylu boyunca. Seyrek evler. Yol kenarına rastgele serpiştirilmiş toprak 

damlı evler. Evlerin damlarına kurulmuş yataklar. Üç yanı korkuluklarla 

çevrili demirden yataklar. Köşelerinde dürülmüş döşekler. 

* 

Ok gibi hûblar beni yaydan yabana attılar 

Hayır, Şahin! Kimsenin kimseyi bir yere attığı yok. Biz ideal adamıyız. 

Her yer vatan. Nerde bayrak dalgalanıyorsa... 

* 

Malabadi köprüsünden öteye, daha öteye gidersiniz. Daha doğuya ve 

daha güneye. Bir fizikî haritanın ucunu, sınırını bulmak ister gibi. Erken 

saatlerinde Meram dolaylarından yola çıktığınız gün tükenmiştir artık. Gece 

de tükenmiştir. Sabahın eli kulağındadır. 

O uzun, o kara yolda sürüklenirsiniz. Kelimeler, türküler gitgide daha bir 

anlaşılmaz olur. Coğrafyanın sertleştirdiği karayağız yüzlerde aşinalık 

kırıntıları ararsınız. Yalnızlıkla ilk defa bu kadar yakından tanışırsınız. 

Tanışmazsınız aslında. Onunla canciğer dost olursunuz. Hatta ikiz kardeş 

olursunuz onunla. O artık içinizdedir. Yakın, vefalı bir dost kimliğiyle. 

(Yazar, bu yalnızlığı iyi tanır. Hilafsız yaşamıştır çünkü.) 

* 

Ok gibi hûblar beni yaydan yabana attılar 

Bilmediler kadrimi ucuz pahaya sattılar 

Etme eyleme Şahin. Say ki çay senin çeşme senin. Yaramı deşme benim. 

* 

Malabadi köprüsünden öteye çeyrek gün daha gidersiniz. Sonra elli bin 

nüfuslu bir şehrin tabelasından içeri ürkek bir gölge gibi süzülürsünüz. Öyle 

171


ya! Her yolun kördüğüm olduğu bir nokta vardır. Ve her tahammülün bir 

sınırı. Siz tahammülünüzün en uç noktasını zorlarken bakarsınız ki yolunuz 

bitmiş. Tükenmişsiniz. Otobüsten bitkin inersiniz. O herhangi bir şehrin 

kaldırımları sizi yadırgar gibidir. Kaldırım ızgaraları üzerinde gözünüze 

ilişen KON-DÖK-SAN yazısı size ne kadar sıcak ve yakın gelir. 

* 

Kimseye etmem şikâyet ağlarım ben hâlime 

Titrerim mücrim gibi baktıkça istikbalime 

Yine mi sen Şahin? Sesine ve yüreğine sağlık! Ama düş yakamdan 

n'olur. 

* 

Arka bagajında bir koyun, üst bagajında havaleli bir yük taşıyan tıkış 

tıkış on sekiz kişinin bindiği bir dolmuşun orta koltuğunda kendinize bir yer 

bulursunuz. Adınız "hoca"ya çıkar. İlgi ve itibar da görürsünüz. 

Derken Hısta'ya 48, Hakkari'ye 238 km. kala bir köprüden daha 

geçersiniz. Botan Köprüsü. Bir yolcu size Botan Köprüsü'nün Mezopotamya 

ile bağlantısından söz eder. Kaşlarınızı kaldırıp dudaklarınızı hayretle büker, 

merakla dinlersiniz onu. 

Sonra Misifra Köprüsü. İki ucunda çalı çırpıdan örülmüş iki kulübede 

üzüm satan çocuklar. Canınız çeker. Ama çekinirsiniz. 

Derken Paris'e varırsınız. Mezopotamya uzmanı yolcu "Bura Paris’tir, 

hoca!" derken ihtimal ki sizi şaşırtmaktan haz duymuştur. Olsun. Paris küçük 

bir köydür aslında. 

* 

Dolmuş bir yokuşu tırmanır tıknefes. Bir meydanda durur. Dolmuştan 

yorgun inersiniz. Ve hükümet konağının önündeki meydanda bir an çakılı 

kalırsınız. O an, biri çıksa da "Hadi dönelim!" dese diye beklersiniz. "Ne 

arıyorum ben, neyin peşindeyim, benim burda işim ne?" soruları dolaşır 

beyninizin yörüngesinde. 

172


(Yazar, bu duyguyu tatmıştır. Öyle ki, kaçmak, yitmek, yok olmak 

istemiştir.) 

Anlık bir fırtınadır bu. Varlığınızı gereksiz bulursunuz. İki lokma 

ekmeği, diplomanızı, hayatınızı şöyle karşınıza oturtur, ayaküstü kendinizi 

sorgularsınız. Yüreğinizi yoklarsınız ki, bütün iyimserliklerinizin, bütün 

hülyalarınızın yerinde yeller esiyordur. Donuk bakışlarınız, bastığınız yeri, 

yürüdüğünüz taş döşeli yolu, girdiğiniz odayı, odadaki yüzleri seçemez. O 

bakışlar ki, Müdür Bey’e güven telkin etmemiş gibidir. "Kalıcı mısınız, 

gidici mi?" diye sorması bundandır. Oturursunuz. Oturmazsınız aslında, 

yığılıverirsiniz gösterilen koltuğa. Müdür Bey’in uzattığı pakete uzanırken 

gözleriniz kararır. 

Tanışma. Memleket? Ya, öyle mi? Kararnameniz... Mehil müddeti... 

Bekliyorduk... Bir hafta önce... Kadromuz... Boş geçiyor... Umarım... 

Alışmak... Anlaşmak... 

Ve sıkışan yüreğiniz. İçinizdeki boşluk sürekli büyümekte, başınız 

dönmektedir. Zaten sigaranızı da sehpada unutmuşsunuzdur. 

Önünüzde Müdür Bey, bir odadan çıkar, daha geniş bir başka odaya 

girersiniz. 

Yüzler, yüzler, yüzler... 

El sıkışmalar... 

Memnun oldum, memnun oldum. 

Gerçekten memnun olup olmadığınızın farkında değilsinizdir. Dışınızda 

bir bilinmez dünya, içinizde bir tanımsız kahır boy atmaktadır. Daha 

derinden sorarsınız kendinize: Benim burda işim ne? 

* 

Senden bilirim yok bana bir faide ey gül 

Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül 

173


Bırak yakamı Şahin! Allahaşkına bırak! Sırası mı şimdi Nevres’in, gül 

yağının, bülbülün? Bin parçayız işte, burdayız ve ayaktayız. Yetmez mi? 

* 

Gün akşam olur. Sizin içinizde çoktan akşam olmuştur. Ruhunuzun 

aynasında seyrettiğiniz yıldızsız bir gökyüzüdür. Hep gidecekmiş gibi, hep 

uyanıverecekmiş gibi birilerinin ardında takılır gidersiniz. Adınıza iliştirilmiş 

"Bey" kelimesini de peşinizden sürükleyerek. Sonra "Bey"likten sıyrılır, 

"hocam" olursunuz. 

Vardığınız evde Kemal Bey’le, İsmail Bey’le, Özer Bey’le tanışırsınız. 

Ve ötekilerle. Kimi Karamanlıdır bu insanların, kimi Zonguldaklı, kimi 

Malatyalı, kimi Gümüşhaneli. Bu listeye bir de siz eklenirsiniz. Ekmek, 

diploma ve talih bu insanları bir lojman katında buluşturmuştur. 

* 

Kendinizi onlara eklemeniz günler alır. Derken bir de bakarsınız ki 

kaderi benimsemişsiniz. Kaderi ve kendinizi. Bir rüyadan uyanmanın 

imkânsızlığını kavramış, kabullenmişsiniz. Günün yorgunluğunu sigaraya, 

demli çaya ve kahkahaya emzirmektesiniz. 

Gece ortası boşaltılan çaydanlıklar. Kemal Bey’in şakaları, Özer Bey’in 

fişleri, İsmail Bey’in çiçekleri. Bazı bazı tazelenen çocukluklar. 

Maraşlı Türkçeci Ökkeş Bey gelir bazen. Gece yarılarına kadar Bergama 

hatıraları dinlersiniz. Uykunuzu ürkütmek için defalarca yüzünüzü 

yıkarsınız. 

Sonra Biyolog Bayram Bey. Bayram Bey’in tenyaları. Kemal Bey’in 

ifadesiyle "Bismillah" demeyen obur tenyaları Bayram Bey’in. O yüzdendir 

belki, sizin bir günde yediğinizi bir öğünde yer Bayram Bey. Ama et üstüne 

dirhem et koyamaz yine de. 

Ve Erdal'ın sazı, sevdası, "İpek Mendil"i. 

174


Gün boyu akşamın gelmesini beklersiniz. Çünkü ancak akşamları bütün 

karamsarlıklarınızı silkeleyip atabilirsiniz üzerinizden. Bir de otuz saat dersin 

o günki yorgunluğunu. 

Akşamları seversiniz. Hele iftar akşamlarını. Domates ve peynir ekmekle 

Bakkal Ömer'in dükkânı önünde, asmalı örtme altında açılan iftarları. Özer 

Bey’in çekingenliğini, Kemâl Bey’in kahkahalarını. 

Ve sahur yemeklerini. Konserve, pirinç pilâvı ve çaydanlıkta kaynatılmış 

kuru üzüm kompostosunu. 

Hepsi... Hepsi günlük hayatınızın saklanmaya değer parçaları hâlini 

almıştır. 

Gündüzleri kürsüdeki yalnızlığınız uzar gider. Ellerinizde tebeşir kokusu. 

Dilinizde bir şarkının nakarat kısmı. Aslında kürsüyü de, çocukları da çoktan 

sevmeye başlamışsınızdır. Nail’i, Nurettin’i, Vahap’ı, Behzat’ı, Hayriye’si, 

Hikmet’i ve Bülent’iyle... Selma’sı, Garip’i, Yüksel’i ve Fadime’siyle... 

Hatta onlarla kendi yazdığınız Başlık Parası adlı oyunun provalarına da 

başlamışsınızdır. 

Oğlunuz, kızınız yoktur. Henüz babalık zevkini tatmamışsınızdır. 

Oğluymuş gibi, kızıymış gibi sevmek nasıl bir duygudur, bilmezsiniz. Ama 

onları oğlunuz, kızınız gibi seversiniz. Onlara doğru bin adım atmak 

istersiniz. Onlar size bir adım gelseler, bin adım daha yürüyebilirsiniz. 

Mektuplar hasretleri körükler bazen. Bazen değil, her zaman. 

Duygusallığınız uyanır, depreşir de şiiri özlersiniz. Mektuplara "şiirsiz 

ellerde duyuşsuz ve deyişsiz kaldım. Nerdesiniz dostlar?" diye haşiyeler 

düşersiniz. Cevaplar gelir Ramazan'dan, Nuri'den, Yakup'tan, Temel'den. 

Kelimeleriniz yankısını bulmuştur. Kalbinize mukabil kalpler uzaklarda ve 

hep aynı sıcaklıktadır. Vefa bir semt adı değildir yalnızca. 

Hep gündüzün armağanıdır kırgınlıklar, hayıflanmalar. Geceye sarkar 

çoğu zaman. Siz eski günlere dönmek, mısralara tutunmak istersiniz. 

Yapamazsınız. 

175


(Yazar bu duyguyu çok yaşamıştır. Çünkü bir zamanlar, "öyle bir şiir 

yazmalıyım ki," derdi, "Aragon, Elsa'nın Gözleri'ni yazdığına pişman olmalı. 

Öyle bir şiir ki Poe'ya Annabel Lee'yi unutturmalı. Öyle bir şiir ki büsbütün 

Mehlika Sultan olmalı." Ve derdi ki: “Bana bir Adam Smith bulun, 

‘Milletlerin zenginliği şiirdir’ desin.”) 

Oysa gündüzleriniz işgal altındadır. Otuz saat girip çıktığınız dersler, 

tutanaklar, emirler, kurallar, yasaklar, imzalar, genelgeler... Ve sarı zarflar... 

Hele Bayram Bey’in eline tutuşturulan sarı zarflar.. Ve savunmalar... 

İçlenirsiniz. Gündüzünüzü siyaha boyamak, ama Kemâl Bey’in 

kahkahalarına tutunmak; unutmak, unutmak ve unutmak için akşam olsun 

istersiniz. 

Sonra yine bir gündüz vakti, izin isteğinize aldığınız cevap olumsuzdur. 

Meselâ Kemâl Bey’e haber gelmiştir. Kemal Bey baba olmuştur. Ama 

dilekçesi işlem görmemiştir Kemâl Bey’in. Ve Kemal Bey, çocuğunu ancak 

iki ay sonra bir bayram günü görebilmiştir. 

(Yazar bir fırsatını bulup bütün bunları kaleme almayı düşünmektedir. 

Ancak elleri kalemiyle bir türlü barışmamaktadır. İçinin köreldiğine dair bir 

korkudur yazarınki.) 

Hafıza aynasında Şahin Aktaş. Namıdiğer “Hafız Burhan”. Fakülteden. 

Şair. Bayburtlu. 

Titrerim mücrim gibi... 

3 

Kayıptır bir yanımız 

Bekler dururuz, niye 

Soğumuş bir yüreğin 

külleri arasında 

güller açacak diye 

176


Belkiler. 

Uzak yankılar. 

Cılız çağrışımlar. 

Hışımlar. 

Ve ben. 

Selim Bey, hayata yeni bir parantez açmıştır. Hayata ve çağa. Ve 

kendine. 

Yine dalgındır Selim Bey. Yenilenmiş masa örtüsü üzerinde birleştirdiği 

elleriyle, sütlü kahverengi örtüye çakılı bakışlarıyla. 

Çayı soğumuştur yine. Sigarasının izmarite yaklaşan külü birazdan 

parmaklarını yakacaktır. Öylesine kayıptır Selim Bey. 

Uzak martılar, hafızasında bir yerlerde tok ama yorgun bir sesle çığlık 

çığlığadır. Martılar yani hatıralar. Yani kısa ama kocaman bir geçmiş. 

Bir zamanlar... 

(Hep böyle başlar.) 

Evet bir zamanlar, kavak yelleri, yediveren gülleri, ulaşılması gereken 

yıldızlar vardı. Bir dergi çıkarılacaktı. Şiirler, hikâyeler, oyunlar yazılacaktı. 

Bir zamanlar gök çadır, güneş bayraktı. Cehennem olsa gelen bağrında 

söndürürdü Selim Bey. Ateş kesilirdi geçse sabâ gülşeninden. Karşısına 

seng-i mezarı çıksa dönmezdi. "Zulmetin çâk edip ey şeb kılarım subha 

nazar" derdi Selim Bey. 

Derken dar bir geçitte hayatla yüzyüze geldi. Hayatla, yani gerçekle. Yer 

çekimine yenildi Selim Bey. Oysa gök çekimiydi düşlediği. Yıldızlardı. 

Azarlar, itilmeler, güvensizlikler, kararsızlıklar, sonra yılgınlıklar. Ölüp 

ölüp dirilmeler kısacası. 

Ayağa kalk! Önünü ilikle! Eğil! Bana uy! Üç adım arkamdan yürü! 

Her şey Selim Bey yaşarken oluyor. Ve her gün Selim Bey’in içinde bir 

şeyler ölüyor. Kıyametler kopuyor. İyimserlik çabaları sonuç vermiyor Selim 

Bey’in. Kahırlar vardır çünkü. Ve her zaman olacaktır. Hiçbir şey 

yapamazsınız. Elleriniz düşüverir yanlarınıza. Hani yıldızlara ulaşmak vardı. 

177


Ateş kesilirdi geçse sabâ gülşenimizden. Hani, cehennem olsa gelen... Bırak 

bunları Selim Bey. Peki bıraktım. Bıraktım bırakmasına da yüreğimin el 

değmemiş bir köşesinde hâlâ bir tutam cennet duruyor. Onu kaybetmekten 

korkuyorum. Kork Selim Bey! Ecele faydası yok deseler de inanma, vardır.. 

Korkulu kuşun ömrü uzun olur çünkü. Korku güzeldir aslında. Büyük 

hamleler yaptırmaz insana ama korur. Korkuyla büyük insan olunmaz; 

uyumlu insan olunur. 

Neyse. Konuşturma beni şimdi. 

Ha, ne diyorduk? Burası önemli. Keşke o korkunun içine biraz da sevgi 

sağabilseniz. Sevgi emzirebilseniz korkularınıza. 

Kime ve neye karşı? Haklısınız Selim Bey. 

Şu dilekçe var ya, şu tarihsiz ve talihsiz dilekçe. Tam üç aydır Selim 

Bey’in cebindedir. Bir gün lâzım olacak diye saklar onu. Bu dilekçe Selim 

Bey’in ıtıknâmesidir. Kurtuluş belgesidir yani. Bu kelimeyi de Şinasî’den 

ödünç almıştır; Şinasî’nin o ünlü kasidesinden. Nasıldı hani? “Bir 

ıtıknâmedir insana senin kanunun./Bildirir haddini sultana senin kanunun.” 

Selâmetlik Orhan Hoca, ne güzel okur ve yorumlardı. 

Burada, bu ufacık yerde acılara dair hasatlar, yitik ömürlerden kesitler 

vardır. İşte onlardan biridir Selim Bey. 

Bir başkası... 

Gençlerbirliği genç takımında top koşturmuştur Tevfik Bey. Vitrininde o 

günlere ait bir fotoğrafı özenle saklar. A takımına seçildiği ve çok istediği 

hâlde anlaşmaya imza atamamıştır. Babası "ya okul, ya futbol" demiştir 

çünkü. "Okul" demiştir Tevfik Bey. Ve yedi yıldır adresi okullardır. 

Bir gün tayin edildiği bu küçük ilçeye gelir Tevfik Bey. Eşyası kamyon 

üstünde üç gün bekler. Ev yoktur. Tevfik Bey’in oturması gereken lojmanda 

mesleğine yabancı biri oturmaktadır. Hoca Hanım hamiledir üstelik. Öfkeler, 

koşuşturmalar... Lojman zor şer boşaltılır. Tevfik Bey eşyalarını yeni evine 

taşır. Ve kırılan vitrinine esefle bakar. 

178


Yırt dilekçeni Tevfik Bey. Oyunun kuralı bu. Geç kaldın. Çekip gitmek 

çözüm olmaktan çıkmıştır artık. Bölüşülecek yalnızlıklarımız var şimdi. 

* 

Arif Bey fakültedeyken Arşiv'e girmeyi düşünmüştür. İstanbul, eski ve 

vefalı bir sevgili gibi çağırmaktadır onu. İmtihana girmiştir Arif Bey. 

Kazanmıştır da. Ama gitmemiştir. Yaptığı yanlışlığın farkındadır. 

Müstahaksın Arif Bey. Yaşa bakalım, payına düşen yalnızlığı. Gücünün 

yettiğince. 

* 

Bayram Bey, hep fakültede kalma rüyası görmüştür. Araştırma 

görevliliği, yüksek lisans, doktora, yardımcı doçentlik, doçentlik, 

profesörlük... Ama bölüm başkanı, Bayram Bey için kapıları hep kapalı 

tutmuştur. 

Bayram Bey, bu bağa bizimle gül dermeye gelmiştir. Gül 

devşirememiştir belki ama savunmalar, cezalar devşirmiştir. Yönetmelik 

ezberlemiştir doyasıya. 

* 

Hurşit Bey, Hukuk'tan seneye mezun olacak kardeşiyle birlikte çalışmayı 

düşler. Oysa takdir koleksiyonu vardır Hurşit Bey’n. Ve dokuz yıllık meslek 

tecrübesi. Ancak Hurşit Bey’n izinleri, sevkleri ve raporları da vardır. Ve bu 

yönü meslek tecrübesinin hep üç adım önünde gider. 

* 

Kemâl Bey’in arabesk bir yanı vardır. Ve tarihî Gencebay tutkusu. Bir 

gün Osman amcanın karşısına dikilip "şarkıcı olacağım" demiştir liseli 

Kemâl. İzin alabilse gidip plâk ve kaset dünyasını o güzel sesiyle alt üst 

edecektir. Kararlıdır. İkinci bir Gencebay olacaktır. Bu arada sazı da bir hayli 

ilerletmiştir. Ancak Osman amcanın çatık kaşlarını bulur karşısında. Çaresiz, 

vazgeçer bu sevdadan. Ama Gencebay tarzını, Gencebay üslûbunu 

yüreğinden bir türlü söküp atamaz. Karaman ağzı arasına serpiştirdiği 

kahkahalarla hayıflanmalarına perde çekmektedir şimdi. 

179


* 

Bu bina, Resul'ün kahvesi ve Ömer'in dükkânı arasında salınır dururuz. 

Bir sarkaç gibi. Ömer'in dükkânı akşamüstleri adresimizdir. Ömer'in ortaokul 

terk kardeşi Mehmet, ya saçlarını taramaktadır şimdi, yahut henüz terlemiş 

bıyıklarıyla oynamaktadır. Biraz tutuk konuşur Mehmet. 

–Ben Pamukkale'yi gördüm hocam. 

–Bırak Mehmet. Sen orayı kartpostalda görürsün ancak. 

–Kartpostal mı? Ora ne tarafa düşüyor hocam? 

* 

Sen, ben ve onlar. Hep bir hayali sürükledik peşimizden. Gözü açık 

rüyalar gördük. Hayata yüreğimizin aydınlık tarafından baktık. Yanıldık ve 

yenildik. (Diyebilir miyiz sahi?) Duyuşsuz ve deyişsiz kaldık. (Denilebilir mi 

acaba?) 

Hayır! Şükür ki tutunacak bir kalbimiz var. Şükür ki sevmek, hâlâ en iyi 

bildiğimiz şey! Öyleyse haydi tiyatrocu Behzat’ım! Senin için en güzel 

rolleri biçsin hayat! Haydi filozof Bülent’im! Git ve kırk Bülent olarak geri 

dön! Haydi Ressam Suat’ım, gittiğin her yere bir ebemkuşağı götür! Haydi 

kürdan kızım Fadime’m, haydi Erkek Fatma’m Hayriye'm, gidin ve minyatür 

cennetler kurun! 

Bana müsaade. Küçük bir ağıt yakmalıyım şimdi. Hayatla yüzleşmek 

kolay mı? 

Kavak yellerimiz 

Yediveren güllerimiz 

Oyy! 

180


Sırrı ER 

d. 1961-Ankara 

GURBET KUŞU 

Öğretmen okulu sınavını kazanmam, beni, annemi ve babamı sevince 

boğmuştu. Her yeni haber gibi, bu haber de kısa zamanda köye yayılmıştı. 

Beni görenler tebrik ediyor, bazıları da “hayırlı olsun” demek için evimize 

geliyorlardı. O kadar çok sevinçliydim ki tarifi zor duygular yaşıyordum. 

Okula kayıt zamanı gelince babam Ankara’ya gitti. Öyle merak ediyordum 

ki babamın gelmesini, dört gözle bekliyordum. Bakalım neler 

anlatacaktı. 

Evimizin balkonundan köyün girişi görünürdü. Sık sık balkona çıkıp 

köyün arabası geliyor mu diye yola bakıyordum. Benim telaşlı hâlim, 

sonunda annemi kızdırdı: 

- Gezinip durma oğlum. Köy otobüsünün her gün geliş saati belli. Sen 

telâş edince erken mi gelecek sanıyorsun? 

- Biliyorum anne, elimde değil ne yapayım. Merak ediyorum. Babam 

bir gelseydi. Bir aksilik çıkar diye korkuyorum. 

- Gelir inşallah oğlum. İçini ferah tut. Hadi bu arada hayvanların yemini 

veriver. Baban gelirse kızar sonra... 

Haklıydı annem. Babam gelmeden hayvanların yemini vermeliydim. 

Giderken sıkı sıkı tembih etmişti. Bir yere giderken hep aynı sözler: 

181


“Onların da canı var oğlum. Biz nasıl açlığa dayanamıyorsak onlar da 

dayanamaz. Ağzı yok dili yok, acıktım diyemez ki...” 

Ahırdaki hayvanlara yemlerini verdim, su içtikleri leğenleri doldurdum 

ve tekrar eve çıktım. Balkondan bakmamla köyün otobüsünü görmem 

bir oldu. Köylüleri her gün şehre götürüp getiren bu küçük otobüs, 

mezarlığın yanından tozuta tozuta geliyordu. 

Ocağın başında yemek yapan anneme “araba geldi” diye bağırıp hızla 

aşağıya indim. Yolcuların ineceği meydana kadar koşarak gittim. Nefes 

nefese kalmıştım. Babam elinde birkaç poşetle indi. Ben elinden poşetleri 

alırken yavaş bir sesle, tane tane konuştu: 

- Yürüyerek gelsen olmuyor mu oğlum? Gören de önemli bir şey 

var sanacak. 

“Benim için önemli” dedim, kısık bir sesle. Babam güldü: 

- Anladım. Senin aklın fikrin yeni okulunda, dedi. 

Babamla eve doğru yürüyorduk. Ben arka arkaya sorular yöneltiyordum 

babama. O, beni meraklandırmak için cevap vermiyor, “eve bir 

varalım, her şeyi konuşuruz, acele etme” diyordu. 

Akşam evde her şeyi anlattı babam. Okula kaydımı yaptırmıştı. O anlattıkça 

ben daha bir heyecanla dinliyordum. “Tamam mı küçük bey, 

başka sorun var mı?” dedi. Bakışları sevgi doluydu, o anda sarılıp öpmek 

geldi içimden. “Aslan babacığım” dedim. Sarıldım ve yüzüne kocaman bir 

öpücük kondurdum. O da karşılığını vermekte gecikmedi. 

Okulların açılma tarihi yaklaştıkça bende bir tedirginlik başladı. İlk 

zamanlardaki sevinç ve coşku, yerini başka duygulara bırakmıştı. Hüzün 

mü desem korku mu desem bilmiyorum. İlk defa ailemden ve köyümden 

ayrılacaktım. Türkülerde ve şiirlerde söyleyip durdukları gurbetle tanışacaktım. 

Dayanabilecek miydim? Ayrılık acısı şimdiden ince ince içimi 

sızlatmaya başlamıştı. 

182


Ben böyleydim ya, bir de annemin ve babamın halini görseydiniz a- 

cırdınız. Bir tanecik çocuklarını gurbete göndereceklerdi. Annem gözyaşlarına 

engel olamıyor, babam da ona kızıyordu, “çocuğun önünde ağlama, 

onu da üzeceksin” diye. Babamın da gözleri nemliydi, fakat duygularını 

belli etmek istemiyordu. Canım babacığım benim, ben yokken ne kadar 

gözyaşı döktüğünü bilmiyorum sanıyordu. Oysa annem her şeyi anlatıyordu 

bana. 

Köyden ayrılmamdan bir gün önce annem valizimi hazırlıyordu. Elinde 

bir mendil, sık sık burnunu siliyor, ağladığını belli etmemek için bazen 

dışarı çıkıyordu. Babam bir yandan çay içiyor, diğer yandan bana moral 

vermek için konuşuyordu. Tarihte önemli insanların hayatlarından örnekler 

veriyordu. “Onlar da zamanında çok sıkıntı çekmişler. Büyük adam 

olmak kolay mı?” diyordu. 

Ben ise boş gözlerle babama bakıyordum. Bazen dalıp gidiyordum u- 

zak diyarlara. Yarın benim için yeni bir hayat başlayacaktı. 

Ayrılık günü geldi çattı. Bir gün sonra okullar açılacağı için, pazar 

günü köyden ayrılmadan önce babamla birlikte son hazırlıkları yaptık. 

Annem gözyaşları içinde uğurladı bizi. Başarılı olmam için dualar etti, 

birçok tavsiyelerde bulundu. Yüzümü, gözlerimi, saçlarımı öptü kokladı, 

öptü kokladı. Ben de annemin elini ve yüzünü öptüm. İkimiz de hıçkıra 

hıçkıra ağlıyorduk. Babam bu manzaradan oldukça etkilenmişti. Ağladığını 

belli etmemek için sık sık arkasını dönüyor, gözyaşlarını mendille 

siliyordu. 

Nihayet köyün meydanına geldik. Orada bulunanlarla tek tek vedalaştım. 

Hepsi de benim başarılı olmam için dua ettiler. Babamla birlikte 

otobüse bindik. Bizi uğurlayanlara defalarca el salladım. Annem yemenisinin 

ucuyla gözyaşlarını siliyordu. Canım annem. Bir tanecik çocuğunu 

gurbete göndermek onu ne kadar üzmüştür kim bilir. Evden çıkarken bana 

sarılıyor, “kara gözlü Selim’im, gurbet kuşum benim, sen olmadan anan 

nasıl duracak buralarda” diyordu. “Ben bu eve köye sığmam gayrı yav- 

183


rum” diyordu. Ben de içimden “Ya ben ne yapayım anacığım? Şimdiye 

kadar hiç ayrıldım mı senden? Aylarca sürecek bu hasrete nasıl dayanacağım?” 

diyordum. 

Otobüs köyün toprak yollarında ağır ağır ilerliyor, uzun ince yollar bizi 

köyden uzaklaştırıyordu. Geriye dönüp baktığımda görebildiğim tek 

şey, caminin minaresi oldu. Oldukça zarifti, bir kurşunkalemi andırıyordu. 

Babamla yan yana oturmamıza rağmen konuşmuyorduk. Anlaşılan ikimiz 

de hâlâ ağlama faslının etkisini üzerimizden atamamıştık. 

Ankara’ya gelince vakit kaybetmeden öğretmen okuluna gittik. Şehrin 

dışında, oldukça ıssız bir yerdeydi. Çevrede kocaman boş tarlalar gözüme 

çarpmıştı. Araba okulun yakınında durdu. Bizimle beraber birkaç kişi daha 

indi. Babamın elinde bana ait iki valiz vardı. Okulun kapısında bir adamla 

karşılaştık. Okulun müdür yardımcısıymış. Babam beni kayıt ettirmek için 

geldiğinde kendisiyle tanışmış. Selamlaştılar. Bize “hoş geldiniz, delikanlı 

bu mu?” derken eliyle de saçlarımı okşadı. 

Bizi odasına götürdü. Babamla sohbete başladılar: 

- Hocam burası da sanki köy gibi. Her zaman böyle sakin mi olur? 

- Bugün tatil olduğu için böyle. Okul açılınca cıvıl cıvıl olur, o zaman 

da gürültüden rahatsız oluruz. 

- Bizim Selim alışabilir mi buraya hocam? İlk defa bizden ayrılıyor 

da... 

- Alışamayacak bir şey yok. Birkaç günde alışır, hiç merak etmeyin. 

Hepsi bunun gibi, birçok arkadaşı olacak. 

Müdür yardımcısı bizi yatakhaneye götürdü. Valizleri bir köşeye koyduk 

ve dışarı çıktık. Babam müdür yardımcısına veda etti: 

- Ben gidiyorum hocam, bugün köye dönmem lâzım. Selim önce Allah’a 

sonra sizlere emanet. Herhangi bir şey olursa bize telefon edersiniz. 

Bir emriniz var mı hocam? 

184


- Emrimiz olmaz ricamız olur, dedi müdür yardımcısı. Konuşmaya 

devam etti: “Siz Selim’i merak etmeyin. Bundan sonra bir annesi babası 

da biziz burada. Ona moral verin. Buradaki bütün öğrenciler aynı şartlarda. 

Göreceksiniz en kısa zamanda alışacak. O kadar çok arkadaşı olacak 

ki... Gözünüz arkada kalmasın. Ben sizi baş başa bırakayım, size hayırlı 

yolculuklar... 

Babamla beraber okul bahçesinin kenarına gittik. Kavak ağaçlarının 

altındaki kanepeye oturduk. Babam oldukça duygulu bir sesle konuşuyordu. 

Sesi titriyordu. Sanki ağlayacak gibiydi: 

- Köyün hâlini biliyorsun oğlum. Yoksulluk diz boyu. İş çok, para 

yok. Bizim çektiğimiz sıkıntıları bir de sen çekme. Biliyorum zor olacak 

ama dayanmak zorundayız. Zahmet olmadan rahmet olmaz derler. Senin 

istikbâlin için sen de biz de bu gurbetliğe, hasretliğe dayanacağız oğlum. 

Okulu bitirince elinde bir mesleğin olur. Kimseye muhtaç olmazsın. 

Maaşın olur, gül gibi geçinir gidersin. Beni anlıyorsundur inşallah. 

Başımı sallayarak söylediklerini onayladığımı belli ettim. Fırsat buldukça 

beni ziyarete gelmesini söyledim. Bu arada gözlerimden ince ince 

yaşlar süzülüyordu. 

Babamla okulun bahçe kapısının önünde vedalaştık. Ağladığını belli 

etmemek için büyük çaba harcıyor, mendiline burnunu silermiş gibi 

yapıyor, ama aslında gözyaşlarını siliyordu. Onun bu halini görünce 

boğazıma bir şey düğümlendi sanki, konuşmakta zorlanıyordum. 

- Ben gidiyorum oğlum, dedi ağlamaklı bir sesle. “Kendine iyi bak. 

Sık sık mektup yaz bize. Bir ihtiyacın olursa haberimiz olsun. Valizin 

içindeki cüzdanda para var. Gereken yerlere harcarsın. Sakın bizi düşünüp 

de derslerini ihmal etme. Ben işlerden fırsat buldukça gelirim. Allah’a 

emanet ol akıllı Selim’im benim...” 

Babamın elini ve yüzünü öptüm. Ağlamaktan kısılmış sesimle zoraki 

konuşabildim: 

185


- Güle güle git babacığım. Anneme çok selâm söyle. Onu şimdiden 

özledim. Benim için üzülüp hasta olmasın. 

Babam yüzümü ve gözlerimi öptü. Saçımı okşadı ve beni fazla üzmemek 

için hızla ayrıldı. Hem hızlı hızlı yürüyor hem de ara sıra arkasına 

dönerek bana el sallıyordu. Arkasından bakakaldım. Otobüs durağına 

giden babam, ilk gelen otobüse bindi ve çekti gitti. 

Hüzünlü duyguların etkisinde yatakhaneye gittim. Bir yatağın kenarına 

oturup uzun düşüncelere daldım. Annemin dediği gibi, ben artık bir 

gurbet kuşuydum. 

Okulun diğer öğrencileri birer ikişer gelmeye başlamışlardı. Yeni gelenlerle 

uzaktan birbirimize bakışıyorduk. Onlarda da bir tedirginlik ve 

hüzün göze çarpıyordu. Yatakhane oldukça genişti. Ranzalar yan yana 

dizilmişti. Beton duvarlar ve soğuk ranzalar içimdeki hüznü daha da 

arttırıyordu. O anda annem aklıma geldi. Ben ayrılınca ardımdan ne kadar 

ağladı kim bilir. 

İlk gece uzun süre uyuyamadım. Bir ara epeyce içlendim ve yorganı 

başıma çekip gizli gizli ağladım. Zaman zaman diğer ranzalardan da 

ağlama sesleri geliyordu. Anladım ki bu ilk gece ağlayan yalnızca ben 

değildim. 

Benim için gurbet günleri başlamıştı. Anneme verdiğim sözler aklıma 

geldi. Bütün zorluklara sabretmeye karar verdim. Onların umutlarını boşa 

çıkarmamak için var gücümle çalışacaktım. Bütün bunlara alışmağa 

mecburdum. Babamın her zaman tekrarladığı atasözü aklıma geldi: “Zahmet 

olmadan rahmet olmaz.” 

186


Nevzat CANAN 

d.1961-Kırklareli 

PASTA 

Güneşli, sıcak bir mayıs günü A.G. Lisesi’nde, öğleden sonraki ilk 

dersten çıkan, çoğu çay-sigara tiryakisi öğretmenler, 19 Mayıs törenlerinde 

il gençliğini temsil etmek üzere seçilen Bahar Çiğdem Özülkü’nün, 

öğretmenlerine bir teşekkür olarak, öğretmenler odasının orta yerindeki 

büyük masaya bıraktığı kocaman pasta sürpriziyle karşılaştılar. 

Ayın on beşiydi. Sıcak maaşlar ceplere yeni inmişti. Herkes keyifli bir 

hazım istirahatındaydı. Tatilin iyiden iyiye yaklaştığı şu güzel bahar 

gününde, fevkalade kaliteli el deseni bir çini tepside sunulmuş, kremalı, 

meyveli ve bol kakaolu kocaman pastayla ilk karşılaşanlar, Yunus Bey’le 

İsmet Bulut Bey oldu ve daha kıdemli bir öğretmen olan Yunus Bey’in 

“Ooo!”ları arasında, iki İngilizce öğretmeni, ikiz kardeşler kadar benzer 

tepkiler vererek birer çatal kaptılar ve pastaya oldukça etkili bir hava 

harekâtı düzenlediler. 

Ne yazık ki zamanları azdı ve rakipsiz kalmanın sadece bir hayâl olduğunu 

ikisi de biliyordu. Felsefeci Cemâl Celali, sanki o meş’um 

kaziyyeyi bir daha kanıtlamak için kapıda birdenbire belirmişti. Hoca, 

kültürlü bir ses tonuyla “Merhaba arkadaşlar,” dedikten sonra hemen 

masaya yanaşıp, gayet sakin bir ruhla eline bir çatal aldı ve söktüğü 

187


kaymaklı parçayı, sanki yiyip yememesi armağanı edenin kimliğine göre 

değişecekmiş gibi elinde bekleterek: 

— Nerden bu? Dedi. 

O günlerde, kamuoyu, nerden buldun yasasıyla meşguldü. Nükte 

yapmayı pek seven güler yüzlü ve daima neşeli bir insan olan İsmet Bulut 

Bey, bu fevkalade espri fırsatını, başka zaman olsa kaçırmazdı, fakat bu 

defa, aceleden, hiçbir şey söylemedi ve onun cevap vermediğini gören 

Yunus Bey, ‘boşuna konuşma,’ der gibi: 

— Ye, ye...Dedi. 

Belki de İsmet Bulut; felsefeci Cemal Celali, başka bir liseden geldiği 

için biraz mesafeli kalmayı tercih etmişti. Fakat bunu hiçkimsenin düşünmesine 

fırsat kalmadı, çünkü o esnada kapı bir daha açıldı. Dördüncü 

kişinin, pastanın tadını büyük ölçekte kaçıracağının üçü de farkındaydı. 

Onun için, kapının sesi duyulur duyulmaz, kamikaze yapan bir filo gibi, 

üçü bir olup, cesurca, aerobik bir saldırı tertip ettiler. 

Fakat içeriye, gire gire, havaların düzeldiğini düşünerek nisan başlarındaki 

bir hafta sonunda paklanmak için gittiği kaplıcadan çıkışta kendisini 

hava akımına kaptıran hizmetli Rüştü Muhtar Efendi girdi. Daha o 

gece boynunun nasıl tutulduğunu, bir aydan beri, kalorifercisinden memuruna, 

katlarda rastladığı nöbetçi öğretmenlere kadar okuldaki tüm personele, 

bütün detaylarıyla kim bilir kaçar defa anlatmıştı. Rüştü Muhtar Efendi, 

kaplıcada sinirlerini gevşettiği o günden beri, paletli vasıtalar gibi ilerliyor, 

ayaklarını kaldırmadan adım atıyordu. Zaten de biraz tembelceydi. 

Boynundaki boyunluğun herkesi ürkütmesinden cesaret bularak, okulun 

dümdüz koridorlarında, zifiri karanlıkta el yordamıyla ilerleyenlerden 

daha ağır gidiyordu. O an pasta hakkında bilgi verecekti. Tabiî, eğer pastanın 

yumuşak karnı, o mırıldamaya başlayana kadar dayanabilirse... 

Neyse ki pasta büyüktü, bu sayede, Rüştü Muhtar Efendi ikramın 

esbab-ı mucibesini arz eyleme fırsatı bulabildi. Rüştü Muhtar Efendi’nin, 

188


pastanın tarihçesi hakkında verdiği kısa malumatı dinlerken, yaş haddine 

epeyce yaklaşmış olan Yunus Bey, soğuk bir tebessümle: 

— Hıı, hıı, iyi, iyi... 

Dedikten sonra, içerisi kalabalıklaşmadan birkaç yudum daha kapabilmek 

için, daha ağzındaki yağlı lokmayı yutmadan çatalını, “ya Allah” 

dercesine, güçlü bir hamleyle yaş pastaya yeniden çaldı. Okul dışı kurslarla 

iyice yorulan İsmet Bulut Bey de, Rüştü Muhtar Efendi’nin mırıl mırıl 

verdiği haberi: 

— İyi valla...Sözleriyle yorumladı ve yutma maratonunda zümre arkadaşından 

geri kalmamak ve hiçbir yorum yapmadan malı sessizce götüren 

Celal Celali’ye de meydanın boş olmadığını hissettirmek için pastaya 

profesyonelce bir kesme attı. 

Kapı o esnada bir daha aralandı. Bu en sessiz açılış şekli olduğuna göre, 

içeri kimin gireceği belliydi, buna rağmen İsmet Bulut, göz ucuyla 

kapıya baktı ve sekiz-dokuz saniye içinde, en sevmediği meslektaşıyla yan 

yana geleceği için derince bir nefes aldı ve sonra içindeki sıkıntıyı burnundan 

boşalttı. Tarihçi Mehmet Sarper’den hiç hoşlanmıyordu. Ona göre, 

yirmi yıllık öğretmen olmasına rağmen, Mehmet Bey, çocuk gibiydi. Dünyada 

ne kadar boş iş varsa, hepsi onun ilgi sahasına girmekteydi. Hayâlci de 

değil, daha ötelerdeydi. Arabası bile yoktu ve konuştuğu şeylerin ipe sapa 

gelir tarafı olduğuna kaç yıldır bir defa olsun tanık olmamıştı. 

Tarihçiye göre ise, millete memlekete hiçbir faydası dokunmayacak ne 

kadar boş iş varsa onlarla mutlaka alâkadar olan şahısların birincisi İsmet 

Bulut’tur. Malın mülkün tarihe geçmeye yetmediğini düşünen Mehmet Bey; 

kirada iki dairesi, bir de dükkânı bulunan, ayrıca da iki kooperatife aidat 

ödeyen ve okuldan çıkar çıkmaz kurstan kursa koşan, çoğu zaman direksiyonu 

döndürecek kuvveti kalmayacak kadar çalışan İsmet Bey’i, nasıl 

olmaması gerektiği hususunda idol olarak benimsemiş gibiydi. Tarihçi 

Mehmet Sarper’in, tuttuğu yolda ne denli samimî ve istikrarlı olduğunu ise 

dost düşman takdir etmekteydi. Öğrencilerine, görevini seven, zili kurtuluş 

189


saymayan öğretmeniniz kimdir? Diye sorulsa, onlardan hep bir ağızdan 

Mehmet Sarper Bey cevabının işitileceği muhakkaktı. Fakat o, iyi adının 

faturasını hayli ağır ödemekteydi. Örneğin, kışın sık sık anjine yakalanırdı. 

Nitekim şu mevsimde bile, yeni bir bademcik iltihabı yüzünden, dün sabahtan 

beri oldukça keyifsizdi. Bununla birlikte, orta yerdeki ikramı o da es 

geçmedi. Masaya sokulup eline bir çatal aldı, fakat icraatten evvel: 

— Bu nerden, İlhami Bey’in pastası mı? Diye sordu. Yani, “Nihayet 

İlhami Bey nişanlanıyor mu?” demek istedi. 

Yunus beyin o günkü performansı cidden yüksekti. Mehmet Sarper’in 

sözünü de o karşıladı ve: 

— İlhami biraz daha pedal çevirmeye devam etsin, pasta Abdülaziz 

Bey’den, dedi ve sözden boşalan ağzını hemen bir dilim pastayla doldurdu, 

ancak, daha çenesini kapattığı an içeriye resim öğretmeni İlhami Bey 

girdi ve sessizlikte bir şaşkınlık, şaşkınlıkta bir komplo havası sezince, 

içeridekiler gülüştüler. 

İlhami Bey; gülüşlerle ve şaşkınlıkla ilgilenmek yerine, pastayla alâkadar 

olmayı yeğledi ve sayıları epeyce azalan çatallardan birini, ince 

parmaklarıyla, bir yağlı boya fırçasını tutar gibi son derece nazik bir 

biçimde eline alırken, içeriye, Türkçe öğretmeni Tevfik Bey’le, Almanca 

öğretmeni Mustafa Türen Bey, yüksek sesle konuşa konuşa daldılar. 

Gecikmelerinin nedeni olan vukuatla ilgili: 

— Olacak şey değil, kaç defa söyledik bunlara! 

Gibilerinden birşeyler söylüyorlardı. Pastayı derhal fark edememelerine 

bakılırsa, hadise, kafalarını haylice meşgul edecek kadar ciddiydi. 

Elbette bu gaflet sonsuza kadar sürmedi. Mustafa Türen Bey uzun 

boyluydu, hava sahasındaki hareketliliği fark etmekte gecikmedi. Derhâl 

çokluğun bulunduğu mahalle doğru seğirtti. A.G. Lisesi öğretmenleri 

içinde tavırları en rahat kişi oydu. Sözünü de sakınmazdı, bu dönem 

başındaki öğretmenler kurulu toplantısında, Müdür Yardımcısı Osman 

190


Bey’e “Dersim bittiği zaman ben, öğretmen değilim, cevizciyim, var mı 

diyeceğin!” Dediğinde, okul müdürü dâhil, hiçkimse ağzını açamamıştı. 

Mustafa Türen Bey, yine o medenî cesaretli tutumuyla olay mahalline 

yaklaşınca, siper olmuş gövdelerden ötürü göremediği pastayı keşfettiği 

an, gür bir sesle: 

— Beyler, tatlı yiyip, tatlı susuyorsunuz, bakıyorum! 

Dedi ve suçüstü yakaladığı meslektaşlarına katıldı. Hiç olmazsa Tevfik 

Bey’i solladığı için kendisini bir nebze şanslı addederek, çini tabağın 

desenlerini açığa çıkarmaya yönelik kazı çalışmalarına yeni ve dinamik bir 

enerji olarak iştirak etti. 

Okulun en içten pazarlıklısı olan Tevfik Bey, beleşi sevmede ne Yunus 

Bey’den ne İsmet Bey’den ne de diğerlerinden aşağı kalır olmamakla 

birlikte, yine birtakım sosyo-ruhî oyunlara yöneldi. Yöntemlerinde hep 

rastlanan resmî tarz, bir bakıma şahsiyetiyle meczolmuştu. Muhterem, 

yine o yolu seçti ve çatalı eline alır almaz, önü ilikli mavi ceketinin içinde 

geniş göğsünü gerip günün anlam ve önemi üzerinde bir konuşma yapma 

ihtiyacı hissetti: 

— Bu ne güzel ikram, bu ne güzel sürpriz, nerden acaba? 

İlikli ceketi ve elindeki çatalı ile beleşçiler orkestrasının şefi gibi duran 

Tevfik Bey böyle bir girizgâhla kendisine yol açarken Mustafa Türen 

Bey, iki-üç lokmayı haklamıştı: 

— Boş ver arkadaş suali, üzümü ye, bağını sorma! Diyerek, hem Tevfik 

Bey’i yolunca yordamınca kınadı, hem de midesine kaymaklı bir 

lokmayı daha yolladı. 

Pastanın tadına bakmakla yetinen Mehmet Sarper ile İlhami Bey, o 

esnada kenara çekilmişlerdi. Ortalığın artık iyice kalabalıklaşacağını sezen 

İsmet Bulut Bey’le Yunus Bey, her gelenin sinek gibi üşüştüğü pastanın 

başından, tarihçi Mehmet Sarper ve resim öğretmeni İlhami Bey’den daha 

kibar bir tarzda uzaklaştılar. Lobileri hükmündeki sehpalı bölüme intikal 

191


ettiklerinde yüz ifadeleri son derece masum ve sevecendi. Pastanın yarısını 

götürdükleri hâlde, yüzlerinde, yarım yudum yiyip de kenara çekilmişlermiş 

gibi asaletli bir nezaket okunuyordu. 

Pastaya son yetişen ise, fizikçi Nevriye Hanım’la Coğrafyacı Filiz 

Hanım oldu. Nevriye Hanım, öylesine: 

— Aaa, bu nerden böyle? Soru tümcesiyle başlattığı usûlî tahkikatını 

hitama erdirmeden istihkakını haklamaya girişti. Çevreden, 19 Mayıs, gibi 

izahatlar yapılırken, Almancacı Mustafa Türen Bey, 

— Doğrusunu isterseniz, bu ikramda benim de payım vardır, diyerek 

söze başladı. Anlaşılan bayağı enerji toplamıştı. Hem tıkınıyor, hem 

konuşuyordu: 

— Çiğdem Özülkü’nün, babası Abdülaziz Bey, K. Lisesi’ne müdür 

tayin edildiğinde, bütünleme imtihanlarında ilk sınav çaysız geçti. Tabiî ki 

canımız sıkıldı ve ben, kendisine: ‘Bak arkadaş, dedim, ya kantini açtır, ya da 

önceki müdür gibi, evinden çay, pasta, börek, çörek getir veya bizi bir daha 

bütünleme mütünleme için buraya çağırtma!’ O günden sonra, Abdülaziz 

Bey’in de bu gibi işlere elinin alıştığının bir ispatı da işte meydanda... 

Ondan sonra öğretmenler odasında bir pasta sohbeti başladı. Din dersi 

öğretmeni Abdurrahman Çengel Bey vanilya kokan salona girdiğinde, 

herkes bir koltuğa, sandalyeye kurulmuş, çayını içiyor, henüz sigara 

kanunları çıkmamış olduğu için, bazısı keyifli keyifli sigarasını tellendiriyordu. 

Pastanın ise, sadece, ağızlarda tadı, dillerde sohbeti ve masada 

geniş, süslü, boş çini tabağı duruyordu. 

Abdurrahman Çengel Bey, artık bir tarih olan süslü tabağı göstererek: 

— Neydi bu böyle?Diye sorunca, karşıdan Mehmet Bulut Bey: 

— Geç kaldın hocam, pastaydı, bitti.Dedi. 

Abdurrahman Çengel Bey: 

192


— Afiyet olsun, afiyet olsun, ben şekerliyim, zaten yiyemezdim, diyerek 

mevzuu kapatmaya çalışırken, pencere tarafındaki büro tipi, kısa 

ayaklı dirsekliksiz koltuklardan birinde Kızılderili kabile reisleri gibi 

dumanlar savurarak oturan Türkçe öğretmeni Tevfik Bey’in sesi geldi: 

— Öyle deme hocam, ben böyle bedava pasta yüzünden rahmetlik o- 

lan kaç şekerli gördüm, sen iyi tam vaktinde geldin... 

Bu esprinin ardından, gülüşmelerle beraber zil çaldı ve günün en tatlı 

teneffüsü sona erdi. 

193


Ethem BARAN 

d.1962-Yozgat 

BERHUDAR OLASIN 

Kuşluk vaktinin acemi aydınlığı çekilip gitmiş, sarısı bol bir ışık düşmüştü 

avluya. Çocuk, lokmalarını acele acele yutarken, yüzünde asma 

yapraklarının ürpertisi gezinen dedesinin en ufak bir hareketini bile kaçırmamaya 

çalışıyordu. 

“Oğlum yavaş ye, acelen ne?” dedi annesi. 

Çocuk, dedesine "hadi" der gibi bir kez daha baktı; sofra bezini dizlerinin 

üzerinden sıyırıp, elinde bir dilim yağlı ekmekle sofradan kalktı. 

“Dökme ortalığa, daha yeni süpürdüm.” 

“Dökmem anne.” 

Dış kapıya gidip durdu. Gıcırdatarak açtı kapıyı. Aşağı doğru inen sokağa 

baktı: Dedesiyle beraber yürüyorlarken gördü kendini… Bir kuş gibi 

çırpınan ama bir türlü uçup gitmeyen bir korku vardı yüreğinde. "Okula 

kaydettireceğim seni," demişti dedesi. Fotoğrafçıya giderlerken de aynı 

şeyi söylemişti. Taş basamaklardan inip, karanlık bir odaya girmişlerdi. 

İçerisi loş ve havasızdı. Duvarlardan birinde tozlanmış, bordo renkli 

kadife bir perde vardı; onun önüne oturtmuşlardı. Çocuğu en çok şaşırtan; 

kocaman, ayaklı fotoğraf makinesi ve göz kamaştıran ışıklardı. Daha önce 

fotoğraf makinesi görmüştü ama onun böyle ayağı da ışığı da yoktu; hem 

bu kadar büyük de değildi. Fotoğrafı çekilip tekrar karanlıkta kalınca, 

194


okulun da böyle bir yer olabileceğini düşünmüştü. Öğretmen de fotoğrafını 

çeken şu yaşlı amca gibi biri olmalıydı. Hiç konuşmayan, gülmeyen, 

iğne bakışlı bir adam… 

Yüksek duvarlarla çevrili bir bahçe içindeydi okul. Merdivenlerden 

çıkıp, ağaçlıklı bir yoldan girmişlerdi içeri. Müdürün odasına girerken 

şapkasını çıkarıp eline almıştı dedesi. "Oğullarımı okutamadım ama bunu 

okutacağım müdür bey," demişti. Müdür şimdiye kadar gördüğü adamların 

hiçbirine benzemiyordu. İnsanın içindeki korkuyu alıp götüren bir 

adamdı. Çocuğun üç numara kesilmiş kısa saçlarını okşamıştı. Çocuk, 

kafasında o sıcak elle çıkmıştı okuldan ve o sıcak el günler boyunca 

durmadan okşamıştı saçlarını. 

Dün çarşıya inmişler, bayramlık giysiler almışlardı. Sabah da erkenden 

kalkıp bayram namazına gitmişlerdi babası ve dedesiyle. Döndüklerinde 

annesi avluyu sulayıp süpürmüş, asmanın altına yer sofrasını kuruyordu. 

Bayramlaştıktan sonra sofraya oturmuşlardı. Kaç gündür annesine 

ve ninesine söyleyip duruyordu. "Tamam," demişlerdi; "dedene söyleriz, 

götürür seni..." 

Tek başına gitmeye utanıyordu. Dedesiyle beraber giderlerse utanmazdı. 

Mahalledeki çocuklar içinde en sessizi oydu. Okulda da öyle... Arka 

sıralardan birinde oturuyordu. Öğretmen soru sormazsa, kendiliğinden 

konuşmazdı. Sınıfın yüksek tavanına; uzun, çift camlı pencerelerine, 

oradan doğru karşıdaki tepeyi çam yeşiline boyayan ormana bakardı. Çam 

kokusu, karatahtanın önünde, tebeşir tozları içerisinde gelip yakalardı onu. 

Sırtındaki, artık okula gitmeyen halasının oğlundan aldıkları bozarmış 

önlüğün içinde olduğundan daha küçük görünürdü. Müdürün o sıcak eli 

imdadına yetişir, saçlarını okşamaya başlardı kimseye göstermeden. 

Sıralar arasında dolaşan, dünyanın o en büyük, her şeyi en iyi bilen insanı, 

bir türlü elini uzatmazdı saçlarına. 

195


Avluya, yükselen güneşin ılık bir suyu andıran alaca yeşili doluyordu. 

Evi sarıp sarmalayan er saatlere özgü görüntüler siliniyordu. 

Yüzünü bir serinlik yaladı. Ekmeğini bitirmişti. Kulaklarında, bardaklarda 

dönen kaşık sesleri, burnunda demli çay kokusuyla, avluyu ağır ağır 

dolduran, asmanın altında iyice belirginleşen o gizemli yeşilin içine doğru 

yürüdü. 

“Dede, çayın bitti mi?” 

Çelimsiz sesi, günün çoğalan kıpırtıları arasında bir yerlere çarparak 

kırıldı. 

İhtiyar adam ne yapacağını bilememenin sıkıntısını yaşıyordu. Yapraklar 

gezinmeyi bırakmış, yüzünün ışık düşmeyen öbür yarısına, kaygılı, 

birazdan kalkıp gitmeye hazırmış gibi iğreti oturmuşlardı. Bakışları, 

bayram sabahının sevinçli ışıltısını, çok gerilerde kalmış bir köyün tozlu 

sokaklarında, yeni dikilmiş çarıklarının ince toprak üzerinde bıraktığı 

izlere bakarak koşan çok eski bir çocuğun gözlerinde arar gibiydi. 

“Hatırını kırma çocuğun, al götür, ne var bunda?” dedi ninesi. 

Çocuk dedesinin bacakları arasına girdi, dizlerinden birine oturdu. 

“Gidelim dede, n'olur…” 

Akranlarının oyunlarını bir duvarın dibine oturup izleyen bu ince yapılı 

durgun çocuk; kimi günler içinde biriken coşkunun boşalıvermesiyle 

kendisinden beklenmeyen bir canlılığa kavuşur, oynanan oyunların başkişisi 

olurdu. Taş parçalarından, ağaç dallarından, ilk bakışta ne olduğu 

çıkarılamayan, hiçbir işe yaramaz sanılan ıvır zıvır eşyalardan öyle güzel 

oyuncaklar yapıp oyunlar geliştirirdi ki, bütün çocuklar onun bu büyülü 

hareketliliğine kapılıp giderlerdi. 

Çocuk o ender canlanışını şimdi bir kez daha yaşıyordu. İhtiyar adam 

kaybolmasını istemediği bu canlılığın içinde boğulmak üzereydi. 

- Rahatsız etmeyelim.. Ne düşünürler, ne derler sonra!.. 

196


Gün doğmadan işe gidip, yine gün ışığı görmeden işten dönen, bir iki 

gün de olsa evde bulunmanın huzuruyla tertemiz gülümseyen babası: 

“N'oluyor yahu, nereye gidiyorsunuz?” diye sordu. 

Çocuk, dedesinin üç aydan üç aya emekli maaşını almaya giderken 

giydiği kalın, kahverengi takım elbisesinin ucundan çekiştirip duruyordu. 

“Hadi dede!” 

İhtiyar adam, çocuğun okula başladığı ilk günleri düşündü. Her teneffüs 

gidiyor; öğrenci giriş kapısının demir parmaklıkları arasından, hepsi de 

birbirine benzeyen ve gün vurmuş bir suyun dibinde kaynayan kum 

tanecikleri gibi oynaşan kalabalıkta torununu bulmaya çalışıyordu. Çoğunlukla 

çocuk fark ediyordu onu. Koşturarak kapıya geliyor, simit parasını 

aldıktan sonra simitçinin durduğu öbür köşeye doğru ağır adımlarla yürüyordu. 

Elinde simitle o kaynayan kalabalığa karışırken, attığı her adımda 

biraz daha büyüyor, buradan bir başka okula, oradan bir diğerine doğru 

uzaklaşıp gidiyordu. Tatlı bir ağıt zorluyordu ihtiyarın gözlerini; burnu 

sızlıyordu. Çoğu zaman okul çıkışlarında da bekliyor, eve birlikte dönüyorlardı. 

Sonraları bacaklarındaki ağrılar yüzünden pek gidemez olmuştu. 

“Tutturdu öğretmenimle bayramlaşmaya gideceğim diye... Oğlum, gelen 

giden olur, dedeni nereye götürüyorsun dediysek de dinletemedik,” 

dedi kadın, hâlâ sorusunun cevabını bekleyen kocasına. 

Adam çayından bir yudum daha aldı. Tekrarladığı gülümsemesinin 

yumuşattığı ses tonuyla: 

“İyi düşünmüş, aferin benim oğluma,” dedi. 

Sokağa çıkan çocukların sesleri artmıştı. 

“Kızım şekeri leblebiyi hazırladın mı? Çocuklar şimdi gelir; hem biz 

de içeri girelim artık,” dedi ihtiyar kadın. 

İki kadın sofrayı kaldırmaya başladılar. 

Küçük oğlan bundan önceki bayramı çok iyi hatırlıyordu. Annesi eline 

bir naylon torba tutuşturmuş; o da arkadaşlarıyla birlikte mahalledeki 

197


bütün evleri tek tek dolaşıp şeker ve leblebi toplamıştı. O zamana kadar 

girmediği sokakların, dar aralıkların sırrı bir anda çözülmüştü sanki. Fakat 

çarşı onun için hâlâ keşfedilmemiş sihirli bir ülkeydi. Dedesi her seferinde 

çarşının değişik bir yerine götürüyordu onu. Jilet kutularından yapılmış 

saat kulesini seyretmeye doyamadığı berber dükkânı, kunduracı, terzi, 

caminin karşısındaki kahve.. Kahveye oturdu mu kalkmak bilmiyordu 

dedesi. Selâm veren herkese çay ısmarlardı. Bazen faytonla dönerlerdi 

eve. Faytoncunun yanına oturur; atların ayaklarından çıkan nal seslerine 

kapılıp giderdi. 

Bugün öğretmeninin elini öpmeye gidecekti. Kim bilir belki öğretmeni 

de tıpkı müdür beyin yaptığı gibi okşardı saçlarını. Belki de yanaklarından 

öperdi. Artık öğretmen denilince korkmuyordu. Öğretmenin o hiç 

konuşmayan, gülmeyen, iğne bakışlı fotoğrafçıya benzemediğini daha 

sınıfa ilk girdiğinde anlamıştı. 

“Hadi bakalım, gidip de gelelim...” 

Hemen fırladı dedesinin dizlerinden. Ellerini yeşil kadife pantolonunun 

ceplerine soktu. Parlayan gözlerle annesinin, babasının ve ninesinin 

gülümseyen yüzlerine baktı. Üç beş çocuk bağrış çağrış, ellerinde naylon 

torbalarla avlu kapısından içeri daldılar. 

İçlerinden biri: 

“Nereye gidiyorsunuz lan?” diye bağırdı. 

Omuz silkti; büyük bir sır saklar gibiydi; çocuklara el öptüren dedesini 

beklemeden kapıya doğru yürüdü. 

198


Sadık YALSIZUÇANLAR 

d.1962-Malatya 

TAHAKKÜM 

Gözlerimi deniz yeşilinden aldım. Babam bunu yıllar önce sezdi, 

‘Rengin’ dedi bana. 

Karadeniz’e yeşil bir şerit halinde kavuşan çay bahçelerinin kokusunu 

duya duya Çayeli Lisesi’ne gidiyorum. Bakanlık ‘kararname’ diye bir 

kağıt tutuşturdu elime ve ‘felsefe öğretmenisin’ dedi. 

Minibüste, yanımda Karadenizli olduğunu sandığım, yeşil gözleriyle 

arada bir beni süzen bir adam vardı. Sadece, ‘öğretmen’ olduğumu söyledim 

ona. Daha konuşmadım. 

Kalbim denizle orman yeşilinin kaynaştığı bir heyecanla küt küt çarpıyordu. 

Gördüğüm her çiçeğe çarpılacaktım. Yumuşacık, ipek kökler, 

kayalara keskin bir cazibeyle sarılmışlardı. 

Düşte gibiydim. Öğrencileri merak etmiyordum. Müdürün, öğretmenlerin 

bana karşı tutumları heyecanlandırmayacaktı beni. 

Kolejden sonra fakültede geçirdiğim dört yıl, zehirli bir zar çekti hayatıma. 

Babamın, güneyde inşa ettiği yazlık evlere bir kez olsun gitmemiştim. 

Annem, bütün gün fakültedeydi. 

Deniz ve orman bitmiyordu. Yeşilliğin arasına serpilmiş küçük, bakımsız 

evler, kimsenin senelerdir buralara uğramadığı veya terkedilmiş 

olduğu izlenimi veriyordu. Anılarım bırakmıyordu beni. 

199


Tiyatro kürsüsündeki Zerrin’in ağız dolusu bir hakaret gibi yüzüme 

fırlattığı,‘annen, anlaşılan Fransa’dan getirdiği yeni psikoloji kuramlarını 

denemiş senin üzerinde’ sözü, geceleri balkonda dinlediğim Kocatepe 

müezzininin okuduğu ezan, Osman’ın birahaneler üzerine attığı nutuklar, 

Hacettepe Rehberlik Araştırma Servisi’nde çalışan Nilüfer’in evinde gece 

geç vakte kadar dinlediğimiz klasik müzik, Murad’ın Nietzsche artığı 

şiirleri, İsmail’in edebiyat dergisi çılgınlığı, sonra; büyük kentin damarıma 

şırınga edilen sevgi gösterileri, bitmeyen, tükenmeyen, seslenmeyen, 

aranmayan kış gecelerinde budala bir gebe kıvranıp durduğum varoluşçuluk 

saatleri, küçük bir çocuk gibi aradığım, sağılmış küçük şehir hülyaları, 

beynimin hayretine bağlanmış puslu gelecek rüyaları içinde çay işleyen 

fabrikalar, deniz; görkemli orman ağaçları, tekrar deniz, arada bir martı 

sesleri, asık suratlı felsefe satıcısı, beyaz zehir kusmuğu, ecnebi rüya 

terbiyecisi, bilimsel asalet düşkünü, teknokrat yığını görüntüsü ve tekrar 

deniz, hep deniz arasında gidiyorum. 

‘Gidiyorduk’ diyemiyorum. 

Minibüs sarsıldıkça ağırlaşan, başkalaşan; acılı, simsiyah keder büyümelerine 

gömülüyordum. Yanımdakiler rahat ve güvenliydiler. 

Biraz dedikoducu biraz obur biraz sevimliydiler. Onları sevecek miydim? 

Kederle ördüğüm karanlık dünya içinde gelişip serpilen düş sarsıntısı 

mı olacaktı? Bilemiyordum. 

Lise binasını göstermek için küçük oğlunu yanımda gönderen manifaturacıya 

teşekkür ettim. Çocukla neler konuştuğumu hatırlamıyorum. 

‘İşte’ dedi, ‘burası, şuradan gideceksiniz.’ 

Gülümsedim. Saçlarını okşadım. Elimi öptü, koşarak uzaklaştı yanımdan, 

dönüp dönüp bakıyordu. 

Okula kış için odun getirdiğini sonradan öğrendiğim kamyon sürücüsüne 

müdür odasını sormuştum. 

Tek odalı bir ev buldular bana. Bir iki eşya aldım, yerleştim. 

200


Dersler başladığında, antik yunan filozofların kuramlarını sakız gibi 

çiğneyip duruyordum sınıflarda. Öğrenciler her söylediğimi not ediyorlardı. 

Soruyordum, şaşkın bakıyorlardı; ezik, suçlu, başları eğik susuyorlardı. 

Müdür, yine Karadenizli, İbrahim adında, İlahiyat mezunu, kasabalıyla 

güçlü yakınlık bağı olan biriydi. Evli olduğunu küçük kızı okula gelene 

kadar bilmiyordum. 

Dersler devam ediyordu, müdürle evinde geç vakte kadar oturup konuşmamıştık 

henüz. Yalnızlık, kış akşamları denize sürüklüyordu beni. 

Evlilikten nefret ediyordum. Çayı sevmiyordum artık. Deniz, bir canavar 

gibi yutacaktı sanki. Kasabalıların zamanla beni alelade bir şeymiş gibi 

gördüklerini sanıyordum. Neyi seviyordum? Bunu, yalnızlığın keskin bir 

zehir gibi beni yok edeceğini sanmağa başladığımda sormuştum. Eve 

hapsedilmiş gibiydim. Kasabalı gençlerin bakışları üzerimde değildi. Hiç 

birini ilgilendirmiyordum. Almanca ve yeni mezun biyoloji öğretmeni 

önce yaklaştılar sonra kaçtılar. Biyoloğu çok ürkütmüş olmalıydım. Beni 

hiç mi hiç anlamıyordu. Kasabalılar bana ev bulmak, alışverişe çıktığımda 

ürkek, çekingen ilgilenmekten başka bir şey yapmıyorlardı. 

Bir gün, müdürün çağırdığını söylediler. Akşam evine yemeğe gittim. 

Vücudum dağılmış, kalbim erimiş gibiydi. Fakat ev, deniz çeker gibi çekti 

kendine beni. Çocukları ilk kez seviyordum o akşam. Hanımıyla çok az 

konuştuk. Ağız ucuyla bir iki söyleşme. Sonra, felsefeden söz açmamı 

istedi müdür. 

Eve döndüğümde, kalbimin varlığını iyice anladım. Çıldırmamıştım. 

Aç değildim .Sevmiyordum. Yaşadığımı anlıyordum. Oturdum, yorgunluktan 

bitene tükene dek ağladım. Rüya başlıyordu. 

Deniz acz iptilası oluyordu ruhum için. Orman fakr. Kendimi heybetli 

kayalara sarılmış köklerle bir hissediyordum. 

Kasabalıların dışında seçilmiş, yüksek bir yerdi müdür oturuyordu. 

Bir gece korkuyla uyandım. Büyük bir çöldeyim. Kızgın ve geniş. Çölün 

yüzünü karanlıklı, boğucu, kahredici bir bulut kaplamıştı. Işık, rüzgar, 

201


hayat yoktu. Hayatsız bir çöldeydim. Geçmiş boğucu karanlıklı anılarla 

arkamda. Gelecek yoktu. Hayatsızdı gelecek. Sevmiyordum. Hiçbirisi 

bulunmuyor, hiçbirisi bulunmuyordu. Anılar kapamıştı her yeri. Ardını 

göremiyordum. Mavera yoktu. Ruhumun maverası. Açılım yoktu. Rüyada 

ağlıyorum sürekli. Her şey karanlıklıydı. Etrafımı korkunçluklar donatmıştı. 

Canavarlar çevrelemişti. 

Uyanamıyordum. Bu kasabayı terk edemiyordum. Allı-telli bir gelin, 

yaşmaklı bir güzel gibi kendine bağlıyordu beni. Otobüs nereye sürüklerse 

oraya gidecektim. 

Bir gün fındık torbalarını kamyonete taşıyan kadınlara rast geldim. Selam 

verdim. İlgiyle gülümsediler. Sevincime diyecek yoktu. Yanlarına 

gittim. Tanıştık. Söyleştik. Birisi, beni anlamadığını söyledi. Sonra, 

diğerleri katıldı buna. 

‘Seni anlamıyoruz’ dediler. 

Kendimi anlattım. 

‘Hayır!’ dedi birisi. ‘Gözlerini denizden almamışsın!’ 

‘Kent çocukları ölüdür demek istiyorum’ dedim. 

‘Kent nedir?’ dediler, hep bir ağızdan. 

‘Size onu anlatmağa çalışıyorum’ dedim. 

‘Ecnebisin’ dediler. 

Duymadım. Bana duyurmadılar. Kahroldum. Paramparça, kendimi 

zeminin içine bıraktım. Ruhlarındaki inceliğe tutulmuştum. 

Yine bir gün, Rize’ye gidiyorum. Otobüste, yanımda duran gence karanlıktan 

söz ettim. 

‘Işığı bilmiyorsun’ dedi. 

Donakaldım. 

‘Karanlığı hiç bilmiyorsun!’ 

Karanlığı ışığın bildirdiğini anlatıyordu. 

202


Döndüm, yanımda değildi. 

Kasabanın cazibesinin farkına varıyordum. Kalbime, çölün arka tarafında 

ışıklı ve hayatlı bir dünyanın varlığı doldu. Oraya geçmeliydim. 

Paramparça varlığımla tünelvari bir mağaraya sürükleniyordum. Kasaba 

bomboştu. Komşu köyler boşalmıştı. Gençler yola işaretler bırakmıştı. 

Çöl derinleştikçe, benden önce geçenlerin boğulmuş cenazelerine rastlıyordum. 

Karanlık artıyor, vahşet derinleşiyordu. Yalnızlığım ve korkum 

şiddetleniyordu. Ayak izlerini izliyordum. Ayak izlerinin bittiği yerde bir 

zaman sesler işittim. Sonra sesler de kesiliyordu. Rüyanın ikinci yüzü 

açılmadan, uyandım ve okula koştum. 

Müdür, ruhumdaki şiddet nöbetlerinin farındaymış ve bunlar olağan 

şeylermiş gibi rahat davrandı. Konuşamıyordum. Görevlilere, öğretmen 

arkadaşlarıma, koridorda, bahçede gezinen çocuklara selam verip vermediğimi, 

sorularını cevaplandırıp cevaplandırmadığımı ayırt edemeden 

derse girmiştim. Çocukların hayretli bakışları yüzüme çivileniyordu. 

Dayanamadım fazla. Sabah, horoz sesleriyle uyandım. Gece ile gündüzün 

sınırına doğan horoz sesleri, eski anılarıma pencere oldular. Kasabanın 

yarısı uyanmıştı. Camie, bağa bahçeye, işe koşuyorlardı. Biliyordum. 

Başım zonkluyordu. Haftalardır tek satır okumamıştım. O gün nasıl 

geçti, başucumda kimler vardı, kasabalı ne düşündü? Bilemedim. Kurşun 

bir yük gibi yüklendiğim gece, rüyanın ikinci yüzü açıldı. Karanlıklı, 

boğucu, kahredici bulut her yeri kaplamıştı yine, deniz kayalarla çevriliydi. 

Tanrı maskları olduğunu sandığım şekiller ellerimde canlanıyorlardı. 

Canlanan her mask, karşıdaki mağarayı işaretliyordu. Girdim. Duvarlarda 

raflar, raflarda kavanozlar, kavanozlarda ceninler. 

‘Nedir bunlar?’ diyorum, takatim kesiliyor, yere yığılıyorum. 

‘Yeni bir gelecek’ diyorlar ceninler için. 

Tekrar yığılıyorum yere. 

203


Kendime sahip değilim. Tecrübe ediyorlar beni. 

Sonra bir pencere açılıyor. Dayanılmaz bir ışık demeti karanlığı yok 

ediyor. Şiddetle sarsılıyorum. 

Ruhum isyan ediyor. Gözlerim, gözlerimi bulamıyorum. Işık her tarafı 

boğuyor. Keskin ve parlak bir dünya doluyor içime. 

Deniz hiddet ediyor bana. Fırtına beni tehdit ediyor. Her şey düşmanmış 

gibi. Görkemli bir ışık demetinin ortasında ne yapacağını bilmez bir 

halde, gözlerim kararmış, yarı karanlık bir araç görüyorum. Uzanıyorum, 

şeffaf, saydam ve canlı bir binek oluyor. 

Alıyor, paramparça ruhumu yükleniyor. Kasabanın yeşilliğine, denize 

çekiyor beni. Bana hiddet eden denize. 

‘Işığı anlıyorsun’ 

‘Karanlığı anladın çünkü’ 

‘Kenti anlatma, kasabayı anla!’ bir aşka doğuyorum. 

Deniz yeşili bir aşka. Kentin zavallılığına rastlıyorum. Aşkımı doğduğu 

noktanın arkasına gizlenmiş, uğru bir şey. Çocuklar, çocukları anlıyorum. 

Her tarafta cenazeler bulunuyor. Saray. 

Çekip alıyorlar ruhumu. 

Kendimi, mütevekkil ve asil bırakıyorum. 

Saray. 

Aşkımın doğduğu saraydan kalbime uzanan ince ve keskin bir yolda, 

seyyahlar görüyorum. 

‘Sonra bizi barındıran kasabanın şehre taşıdığı felsefe ölülerini defnedeceğiz!’ 

‘Beni anlıyorsunuz’ 

Yaşlı bir kadın, mahalli şivesiyle, 

‘seni zaten anlıyorduk kızım’ diyor. 

Aşkımın bir ucu ihtiyara uzanmış. 

204


Müdür yüksek bir yerden gülümsüyor. 

Çocuklar koşuyorlar. İncelikleri kahrediyor. Utanç taşıyorum. 

Onlarsa, 

‘siz, hocamızsınız bizim!’ diyorlar. 

Saray. 

Seyyahların cenazeleri ürpertiyor beni. Çocukların ve yaşlı kadının 

kasabalıların adına verdiği müjde, ruhumdan ürpermeyi kaldırıyor. Sarayın 

kapısından giriyoruz. Kalbim büyüyor büyüyor fakülte anılarıma, 

zehir artığı kürsü derslerinin felsefe telkinlerine, zavallı kentin coşkulu 

ölüm ağırlığına, şehri terk eden maria düşkünü verem sağnağı şair dostlarımın 

kurduğu yabancı kaldırımlara, annemle babam arasında güdük bir 

ömrü hazırlayan pazarlama nikah masasına, Nitzsche’ye adadığım münzevi 

gecelerime, kalbimi çiğ bir et gibi satılığa çıkaran kentsoylu gazetelere, 

amansız bir umum harplere çeken ecnebi gaddarların kalbime bağışlanan 

müjdeli dünyaya kurduğu tuzaklara, saltanat kötürümcülerine, Balkan, 

İtalyan harplerine, şerlerini; videolarla herkesin kafasına zehirli üfleyen 

saltanat düşkünlerine, yüce insan kaderinin ukdelerine telkin edilen gizli 

planlara, sonra; gizlenen, ağlayan hep ağlayan bin yıldır biriken çığlığını 

vahşiyane mahvların şerli vücutlarına fırlatan uygarlığıma sarılıyor. 

Kalbimin sarılmalarından sonra içim dışıma çevrilerek kasabaya bakıyorum. 

Kalbimin uzandığı umarsızlıklar arasında ecnebi muahedelerin 

icbarlarını görüyorum. 

‘Kasaba değişimlerinin arkasına gizlenmiş felsefe tahakkümleri mi?’ 

diyor vicdanım. 

‘Evet’ diyorum. 

‘Sonra?’ 

‘Dehşetli hasetler ve rekabetlerin çarpışmasıyla bir yeni umum harpler.’ 

Hepsi birlikte vicdanlarını gökle birleştiriyor. 

205


‘Işığı anladın!’ diyorlar. 

Kasabaya ekmek sevinciyle koşan oyunsuzluk düşkünü çocuklar gibiyim. 

Kayboluyorum. Sarayın içice katlanmış alımlı bir yerinde ceninlerin 

ruhlarını görüyorum. Coşkuyla selamlıyorum onları. 

Rüya kapanmıyor. Başlangıcı belli olmayan bir gerilişle, kasabanın i- 

çini görüyorum. Şehrin puslu akşam vakitlerini gösteriyor iç. 

Saray, binlerce hayat içinden deniz yeşili birini seçiyor ve bana sunuyor. 

Duvağımla kayboluyorum. 

Sarayın sunduğu hayatı ömrüm oldukça saklıyorum. 

Büyüdükçe inceliyor, inceldikçe hayattar bir şehir bağışlıyor bana. 

Tahakkümden uzak bir site. 

Kasabanın şehirleştiğini gösteren akıl almaz değişimler, hayatın sunduğu 

en büyük armağan oluyor. Rüyanın ölümüyle şehrin hayatı başlıyor. 

Beni karşılıyorlar. Şehrin meydanında, ellerinde birer kasaba hayatı 

ceninler. 

‘Hayatınızı hayatlandırdınız!’ 

‘Şehrimize hoş geldiniz. Büyüyen gözleriniz ve ellerinizle.’ 

206


Fatma PEKŞEN 

d.1962-Divriği 

PERİ KIZLARI DA SEVİNİR 

Allah’tan ecir ve mükâfat mı istiyorsun? 

İyilik yap ve karşılık bekleme. Zira iyiliğin hakiki 

bedeli, yaptığın hayrın kendisidir. (Kenan Rifai) 

Boşuna adları ‘süpersınıf’a çıkmamıştı. Çocukların hepsinin gözünde 

ayrı şimşekler parlıyordu. 

Çoğunluğun hoşlandığı, Türkçe dersinin öğretmeni Ethem Bey, memnuniyetle 

gezdirdiği bakışlarını Melike’nin üstünde sabitledi birkaç dakika. 

Yüzü her ne kadar gamsız gibi görünse de, iri, parlak mavi gözlerinin 

arkasındaki hüzün kırıntıları kendini gizleyemiyordu. Bir derdi mi vardı, 

yoksa ilk gençlik bunalımlarını mı yaşıyordu? 

-Çocuklar yıl sonu müsameresi için on kişiye ihtiyacım var. Kimler 

katılmak ister? 

İştahla, şamatayla havaya kalktı parmaklar. Öğretmen, sınıftaki gönüllülere 

göz atarken, bakışları yeniden Melike’ye sabitlendi. Parmağını önce 

kaldırmış, sonra da geri sarkıtmıştı. İlk gençlik döneminin gel-git’ leri 

olmalıydı. 

Ethem bey, birşeyler daha söyleyerek gönüllüleri çoğaltmayı denedi: 

207


-Bu sefer ki oyunu ben yazdım. Harika oldu. Tam da sizin yaşınıza 

göre... 

Karmakarışık sesler yükseldi sıralardan. Herkes ayrı şey söylüyordu. 

Öğretmen elleriyle “sus” işareti yaptı ve tek tek konuşmalarını rica etti. 

Uzun, ince bir çocuk ayağa kalkıp ilk konuşmayı yaptı: 

-Buğra, Ahmet, Abdullah, İlker ve ben halkoyunlarındayız öğretmenim. 

Meşgulüz yani. Şu sıralar Silifke oyunlarını çalışıyoruz. 

Karşısındaki, tatmin olmuş bir vaziyette salladı başını. “Diğerlerinin 

ne engeli var?” gibisinden göz attı kalanlara. İnce sesli bir kızdı bu sefer 

konuşan: 

-Fatmanur, Ece ve bando takımındayız Müsamereye katılamayız. 

“Bu da âlâ” gibilerinden göz kırptı öğretmen. 

-Kalanlar? dedi sonra da. 

-Beş kişi oratoryoya seçildik öğretmenim. 

İçinden, “geriye onbeş kişi kalıyor zaten. Onunu piyese, üçünü şiire 

alsak iki kişi artar. O iki kişiye de bir rol verir gönüllerini alırız. Okulun 

en sosyali olan bu sınıfta, kalan o iki kişinin de mahzun duruma düşmemesi 

lazım... bir şeyler edip onları da onore etmeliyiz.” diye geçirdi. 

Gene de durumdan memnundu. Nerde kendi öğrencilik şartları, nerde 

şimdikiler? 

-Didem, bir kağıt al yanıma gel. Müsamereye katılacakları tespit edelim. 

Sınıfın çıtkırıldımlarından bir kız, nazlı hareketlerle denileni yaptı. 

Havaya yeniden kalkan parmaklara bakan öğretmen, yazılması için 

sesli sesli söyledi isimleri: 

-En başa kendi adını yaz Didem. İki Yakup, üç Kaan, dört Hikmet, beş 

Demet, altı Hümeyra, yedi Mehmet Akif... Yazdıysan revam et. Sekiz 

Banu, dokuz, Gülden ve on Köksal. 

208


Kalan beş kişinin yüzünde gezdirdi bakışlarını. Melike’yle gözgöze 

geldiğinde, kızın bakışlarını kaçırarak, “aman hocam, beni bir yere seçme” 

mesajı verdiğini hissetti. Ya da kendisine öyle gelmişti. Bir şekilde öğrenmeliydi 

bu sorunu. Çünkü, sınıfın en iyilerinden olup, önceki yıllarda 

severek girdiği temsillerden kaytarmazdı. Üstelik rol kabiliyeti de yüksekti. 

-Ferda, Çağla, Melike, Süheyl ve Orçun... Sizden de üç kişi şiire seçiliyorsunuz, 

kalan iki kişi de sunuculuğu ve yardımcılığını paylaşıyor. 

Herkesin ne rol alacağını önümüzdeki ders açıklayacağım. Şimdi zil çaldı. 

Teneffüsten sonra görüşürüz, derken, Melike’nin endişeli halini yeniden 

yakalamıştı. 

Bir iki dakika sonra öğretmenden önce dışarı fırlayan öğrenciler itişe 

kakışa sınıfı terkederken, en son çıkanlardan birisi olan Melike’yi yanına 

çağırıp, bir sıkıntısı olup olmadığını öğrenmek istediyse de... yapamadı. 

Kimbilir, belki de bozulurdu; arkadaşlarının yanında konuşmak istemezdi. 

Belki yalnız da olsa konuşmazdı. Gençlik, camdan, narin bir vazoya 

benziyor, özen istiyordu. En ufak bir örselenmeyle kırılabilirdi. 

Masadaki listeyi, dikkatle klasörüne yerleştiren öğretmen, teneffüs 

arasında çay içip sohbet ederken, bir başka öğretmen arkadaşından, 

Melike’nin babasının borsada yüklü bir miktar para batırarak sıfıra indiğini 

tesadüf eseri öğrenecekti. Şimdi anlaşılmıştı mesele. Öyle ya; her 

temsil, her rol için ayrı kıyafet isteyeceklerdi okul idaresi olarak. Elbette 

bakışlar kaçar, endişeli çizgiler belirirdi çehrelerde. 

Pekâlâ, yirmisekiz kişilik sınıfın her bir ferdi ayrı dalda kendi yeteneğini 

sergileme ihtiyacı hissederken, Melike boynu bükük mü kalacaktı? 

Önceki yılları, aydınlık yüzüne yakıyan rolleri hatırlayıp iç mi geçirecekti? 

Kırmadan, kimseye sezdirmeden bir hal yolu bulmalıydı... 

* 

209


İkinci saatin ilk yarısında tiyatro ile ilgili ders yapan öğretmen, bir 

yandan da çözüm bulmanın yollarını arıyordu. Birden gözleri parladı. 

Bulduğu fikir hiç de fena değildi! 

-Arkadaşlar. Geçen derste oyunumuzda rol alacak on kişiyi saptamıştık 

ya. Kalan beş kişi için de şu teklifi getiriyorum: Şu anda müsvedde 

halinde defterimde duran bulunan oyunu, kim eksiksiz ve imlâsı düzgün 

olarak yazıp, bilgisayar çıktısı olarak elime teslim ederse, ona sunuculuk 

yaptıracağım. Üstelik de giyeceği kıyafeti benden! 

Beş kişinin içinden, Melike’nin bakışlarının şimşek gibi çaktığını yalnızca 

öğretmen farketti. 

Dün gece yarısına kadar bilgisayar başında oturup yazıları bitirdiğine 

hayıflanmıştı. 

* 

O yıl ki müsamerenin sunuculuğunu yapan Melike’in hem diksiyonu 

konuşuldu okulda, hem de peri kızı gibi süslü kıyafeti. 

Peri kızları da sevinirdi zaman zaman... 

210


Duran ÇETİN 

d.1964-Konya 

KİRALIK EV 

Henüz üniversite ikinci sınıftı. Ailesinin durumu ve şartlar onu evlenmeye 

zorlamıştı. Evlenmeden önce bile, kendine zar zor bakıyordu. Sonra 

bir de eşinin sorumluluğu yüklenmişti boynuna. Bir yıl sonra doğan ilk 

çocuğu… Arkasından diğeri... Onu çok sıkıntıya sokmuştu çok. 

Öğretmen olmanın verdiği sevinç, mutlu olmasına yetti. Bugün içindi 

her şey. Yılların verdiği sıkıntı, bıkkınlık, üzüntü sona erdi. 

Lise yıllarında başlayan hem çalışıp hem okula gitme, bitti. Sıkıntılı 

bir dönem; sabahın köründe kalkıp, ekmek parası için çalıştığı günler, 

geride kaldı. 

Öğretmenliğe başlamasını sağlayacak belgeleri eline alıp “oh” demesi 

tüm maziye bir sünger çekti. Unutturdu çocuklarının yüzüne utanarak 

baktığı günleri… 

Hiç vakit geçirmeden görev yerine hareket etti. Okula başlayacak, ev 

tutacak ve ailesini yanına götürecekti. 

Gelişmiş bir kent görüntüsü veren bu şirin ilçede, ilk iş olarak bir otele 

yerleşti. Otel hizmetlileri ne kadar da nazikti? 

“Ne de olsa medeniyet görmenin hali başka” dedi kendi kendine. Otelin 

temizliği çok iyiydi; her taraf pırıl pırıl… 

211


Elindeki küçük çantayla bir otel görevlisi eşliğinde, üçüncü kattaki 

yetmiş bir numaralı odaya çıktı. Tertemiz çarşaflı yatağa uzandı. Güzel 

günlerin yakın olduğunu düşünerek, kısa süre hayal yolcusu oldu. Yüzünde 

gülücükler oluştu. Kızının her istediğini alıp sevindireceği ve mutluluğu 

beraber paylaşacaklarını, düşündükçe gözleri parladı. 

Gözleri duvarda asılı reklâm saatine takıldı. “Saat bir hayli olmuş” diyerek 

lâvaboya gitti. Abdest alıp öğle namazını kıldı. Pencereye yöneldi. 

Gördükleri karşısında şaşırdı. “Ne kadar güzel bir bahçe” dedi. Kendi 

köylerinde de orman vardı. Ama şehrin ortasında bu kadarının da olacağını 

hiç düşünmemişti; balta girmemiş orman gibiydi. 

Otelin tam karşısında olan bu yere baktığında, kemerli bir kapının ü- 

zerinde “Zeki’nin Yeri” yazıyordu eğri büğrü yazılarla. Buranın bir çay 

bahçesi olduğunu anlamasıyla aşağı inmesi bir oldu. Resepsiyondakilerle 

başıyla selamlaştı. Personelin güler yüzü hiç eksik olmuyordu. 

Ortadan bölünmüş caddeyi karşıya geçti. Kemerli kapıdan içeri daldı. 

Her taraf temizdi. “Temiz tutalım”, “Temizlik imandandır” yazıları süslüyordu 

yolların kenarlarını. Bahçe çok geniş bir alana yayılıyordu. Bir ara 

“acaba bu ağaçlar kaç yıllık” diye aklından geçirdi. 

Az ilerdeki ağaçlardan yapılmış, bir dağ kulübesini hatırlatan yere 

doğru yürüdü. Çok güzel görünüyordu. Yetenekli, usta bir ressamın 

fırçasından çıkmış, çok canlı bir yağlı boya resmi gibiydi. Parlak vernikle 

iyi şekillenmişti. Oradaki ağaç masalardan birine oturdu. Yanına kadar 

gelen garsona çay söyledi. Çam kokulu bu ortamda ciğerlerini temiz 

havayla doldura doldura çayını yudumladı. 

Sigarayı bıraktığı günü hatırladı. “Bırakmasaydım, şimdi bir tane yakardım” 

diye aklından geçirdi. Tekrar çay içmek istedi. Ama kalkmalıydı. 

Bu gün göreve başlayacaktı. Nasıl olsa bundan sonra buraya gelmek için 

çok vakti olacaktı. Hatta uzun süre buranın devamlı müşterisi olacağını 

nerden bilebilirdi ki? İstemeyerek kalktı. 

212


Okulun yerini sordu. Yol boyunca ilerledi. Gözleri hep “kiralık” yazılarını 

aradı. Anayol üzerindeki emlakçı vitrinlerine takıldı dakikalarca. 

Buraya göreve başlayıp ev tutmak için gelmişti. Bir an önce evi tutup geri 

dönecekti. 

Okula vardığında, müdür kapıda karşıladı. Gerekli resmi işlemlerin 

tamamlanmasından sonra artık resmen öğretmendi. Müdür Beyle ilçeden 

konuştular bir süre. Ev bulmada zorlanacağını duyunca üzüldü. 

Bulunur ümidiyle oradan ayrıldı. İki gün sonra derslere girmeye başlayacaktı. 

O zamana kadar evi bulursa iyi olacaktı. Yoksa hem derse girip, 

hem de ev araması zordu, çok zor. Akşama kadar “bulurum” ümidiyle o 

sokak senin, bu cadde benim dolaştı durdu. Yoktu, yoktu… 

Bu kadar büyük bir ilçede ev nasıl bulunmazdı? Akşam ezanlarıyla 

birlikte otele döndü. Yorgun bir halde merdivenleri tırmandı. İlk girişindeki 

duygularının hiç birisi kalmadı. Bitkin bir halde odasına girdi. Yatağının 

ucuna ilişiverdi. Ayakkabılarını çıkardı. Kendi kendine “çok yoruldum” 

dedi. Bitkindi; canı bir şey istemedi. 

Kendisini zorlayarak ayağa kalktı. Çantasından çıkardığı terliklerini 

giydi. Havluyu boynuna atıp lavabonun yolunu tuttu. Koridorda bitkin 

yüzler gördü. Solgun benizli, birilerinin yardımıyla yürüyen birisi dikkatini 

çekti. “Hasta galiba” dedi. Tabanları sızlayarak yürümesine devam etti. 

Ayaklarını defalarca yıkadı. Biraz rahatladığını hissetti. 

Odasına dönüp namazını kıldı. Küçüklüğünden beri namazını hep 

kılmıştı. Babasının sürekli öğüdü “Namazını kıl oğlum!” olmuştu. Babasını 

hatırladı. Onun için dua etti. Okumak için yanına aldığı kitabı çıkardı, okuyamadı. 

Geriye bıraktı. Uyuyamayacağını düşündü. Çünkü çok yorulduğu 

günlerde uyuyamazdı. Böyle durumlara alışması gerektiğini düşünürken, 

belki de uzun süre ev bulamayacağı aklına geldi. Morali bozuldu. Yatağına 

uzandı. Hayal bile kurmaya fırsat bulamadan kendinden geçti. Uyuyakaldı. 

Yattığı şekliyle uyandı sabahleyin. Hiç oyalanmadan kahvaltı için çıktı. 

Hemen arkasından ev aramaya koyuldu. Sabahın erken saatinde, perdesi 

olmayan boş olduğunu düşündüğü evleri araştırmaya başladı. İnsanlar 

213


pijamaları ile kapıya çıkıp, “bu saatte işin ne kardeşim!” der gibi bakıyorlardı. 

Buna mecbur olduğunu hissetti. Çaresiz akşama kadar yine adım 

adım dolaştı. 

Akşam olduğunda bıkkınlık içinde oteline döndü. İki gün önceki huzurlu 

yüzünde, sıkıntı, yılgınlık ve karamsarlık bulutlarının dolaştığını fark etti. 

“Ayaklarına kara su inmenin” ne demek olduğunu yaşayarak anladı. 

Eşi ve çocukları aklına geldi. “Onlar için katlanmalıyım” dedi belli belirsiz 

bir sesle. Üzerindekileri bile çıkarmaya vakit bulamadan uyudu. 

Sabah kalktığında rüya görüp görmediğini hatırlayamadı. Dışarı çıkıp 

ev arayacağı düşüncesi onu bunalttı. Bir gün sonra okula başlayacaktı. Bu 

durum sıkıntısını bir kat daha artırdı. Ne hayal etmişti, ne buldu? 

Ev bulma düşüncesiyle kenar mahallelere kadar gitti. Araştırdı; sordu… 

Gün akşam olmuş, yine ev bulamamıştı. 

Otelde kalmaya devam ediyor, okula gidiyor, okuldan çıktıktan sonra 

da ev arıyordu. Aradan bir aya yakın zaman geçti. Her yere haber bırakıyor, 

oturabileceği bir ev bulamıyordu. Gerçi birkaç tane ev vardı, ama 

oturmaya müsait olmadığını düşündüğü için tutmamıştı. Çocuklarına olan 

özlemini dindirmek için, hafta sonunda memleketinin yolunu tuttu. 

Otobüse bindi. Yanındaki adamla tanıştı. Sıkıntısını anlattı. Anlatılanları 

sabırla dinleyen adam, “komşusunun boş bir evi olduğunu, rahatlıkla 

kiralayabileceğini” söyledi. İki gün sonra dönüşte buluşmak üzere anlaştılar. 

Artık daha rahattı. Bir ev bulma ışığı rahatlamasına yetti. Yüzü azıcık 

da olsa güldü. Bayramlıklarına sevinen çocuklar gibi neşelendi. 

Yolun ne zaman geçtiğini anlamadan memleketine ulaştı. Ailesiyle 

hasret giderdi. Çocuklarını kucağına bastı; kokladı, kokladı. “Bir hafta 

sonra birlikte olabilecekleri” müjdesi çocuklarının kendilerine özgü sevinç 

naraları atmasına sebep oldu. Küçük kızının “ne olur baba, bizi bırakma!” 

yakarışına içi gitti, belli etmedi. “Tamam kızım! Bundan sonra hep beraber 

olacağız” sözleriyle teselli buldu. İki günün ne zaman geçtiğini anlamadan 

geri dönmüştü bile. 

214


İner inmez otobüste tanıştığı adamın yanına uğradı. Doğruca bahsedilen 

yere gittiler. Ev sahibinin oğlu ile konuştular uzunca bir süre: 

-Evin badanaya ihtiyacı olduğunu, söyledi utangaç bir tavırla. 

-Ne gerekiyorsa yapalım, dedi rahatlamış bir şekilde. 

Ev sahibi: 

-Hocam, birkaç ay oturup çıkacaksan; badana masrafına girmene de 

gerek yok. Şimdilik idare eder, sözüne cevap verdi: 

-Nasip olursa; tayinim çıkıncaya kadar burada oturacağım. Tabii ki 

sen benden, ben de senden memnun kalırsam. İnsanlık hali eğer benden 

memnun kalmazsan; söyleyeceksin. On gün içinde çıkarım. Hiç kimsenin 

benim yüzümden rahatsız olmasını istemem. 

Ev sahibi, öğretmenin konuşmalarından çok memnun kalmıştı. Biraz 

önceki badana işine sözü getirerek: 

-Hocam! Daha önce de söylemiştim, ben badanacıyım. Buranın badanasını 

ben yapacağım. Benden olsun. 

Öğretmen çok sevindi: 

-Teşekkür etti içtenlikle. Anlaştıkları miktardan bir aylık kirayı çıkarıp 

verdi. 

-Hafta sonu gidip getireceğim eşyalarımı. Ona göre badana işini ayarlarsın. 

-Tamam hocam. Siz hiç merak etmeyin, diyerek gülümsedi. 

Öğretmen oteline huzurlu döndü. Hayata küskünlüğü bir anda yok oldu. 

Odasının penceresinden “Zeki’nin yerine” baktı. Unuttuğu güzelliğini 

şimşek hızıyla hatırladı. Ev aradığı günlerde yorgunluktan ve vakit bulamamaktan 

dolayı çok istemesine rağmen gidememişti. Pencereden bu 

doyumsuz güzelliği birazcık seyretti. Evi bulması bütün yol yorgunluğunu 

bir anda unutturdu. Gözleri bahçenin bir köşesine kaydı. “Şu köşede 

çocuklarla oturur, çay içeriz” diye aklından geçirdi. Beş gün boyunca 

onun hayaliyle bekledi. 

215


Nihayet evini taşımak üzere hareket etmeden önce, tuttuğu eve uğradı. 

Her şeyin hazır olduğunu görünce, için için hislendi. 

-Ben eşyayı getirmeye gidiyorum, diyerek ev sahibine veda etti. Memleketine 

gitti. 

Hazırlanmış olan eşyayı, bir kamyona yükledi. Yola çıktığını ev sahibine 

telefonla haber verdi: 

-Tamam, bekliyoruz, cevabıyla iyice rahatladı. Yakınlarıyla vedalaştı. 

Sallanan eller eşliğinde yola koyuldu. 

Güneşin ilk ışıklarıyla birlikte ilçeye girdi. Doğruca evin önüne gidip 

durdular. Çalan zille ev sahibinin oğlu aşağıya indi. Yüzünden düşenin bini 

bir para cinsinden; yüzü hiç gülmüyordu. Duygusuz ve donuk bir bakışla: 

-Hoş geldiniz, dedi. 

Öğretmen neye uğradığını şaşırdı. Ne diyeceğini bilemedi. Eşyaları taşımak 

için kamyona tırmanırken, ev sahibinin oğlunun: 

-Hocam! Bir dakika görüşebilir miyiz? sözüyle irkildi. 

Yanına kadar geldi: 

-Hayırdır, dedi. 

-Hocam! Başka bir ev bulsanız… 

Öğretmen, konuşulanın son kısmını hiç dinlemedi bile. Yüzü şiddetli 

kasırgalarla gelen kararmış bulutlar gibi oldu. Olduğu yerde donakaldı. Ne 

düşüneceğini, ne söyleyeceğini bilemedi. 

Sabahın serinliğinde titreşen çocuklarına baktı; içinde kopan fırtınanın 

dehşeti yüzünde belirdi. Adama dönüp dehşetle baktı. Ev sahibinin oğlu 

gözlerini yerden kaldırmadı. Yaptığı yanlışın sanki farkındaydı. 

Öğretmen ısrarla: 

-Neden? sorusunu sordu. 

-Öyle gerekiyor, dedi gizemli bir şekilde. 

Öğretmen yanlış yapmaktan endişeli bir tonda: 

-Bana makul bir gerekçe söylersen seni anlayabilirim, dedi. 

216


Adamın cevap vermemedeki inadı öğretmeni kızdırdı. 

-Kusura bakma! Ben sana daha dün telefonla geleceğimi söyledim. 

Sen de gel dedin. Doğru mu? 

-Doğru, dedi işitilemeyen bir sesle, başıyla da onayladı. 

Öğretmen, gürlemeye hazır hava gibi konuşmasına devam etti: 

-Ben şimdi ne yapayım? Çoluk çocuk nerede kalacağım? Olmaz öyle 

şey. Eşyamı taşıyorum. Sana bir aylık kiramı verdim. Bir ay boyunca 

oturacağım; eğer benden memnun kalmazsan söylersin, çıkarım. 

Adam suçluluk duygusu içinde sessiz kaldı. Yüzü yine asık, yine şekilsizdi. 

Adam, evin sahibi yaşlı annesiyle ayaküstü cana yakın olmayan 

bir konuşma yaptı. Öğretmen bu konuşmadan huylandı. Evi vermeme 

düşüncesinin, adamın annesinden kaynaklandığını düşündü. Yaşlı kadına 

kendi kendine söylendi; kızdı için için. Yanından geçerken kadının sevecen 

bakışına karşılık vermedi. Yüzüne bakmadı, hatta ilgilenmedi bile. 

Kadın oralardan hiç ayrılmadı. Hep bir şeyler yapmanın peşindeydi. 

Ev sahibi kadının birkaç kez: 

-Oğlum! Şu divanı çıkarıver, sözüne aldırış bile etmedi. Bu olayın sorumlusu 

olarak onu gördü. Bir azarlamadığı kalmıştı yaşlı kadını. 

Kadın, öğretmenin eşyasının biraz fazla olduğunun görünce, kendisinin 

eski eşyalarını koyduğu girişteki tek odayı boşaltmaya çalışıyordu. Öğretmenin 

fazla eşyalarını koyması için yer açıyordu. Ama bunu bilmeyen öğretmen, 

karşılaştığı bu olumsuzluğun etkisiyle kızgınlığını önleyemiyordu. 

Eşyaların taşınma işi sona yaklaştı. Kadının oğlu hiç ortalıkta görünmedi. 

Kadın dayanamadı, tekrar seslendi: 

-Oğlum! Şunları dışarı çıkaralım da fazla eşyalarını buraya koy, dedi. 

Öğretmen duyduklarına inanamadı. Döndü saygıyla baktı yaşlı kadına. 

Biraz önce yaptıkları ve düşündükleri aklına geldi. Utandı; kadının yüzüne 

bakamadı. Kızardı; renkten renge girdi. Dünya kendisine dar geldi. Mahcubiyeti 

yüzünden döküldü. Ağlamamak için annesinin kızdığı bir çocuk 

gibi dudaklarını ısırdı. Yargısız infazla ne kadar yanlış yaptığını anladı. 

217


Ezik bir şekilde yanına yaklaştı. Kendisini affettirmeyi; helalleşmeyi 

düşündü. Oracığa, tahta divanın üzerine oturdular. Konuştular, gülüştüler… 

Açık yüreklilikle düşündüklerini anlattı öğretmen. Kadının oğlunun 

sabahki tutumunun sebebini de öğrendi. 

Kadının büyük oğlu itiraz etmiş: 

-Bir annesine bakamadı da anneleri evini kiraya verdi, denmesinden 

korktuğunu söylemişti. Gece abisiyle konuşan kardeşi, sabahleyin evi 

vermek istememişti. Kadın anlattıklarıyla oradakileri oldukça rahatlattı: 

-Ben veriyorum yavrum, sen hiç dert etme, dedi. 

Öğretmen yaptığından utanmaya devam etti. Hep bunun altında ezildi. 

Bir daha hiç kimseye, böyle bir hatalı davranış yapmayacağına sayısız söz 

verdi. 

Kadının yanındaki oğlu mu? Onunla tam bir ay görüşmediler. Öğretmen 

görüşmek istedi. O yaptıklarının altında ezilip utandı ve karşılaşmak 

istemedi. 

Bir ay sonrasıydı. İş yerinde görüştüler. O gün olanları anlattı adam 

bir bir. Ev sahibi kadının oğlu, öğretmenden özür diledi: 

-Biz memnununuz hocam; istersen kira vermeden otur, sözüyle rahatladılar. 

Öğretmen, ilçede kaldığı süre içinde iyi bir komşu ve en yakın 

dostları olarak orada oturdu. 

218


Mustafa OĞUZ 

d.1969-Erdemli 

KIR ÇİÇEĞİ HÜZNÜ 

O gün sabah yine neşe doluydu herkes. Sınıf, cıvıl cıvıldı. Kuşlar bahçedeki 

ağaçlara konuyor, ağaçtan ağaca uçuyor, ötüyor, etrafa sevgi 

saçıyordu. Güneş yine çok cömertti. Bahar, sınıfın penceresinden içeriye 

bütün güzellikleriyle giriyordu. Çocukları kendisine çağırıyordu hayat. 

Kendisine çağırıyordu kuşlar, kendisine çağırıyordu bahçe, ama ders zili 

çalmak üzereydi ve hepsi, baharı yeterince yudumlayarak gelmişti sınıfa. 

Her şey iyiydi, hoştu, ama sınıfta bir yer boştu. Zil çalmıştı, ama Hilâl 

henüz gelmemişti. Gerçi hiç geç kalmayan Âdem Öğretmenleri de gelmemişti. 

Bu iki olay ilk dakikalarda kendisini fazla hissettirmiyordu. 

Afra, yerinden kalkıp tahtanın önüne gelerek sınıfa: 

- Arkadaşlar, Âdem Öğretmen niye gelmedi acaba, diye sordu. Kimse 

bu soruya bir cevap veremedi. Bunun üzerine sınıf başkanı müdür yardımcısına 

sormaya gitti. 

Müdür yardımcısı da Âdem Öğretmen’in gecikmesini anlayamamıştı 

ve sınıfta ses yapmadan oturmalarını istiyordu. 

Onlar da öyle yaptılar ve sınıfa bir sessizlik çöktü. Aradan bir zaman 

geçtikten sonra Âdem Öğretmen geldi. Oldukça üzgün görünüyordu. 

Elinde bir demet kır çiçeği vardı. Hilâl, sık sık kır çiçeği toplar gelir ve 

bunu öğretmenine vermeyi çok severdi. 

Âdem Öğretmen içeriye girdiği anda sesler kesilivermişti. Âdem Öğretmen, 

hiçbir şey söylemeden doğruca Hilâl’in oturduğu yere gitti ve 

Hilâl’in boş olan masasına elindeki çiçek demetini bıraktı. 

219


- Arkadaşınız Hilâl artık aramızda olamayacak çocuklar, dedi ve gözlerinden 

yaşlar dökülmeye başladı. 

Sınıfta herkes şaşkındı. Kimsenin ağzını bıçak açmıyordu. Herkes o- 

turmuş, öğretmenleri gibi sessizce gözyaşı döküyordu. Bahçedeki kuşların 

da cıvıltısı kesilmiş, pencere camına dizilmişler, içerideki çocuklara eşlik 

ediyorlardı sanki. Bu sessizlik, bu kalpten kalbe geçen acıların paylaşımı 

dakikalarca uzadı, uzadı. Derken zil çaldı, ama kimse yerinden kalkıp bu 

ortamı bozmuyordu. Sınıfın kapısı hâlâ kapalıydı ve gelen giden de yoktu. 

Derken Âdem Öğretmen usulca yerinden kalktı ve hiçbir şey söylemeden 

sınıftan çıkıp gitti. 

Teneffüs süresince sınıftaki sessizlik devam etti. Kır çiçeklerinin kokusu 

sınıfa yayılıyor, kalplerine kadar ulaşıyor ve acıtıyordu kalplerini. 

Acıtıyordu gözlerini. Hemen herkes Hilâl’le olan hatırasını yeniden 

canlandırıyor; bu acı habere inanmak istemiyordu. Daha dün yaptığı 

esprilerle bütün sınıfı neşelendiren Hilâl, bu gün aralarında yoktu demek! 

İkinci dersin zili çaldığı zaman yine herkes sınıftaydı ve kimse konuşmuyordu. 

Ölüm bir sessizlik olup çöküvermişti üstlerine. 

Âdem Öğretmen ikinci ders için sınıfa girince bütün gözler onun üzerine 

çevrildi. Bir açıklama, bir ayrıntı istiyorlardı ondan. 

Âdem Öğretmen titrek bir sesle: 

- Çocuklar, okul idaresinden izin aldım. Ben Hilâl’in evine gideceğim. 

İsteyen burada kalabilir, isteyen benimle gelebilir, dedi ve yine geldiği 

gibi sınıftan sessizce ayrılıp Hilâller’in evine doğru yola çıktı. Okul 

bahçesinin kapısından çıkarken bütün sınıfın arkasında olduğunu gördü 

Âdem Öğretmen. 

Yolda Hilâl’in nasıl öldüğü ile ilgili bildiklerini anlattı öğrencilerine. 

Akşam, ödevini yapmış, çantasını hazırlamış, dişlerini fırçalamış, büyüklerine 

“hayırlı geceler” diledikten sonra uyumak için odasına gitmişti. 

Sabah erken annesi uyandırmak için Hilâl’e seslenmiş, ama ondan cevap 

alamamıştı. Bunu birkaç defa tekrarlamıştı, ama ses gelmemişti. Odasına 

220


gidip uyandırmak için yatağına yaklaştığında görmüştü acı gerçeği. Yüzünde 

bir gülümseme öylece donup kalmıştı. Sanki rüya görüyordu ve 

rüyasında gülüyordu. O hâlde kalakalmış ve ruhunu teslim etmişti. Yüzündeki 

gülümsemeye bakılırsa ruhu, onu gülümseten bir bahçeye gitmişti. 

“Güzel bir ölüm” diyordu bu duruma Âdem Öğretmen. Güzel miydi 

bilemiyordu çocuklar. Ölüm vardı ortada ve soğuktu. Elleri, dilleri bağlayan 

bir şeydi ölüm ve arkadaşlarını yakalayıvermişti bu yaşta. Güzel ve 

ölüm sözcükleri ancak böyle bir durumda birbirine yakışıyordu. Yol 

boyunca Âdem Öğretmen bunları anlattı çocuklara ve Hilâller’in evine 

vardılar. 

Âdem Öğretmen ve çocuklar Hilâllerin evine vardıklarında evin bahçesine 

toplanmış insanların hepsinde bir suskunluk vardı. Ölüm soğuk bir 

yel olmuş, esmiş ve oradakilerin hepsinin kalbine, yüzüne yerleşmişti. 

Herkes susuyordu. Evde sessiz bir koşturmaca vardı. İçerilerden ağlama 

sesi duyuluyordu, ama bu da sessizliği bozmaya yetmiyordu. 

Âdem Öğretmen’e ve bütün öğrencilere de gelip yerleşti ölüm sessizliği. 

Hilâl’in babasının yanına gitti Âdem Öğretmen ve onunla kucaklaşıp 

öylece sessiz sessiz ağlamaya başladılar. Kalpten kopup gelen gözyaşları 

pıtır pıtır dökülüyordu gözlerden. Bu durumu gören öğrenciler de ağlamaya 

başladılar. Bu esnada Hilâl’in annesi gelip okul kıyafetiyle karşılarında 

duran Hilâl’in arkadaşlarına sarıldı. Hepsini yavrusu Hilâl olarak görüyordu. 

Tek tek hepsini bağrına bastı ve gözyaşlarını paylaştılar, acıyı paylaştılar. 

Hepsi kalplerinin bir yerlerinde eksiklik hissediyordu ve hepsi bu 

eksik yerde Hilâl’i görüyordu. Hilâl hepsinde derin izler bırakarak ayrılıp 

gitmişti aralarından. Bir müddet sonra Hilâl’in annesi ve babası, başkalarının 

yanına gitmek için onların yanından ayrıldı. Hep birlikte Hilallerden 

okula döndüler. 

Çocukları okula bırakan Âdem Öğretmen Hilâl’in cenazesine katılmak 

ve onu son yolculuğuna uğurlamak için geri döndü. Çocuklar okul çevresinden 

topladıkları çiçeklerden bir demet yaptılar ve Hilâl’in masasına, 

221


sırasına koydular. Sınıfa tekrar bir sessizlik gelip oturmuştu. Herkes 

Hilâl’le ilgili bir hatırasını tekrar yaşıyordu ve kendi dünyasındaydı. 

“Hilâl’le eve dönerken Hilâl elimden tutup: 

- Haydi Sevgi, kır çiçeği toplayıp annelerimize götürelim, demişti. 

-Ama onlar zaten her gün çiçeklerin içinde. Çiçek götürmenin anlamı 

yok ki, demiştim. Hilâl beni dinlememiş ve ısrarla elimden çeke çeke 

kırlara götürmüştü de çiçek toplamıştık. Gerçekten de annelerimiz bu 

sürprizi çok sevmiş, sevgiyle bizi kucaklamışlardı. Daha sonra bunu sık 

sık tekrarlamaya karar vermiştik. Sen bir çiçektin Hilâl ve hep öyle kalacaksın.” 

Bu hatırayı tekrar yaşıyordu Afra. 

Ünal da Hilâl’le yaşadığı bir hatırasına dalmıştı: 

“Bir gün mahalle arasında oynarken evimizin bahçesinde bir güvercin 

görmüştük. Bizim değildi, Hilâllerin de... Merak dolu bakışlarla kuşa 

yaklaşıyorduk. Kaçmaya yeltense de kaçmamış, kaçamamıştı ve tutmuştuk 

onu. Yalvaran gözlerle bakıyordu bize zavallı güvercin. Niçin 

uçamadığını da merak ediyorduk bu arada. Elimizde tuttuğumuz güvercinin 

bir kanadında ağır bir yara vardı ve bu yara, uçmasına mani oluyordu. 

- Haydi kuşun kanadını tedavi edelim, demişti ve güvercini alıp bu işten 

iyi anlayan Mahir Amcaya götürmüş, yarasını sardırmıştık. Kuşun 

kanadı iyileştikten sonra da güvercini serbest bırakmıştık. Güvercin uçup 

gitmişti, ama sık sık bahçemize gelir, penceremize konardı. Sen de bir kuş 

misali uçtun aramızdan. Sen de bir güvercindin Hilâl.” 

Herkesi daldıkları Hilâlli dakikalardan ders çıkış zili uyandırdı. Dersler 

bitmişti, ama sınıftan kalkıp eve gitmek istemiyordu hiçbirisi. Giderlerse 

de bir yerleri eksilmiş olarak gideceklerdi. Sessizce kalkıp gitmeye 

başladılar ve kısa bir süre sonra sınıf tamamen boşaldı. Hepsi üzerine 

yapışmış ölüm sessizliğini de beraberinde götürdü ve sınıftan ölüm sessizliği 

de çıkıp gitti. Biraz sonra aynı sınıfa gelen öğleci öğrenciler içeriyi 

cıvıl cıvıl sesleriyle dolduruverdiler. 

222


M.Nihat MALKOÇ 

d.1970-Trabzon 

GÜMÜŞ İŞLEMELİ ÇAYDANLIĞIN 

BUĞUSU 

Bahar bütün cömertliğiyle bağrını açmıştı kendisine umut bağlayan 

insanlara… Ağaçlar kışın kasvetini ve yorgunluğunu üzerlerinden atarak 

çiçeklerle bezenmiş yeni elbiselerini giyip düşmüşlerdi yollara… Gökyüzü 

sislerden ve bulutlardan arınmış, ak pak olmuştu. Güneş bir ateş topu 

halinde gök kubbede gülen yüzünü gösterse de sıcaklığı ısıtmıyordu kışın 

o soğuk günlerinde üşüyen ve büzülen tenleri… 

Aliye’nin yüzüne de baharla birlikte renk gelmişti. Artık sıkı sıkıya 

kapattığı pencereleri ve üzerlerindeki perdeleri açmakta bir mahsur görmüyordu. 

Basık bir sokak üzerinde inşa edilen binanın altıcı katında 

oturuyorlardı. Oysa o; dağları, bulutları ve denizi bir arada görebileceği 

bir tepe üzerinde yaşamayı hayal etmişti hep… Fakat bahtına böyle bir yer 

düşmüştü. Zaman zaman içi kararsa da, bu mahalleye alışmıştı doğrusu… 

Sonbaharda kaybettiği kocasının acısı henüz küllenmemişti içinde. 

Rahmetli kocasının, evlilik yıldönümlerinde aldığı gümüş işlemeli çaydanlık 

oturma odasının en görünen yerinde duruyor, ona baktıkça taptaze 

hatıraları gözlerinin önünde canlanıyordu. Çaydanlığın sağında burma 

bıyıklı kocasının, solunda ise kendisinin gençlik günlerinden kalma siyah 

beyaz fotoğrafları duruyordu. Gözü onlara kaydıkça gözlerinin ıslandığını 

223


hissediyor, iki küçük yavrusunu üzmemek için gözyaşlarını içine akıtıyordu. 

Aliye, çayı çok seven kocasına çelik çaydanlıkta koyu çaylar hazırlar, 

fakat bunu gümüş işlemeli yeşil çini çaydanlığa aktarır, onda demlenmesini 

beklerdi. Bu süslemeli demlik, evliliklerinin canlı bir hatırası olarak 

anılarını beslerdi. İlk evlilik yıldönümlerinde Aliye’ye alınmıştı. Maddi 

değeri çok fazla olmasa da evliliklerine dair sembol olmuştu. Ondan 

sonraki yıllarda alınan hediyeler daha pahalı cinsten olsa da bunun önüne 

geçememişti. 

Aliye Hanım ve kocası bu çaydanlıkta demlenen çaydan başka bir keyif 

alırlardı. Çocuklarını erken denebilecek bir saatte yatırır, kendileri baş 

başa sohbet ederlerdi. Hatta zaman zaman biri kitap okur, orada anlatılanları 

beraberce mütalaa ederlerdi. Nefislerini böylelikle dizginlerlerdi. 

İbadetlerinde berdevamdılar. Hatta herkesin uyuduğu saatlerde gece 

namazlarına kalkmayı da ihmal etmezlerdi. Öyle ki ibadetlerinin biriktirdiği 

nur, yüzlerine yansımıştı. Tavır ve davranışlarında sadakatin ve 

vefanın en güzel örnekleri görülürdü. 

Kim derdi ki bu güzellikler saman alevi gibi kısa sürecek… Masmavi 

gökyüzünü kapkara yağmur bulutları kaplayacak. Fakat mukadderat 

Allah’ın tasarrufundaydı. Bir saat ötesini bilmeyecek kadar acizdi insan. 

Lakin bu acziyetini göremeyecek kadar da kördü. Onun içindir ki insanoğlu 

gücün kendisinde olduğunu düşünürdü pervasızca. Oysa güç ve kudret 

hakikatte onu dünyaya gönderen ve nimetlendiren yüce Yaratan’ın katındaydı. 

Aliye’nin kocası Mümtaz, bir haftalık İstanbul seyahatinin hasret yüklü 

dönüşünde ecel arabasının içinde vermişti son nefesini. Vuslat hayalleri 

kurarken bir anda hicranın karanlığına gömülmüştü hatıralar… Acı haber 

eve düşünce yer gök gözyaşıyla dolup taşmıştı. İki körpe kuzu yetim 

kaldığının farkında bile değildi. Gelecekteki güzel günler camdan bir kâse 

misali yere düşmüş, bir anda tuz buz olmuştu. Aliye’nin sol yanı viran 

224


kalmıştı. Onu teselli edecek, acısını dindirecek ne olabilirdi ki… İki 

yavrudan başka dayanağı ve umudu yoktu. Onlar için direnmeli, güçlü 

olmasa da dosta düşmana karşı güçlü görünmeliydi. 

Artık uzun gecelerde yapayalnızdı. Eskisi gibi çocukları erken de yatırmıyordu. 

Çünkü yalnız kalmak, yüreğindeki hasret nöbetlerini iyice 

depreştiriyordu. Kapı zilinin hiç çalınmayacağını bilse de yine de cılız bir 

umut içerisinde kulağı oradaydı. Giden gelmez, kalan gülmezdi elbet… 

Fakat alışkanlıklar kolay kolay unutulamazdı. 

İlk evlilik yıldönümlerinin hatırası olan çini çaydanlık onun için daha 

bir anlamlı ve önemliydi. Gözünü hiç ayırmıyordu ondan. Fakat bir akşam, 

çayın demlenmesini beklerken çini çaydanlık gözlerinin önünde 

ortadan ikiye ayrılmıştı. Buna bir anlam veremiyordu. Ne olmuştu da 

çaydanlık bu hâle gelmişti. Üzüntüsünden lokmalar boğazında düğümleniyordu. 

Çaydanlığın kırılmasıyla onca hatıraları da yok olmuştu. Üzüntüsü 

ikiye katlanmıştı. 

Mümtaz’ın ölümünden sonra hayat bütün zorluklarıyla göstermişti o 

acı yüzünü. Yaşamak gitgide zorlaşıyordu onun için. Bahar gelmesine 

gelmişti de, onlar hazanı yaşıyorlardı hâlâ. Anlaşılan o ki onların en uzun 

mevsimi hazan, en sadık dostları hüzün olacaktı bundan sonra. Evlerinin 

direği yıkılmış, desteksiz ve bir başına kalmışlardı. Kolay mıydı iki kız 

çocuğunu hayata hazırlamak ve geleceklerini inşa etmek? Babalarının 

boşluğunu doldurmayı nasıl becerecekti Aliye Hanım… Küçük kızları 

Dilara hâlâ sofraya dört bardak koyuyordu. Bunu gören anne kahroluyor, 

içindeki acıları gizlemekte zorlanıyor, yüreğinde biriken hüznü gözlerinden 

boşaltıyordu. Fakat çocuklarının önünde metanetli ve güçlü durmaya 

gayret ediyordu. Yıkılmışlığını çocuklarına belli etmemeye çalışıyordu. 

Aliye Hanım, her sabah kocasını aynı saatlerde kaldırır, kahvaltısını 

hazırlar, okula uğurlardı. Öğretmen olan Mümtaz Bey, eşinin yanaklarından 

öper, sanki çok uzaklara gidiyormuş gibi hüzünlenirdi. Böyle bir 

sevgiydi içlerinde besleyip büyüttükleri. Aliye Hanım, sabahleyin kalka- 

225


rak eşini hazırlayıp uğurlamaya o kadar alışmıştı ki bu adeta bir davranış 

haline dönüşmüştü onda. Eşinin ölümünden sonra da sabah ezanıyla 

birlikte kalkıp namazını huzur ve huşu içerisinde kılıyor, mutfağa geçiyordu. 

Fakat eşinin yokluğunu hatırlıyor, bir yanı boş kalmış yatağına 

uzanarak gözlerini tavana dikiyordu. Sabit bir noktada yoğunlaşan bakışları 

onu geçmişin güzelliklerine götürüyor, bugünü düşününce içindeki 

yangınlar, hatıralarını kül ediyordu. Ruhunu döven hırçın dalgalar geçmişle 

bugün arasında sıkışıp kalan hayallerini ve yaşanmışlıklarını kum 

taneleriyle denizlerin ötesine sürüklüyordu. 

Mümtaz Bey’in hayatı pek çok öğretmende olduğu gibi evden ve o- 

kuldan ibaretti. Sabahleyin evden çıkar, okul paydosuna kadar minik 

yavrularını aydınlatmak, hayata hazırlamak için çırpınıp dururdu. Meslek 

hayatı boyunca bir kez olsun derste saate bakıp zilin vaktini hesap etmiş 

değildi. Derse girdiğinde zaman sular seller gibi akıp geçerdi. Zil sesleri 

onu huzursuz eder, konusu bölündüğü için rahatsız olurdu. Hele o akşam 

paydosu zili yok mu, işte ondan hiç hoşlanmazdı. Çünkü paydos ziliyle 

beraber canından çok sevdiği goncalarından ayrılır, sabah olana kadar 

onları özlerdi. Gerçi köyde yaşadığı için bir kısım öğrencilerine mahalle 

içinde rastlardı. Fakat okul dışındaki vakitlerinde evden pek çıkmaz, 

kitaplarıyla hemhal olur, yeni dünyalar keşfetmek için kitaplar âleminde 

dolaşırdı. 

Aliye’nin çocukları henüz okul çağına gelmemiş olsalar da gelecekteki 

mesleklerini bugünden belirlemişlerdi. Küçük kızı doktor olmaktan 

başka bir şey düşünmüyordu. Büyük kızı Gülşah mühendis olmak istiyordu. 

Fakat hiç hesapta yokken babasız kalmışlardı orta yerde. Bu onların 

aklının ucundan geçen bir durum değildi. Kolları kanatları kırılmıştı. 

Bundan sonra kime “baba” diyecekler, kimin boynuna sıkıca sarılacaklardı. 

Ölüm vardı ama bu kadar da yakın mıydı? Henüz kırkına bile gelmeyen 

bir babanın ölümü körpe beyinlerde nasıl olur da doğal karşılanabilirdi? 

Dünyaları başına yıkılmıştı bir anda. Kum ve çakıl dağları arasında 

226


sıkışmış, susuz balığa dönmüşlerdi. Bu hüzün sağanağına hazırlıklı değillerdi. 

Aliye Hanım canı sıkıldığı bir gün evleri düzeltip temizlerken gardırobun 

üstünde mavi kapaklı bir defter buldu. Herhalde eşinin plan defteriydi. 

Eline alıp sayfalarını çevirmeye başladı. Fakat bu bir günlüktü. 

Mümtaz Bey’in günlük yazdığını hiç görmemişti. Demek ki kendisinden 

gizli yazıyor, kimse görmesin diye dolabın görünmeyen bir yerinde saklıyordu. 

İlk günlüğün tarihi bundan altı ay evveline aitti. Aliye, temizliği 

unutup yatağına uzandı. Canından çok sevdiği eşiyle konuşuyormuşçasına 

günlüğü okuyor, gözyaşları sayfaları ıslatıyordu. Her satırında eşine, 

çocuklarına, öğrencilerine duyduğu sevgi ve muhabbetten bahsediyor, 

öğretmen olduğu için Allah’a hamd ediyordu. Sanki içine doğmuşçasına 

genç yaşında bu dünyadan göçüp, planlarının yarıda kalmasından endişe 

ediyordu. İlk günler defteri saklasa da çocuklar onu bulup çıkardılar. Satır 

satır okuyup babalarının duygu dünyasını yakından tanımış oldular. 

Defterde Gülşah’ın en çok ilgisini çeken bölümler babasının mesleğine ve 

minik öğrencilerine duyduğu derin sevgiydi. Bu satırları okuyan Gülşah’ın 

gönlü sanki mühendislikten öğretmenliğe doğru kayıyordu. 

Mümtaz Bey, öğretmenliği bir ideal olarak görüyordu. Gayesi para 

kazanmak olsaydı, mühendis, doktor veya işadamı olurdu. Zira üniversiteye 

giriş puanı, pek çok mühendislik bölümünü kazanmasını mümkün 

kılacak kadar yüksekti. Fakat o bir kere öğretmen olmayı koymuştu 

kafasına. Dünya nimetlerinde hiç mi hiç gözü yoktu. Anadolu’nun ücra 

köşelerine gidecek, kurutulmuş goncaları sulayacak, iri güller olmalarını 

sağlayacaktı. Nitekim öyle de yaptı. En ücra bir Anadolu köyünde on 

yılını feda etti. Gerçi yakın çevresindekiler “Senelerini heba ediyorsun” 

derlerdi ona. O da bunu kabul etmez; “Heba değil, feda ediyorum feda!…” 

diyerek ne kadar geniş ufuklu ve fedakâr bir insan olduğunu cümle âleme 

gösterirdi. 

227


Büyük kızı Gülşah babasının hikâyesini en ince ayrıntısına kadar annesinden 

dinledikten sonra mühendis olmaktan vazgeçmiş, öğretmen 

olmaya karar vermişti. O da babasının yolundan gidecekti. Çünkü onun 

bıraktığı boşluğu doldurmalıydı. İnsanların daha çok kazanmak, daha lüks 

yaşamak için birbirleriyle yarıştığı bu kapitalist dünyada birileri bu gidişata 

‘dur’ diyebilmeliydi. Aksi takdirde hayat her geçen gün yaşanmaz hale 

gelecekti. 

Ölüm sevdiklerimizi alıp götürse de hayatın öte yanında kalanlar yaşamaya 

mecburdu. Aliye’nin acıları her geçen gün külleniyordu. O artık 

kendini çocuklarının eğitimine adamıştı. Pek çok taliplisi olmasına rağmen 

gencecik yaşında yeni bir yuva kurmayı aklının ucundan bile geçirmemişti. 

Yeniden evlenmeyi Mümtaz’ın hatırasına ihanet olarak görüyordu. O 

artık evinin hem annesi, hem de babasıydı. Eşinden kalan küçük bir maaş 

geçinmelerine yetiyordu. Dünya yiyip içme, keyif çatma yeri değildi onlar 

için… Doğumla ebedî hayat arasında bir duraktı dünya… Mühim olan hoş 

bir seda, iyi bir hatıra bırakmaktı. Onlar da bunun mücadelesini veriyorlardı 

zaten. Dünyada en zor iş, hayat denen zor süreci iyi bir şekilde 

nihayetlendirmekti. Mümtaz bu kısa süreçte arkasında güzel hatıralar ve 

dostlar bırakmıştı. 

Yağmakla yağmamak arasında tereddütte kalmış kararsız bir göğün altında 

balkonda kahvaltılarını yaparlarken geleceğe dair hesaplarını gözden 

geçirdiler. Tam o sırada bir yıldız kaydı semadan. Bunu bir fırsat bilen 

Gülşah dilek tutmuştu oracıkta. Bunu annesiyle paylaşmış, annesi de onun 

öğretmen olma arzusuna destek olmuştu. Seneler bir su gibi akmış, Gülşah 

için üniversite sınavı senesi gelip çatmıştı. Babalarının ölümünden bu 

yana on seneden fazla bir zaman geçmişti. Fakat bu uzun süre zarfında 

onun hatıralarını tüketememişlerdi. 

Geceleyin uykularında bile “Ben öğretmen olmalıyım” diye sayıklayıp 

duruyordu Gülşah… Hem de bir ilkokul öğretmeni... Çünkü çocuklara 

duyduğu sevgiyi tarif etmek imkânsızdı. Nerde bir küçük çocuk görse 

228


kucağına alır, başını okşar, yanağına öpücüğünü kondururdu. Nejat 

Sefercioğlu’nun “Öğretmen Olmak İstiyorum” adlı uzun şiirini kısa 

zamanda ezberlemiş, eş dost meclislerinde okur olmuştu: “Ben öğretmen 

olmak istiyorum./ Ben, şairimin mısralarında dil, / Genç kızımın gergefinde 

nakış nakış gül, / Âşığımın sazında tel, / öpülesi bir el olmak istiyorum: 

/ Ben, öğretmen olmak istiyorum...” diyor, bunun için emin adımlarla 

ilerliyordu. Sınavı başarılı geçmiş, hayırlı neticeyi beklemeye başlamıştı. 

Günler her zamanki gibi tabiî mecrasında akmış, bazılarına umut, bazılarına 

hayal kırıklığı, bazılarına da hasret getirmişti. Gülşah, hayaller 

kurup içinde yaşattığı öğretmenliği kazanmış, üniversiteyi büyük şehirde 

okumak üzere biricik annesinden ayrılmıştı. Aliye Hanım küçük kızıyla 

baş başa kalmış, başlanmamış dört yılı nasıl tüketeceğini düşünmeye 

koyulmuştu. Fakat zaman değirmeni günleri bir bir öğüterek acılı anneye, 

kızının öğretmen olmasını da göstermişti. Gülşah, gönüllü olarak uzak bir 

Anadolu köyünde göreve talip olmuştu. Fakat bu sefer annesini ve kardeşini 

de yanında götürmüştü. Babasının bıraktığı yerden kutsal emaneti 

devralmış, yeni ve iri güller yetiştirmek için bahçıvanlığa soyunmuştu. 

229


Recep Şükrü GÜNGÖR 

d.1971-K.Maraş 

OKUL 

O gece şehre sis çöktü. Yağdı yağacaktı ama yağmadı. 

İlk önce temizlikçiler geldi. Sonra güvenlikçiler... Onların ardından 

kantinciler, nöbetçi öğretmenler… 

Okulun yerinde market, kuyumcu, giyimci, telefoncu, tuhafiyeci ve 

simitçi vardı. 

Temizlikçiler, kantinciler, nöbetçi öretmenler şaşırıp kaldılar. 

Müdür yardımcıları geldi, öğretmenler geldi. Bir gazaba mı uğradık, 

diye söyleniyordu edebiyat öğretmeni Muhsin. Daha akşam yerli yerindeydi, 

dedi süngüsü düşük tarihçi Tahsin, üstündeki rengi uçmuş cekete 

aldırmadan. 

Öğrenciler geldi birer birer. Arabalara tıka basa doluşup geldiler. Sebilhane 

bardağı gibi dizildiler. Selma da geldi. Fakat okul yerinde, yukarıda 

söylediklerimiz vardı. 

Selma, Muhsin Hoca’nın gözlerine baktı. Aşkla şevkle ders anlattığınız 

sınıflar nerede, diyordu. Nutku tutulmuş gibi susuyordu edebiyat 

hocası. Tarihin o gününün o saatine denk gelen dakikaları dondurulmuş 

gibi kalakalmışlardı. 

Kül kesilmişlerdi. 

Selma ağlamak istiyordu ama donukluğundan kurtulamıyordu. Leyleğin 

yuvadan attığı yavru gibi yapayalnız hissediyordu kendini. 

Bir iğneli beşikteydiler. 

230


Öğrenciler dükkânlara dağıldılar. Arkadaşını alan simitçiye, telefoncuya, 

markete gitti. Nöbetçi öğretmen, o donan sahneden sıyrılıp çocukları 

toparlamaya çalıştı ama nafile; her biri bir deliğe girmişti. Yorgun argın 

meydana döndü. Meydanda toplanan öğretmenlerin şaşkınlığına, donukluğuna 

katıldı. İşte şurası her sabah toplanılan yerdi, şurası İstiklal Marşı 

söylenen yer. Şurada futbol oynuyorlardı. Hatta dün öğleyin de oynamışlardı. 

Şurada basket potası vardı. Şuradan taa oraya kadar ihata duvarı 

çevriliydi. Ama şimdi yerinde bir taş bile yoktu. 

Mahşer tilkisi gibi şaşalayıp kaldılar. 

Çarşı esnafı da şaşkındı. Bu kadar öğrenci ve bu kadar öğretmen sabah sabah 

buraya neden toplanmışlardı? Öğrenciler neden seyip seyip dağılıvermişti 

dükkânlara? Öğretmenlerin meydandaki şaşkınlıkları neydi? Senelerden beri 

dükkân işleten esnaflar böyle bir hadiseyi ilk kez yaşamaktaydı. 

Zaman kötü kötü şahitlik ediyordu. 

Mekân mübarekliğinden habersizlerin elindeydi. 

Eski çamlar bardak olmuştu. 

Meydanda Atatürk büstünün ön cephesinde: “Öğretmenler! Yeni nesil 

sizin eseriniz olacaktır!” yazıyordu. Ama yeni nesil öğretmenlerin eseri 

miydi?! 

Çocukların sevinç çığlıkları duyuldu. 

Öğretmenler çözülüp, konuyu anlatmaya başlayınca dükkân sahipleri 

bir kez daha şaşırdılar. Çünkü kimisi yirmi, kimisi on beş yıldır burada 

dükkân işletmekteydi. 

Okulun varlığı üzerine ihtimal hesapları yapmaya başladılar. 

Öğretmenler daha dün buranın okul olduğunu söylediler. Fizikçi sınav 

yaptığı ikinci kattaki dokuz b sınıfının yerini işaret etti. Muhsin öğretmen, 

Selma’nın meraklı sorularına cevap verdiği üçüncü katın koridorunu 

anlattı. Okul gazetesi bile vardı dedi. Hatta Selma’nın “Mevlâna’nın Sevgi 

Seli” başlıklı yazısından bahsetti. 

Şurada çay içmişlerdi… Şurada kartopu oynamışlardı. Şurada şiirler 

okumuşlardı. 

231


Burayı kendi elleriyle süslemişti resim öğretmeni Bünyamin. 

Omurgayı besleyen unsurları anlatmıştı biyolojici. Avrupa Birliği’ne 

giremeyeceğimizi iddia etmişti milli güvenlik hocası, herkes de onu 

tasdiklemişti. 

Sokaklar doldu. 

Evlerden boşanan insan kitleleri dükkânlara, fabrikalara, okullara, sokaklara 

akıyordu. 

Bir büyük meçhulün içinde, yağsız kalmış kapı gıcırtısı gibi tatsız tatsız 

yürüyordu insanlar. 

Sönmüş bir yanar dağ gibi dağınıktı sokaklar. 

Düşmandan çeken, dosttan çeken bir millet akıyordu. 

Her şey çatallı geyik boynuzu gibiydi. 

Ne olacak, diyordu Cemil Hoca, ne yapacağız, buna bir çare bulalım. 

Tarihçiyle milli güvenlikçi şiddetli bir tartışmaya girmişti. Hizmetçiler, 

güvenlikçiler de söylenip duruyorlardı. 

Esnaf bu konuşulanlardan bir şey anlamadığı gibi ziyadesiyle sıkıldı. 

Nerden neşet ettiği belli olmayan bu kadar öğretmeni ne yapacaklarını 

düşündüler! Öğrenciler kısa sürede dükkânlara dağılıverdiklerinden o 

mesele hemen çözülüvermişti. Ya öğretmenler! 

Delirdiniz galiba, üstümüze iyilik sağlık, dedi biri. İyi saatte olsunlar 

mı bastı burayı ne oldu? 

Martaval okumayın be! 

Adamın biri söylenip durdu. Ama kimse esmayı üstüne sıçratmak, 

başkalarının hücumunu gerektirecek, sataşmaya sebep olacak bir davranışta 

bulunmak istemiyordu. 

Eve ekmek götürmek lazımdı. Ne yapacaklardı, neyle geçineceklerdi? 

Bir kaygı sarmıştı muallim efendileri. 

Esnaflar, öğretmenlerin neden böyle bu sabah burada toplandıklarını düşünürken, 

çarşının sözü sohbeti dinlenirlerinin önerisiyle onları çalıştırmaya 

karar verdiler. Öğretmenler birer ikişer dükkânlarda çalışmaya başladılar. 

Önemli olan çalışmaktı: Öğretmen öğretmenliğini yitirmişti. 

232


Öğrenciler artık müşteriydi. Evvel ar idi, şimdi kâr oldu. 

His yoksulu bir nesil türemişti. 

Onlara bilgi dağıttıkları, irfan kazandırdıkları okul yerine, çay verdikleri, 

telefon sattıkları, kolye beğendirdikleri dükkânlar vardı. Ve onlar 

orada çalışıyordu. Müşteriler de çok memnundu hâllerinden. 

Alan memnun satan memnun. Ne diyelim, türediler türedi işte. 

Memnuniyetler değişti. Artık ders anlatan öğretmenden değil, iş üreten 

öğretmenden memnunuz. 

Eğitim mefluç bir acuze, olsa ne olur, olmasa ne olurdu. 

Bulutlar karardı. 

En son müdür geldi. Tarihçi, müdürden hoşlanmazdı. Mart içeri pire dışarı. 

Müdür gelince tarihçi ile matematikçi iş yerlerine doğru yürüdüler. 

Güney gözlü Selma’nın kudretten süslü, allı dudakları büzüldü. Muhsin’nin 

gözlerine baktı. Olan olacaktı. Olan olacaktı. Muhsin, işçiliği kabul 

etmemişti. Selma da, dükkânlara dalıp gitmemişti. Koca okuldan bir 

öğretmenle bir öğrenci kalmıştı. 

Okul yoktu. Öğrenciler dağılmış, öğretmenler dükkânlarda işe girmişlerdi. 

Kriz geçirecekti neredeyse. Sağa koştu, sola koştu. Önüne çıkan 

herkese okulu sordu ama nafile. Suya pala çalıyordu. Meydana bağdaş 

kurup oturdu. Kafasını iki elinin arasına aldı. Yo hayır, delirmemişti, ruh 

sağlığı iyiydi. Öyleyse bu öğretmenlere ne olmuştu? Öğrenciler nereye 

dağılmıştı? Tutarağı tutmuş gibi titriyordu. 

Din kültürü hocası, Muhsin hocaya, Nuh Nebi’den başlayarak anlatıyordu: 

“Tarih yağmalandı. 

Din kovuldu. 

Milli şuur talan edildi.” 

Müdür okulu aramaya çıktı. 

233


Murat SOYAK 

(d.1971-Niğde) 

BİR UMUT 

-Yarın daha güzel olacak anne !.. 

Anne başını kaldırıp kızına baktı bir süre. Yüzünde acının, hüznün izleri 

çizgi çizgi sıralanmıştı. Yıllar var ki anne hep kırgın, küskündü hayata. 

-Kızım… 

Sözün devamını getiremedi. Sustu. Söyleyecekleri vardı ama nedense 

kelimeler düğümleniverdi. Soba için için yanıyor. Küçük oda hemen 

ısınıvermiş. Odanın büyük penceresinden içeriye günün son ışıkları düşüyor. 

Radyo köşede sessiz. Hemen yanındaki televizyon açık. Ölüm haberleri 

dolduruyor odayı. Sanki her akşam ölüm boca ediliyor televizyondan. 

Haberler yine iç karartıcı. Bitmeyen bir tekerrür… 

Mutfakta durulacak gibi değil, buz gibi. Öğleden kalan yemek ısıtıldı. 

Salata hazırlandı. Bir tepsi üstünde iki tabak, iki çatal, iki kaşık, su bardağı, 

ekmek, bir kâse içinde yoğurt, tabak dolusu turşu… Akşam yemeği 

için sofra özenle serildi. Sofraya karşılıklı oturdular. Anne, kız birbirlerine 

destek olmanın çabasında iki dost gibi. 

“Şükürler olsun” dedi anne. Bir süre sonra kalan ne varsa tepsi üzerinde 

mutfağa taşındı. Sofra kaldırıldı. 

Masa üstünde imtihana hazırlık kitapları, defter, kalemler... Okumaya 

başlayıp da bir türlü bitiremediği kitabı masa üstünden aldı. Okumak bir 

sığınak gibiydi. “Okuyunca daha bir anlamlı hayat.” diye söylendi. Kitabın 

ismini heceler gibi okurken sesi birden yükseldi. 

234


-Ne oldu kızım ? 

-Elimdeki kitabın adı… 

-Eee… Ne oldu ki ? 

-Yok bir şey anne. 

Televizyonu kapattı. Anne başını öne eğmiş, düşünceli bir hali var. 

Yıllar önce gelmişti buraya. Yakınları şimdi çok uzakta. Kardeşleri ile küs 

değildi ama bir türlü görüşemiyordu işte. Arada aşılmaz dağlar var sanki. 

“Ah fakirlik, ah gariplik…” diye söylendi. Anılar kuşlar gibi uçuşup durur 

zihninde. Geçmiş günlere sığınırdı. Doğup büyüdüğü köy hiç aklından 

çıkmazdı ki…Nasıl unutur insan ana yurdunu ! Babasını hiç tanıyamamıştı. 

Küçük yaşta iken yetim kalmış. Birkaç yıl sonra da annesi ölmüş. Hep 

acılara tanık. Köyde ağabeylerinin evinde büyümüş. Yaşadığı zorlukları 

anlatırdı bazen. Kış günlerini hatırlardı en çok da. Sonra dilinden hiç 

düşürmediği birkaç türkü ve gizemli masallar… Masal anlatmayı çok 

severdi. Hemen her akşam bildiği birkaç masalı döne döne anlatırdı. 

Anlatmaktan hiç usanmazdı. Çocuklarını o masallarla büyütmüştü. Kendisi 

de masal anlatırken çocuklaşıverirdi. Rahmetli kocası bazen sesini 

yükseltirdi ama kim dinler. Çocukların ısrarı ile anlatmaya devam ederdi. 

-Hey gidi günler heyy... 

Sobanın üzerindeki demliği alıp masaya doğru yürüdü. Tepside iki 

bardak hazır zaten. Hemen çayları doldurdu. Çayların biri açık, diğeri 

demli. Şimdi iki can, iki yoldaş… 

-Anne yakında her şey daha güzel olacak !.. 

-İnşâallah kızım. 

Dışarıda insanı ürperten bir tipi. Pencereye, kapıya hücum eden rüzgâr 

korkuyu çoğaltıyor. Anne çayını alıp pencereye doğru yürüdü. Perdeyi 

aralayıp dışarıya baktı. Savrulan karlar küçük küçük tepecikler oluşturmuş. 

Pencerenin kırık yerinden içeriye yürüyen soğuk hava bir ân titretti. 

Geriye çekildi. 

-Elif, bu sene kış iyi olacağa benzer. 

-Evet, kar dünden beri yağıyor. 

235


-Yağsın, aman yağsın da toprak suyunu alsın. Kışı iyi olan memleketin 

baharı da iyi olur derler. 

Elif elindeki kitabı bir kenara bırakıp annesinin yanına vardı. Perde 

aralığından dışarıya korku ile baktı. Annesinin varlığı ile içindeki o korkuyu 

bastırıyordu. Ya annesine bir şey olursa… Söylemek, hatırlamak bile 

istemiyordu. O kara düşünceyi başından hemen savmaya çalışıyordu. 

Karanlık içinde ağaran kara baktı bir süre. Çocukluğunda yağan kar hep 

sevinç duyguları uyandırırdı onda. Kardan adam yapacağım diye, kartopu 

oynayacağım diye sevinirdi. Şimdi ise korku ve tedirginlik hali vardı 

üzerinde. Yağan kar, hayatın zorluğunu hatırlatıyordu sanki. Uzakta şehrin 

ışıkları… Perdeyi çekip annesine yakın oturdu. 

-Anne, zaman ne de çabuk geçmiş. Okula başladığım yılı hatırladım 

şimdi. Bir kumaş parçasından diktiğin okul çantası hâlâ gözümün önünde. 

O çanta ile okula gitmek istemezdim. Ağlardım çanta alın diye, sızlanırdım. 

Bir de devamsızlığım her geçen gün artıyordu. Hiç unutmuyorum, 

soğuk günlerde beni okula göndermek istemezdin. Kızım hasta olacak 

diye mi korkardın ? 

-Ah kızım, fakirlik işte… Baban amele pazarına giderdi her gün; iş 

bulursa ne âlâ ama çoğu zaman eli boş dönerdi garibim. Kapıdan mahcup 

bir halde girerdi. O gün iş bulamadıysa hiç konuşmak istemezdi. Bir 

köşeye çekilip sessizce otururdu. İşte o günlerin zorluğu, sıkıntısı kızım. 

Hasta olmandan korkardım. Doktor parası, ilaç parası nerde !.. 

-Anne o fakirliğimize rağmen okuduk işte. Bir de şu imtihanı geçip 

göreve başlarsam, işte o vakit daha bir sevineceğim. 

-Her zorluğun ardınca bir kolaylık vardır. Yeter ki sabret kızım, sabret 

bakalım. 

Varı yoğu bir annesi bir de kitapları… Annesinden kitaplara, kitaplardan 

annesine doğru sürekli bir yolculuk. Yıllar yılı bu böyle. Kitaplar 

yaşanan hayatın üstünde, ötesinde bir zenginliği sunuyordu. Annesi ise 

hayatın gerçeklerini duyuruyordu. Lise yıllarında okuduğu kitaplar ile 

236


kendi içinde bambaşka bir dünya kurmuştu. Edebiyat öğretmeni bir gün 

sınıfta diğer öğrencilere örnek göstermişti onu, övgüyle söz etmişti. Hiç 

unutmuyordu o günü. 

-Anne çayın soğudu. Neden içmiyorsun ? 

-Kızım bir ân için dalmışım. 

-Düşünme o kadar anne, bak sobamız yanıyor. Yakacağımız bu sene 

yeter. Allah’a şükür kimseye de muhtaç değiliz. 

-Öyle ama kızım, yine de düşünüyor insan, kaygılanıyor. Yarın ne o- 

lacak? 

-Allah kerim anne, hele ben şu imtihanı bir geçeyim. 

-Yıllarını verip çalıştın, çabaladın; nihayetinde fakülteden mezun oldun 

ama bir de imtihan çıktı şimdi. 

- Her geçen yıl yeni bir engel çıkarıyorlar anne, hayat ne de zormuş ! 

- Hayırlısı … 

Gözleri iki kanepe arasındaki halının desenlerinde gezindi. Elif sanki 

yitik bir nesneyi arar gibi bakıyordu. Bu dalıp dalıp gitmeler sıkça yaşanırdı. 

Ev birden sessizliğe gömülürdü. 

Karın yağışı aralıklarla devam ediyor. Toprak damda biriken karı sabahleyin 

mutlaka kürümeli. Yoksa karlar eriyince dam akmaya başlar. 

Köpeklerin uzaktan uzağa havlaması duyuluyor. Karanlık iyice çökmüş. 

Sokak bir ölüm sessizliğinde. 

Elif kalkıp çayları tazeledi. Sobanın yaydığı sıcaklık insanda güven 

hissi uyandırıyor. 

-Anne, ağabeyim uzakta şimdi. Babam vefat edeli de on beş sene olmuş. 

Bir zamanlar şu evde dört kişiydik. Şimdi ise bir sen, bir de ben. 

-Böyle konuşup da hem kendini hem de beni üzme kızım. Ne yaparsın, 

yazgımız böyle imiş. 

-Tamam da neden sıkıntıyı hep bizler çekiyoruz ? 

-Kızım şükret haline, daha nice dertliler var. 

237


-Anne şikayet ediyor gibi konuşuyorum ama bazen kendimi tutamıyorum 

işte, dilime geleni söylemek istiyorum. Bunalıyorum. Bir çıkış arıyorum, 

bir ışık…Sanki bir boşluğa, karanlığa düşüyorum. Elimden tutan 

olmayacak diye korkuyorum. İnsanın halleri işte. Bazen umutluyum, 

bazen karamsar… 

-Sabret hele, sabret… Gün ola hayr ola !.. 

Kitaba döndü. Elleri bir süre kitabın kapağında gezindi. Kapakta bir 

köprü resmi belirgin. “Mostar köprüsüne benziyor” diye söylendi. Nehrin 

iki yakasında ağaçların, çimenlerin yeşilliği hakim. Arka kapaktaki tanıtım 

yazısını tekrar okudu. Sonra kitabı kaldığı yerden okumaya devam etti. 

Anne, elinde çay bardağını sıkıca tutmuş bir halde kızını izledi bir 

müddet. Sobada yanan odunların çıtırtıları duyuluyor. Alevler arada bir 

yükselip çekiliyor. Oda kapısına yöneldi anne. Kapıyı açıp kapattı. 

-Şu kapı da bir türlü düzen almadı. Bak, yine tam kapanmıyor. 

-Ağabeyim gelsin de söyleyelim anne, baksın bir yol çaresine. 

Anne gün görmüş; hayatın acılarına, sevinçlerine tanık olmuş. Evinde 

dağ gibi duruyor şimdi. Varlığı bir kuvvet, varlığı sevinç işareti. 

Anne yatsı namazını kıldıktan sonra bir köşeye çekilip uyumağa çalışırdı. 

Artık dayanamazdı uykusuzluğa. Anne yorgun… Elif bazen şakalar 

yapar, güldürür; uyutmak istemezdi annesini. Kendisine yoldaş olanı 

kaybetmek korkusu belki de. Annesi uyuduğu zaman içinde bir korku 

başlardı. Yalnızlığın çoğaldığı zamanlar… Kimsesizlik derin bir sızı 

şimdi. Elif böyle zamanlarda daha çok okurdu. Kitaplardaki kişiler, duygular, 

düşünceler sarmalında kaybolmak isterdi adeta. Bir yanı çalışmanın, 

sabretmenin çabasında; bir yanı endişeli, korkulu. Sorular, yılan gibi 

sorular zihninde kıvrılıp duruyor. Uyumak, unutmak istiyor. Uyuyunca 

bütün dertlerden, sıkıntılardan uzaklaşıyor. Bu, yaşanan bir halden kaçış 

değil de nedir? Evet, bir süreliğine de olsa kaçmak istiyordu. Ya sonrası… 

Her gecenin sabahında aynı endişe ve korku ile uyanmanın getirdiği 

usanç, yılgınlık. 

238


“Ne zamana kadar bu çile? Mezuniyet sevincimi yaşatmadılar. Mezuniyet 

bir kapı açmadı bana. Oysa hayallerim vardı. Gerçekleşmedi. Bunca 

yıllık emeğim heba olup gidiyor.” diye öfkeyle söylendi. 

Demlik ve bardakları alıp mutfağa götürdü. Odaya kaçar gibi döndü. 

Soba neşesiz. Oda soğuk. 

Bir süre tavanda gezindi gözleri. Toprak dam yağmurlu günlerde a- 

kardı hep. Sızan yağmur suları tahtalarda iz bırakmış. Hezenlerde yer yer 

çatlaklar görülüyor. Lambanın olduğu yerde hezen hafiften eğik. Bu evde 

çocukluğu, ilk gençliği; bu evde iyi günleri, kötü günleri… 

Annesinin yatağını hazırladı. 

-Anne kalk artık , yatağın hazır. Burada böyle üşüyeceksin. 

Lambanın ışığı rahatsız etmişti. Elini gözlerine siper eder gibi tuttu. 

Yattığı yerden doğrulup cevap verdi: 

-Sen daha uyumadın mı? Bu vakte kadar niye durursun, bilmem. Yat 

da dinlen biraz. 

-Boş ver, düşünme beni anne. Senin yatağın hazır. Haydi bakalım 

kalk artık. 

Anne istemeye istemeye yerinden kalkıp yatağa yöneldi. 

-Sen de uyu artık kızım. Bu günlük çalıştığın yeter. 

Elif bir cevap veremedi. Elindeki kalemi çevirip duruyor. Bir alışkanlık 

hali bu; can sıkıntısı işte. Kitabı kaldığı yerden okumaya devam etti. 

-Kızım her gecenin bir sabahı var. Böyle kara kara düşünüp durma !.. 

Elif perde aralığından dışarıya bakıyor. Komşu evlerin ışıkları sönmüş. 

Karanlık ve kar yığın yığın … 

-Bir gün ama mutlaka !.. 

Anne başını çevirip şaşkınlıkla sordu: 

-Ne söyledin kızım ? Anlayamadım. 

Elif, perdeyi kapatıp tekrar çalışma masasına döndü. Kararlı bir ses 

evin içinde yankılandı: 

-Her gecenin bir sabahı var anne, her gecenin bir sabahı !.. 

239


Mehmet HARMANCI 

d.1972-Konya 

DÖNE ÇİÇEĞİ 

Kuşlar anlar ağaçların dilinden. Çiçeklerin dilinden börtü böcek… 

Köy yerinde bahar vakti ders işlemek güç olur. Tarlaya tapana gider 

çocuklar. Hayvan haşatla uğraşırlar. Bahar ilkin dağ eteklerinde teslim alır 

kışı. Karlar çekilir yükseklere. Karın kalktığı yerde binatlıdır kardelenler. 

Daha, daha diyerek baharın sancağını taşır yükseklere. Baharın sultanlığına 

ilk iltica leyleklerden... Onlardır "evvelûn". Onlar muhacirleri baharın. 

Onlar hacıdırlar: İlk muhacirlerin ülkesi Mekke'den gelmektedirler. 

Şimdi İlyaslar'a da gelmiştir bahar. Arkadaşlar ders işleyemez olmuşlardır. 

Okula gelen üç beş öğrenciyle ağaç gölgelerini serinletmekte, okul 

bahçesini mâmur etmektedirler. Okulun köşesinde koyu bir gölge olur. 

İncecik esen bir yel... Sıcaklar arttıkça oraya doğru sokulur, yaz gelince 

kendinizi tam köşede bulursunuz. 

Orta üçüncü sınıf kızları çay yapar, su dağıtırlar. Ellerine de iş yakışır 

hani. Birinci sınıflar çevrenizde sorulardan bir ağ örerler. Bunaltıncaya 

kadar da vazgeçmezler... 

Şimdi İlyaslarda okulun bahçesine diktiğimiz çiçekler açmış, tomurcuklar 

patlamıştır. "Eğitim öğretim normal seyrinde sürmektedir." 

240


Umuttur öğrenciler! Onlarcasını önümüze katıp da başladınız mı derse... 

dünyanın merkezi oluverirsiniz. Gürültülerinde kafa dinler, dertlerini 

paylaşarak mutlu olabilirsiniz ancak. 

Bahar gelmiş neyime... Bu gürültüler baş ağrıtıyor sadece. Ambulans 

sirenleri... doktor anonsları... hasta ziyaretçileri... hepsi gittikçe anlamsızlaşan; 

anlamsızlaştıkça acı veren şu zalim gürültünün anneleri. Öğrencilerim 

de gelmiyor, gelemiyor artık! Burası İlyaslara çok uzak. Burası metropol. 

İnsanlığa uzak... 

Yalnızlığın kuyusu hastaneler... koğuşlar... demir sedir, kuru döşek... 

Ağrıyan azalarım, çürüyen etimle yatağa bağlıyken bile yaşamaya azm ü 

cezm ü kasdettiren şey: öğrencilerim. Onların düzeltilmeyi bekleyen 

bozuk Türkçeleri... Binlerce soruyla yollarımı gözleyen bakışları; paylaşılmayı 

bekleyen dertleriyle umudum öğrencilerim. 

Bir de şu yeniden yeşeren döne çiçeği. Döne çiçeği demişsem böyle 

bir çiçek türü olduğundan değil. Bitkibilime göre bu çiçeğin adı kim bilir 

nedir? Bana göre o, döne çiçeği. Onu bana Döne getirmişti, mezun olmadan 

önce. "Nedir bu çiçeğin ismi Döne?" dedim. "Ne bileyim, çiçek işte 

hocam." dedi. "Öyleyse, bu 'döne çiçeği' olsun." demiştim ben de. 

Bu metropol hastanesinde... bu yalnızlık kuyusunda... sabır yatağında 

bu acıyla savaşırken bu kadar söyleten, çocuklarımı özleten şey bu çiçek... 

Doktorlar, hızla iyileştiğimi söylüyorlar. Öbür döneme dönersin okuluna, 

diyorlar. Zaten sonbaharda ölü olarak getirdiğim döne çiçeğim de 

yeşermedi mi? 

Artık keder yok bana! 

241


YAYLA ÇİÇEĞİ 

Himmet KARATAŞ 

d.1972-Antalya 

I. 

Yağmurlu bir şubat günüydü. 

Uzun ve yorucu bir yolculuğun son basamağında İlçe Milli Eğitim 

Müdürlüğünü sordu, direksiyona tutunarak durabilen sürücüye. El kol 

hareketleriyle karışık bir şeyler söyledi. Söylediklerini anlamadı bile… 

Onun işaret ettiği yöne doğru yürüdü. Yüzüne vuran yağmur taneleri bir 

türlü yatışmak bilmeyen heyecanını okşuyordu. Onu , hiçbir sokağını 

bilmediği bu kasabaya –evet ilçeden çok bir kasabayı andırıyordu- bırakan 

köhnemiş yolcu otobüsü , yüzünde yağacak bulutlar taşıyan yolcuları ile 

gözden çoktan kaybolmuştu. 

Tedirgindi . İlk bakışta anlaşılabilirdi yabancı olduğu. 

Mahzun ve ağırdı devinimleri… Bir şeyler arayan –belki de tanıdık bir 

yüz - soran bakışlarının ardında dönüşü olmayan bir yolculuğun yorgunluğu 

vardı. 

Ürperdi merdivenleri çıkarken. 

Bu büyük ve ışıklı koridorda daha çok üşüyordu. Okulun bulunduğu 

köye gidemeyeceğini, gitse bile bugün dönemeyeceğini öğrendiğinde 

pardesünün içinde yok olup gitmişti adeta. “ Gidip de dönülemeyecek 

köyler de mi vardı? ” İnanmak istemedi buna… Bir gece boyu süren 

yolculuğunda neler hayal etmişti oysa…(Asfalt yolun ikiye böldüğü uzun 

242


serviler ardında kırmızı kiremitli evler…Az ötede şırıl şırıl akan bir dere…Ve 

okul…Ve ağaçlar,ağaçlar küçük köyün semaya uzanan elleri….) 

Merdivenlerde sadece saçları ıslaktı. Şimdiyse bütün düşleri… Yağmur, 

kumlara yazılan sevi sözcükleri gibi alıp götürmüştü hayallerini…Denizaşırı 

memleketlere. 

İlçeye gelişinden birkaç gün sonra gidebildi köye. 

Issız bir ovanın ortasında uzayıp giden yolda ilerliyorlardı. Çamurlu 

ve kaygandı yol. Ağaçları görmek istedi en çok. Çiçekleri ve güneşi… 

Yoksa umut hayallerinin sınırları içinde mi kalmıştı? Gün açmaz mıydı 

buralarda? 

Aralıksız Neşet Ertaş dinleyen bu sürücü nerelere götürüyordu onu? 

Bu yol cıvıl cıvıl çocuk sesleriyle varolabilen bir bahçede mi bitecekti?.. 

Bir an geriye dönse öğrenciliğini yakalayabilir miydi? Bir an bile olsa 

o birlikteliğin mutluluğunu tekrar yaşayabilir miydi? 

Artık hiçbir şey düşünemiyordu. 

Durdu birdenbire çarpan yüreği. Her şey durmuştu, yağmur dahil… 

Ovanın ıssızlığı çöktü yüzüne. Sarardı ve bir yağmura döndü gözleri. 

Binlerce çiçek birden açtı yüzünde… Şoföre baktı. Mavi bir önlük giymişti. 

Gülümsüyordu…Tebessümü çiçeklere bir teğet geçti. 

Sürücü görmedi yüzünde açan çiçekleri… 

“ Hoca, ” dedi, “ Buraların güzel yoğurdu olur. Bütün yayla köyüdür 

buralar. ” 

Sustu. 

İçeride rahatsızlık veren bir sessizlik büyüyordu. Aynaya baktı. Solgun 

bir resimdi gözüne çarpan . Geride kalanlar bu resimde çoğalıyordu. 

Şoför aynayı yerinde göremeyince ürperdi. Değişti birdenbire yüzündeki 

perde. Elini uzatıp bir gül aldı aynanın yerinden. Kaygılarına yeniliyordu. 

Çamurlu ve kaygandı yol. Çantasında çarpan bir yüreği taşıyordu. 

243


Şoförden gizledi vuruşlarını. Yüzündeki çiçeklere dokunuyor. yollara da 

atıyordu onlardan…Yollara çiçek…Yolculara muştu… 

Her yer buz tutmuştu. Kuru bir dal kırılır gibi sesler çıkıyordu her a- 

dımında. Bütün kemikleri kırılıyor, tekrar toparlanıyor sonra tekrar dağılıyordu… 

Şoför çiçek tarlasında yolunu kaybetmişti. Hava iyice kararmış, gökyüzü 

yeryüzüne kavuşmuş gibiydi. Çantasındaki yüreğini verdi ona. Yolu 

o gösterecekti çünkü… 

Şoför, mavi önlüğünü çıkarıp uzattı ona… 

II. 

Sağır edercesine sesler çoğalıyordu kulağında. Başını ellerinin arasına 

almış dişlerini kenetlemişti. Nefes alamıyordu. 

Elini uzattı okul müdürü, “Hoş geldiniz! ” diyerek. 

“ Çiçekler..” dedi, ” Yolumuzu….” Konuşamıyordu. Müdür görmedi 

çiçekleri. Tuhaf bir mahzunluk vardı yüzünde öğretmenlerin. 

“ İlk atama mı? ” 

“ Memleket neresi? ” 

“ Hangi okulu bitirdiniz? ” 

“………………….” 

Müdür, elinde göreve başlama yazısına bakarken ilk yıllarını - 

Erzurum yaylalarını- hatırladı . Çocuklar ellerinde kardelenler oradan 

oraya koşuşturuyordu. 

“ Çay alcen mi hoca? ”dedi ihtiyar hizmetli. 

Çayından dem düşülmüştü biraz. Bir parça hüzün dalı atılmıştı içine 

belli ki… Uzun yoldan gelenlere köylülerin bir ikramıymış bu. Buruk bir 

tadı vardı çayın. Yayla çiçeği kokuyordu ama…Bu kokuya bayıldı. 

“ Sizi sınıfınıza götüreyim, ”dedi müdür. Erzurum ayazı kadar keskin 

sesiyle. 

244


Hiçbir şey söyleyemedi çocuklara… Öylece kalakaldı yüzlerce soru 

yüklü bakışların karşısında. Evet bu ânı hiç unutmayacaktı. Korkulu, 

suskun ama soru yüklü bakışları da… 

“ Çocuklar”, dedi müdür: “Bundan sonra sizi yeni öğretmeniniz okutacak…” 

Tahtaya ismini yazarken tuhaf bir çocukluk dağıldı yüzüne. Tebeşir ne 

kadar da beyazdı öyle… Her yer bembeyaz kesilmişti. Çiçekler…. Çiçekler 

yoktu! Ha bire çocuk sesleri geliyordu dalgalanan beyazlar arasından. 

Çocukların ellerinde kardelenler, bir kurşun gibi sıyırdı yüreğini. Bendini 

zorlayan bir ırmaktı heyecanı. Susturmak güçtü. Üstelik gurbete düşmüştü. 

Buradan yükselen feryat aks-i sedasız giderdi. O kadar uzaktı memleketi… 

Çayından dem düşülmüştü biraz. Biraz hüzün dalıydı rengi veren. 

“ Alışırsın, ” dedi müdür. “İlk gün olur böyle şeyler.” Erzurum yaylalarını 

hatırlamıştı. Öğretmenliğinin ilk günlerini… 

“ Müdür bey, ”dedi. “Buralarda hiç çiçek açmaz mı? 

III. 

Akşamdı. 

Güneş çok uzaklarda, bir tepenin ardında kaybolup gitmişti. Yüzünde 

yağmur yüklü yolcuları anımsadı. Gözleri ufukta öylece kalakaldı. Çocuklar 

koşuyordu ona doğru. Koşuyor koşuyor yetişemiyorlardı. Rüzgara tutunup 

saçlarına karıştı çocuklar… Kanına karıştı… Bütün hücrelerine. 

“ Güneşi yakalayalım! ” dedi çocuklara.. “Haydi, verin elinizi!” 

Öğrencileri el ele tutuşmuş, etrafında dönüyorlardı. Yer-gök çiçek 

yağmuruna tutulmuştu… Çiçek yağıyordu saçlarına, yüzüne…-Yağmuru 

severdi çünkü.- 

Bir resim düştü cebinden yere. 

Eğilip aldı onu birileri… 

Baktı. Kurşunkalemle çizilmiş bir yayla çiçeğiydi. 

Hiçbir şey anlamadı…. 

245


Abdullah HARMANCI 

d.1974-Konya 

BENİ ALMAYA GELEN BULUT 

Şair Ahmet Aka’ya 

Bir gün öğrencilerimden birini, caddelerden birinde gördüm. Simit satıyordu. 

Başında eprimiş bir kep. Üstünde renkleri birbirine karışmış ekose 

bir gömlek. Ayağında dedem zamanından kalma, sarısı iyice bozulmuş bir 

“mekap”. Dudağının ucunda izmaritine kadar içilmiş, dumanı bitmiş bir 

Samsun. 

Beni görünce sigarasını, bir hürmet ifadesi olarak, sözümona belli 

etmeden, üç tekerli simit arabasının altına bırakıverdi. Yüzünde mahcup 

çizgiler. 

Sorulması gereken soruları sordum. Verilmesi gereken cevapları verdi. 

Aradan her zaman olduğu gibi, yıllar, teneffüsler, dersler, tatiller, yazılılar, 

karneler, “bak ödev yapmayanları ben ne yapıyorum alimallah”lar gelip 

geçmiş, “öğrencilerimden biri” büyümüş, aklı başında laflar eder olmuştu. 

Bizimki de iş değil ki hocam, diyordu, zamanında olacakmış ne olacaksa, 

diyordu, millet parayı “hamuduyla” götürüyordu. Hayat okuldaki gibi 

değildi. Askerlik yaklaşmıştı. Nişanlısının babası bir taraftan hık mık 

ediyor, nişanlısı bir yandan somurtuyordu. Bizimki de iş değilmiş, hocam, 

diyordu. Hata etmişiz hocam. Baştan bir sanata başlayacakmışız. Şimdi 

ben bu okulu bitirsem ne olacak? Bitirmesem ne olacak? Valla Allah 

sonumuzu hayreylesin amma… 

246


Tavırlarında vaktinden evvel olgunlaşmış bir insanın ağır başlılığı. 

Sakinliği. İçimde bir yerlere dokundu bu çocuk. Sesinin kasveti gözlerime 

doldu, doldu… Ayrılacak oldum, elime davrandı. Estağfurullah dedim, 

hadi hayırlı işler Muratçığım… 

….. 

Bir gün öğrencilerimden birini, vitrinlerden birinin önünde gördüm. 

Bileğine bağladığı ince eşarp da, gerdanının üzerine bıraktığı fular da, 

halka küpelerinin ortasında sallanan elips küreler de, alt dudağının altına 

sapladığı pirsing de, baş parmağına taktığı yüzüğün oval taşı da, belindeki 

kemer, spor ayakkaplarını saran kalın şerit de… hepsi “mor”du. Yüzünü 

vitrin camının yansımasından görebiliyordum. Bir an, vitrinde gördüğü bir 

ayakkabının güzelliğine dikkat çekmek için, iki eliyle arkadaşının kolunu 

hızla asıldı. Arkadaşı sakız çiğniyordu. Boyu iki metre kadar vardı. Ellerini 

kotunun ceplerine sokmuştu. Kemerine taktığı küçük teypten fışkıran 

this is my life bana kadar ulaşıyordu. Arkadaşı onunla ilgilenmiyor, ayak 

parmaklarının üzerinde vücudunu esnetiyor, esnetiyordu. Az sonra tramplenden 

havuza dalış yapacak bir yüzücüyü andırıyordu. 

Zihnim, tam da bu “yüzücü benzetmesi”yle meşgulken, ummadığım, 

beklemediğim bir şey oldu. Öğrencilerimden biri, beni, vitrin camının 

yansıması içindeki beni, kendisini izleyen beni gördü! Hızla döndü. Birkaç 

kısa adım atıp iki kolunu birden sonuna kadar açıp Hocammmm!!! diye 

haykırır haykırmaz küçük gövdeme sarıldı. Oradan geçmekte olanlar bize 

baktı; bu mutlu genç kızı ve bu şanslı orta yaşlı adamı görmek için bir 

saniye başlarını çevirip yollarına devam ettiler. Bu sırada, iki metrelik 

arkadaşı, sakız çiğnemeyi, ayakları üzerinde esnemeyi ve this is my life’ı 

bir an için unutup döndü. “Kız”ının sarıldığı adam orta yaşlı görünüyordu, 

çelimsiz biriydi ve iddiasız giyinmişti; “tehlike” yoktu, işler yolundaydı; 

sol tarafındaki vitrine doğru adımladı. 

Bedenime sarılan mor “hale”yi büyük bir zorlukla sakinleştirip kendisiyle 

söyleşilebilecek bir insan haline getirdim. Sorulması gereken soruları 

sordum. Verilmesi gereken cevapları verdi. 

247


Hocam en süper hocamız sizdiniz yeminle… Siz başkaydınız, siz… 

Hocam duydunuz mu, Necati “Popstar”a çıktı… Millet gülmekten yıkıldı… 

Okan’la tanıştırmadım sizi değil mi? Okan erkek arkadaşım hocam, 

bakmayın biraz odundur ama… Aaa hocam, bizim devreden Murat vardı, 

hani çilliydi, şu ilerde simit satıyor da, eğer yolunuz düşerse… 

….. 

Bir gün öğrencilerimden birini, televizyonlardan birinde gördüm. Şarkı 

söylemeye çalışıyordu. Askılı bir atlet giymiş, pazulu kollarını açığa çıkarmıştı. 

Söylediği şarkıyı hiç duymamıştım. Öğrencilerimden biri şarkısını 

söylerken, jüri üyelerinden biri kahkahalar atarak güldü. Öğrencilerimden 

biri, şarkısını yarım bırakıp ağlamaya başladı. Çocukla kimsenin ilgilendiği 

yoktu. Üyeler kendi aralarında konuşuyorlar, biri diğerini elindeki yelpazeyle 

serinletiyordu. Öğrencilerimden biri, kendine bir şans daha verilip verilemeyeceğini 

sordu. Bunun üzerine jüri üyeleri yeniden güldüler. Kanal değiştirdim. 

Birkaç saniye sonra yeniden aynı kanala döndüm. Hâlâ öğrencilerimden 

birini gösteriyordu. Ona bir hak daha tanımış olmalıydılar. Bu defa hareketli 

bir şeyler söylemeye çalışıyordu. Ya da bana öyle geldi. Jüri üyelerinden 

kadın olanı (saç uçları yandaki üyenin yelpazesiyle havalanıyordu), öğrencilerimden 

birine uzun uzun baktıktan sonra, olmadı Necati, dedi, üzgünüm, 

gidebilirsin… O zaman, Necati, ansızın dizleri üzerine yığılıp, lütfennnn, 

dedi, lütfennnn… Ama lütfennnn… 

Televizyonu kapatıp balkona çıktım. Karanlık göklerin ortasında bir 

bulut, kapkara bir bulut, devâsâ bir bulut gördüm. İçinde binlerce küçük 

helezon kaynaşan, kaynaşan, kaynaşan bir buluttu gökteki. Beni almaya 

gelmiş bir gemi, dedim karıma, beni almaya gelmiş olmalılar, hadi karıcığım, 

başka bir zaman diliminde, yeni konuklar eşliğinde yeniden görüşmek 

dileğiyle! Her zamanki garipliklerimden birini yaptığımı düşünen karım, 

elindeki yemek dergisinin sayfaları arasında derinleşirken, ben bulutun 

yumuşacık kollarına bıraktım kendimi. Bıraktım, bıraktım, bıraktım… 

Belki Murat’la Selin’i de alırız yoldan. Necati’yi görürsek teselli ederiz. 

248


HASRET 

249 

Osman KOCA 

d.1975-İstanbul, 

Gelmedi... 

Ertesi gün gelmedi... 

Daha ertesi günler gelmedi... 

Meraklanmıştım. Okuldan çıktığımız gibi bir solukta vardığımız şirin 

tepeciğimiz, onsuz adeta teslim bayrağı göndere çekilmiş bir kale gibiydi. 

Tepeyi ellerine geçirmek için her türlü hileye ve kurnazlığa başvuran aşağı 

mahallenin çocukları karşısında, o olmadan hiçbir varlık gösteremiyorduk. 

Kalemizin her düşüşünde yaşadığımız ezikliği, kekremsi kokusuna 

rağmen acı bir hap gibi yutmak zorunda kalmanın çaresizliğiyle arkadaşlarla 

göz göze gelmekten kaçınıyorduk. 

Yenik ordular kadar sahipsiz, ekinler gibi çürümüş, çil yavruları misali 

dağınık haldeydik yani. 

Çok zaman imrenerek bakardık bir vakitler bizim olan, bizden biri 

saydığımız tepeciğimize. Sürgün havasıyla geçmek bilmeyen uzun saatlerde, 

hep onu ve dolayısıyla tepeciğimizin gönderine çekeceğimiz bayrağımızı 

hayal eder dururduk. Bayrak dediğimiz de Sevda’nın evinden 

aşırdığı kenarları oya işlemeli, ortası beyaz bir gül deseniyle bezeli iki 

metrelik masa örtüsü, bir bez parçası yani. 

Ama o denli kıymetli ve değerli mi değerli... 

Devrildi güneşler... Üstüne üstüne devrildi aylar... 

Ama gelmedi... 

Bir türlü gelemedi Oğuz... 

Yokluğuna akıl sır erdiremedik. Bir yanımız çocuktu çünkü. Saçlarımız 

üç numara, üstümüz başımız her ne kadar kirlenmiş olsa da fiyakalı ve


hedeflerimiz en az tepeciğimiz kadar yüksekti... Ya göğün asık suratı 

ağlıyor yahut yağmur yağıyordu şehre. Böylesi vakitlerde bir başına 

kalırdı tepeciğimiz. 

İstilasız, hücumsuz, savunmasız... 

Annemle mutfakta konuşurken duymuştum canım babamı. Oğuz’u, 

Siyami bilmem nereye yatırmışlar. Hastaymış. Göğüs kafesinde ve kalbinin 

çeperlerinde genişleme varmış. Bizim Minnoş’tan, kafesin ne demek 

olduğunu biliyordum ama çeper daha önce hiç duymadığım bir sözcüktü. 

Babacığıma sormaya cesaret edemedim. ‘Olsun sabah öğretmenime 

sorarım’ diye geçirdim içimden. Ne de olsa o, her şeyi bilir. Bir çırpıda 

deyiverir çeperin ne demek olduğunu... Sabah oldu, okula gittim, sordum 

çeperi. Duvar, bölme, zar dedi öğretmenim. 

Demek ki dedim içimden, kalp de bir ev gibi... Duvarı, bölmeleri var. 

Ama zar, iyi bir şey olmasa gerek diye düşündüm. Soğanın zarı vardı 

çünkü. Bir de sözlükten çok bizim sokağın kahvesinden öğrendiğim zar 

tutan insanlar kötüydü... 

Siyami kim, kimse nerede oturuyor? Açık adresi falan vardır kesin. 

Öğretmenim bilir. Her şeyi bilir o. 

Siyami’yi de, uzayı da, matematiği de, hayat bilgisini de, feni de... 

Yağmur yağmadı ertesi sabah. Açıldı göğün perdeli yüzü. Tepeciğimiz 

yine işgal altındaydı. Direnemedik. Yediğimiz çamurların, sövgülerin 

haddi hesabı yoktu. 

Çünkü havada bulut, yanımızda Oğuz yoktu... 

Nihayet Nisanın 25’inde geldi okula. Saçları kazılıydı. Ağzında mavimsi 

bir poşet. Ela gözleri çukurlaşmış, gözbebekleri yumrulaşmış, iri 

gövdesi bir deri bir kemik kalmış. Tepeciğimizi yitirdiğimiz anlarda 

olduğu gibi şaşakalmıştık Oğuz’u bu garip halde görünce. Sorduk. Konuşmaması 

gerekiyormuş. Bilmem ne ‘siyon’ kaparmış yoksa. Herhalde 

mikrop ve virüs gibi bir şey olsa diye düşünüp sormadım öğretmenime. 

Nuran, iki gün önce bayram için aldığı kıyafetlerini anlattı ballandıra 

250


ballandıra. Sevda, sunduğu mini gitar resitali, Yeşim açtığı sergiyi söyledi. 

Sınıfın züppe çocuğu Mıstık yeni aldığı cep telefonunu gösterdi. 

Ama hiçbir tepki göstermedi Oğuz. Tıpkı sinirleri çekilmiş bir diş gibi, 

bembeyazdı yüzü. Meğer vedalaşmaya gelmiş. Çıkarken hüzünle 

baktım donuk gözlerine. 

“Tepecik” dedim Oğuz’a, “Sen gittiğinden beri yalnız ve öksüz.” 

Biliyorum dercesine kırptı gözlerini. Sol yanağındaki gamze, bir gül 

gibi açılıverdi. Yahut bana öyle geldi. 

Hasretle baktım ardından. Genzim yandı. boğazım kurudu. Koridorda 

koştum ardı sıra. Yarısında yetiştim. Dokunsalar ağlayacak gibiydim. 

Yutkunarak son bir gayretle; “Nereye gidiyorsun?” diye sordum. 

Oğuzun kemikli, damarlı ellerinden tutan irikıyım adam, dingin gövdesinden 

beklenilmeyecek incelikteki kadınsı sesiyle cevap verdi: 

“Oğuz, Rize’ye gidecek bir süreliğine...” 

Yürüdüler birlikte. Ardını dönmeden ekledi gizemli adam: 

“Yeşille mavinin kavuştuğu yere, memleketine gidiyor Oğuz. Uzunca 

bir tatil için...” 

“Peki ya ne zaman dönecek?” diye sormak, daha doğrusu haykırmak 

istedim. Çıkmadı sesim. 

Ağır ağır, sanki salına salına, sanki düşecekmiş gibi yürüyordu Oğuz... 

Baktım ardından. Bakakaldım koridoru bitirip merdivenlerden inene 

kadar. Adam, Oğuz’u kucağına aldı. Bahçenin girişine bakan pencereye 

seğirttim ben bu arada. Onları gözledim. Oğuz, bir ambulansa bindirildi. 

Sirensiz, tepkisiz, gürültüsüz gidiverdi ambulans... 

Tepeciğimize koştum hemen. Bir daha asla bizim olamayacak tepeciğimize. 

Oturdum... ve... doyasıya ağladım... 

O günden sonra gelmedi bir daha Oğuz... 

O günün ertesi sonralarında da öyle... 

En ertesi sonlarda bile... 

Yoktu işte... 

251


Çağrı GÜREL 

d.1976-Osmaniye 

YAKA 

Seni içine çeken toprak orada, bütün canlılığıyla duruyor. Sen gittikten 

sonra biraz bakım yapılmış o kadar. İlerideki ana caddeden araçlar 

aynı şekilde geçiyor. Aynı şekilde seyrediyoruz onları, renk yarışı yapıyoruz, 

bugün en çok mavi renkli araçlar geçti. 

Geliyorlar, geçiyorlar ve gidiyorlar. Bak, karşıdaki bayırda ağabeyin 

Barış koyunları güdüyor yine, ablan Hülya, ağabeyine, annenin 

hazırladığı azığı götürmüş eve dönüyor. Bilirsin “yaşı büyüdü” denip 

okulu bırakalı bir hayli oldu. Aynı sırada otururdunuz. 

Küçüğün Bayram’ı yaşı tutmasa da okula aldık. Senin okula ilk başladığın 

zamanlardaki gibi onunla da tarzanca konuşup anlaşıyoruz. Arkadaşlarına 

çabuk alıştı. ‘Ömer* Ağabeyin Cennet’te’ diyoruz ona… Merak 

etme, emanetindir. 

Annen, babanın acısına sabrettiği gibi senin de gidişine alışmaya çalışıyor. 

Bütün eşyalarını ceviz sandığına kaldırdığını söylüyor, 5’lerle dolu 

karneni bile. Önlüğünü, pantolonlarını, kazaklarını, sen göçüp gitmeden 

karne hediyesi olarak verdiğim mendili... 

Çeşme gibi akardı burnun, lakabın Çeşme’ydi, hatırlar mısın? 

Giderayak geldim yanına. Sana veda edeyim dedim. Kusura kalma, bir 

mezar taşı bile yaptıramadık sana. Söyledik, annen kabul etse de öyle 

252


havada kaldı sözümüz. İmam Seyda izin vermedi. ‘Hayır hasenat yapacaksan 

yardım et, durumları iyi değil, hem bizim kültürümüzde böyle şeye yer 

yok’ dedi. Doğru da der. Baksana, babanın da yeri seninki gibi. Hiçbir şey 

yapılmamış, etrafı çevrilmemiş bile… 

-Öretmenim, öretmenim! 

-Söyle Mehmet Ali. 

-Seni Eyüp Öretmen çağırıyo öretmenim. 

-Hayırdır, servis mi geldi yoksa? 

-Yok öretmenim, şey, imzalayacağın bir kaç kâğıt kalmış. Biraz çabuk 

olmanı söyledi. 

-Olur oğlum, geliyorum, sen git hemen geliyorum. 

-Tamam öretmenim. 

-Şey, Mehmet Ali, Mehmet Ali! 

-Buyur öretmenim. 

-Gel hele, oğlum, gel, şey… Ben gidiyorum ya bugün, asker öğretmenlik 

bitti artık. Eski okuluma dönüyorum. Diyorum ki, senden bir şey 

istesem. 

-Ne öretmenim, emredin? 

-Bak, diktiğimiz çiçeklerin yanına yenilerini diktim. Buraya şöyle ara 

sıra su taşıyıp arkadaşının mezarını sulasan. 

-Ne demek öretmenim, başım gözüm üstüne, isteyin her gün... Zaten 

bilirsiniz; Ömer benim de can ciğer arkadaşımdı. 

-Hah! Aferin, sana zahmet, iyi bakasın buraya. 

-Sen merak etme öretmenim. 

-Sağol, son isteğim de... 

-Buyur öretmenim. 

253


-Şuraya mezarın yanına yanaş da üç gulhu bir elham oku. O güzelim 

sesinle oku da Ömer’le birlikte dinleyelim. Nasıl olsa caminin şu yaşta 

müezzini sensin. 

Ve Ağrı Dağı’na doğru ünlenen güzel bir nağmenin yanına neler katılmıyor 

ki… 

Şimdi geride bir okul var, arkadaşların, evin, ailen ve küçücük bir 

dünya. 

Önümüzde uçsuz bucaksız çorak topraklar. 

Yanımızda Ağrı Dağı. 

İleride sen... 

... 

Bir büyük köy uzaklaşınca küçülüyor. Servisin peşinden koşa koşa 

yorulan öğrencilerimin elleri havada. Öğretmenler, üzgün olduğumu 

bildiklerinden minibüsün arka tarafını bana ayırmışlar. Ellerim havada. 

Birden yan camı açıp seğirtiveriyorum dışarıya. Ellerim, gövdem dışarıda. 

Hiç görmemiştim köyün bu şekilde bulutlarla kaplı olduğunu. Belki de 

geri dönüp hiç bakmamıştım. 

Rüzgâr doluyor içime. Köyün bütün nefesini kucaklıyorum. 

“Gitmesen olmaz mı öretmenim?” 

“Gitmesem olmaz (mı?)” 

Birazdan o köy kaybolacak. Yokuşu aşınca bir resim kalacak geriye. 

Bir tebessüm etmeyi unuttuğum çocuk kaldı mı Allahım? 

Şoseyi kıvrılıyoruz artık. Köy iyice gözden kaybolmaya başlıyor. Yol 

kenarında, kavak ağaçlarıyla çevrili, beyaz badanalı, tezek kokulu bacası 

ve birazdan başları önlerinde, yerden okul çantası olarak kullandıkları 

poşetleri alarak birbirlerine hiçbir şey demeden, diyemeden, şakalaşamadan 

evlerine doğru gerisin geriye gidecek öğrencileriyle yalnızlığına 

bürünecek iki sınıflı okul, bütün samimiyetiyle selamlıyor beni, Ömer 

254


selamlıyor. Köy selamlıyor; kapıların önüne çıkmış yaşlılar, camiden 

imam, yolun altında virana dönmüş evlerin altında kalanlar ve yine tarlalarda 

çalışan adamlar, kadınlar, koyun süren çobanlar, ırmak, mezarlık, 

Ömer, Virandağ, Ağrıdağı, hepsi… Ömer selamlıyor… 

Birazdan kaybolacak Allahım. Birden: 

-Dur! 

-Ne Hocam! 

-Nuri bir dakka. 

-Niye Hocam? 

-Ya dur, dursana! 

Ani bir fren. 

-Bir dakika. Kusura bakmayın, bekletiyorum hocalar. 

İniveriyorum minibüsten. Minibüsün durduğunu görünce çocuklar 

tekrar koşmaya başlıyorlar. Ellerimle durmalarını gerektiren bir işaret 

yapıyorum onlara. Anlıyor bir çoğu, sonra da geri kalanı... 

El sallıyorum, el sallıyorlar yine. Minibüstekilerin gülüştüklerini tahmin 

edebiliyorum. Öğrenciler vedalaşmak için okulun önünde sıra olduklarında, 

vedalaşmadan evvel tahtaya yazdığım kelimeler dökülüyor dudaklarımdan. 

Yarın görecekler ama, ben yine de, avazım çıktığı kadar haykırıyorum: 

Sizi seviyorum!. 

*( Ömer: Bir tatil günü tarlada çalışırken elektrik kablolarının toprakla 

teması sonucu hayatını kaybetti. İkinci sınıf öğrencisiydi.) 

255


YAZARLAR SÖZLÜĞÜ 

ABASIYANIK SAİT FAİK: (Adapazarı, 1906- İstanbul,1954) Bursa Erkek lisesi ni 

bitirdi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesindeki öğrenimini yarıda bıraktı. 

İsviçre’de bir süre İktisat öğrenimi gördü. İstanbul’a dönünce kısa bir süre öğretmenlik 

yaptı. Ardından ticarete atıldı. Bu işte başarılı olamayınca geçimini yazarlıkla sağlamak 

amacıyla gazete muhabirliği yaptı. Nerdeyse bütün ömrünü annesiyle birlikte 

Burgaz adasındaki köşklerinde geçirdi. Hikaye ve şiir türlerinde eserler verdi. 1934’ten 

itibaren kendini bütünüyle öyküye veren yazar; denizi, emekçileri, çocukları, yoksulları, 

işsizleri, balıkçıları yalın ve şiirsel bir dille anlatarak Türk edebiyatına yeni bir öykü 

anlayışı getirdi. Semaver, Sarnıç, Şahmerdan, Lüzumsuz Adam, Mahalle Kahvesi, 

Havada Bulut en tanınmış kitaplarıdır. 

AĞAOĞLU, SAMET: (Bakü, 1909-İstanbul,1982) İstanbul Hukuk Fakültesini 

bitirdi. Ekonomi ve Ticaret bakanlıklarında avukatlık, milletvekilliliği ve bakanlık 

yaptı. Varlık ve Yücel dergilerinde yayımladığı hikâyelerle dikkat çekti. Psikolojik 

tahlillere önem verdiği hikâyelerinde Dostoyevski’nin tiplerine benzer bulunan suça 

eğilimli, kuruntulu tipleri işledi. Hikâye dışında anı, inceleme gezi türlerinde de 

eserler verdi. Öğretmen Gafur, Büyük Aile, Hücredeki Adam, Babamdan Hatıralar, 

Arkadaşım Menderes… en tanınmış eserleridir. 

AKBAŞ, A. VAHAP: (Batman, 1954-)Batman Lisesi ve İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Türk 

Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunu. Milli eğitim kurumlarında öğretmenlik ve yöneticilik 

yaptı. Şiir ve yazıları çeşitli gazete ve dergilerde yayımlandı. Bir süre Yeni Devir 

gazetesinde kültür-sanat sayfasını yönetti. Şiir ve roman dallarında çeşitli ödüller aldı. 

Eserlerinden bazıları şunlardır: Efgân, Gül Kıyamı, Kuş Olsun Yüreğim, Dünyayı 

Kaplayan Ağaç, Mavi Sesli Şiirler, Hüzün Coğrafyası, Bir Şehre Vardım… 

AKKUŞ, TAKİ: (Sivas, 1947-)Sivas İlk öğretmen okulunu bitirdi. Uzun süre öğretmenlik 

yaptı. Edebiyatla ilişkisi öğrencilik yıllarında başladı. Ilgaz, Oluşum, Karşı 

Edebiyat, Edebiyat81, Öğretmen Dünyası, Yogoslav Çevrem, Temmuz, Dönemeç, 

Eylül, Öykü, 4 Eylül Ortak Kitap, Berfin Bahar, Dergibi, Birikinti, İzedebiyat, 

Edebiyat Dünyası, dersimiz forum, gibi dergilerde öyküleri yazıları yayınlandı. 

ALTUNKOZAOĞLU, ZAFER: (Artvin, 1955-) Kazım Karabekir Eğitim Enstitüsü 

Sosyal Bilgiler Bölümünü bitirdi. Erzurum Pasinler Lisesi'nde, Tekirdağ Anadolu 

Lisesi'nde, Çorlu M. A. E. Anadolu Lisesi'nde, özel bir dershanede ve Çorlu Reşadiye 

İ. Okulunda yöneticilik ve öğretmenlik yaptı. Milli Eğitim Bakanlığı'nın düzenlediği: 

1992 Çocuk Kitapları Yarışmasında üçüncülük, 1993 Öğretmenler Arası Ödüllü Kitap 

Yarışmasında mansiyon aldı. Kültür Bakanlığı'nın desteğiyle Türk Edebiyatı Vakfı'nın 

düzenlediği 1982 Çocuk Yayınları Yarışmasında birincilik, 1996 Ömer Seyfettin 

Hikâye Yarışmasında üçüncülük, 2001 Ömer Seyfettin Hikâye Yarışmasında birincilik 

256


ödülleri aldı. Geceler ve Gündüzler, Dağlar ve Atlar, The Scarlet Crane, Yolculuk 

Düşünceleri basılan diğer eserleridir. 

BARAN, ETHEM: (Yozgat, 1962-) Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi 

Eğitim Yönetimi ve Plânlaması bölümünden mezun oldu. İlk desen, resim ve öyküleri 

1978 yılında Hisar dergisinde yayımlanmaya başladı, daha sonra çeşitli dergilerde 

öykü, deneme, eleştiri ve desenlerine yer verildi. İlk öykü kitabı Sonrası Ayrılık 1991 

yılında yayımlandı. İkinci öykü kitabı Kurutulmuş Gül Mevsimi ile Türkiye Yazarlar 

Birliği 1994 Hikâye Ödülü’nü, Dönüşsüz Yolculuklar Kitabı ile 2005 Yunus Nadi 

Öykü Ödülü’nü kazandı. Bozkırın Uzak Bahçeleri adlı son öykü kitabı 2006’da 

yayımlandı. 

BUĞRA, TARIK: (Akşehir,1918 –İstanbul, 1994)Lise öğreniminden sonra çeşitli 

aralıklarla İstanbul Üniversitesi'nin Tıp, Hukuk ve Edebiyat fakültelerinde ikişer üçer yıl 

okuyup vazgeçti. Akşehir'de çıkardığı Nasrettin Hoca gazetesi ile gazeteciliğe başladı. 

İstanbul'a gelince Milliyet, Yeni İstanbul, Haber ve Tercüman gazetelerinde fıkralar 

yazdı, sanat sayfaları düzenledi. Haftalık Yol dergisini çıkardı. Hikaye, roman, gezi 

türlerinde eserler verdi. Eserlerinden bazıları: Oğlumuz, Yarın Diye Bir Şey Yoktur, 

Düşman Kazanmak Sanatı, Küçük Ağa, İbişin Rüyası, Firavun İmanı, Osmancık… 

BULUT, ŞEVKET (Kilis, 1936-, K. Maraş, 1996) Erzurum Tekniker Okulunu bitirdi. 

Çeşitli kurumlarda inşaat teknikeri olarak çalıştı. Askerliğini yedek subay öğretmen 

olarak yaptı. Hisar, Türk Edebiyatı, Hareket, Milil Kültür, Töre gibi dergilerde hikâyeleri 

yayımlandı. Hikayeleri Al Karısı, Sarı Arabalar, Dilek Çınarı, Kefensiz Ölüler, Sınırdaki 

Tarla, Yıkık Minare, Baharı Göremeyen Çocuklar isimli kitaplarında toplandı. 

CANAN, NEVZAT: (Kırklareli, 1961-) Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi 

Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi. Halen öğretmenlik yapıyor. Ağırlıklı 

olarak hikaye ile ilgileniyor. Hikayeleri Ağlayan Çınarlar Parkı ve Sandal Sefası isimli 

kitaplarda toplandı. 

ÇETİN, DURAN: (Konya, 1964-) Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesini bitirdi. 

Halen Konya’da öğretmenlik yapmaktadır. Hayata, gerçeğe ilişkin olarak yalın bir 

dille yazdığı öyküleriyle tanındı. Roman türünde de eserler verdi. Bir Adım Ötesi, 

Yolun Sonu, Bir Kucak Sevgi, Gözlerdeki Mutluluk…yayımlanmış eserlerinden 

bazılarıdır. 

ÇEVİKSOY, OSMAN: Çorum,1951-) GEE Türkçe Bölümünü 1979’da bitirdi. 1982– 

1987 yılları arasında öğretmen olarak Almanya’da çalıştı. Daha sonra Gazi Üniversitesi 

Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi. 1977’den beri çeşitli 

düşünce, sanat, edebiyat dergilerinde öyküleri yayımlandı. 1981’de Kültür Bakanlığı 

“100. Yıl” yarışmalarında “Beyaz Yürüyüş” ile öykü dalında birinci oldu. Türkiye 

257


Yazarlar Birliği tarafından 1985’te “Duvarın Öte Yanı” ile “yılın hikâyecisi” seçildi. 

Eserleri: Beyaz Yürüyüş, Tutuklu Yürek, Ağlamak Yasak Duvarın Öte Yanı, Kar 

Yağar Gül Üstüne, Derdimi Gül Eyledim, Geriye Hüzün Kalır, Sana Seni Anlatmak … 

ÇOKUM, SEVİNÇ :(İstanbul, 1943-) İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı 

Bölümü'nü bitirdi. Bir süre edebiyat öğretmenliği yaptı. 1975'te öğretmenlikten 

ayrılarak kendisini edebî çalışmalara verdi. Türk Edebiyatı dergisinin yazı işleri 

müdürlüğünü yürüttü, Türkiye gazetesinde yazdı. Edebiyat dünyasına hikâye ile girdi. 

Hikâyeleri Hisar, Türk Edebiyatı, Töre dergilerinde çıktı. Sonra Romana yöneldi. 

Sosyal ve tarihî romanlar kaleme aldı. Bir Eski Sokak Sesi, Evlerinin Önü, Onlardan 

Kalan, Bizim Diyar, Hilâl Görününce Ağustos Başağı…eserlerinden bazılarıdır. 

DAYIOĞLU, GÜLTEN: (Emet, 1935-) İstanbul’da Atatürk Kız Lisesini bitirdi. Bir 

süre İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde okudu. Dışardan sınavlara girerek 

ilkokul öğretmeni oldu. Uzun süre bu mesleği yaptı. İlkokul yıllarında n beri yazıyor. 

Çocuk edebiyatımızın ülkemizdeki en önemli yazarlarındandır. Çocuk edebiyatının 

yanı sıra yetişkinler ve gençlere yönelik eserler de yazdı. Yabancı yazarlardan uyarlamalar 

yaptı. Fadiş, Suna’nın Serçeleri, Ölümsüz Ece, Yeşil Kiraz, Kaf Dağına Yolculuk…eserlerinden 

bazılarıdır. 

EKİCİ, NECDET: (Kahramanmaraş, 1955-) Samsun Eğitim Enstitüsü Türkçe 

bölümünü bitirdi. Milli Eğitim kurumlarında öğretmen olarak görev yaptı. Türk 

Edebiyatı, Türk Yurdu, Güneysu, Kardelen gibi dergilerde hikâyeleri, deneme ve 

incelemeleri yayımlandı. Çalışmaları çeşitli kuruluşlarca ödüle layık görüldü.Eserlerinden 

bazıları şunlardır: Yüreğimi Sana Bıraktım, Yüreğimdeki Cemre, 

İdeoloji ve İnsan.. 

ER, SIRRI: (Ankara, 1961-) Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi 

Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi. 1979 yılından beri birçok yayın organında 

yazı ve hikâyeleri yayımlanmıştır. Çalışmaları çeşitli kurumlarca ödüllendirildi. 

Yayımlanmış eserlerinden bazıları şunlardır: Canım Babam, Öykü Yumağı, Kırık 

Kolla Gelen Mutluluk, Efsane, Suç Ortağı, Kümesteki Tilki, Canım Öğretmenim, 

Okumayı Seviyorum… 

ERYİĞİT, İBRAHİM: (Ankara, 1958-) Gazi Eğitim Fakültesi Matematik Bölümünü 

bitirdi. Çeşitli lise ve dershanelerde öğretmenlik yaptı. Halen, bir dershanede öğretmenlik 

yapmaktadır. Şiir ve yazıları Aylık Dergi, Yönelişler, Dergâh, Yedi İklim, 

Kayıtlar, İkindi Yazıları, İktibas, Edebi Pankart, Kardelen, Kırağı, Ayane, Albatros, 

Düş Çınarı, Ünlem, Edebiyat Ortamı, Hece, Ardıç ve Yolcu dergilerinde yayımlandı. 

GÜMÜŞ, NACİ: (Ergani, 1951-) Anadolu Üniversitesi Türkçe Bölümü Lisans 

mezunu. Pek çok okulda öğretmen ve yönetici olarak çalıştı. Sanat ve edebiyat çalış- 

258


maları Türk Edebiyatı, Hisar, Fikir ve Sanatta Hareket, Mavera, Sızıntı, Kırkikindi, 

Yağmur, Yeniden inkişaf, İzmir İzmir, Yeni dergi, Yedi iklim, Ayvakti ve Millî Eğitim 

dergilerinde/ Ergani, Çiğli, Millî Hakimiyet (Yerel Gazeteler), Zaman, Yeni Şafak 

gazetelerinde yayınlandı. Şiirleri Bir Özge Mevsim isimli kitapta toplandı. Basıma 

hazır çok sayıda eseri vardır. 

GÜNGÖR, RECEP ŞÜKRÜ: (Kahraman Maraş, 1971-)Cumhuriyet Üniversitesi 

Edebiyat Fakültesi’nden mezun oldu. Güngör, Martı edebiyat seçkisi (1995-1998) ve 

Yitik Düşler (2001-2004) dergisini çıkaran kadro içinde yer aldı. Öyküleri; Martı, 

Okuntu, İnsan Saati, Yalnızardıç, Yitik Düşler, Sühan, Kaşgar, Edebiyat Yaprağı, 

Tasfiye, Yedi İklim, Hece Öykü, Sızıntı, Yağmur, Ardıç dergilerinde yayımlandı. 

Basılmış eserleri şunlardır: Yüreğimin Mevsimi, Kuruluş/Kurtuluş, Hüsn ile Aşk, 

Âdem ile Havva, Yas Ayini, Can Ağrısı 

GÜNTEKİN, REŞAT NURİ : (İstanbul, 1889- Londra, 1956) İstanbul Darülfünûn 

Edebiyat şubesini bitirdi. Yurdun çeşitli yerlerinde öğretmenlik, Milli Eğitim Bakanlında 

müfettişlik ve milletvekilliği yaptı. Eserlerini sade bir Türkçe ile yazdı. Hikayeden 

romana, gezi yazılarından oyun yazarlığına birçok türde eser verdi. Türk edebiyatında 

öğretmen ve eğitim meselelerini en çok işleyen yazarımızdır. Kahramanı bir 

öğretmen olan Çalıkuşu, onun en sevilen eseridir. Yine Dudaktan Kalbe, Acımak, 

Yaprak Dökümü, Bir Kadın Düşmanı çok ilgi gören eserleri arasındadır. 

GÜREL, ÇAĞRI: (Osmaniye, 1976-) 100. Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf 

Öğretmenliği Bölümünü bitirdi. Ihlamur, Hazan, Seyir, Kırağı dergilerinde çalıştı. 

Şiirleri ve yazıları birçok dergide yayımlandı. Şiir, hikaye ve deneme türlerinde eserler 

verdi. Şehrin ve Şarabın Adamları, Vakit Çıkmadan, Her Masal Yarım, Yüzyılın 

Maçı…yayımlanmış eserleridir. 

GÜREL, REŞAT: (Osmaniye, 1950-) İlk, orta ve liseyi Osmaniye’de bitirdi. Ankara 

Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi mezunu. “Rahime Hatun, Sadaktaki Üç Ok, 

Çelikten Damlayan Sular, Düşler Seninle Ulu, Her Dem Yeniden Doğarız, adlarında 

tiyatro, hikaye ve hatıra alanında yayınlanmış eserleri vardır. Osmaniye Zorkun 

Yaylası çocuk şenlikleri ve karaoğlanoğlu koşusunun ilk tertip ve düzenleyicisidir. 

HARMANCI, ABDULLAH: (Konya, 1974-) İlk öyküsü 1995 yılında Dergâh 

dergisinde yayınlandı. O tarihten itibaren başta Dergâh ve Hece Öykü olmak üzere 

çeşitli dergilerde öyküleri yayınlandı. Selçuk Üniversitesi Yeni Türk Edebiyatı bilim 

dalında doktora öğrencisi. Öykü kitapları : Muhteris , Ertesi Dünya, Yerlere Göklere…. 

HARMANCI, MEHMET: (Konya, 1972-) Halen, Selçuk Üniversitesi İlahiyat 

Fakültesi Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, İslam Felsefesi Ana Bilim Dalında araştırma 

görevlisi ve S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsünde İslam Felsefesi alanında doktora 

259


çalışmasını sürdürüyor. İlk öyküsü Kasım 1994'te Dergah'ta yayımlandı. O tarihten 

sonra, Gülyağmuru, Çerağ, Jurnal, Yürüyüş, Absürdistan, Hece ve Kökler’de öyküler 

yayımladı. Eserlerinden bazıları şunlardır: Güneş Ağlayınca, Davul Tozu Minare 

Gölgesi… 

KAPLAN, SADETTİN, (Ağrı, 1944-) Astsubay Okulunu bitirdi. Jandarma teşkilatında 

yurdun muhtelif il ve ilçelerinde 20 yıl hizmetten sonra, 1986 yılında emekli oldu. 

Hareket, Boğaziçi, Ece, Kültür ve Sanat, Edebiyatta Çığır, Size ve Türk Edebiyatı gibi 

dergilerde şiir ve hikâyeleri yayınlandı. Edebiyatın hemen her dalında eser veren 

Kaplan’ın, kitapları dışında tiyatro, senaryo ve radyo oyunları da bulunmaktadır. 

Yayınlanmış eserlerinden bazıları şunlardır: Kara Kasırga, Şahidim Kılıcımdır, 

Plevne’ye Saplanan Tuğ, Uçurumun Çağrısı, İğde Dalı, Yunus Meltemi, Sığ Sular, 

Camda Sinek Ezmek,Ferman, Sular Susadıkça, Gönül Cemresi, Gülendam, Esmâ’dan 

Esintiler.. 

KANTER, NECATİ, (1949, Elazığ-)Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde 

tamamladı. Çeşitli okullarda öğretmenlik ve yöneticilik yaptı. Fırat Üniversitesi 

İlahiyat fakültesinde “Türk İslam Edebiyatı” uzmanı olarak görevini sürdürmekte olan 

yazar “Bizim Külliye” dergisi kurucuları arasında yer aldı. Öykü ve yazıları Günışığı 

gazetesi, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Muştu, Türk Edebiyatı, Berceste, 

Kültür Dünyası, Yedi İklim ve Bizim Külliye Dergilerinde yayınlandı. Hikâyeleri 

henüz kitaplaşmamıştır. 

KARATAŞ, HİMMET: (Antalya, 1972-) Lise son sınıftayken, yerel bir gazetenin 

düzenlendiği şiir yarışmasında üçüncü oldu (1989) . Burdur Eğitim Fakültesinde 

yüksek öğrenimine devam ederken bir grup arkadaşıyla İlkyaz adında bir kültür sanat 

dergisi çıkardı (1992). Evli ve iki çocuk babası olan Karataş, öğretmen olarak çalışma 

hayatını sürdürüyor. Şiir, öykü ve deneme yazıları: Hazan, Kırağı, Çerağ ,Yedi İklim, 

Seyir, Rayiha, Likâ, Taşra Edebiyat, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim dergilerinde 

yayımlandı. 

KISAKÜREK NECİP FAZIL, (İstanbul, 1905- 1983) İstanbul Edebiyat Fakültesi 

Felsefe Bölümü'nü bitirdi. Fransa'da Sorbonne Üniversitesi Felsefe Bölümünde okudu. 

Türkiye'ye dönüşünde Hollanda, Osmanlı ve İş Bankalarında müfettiş ve muhasebe 

müdürü olarak çalıştı. Robert Kolej, İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi, Ankara 

Devlet Konservatuarı, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde 

hocalık yaptı. Sonraki yıllarında fikir ve sanat çalışmaları dışında başka bir işle meşgul 

olmadı. Başka şiir olmak üzere edebiyatın hemen her türünde eserler verdi. Çile, Bir 

Adam Yaratmak, Reis Bey, Hikâyelerim, İdeolocya Örgüsü…eserlerinden bazılarıdır. 

KOCA, OSMAN: (İstanbul, 1975-) MEB bünyesinde öğretmenlik yaptı. Başta 

Dergah, Türk Edebiyatı ve Yedi İklim olmak üzere değişik edebiyat dergilerinde öykü 

ve incelemeler yayınladı. “Hayata Dair” isimli öyküsüyle 2003 yılı “Orhan Kemal” 

260


öykü ödülüne layık görüldü. Yine aynı yıl “Kral Suban” adlı eseriyle “Beyan Yayınları/Romancı/2003/ 

İlk Romanlar” ödülünü kazandı. Doğu ve Türk klasikleri üzerine 

çeviri ve transkrip ürünleri hazırladı. 

KOÇAK, HÜZEYME YEŞİM: (Kütahya/Tunçbilek, 1958) İlk ve Ortaokulu Tavşanlı’da, 

liseyi İstanbul’da tamamladı. Türk Edebiyatı Dergisi’nin düzenlediği Ömer 

Seyfettin Hikâye Yarışması’nda; 1997, 2000, 2001 yılında ödül aldı.2002’de, Beyan 

Yayınları’nın açtığı “İlk Romanlar Yarışması’nda” “Sinderella’nın Pabucu” isimli 

romanıyla üçüncü oldu. Yedi İklim, Edebiyat Otağı, Berceste, Bilgi Yolu, Barem, 

Gözyaşı, Sarmaşık gibi dergilerde ve bazı gazetelerde öykü ve çeşitli yazıları yayınlandı. 

Yayımlanmış eserleri şunlardır: Saklı Değerler, Bırakın Güzel Konuşsun, 

Muhabbet Buyursun Gelsin, Bana Gönülden Çalıp Söyle, Bekleyen, Çoban Aşkın 

Çocuğuydu, Ey Ruh(um) Geldinse Masaya Vur. 

KURT, CELÂLETTİN: (Elbistan, 1960-) İstanbul Atatürk Eğitim Enstitü'sünü 

bitirdi. Anadolu'nun çeşitli yerlerinde öğretmenlik görevini sürdürdü. Çalışmaları 

Dolunay, Türk Edebiyatı, Uzun Sokak, Erguvan, Konevi, Kar Çiçeği, Güneysu, 

Seviye, Gündönümü, Millî Eğitim, Tebeşir, Bizim Kalemler, Yeni Ufuk, Berceste, 

Türkiye Çocuk, Şafak Çocuk gibi yayın organlarında yayınlandı. Eserledinden bazıları: 

Gönlünüz Çiçek Tarlası, Üç Gül Düştü Gönlümüzden, Çiçekler Artık Solmasın, 

Gülnâre, Adın Kaldı Yüreğimde, Dibâce-i Aşk, Mavi Kuşun Rüyası…. 

MALKOÇ, M.NİHAT: (Trabzon,1970-)KTÜ/Fatih Eğitim Fakültesi Türk Dili ve 

Edebiyatı Öğretmenliği Bölümünü bitirdi. Gümüşhane Lisesi’nde başladığı öğretmenlik 

görevini halen Trabzon Anadolu Lisesi’nde Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni 

olarak görev yapmaktadır. Bugüne kadar, pekçok dergi ve gazetede fikrî, edebî, felsefî 

ve kültürel konularda yüzlerce yazı ve şiir yazdı. Karadeniz Yazarlar Birliği kurucularındandır. 

Halen bu birliğin üyesidir. Şiir, deneme ve araştırma yarışmalarında birincilik, 

ikincilik, üçüncülük ve mansiyon olmak üzere onlarca ödül kazandı. 

OĞUZ, MUSTAFA: Erdemli, 1969-) 9 Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi 

Türk Dili ve Edebiyatı mezunu. Yurtiçinde ve dışında eğitimci olarak görev yaptı. 

Yazı ve şiirleri Hece, Yedi iklim, Dergâh, Kayıtlar, Kırkikindi, İkindiyazıları, Kardelen, 

Lamure, Ardıç, Ayvakti, Dergibi, Martı, Bir Nokta, Kitap Postası, Yitik Düşler… 

dergilerinde yayınlandı. Yayınlanmış eserleri Gül Çağıran Çocuk, Şehrin Hâkimi, 

Ramazan Çiçeği, Cennetlik Anne, Aynalar ve Renkler, Hicret Resimleri yayımlanmış 

kitaplarından bazılarıdır. 

ÖMER SEYFETTİN:(Gönen, 1884- İstanbul,1920) Harbiye mektebini bitirdi. 

Anadolu ve Rumeli’de subay olarak görev yaptı. Daha sonra ordudan ayrıldı. Öğretmenliğe 

başladı. Ziya Gökalp ve A. Canip Yönetme’le Milli Edebiyatın öncülüğünü 

yaptı. Edebiyatımıza hikaye türünü yerleştiren ilk önemli yazarımızdır. Hikayelerinin 

261


konularını günlük hayattan, çocukluk ve askerlik hatıralarından, efsanelerden, halk 

fıkralarından ve tarihten aldı. Hikayelerinin yanı sıra roman ve şiirler de yazdı.İlk 

Düşen Ak, Yalnız Efe, Bomba, Falaka en çok tanınan eserleridir. 

PEKŞEN, FATMA: (Sivas/ Divriği, 1962-)İlkokul yıllarından beri haşır-neşir olduğu 

hikayelerini 80’li yıllardan sonra gün ışığına çıkardı. Hikaye, deneme, yemek ve 

folklor ağırlıklı yazıları Kardelen, Yemek Zevki, Motif, Erciyes, Derkenar gibi 

dergilerde, genel ve bir çok yerel gazetede, bazı TV ve radyolarda yayınlandı. Hikaye, 

deneme ve folklor araştırma çalışmalarını sürdüren yazarın basılmış eserlerinden 

bazıları şunlardır: İpek Hayâller, Mavi Hayal Pembe Düş, Kızlar Yurdu, Çılgın Kızlar 

Kantini, Menekşe Kokulu Bahar, Kavak Yelleri 

SARIYÜCE ,HASAN LÂTİF :(Sungurlu, 1929-) Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat 

bölümünü bitirdi. Çeşitli okullarda öğretmenlik ve yöneticilik yaptı. 1965 seçimlerinde 

bir dönem mellitevikilliği yaptı. Çocuklar için masallar başta olmak üzere roman, 

hikaye v eşir dallarında çok sayıda eser verdi. Ayrıca mesleki kitaplar, kaynak ve ders 

kitapları yazdı. Birçok dergide şiir, deneme ve hikayeleri yayımlandı. Eserlerinden 

bazıları şunlardır: Çocuk ve Şiir, Gökten Üç Elma Düştü, Anadolu Efsaneleri, Altın 

Öğütler, Keloğlan Masalları, Üç Ayaklı Oğlak… 

SORGUNLU, ÜMİT FEHMİ, (Kayseri, 1949-) Sümer Lisesini bitirdi. Çeşitli 

kurumlarda memur olarak çalıştı. Sanat hayatına 1969 yılında şiirle başladı.1976 

yılında “Doğuş” edebiyat dergisini çıkardı. 1995 yılında “Öncü” edebiyat, kültür ve 

sanat dergisinin genel sanat yönetmenliğini yaptı. Akın Günlük ve Hakimiyet gazetelerinde 

“Divit Sanat” adında bir kültür, sanat eki hazırladı. 1970 yılından beri Hisar, 

Eğitim ve Kültür, Bilim ve Düşünce, Doğuş (Ankara), Yağmur, Dergâh ve Türk 

Edebiyatı gibi birçok edebiyat dergisinde şiir ve hikâyeleri yayınlandı. Basılmış 

eserleri şunlarıdır: Acılar Nerede Başlar, Yağmur Yağmıyordu , Eylül Vurgunu, Gülün 

Müjdesi 

SOYAK, MURAT: (Niğde, 1971-) Marmara Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türk Dili 

ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu. Halen bir lisede Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni 

olarak görev yapıyor. Yedi İklim, Düş Çınarı, Çerağ, Yitik Düşler, Ay Vakti, 

Likâ, Taşra Edebiyat, Eğitim, Mavi Yeşil, Türk Dili, Yolcu, Yağmur, Ardıç, Değirmen, 

Akpınar, Genç Kardelen, Bir Nokta isimli sanat-edebiyat dergilerinde şiir, öykü 

ve deneme türünde yazıları yayımlandı. “Irmaklarca” isimli şiir kitabı 2006 senesinde 

yayınlandı. 

ŞİMŞEK, TACETTİN: (Gümüşhane, Torul- Altınpınar 1961). Atatürk Üniversitesi 

Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi. Halen, Kâzım 

Karabekir Eğitim Fakültesi’nde Türkçe Eğitimi Bölümünde öğretim üyesi olarak 

çalışmaktadır. Akademik araştırmaları ve bilimsel dergilerde yayımlanan makaleleri 

262


yanında hikâye ve şiir, deneme, tiyatro gibi türlerde çalışmalar yaptı. Şiir ve yazıları 

Köprü, Türk Edebiyatı, Doğuş Edebiyat, İlkyaz, Mina, Karçiçeği, Yedi İklim, Palandöken, 

Hece, Taşra, Sühan, Cümle, Türkçem gibi dergilerde yayımlandı. Eserlerinden 

bazıları: Türkçem Eyvah!, Çocuk Edebiyatı, İlköğretimde Drama, Okul Tiyatrosu, 

Eylülce… 

YALÇIN, HÜSEYİN CAHİT: (Balıkesir, 1874- İstanbul,1957) Yüksek öğrenimini 

Mekteb-i Mülkiye'de tamamladı. Vefa ve Mercan İdadilerinde Türkçe ve Fransızca 

öğretmenliği yaptı. 1900 yılında Servet-i Fünun Dergisi yönetimini üstlendi. II. 

Meşrutiyet'in ilanından sora memurluktan ayrıldı. Tanin'i çıkardı. Milletvekili seçildi. 

İstanbul'un işgal edilmesi üzerine İngilizlerce tutuklanıp Malta Adasına sürgüne 

yollandı. Dönüşünde yeniden Tanin'i çıkardı. Ulus Gazetesi'nde başyazarlık yaptı. 

Roman, hikaye, anı, biyografi, makale türlerinde eserler verdi. Nadise, Hayal İçinde, 

Hayat-ı Muhayyel, Hayat-ı Hakikiyye Sahneleri, Kavgalarım,Edebi Hatıralar en 

tanınmış eserleridir. 

YALSIZUÇANLAR, SADIK: (Malatya, 1962-) Hacettepe Üniversitesi Türkoloji 

Bölümü'nden mezun oldu. Bir süre öğretmenlik ve yayıncılık yaptı. TRT'de yapımcı 

olarak çalışıyor. Şiir, öykü, dreneme, masal, inceleme türlerinde eserler verdi. Eserlerinden 

bazıları şunlardır: Şehirleri Süsleyen Yolcu, Gerçeği İnciten Papağan, Kuş 

Uykusu, Güzeran, Yakaza, Rüya Sineması, Düş Gerçekleri ve Sinema, Korku ve Ümit 

ve Aşk, Düşkırığı, Geçen Gün Ömürdendir, Tarafsızlık Masalı, Televizyon ve Kutsal, 

Mavi Kanatlı Bir Kuş, Düş Bahçesi. 

YAZGAN, BESTAMİ: (Osmaniye, 1957) Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesinden 

mezun oldu. Halen edebiyat öğretmenliği yapan şair; Osmaniye’de on yedi yıl 

yayınlanan Güneysu Kültür Sanat ve Edebiyat dergisinin de genel yayın yönetmenliğini 

yaptı. On dördü şiir, otuz beşi masal ve bir tanesi hikaye kitabı olmak üzere, toplam 

elli basılmış eseri bulunan yazar; 1994 yılında Türkiye Yazarlar Birliği tarafından 

Çocuk Edebiyatı dalında “Yılın Yazarı”, 2003 yılında Çocuk Edebiyatçıları ve Yayıncıları 

Birliği tarafından “Yılın Şairi” seçildi. Eserlerinden bazıları şunlardır: Yıldızlara 

Astık Yüreğimizi, Uçtu Uçtu Şiir Uçtu, Güneşle Ay Duymasın, Hazinenin Şifresi.. 

263

Ben ÃÄretmenim Ãocuklar OdunpazarÄ± Belediyesi

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

Ben ÃÄretmenim Ãocuklar OdunpazarÄ± Belediyesi