PROJE EKİBİ - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

4
GİRİŞ
Pineal bez nöroendokrin bir organdır ve kendisinin en iyi bilinen ana hormonu
melatonin yoluyla, birçok organ ve sistem üzerine güçlü bir düzenleyici etkisi vardır
(Palaoğlu ve Beşkonaklı, 1998) Pineal bez alt canlı gruplarında epifiz bezi olarak da
adlandırılır [epiphysis cerebri, epiphysis, veya third eye (üçüncü göz)]. Beynin merkezine
yakın bir yerde bulunur. Epitalamusun bir parçası olan bu bez, yapısı çam kozalağına
benzediği için çoğunlukla pineal bez adıyla anılır. Beyin yarıkürelerinin arasında,
diensefalonun tavanında ve üçüncü ventrikülün arka ucunda yerleşmiştir. 7x5x4 mm. bir prinç
boyutunda ve yaklaşık 100-180 mg ağırlığında küçük bir bezdir. Bu bezde nöronlar, glial
hücreler ve bu beze has olan pinealositler yer alır. Bu hücreler bir nörotransmitter olan
serotonin türevli melatonin hormonu sentezlerler (Reiter, 1980). Pineal bez görme sisteminin
bir uç organı olarak ritmik ışık mesajının organizmadaki her organa iletilmesi işlevini görür.
Bu bezin salgısı göze giren ışığın retina üzerine düşmesi ile kontrol edilir. Karanlık, pineal
bezin aktivitesinde arttırıcı rol oynarken aydınlık azaltıcı etki yapar (Pitrosky ve ark, 1995).
Pineal bez salgıladığı melatonin ile vücudun gece gündüz farklılıklarına uyum
göstermesini sağlar. Sirkadien ritimleri düzenler. Melatonin hormonu uyanıklık/uyku
olaylarını ve mevsimsel fonksiyonları düzenler. Ergenliği başlatır, üreme üzerinde etkilidir,
antioksidan etkisi vardır (Gündüz, 2001).