Bel ağrıları - Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

Bel a¤r›lar›
mik hastalıkların varlığı ayırıcı tanıda önemlidir [5,6].
Hastanın psikososyal özellikleri de gözden geçirilmelidir.
Stres, anksiyete, negatif duygulanım, iş memnuniyeti,
aile özellikleri ve hastanın beklentileri prognoz
açısından önemlidir [7,8].
Fizik muayeneye sistemik muayene ile başlanır. Bel
muayenesine standart sıra izlenerek inspeksiyon ve palpasyonla
başlanır. Hareket genişliği değerlendirilmesi,
spesifik testler ve alt ekstremitelerin nörolojik muayenesi
yapılır. İnspeksiyonda ayırıcı tanıda yardımcı olmamakla
birlikte lumbal lordozda artma ya da azalma
izlenebilir, skolyoz saptanabilir. Dermatomal dağılımda
tipik cilt lezyonunun görülmesi zona zoster tanısı için
patognomoniktir. Palpasyonda spinöz prosesler, ligamanlar
ve paraspinal kaslar değerlendirilir. Şiddetli ağrı
tümör, kırık ya da infeksiyon düşündürür. Spinöz çıkıntı
düzeylerinde farklılık spondilolistezisi akla getirmelidir.
Hareket genişliğinde azalma etyolojiden bağımsız
olarak tüm akut bel ağrılı durumlarda saptanmakla birlikte,
ağrının fleksiyonda artması disk hernisi, ekstansiyonda
artması spinal stenoz lehine yorumlanabilir. Düz
bacak germe testi, Laseque testi, çapraz düz bacak germe
testi, femoral sinir germe testi gibi sinir germe testleri
lumbal kök basısını işaret eder. Sakroiliyak manevralar
ve FABERE testi sakroiliyak ve kalça eklemlerinde
patoloji varlığını değerlendirmek için yapılır. Kalça osteoartritine
bağlı ağrı bel ağrısını taklit edebilir. Sinir
kökü basısının varlığı ve seviyesi motor, dermatomal
duyu ve refleks değerlendirmesinden oluşan nörolojik
muayene ile mümkündür. L3 ve L4 kök basısında diz
ekstansiyonunda zayıflık (hasta çömelip kalkamaz),
ayak medialinde sensöriyal kayıp, patella refleksinde
azalma görülür. L4 ve L5 kök basısında ayak ve başparmak
dorsifleksörlerinde kuvvetsizlik (hasta topuğu üzerinde
yürüyemez) vardır ve ayak dorsumunda hipoestezi
görülür. S1 kök basısında ayak ve parmak plantar
fleksörlerinde kuvvetsizlik (hasta parmak ucunda yürüyemez)
vardır, ayak lateralinde hipoestezi ve aşil refleksinde
azalma saptanır [2,5,6,9,10].
Yeşim Gökçe Kutsal
Ayırıcı tanıda öncelikli konular nelerdir?
Fatma İnanıcı
Non-spesifik bel ağrılarında laboratuvar ve görüntüleme
yöntemleri endike değildir. Radyolojik olarak ortaya
konan disk dejenerasyonu, spondilozis, spondilolistezis,
spina bifida, transizyonel vertebra, Scheuermann
hastalığı, spinal stenoz ve disk herniasyonu gibi
patolojiler bel ağrısı yakınmalarının kesin nedeni olmayabilir.
Bel ağrısı olan ve olmayan kişilerde yapılan görüntüleme
çalışmaları 2 grup arasında saptanan anormallikler
açısından fark olmadığını göstermektedir. Bu
nedenle görüntüleme yöntemlerinin klinik semptom
ve bulgularla korelasyonu mutlaka irdelenmelidir [11].
Ancak özellikle acil tedavi gerektiren tümör, infeksiyon,
kauda ekina sendromu ve kırık başta olmak üzere spesifik
patolojileri düşündürecek semptom ve bulgular söz
konusu ise uygun laboratuvar ve görüntüleme yöntemlerine
başvurulmalıdır. Spesifik bel ağrılarının ayırıcı tanısında
önemli semptom ve klinik bulgular ile laboratuvar
testleri Tablo 1’de özetlenmektedir [12,13].
Yeşim Gökçe Kutsal
Bel ağrısına yaklaşımda klinik hekimlerin kullanabileceği
radyolojik yöntemler nelerdir? Bu yöntemlerin
birbirlerine üstünlük ve zayıflıkları nelerdir?
Kader Karlı Oğuz
Radyoloji bölümlerini çokça meşgul eden bel ağrısı
incelemesinde kullanılan en sık görüntüleme yöntemi
direkt radyografi çalışmalarıdır. Kesitsel çalışmalardan
ince kemik detayı göstermedeki üstünlüğü bilinen bilgisayarlı
tomografi (BT), ek olarak günümüzde giderek
daha az klinisyen hekim tarafından talep edilen ve gerçekleştirilen
miyelografi (konvansiyonel ya da BT miyelografi)
ve disk hastalıkları, kemik iliği lezyonları, paraspinal
kas, ligament hastalıklarında ve patofizyolojik değişikliklerin
tanımlanmasında yüksek yumuşak doku
rezolüsyonu sayesinde detaylı bilgi sağlayan manyetik
rezonans görüntüleme (MRG) yer alır. Çoğu durumda
1. görüntüleme yöntemi olmayan ve daha çok bazı hastalıklarda
primer odak (örn. paratiroid adenomu) ve diğerlerinde
sistemik tutulumun gösterilmesi (örn. metastaz
taraması) amaçlı kemik sintigrafisi nükleer tıp
bölümlerince gerçekleştirilir. Çok nadir olarak ağrının
diskojenik kökenli olup olmadığının gösterilmesi
amaçlı diskografi de yapılabilir.
Bu tetkiklerin kontrendikasyonları diğer alanlardaki
uygulamalarından farklı değildir. Endikasyon ise ileriki
sorularda detaylı olarak tartışılacaktır. Klasik olarak hayati
tehlike olmadıkça ve alternatifsiz kalmadıkça gebe
hastalarda X-ışını içeren tanısal yöntemlerden, özellikle
ilk trimestırda ilave olarak MRG’den de kaçınıyoruz.
Tabii kardiyak piller, kohlear implantlar, sinir uyarıcıları
kesin kontrendikasyon ve materyali tanımadıkçaaraştırmadıkça
anevrizma klipleri, stentler ve kalp kapak
protezleri rölatif kontrendikasyon taşır.
Cilt 39 • Say› 4 • 2008
183