İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı 2011 - Orman Genel Müdürlüğü

Endüstriyel işlemler sonucunda atmosfere
bırakılan sera gazı emisyonları 1990-2009
döneminde %142 artışla 13,1 Mton’dan 31,7
Mton düzeyine ulaşmıştır (TÜİK, 2011). Sanayi
sektöründe işlemlerden kaynaklanan emisyonların
başlıca çıkış noktaları, çimento, şeker, gübre,
demir-çelik ve çeşitli kimyasalların üretimi olarak
tanımlanmaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Nisan
2011’de yayınlanan 2009 yılı Sera Gazı
Envanteri’ne göre enerji sektörü sera gazı
emisyon toplamı 278,33 Mton CO 2 eşdeğeri
mertebesindedir. Sanayi sektörü, faaliyetleri ile
bu toplam içerisinde “sanayide yakıt yanması”
başlığı altında yaklaşık 55,4 Mton CO 2 eşdeğeri
ile birlikte, elektrik üretiminden son kullanıcı
nedeni ile takribi 45,2 Mton CO 2 eşdeğeri olmak
üzere toplam 100,6 Mton CO 2 eşdeğeri civarında,
ayrıca proses kaynaklı 31,7 Mton CO 2 eşdeğeri
olmak üzere sera gazı emisyonu kaynağı olarak
yer almaktadır. Dolayısıyla, sanayi sektörünün
faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonları
yaklaşık 132,3 Mton CO 2 eşdeğeri ile toplam
sera gazı emisyonunun ortalama %35,8’ini
oluşturmaktadır.
Çelik üretimi iki farklı proses ile
gerçekleştirilmektedir: Entegre çelik tesisleri
(integrated steel plants-ISP) ve elektrik ark
fırınları (EAF). ISP’lerde temel hammaddeler
(demir filizleri, kömür, kireçtaşı vb.) kullanılarak
çelik üretilirken, EAF’larda üretim hurda metal
kullanılarak yapılmaktadır. Türkiye’de, ham çelik
üretimi yapan 26 tesisten, 3’ü entegre tesis, 21’i
elektrik ark fırını ve 2’si de indüksiyon fırınıdır.
Toplam enerji tüketimleri 2009 yılında ortalama
5.130 Mcal/ton çelik olan entegre tesislerin 2015
yılında 4.750 Mcal/ton çelik; toplam elektrik
enerjisi tüketimleri 2009 yılında ortalama 509 kwh/
ton çelik olan elektrik ark fırınlarının 2015 yılında
475 kwh/ton çelik seviyesinde enerji tüketimi
gerçekleştirecekleri beklenmektedir. 2005 yılında
20,9 Mton, 2010 yılında 29,1 Mton civarında
gerçekleşen ham çelik üretiminin, 2013 yılında
37 Mton seviyesine yükselmesi öngörülmektedir
(DÇÜD, 2011). Demir-çelik sektöründe enerji
kullanımı ile ilgili uluslararası karşılaştırmalar
iyi uygulamalarda ton çelik başına 0,33 TEP
gösterirken, Türkiye’deki tesislerde bu değer ton
çelik başına 0,51 TEP ile ortalamalara yakın bir
mertebe gerçekleştirilmektedir (IEA, 2007).
Türkiye’de, hâlihazırda 48 adet entegre
çimento tesisi ve 19 adet çimento öğütme tesisi
bulunmaktadır. Bu tesislerde 2006 yılı itibariyle
44 Mton olarak gerçekleşen çimento üretim
miktarı, 2009 yılı itibari ile 60 Mton mertebesine
yükselmiştir. Bu sektörde 2020 yılına dek yeni tesis
yatırımları ile mevcut kapasitelerin arttırılacağı
öngörülmektedir. Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel
Müdürlüğü’nün verdiği bilgilere göre, Türkiye’de
bulunan çimento fabrikalarında ton çimento
başına enerji tüketimi 0,083 ile 0,109 TEP arasında
değişirken; AB’den en iyi uygulamalarda 0,075
TEP civarında gerçekleşmektedir 12 . Diğer ülkeler
ile karşılaştırıldığında, Türkiye çimento sanayisinin
sera gazı verimliliğinin oldukça başarılı yönetildiği
görülmektedir.
Özellikle demir-çelik, çimento ve rafineri
sektöründe sürekli devam eden enerji verimliliği
yatırımları ile önemli mesafeler kaydedilmiştir.
Türkiye’de 45 kâğıt ve karton üretim tesisi
bulunmaktadır. Tesislerin büyük kısmı kâğıt
hamurundan üretim yapmakla birlikte; iki
tesis selülozdan kâğıt elde etmektedir. Sektör,
gerçekleştirilen enerji verimliliği çalışmaları ile
enerji yoğunluğunda AB ortalamasının altında
değerlere ulaşmıştır.
Tekstil sektörü, son yıllarda rekabet gücünü bir
miktar yitirse de, Türkiye'nin ihracatında oldukça
önemli bir paya sahiptir. Tekstil Araştırma Merkezi
tarafından 12 farklı firmada gerçekleştirilen enerji
taramasında dikkate değer kazanım potansiyelleri
tespit edilmiştir (UNDP ve UNIDO, 2010). Tekstil
sektörünün, KOBİ ölçeğinde firmalardan oluşması
ve sektörün finansman ve uzmanlık ihtiyacının
karşılanmasındaki zorluklar, enerji tasarrufu
çalışmalarının yaygınlaşmasının önünde engel
olarak görülmektedir.
Enerji yoğun sektör olarak cam sektöründe,
işletme maliyetinin %15–20 civarında bir kısmını
enerji maliyeti oluşturmaktadır. Türkiye’de
uluslararası rekabet gereklilikleri çerçevesinde
oldukça başarılı çalışmalar yürütülerek, 0,30 TEP/
ton gibi rakip ülkelerin değerlerine yakın tüketim
değerlerine ulaşılmıştır (IEA, 2009).
Seramik sektörü, Avrupa’nın toplam seramik
üretiminin %11’ini oluşturmaktadır. Sanayideki
enerji tüketiminin %1’i seramik sektörüne aittir.
Seramik sektöründe yapılan enerji etütleri
12 EİE tarafından İDEP Projesi kapsamında resmi görüş olarak
paylaşılmıştır.
24