EGE EĞİTİM DERGİSİ 2008 (9): 2 - Eğitim Fakültesi - Ege Üniversitesi

Fen ve Teknoloji Dersinde Kullanılan Farklı Deney Tekniklerinin Öğrencilerin Bilimsel 22
tasarlamaları ve kendi verilerini toplayıp analiz etmeleri beklenmektedir (Ergin
ve diğerleri, 2005:34).
Araştırmaya dayalı deney tekniğinde, öğrenciler bilimsel süreç becerilerini
kullanarak aktif olarak bilgileri zihinlerinde kendileri yapılandırırlar. Öğretmen
gözetiminde gerçekleşen bu süreçte yeni bilgi laboratuvarda keşfedilir. Bu bilgi
daha sonra diğer derslerde temel bir kavram olarak kullanılabilir (Çepni ve
Ayvacı, 2006b:207). Öğrencilerin bir deneyi tamamen bağımsız olarak
gerçekleştirmelerinin ön koşulu ancak bütün araştırma ve bilimsel süreç
becerilerini kazanmış olmalarıyla mümkündür (Bayraktar, Erten ve Aydoğdu,
2006: 222). Daha üst düzey araştırmaya dayalı laboratuvar etkinliğinde, hem
öğretmen hem de öğrenciler çıkacak sonucu bilmezler (Domin, 1999: 545).
Kısaca araştırmaya dayalı deneyler, öncelikle öğrencilerin problemi
tanımlamasını ve problemin çözümü için hipotezler kurmasını, hipotezlerini
test etmeleri için veriler toplamasını, topladığı verileri değerlendirerek sonuca
ulaşmasını gerektirmektedir (Büyükkaragöz ve Çivi, 1999; Domin, 1999: 544).
Bu nedenle araştırmaya dayalı laboratuvar tekniği, tümevarımcı bir yaklaşımı
benimser (Domin: 1999:543). Araştırmaya dayalı laboratuvar öğretimi,
öğrencilerin yapılandırmacı öğrenme, kavramsal anlama ve bilimin doğasını
anlamaları bakımından büyük kazanımlar sağlamaktadır (Hofstein, Nahum ve
Shore, 2001: 193). Alouf ve Bentley (2003), öğretmenlerin genelde
laboratuvarlarda reçete tipi deneyleri tercih ettiklerini, bunun sebebi olarak da
araştırmaya dayalı deneylerin çok fazla zaman aldığını ya da öğrencilerin bu
tür deneylerin kullanıldığı laboratuvar ortamında fazla kuralsız davranmalarını
gösterdiklerini belirtmişlerdir. Berg ve diğerleri (2003) tarafından yapılan bir
çalışmada ise düşük tutuma sahip öğrencilerin açık-araştırmaya dayalı
deneylerin zorluklarına karşı, örneğin öğrencilerin deney boyunca
öğretmenden geri bildirimler alınması ve amacın daha net açıklanarak
desteklenmesi gibi, daha çok desteğe ihtiyaçlarının olduğu belirtilmiştir.
Yapılan bu iki çalışma, öğretmenlerin araştırmaya dayalı deneylerde
sorumluluklarının daha fazla olduğunu göstermektedir. Ancak, bu tür
deneylerin öğrencilere getireceği kazanımlar düşünüldüğünde tercih edilmesi
gerektiği düşünülmektedir.
2. Bilimsel Süreç Becerileri
Bilimsel süreç becerileri araştırmacılar tarafından farklı şekillerde
tanımlanmaktadır. Ostlund (1992), bilimsel süreç becerilerini dünya hakkında
bilgi edinmek ve bu bilgiyi düzenli hale getirmek için sahip olunan en güçlü
araç olarak tanımlarken Çepni, Ayas, Jonhson ve Turgut (1997), bilimsel süreç
becerilerini fen bilimlerinde öğrenmeyi kolaylaştıran, araştırma yol ve
yöntemlerini kazandıran, öğrencilerin öğrenmede aktif olmasını sağlayan,
kendi öğrenmelerinde sorumluluk alma duygusunu geliştiren ve öğrenmenin
kalıcılığını artıran temel beceriler olarak tanımlamaktadır. Rillero (1998) ise bu