Siber-koyun kesmek caiz midir? - Mithat Alam Film Merkezi

306
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2003
ilişkisine eğilip sibernetiğe, siborglara ve onların sinemadaki
temsillerine değineceğim. Ardından protezleşmeyi;
bellek ile bilinç arasındaki ilişkiyi ve bellek ile bilincin protezleşmesini
irdeleyeceğim. Bilgisayarlara, yapay zekâya,
siberuzaya ve onun sosyopolitiğine değindikten sonra, filmin
kritiğini yapacağız ve en sonunda da siberkoyunlara
bağlayarak bitireceğiz.
Ghost In The Shell de pek çok Japon bilimkurguanimasyonu
gibi bir ‘manga’ uyarlaması. Filmin dikkat çekici
bir başka özelliği, o zamana kadar yapılan en pahalı
Japon animasyonu olması. Genel olarak ‘siberpunk’ın ya
da özelde Ghost In The Shell’in ele aldığı konular Japon a-
nimasyon geleneği içinde çok önemli bir yere sahip. Filmin
yapay zekâ, dolgu anılar, protez bellek, ‘hacker’lar,
‘hack’lenmiş insanlar, siberuzay, internet, sentetik insan
gibi temaları ‘siberpunk’la doğrudan ilişkili. Film bu temaları
ele alırken izleyicinin zihninde çok önemli sorular
oluşturuyor. En basitinden filmin asansörde geçen sahnesinde,
Kusanagi kendisine bakarak -çünkü daha önceki
bir sahnede kendisine has bir özü, kimliği olduğunu iddia
etmişti- “ben bir siborgum ve ben kendi ‘hayalet’imi, kendi
özümü geliştirmişsem, o zaman birinci elden insan olmanın
ne anlamı kalır” diye sorar. Bu, ‘siberpunk’ın da merkezinde
yer alan bir soru. Bundan başka film, ‘post-insan
formu diye bir şey var mıdır’, ‘bilgisayarlar bilinçlenebilir
mi’, ‘bilgisayar programları bilinçlenebilir mi’, ‘bedenin
teknolojiyle olan bu ilişkisi ve bunun sonucunda bedenin
kapasitesinin sürekli gelişmesi bizi en sonunda bedenden
tümüyle azat eder mi’, ve bunların da temelinde, ‘yaşam
nedir’ gibi soruları sorabiliyor. Öncelikle ‘siberpunk’a özel
olarak bakmamız yerinde olacaktır.
Bir Alt Tür Olarak ‘Siberpunk’
‘Siberpunk’ terimi ilk olarak 1983 yılında Bruce Bethke a-
dında bir yazarın ‘Amazing Stories’de yayınlanan bir hikâyesinde
geçmiştir ve o tarihten bu yana başta William
Gibson ve Bruce Sterling olmak üzere Lewis Shiner, Neal