Siber-koyun kesmek caiz midir? - Mithat Alam Film Merkezi

312
Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2003
da insanın (sibernetik organizmanın) yeni çevrelere uyum
sağlama sorununu aşmak yatıyordu. Bunu daha sonra
Kukla Ustası ışığında yeniden inceleyeceğiz. İkinci siborg
türü ise, 1985 yılında Donna Harraway’in geliştirdiği, öncelikle
sosyal bir bütünlük olan siborgdur. Donna
Harraway önemli bir feminist teorisyendir ve onun siborgu
ileri kapitalizmin bir ürünüdür. Sadece yapıntısal değildir,
bilfiil sosyal gerçekliğin de bir parçasıdır ve asıl önemi, aşkın
ve bulandırıcı diyebileceğimiz özelliklerinin olmasıdır.
Bu siborg, insan/makine, fiziksel olan/olmayan arasındaki
ayrımı aşabiliyorken, cinsiyetler arasındaki ayrımı da
bulanıklaştırmaktadır; çünkü Donna Harraway’in tasarladığı,
hayal ettiği bu siborg, postcinsil bir dünyaya ait bir
varlıktır. Ama Donna Harraway’in de aralarında bulunduğu
bazı teorisyenler, hepimizin çoktan siborg olduğunu i-
lan etmiştir bile. Bir anda çok iddialı bir kullanım gibi gelebilir;
ama bu, yine siborgu (ve tabii ki teknolojiyi) nasıl
tanımladığımıza bağlı. Çünkü teknolojiyle bir birliktelik söz
konusu ve bu birliktelik arttıkça biz de siborglaşmaya doğru
evrimleşiyoruz. R.R. Wilson, özellikle yoğun protez kullanımını
siborglaşmanın bir belirtisi olarak görür ve özellikle
estetik cerrahiyi, gelişen biyoteknolojiyi, nanoteknolojiyi,
genetik mühendisliğini de göz önüne alarak, işi bu
neslin belki de son saf insan nesli olabileceği iddiasını ortaya
atmaya kadar vardırır.
Protezler konusuna yeniden döneceğiz, ama şimdiden
bunun siborglaşmayla olan ilgisini akılda tutmakta yarar
var. Siborg, eninde sonunda teknolojik bir mevcudiyettir.
Bir teorisyenin benim ‘insanlık skalası’ adını taktığım bir
derecelendirmesi vardır. Skalanın bir ucunda ‘saf insan’,
öbür ucunda ‘saf veri yapılanması’ yer alır. Bu ikisi arasındaki
derecelendirmenin insan tarafından başlayarak ilk
aşamasında estetik cerrahi gibi yüzeysel değişmeler yaşamış
insan, ikinci aşamasında protezleşme gibi daha köklü
değişimlerden geçmiş insan, daha sonraki aşamada da,
‘classical hardwire interface cyborg’ diye tanımlanmış,
özellikle Gibson’ın romanlarında ve Ghost In The Shell’de
gördüklerimize benzeyen, ama onlardan biraz daha ileri