Farklı Kültürlerde Ebeveynlik - KASTAMONU EĞİTİM DERGİSİ

Farklı Kültürlerde Ebeveynlik 335
Son yıllarda araştırmacılar arasında çocukluk dönemini anlayabilmek için kültürel
çalışmalara ilgi artmıştır. Çocuk gelişiminin bilişsel ve duygusal yönü çeşitli kültürel
koşullardan etkilenebilir. Örneğin, Amerikan ve Japon çekirdek aileleri arasında göze
çarpan en belirgin farklılık, çocuk gelişimine aile üyelerinin duygusal çizgisinin önemli
etkilerinin olmasıdır. Japonya’da anne-bebek beraberliği varken, Amerika’da eşler
arasındaki beraberlik daha yoğundur. Bunun anlamı, annenin çocuğunu ya da eşini daha
fazla sevmesi değil, her iki ülkenin baba-çocuk-anne üçlüsünün farklı nitelikte olmasıdır
(7, 8). Ayrıca Amerika kültüründe benlik-güvenliği vardır. Bunun için diğerlerinin
yardımını istemez ve onlara güvenmezler (7, 9). Bunlar öncelikle temel ve güçlü
kavramlardır. Nüfusun çoğunluğu bu görüşü savunduğundan, ebeveynler de
benimsemiştir. Ebeveynler benlik-güvenliğine inandığı için, çocukları üzerinde etkileri
olmaktadır. Amerika ve Japon kültürü temelinden farklı olduğu için, bu farklılıklar
ebeveyn-çocuk etkileşimine yansımakta böylece büyümekte olan çocuk ülkenin
kültürüne özgü görüş tarzlarından ister istemez etkilenmektedir. Genellikle ebeveynler
benimsedikleri bu görüşleri, çocuklarının ilgisini çekerek öğrenmelerini sağlarlar (7).
Amerikan kültürünün yapı taşlarından birisi de bireyselliktir. Bireysellik kavramında;
benlik-güvenliği, bağımsızlık, özgürlük gibi görüşler bulunmaktadır. Amerikan
kültürünün tanımında bu görüşler önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle bireysellik,
kültürel diğer kavramlarla da yakından ilişkilidir (10). Amerikan kültürünün aksine
diğer kültürlerin çoğunluğunda, toplum merkezli veya birbirine bağlı, diğerleri ile
ilişkilerine önem veren özellikler bulunmaktadır. Batılı olmayan çeşitli kültürlerde
çocuklar ile etkileşim ve anlayışı içeren uygulama ve inançlarda “birbirine bağlılık”ın
anahtar rol oynadığını saptanmıştır (9).
Amerika ve Japon kültüründe annelerin çocuklarının gelişim beklentilerinde bazı
farklılıklar bulunmaktadır. Örneğin Amerikalı anneler ayrı yatakta yatmanın bebeği
daha bağımsız yapacağı düşüncesinde iken, Japon anneler çocukları ile aynı yatakta
uyuyarak aralarında güçlü bağlar gelişeceğine inanmaktadırlar (11). Japonya’da bir
arada uyuma için oda yeterince uygun değilse, oda veya yataktan ayrılan baba
olmaktadır. Bu durum Japon kültüründe anne-bebek arasındaki bağlılığın, eşler
arasındaki bağlılıktan daha güçlü olduğu anlamına gelmektedir. Japon anneler,
bebeklerinin erken gelişimsel görevlerinden olan bağımsızlık için uyuma biçiminin
önemli olmadığını belirtmişlerdir. Dio (1962), çoğunlukla düşkünlük veya bağımlılık
olarak çevrilen bu kavrama Japonca bir kelime olan “amae” adını vermiştir. Japonya’da
ise “amae” bağımlılık olarak görülmemektedir. Anneler bebekleri ile birlikte olmaya
teşvik edilir. Böylece bebekleri gelecekteki sosyal gelişimleri için gerekli olan duygusal
güvenliğe de sahip olacaklardır. Amerika kültüründeki anneler bu bağımlılığı çocuklar
için doğru bulmamaktadırlar (11). Amerikalı ebeveynler çocukları hazır olmadan önce
bile, bağımsızlık için tatlı sözlerle ikna etmeye başlamaktadırlar. Ebeveynler
çocuklarına “kendi düşünceni oluşturmalısın; bu senin kararın” demektedirler. Çocuğun
kararı başarı ile sonuçlanırsa, çocuğun doğru kararlar almaya başladığı
düşünülmektedir. Tabiki gerçekte karar almada öğretmen, akran, ebeveynlerin görüş ve
değerleri de etkili olmaktadır. Bununla birlikte bu etkiler bazen göz ardı da edilmektedir
(7). Hess ve arkadaşları (1986), Japon annelerin çocuklarından duygusal olgunluk,
Amerikalı annelerin; çocuklarından erken yaşta bağımsızlık beklentileri içerisinde
olduğunu saptamışlardır (11).
October 2005 Vol:13 No:2 Kastamonu Education Journal