Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Tablo 4. Kategori bazında piyasaya arz uygunluk belgeli yerli üretim tütün ürünü sayıları, Nisan 2011-Nisan<br />
2014*<br />
Mamulat kategorisi Nisan Kasım Haziran Nisan Nisan 2011-<br />
2011 2011 2012 2014 Nisan 2014<br />
artış oranı<br />
Sigara 194 222 260 294 51,55%<br />
Puro ve sigarillo 32 44 52 35 9,38%<br />
Nargilelik tütün mamulü 147 148 202 221 50,34%<br />
Pipoluk tütün mamulü 1 2 2 5 400,00%<br />
Sarmalık kıyılmış tütün mamulü 1 7 12 34 3300,00%<br />
Toplam 375 423 528 589 57,07%<br />
*www.tapdk.gov.tr web sitesinde ilgili tarihlerde yapılan sorgulamalardan derlenmiştir.<br />
2013’te yürürlüğe giren tebliğ ile (7),<br />
müşterilerine nargilelik tütün ürünü sunumu<br />
yapan işletmelere ruhsat alma zorunluluğu<br />
getirilmiştir. 24 Nisan 2014’te TAPDK web<br />
sitesinde yapılan sorgulamada, Türkiye<br />
genelinde sadece 420 nargile kafenin ruhsat<br />
aldığı, bu ruhsatların yarısından fazlasının<br />
İstanbul’da yoğunlaştığı belirlenmiştir. Burada<br />
tütün kontrolü açısından asıl önemli sorun,<br />
nargilenin ticari sunumunun ve bu tütün<br />
ürününün ambalajının açılarak satışa<br />
sunulmasının meşruluk kazanması ve son<br />
yıllarda patlama gösteren nargile kafeciliğin bir<br />
tür hukuksal güvenceye kavuşturulmasıdır.<br />
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme<br />
Kurumu’nun ürün ruhsatlandırma çalışmaları<br />
Nisan 2011 - Nisan 2014 arası dönemde<br />
incelenmiştir. Tablo 4’te mamulat kategorileri<br />
bazında piyasaya arz uygunluk belgesi verilen<br />
yerli üretim tütün ürünlerinin inceleme tarihleri<br />
itibariyle sayıları yer almaktadır. Devlet tekeli<br />
döneminde birkaç markadan oluşan tütün<br />
ürünü piyasası, Nisan 2014’te 589 adet farklı<br />
çeşidin bulunduğu bir piyasaya dönüşmüştür.<br />
Piyasada ayrıca Tablo 5’te yer alan ithal puro<br />
ve sigarillo çeşitleri bulunmaktadır.<br />
Nisan 2011-Nisan 2014 döneminde,<br />
ruhsatlandırılan ürünler düzenli olarak yüksek<br />
artış göstermiş, tüm kategorilerde üç yılda<br />
%57 oranında artmıştır. Rakamlar, TADPK’nın<br />
Tablo 5. İthal edilerek iç piyasaya arz edilen tütün<br />
ürünleri<br />
2007 2010 2011 2012 2013<br />
Sigara 3 - - - -<br />
Puro ve sigarillo - 62 27 4 15<br />
Kaynak: www.tapdk.gov.tr<br />
ilgili dönemde her ay ortalama yaklaşık 6 yeni<br />
tütün ürününü ruhsatlandırdığını ve Türkiye<br />
tütün ürünü piyasasında kısa sürede başka<br />
piyasalarda zor görülür bir ürün proliferasyonu<br />
yaşandığını göstermektedir. Sayıca az ve pazar<br />
payları ufak olmakla birlikte, başta sarmalık<br />
kıyılmış tütün ürünü olmak üzere, sigara<br />
dışındaki diğer tütün ürünlerindeki aşırı artışlar<br />
da dikkat çekicidir. Ürün proliferasyonunda altı<br />
çizilmesi gereken husus piyasanın tamamına<br />
yakınını elinde bulunduran şirketlerin izledikleri<br />
strateji ve çizdikleri trenddir. Tablo 6’da aynı<br />
dönemde, BAT, JTI ve PHILSA’nın<br />
ruhsatlandırılan sigara markası çeşitlerinin<br />
sırasıyla % 65, % 67 ve % 91 oranında artığı<br />
izlenebilmektedir.<br />
Ürün ruhsatlandırmasında “zararların<br />
önlenmesi” amacına yönelik olarak, tütün<br />
ürünü tanımlamalarının sınırlandırılması, tütün<br />
ürünü girdilerinin sınırlandırılması, ağızdan<br />
kullanım için tütün ürününün piyasaya arz<br />
yasağı gibi düzenlemeler bulunmakla birlikte,<br />
mevcut ruhsatlandırma düzenlemeleri ve<br />
özellikle uygulama son derece<br />
müsamahakârdır. Yukarıda sözü edilen üç<br />
büyük şirketin ruhsat artış trendlerinin<br />
incelenmesinden, fiyat segmentasyonu amaçlı<br />
ürün sürümü, alt-marka ve yeni marka<br />
sürümleriyle ürün çeşitlendirmesi, albenili<br />
paketi tasarımları, paket üzerinde yer alan<br />
mevzuata uygunluğu tartışmalı “daha az<br />
zararlı”, “daha üstün” imasında bulunan,<br />
“tüketimi özendirici”, “tüketiciyi yanıltıcı”<br />
nitelikte tütün ürünü tanımlamaları ile çubuk<br />
sigara boyutları, cazibe artırıcı girdiler,<br />
filtresinde katkı maddesi kapsüllü sigaralar gibi<br />
tütün endüstrisinin açıkça özellikle kadınları ve<br />
• 2014 • cilt 23 • özel sayı • 28
Change language