You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ege ÜTF HSAD çalışanı iki danışman, İzmir<br />
Bayraklı Belediyesi temizlik işleri çalışanlarında<br />
2010 yılında sigara bırakma programı<br />
yürütmüştür. İşyerinde programa katılanlar,<br />
katılmayan içicilere göre daha genç, sigaraya<br />
başlama yaşı daha düşük, paket yılları ve<br />
Fagerström puanları daha fazla, kişi başına<br />
düşen gelirleri daha yüksek, sigara bırakma<br />
yöntemleriyle ilgili bilgileri, daha az ancak<br />
sigarayla ilgili risk algıları daha yüksek<br />
olanlardır (16). Programa katılan 55 kişi<br />
ortalama 33,4±6,9 yaşındadır, sadece üçü<br />
kadındır ve %60’ının eğitim düzeyi ilkokul ve<br />
altındadır. Katılımcıların 46’sına farmakolojik<br />
tedavi önerildiği halde sadece 18’i önerilen<br />
tedaviyi uygulayabilmiştir. Önde gelen<br />
uygulayamama nedeni ekonomik sıkıntıdır<br />
(n=18). Destek tedavisi kullanma oranının<br />
düşüklüğüne rağmen bir yılın sonunda 43<br />
kişiden 11’i (%26,2) sigarayı bırakmıştır.<br />
Bırakmayı sürdüremeyenlerin 16’sı da (%38,1)<br />
günlük içtiği sigara sayısını ortalama 12,9±8,9<br />
(3-30) adet azaltmıştır (15). Aynı HSAD’dan<br />
danışmanların bir göğüs hastalıkları uzmanıyla<br />
birlikte yürüttüğü diğer işyeri sigara bırakma<br />
programları da, işyerinin özellikle mavi<br />
yakalılara ilaçları sağlamasının başarıyı<br />
arttıracağını göstermektedir.<br />
Balçova’nın Kalbi projesinin kamuoyunda<br />
duyulmasının ardından İzmir’de bir otomotiv<br />
fabrikası sigara bırakma hizmeti almak için<br />
Dokuz Eylül ÜTF HSAD’ye başvurmuştur. Yarı<br />
zamanlı bir işyeri hekimi bulunan fabrikada<br />
314 mavi yakalı, 72 beyaz yakalı çalışan vardır.<br />
Şubat 2011’de başlayıp bir yıl süren<br />
programda işyeri hekimi ile beş kişilik destek<br />
ekibine eğitim verilmiş ve fabrikada iki<br />
konferans verilmiştir. Sigara bırakmak isteyen<br />
çalışanlarla ilk görüşmeyi işyeri hekimi yapmış<br />
ve tedaviyi planlamıştır. İzlemler, destek<br />
ekibince bireyin çalıştığı bölümde yüz yüze<br />
yapılmıştır. Fabrika yönetimi sigara bırakma<br />
için tedavi gerektiren durumlarda maddi<br />
destek vermiştir. Katılan 79 kişinin yaş<br />
ortalaması 32,3±5.6 olup %97,5’i erkek, çoğu<br />
operatördür. Bir yıllık izlem sonunda sigara<br />
bırakma oranı %20,3, bırakıp yeniden başlama<br />
oranı %17,7’dir. Evde kendisinden başka<br />
sigara içen varlığında ve sigara kullanma süresi<br />
fazla olanlarda bırakma başarısı anlamlı olarak<br />
düşük bulunmuştur (20). Bu çalışma, işyeri<br />
sağlık biriminin programı yürütmesi<br />
bakımından değerlidir.<br />
İkinci ve üçüncü basamakta deneyimler<br />
Türkiye’de ilk sigara bırakma polikliniği 1992<br />
yılında Uludağ ÜTF Göğüs Hastalıkları AD<br />
bünyesinde kurulmuş, 1998’de Cerrahpaşa ve<br />
1999’da Ege ÜTF bünyesinde kurulanların<br />
ardından 2000’li yıllarda önce üçüncü<br />
basamak hastanelerde olmak üzere, ikinci<br />
basamakta da sayılarının hızla artmıştır. Bu<br />
poliklinikleri ağırlıklı olarak Göğüs Hastalıkları<br />
uzmanları yürütmekle beraber Halk Sağlığı ve<br />
Psikiyatri branşlarının da rol aldığı<br />
görülmektedir (11). Yapılan bir<br />
değerlendirmede, 2008 yılı için ikinci ve<br />
üçüncü basamakta sigara bırakma<br />
polikliniklerine başvuran olguların bir yıl<br />
bırakmış kalma oranları %17 ile %42 arasında<br />
değişmekte, aynı dönemde İzmir’de birinci<br />
basamak sigara bırakma polikliniklerinde %2<br />
ile %14 arasında oranlar bildirilmektedir (11).<br />
İkinci ve üçünü basamakta başarı oranının<br />
daha yüksek olması, hem bu kliniklerin 2008<br />
yılı itibariyle daha deneyimli olmaları, hem de<br />
ikinci ve üçüncü basamağa başvuranların bir<br />
kısmının zaten sigara ile ilişkili bir sağlık<br />
sorununa sahip olmaları, bu nedenle de<br />
bırakmak için daha kararlı olmaları olabilir.<br />
Birinci basamağa başvuranların daha genç<br />
yaşta ve daha sağlıklı bireyler olması,<br />
üniversite kampüs polikliniklerine dönüşen eski<br />
medikososyal merkezlerde üniversite<br />
öğrencilerine yönelik sigara bırakma poliklinik<br />
hizmeti verenlerin de çok daha düşük başarı<br />
oranı elde etmesi, bu yorumu<br />
desteklemektedir.<br />
Sonuç ve Öneriler<br />
Birinci basamakta verilen sigara bırakma<br />
hizmeti, kadınların da hizmete erişebilmesini<br />
sağlarken işyerlerinde yürütülen programlar<br />
erkeklerin bu hizmete erişim olanağını<br />
arttırmaktadır. Ancak sigara bırakma<br />
tedavilerinin ücretsiz sağlanmasının, özellikle<br />
sosyoekonomik açıdan dezavantajlı olanlarda<br />
başarıyı arttıracağı görülmektedir. Toraks<br />
Derneği’nin yürüttüğü SÖZ: Sigara bırakmada<br />
Öğrenme Zemini web eğitim programı, 2010-<br />
2011 yılları arasında yapılan KETEM hekim ve<br />
hemşire eğitimleri ve Sağlık Bakanlığı<br />
projesiyle alanda sigara bırakma desteği<br />
sunma kapasitesinin artmakta olduğu<br />
görülmektedir.<br />
• 2014 • cilt 23 • özel sayı • 38
Change language