Din KÃ¼ltÃ¼rÃ¼ ve AhlÃ¢k Bilgisi Dersi Zorunlu Olarak KalmalÄ± - DEM

More documents

Recommendations

Info

Yeni anayasa taslağı 24 maddesi 4. fıkranın ilk cümlesi her iki alternatifte de şöyledir: “…Devlet, eğitim ve öğretim alanındaki görevlerini yerine getirirken, eğitim ve öğretimin ana ve babanın dinî ve felsefî inançlarına göre yapılmasını isteme hakkına riayet eder”. Bu ifade “Avrupa İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme Ek Protokol-1 (20.03.1952) madde 2 ile aynıdır. Tek farklılık cümle sonundaki saygı gösterir yerine riayet eder şeklinde metne konulmuş olmasıdır. Aslında yeni anayasa taslağına konulan bu metin sorunludur. Çünkü Türkiye uluslararası sözleşmenin eğitim hakkını içeren bu maddesine çekince koymuştur. Bu maddeyi “Protokolün 2. maddesinin 430 sayılı ve 3 Mart 1924 tarihli Tevhidi Tedrisat hükümlerine aykırı olmamak” çekincesi ile kabul etmiştir. 5 Türkiye’nin çekince koyduğu ve çekincesinin halen devam ettiği bir maddeyi anayasa metni olarak kabul etmesi hukuki yönden de sorunludur. Yeni taslakta “Tevhid-i Tedrisat Kanunu”nun inkılap kanunu olarak korunduğu düşünüldüğünde bu çelişki daha iyi anlaşılır. Bu maddedeki anne ve babanın dini ve felsefi inancına göre eğitim ve öğretimin yapılmasının istenmesi kilise okulu benzeri din veya mezhep adına okul açılmasına da imkân tanımaktadır. Bu ise tarihsel deneyime dayalı olarak oluşturulan ve bazı yönlerden Türkiye’ye özgü din ve devlet ilişkisi uygulaması ile çelişmektedir. Eğer din dersinin zorunlu olmaktan çıkarılması bu maddeye dayandırılırsa aynı maddeye dayalı olarak din ve felsefi düşünce adına okul açma talepleri söz konusu olacaktır. Bu ise yeni anayasa taslağında da korunan Türkiye’deki eğitim birliğinin (Tevhid-i Tedrisat) zedelenmesi gibi istenmeyen bir tablonun ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir. Bunun yanında “anne ve babanın dini ve felsefi inançlarına göre…” ibaresi sadece din dersleriyle sınırlı olarak düşünülmemeli tarih, vatandaşlık vb. sosyal dersleri de kapsama iddialarının ortaya çıkabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Bu ise genel anlamda eğitimde kaosa neden olabilir. 5 Bkz. Nuri Yaşar, İnsan Hakları Avrupa Sisteminde ve Türk hukukunda Eğitim Hakkı ve Özgürlüğü, İstanbul, Filiz Kitabevi, 2000, sh. 37. Yeni anayasa taslağı özgürlükleri geliştirmeyi hedeflediğini iddia etmektedir. Bu çerçevede okullarda DKAB dersini zorunlu olmaktan çıkararak din özgürlüğünü genişlettiği gibi bir izlenim vermektedir. Oysaki yeni taslak dini örgütlenme, dini ve felsefi inanca bağlı okulların açılması, din eğitimi gibi konularda özgürlüklerin gelişmesine yönelik hiçbir yenilik getirmemektedir. Eğer din ve inanç özgürlüğü bir bütün olarak düşünülüp kapsamlı bir yaklaşım ortaya konulursa, o zaman DKAB zorunluluğun kaldırılmasına yönelik bir değişiklik anlamlı olabilir. Ancak yeni anayasa taslağında bunları görmemekteyiz. Sonuçta, din ve inanç özgürlüğünün gelişmesi DKAB dersindeki zorunluluğun kaldırılmasına indirgenmektedir. Din Dersi Laikliğe Aykırı mı Okullarda din dersi konusu gündeme geldiğinde bu durumun laikliğe aykırı olup olmadığı sürekli tartışılmaktadır. Dünyada laiklik tanımları ve uygulamaları farklılaşmaktadır. Türkiye’nin laiklik uygulamasında din eğitim ve öğretimi devletin gözetiminde ve denetimindedir. Resmi olarak devlet dışında bir dini kurum tanınmadığı için halkın din eğitimi ve öğretimiyle ilgili isteğini devlet karşılamaktadır. Din eğitim ve öğretiminin devlet gözetim ve denetiminde olması ve hatta doğrudan devlet tarafından üstlenilmesinin Türkiye Cumhuriyeti’nin kendine özgü laiklik anlayışından doğan zorunluluk olduğu da iddia edilmektedir 6 . Bazı çevrelerce DKAB dersinin zorunluluğunun laikliğe aykırılığı iddia edilmektedir. Belirli çevreler bu ders 1949’da ilkokul 4 ve 5. sınıflar için okul saatleri dışında isteğe bağlı olduğu dönemde de laikliğe aykırı olduğu gerekçesiyle karşı çıkmışlardır. Yani dersin en az uygulandığı ve en zayıf 6 Bkz. Mümtaz Soysal, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınları, İstanbul, 1997. Y IL 1 SAYI 2 | DEM DERGİ 57
hukuki statüde olduğu zaman da aynı gerekçe ile karşı çıkılmıştır. Üstelik zorunlu DKAB dersinin laikliğe aykırı olmadığına dair yargı kararı vardır. Danıştay’a yapılan başvuruda okullarda zorunlu olarak okutulan DKAB programının devletin laik niteliğine, din ve vicdan özgürlüğüne aykırı olduğu ve uygulamanın din kültürü sınırını aşarak bir dinin benimsetilmesi boyutlarına ulaştığını öne sürerek iptalini istemektedirler. Danıştay 8. Dairesi 2000’de verdiği kararda, DKAB dersleri ile amaçlananın öğrencilere din eğitimi vermek değil, genel olarak dinler ve toplumumuzun din yapısını göz önüne alarak daha çok İslam hakkında bir kültür kazandırmak olduğu belirtilmektedir. Bu nedenle Anayasa, laiklik, Milli Eğitim Temel Kanunu’na ve hukuka aykırılık olmadığı belirtilerek davanın reddi yönünde karar vermiştir (Karar No: 2000/3653). Kararda zorunluluktan kastın derse diğer dersler gibi katılmanın zorunluluğu olduğu, belirli bir dini pratiği yerine getirmek olmadığına dikkat çekilmektedir. Ayrıca, Türkiye’de zorunlu DKAB uygulamasında öğretim programları ve kitaplar dikkatle incelendiğinde Türkiye’nin laiklik anlayışı ile uyumlu bir İslam içeriğinin öğretim konusu yapıldığını görmekteyiz. Kültür olarak İslamiyet’in inanç, ibadet ve ahlâk boyutu öğretilerek sosyal ve siyasal hayata yönelik söylemlerine laik anlayışla çelişeceği düşüncesiyle yer verilmemektedir. Üstelik laik ve seküler birçok devlette okullarda din derslerine yer verilmektedir. Taslak Din Dersi Açısından Ne Anlama Geliyor Anayasa taslağındaki iki alternatif okullarda din eğitimine nasıl yer verileceği konusunda farklılaşmaktadır. Birinci seçenek, din eğitimi ve öğretiminin isteğe bağlı olmasını öngörmektedir. Dersi isteyenler bu dersi almak için başvuracak ve devlet bu konuda gerekli düzenlemeyi yapacaktır. Burada altı çizilmesi gereken nokta dersin “din eğitimi ve öğretimi” şeklinde ifadelendirilmesidir. İkinci seçenek ise bu derslerin herkes tarafından alınmasını ve isteyenlere muafiyet hakkının verilmesini öngörmektedir. Bu alternatifte ise dersin adı ilk seçenekten farklı olarak “din kültürü ve ahlâk öğretimi”dir. Yeni anayasa taslağının getirdiği temel değişiklik, her iki alternatifte de bu derslerin zorunlu olmaktan çıkarılmasıdır. Bu noktada ikinci alternatifte yer alan ilk cümledeki “zorunlu” kelimesi bizi yanıltmamalıdır. Çünkü arkasından gelen ifade, bu zorunluluktan muafiyeti getirmektedir. Dolayısıyla bu durum, okullarda din öğretiminin (yani Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi’nin) hukuki statüsünde bir geri dönüşü ifade etmektedir. Bu geri dönüşün 1982 Anayasası öncesi dönemden daha olumsuz bir durum olduğu söylenebilir. Zira 1982 öncesi ilk ve ortaöğretim okullarında din dersinin 1. ve 2. alternatifteki şekilleri pratikte uygulanmıştır. Bazı yıllarda isteyenler din dersi almak için dilekçe vermiştir. Diğer uygulama ise 2. alternatifteki gibi bütün öğrencilerin bu dersi alıp istemeyenlerin okul idaresine dilekçe vererek muaf olmasıdır. Ayrıca din dersinin yanı sıra 1974’ten itibaren bir de zorunlu Ahlâk Dersi bulunmaktadır. Yeni taslakta buna hiç yer verilmemektedir. Zorunlu Din Dersinin Getirdikleri Öncelikle 1982 Anayasası ile DKAB dersinin zorunlu hale getirilmesinde Cumhuriyet dönemindeki din dersine okullarda hiç yer vermemek ve isteğe bağlı olarak verilmesi deneyimleri göz önüne alınmıştır. Yalnızca teorik bir tartışma sonucunda bu karara ulaşılmamıştır. O dönemdeki zorunluluk gerekçelerinin birçoğu günümüzde de geçerlidir. Dersin isteğe bağlı olması keyfiliğe yol açmış, bazı okul idareleri bu derse önem vermeyip derse program içerisinde yer vermemiştir. Veya ders programı içinde öğrencilerin rağbet etmediği zamanlara konulmuştur. Günümüzde Türkiye’nin din üzerinden tartışmaların yoğun yapıldığı bir ortamda zorunluluktan çıkarılması halinde keyfiliklerin olması muhtemeldir. Bu ise nitelikli ve bilimsel din öğretiminden mahrum kalmayı ifade etmektedir. Zorunlu olduğu günümüzde bile DKAB dersine üçte birinden fazla derslere branş dışı öğretmenlerin girdiği düşünülecek olursa bunun küçümsenemeyecek bir olasılık olduğunu söyleyebiliriz. 25 yıllık zorunlu DKAB deneyimi Türkiye’deki mezhepsel ve ideolojik ayrışmaların azalmasına yardımcı olmuş ve hoşgörü ve uzlaşma kültürünün gelişimine katkı sağlamıştır. Ülkemize yönelik dış 58 DEM DERGİ | YIL 1 SAYI 2
Page 1 and 2: DOSYA türkiye’de din politikalar
Page 3: 2007’de İstanbul’da yapılan 2
Page 7 and 8: DOSYA türkiye’de din politikalar
Page 9: talebi de 2007’de oyçokluğu ile

Din KÃ¼ltÃ¼rÃ¼ ve AhlÃ¢k Bilgisi Dersi Zorunlu Olarak KalmalÄ± - DEM

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?