Summary - Journal of Qafqaz University
Summary - Journal of Qafqaz University
Summary - Journal of Qafqaz University
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
KONUTTAN MEMNUNİYET DURUMU<br />
BAKÜ ÖRNEĞİ<br />
Yavuz KAHRAMAN<br />
<strong>Qafqaz</strong> Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,<br />
Kamu Yönetimi Bölümü, Bakü-Azerbaycan<br />
ÖZET<br />
Bakü’de yaşayan Azerbaycan vatandaşlarının ikamet ettikleri konutlardan memnuniyet<br />
durumu araştırılmıştır. Araştırma Bakü şehrini temsil edecek şekilde, merkez ilçelerindeki<br />
gecekondu ve apartmanlarda oturanlardan tesadüfi örneklem yöntemiyle, 328 aile reisine<br />
anket yapılarak gerçekleştirilmiştir.<br />
Makale giriş, araştırmanın amacı, önemi, yöntemi, metin ve sonuç bölümlerinden<br />
oluşmaktadır.<br />
Metnin birinci bölümü örnekleme dahil olan gecekondu ve apartmanlarda oturan tüm<br />
aile reislerinin demografik yapısı, ikinci bölümde sosyo-ekonomik yapı, üçüncü bölümde<br />
konutla ilgili düşünceler ve dördüncü bölümde konuttan memnuniyet durumu ele alınmıştır.<br />
Anahtar Kelimeler: Konut, Memnuniyet<br />
HOUSING SATISFACTION<br />
BAKU SAMPLE<br />
<strong>Summary</strong><br />
The satisfaction level <strong>of</strong> Azerbaijanian citizens living in Baku from their houses is<br />
researched. The research is done by inquiring 328 households chosen randomly from those<br />
living in the slums and apartments in the central districts, so as to represent the city <strong>of</strong> Baku.<br />
The article consists <strong>of</strong> introduction, aim, importance and method <strong>of</strong> the research, text<br />
and conclusion sections.<br />
In the first section <strong>of</strong> the text the demographic structure <strong>of</strong> the inquired households, in<br />
the second section social-economic structure, in the third section views about housing and in<br />
the forth section satisfaction level from their houses is analyzed.<br />
Key Words: Housing, Satisfaction<br />
Giriş<br />
İnsanoğlunun yeryüzünde yaşamaya başlamasıyla başlayan, onun var olduğu<br />
müddetçe devam edecek olan en temel ihtiyaçlarından birisi barınma ihtiyacıdır. Barınma<br />
ihtiyacı insanların yaşadığı devrin özelliklerine göre farklılıklar göstermiştir. Bu, en iptidai<br />
barınak olan mağara ve ağaç kovuklarından, en modern, çok katlı, konforlu konutlara kadar<br />
devam eden bir çizgidir.
Barınma ihtiyacının somut karşılayıcısı konuttur. Konut bir aile veya beraber yaşayan<br />
kimselerden oluşan bir grup ya da yalnız başına yaşayan bir kimse tarafından kullanılan, bir<br />
veya daha fazla odası olan, ayrı girişi bulunan, içerisinde işleyen mutfağı olan, komşuluk<br />
ilişkilerinin devam ettiği, misafir kabul edilen, yaşlıların bakımlarının yapıldığı, zaman zaman<br />
üretim yapılan, sosyal, kültürel, ve sağlık yönlü faaliyetlerin de yürütüldüğü bir mekandır. 1<br />
Konut açığı tüm dünyada yoğun bir şekilde kendisini hissettirmektedir. Dünyada 1,5<br />
milyar insan evsiz, sokaklarda ya da asgari konut yaşam standardının altında bir barınakta<br />
hayatını devam ettirebilme mücadelesi vermektedir. 2<br />
Bu konut sorunundan Azerbaycan’da payını almıştır. SSCB döneminde sistemin<br />
düzenli işlediği yıllarda halkın konut ihtiyacı büyük miktarda karşılanmıştır. Kriz<br />
denilebilecek seviyede bir problem yaşanmamıştır. Ancak günümüzde konut ihtiyacı oldukça<br />
artmış durumdadır.<br />
Bu araştırma ile SSCB döneminde devletin yaptırıp dağıttığı konutlardan, halkın<br />
memnuniyet durumunu tesbit edilmeye çalışılmıştır.<br />
Amaç<br />
Bu araştırmanın temel amacı, Bakü’deki mevcut değişik tip ve büyüklükteki<br />
konutlarda oturan ailelerin, konuttan memnunluk durumunu ve bu bağlamda beklenti ve<br />
isteklerinin tesbit edilmesidir. Konutların aile yapısına uygunluğunun araştırılması, konuyla<br />
ilgili şirket, kurum ve kuruluşların üretecekleri politikalara, alınacak önlemlere katkıda<br />
bulunacak verilerin ortaya konmasıdır.<br />
Önem<br />
Konut, gıda, giyim ve kuşamın yanı sıra, insan hayatında temel bir ihtiyaç olarak kabul<br />
edilmektedir. Bazı iktisatçıların konut politikası görüşü, bu alana yapılan yatırımların ölü ve<br />
iktisadi fayda sağlamayan yatırım olmasıdır. Dolayısıyla devletin bu alana fazla kaynak<br />
ayırmaması, özel sektörün konut yapımını destekleyici şekilde faaliyet yürütmesi arzu<br />
edilmiştir. Halbuki konutun, kısa sürede kar ya da iktisadi fayda bakımından getirisi sınırlı<br />
olmasına rağmen, uzun vadede toplumsal faydası rakamlarla ölçülemeyecek kadar önemli bir<br />
yatırım olduğu sosyal bilimcilerce kabul edilmektedir.<br />
Toplu konut programları kent topraklarından daha etkin bir biçimde yararlanmak için<br />
iyi bir fırsat sağlamaktadır. Araştırmalar, kötü konut koşullarıyla, suçluluk ve öteki toplumsal<br />
bozukluklar arasında yüksek derecede bir irtibat bulunduğunu göstermektedir. İyi bir şekilde<br />
plânlanmış toplu konut projeleri, kişilerin kentsel yerleşmelerde toplumsallaşmalarını sağlar<br />
ve toplumsal, ekonomik gelişme özlemlerini de besler. İyi bir konut bireylerin doyum<br />
duygularına katkıda bulunur ve çoğu kez öne sürüldüğü gibi siyasal istikrarların sağlanmasına<br />
da katkıda bulunur.<br />
Bu araştırma; Bakü’deki yapımı tamamlanmış eski konutlar ile yeni yapılmakta olan<br />
konutlar hakkında elde edilen bilgiler neticesinde ileriye dönük kararların alınmasında yol<br />
gösterici olması bakımından önemlidir. Ayrıca bu veriler, devam eden konut inşaatı hakkında,<br />
ilgililerin daha gerçekçi değerlendirmeler yapabilmesine katkıda bulunacaktır.<br />
1 GÖRMEZ, Kemal: “Ailenin Yaşadığı Mekanlar”, Türkiye Aile Yıllığı 1991, AAK Yayını, Ankara 1991, s.25.<br />
2 GERAY, Cevat: “BM Konut Yılında:Konut Kooperatiflerinin Yönetsel Sorunları”, BM Türk Derneği<br />
Yayınları, Ankara 1988.
PROBLEM CÜMLESİ VE ALT PROBLEMLER<br />
Problem Cümlesi<br />
Sovyet döneminde yapılan, Bakü’deki konutlarda oturan ailelerin konutlarından<br />
memnuniyet durumu nedir?<br />
Araştırmada konuttan memnuniyet durumu genişlik, plan, ısınma, çevre, ulaşım<br />
kriterlerine göre değerlendirilmektedir.<br />
Varsayımlar<br />
1. Aile reisine, soru kağıdı ile yapılan ankete verilen cevapların ailenin tümünü kapsadığı<br />
kabul edilmiştir.<br />
2. Araştırma örnekleminde yer alıp, anketi dolduran ailelerin, sorulara doğru ve kendileri<br />
için uygun cevabı verdikleri kabul edilmiştir.<br />
3. Memnuniyet durumu konutla ilgili genişlik, plan, ısınma, çevre ve ulaşım kriterlerine<br />
göre ölçülmüştür.<br />
Sınırlılıklar<br />
1. Araştırma, Bakü şehrini temsil edecek şekilde Azizbeyov, Binegadi, Hatai, Nerimanov,<br />
Nesimi, Nizami, Sebayıl, Yasamal merkez ilçelerinde ve Abşeron’da (rayonlarındaki)<br />
gecekondu ve toplu konutlarda oturan ailelerle sınırlıdır.<br />
2. Bu araştırmanın anket uygulaması 01.12.1997 - 30.4.1998 tarihleri arasında<br />
gerçekleştirilmiştir.<br />
Tanımlar<br />
Aile; Birbirine kan bağı, evlilik ve evlat edinme ile bağlı olan insanlardan oluşan, eşler<br />
ve ana-baba ile çocuklar arasında belirli ölçüde içten, sıcak ve güven verici ilişkilerin<br />
kurulduğu ekonomik faaliyetlerin bir ölçüde yer aldığı bir kurumdur.<br />
Konut; Bir binada veya müstakil, bağımsız bir kapısı olan ailenin ikameti için inşa<br />
edilmiş, tek veya daha fazla odası bulunan birimdir.<br />
Toplu konut; Belli bir site biçiminde müstakil yapılanması ile yeşil alan ve sosyokültürel<br />
merkezleriyle diğer yerleşim birimlerinden ayrı özellik gösteren apartman, ev veya<br />
dubleks türü birden fazla katlı yapıları ifade etmektedir.
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ<br />
Evren ve örneklem<br />
Araştırmanın evreni, Bakü’deki mevcut konutlarda oturan ailelerden oluşmaktadır.<br />
Burada konutta genişlik ve tip açısından fark gözetilmeksizin toplam 328 adet konutta<br />
yaşayan aile reislerini kapsamaktadır.<br />
Bu bir alan araştırmasıdır. Evreni oluşturan 328 konutta aile reisine anket<br />
uygulanmıştır. Bunlardan 295 tanesi toplu konut, 33 tanesi gecekondu olmak üzere, tesadüf<br />
(random) yoluyla seçilmişlerdir. Veri analizinde anlamlı sonuçlar elde etmek için, apartmanda<br />
yaşayan aile sayısı gecekonduda yaşayan aile sayısına oransal olarak daha fazla olduğundan<br />
apartmanlardan daha fazla aile örnekleme alınmıştır.<br />
Veri Toplama Teknikleri<br />
Alan araştırması olarak hazırlanan bu çalışmada, veri toplama tekniği olarak anket<br />
uygulaması yapılmıştır. Sorular aile reisleri tarafından cevaplanmıştır. Konuyla ilgili 34 soru<br />
sorulmuştur. Soruların üçü açık diğerleri kapalı uçlu ve tek şık işaretlemeli olarak<br />
hazırlanmıştır.<br />
Açık uçlu sorularla aile reislerinin konuyla ilgili olumlu olumsuz düşüncelerini kendi<br />
ifadeleriyle tesbit etmek amaçlanmıştır. Ankette ailelerin demografik ve sosyo-ekonomik<br />
özelliklerini tesbite yönelik sorular da yer almıştır.<br />
Anket araştırması oluşturulurken, konuyla ilgili daha önce yapılmış anket<br />
sorularından 3 ve literatürden yararlanılmıştır. Hazırlanan taslak, Azerbaycan şartlarıyla<br />
uyumlu hale getirilerek, bir ön çalışmadan sonra olgunlaştırılmıştır. Soruların kısa, açık ve<br />
anlaşılır olmasına çalışılmıştır. Anket, Latin harflerle, Azerbaycan dilinde hazırlanmıştır.<br />
Anketin uygulanması, <strong>Qafqaz</strong> Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu<br />
Yönetimi 3. Sınıftan 15 talebe tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu talebeler anket öncesinde<br />
konuyla alakalı özel eğitime tabi tutulmuşlardır. Soru kâğıtları, talebeler tarafından aile<br />
reislerine doldurtturulmuştur. Anketin kontrolü araştırmacı tarafından gerçekleştirilmiştir.<br />
Verilerin Çözümlenmesi<br />
Araştırma sonucunda elde edilen veriler, gerekli sınıflama ve numara verme işlemi<br />
yapıldıktan sonra, sistematik bir şekilde veri kodlama, “Exel” paket programı kullanılarak<br />
işlenmiştir. Verilerin istatistik işlemleri için “Access” paket programı kullanılarak yapılmıştır.<br />
Araştırmanın verileri yüzdelik olarak grafiklerde verilmiştir. Elde edilen bazı<br />
bulgularla karşılaştırılmış ve değerlendirilmiştir. Açık uçlu olarak sorulan ve ailelerin konutla<br />
ilgili şikayet ve beğenileri farklı başlıklar altında grafiksel olarak ifade edilmiştir.<br />
Makalede sayfa sınırlamasından dolayı grafiklere yer verilememiştir.<br />
Çalışma Alanının Tanıtımı<br />
Çalışma alanı Bakü şehri sınırları içindeki merkezi ilçeleri kapsayan toplu konut ve<br />
gecekondulardır. Bakü Azerbaycan’ın başkentidir. Bakü kaçkın ve mecburi göçkünlerle<br />
beraber 2 milyondan fazla nüfus ile Azerbaycan’ın en büyük nüfusuna sahip şehridir. Her<br />
geçen gün ikamet etmek üzere gelen yabancı vatandaşların sayısının arttığı bir şehirdir.<br />
Isınma, park-bahçe temizliği, çöplerin toplanması, elektrik su ve gaz temini, sosyal<br />
tesislerin düzenlenmesi gibi hizmetler, halen merkezi yönetim (İcra Hakimiyeti) tarafından<br />
yürütülmektedir.<br />
3 Kaplan, Mehmet: Toplu Konutlarda Oturan Ailelerin Konuttan Memnunluk Durumu (Eryaman Örneği), T.C.<br />
Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, (Basılmamış Uzmanlık Tezi), Ankara, 1996.
BULGULAR VE TARTIŞMA DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER<br />
Cinsiyet Durumu<br />
Araştırmada görüşülen aile reislerinin %71’i erkek, %29’u kadındır. Örneklemin<br />
çoğunluğunu erkekler oluşturmaktadır. Türk geleneğinde kadının aile içindeki temsil etme<br />
rolü ile örneklemdeki kadınların durumunun uyuştuğu tespit edilmiştir. Denekler ailenin en<br />
yaşlısı değil ailenin reisidir.<br />
Yaş Durumu<br />
Araştırmada aile reislerinin yaşı açık uçlu olarak sorulmuş, ancak değerlendirme üç<br />
grupta yapılmıştır. En büyük oran 30-59 yaş grubunda %72 ile en yoğun, 29 ve aşağı yaş<br />
grubu %21 ile orta grubu, 60 ve yukarı yaş grubu %7 ile en az grubu oluşturmuşlardır.<br />
Yaş grupları genç, orta ve yaşlı olarak ifade edilirse en yoğun grubu orta yaş grubu<br />
teşkil etmekte olduğu tespit edilmiştir. 60 ve yukarı yaş grubu için elde edilen netice<br />
Azerbaycan İstatistik İdaresinin verileri ile örtüşmektedir. 4 Diğer gruplar için aynısını<br />
söylemek mümkün değildir.<br />
Medeni Durum<br />
Hane halkı reislerinin %76’sı evli, %18’i bekar, %6’sı duldur. Hane halkı ile aile<br />
kavramları yaklaşık olarak anlam yönüyle birbiriyle örtüşmektedir. Örneklemde en yoğun<br />
grup evlilerdir.<br />
Doğum Yeri<br />
Ankete katılanların %39 ile çoğunun doğum yerinin İl (Şeher), %34’ünün İlçe<br />
(Rayon) ve %27’sinin kasaba ve köy olduğu tesbit edilmiştir. Bakü’de yaşayan aile reislerinin<br />
%60’tan fazlasının Bakü’ye sonradan yerleştikleri tespit edilmiştir.<br />
Şimdiye Kadar En Uzun Süre Yaşanılan Yer<br />
Araştırmaya katılanların il, ilçe ve kasaba/köyde en uzun süre yaşadıkları yerlerin<br />
oranları şöyledir. %54'ü il merkezinde, %17'si ilçe merkezinde, %29’u kasaba/köyde en uzun<br />
süre yaşamışlardır. Ailelerin büyük çoğunluğunun en uzun süre yaşadığı yer şehirlerdir.<br />
Bakü’de yaşama süresi<br />
Örnekleme giren ailelerin %55’i 16 yıldan daha uzun bir süredir Bakü’de<br />
yaşamaktadır. %20’si ise 6-10 yıl arası bir süredir, %2’si 1 yıldan az, %4’ü 1-2 yıl arası, %9’u<br />
3-5 yıl arası, %10’u 11-15 yıl arası süreyle Bakü’de yaşamaktadır.<br />
Bakü’ye Azerbaycan’ın bağımsızlık öncesinde Ermenistan ve Özbekistan’dan (1988),<br />
bir de şu anda işgal altında olan topraklardan (Karabağ Bölgesinden) 1991-1994 yılları arası<br />
yoğun şekilde göç yaşanmıştır. Bunun da Bakü’nün nüfus artışına ciddi tesir ettiği tespit<br />
edilmiştir.<br />
Çocuklara İlişkin Bilgiler<br />
Örnekleme giren ailelerin %38’i bir-iki çocuklu, %32’si üç-dört çocuklu, %7’si beşaltı<br />
çocuklu, %1’i yedi-sekiz çocuklu, %1’i ise dokuz ve daha fazla çocuk sahibi olduğu tespit<br />
edilmiştir. Hiç çocuğu olmayan aileler %21’dir. Hiç çocuğu olmayanların oranının yüksek<br />
olmasının nedeni aile reisi olarak anket yapılanların %18’inin bekar olmasıdır. Ailelerin<br />
yapısı genellikle çekirdek aile tipindedir.<br />
4 Azerbaycan Statistik Göstericileri : Azerbaycan Respublikası Dövlet Statistika Komitesi 1995, Daimi Ahalinin<br />
Yaş Grupları Üzre Sayı, s.18
Ailenin yanında kalan çocuk sayısı<br />
Ailelerin %23’ünün yanında hiç çocuk bulunmamakta, %46’sında bir-iki çocuk,<br />
%28’inde üç-dört çocuk, %3’ünde beş-altı çocuk beraber yaşamaktadır. Ailede yedi ve daha<br />
fazla çocukla birlikte yaşayan aileye rastlanmamıştır. Çok çocuklu ailelerde, aile ile beraber<br />
yaşayan çocuk sayısı azalmaktadır.
SOSYO-EKONOMİK ÖZELLİKLER<br />
Meslek Durumu<br />
Aile reislerinin mesleki durumu 5 grupta ele alınmaktadır. Bunların %35’i memur,<br />
%17’si işçi, %21’i serbest meslek erbabı olarak çalışmaktadır. Aile reislerinin %7’si emekli,<br />
%20’si ise işsizdir.<br />
İşçi ve serbest çalışanların oranı birbirlerine yakın olmakla birlikte memurların<br />
çoğunlukta olması, Bakü’nün Başkent ve ülke bürokrasisinin merkezi olması ile açıklanabilir.<br />
Orta gelir düzeyinde, sabit ücret karşılığı çalışanların çoğunlukta olduğu tespit edilmiştir. Aile<br />
reisleri arasında işsizlik oranının oldukça yüksek olduğu ortaya çıkmıştır.<br />
Eğitim Durumu<br />
Araştırmaya katılanların içinde %47 oranla üniversite ve yüksek okul mezunlarının<br />
çoğunlukta olduğu tespit edilmiştir. Teknik ve meslek lisesi %23, (on bir yıllık) düz lise<br />
mezunu %22, (sekiz yıllık) orta okul mezunu %7, sadece okur-yazar olanlar %1’dir.<br />
Eğitim durumunun yüksekliği, ülke genelinde 11 yıl mecburi eğitimin olması, memur<br />
olma şartları ile eğitim seviyesindeki yükselme ile açıklanabilir.<br />
Ailelerin Gelir Durumu<br />
Ailelerin ortalama toplam aylık gelir durumuna bakıldığında, %8'in 30-60 bin arası,<br />
%6'nın 61-100 bin arası, %6'nın 101-150 bin arası, %7'nin 151-250 bin arası, %26'nın 251-<br />
400 bin arası, %47'nin 401 bin manattan fazla geliri olduğu tespit edilmiştir. Soruda resmi ve<br />
gayri resmi aylık gelirin tamamı sorulmuştur.<br />
Meslekler açısından kamu sektöründe çalışanların fazla olduğu tesbit edilmişti.<br />
Günümüz itibariyle Azerbaycan genelinde maaşların ortalama 20-40$ arasında olması,<br />
ailelerin ortalama aylık gelir düzeylerinin düşük olduğunu göstermektedir. %47’lik dilim<br />
100$’dan fazla gelir elde etmektedir. 5<br />
5 01.06.1998 tarihi itibariyle 1 ABD $ = 3.850 manattır.
Konutta Sürekli Kalan Kişi Sayısı<br />
Hane büyüklüğüne bakıldığında çoğunluğun 3-4 kişilik ailelerden oluştuğu tespit<br />
edilmiştir. Deneklerin %11'i 1-2 kişilik, %46'sı 3-4 kişilik, %35'i 5-6 kişilik, %6'sı 7-8 kişilik<br />
ve %2’si 9 ve daha fazla üyesi bulunan ailelerden oluşmaktadır.<br />
Konutun Kullanım Sahası<br />
Örnekleme giren ailelerin konutları %28’i 36 m 2 ve daha az tek odalı, %49’u 36-64 m 2<br />
arası iki odalı, %18’i 64-100 m 2 arası 3 odalı, %5’i 100 m 2 den çok 4 ve daha fazla odalıdır.<br />
İki odalı konutlar %49 ile en yoğun grubu oluşturmaktadır. Konutların oda sayısı ile konutta<br />
yaşayan kimse sayısı arasında kısmen uyum olduğu tespit edilmiştir.<br />
Aile Yapısı<br />
Araştırmaya dahil olan ailelerin büyük çoğunluğunun karı-koca ve çocuktan oluşan<br />
çekirdek aile olduğu, geniş ailenin az olduğu tespit edilmiştir. Aile ile birlikte sürekli kalan<br />
kimseler ve oranları şöyledir.<br />
Ailelerin %68'i çekirdek ailedir, eşler ve çocuklardan oluşmaktadır. Geniş ailelerin<br />
%15'i yaşlı anne ve/veya baba, %8'i evli erkek ve/veya ve çocukları,%8'i yakın akrabaları ve<br />
%1 akraba dışı kimseler ile birlikte oturmaktadır. Çekirdek ailelerin oranı toplu konutlarda<br />
oturan ailelerde, ülke genelindeki ve kentlerdeki gelişmeye paralel olarak artmaktadır. Geniş<br />
ailelerin çoğunda, ailelerin yanında sürekli kalan yaşlı anne ve/veya babadır.<br />
Konut Mülkiyet Durumu<br />
Örnekleme giren ailelerin %48'i ev sahibi, %5'i kiracı, %16’sı mülkiyeti devlete ait<br />
konutta oturuyor, %13’ü anne-babasına ait, %7’si arkadaşlarına, %7’si eşlerine, %4’ü<br />
akrabalarına ait konutta yaşamakta olduğu tespit edilmiştir. Konutların yarıdan fazlası<br />
özelleştirilmiş durumdadır.<br />
Azerbaycan’da ilk menzil özelleştirme kanunu 1993 yılında çıkarılmıştır. 6 Bakü<br />
genelindeki ailelerin çoğunluğu evlerini özelleştirip şahsi mülkiyetine almıştır. 16.02.1989 -<br />
01.10.1997 tarihleri arasında toplam brüt 8.975.296,2 m 2 alan, yaklaşık 181.921 konut<br />
özelleştirilmiştir. 7<br />
Konutların özelleştirme işlemi halen devam etmektedir. %16’lık mülkiyeti devlete ait<br />
konutta oturan vatandaşlar, devletin kendilerine verdiği “evin kullanım hakkı (order)<br />
belgesine" 8 göre evleri kendilerinin olarak kabul etmektedirler. Onun için konut özelleştirme<br />
işlemi yavaş ilerlemektedir.<br />
Kirada Yaşayanların Ödedikleri Kira Miktarı<br />
Örneklem içerisinde kirada yaşayan ailelerin, %43’ü 50$ ve daha aşağı, %36’sı 51-<br />
100$ arası, %12’si 101-250$ arası, %9’u 250 ve yukarı seviyede kira ödemektedirler. Bu<br />
rakamlar örneklem içinde yer alan Azerbaycan vatandaşı için Bakü’nün genel kira seviyesini<br />
göstermektedir. %79’luk büyük bir kesim 100$ ve altında kira ödemektedir. Ancak Bakü<br />
geneli 1997 yılı son dört ayı için özellikle yabancı vatandaşlar için tek odanın kira ortalaması<br />
100 $’dır. 9 Bu, semt farkı ve konutun özel durumu dikkate alınmadan Bakü için genel bir<br />
rakamdır.<br />
6 “Azerbaycan Respublikasında Devlet Mülkiyetinin Özelleştirilmesi Hakkında” Azerbaycan Respublikasının<br />
Kanunu, 7. Yanvar 1993’ünçü yılda kabul edilmiştir.<br />
7 Texniki İnventerlaşdırma ve Mülkiyyet Hüquqlarının Qeydiyyatı İdaresi, 28.C 301721 sayılı, 23.01.1998 tarihli<br />
cevabi yazı.<br />
8 Guliyev, Agşin: Menzillerin Özelleştirilmesi, “Kanun” İçtimai-Siyasi Hukuk Jurnalı, Elave No:5, Bakı 1995,<br />
s.29.<br />
9 Kompas, “Menzil Kirayesi” Söhrab Mirzememmedov, Dekabr 1997, s.8
Sahip Olunan Konut Sayısı<br />
Ailelerin %69’u bir, %10’u iki, %1’i üç konuta sahip iken, %20’sinin ise hiç konutu<br />
bulunmamaktadır.<br />
Birden fazla konutu olanların az olması, Sovyet döneminde çıkarılmış olan ve halen<br />
devam eden konut kanunun etkisinin fazla olduğu kanaatindeyim. Konut kanununa göre<br />
şartları uyan herkese devlet yaşayabileceği mekanını temin ederdi. 10<br />
Azerbaycan devleti bağımsızlık sonrasında konutu olmayan ailelere gerekli konutu<br />
temin edememiştir. Bugün yine konutu olmayanlara devlet ekonomik zorluklardan dolayı<br />
konut temin edememektedir. 11 Bakü’de yaşayan 70.000 aile devletten konut alma sırasında,<br />
konut alabilmeyi beklemektedir. Ancak konutların yakın gelecekte alabilmeleri mümkün<br />
değildir. Çünkü geçen yıl toplam 38.000 m 2 konut alanı yapılmıştır. Bu sene ise konut yapımı<br />
için bütçeden hiç para ayrılmamıştır. Halbuki bağımsızlık öncesi dönemde ortalama sadece<br />
Bakü’de toplam 650.00 m 2 konut alanı yapılırdı. 12<br />
Konut bir ihtiyaç olduğu kadar yatırım aracı olarak da görüldüğü için, örneklem içinde<br />
birden fazla konuta sahip olanların oranı da fazladır.<br />
Araba Sahipliği Durumu<br />
Örnekleme giren aile reislerinden arabası olmayanlar %64, bir arabası olanlar %34, iki<br />
arabası olanlar %2’dir. Üç ve daha fazla arabası olan yoktur. Arabası olmayanların oranı<br />
yüksektir. Otomobil zorunlu ihtiyaçlar arasına girme aşamasındadır. Bu durumda arabası<br />
olanların oranı düşüktür denilebilir.<br />
Şehir içi Ulaşımda Kullanılan Vasıta<br />
Araştırmada, şehir içi ulaşımda en çok kullanılan vasıtalardan belediye otobüsü %35,<br />
metro %29, dolmuş %10, şahsi araba %25, taksi %1’dir.<br />
Şehir içi ulaşımda toplu taşıma aracı olarak en çok belediye otobüsü ve metro<br />
kullanıldığı tespit edilmiştir. Toplu taşımacılık sisteminin geliştiği tespit edilmiştir. Kendi<br />
aracını kullananların oranı dolmuş kullananların oranından yüksek çıkmaktadır.<br />
KONUTLA İLGİLİ DÜŞÜNCELER<br />
Misafir Kabul Durumu<br />
Konutun misafir ağırlamaya uygunluk durumuna bakılmıştır. Aileler konutun misafir<br />
ağırlamaya %48’i uygun, %52’si uygun olmadığını düşünmektedir. Ailelerin çoğunluğu<br />
misafir ağırlamak için konutunu uygun bulmamaktadır. Konutun büyüklüğü arttıkça, misafir<br />
ağırlamaya uygun konutta oturduğunu düşünenlerin oranı artmaktadır.<br />
Komşularla ve Yakın Çevre İle İlişkiler<br />
Ailelerin çoğunluğu komşu ve yakın çevresi ile iyi ilişkiler içindedirler. Ailelerin,<br />
komşu ve yakın çevresi ile ilişkileri, %70’inin çoğu ile iyi, %24’ünün azı ile iyidir. %1’inin<br />
hiç kimse ile iyi değil, %5’inin hiç bir kimse ile ilişkisinin olmadığı sonucu ortaya<br />
çıkmaktadır.<br />
10 Azerbaycan SSR Menzil Kanunu, 1982.<br />
11 Menzil Ehtiyacı Ne Vaht Ödenilecek?, Azerbaycan, 15.03.1995., Ssuda İle “Ev”lenecek, Zaman Azerbaycan,<br />
05.03.1998<br />
12 İktisadiyyat, “AYNA”, 17 May 1997 Şembe, s.15
Ailelerin sosyal çevreye ilişkin değerlendirmelerinden, komşularla olan ilişkiler,<br />
arkadaş ve akrabalara yakınlığının ön sırada yer aldığı görülmüştür.<br />
Talep Edilen Konutun Durumu<br />
Ev alma imkanınız olsa nasıl bir ev almayı düşünürdünüz sorusuna ailelerin %50’si<br />
apartman dairesi, %28’i müstakil ev almak isterken, %22’si arsa alıp kendisi ev yaptırmak<br />
istemektedir.<br />
Araştırmada, ailelerin yarısının apartman dairesi almak istediği tespit edilmiştir. Bu<br />
oran, şartları iyi olmayan, eskimiş gecekondu evlerinde oturan ailelerin, şartları daha iyi olan,<br />
daha sağlıklı, yapı ve çevresi daha düzgün bina evlerinde yaşamak istemesinden dolayı<br />
yüksek çıkmaktadır.<br />
İdeal Bir Aile-Konut İlişkisi<br />
Küçük konut-küçük aile %23, büyük konut-küçük aile %44, büyük konut-büyük aile<br />
%33 oranında tercih edilmektedir.<br />
Örnekleme giren ailelerin büyük bir bölümü, büyük konut-küçük aile istemektedir.<br />
Aile yapısında çekirdek aileye doğru bir gelişmeye karşılık büyük konut isteği artmaktadır.<br />
İdeal ev tanımlarında en çok istenilen evin büyük ve ferah olması şeklinde olduğu tespit<br />
edilmiştir. Yeni konut seçiminde etkili olan özelliklerin başında konutun büyük olması<br />
gelmektedir. 13<br />
Ev İle İşyeri Arasında Geçen Süre<br />
15 dakikadan az %25, 16-30 dakika arası %38, 31-45 dakika arası %17, 46-60 dakika<br />
arası %14, 61 ve daha çok süre harcayanlar ise %6’dır.<br />
Ailelerin %63 gibi yüksek bir oranı iş yerine 30 dakikadan daha az sürede işine<br />
ulaşabilmektedir. Bunun birinci nedeni ev iş yeri arası mesafenin kısalığı, diğeri ise şehir içi<br />
ulaşımda trafik probleminin olmadığı ve ulaşım alt yapısının iyi derecede olduğudur.<br />
Ev İle İşyeri Arasında Kullanılan Araç Sayısı<br />
%34 hiç araç kullanmamakta, %44’ü bir araç kullanmakta, %20’si 2 araç<br />
kullanmakta, %2’si 3 araç kullanmaktadır.<br />
3’den daha fazla araç kullanan kimse yoktur. İnsanların büyük çoğunluğu işyerine<br />
ulaşmada ya hiç vasıta kullanmamakta ya da bir veya iki vasıta kullanmaktadır. Bunun birinci<br />
nedeni ev ile iş yeri arası mesafenin kısalığıdır.<br />
İkinci nedeni şehir içi ulaşım hatlarının isabetli konulmuş olması ve metronun şehrin<br />
büyük kısmına hizmet veriyor olmasıdır. Bu ise şehir içi ulaşımın alt yapısının düzenli ve iyi<br />
derecede olduğunu göstermektedir.<br />
Konuttan Memnunluk Durumu<br />
Örneklemdeki ailelerin konuttan memnunluk durumu evin genişliği, planı, ısınması,<br />
çevresi ve ulaşımı ile ilgili olarak incelenmektedir. Bunların her biri ayrı ayrı sorulmuş ancak<br />
burada toptan ele alınmıştır. Konuttan memnun olanların, niteliğine göre oranları; genişlik<br />
%43, plan %38, ısınma %25, çevre %36, ulaşım %53’tür.<br />
13 Erel, S. S.-Telsiz M.: Ailelerin Konut Değiştirmede Konut Ve Çevre Özelliklerine İlişkin Tercihleri,<br />
Türkiye’de Konut İhtiyacının Karşılanmasında Uygulanan Yaklaşımların Değerlendirilmesi, İTÜ Mimarlık<br />
Mühendislik Fakültesi, Mimari Planlama Ve Tasarlama Araştırma Merkezi, İstanbul 1983, s.23.
Konutun ulaşımın yönünden çevresi ile bağlantısından memnun olanların oranı birinci<br />
sırada yer almaktadır. Bu durum farklı sorularda ele alınmış ve değerlendirmesi de aşağıda<br />
ayrı ayrı ele alınmıştır.<br />
Konutun Genişliğinden Memnuniyet Durumu<br />
Örneklemde yer alan ailelerin, konutun genişliğinden memnunluk durumu %43<br />
memnun, %34 memnun değildir. %23’ü ise konutun genişliğinden kısmen memnundur.<br />
Bakü’de yaşayan ailelerin büyük çoğunluğu kısmen memnun olanlarla beraber genel<br />
anlamda konutların genişliğinden memnun oldukları tespit edilmiştir. Ancak %34 oranında<br />
konutun genişliğinden memnun olmadığını beyan edenlerde az değildir.<br />
Konutun Planından Memnuniyet Durumu<br />
Örneklemde yer alan ailelerin, konutun genişliğinden memnunluk durumu, %38<br />
memnun, %37 memnun değildir. %25’i ise konutun planından kısmen memnundur.<br />
Bakü’de yaşayan ailelerin büyük çoğunluğu kısmen memnun olanlarla beraber genel<br />
anlamda konutların planından memnun olduğu tespit edilmiştir. Ancak %25 oranında konutun<br />
planından memnun olmadığını beyan edenlerde az değildir.<br />
Konutun Isınmasından Memnuniyet Durumu<br />
Örneklemde yer alan ailelerin, konutun ısınmasından memnunluk durumu, %25<br />
memnun, %48 memnun değildir. %28’i ise konutun ısınmasından kısmen memnundur.<br />
Bakü’de yaşayan ailelerin büyük çoğunluğu konutların ısınmasından memnun<br />
olmadığı tespit edilmiştir. Bakü’de ısınma ihtiyacı genel olarak doğal gaz ve elektrik enerjisi<br />
ile sağlanmaktadır.<br />
Kış aylarında her ikisi de Bakü’ye yetmemektedir. Burada gözleme dayalı olarak şunu<br />
belirtmek gerekir, Bakü’de enerji israfı fazladır. Sebebi ise gündüzleri evlerde, sokaklarda<br />
birçok ampul devamlı yanmaktadır. Yine birçok evde geceleri devamlı bir ampul açık<br />
bırakma alışkanlığı mevcuttur. Evde ısınmak için kullanılan elektrikli ısıtıcılar kış ayının<br />
başında prize takılmakta ve ancak havalar ısınınca prizden çıkarılmaktadır.<br />
Ayrıca evlerde mutfakta ocaklarda kullanılan doğal gaz saatlerce açık kalmaktadır.<br />
Bunlar hem yemek vs. pişirmede hem de evi ısıtmada kullanılmaktadır. Gazı devamlı açık<br />
bırakma işlemini halkın tamamı yapmasa bile büyük kısmı bunu yapmaktadır.<br />
Bugün için doğal gazın ücreti, parasız denecek miktarda düşüktür. Elektriğin ücreti ise<br />
doğal gazdan biraz daha fazladır.<br />
Konutun Çevresinden Memnuniyet Durumu<br />
Çevresinden memnuniyet durumu soruda, “park, bahçe, okul, vs. fiziki ve komşuluk,<br />
sosyal ilişkiler” şeklinde sorulmuştur.<br />
Örneklemde yer alan ailelerin, konutun çevresinden memnunluk durumu, %36’sı<br />
memnun iken, %35’i memnun değildir. %29’u ise konutun çevresinden kısmen memnundur.<br />
Bakü’de yaşayan ailelerin büyük çoğunluğu kısmen memnun olanlarla beraber genel anlamda<br />
konutların çevresinden memnun olduğu tespit edilmiştir. Ancak %35 oranında konutun<br />
çevresinden memnun olmadığını beyan edenlerde az değildir.<br />
Konutun Bulunduğu Yerin Şehir İçi Ulaşımından Memnuniyet Durumu<br />
Örneklemde yer alan ailelerin, konutun bulunduğu yerin şehir içi ulaşımından<br />
memnunluk durumu, %53’ü memnun, %22’si memnun değildir. %25’i ise konutun bulunduğu<br />
yerin şehir içi ulaşımından kısmen memnundur.<br />
Bakü’de yaşayan ailelerin büyük çoğunluğu kısmen memnun olanlarla beraber genel<br />
anlamda konutların bulunduğu yerin şehir içi ulaşımından memnun olduğu tespit edilmiştir.
Konutun Kullanım Alanından Memnuniyet Durumu<br />
Araştırmaya katılanların konutun kullanın alanından memnunluk durumu, %62’si<br />
konutunun daha geniş olmasını istemektedir. %37’si konutunun kullanım alanını yeterli<br />
bulmaktadır. %1’i ise konutun kullanım alanını fazla görmektedir. Bakü’de yaşayan ailelerin<br />
büyük çoğunluğu genel anlamda konutların kullanım alanlarının dar olduğundan şikayetçi ve<br />
daha geniş konutta oturmak istediklerini beyan etmişlerdir.<br />
Ayrıca apartman dairelerinin %50’den fazlasının balkonları kapatılıp, ev içi kullanım<br />
alanı haline getirilmiştir. 14<br />
Konutun Kullanışlılık ve Rahatlık Açısından Memnuniyet Durumu<br />
Araştırmaya katılan ailelerin, konutun kullanışlılık ve rahatlık bakımından<br />
memnuniyet durumu, beş kategoride sorulmuştur. %6’sı çok iyi , %21’i iyi , %54’ü normal<br />
derecede memnundur. %15’i kötü, %4’ü çok kötü derecede memnundur.<br />
Bakü’de yaşayan aile reislerinin büyük çoğunluğu %75’i konutlarını kullanışlık ve<br />
rahatlık bakımından normal ve iyi bulmaktadır. Aile reislerinin genel anlamda konutlarından<br />
memnun oldukları tespit edilmiştir.<br />
Konutun Hane Halkına Yeterlilik Durumu<br />
Örneklemde yer alan ailelerin, konutunun hane halkına yeterlilik durumu<br />
gösterilmektedir. Araştırmaya katılanların %45’inin konutu hane halkına yeterli iken,<br />
%34’üne yeterli değildir. %21’inin ise konutu kısmen yeterli durumdadır.<br />
Bakü’de yaşayan ailelerin büyük çoğunluğu kısmen yeterli diyenlerle beraber genel<br />
anlamda konutların hane halkına yeterli olduğu tespit edilmiştir. Ancak %34 oranında<br />
konutun hane halkına yeterli olmadığını beyan edenlerde az değildir.<br />
Konutla İlgili Şikayetler<br />
Örnekleme dahil olan aileler, anketin sonunda yer alan ve açık uçlu olarak sorulan<br />
konutla ilgili şikayetçi olunan en önemli konu nedir sorusuna çok çeşitli cevap verdikleri<br />
görülmüştür. Bununla birlikte bazı konularda yoğunlaşma bulunmaktadır. Şikayetler,<br />
niteliğine göre altı grup yapılarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur.<br />
Birinci grup elektrik, su ve gaz “beledi hizmetler”, ikinci grup tamirat, nem ve ısınma<br />
“evin bakımı”, üçüncü grup asansör, mutfak, genişlik, dairenin bulunduğu blok, kat,<br />
büyüklük, genişlik, banyo, beton ve taş “evin plan ve mimarisi”, dördüncü grup evin<br />
bulunduğu yerin merkez, deniz kenarı, ulaşım, rahatlık, gürültü, çevre, bahçe ve komşu<br />
durumu “evin çevresi” olarak adlandırıldı. Diğer grup ise her şeyden şikayetçi olanları<br />
kapsamaktadır.<br />
“Beledi hizmetler” denilen birinci gruptan şikayetçi olanlar %30, ikinci gruptaki “evin<br />
bakımı” konularından şikayetçi olanlar %18, üçüncü gruptan “evin plan ve mimarisi”nden<br />
şikayetçi olanlar %39, “evin çevresi” olarak adlandırılan dördüncü grup %7, ve her şeyden<br />
şikayetçi olanlar %6’dır.<br />
14 Kahraman, Yavuz: “Azerbaycan’da Konut Sorunu Geçmişten Gelen Miras ve Bugünkü Durum, <strong>Qafqaz</strong><br />
Üniversitesi 1996-1997 Haftalık Seminerleri, Bakü, 1998, s.95.
Şikayetler, en fazla evin plan ve mimarisi üzerinde yani asansörün randımanlı<br />
çalışmaması, mutfağın ve evin darlığı, banyonun küçük ve tuvaletle beraber olması, evin<br />
beton olması konusunda yoğunlaşmaktadır. Binaların çoğunluğunun çatısının olmaması üst<br />
katlarda oturanların yağmur nedeniyle nemden ve güneş nedeniyle de sıcaktan rahatsızlıkları<br />
bulunmaktadır. Panel tipli evlerde katlar arası izolâsyon oldukça zayıf durumdadır. Son kattan<br />
zemine dökülen su çok rahat üç-beş kat aşağıya kadar inebilmektedir. Ses izolâsyonu da aynı<br />
vaziyette kötü durumdadır.<br />
Konutlardan şikayetler, tuvaletle banyonun bir arada olup ayrı bir tuvaletin olmaması<br />
konusunda yoğunlaşmakta ve apartman dahili havalandırma sisteminin yetersizliği dile<br />
getirilmektedir. Ayrıca tuvaletin ve banyonun pencerelerinin mutfağa açılması<br />
memnuniyetsizliği daha da arttırmaktadır.<br />
Mutfağın darlığı ve lavobanın yanında bulaşık yıkamada ve diğer işlerde istifade<br />
etmek için tezgahın olmaması hanımlar tarafından en çok şikayet konusudur.<br />
Konutların kapı, pencere, kiriş vb. bölümleri tamamen eskimiş vaziyette ve<br />
değiştirilmesi gereklidir. Konutların büyük kısmının giriş kapıları, demirden, ve ortalama üç<br />
kilitli, kilitler mekanik olarak birbirlerine bağımlı vaziyette yapılmıştır.<br />
İkinci derecede şikayetler, beledi hizmetlerden olan suyun günde altı saat, sabah akşam<br />
üçer saat akması gerekir iken onun bile her gün akmamasıdır. Doğal gazın ve elektriğin<br />
yetersizliğinden dolayı evlerin yeterli miktarda ısıtılamamasıdır.<br />
Ayrıca elektrik, su, gaz ve kanalizasyon tesisleri oldukça eskimiş durumda ve elde<br />
edilen hizmetin niteliği çok düşüktür. Şehrin büyük bölümü asgari düzeyde dahi<br />
temizlenememiş suyu kullanmak zorunda kalmaktadır. Hatta bazen bu suyu bile<br />
bulamamaktadır.<br />
Üçüncü derecede şikayetler evin tamiratı, bakımı konusundadır. Apartmanların her<br />
türlü bakımı uzun yıllardır yapılmamıştır. Bu nedenle de apartmanların durumu çok kötü<br />
vaziyettedir. Yeni yeni bu konuda özel teşebbüsler faaliyete başlamış durumdadır. Bu da<br />
genelde sadece evin iç kısmına ait bölgeyi kapsamaktadır. Halen apartmanlarda ortak<br />
kullanılan alanlar tamir edilmiş değildir. Malzeme ve işçiliğin iyi olmaması, tesisatların<br />
eskiliği ve bakımsızlığı, ses yalıtımının zayıflığı, duvarlarda nem oluşması, sıvaların<br />
dökülmesi, komşuların bina temizliğine olan ilgisizliği gibi konularda şikayetler<br />
yoğunlaşmaktadır.<br />
Konutla İlgili Beğeniler<br />
Örnekleme dahil olan ailelerin beğenileri şikayetlerinde olduğu gibi niteliğine göre altı<br />
grup yapılarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur.<br />
Birinci grup elektrik, su, gaz, kanalizasyon, çöp ve telefon “beledi hizmetler”, ikinci<br />
grup tamirat, nem, ısınma ve evin eskiliği “evin bakımı”, üçüncü grup asansör, mutfak,<br />
genişlik, dairenin bulunduğu blok, kat, büyüklük, genişlik, banyo, beton, taş, oda sayısı, evin<br />
planı, alçaklığı ve balkonu “evin plan ve mimarisi”, dördüncü grup evin bulunduğu yerin<br />
merkez, deniz kenarı, ulaşım, rahatlık, gürültü, çevre, bahçe ve komşu durumu “evin çevresi”<br />
olarak adlandırıldı. Diğer grup ise her şeyden memnun olanları kapsamaktadır.<br />
“Beledi hizmetler” denilen birinci gruptan memnun olanlar %27, “evin bakımı” ikinci<br />
gruptaki konulardan memnun olanlar %0, “evin plan ve mimarisi” denilen üçüncü gruptan<br />
memnun olanlar %17, “evin çevresi” olarak adlandırılan dördüncü grup %35, ve her şeyden<br />
memnun olanlar %21’dir.<br />
Örnekleme dahil olan aileler, öncelikle dördüncü grupta bulunan, evin bulunduğu<br />
yerin merkezde olması, deniz kenarında olması, ulaşımının kolay olması, rahatlığı, gürültünün<br />
azlığı, çevresinin iyi olması, bahçesinin var olması ve komşularla diyalogun iyi olması<br />
durumlarından dolayı konutu beğenmektedirler.
Evin bakımı denilen ikinci gruba giren işlerden hiç kimse memnun değildir. Bu önemli<br />
bir sonuçtur. Herkes aynı konudan şikayetçidir.<br />
Beledi hizmetler olarak adlandırılan elektrik, su, gaz, kanalizasyon, çöp ve telefondan<br />
memnuniyet düzeyi yüksek gözükmektedir. Buradaki memnuniyetin sebebi şehir içi telefon<br />
görüşmelerinin ücretsiz olmasıdır.<br />
SONUÇ<br />
Araştırmada, Bakü’de gecekondu ve apartmanlarda oturan ailelerin konuttan<br />
memnunluk durumu ele alınmaktadır. Bakü şehir merkezi ile Abşeron (rayon) ilçesinde<br />
oturan aileler araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Burada bulunan ailelerden değişik<br />
konutlarda oturan toplam 328 hane (random) tesadüf yöntemiyle örneklem olarak alınmış ve<br />
anket uygulanmıştır.<br />
Örneklemin yoğunluğunu erkekler oluşturmaktadır. Yaş grupları genç, orta ve yaşlı<br />
olarak ifade edilirse en yoğun grubu orta yaş grubu ve evliler teşkil etmektedir.<br />
Bakü’de yaşayan aile reislerinin %60’tan fazlasının Bakü’ye sonradan yerleştikleri ve<br />
ailelerin büyük çoğunluğunun en uzun süre yaşadığı yer şehirler olduğu tespit edilmiştir.<br />
Örnekleme giren ailelerin %55’i 16 yıldan daha uzun bir süredir Bakü’de yaşamaktadır.<br />
Ailelerin yapısı genellikle çekirdek aile tipindedir ve çok çocuklu ailelerde, aile ile<br />
beraber yaşayan çocuk sayısı azalmaktadır. Hane büyüklüğü ortalama 3-4 kişilik ailelerden<br />
oluşmaktadır.<br />
İki odalı konutlar %49 ile en yoğun grubu oluşturmaktadır. Konutların oda sayısı ile<br />
konutta yaşayan kimse sayısı arasında kısmen uyum olduğu tespit edilmiştir.<br />
Konutların yarıdan fazlası özelleştirilmiş durumdadır. Ailelerin şahsi konutu<br />
olmayanların %79’luk gibi büyük bir kesimi 100$ ve altında kira ödemektedir.<br />
İşçi ve serbest çalışanların oranı birbirlerine yakın olmakla birlikte memurların<br />
çoğunlukta olması, Bakü’nün Başkent ve bürokrasisinin merkezi olması ile açıklanabilir. Aile<br />
reislerinin %47’lik dilimi 100$’dan daha fazla gelir elde etmektedir.<br />
Birden fazla konutu olanların az olması, Sovyet döneminde çıkarılmış olan ve halen<br />
devam eden konut kanunun etkisi fazladır. Bakü’de yaşayan 70.000 aile devletten konut alma<br />
sırasında, konut alabilmeyi beklemektedir. Ancak konutlarını yakın gelecekte alabilmeleri<br />
mümkün değildir.<br />
Ailelerin çoğunluğu misafir ağırlamak için konutunu uygun bulmamaktadır. Konutun<br />
büyüklüğü arttıkça, misafir ağırlamaya uygun konutta oturduğunu düşünenlerin oranı<br />
artmaktadır.<br />
Ailelerin sosyal çevreye ilişkin değerlendirmelerinden, komşularla olan ilişkiler,<br />
arkadaş ve akrabalara yakınlığının ön sırada yer aldığı görülmüştür.<br />
Araştırmada, ailelerin yarısının apartman dairesi almak istediği tespit edilmiştir. Bu<br />
oran, şartları iyi olmayan, eskimiş gecekondu evlerinde oturan ailelerin, şartları daha iyi olan,<br />
daha sağlıklı, yapı ve çevresi daha düzgün bina evlerinde yaşamak istemesinden dolayı<br />
yüksek çıkmaktadır.<br />
Ailelerin %63 gibi yüksek bir oranı iş yerine 30 dakikadan daha az sürede işine<br />
ulaşabilmektedir. Ailelerin %63 gibi yüksek bir oranı iş yerine 30 dakikadan daha az sürede<br />
işine ulaşabilmektedir. Şehir içi ulaşımda toplu taşıma aracı olarak en çok belediye otobüsü ve<br />
metro kullanılmaktadır. İnsanların büyük çoğunluğu işyerine ulaşmada ya hiç vasıta<br />
kullanmamakta ya da bir veya iki vasıta kullanmaktadır.<br />
Bakü’de yaşayan ailelerin büyük çoğunluğu kısmen memnun olanlarla beraber genel<br />
anlamda konutların genişliğinden, hane halkına yeterliliğinden, çevresinden ve şehir içi<br />
ulaşımından memnun oldukları tesbit edilmiştir.
Ancak aile reislerinin konutlarının malzeme ve işçiliğin kötü olmasından, daha çok<br />
küçük konutlarda tuvaletin ayrı olmayıp banyo ile birlikte olmasından, ısınmasından,<br />
kullanım alanlarının dar olmasından, planından ve mimarisinden şikayetçi oldukları tespit<br />
edilmiştir.<br />
KAYNAKÇA<br />
1. GÖRMEZ, Kemal: “Ailenin Yaşadığı Mekanlar”, Türkiye Aile Yıllığı, 1991, AAK<br />
Yayını, Ankara 1991.<br />
2. GERAY, Cevat: “BM Konut Yılında:Konut Kooperatiflerinin Yönetsel Sorunları”, BM<br />
Türk Derneği Yayınları, Ankara 1988.<br />
3. KAPLAN, Mehmet: Toplu Konutlarda Oturan Ailelerin Konuttan Memnunluk Durumu<br />
(Eryaman örneği), T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı,<br />
Ankara, 1996.<br />
4. Azerbaycan Statistik Göstericileri: Azerbaycan Respublikası Dövlet Statistika Komitesi<br />
1995, Daimi Ahalinin Yaş Grupları Üzre Sayı.<br />
5. Azerbaycan Respublikasında Devlet Mülkiyetinin Özelleştirilmesi Hakkında, 07. 03 1993<br />
tarihli Azerbaycan Respublikasının Kanunu.<br />
6. Texniki İnventerlaşdırma ve Mülkiyyet Hüquqlarının Qeydiyyatı İdaresi, 28.C 301721<br />
sayılı, 23.01.1998 tarihli yazı.<br />
7. GULİYEV, Agşin: Menzillerin Özelleştirilmesi, “Kanun” İçtimai-Siyasi Hukuk Jurnalı,<br />
Elave No:5, Bakı 1995.<br />
8. MİRZEMEMMEDOV, Söhrab: Kompas, “Menzil Kirayesi” Dekabr 1997.<br />
9. Azerbaycan SSR Menzil Kanunu, 1982.<br />
10. Menzil Ehtiyacı Ne Vaht Ödenilecek?, Azerbaycan, 15.03.1995.<br />
11. Ssuda İle “Ev”lenecek, Zaman Azerbaycan, 05.03.1998.<br />
12. İktisadiyyat, “AYNA”, 17 May 1997 Şembe.<br />
13. EREL, S.S.- TELSİZ M.: Ailelerin Konut Değiştirmede Konut Ve Çevre Özelliklerine<br />
İlişkin Tercihleri, Türkiye’de Konut İhtiyacının Karşılanmasında Uygulanan<br />
Yaklaşımların Değerlendirilmesi, İTÜ Mimarlık Mühendislik Fakültesi,<br />
Mimari Planlama Ve Tasarlama Araştırma Merkezi, İstanbul 1983.<br />
14. KAHRAMAN, Yavuz: “Azerbaycan’da Konut Sorunu Geçmişten Gelen Miras Ve<br />
Bugünkü Durum, <strong>Qafqaz</strong> Üniversitesi 1996-1997 Haftalık Seminerleri, Bakü,<br />
1998.