Download (1042Kb) - SÃ¼leyman Demirel Ãniversitesi

T.C. 

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ 

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ 

İŞLETME ANABİLİM DALI 

MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ 

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI’NDAN 

MEMNUNİYETLERİNİN ARAŞTIRILMASI 

DÖNEM PROJESİ 

Hazırlayan 

Halil ANDIÇ 

0930229254 

Danışman 

Yrd. Doç. Dr. İrfan ATEŞOĞLU 

ISPARTA–2011

i 

TEŞEKKÜR 

Bu seminer çalışmasının hazırlanmasında, seminer danışmanlığımı üstlenen, 

destek ve yardımlarını esirgemeyen değerli hocam Yrd. Doç. Dr. İrfan 

ATEŞOĞLU’na Yüksek lisans boyunca bilgilerinden ve deneyimlerinden 

yararlanma fırsatı bulduğum işletme bölümü hocalarıma, Arş. Gör. Serdar Çiçek, 

Uzman Fatma Esin Kurt ‘a, ailem ve arkadaşlarıma teşekkür ederim. 

Isparta, 2011 

HALİL ANDIÇ

ii 

ÖZET 

MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ GELİR İDARESİ 

BAŞKANLIĞI’NDAN MEMNUNİYETLERİNİN ARAŞTIRILMASI 

Halil ANDIÇ 

Süleyman Demirel Üniversitesi, İsletme Bölümü 

Bitirme Ödevi, Ocak 2011 

Danışman: Yrd. Doç. Dr. İrfan ATEŞOĞLU 

1950’li yıllarda Türkiye, büyük vergi reformları gerçekleştirmiştir, bu 

gerçekleştirilen reformlarla vergisel işlemler uzmanlık isteyen daha karmaşık bir hal 

almıştır. Anayasanın 73. Maddesine göre “herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, 

malî gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür” ilkesinde belirtildiği şekilde vergi 

kanunlarının uygulanması konusunda çalışmalar yapan Serbest Muhasebeciler, 

Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlerin yaptığı 

faaliyetlerin Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda uygulanması ve 

başkanlığa bağlı vergi daireleri ile olan ilişkileri ve sorunları pek göz önüne 

alınmamıştır. 

Yapılan akademik çalışmalarda; ulaşım, sağlık, eğitim, eğlence merkezleri, 

büyük perakende mağazaları, telefon işletmeleri, sigorta işletmeleri, lokanta, kuru 

temizleme, tamir-bakım servisleri, bankalar, bağımsız denetim firmaları gibi birçok 

hizmet işletmesinin hizmet kalitesi ölçülmeye çalışılmıştır. Bu hizmetler arasında 

muhasebe mesleği; kavramları, ilkeleri, standartları, sunduğu hizmet taraflarının 

çeşitliliği, taraflar arasındaki beklentilerin çatışması, sınırlı bir coğrafik bölgeye 

hizmet sunması gibi birçok açıdan diğer hizmet işletmelerine göre farklılık 

göstermektedir. 

Türkiye’de muhasebe meslek mensupları 3568 Sayılı Kanunda belirtilen 

Serbest Muhasebeci (SM) Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler (SMMM) ve 

Yeminli Mali Müşavirler (YMM) olmak üzere üç grupta sınıflandırılmaktadır. Her 

bir gruba tabi meslek mensubunun sunacakları hizmetlerin sınırlılıkları kanunla 

belirlenmiştir.

iii 

Özellikle Türkiye’de faaliyet gösteren işletmelerin hemen hemen tamamı, 

serbest muhasebeci mali müşavirlerin yetki sınırları içinde hizmet satın almaktadır. 

Bu araştırmanın amacı Antalya ve Isparta illerinde faaliyet gösteren Serbest 

Muhasebeci (SM), Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin (SMMM) Gelir İdaresi 

Başkanlığı’ndan aldıkları hizmetlerden memnuniyeti araştırılmaktadır. 

Birinci bölüm, Meslek mensuplarının serbest muhasebeci, serbest muhasebeci 

mali müşavir ve yeminli mali müşavir tanımı şartları, mesleki görevleri ve 

sorumlulukları hakkında bilgiler verilmiştir. 

İkinci bölümde ise vergi kavramının konusu olan verginin konusu, tarafları, 

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görevleri, meslek mensupları ile olan ilişkileri hakkında 

bilgi verilmiştir. 

Üçüncü kısımda Meslek mensuplarının Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 

hizmetlerinden algıladıkları memnuniyetin ölçülmesi çalışması yapılmıştır 

Sonuç olarak elde edilen bulgular istatistiksel olarak incelenmiş ve tablolarla 

birlikte sunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler: Serbest Muhasebeci Mali Müşavir, Vergi, Gelir İdaresi 

Başkanlığı,

iv 

ABSTRACT 

INVESTIGATION OF ACCOUNTING PROFESSIONAL MEMBERS 

SATİSFACTİON REVENUE ADMİNİSTRATİON DEPARTMENT 

Halil ANDIÇ 

Universtiy of Süleyman Demirel, Department of Business 

Thesis, Jan.2011 

Supervisor: Asst. Prof. Dr. İrfan ATEŞOĞLU 

In 1950’s huge tax reforms took place in Turkey. With those reforms, taxes 

have become more complex, demanding individually expertness. according to the 

constitution law 73. “every individual, in order to pay the puplic expenditure, 

according to their wealth , has to pay tax.” independent accountants and certified 

public accountants are working on the base of the law of constitutional law in order 

to get tax laws to be applied. But their work and applications of their work on the 

elektronik base of revenue administration and problems of their relations with 

revenue administration and tax offices are omitted In the academic studies that are 

carried out, quality of the services of such as transportation, health services, 

education, accomadations, big and medium based marketing places, insurance 

companies, telecommincations firms, restaurants, dry cleaners, services, banks and 

free evaluations firms were tried to be evaluated. Among the services that are 

mentioned above the profession of accountant is different from the others with its 

concepts, principles, standards, the variations of the services that are presented, the 

conflict of the expectations of the sides, serving in limited geographic area.. 

In Turkey, accountants are divided into three sections as independent accountant 

(SM) , independent accountant certified public accountants (SMMM) and financial 

consultant (YMM) according to law article 3568.and by laws, the duties and services 

of each of these divisons are clearly described. Expecially in Turkey, the demand of 

service by the firms is generally as independent accountant (SM).The aim of the 

survey is to analysis independent accountants and certified public accountants, 

working in Antalya and Isparta cities, satistactiton of services given by revenue 

administration In the first chapter, the description of as independent accountant 

(SM), independent accountant certified public accountants (SMMM) and financial

v 

consultant (YMM), their duties and responsibilities are mentioned. In the second 

chapter, the issue of tax, parts of tax, the duties of revenue administration, and 

relation of revenue administration with profession members are mentioned. 

In the third chapter the satisfaction of profession members from the service that is 

given by revenue administration are tried to be evaluated. As a result, the results are 

statistically evaluated and presented in charts... 

Key words; independent accountant, certified public accountant, Tax, 

revenue administration.

vi 

İÇİNDEKİLER 

TEŞEKKÜR ................................................................................................................İ 

ÖZET.......................................................................................................................... İİ 

ABSTRACT..............................................................................................................İV 

TABLOLAR DİZİNİ ...............................................................................................İX 

BİRİNCİ BÖLÜM...................................................................................................... 1 

SM, SMMM VE YMM KAVRAMI ......................................................................... 1 

1.1. SM, SMMM ve YMM Tanımı.......................................................................... 1 

1.1.1. Serbest Muhasebeci Ve Mali Müşavirler............................. 1 

1.1.2. Yeminli Mali Müşavirler................................................... 1 

1.3. SM, SMMM ve YMM Olabilmenin Genel ve Özel Şartları............................. 2 

1.3.1. SM ve SMMM Genel Şartları............................................. 2 

1.3.2. Serbest Muhasebecilerin Özel Şartları ................................ 3 

1.3.3. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Özel Şartları ........... 3 

1.3.4 Yeminli Mali Müşavirin Özel Şartları ................................. 4 

1.4. SM, SMMM ve YMM Çalışma Konuları......................................................... 4 

1.4.1. Serbest Muhasebecilerin Çalışma Konuları ......................... 4 

1.4.2. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Çalışma Konusu ...... 5 

1.4.3. Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Konuları ..................... 5 

1.5. SM, SMMM ve YMM Sorumlulukları ............................................................. 6 

1.5.1. SM ve SMMM Sorumlulukları ........................................... 6 

1.5.2. YMM Sorumlulukları ........................................................ 7 

1.5.2.1.YMM’lerin Tastik İşleminden Doğan Hukuki Sorumluluğu............... 7 

1.5.2.2. Yönetmelikten Kaynaklanan Sorumluluk ........................................... 9 

1.5.2.3. Vergi Usul Kanunu’ndan Kaynaklanan Sorumluluk ........................ 10 

İKİNCİ BÖLÜM ...................................................................................................... 11 

VERGİ KAVRAMI VE GELİR İDARESİ GÖREVLERİ .................................. 11 

2.1. Vergi Kavramının Tanımı............................................................................... 11 

2.2. Vergilemeye İlişkin Temel Kavramlar............................................................ 13 

2.2.1. Verginin Konusu ............................................................ 13 

2.2.2. Vergiyi Doğuran Olay..................................................... 15 

2.2.2.1.Vergiyi Doğuran Olayın Önemi......................................................... 16

vii 

2.2.2.2.Verginin Konusu İle Vergiyi Doğuran Olayın İlişkisi....................... 17 

2.2.2.3. Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Vergiyi Doğuran Olay.............. 18 

2.2.2.4. Harcamalar Üzerinden Alınan Vergilerde Vergiyi Doğuran Olay.... 18 

2.2.3. Verginin Tarafları .......................................................... 18 

2.2.4. Vergi Mükellefi ve Ödevleri............................................ 19 

2.2.5. Vergi Sorumlusu ............................................................ 20 

2.2.5.1. Vergi Sorumlusu Kavramı ve Tanımı ............................................... 20 

2.2.5.2. Vergi Kesen Durumundaki Vergi Sorumlusu ................................... 21 

2.2.5.3. Fer’i Vergi Borçlusu Durumundaki Vergi Sorumlusu...................... 22 

2.2.5.4. Vergi Ödevlisi Durumundaki Vergi Sorumlusu ............................... 22 

2.3.1. Vergi İdaresinin Yapısı Ve Görevleri............................... 24 

2.3.1.1. Teşkilat ve Görevleri......................................................................... 25 

2.3.2. SM, SMMM ve YMM’lerin Mükellef İle Olan İlişkileri..... 26 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM .................................................................................................. 28 

ANKET ÇALIŞMASI VE ANALİZİ ..................................................................... 28 

3.1. Araştırmanın Amacı........................................................................................ 28 

3.2.1. Araştırmanın Sınırları ..................................................... 28 

3.3. Araştırmanın Metodolojisi .............................................................................. 29 

3.3.1. Evren (Ana Kütle) ve Örneklem....................................... 30 

3.3.2. Verilerin Toplanması ...................................................... 30 

3.4. Verilerin Analizi.............................................................................................. 31 

3.4.1. Araştırmanın Hipotezleri................................................. 31 

3.4.1.1. T Testi Hipotezleri ............................................................................ 31 

3.4.1.2. Meslek Mensuplarının Cinsiyete göre ikili karşılaştırmaları ............ 37 

3.4.1.3. Meslek Mensuplarının Yaşa Göre İkili Karşılaştırmaları ................. 48 

3.4.1.4. Meslek Mensuplarının Öğrenim Durumuna Göre İkili 

Karşılaştırmalar .............................................................................................. 61 

3.4.1.5. Meslek Mensuplarının Mesleki Unvanlarına Göre İkili 

Karşılaştırmalar .............................................................................................. 74 

3.4.1.6. Meslek Mensuplarının Mesleki Yıllarına Göre İkili 

Karşılaştırmalar ı............................................................................................ 85 

3.4.1.7. Meslek Mensuplarının İllere Göre İkili Karşılaştırmaları................. 99

viii 

SONUÇ.................................................................................................................... 111 

ÇALIŞMANIN KISITLAMALARI ..................................................................... 115 

ÖNERİLER ............................................................................................................ 116 

KAYNAKÇA .......................................................................................................... 117 

EKLER.................................................................................................................... 119 

ÖZGEÇMİŞ............................................................................................................ 121

ix 

TABLOLAR DİZİNİ 

Tablo 1. Independent Samples Test ....................................................................................... 35 

Tablo 2. Vergi Dairelerinin fiziki ortamın yeterliliğinin meslek mensuplarının 

cinsiyetine göre farklılıkları ................................................................................ 37 

Tablo 3. Vergi Dairesinde çalışan personelin davranışlarının meslek mensuplarının 


Tablo 4. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda verdiği hizmetin kalitesinin 

meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları ............................................ 38 

Tablo 5. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sayfasının anlaşılırlığı ve 

kullanılabilirliğinin meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları ............ 38 

Tablo 6. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi ile ilgili yaptığı hatırlatmalar ve 

yönlendirmelerin yeterliliğinin meslek mensuplarının cinsiyetine göre 

farklılıkları........................................................................................................... 39 

Tablo 7. Vergisel işlemlerin tamamının elektronik ortamdan yapılmasının 

vergilendirme hatalarını azaltacağının meslek mensuplarının cinsiyete göre 


Tablo 8. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yapmış olduğu vergi denetimlerinin yeterliliğinin 

meslek mensuplarının cinsiyete göre farklılıkları ............................................... 40 

Tablo 9. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kanuni defterleri e-defter uygulaması ile vergi 

kaybının azaltılabilirliği meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları..... 41 

Tablo 10. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi borçlarını elektronik ortamda bildirmesi 

vergi borçlarının zamanda ödenmesi konusundaki yararı meslek 

mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları......................................................... 41 

Tablo 11. Gelir İdaresi Başkanlığına zamanında ödenmeyen vergilerin ödemelerine 

yönelik çıkarılan tecil ve taksitlendirmelerin faydalı olacağı meslek 


Tablo 12. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda hizmet vermesiyle vergisel 

işlemler yönünden bürokrasiyi azalttığının meslek mensuplarının cinsiyetine 

göre farklılıkları................................................................................................... 42 


işlemlerde zaman tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının cinsiyetine 



işlemlerde meslek mensuplarına personel tasarrufu sağlandığının meslek 


Tablo 15. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından vergisel işlemlerin elektronik ortamda 

yapılması vergi dairelerine olan güveni arttırmasının meslek mensuplarının 


Tablo 16. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda vermiş olduğu hizmetlerin 

artması ile vergi kaybının azaldığının meslek mensuplarının cinsiyetine göre 


Tablo 17. Mükelleflerin bütün vergisel işlemlerini takip edebilecekleri tek bir sistemin 

olmasının yararlarının meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları ........ 45 

Tablo 18. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yapılacak yeniliklerde meslek odalarının 

görüşünün alınmasının faydasının meslek mensuplarının cinsiyetine göre 


Tablo 19. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın uygulamadaki değişiklikler konusunda meslek 

mensuplarını bilgilendirme faaliyetlerinin artırılmasının faydalarının meslek 

mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları......................................................... 46

Tablo 20. Mükelleflere yönelik karşılıklı görüşme ile vergi bilincinin artırılması ceza 

sistemi yerine bilgilendirme ve bilinçlendirme çabalarının faydalarının 

meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları ............................................ 47 

Tablo 21. Mükelleflerin durumunu yansıtmaları amacı ile mükellef meslek mensubu 

arasındaki ücret ilişkisinin ortadan kaldırılması vergi kayıp ve kaçaklarını 

azaltması yönünden faydasının meslek mensuplarının cinsiyetine göre 



yaşlarına göre farklılıkları ................................................................................... 48 


yaşlarına göre farklılıkları ................................................................................... 49 


meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları ............................................... 50 


kullanılabilirliğinin meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları ............... 50 


yönlendirmelerin yeterliliğinin meslek mensuplarının yaşlarına göre 


Tablo 27. Vergisel işlemlerin tamamının elektronik ortamdan yapılması vergisel 

hataları azaltacağının meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları ............ 51 


meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları ............................................... 52 


kaybının azaltılabilirliğinin meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları... 53 


vergi borçlarının zamanda ödenmesi konusundaki yararının meslek 

mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları............................................................ 53 

Tablo 31. Zamanında ödenmeyen vergilerin ödemelerine yönelik çıkarılan tecil ve 

taksitlendirmelerin faydalı olacağının meslek mensuplarının yaşlarına göre 



işlemlerde bürokrasiyi azalttığının meslek mensuplarının yaşlarına göre 



işlemlerde zaman tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının yaşlarına 



işlemlerde personel tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının yaşlarına 


Tablo 35. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda hizmet vermesi vergi 

dairelerine olan güvenin artmasının meslek mensuplarının yaşlarına göre 



artması ile vergi kaybının azaldığının meslek mensuplarının yaşlarına göre 


Tablo 37. Mükelleflerin bütün vergisel işlemlerini takip edebilecekleri elektronik 

sistemin olmasının yararının meslek mensuplarının yaşlarına göre 


Tablo 38. Gelir İdaresi Başkanlığınca yapılacak yeniliklerde meslek odalarının 

görüşünün alınmasının faydasının meslek mensuplarının yaşlarına göre 


x


mensuplarını bilgilendirme faaliyetlerini artırılmasının faydalarının meslek 


Tablo 40. Mükelleflere yönelik vergi bilincinin artırılması ceza sistemi yerine 

bilgilendirme ve bilinçlendirme çabalarının faydalarının meslek 




azaltması yönünden faydasının meslek mensuplarının yaşlarına göre 


Tablo 42. Vergi Dairesinin fiziki ortamın yeterliliğinin meslek mensuplarının öğrenim 

durumlarına göre farklılıkları .............................................................................. 61 

Tablo 43. Vergi Dairesi personelinin davranışının meslek mensuplarının öğrenim 



yeterliliğinin meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları ...... 62 

Tablo 45. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın İnternet sayfasının anlaşılırlığı ve 

kullanılabilirliğinin meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre 



yönlendirmelerin yeterliliğinin meslek mensuplarının öğrenim durumlarına 



vergilendirme hatalarını azaltacağının meslek mensuplarının öğrenim 



meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları............................ 65 

Tablo 49. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kanuni defterleri e-defter uygulaması vergi 

kaybını azaltabilirliğinin meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre 




mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları ........................................ 66 


taksitlendirmelerin faydalı olacağının meslek mensuplarının öğrenim 



işlemlerde bürokrasi azalttığının meslek mensuplarının öğrenim 



işlemlerde zaman tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının öğrenim 



işlemlerde personel tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının öğrenim 


Tablo 55. Vergisel işlemlerin elektronik ortamda yapılması Gelir İdaresi Başkanlığına 

olan güvenin artmasının meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre 



artması ile vergi kaybının azaldığının meslek mensuplarının öğrenim 


Tablo 57. Mükelleflerin bütün işlemlerini takip edebilecekleri sistemin olmasının 

yararının meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları ............ 71 

xi


görüşünün alınmasının faydasının meslek mensuplarının öğrenim 



mensuplarını bilgilendirme faaliyetlerinin artırılmasının faydalarını meslek 



bilgilendirme ve bilinçlendirme çabalarının faydalarını meslek 




azaltması yönünden faydasının meslek mensuplarının öğrenim durumlarına 


Tablo 62. Vergi Dairesinin fiziki ortamın yeterliliğinin meslek mensuplarının mesleki 

unvanlarına göre farklılıkları............................................................................... 74 

Tablo 63. Vergi Dairesi personelinin davranışının meslek mensuplarının mesleki 



meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları ............................. 75 


kullanılabilirliğinin meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre 



yönlendirmelerin yeterliliğinin meslek mensuplarının mesleki unvanlarına 


Tablo 67. Vergisel işlemlerin tamamının elektronik ortamdan yapılması vergisel 

hataları azaltacağının meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre 



meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları ............................. 77 

Tablo 69. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kanuni defterleri e-defter uygulaması vergi 

kaybını azaltabilirliğinin meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre 




mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları.......................................... 78 


taksitlendirmelerin faydalı olacağının meslek mensuplarının mesleki 



işlemlerde bürokrasiyi azalttığının meslek mensuplarının mesleki 



işlemlerde zaman tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının mesleki 



işlemlerde personel tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının mesleki 


Tablo 75. Vergisel işlemlerin elektronik ortamda yapılması ile Gelir İdaresi 

Başkanlığına olan güvenin artmasının meslek mensuplarının mesleki 


xii


artması ile vergi kaybının azaldığının meslek mensuplarının mesleki 


Tablo 77. Mükelleflerin bütün işlemlerini takip edebilecekleri sistemin olmasının 

yararının meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları .............. 82 


görüşünün alınmasının faydasının meslek mensuplarının mesleki 




mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları.......................................... 84 


bilgilendirme ve bilinçlendirme çabalarının faydaları meslek mensuplarının 

mesleki unvanlarına göre farklılıkları.................................................................. 84 



azaltması yönünden faydasının meslek mensuplarının mesleki unvanlarına 



meslekteki yıllarına göre farklılıkları .................................................................. 86 




meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları .............................. 87 


kullanılabilirliğinin meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre 



yönlendirmelerin yeterliliğinin meslek mensuplarının meslekteki yıllarına 



vergilendirme hatalarını azaltacağının meslek mensuplarının meslekteki 

yıllarına göre farklılıkları .................................................................................... 89 




kaybının azaltılabilirliğinin meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre 




mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları .......................................... 91 


yönelik çıkarılan tecil ve taksitlendirmelerin faydalı olacağının meslekteki 



işlemler yönünden bürokrasiyi azalttığının meslek mensuplarının meslekteki 



işlemlerde zaman tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının meslekteki 



işlemlerde meslek mensuplarına personel tasarrufu sağlandığının meslek 


xiii





artması ile vergi kaybının azaldığının meslek mensuplarının meslekteki 



olmasının yararlarının meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre 



görüşünün alınmasının faydasının meslek mensuplarının meslekteki 










azaltması yönünden faydasının meslek mensuplarının meslekteki yıllarına 


Tablo 102. Vergi Dairelerinin fiziki ortamın yeterliliğinin meslek mensuplarının illere 


Tablo 103. Vergi Dairesinde çalışan personelin davranışları meslek mensuplarının 

illerine göre farklılıkları ...................................................................................... 99 


meslek mensuplarının illere göre farklılıkları ................................................... 100 


kullanılabilirliğinin meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları ................ 100 


yönlendirmelerin yeterliliğinin meslek mensuplarının illerine göre 

farklılıkları......................................................................................................... 101 


vergilendirme hatalarını azaltacağının meslek mensuplarının illerine göre 


Tablo 108. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yapmış olduğu vergi denetimlerinin 

yeterliliğinin meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları........................... 102 


kaybının azaltılabilirliğinin meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları.... 103 



mensuplarının illerine göre farklılıkları............................................................. 103 


yönelik çıkarılan tecil ve taksitlendirmelerin faydalı olacağının meslek 



işlemler yönünden bürokrasiyi azalttığının meslek mensuplarının illerine 

göre farklılıkları................................................................................................. 104 


işlemlerde zaman tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının illerine göre 


xiv


işlemlerde meslek mensuplarına personel tasarrufu sağlandığının illerine 

göre farklılıkları................................................................................................. 106 



illerine göre farklılıkları .................................................................................... 106 


artması ile vergi kaybının azaldığının meslek mensuplarının illerine göre 



olmasının yararlarının meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları ............ 107 


görüşünün alınmasının faydasının meslek mensuplarının illerine göre 







meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları ................................................ 109 



azaltması yönünden faydasının meslek mensuplarının illerine göre 


xv

1 

BİRİNCİ BÖLÜM 

SM, SMMM VE YMM KAVRAMI 

1.1. SM, SMMM ve YMM Tanımı 

01.06.1989 Tarihli 3568 Sayılı Serbest Muhasebeciler Serbest Muhasebeci 

Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlik kanununa göre; 

Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavir işletmelerde 

faaliyetlerin ve işlemlerin sağlıklı ve güvenilir bir şekilde işleyişini sağlamak faaliyet 

sonuçlarını ilgili mevzuat çerçevesinde denetlemeye, değerlendirmeye tabi tutarak 

gerçek durumu ilgilerin ve resmi mercilerin istifadesine tarafsız bir şekilde sunmak 

ve yüksek mesleki standartları gerçekleştirmek üzere “Serbest Muhasebeci “, 

“Serbest Muhasebeci Mali Müşavir” ve “Yeminli Mali Müşavir” denir.(Kocahanoğlu 

1991,s11) 

1.1.1. Serbest Muhasebeci Ve Mali Müşavirler 

Bir işletmedeki finansal nitelikli işlemler ile ilgili olayları kaydeden, 

sınıflandıran, özetleyen, analiz eden yorumlayan ve sonuçları ilgililere raporlayan 

kişidir, 

• Bütçeleşme ve denetim amacıyla bilgi üreten kişidir, 

• Muhasebe politikalarını oluşturan kişidir, 

• Hesap planını oluşturan ve finansal raporları tasarlayan kişidir, 

• Muhasebe faaliyetleri yürüten kişidir, 

• Yönetimin gereksinim duyduğu özel raporları üreten kişidir ve 

• Vergi ile ilgili işlemleri yürüten ve beyannameleri düzenleyen kişidir. 

1.1.2. Yeminli Mali Müşavirler 

Yeminli Mali Müşavir; işletmelerin hesap, bilânço, defter kayıt ve belgelerini, 

vergi mevzuatı ve Tek Düzen Hesap Planı ile getirilen Muhasebe Sistemi Uygulama 

Tebliğleri yönünden inceleyen, inceleme sonuçlarını, Yeminli Mali Müşavir

2 

İnceleme ve Denetim Raporuna döken yarı resmi bir inceleme elemanıdır. Yeminli 

Mali Müşavir, incelediği firmaların hesap ve inceleme konularını rapora aktararak, 

ödenmesi gereken verginin doğruluğunu araştırmak suretiyle; bu işlemleri tasdik 

eden kişidir. 

• Denetim 

• Danışmanlık 

• Tasdik İşlemi yapan kişidir. 

Kanunda meslek mensupları yukarıda da ifade edildiği gibi üç grupta ele 

alınmaktadır. 

Serbest Muhasebeci ( SM ) 

Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavir( SMMM ) 

Yeminli Mali Müşavir ( YMM ) (Kocahanoğlu 1991,s12–15) 

1.3. SM, SMMM ve YMM Olabilmenin Genel ve Özel Şartları 

01.06.1989 Tarihli 3568 Sayılı Serbest Muhasebeciler Serbest Muhasebeci 

Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlik kanununa göre; 

1.3.1. SM ve SMMM Genel Şartları 

Madde 4 - Meslek mensubu olabilmenin genel şartları şunlardır: 

1. T.C. vatandaşı olmak (yabancı serbest muhasebeci malî müşavirler 

hakkındaki hüküm saklıdır). 

2. Medenî hakları kullanma ehliyetine sahip bulunmak. 

3. Kamu haklarından mahrum bulunmamak. 

4. Taksirli suçlar hariç olmak üzere; affa uğramış olsalar dahi ağır hapis 

veya 5 yıldan fazla hapis yahut zimmet, ihtilas, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, 

dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz 

kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık 

suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet

3 

sırlarını açığa vurma, vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına teşebbüs 

suçlarından dolayı hüküm giymiş bulunmamak. 

5. Ceza veya disiplin soruşturması sonucunda memuriyetten çıkarılmış 

olmamak. 

6. Meslek şeref ve haysiyetine uymayan durumları bulunmamak. 

1.3.2. Serbest Muhasebecilerin Özel Şartları 

(A/a) bendinde belirtilen konularda ön lisans seviyesinde öğrenim görmüş 

olanlar ile ticaret liseleri ve maliye meslek liselerinden mezun olanlar, staj şartını 

yerine getirmiş olmaları halinde, sınav şartı aranmaksızın sadece serbest muhasebeci 

unvanı ile çalışırlar. “Serbest muhasebeci malî müşavir” unvanını kullanamazlar ve 

Kanunun (2/A) maddesinin (b) ve (c) bentlerinde belirtilen işleri yapamazlar. Staj 

süresi ön lisans seviyesinde mezun olanlar için 4 yıl, ticaret liselerinden ve maliye 

meslek liselerinden mezun olanlar için 6 yıldır. 

1.3.3. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Özel Şartları 

Madde 5 - A Serbest muhasebeci malî müşavir olabilmek için aşağıdaki özel 

şartlar aranır. 

7. Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve 

siyasal bilimler dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya 

denkliği Yükseköğretim Kurumunca tasdik edilmiş yabancı 

yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olmak 

veya diğer öğretim kurumlarından lisans seviyesinde mezun olmakla 

beraber bu fıkrada belirtilen bilim dallarından lisansüstü seviyesinde 

diploma almış olmak. 

8. Staj amacıyla serbest muhasebeci malî müşavir veya yeminli malî 

müşavir yanında iki yıl çalışmış olmak. 

9. Serbest muhasebeci malî müşavirlik sınavını kazanmış olmak. 

10. Türkiye genelinde malî denetim yapan kamu bankalarının müfettişleri ile 

kanunları uyarınca vergi inceleme yetkisi almış olanlardan, bu yetkilerini 

aldıkları tarihten itibaren kamu kurum ve kuruluşlarında 8 yıllık hizmet

4 

süresini dolduranlar ile (a) bendinde sayılan konularda en az 8 yıl 

öğretim üyesi veya görevlisi olarak çalışmış bulunanlar için sınav şartı 

aranmaz. 

11. Serbest muhasebeci malî müşavirlik ruhsatını almış olmak. (3568 Sayılı 

Kanunun Madde 4,5) 

1.3.4 Yeminli Mali Müşavirin Özel Şartları 

Madde 9 - Yeminli malî müşavir olabilmek için : 

12. En az 10 yıl serbest muhasebeci malî müşavirlik yapmış olmak, 

13. Yeminli malî müşavirlik sınavını vermiş olmak, 

14. Yeminli malî müşavir ruhsatını almış olmak, şartları aranır. 

15. Şu kadar ki, kanunları uyarınca vergi inceleme yetkisi almış olanların, bu 

yetkiyi aldıkları tarihten itibaren kamu kurum ve kuruluşlarında geçen 

hizmet süreleri ile hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, 

kamu yönetimi ve siyasal bilimler dallarında öğretim üyeliği veya 

görevliliği yapmış olanların bu hizmetlerinde geçen süreleri serbest 

muhasebeci malî müşavirlikte geçmiş süre olarak kabul edilir. 

16. Kanunları uyarınca vergi inceleme yetkisi almış ve meslekî yeterlilik 

sınavını vermiş olanlar ile yukarıda sayılan konularda profesörlük unvanı 

almış bulunanlar için sınav şartı aranmaz.(3568 Sayılı Kanunun Madde9) 

1.4. SM, SMMM ve YMM Çalışma Konuları 

1.4.1. Serbest Muhasebecilerin Çalışma Konuları 

Serbest Muhasebeciler; gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerde şu 

işleri yaparlar: 

• Genel Kabul görmüş muhasebe ilkeleri ve ilgili mevzuat hükümleri 

gereğince defterleri tutmak. 

• Bilânço, kar/zarar tablosu, beyanname ve diğer belgeleri düzenlemek ve 

benzeri işleri yapmak.

5 

1.4.2. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Çalışma Konusu 

Aynı yasa ve yönetmelikle, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirin Çalışma 

Konuları olarak şunlar gösterilmiştir: 

Gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerde; 

• Genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ve ilgili mevzuat hükümleri 

gereğince, defterlerini tutmak, 

• Bilânço, kar-zarar tablolarını, beyanname ve diğer belgelerini 

düzenlemek, benzeri işleri yapmak. 

• Muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, 

• İşletmecilik ve muhasebe faaliyetlerini yürütme, mali kaynak bulma 

(finans), 

• Mali mevzuat (vergi mevzuatı) ve bunların uygulamaları işleri ile (b) de 

belirtilen konularda mali müşavirlik yapmak. İlgili işlerini düzenlemek 

veya bu konularda müşavirlik yapmak. 

·- (b) açıklanan konulara ait belgelere dayanarak; 

İnceleme ve tahlil yapmak, 

Denetim yapmak, 

Mali tablo ve beyannameleri düzenlemek, 

Mali tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş bildirmek, rapor ve 

benzer belgeler düzenlemek, 

Tahkim, bilirkişilik ve benzer işler yapmak. 

1.4.3. Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Konuları 

Aynı yasa ve ilgili yönetmelik hükümlerine göre yeminli mali müşavirlerin 

yapacakları işler şu şekilde belirtilmiştir: 

17. Gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işlemlerde; 

― Muhasebe sistemlerini kurmak ve geliştirmek,

6 

― İşletmecilik, muhasebecilik, mali kaynak bulma (finans), mali mevzuat 

(vergi mevzuatı) ve bunların uygulamaları ile ilgili işleri düzenlemek, 

― Bu konularda müşavirlik yapmak, 

18. Yukarıda belirtilen (a) konularla ilgili; 

― Belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, 

― Mali tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş bildirmek, 

rapor ve benzerini düzenlemek, 

― Tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmak, 

19. Mali Tabloların ve beyannamelerin; 

― Mevzuat hükümleri, 

― Muhasebe ilkeleri ve muhasebe standartlarına uygunluğu, 

― Hesapların denetim standartlarına uygunluğu, 

20. Yeminli mali müşavirler gerçek ve tüzel kişilerin veya bunların teşebbüs 

ve işletmelerinin mali tablolarının ve beyannamelerinin mevzuat 

hükümlerini, muhasebe prensipleri ile muhasebe standartlarına 

uygunluğunu ve hesapların denetim standartlarına göre incelendiğinde 

tasdik etmeli.(Türedi 2007 S:75.76), 

1.5. SM, SMMM ve YMM Sorumlulukları 

1.5.1. SM ve SMMM Sorumlulukları 

SM ve SMMM’lerin sorumluluklarına baktığımız zaman; mükellefler 

tarafından kendilerine ikraz edilen belgeleri yasal süresi içerisinde muhasebe sistemi 

uygulama genel tebliğleriyle, muhasebe kayıtlarına uygun ve zorunlu olarak kanuni 

defterlere kayıt edilmesinde ve mali tablolara aktarılmasından sorumludurlar. 

SM ve SMMM’lerin birde müşterek ve müteselsilen sorumluluğu vardır. 

Vergi Usul Kanununun mükerrer 227.maddesi değişmemiştir. Vergi Usul 

Kanununun 135 inci maddesinde sayılan vergi denetim elemanlarınca yapılan 

inceleme neticesinde bir matrah farkı ortaya çıktığı takdirde, vergi elemanları 

beyannameyi imzalamaya SM ve SMMM’ler sorumluluğun tespit ederek

7 

raporlarında belirteceklerdir. İnceleme raporunda denetim elemanları, bulunan 

matrah farkı ile meslek mensubunun sorumluluğu arasındaki ilişkiyi ortaya koyarak 

bu matrah farkıyla SM ve SMMM’nin sorumlu olup olmadığını açıkça belirtecektir. 

Müşterek sorumluluğun tespit edilmesi halinde, söz konusu inceleme raporlarının bir 

örneği denetim elemanlarınca meslek mensuplarının bağlı bulunduğu vergi dairesine 

ve disiplin cezası açısından da bağlı bulunduğu odaya bildirilir. 

1.5.2. YMM Sorumlulukları 

1.5.2.1.YMM’lerin Tastik İşleminden Doğan Hukuki Sorumluluğu 

3568 Sayılı Yasanın 12. maddesinde tasdik işleminden neyin kastedildiği 

belirtildikten sonar, “tasdik ve tasdikten doğan sorumluluk” konusu da 

düzenlenmiştir. 

Buna göre, YMM’ler yaptıkları tasdikin doğruluğundan sorumlu olacaklar, 

yaptıkları tasdikin doğru olmaması durumunda, tasdikin kapsamı ile sınırlı olmak 

üzere, zıyaa uğratılan vergilerden ve kesilecek cezalardan mükellefle birlikte 

müştereken ve müteselsilen sorumlu olacaklardır. Burada sorumluluğun doğması ve 

sorumluluğun kapsamı ve niteliği gibi iki önemli husus vardır. 

Sorumluluğun doğması, tasdik işleminin doğru olmamasına bağlanmıştır. 

Tasdik işlemiyle mali tabloların ve beyannamelerin mevzuat hükümlerine, muhasebe 

ilkeleri ile muhasebe standartlarına uygun olduğu ve hesapların denetim 

standartlarına göre incelendiği kabul edilmektedir. Tasdik ve tasdikten doğan 

sorumluluğu düzenleyen 3568 Sayılı Yasanın12. Maddesini gerekçesinde, “tasdikin 

doğru olmaması hususu”, tasdik edilen mali tabloların ve buna dayanarak teşkil eden 

defter ve belgelerde mevzuata aykırı bir durumun bulunmasına bağlanmıştır. 

Tasdikin doğru olmaması halinde, tasdikin kapsamı ile sınırlı olmak üzere 

zıyaa uğratılan vergilerden ve kesilecek cezalardan YMM mükellefle birlikte 

müştereken ve müteselsilen sorumludur. Bu sorumluluk Borçlar Kanununun tam 

teselsül hükümlerine göre belirlenecektir. Bu konu yönetmeliğin 20. maddesinde 

düzenlenmiştir.

8 

Borçlar kanunun 50. maddesinde düzenlenmiş olan bu husus, alacaklının 

alacağını birden fazla borçlunun her birinden talep edebilmesi anlamına gelir. Vergi 

Hukukunda müteselsil sorumluluk kanundan doğmaktadır. 

Vergi Hukukunda zincirleme sorumluluk yaratma, çabalarının somut bir 

örneğini oluşturan bu madde Anayasanın 73. maddesini oluşturan “vergi ödevi” 

hususunun amaçlarını aşan ve aştığı oranda da yanlış olan bu yöndeki düzenlemeler 

vergi alacağının tahsili amacını ön plana çıkarmaktadır. 

Yasadaki tasdikin doğruluğu kavramından, vergi zıyaa olmamasına bağlı 

olarak, tasdik için yasa, yönetmelik ve tebliğde belirlenen esaslara ve usullere göre 

hazırlanan rapordaki bilgilerin doğruluğu anlaşılmaktadır. Tasdikin doğruluğu 

üzerinde durulurken, YMM’nin tasdik raporunu hazırlarken gerekli özeni gösterip 

göstermediğinin araştırılması gerekir. Mesleki özen kavramı, vergi zıyaa olmadığı, 

ancak mesleki bir hatanın yapılması durumunda da YMM’nin sorumluluğunu 

gerektirecektir. 

Sözleşme gereği YMM tarafından düzenlenen tasdik raporunun “doğru 

olmaması” nedeniyle ortaya çıkan vergi kaybı ve cezalarının YMM ya da vergi 

mükellefi veya vergi sorumlularından birisi tarafından ödenmesi halinde diğerlerinin 

rücu hakkı oluşacaktır. Rücu hakkı Borçlar Kanununun 50. maddesinde 

düzenlenmiştir. Buna göre; “Hâkim, bunların birbiri aleyhine rücu hakkı olup 

olmadığını takdir ve icabında bu rücunun şümulünün derecesini tayin eder.” Hâkim 

bu yetkisini kullanırken tarafların kusurlarını araştıracak, kusurların ağırlık 

derecesine göre karar verecektir. YMM tam tasdik raporu ile “vergi kaybına sadece 

iştirak fiili ile neden olmuştur.” VUK’ ta iştirak, teşvik ve yardım sadece kaçakçılık 

suçları kapsamında düzenlenmiştir. YMM’lerin fiili VUK’ un kapsamındaki iştirak, 

teşvik ve yardım hükümleri içinde değerlendiriliyorsa sorumluluğu söz konusu 

olacaktır. Suçta ve cezada kanunilik ilkesi gereğince, suçlar ve cezalar ve bunlarla 

ilgili temel kavramlar yasa ile düzenlenmiştir, şeklindeki Anayasanın 38. maddesi 

gereğince Maliye ve Gümrük Bakanlığının bu konuda düzenleme yapma yetkisi 

yoktur. Anayasanın 124. maddesine göre; yönetmelikler bakanlıkların kendi görev 

alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve 

bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkarılabilir. Yasada yer almayan ve Anayasanın 38.

9 

maddesini ihlal eden “Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve 

Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmeliğin” 

iptali gerekmektedir. 

YMM’nin kusurunun kanıtlanması sadece vergi yönetimine ait değildir. 

Genelde kusurun kanıtlanması bundan zarar gören vergi mükellefi veya vergi 

sorumlusuna düşmektedir. 

1.5.2.2. Yönetmelikten Kaynaklanan Sorumluluk 

3568 Sayılı Yasanın 50. maddesi ile verilen yetkiye dayanılarak çıkarılan 

Maliye ve Gümrük Bakanlığı Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali 

Müşavir ve YMM’lerin Çalışma ve Usul Esasları Hakkındaki Yönetmelikte 

“sorumluluk” başlığını taşıyan 8. maddede, meslek mensuplarının sorumlulukları 

düzenlenmiş olup; bu düzenlemede, 

21. Meslek mensuplarının mesleği ifa ederken toplum ve devlete karşı 

sorumlu oldukları (Sosyal Sorumluluk) 

22. İşletme sahip ve yöneticilerine, isabetli karar verebilmeleri için doğru ve 

güvenilir bilgiler sağlayabilecekleri(işletme sahip ve yöneticilerine karşı 

sorumluluk) 

23. İlgili yönetmelikler çerçevesinde, eğitimde birbirine her türlü bilgiyi 

vermek sorumluluğunu taşıdıkları; mesleğin gelişmesi ve sağlam 

temellere oturtulması için aralarında gerekleri dayanışmayı 

kuracakları(meslektaşlara karşı sorumluluk) belirtilmiştir. 

Yönetmelikte ise, “hukuki sorumluluk” başlığını taşıyan 21. maddede ise, 

meslek mensuplarının verdikleri hizmet sırasında VUK’ ta yer alan iştirak, teşvik ve 

yardım hükümlerine uyan eylemleri nedeniyle sorumlu oldukları ve yasa ve 

yönetmeliklerde belirtilen ceza hükümlerinin ayrıca uygulanacağı belirtilmiştir. 

VUK’ ta yer alan iştirak, teşvik ve yardım sadece kaçakçılık(kaçakçılığa teşebbüste 

iştirak) suçuna ilişkin hükümler taşımaktadır. Dolayısıyla kaçakçılık suçu dışında 

meslek mensubunun iştirak, teşvik ve yardım nedeniyle hukuki sorumluluğuna 

gidilemeyecektir.

10 

1.5.2.3. Vergi Usul Kanunu’ndan Kaynaklanan Sorumluluk 

VUK’ un mükerrer 227. maddesiyle Maliye Bakanlığı; 

24. Vergi beyannamelerini 3568 Sayılı Yasaya göre yetki almış Serbest 

Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir veya YMM’ler 

tarafından imzalanması zorunluluğunu getirmeye; bu zorunluluğu 

beyanname çeşitleri, mükellef grupları ve faaliyet konuları itibariyle ayrı 

ayrı uygulatmaya; 

25. Vergi yasalarında yer alan muafiyet, istisna, yeniden değerleme, zarar 

mahsubu ve benzeri hükümlerden yararlanılmasını Maliye Bakanlığınca 

belirlenen koşullara uygun olarak Yeminli Mali Müşavirlerce 

düzenlenmiş tasdik raporu ibraz edilmesi koşuluna bağlamaya; ilişkin 

usul ve esasları belirlemeye yetkili kılınmıştır. 

213 Sayılı Yasanın 227. maddesi, bir yetki maddesidir ve Maliye Bakanlığı 

bu yetkisini,3568 Sayılı Kanunu 14 sıra no.lu Genel Tebliğ ve Vergi 

Beyannamelerinin Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerce 

İmzalanması Hakkında 1 sıra no.lu Genel Tebliğ ile kullanarak, vergi 

beyannamelerine imza ve tasdik zorunluluğu getirilen mükellefler ile imza ve tasdik 

yetkisi verilen meslek mensuplarını belirlemiştir. 

Bu Tebliğ düzenlemelerine göre; beyannamelerini meslek mensuplarına 

imzalatmamış sayılan mükellefler hakkında VUK hükümlerince gerekli cezai işlem 

yapılmakta ve re’sen takdir nedeni sayılmaktadır(VUK 30/8). 

YMM’lerin tasdikten doğan sorumluluğuna ilişkin, 3568 Sayılı kanunun 12. 

maddesi ve 213 Sayılı VUK’un mük.227. maddesi aynı konuyu düzenlemekle 

birlikte, ayrı amaç ve içeriktedirler. Birincisinde “doğruluk denetimi”, ikincisinde ise 

“uygunluk denetimi” öngörülmektedir. Mük.227. madde 12. maddeden farklı olarak, 

gecikme faizlerini de sorumluluk kapsamına almaktadır (Yılmaz 2004 s 

36.37.38.39.40)

11 

İKİNCİ BÖLÜM 

VERGİ KAVRAMI VE GELİR İDARESİ GÖREVLERİ 

2.1. Vergi Kavramının Tanımı 

Devlet, faaliyetlerini yürütebilmek için ihtiyaç duyduğu gelirleri çeşitli 

şekilde sağlayabilir. Daha önceleri mal ve hizmet şeklinde ayni olarak ödenen mali 

yükümlerin sık sık görülmüş olmasına karşılık, günümüzde nakdi olarak tahsil edilen 

kamu gelirlerinin başlıca kaynakları, bir yandan devletin vergileme yetkisi 

dolayısıyla zora dayanarak aldığı vergiler (gümrükler dâhil), harçlar, şerefiyeler, 

resimler vb. yollardan sağlanan gelirlerdir. 

Kamu gelirlerinin toplam hacmi ve bileşimi ile her bir gelir türünün yapısı, 

maliye politikasının amaçları göz önünde bulundurularak devletçe karşılaştırılır. 

Çağdaş devletin “mali sistemi”ni oluşturan bu çeşitli kaynakların en önemlisi 

vergilerdir. Her ülkenin mali sisteminin bileşimi, siyasal ve iktisadi koşullar, iktisadi 

sistem ve üretim tarzı ile sıkı ilişki halinde olmakla beraber, piyasa ekonomisine 

dayanan kapitalist ve karma ekonomi düzenindeki toplumlarda vergi gelirlerinin 

toplam devlet gelirlerine oranı %70’i aşmakta, hatta ileri derecede sanayileşmiş Batı 

ülkelerinde bu oran %90’a ulaşmaktadır. İşte her şeyden önce kamu hizmetlerinin 

finanse edilmesi için alınan bir çeşit gelir olan vergi, maliyecileri daima meşgul 

etmiştir. Vergiye karşı duyulan bu sürekli ilginin nedenini, tarihsel gelişim içinde 

vergilemenin niteliğinde, amaç ve fonksiyonlarında meydana gelen hızlı değişimin 

bu temel kamusal gelir aracına yeni koşullara göre yön vermeği zorunlu kılmasında 

ve özellikle vergi “kavramı”nın açık ve kesin bir şekilde tanımlanmasını 

güçleştirmesinde aramak gerekir. 

Vergi kavramı konusunda gerek eski, gerekse yeni mali literatürde tam bir 

görüş birliği olmayıp aksine verginin tanımı zamanın gereklerine ve tanımı yapan 

maliye yazarlarının benimsemiş oldukları devlet anlayışına göre değişmektedir. 

Gerçekten, daha önce açıklandığı üzere, rasyonalist- ferdiyetçi devlet görüşüne 

dayanan istifade teorisi taraflarına göre vergi, kamu hizmetlerinin karşılığı olarak 

özel kesimden kamu kesimine transfer edilen bir “bedel” olduğu halde, modern mali 

anlayışa daha yakın olan organik- kolektivist devlet görüşüne dayanan “fedakârlık”,

12 

“vazife” veya daha doğru bir ifadeyle “iktidar teorisi”ne göre vergi, devlet 

görevlerinin yerine getirilmesi için fertlerin- kamu hizmetlerinden yararlanma 

olanakları ve ölçüsü dikkate alınmaksızın- ödeme güçlerine göre tek taraflı olarak 

devletçe saptanan kayıtsız şartsız zorunlu ödemeler olarak kabul edilmektedir. 

Vergi kavramının bu bilimsel tanımlarına karşılık, Anayasamızın 73. 

maddesinde doğrudan verginin tanımı yapılmamış aksine “vergi ödevi” formüle 

edilerek “herkes kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi 

ödemekle yükümlüdür. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler ancak 

kanun ile konulur, değiştirilir veya kaldırılır” hükmü yer almıştır. Anayasa’nın bu 

hükmüne göre verginin başlıca özellikleri; kamu giderlerini karşılamak, 

yükümlülerin ödeme gücü ile orantılı olmak ve bir kanun ile alınmaktır. Türk vergi 

mevzuatında ve özellikle Vergi Usul Kanunu’nda verginin tanımı yapılmamıştır. 

Oysa Alman Vergi Usul Kanununda vergi kavramı, “herhangi bir hizmet karşılığı 

olmayan ve bir kamu tüzel kişisi tarafından gelir sağlamak üzere, kanunun vergiyi 

bağladığı olay ile ilişki halinde bulunan herkesten bir defalık veya devamlı olarak 

alınan para ödemeleridir.” 

Acaba, çağımızda “müdahaleci” ekonomik ve sosyal düzenin mevcut olduğu 

Batı ülkelerinde en önemli devlet geliri olan vergileri diğer kamusal gelirlerden 

ayıran temel özellikler nelerdir? Her şeyden önce vergi, matrahı, oranı ve ödeme 

şekli devletçe tek taraflı olarak saptanan ve kanunda belirtilen koşulların 

gerçekleşmesi halinde- yükümlülerin iradesi dikkate alınmaksızın- ekonomik 

birimler tarafından siyasal zorlama altında devlete yapılan kesin bir ödemedir. 

Verginin ”zora dayanması” temel bir ilke olmakla beraber, verginin cebri niteliğini 

“vergilemenin gerçekleştirilmesi için her türlü cebri tedbirlere başvurmanın zorunlu 

olduğu anlamında değil, aksine sadece bu tür ödemelerin gönüllü nitelikte olmadığı, 

esasıyla verginin esası, şekli ve miktarının kamu otoritesince tek taraflı olarak 

belirlendiği” şeklinde anlamak gerekir. “Cebir sadece, en yüksek otorite olan 

devletin egemenlik hakkından doğan ve vergi tahsilinin gerçekleştirilmesinde 

kullanılan son araçtır.” 

Verginin ikinci temel özelliği, yükümlü tarafından bir karşılık isteme hakkını 

vermeyen şartsız bir kamusal yükümlülük olmasıdır. Gerçi, vergi yükümlüsünün

13 

fiilen devletçe yapılan hizmetlerden yararlanması mümkündür; fakat vergi ödeyicisi 

kamu hizmetlerinden faydalanma hakkını “yükümlü” sıfatıyla değil, “vatandaş” 

olarak elde etmektedir. Diğer yandan, toplu olarak da vergi ödemeleri ile kamu 

hizmetleri (güvenlik, adalet, eğitim vs.) arasında direkt bir ilişkinin mevcut olduğu 

söylenemez; çünkü vergiler ile sadece kamu hizmetlerinin gerektirdiği giderler 

karşılanmamakta, aksine konjonktür politikasına, sosyal politikaya ve büyüme 

politikasına ilişkin amaçlarda izlenmektedir. Bu nedenle, G. Schmölders, vergiyi 

“karşılık esasına dayanmayan cebri bir yükümlülük” olarak tanımlamaktadır. Ancak, 

verginin “karşılıksız olması, vergi ödemelerinin gerçek nedeninin düzenli ve anlamlı 

bir müşterek hayat için zorunlu olan devletin varlığı (verginin mali gayesi) olduğu 

gerçeğini görmeye engel olamaz.(Turan 1993 S:20.21.22.23) 

2.2. Vergilemeye İlişkin Temel Kavramlar 

2.2.1. Verginin Konusu 

Verginin konusu, üzerine vergi konulan ve bu nedenle doğrudan ya da dolaylı 

bir şekilde verginin kaynağını oluşturan ekonomik unsurdur. Vergi borcunun 

doğumuna neden olan ekonomik unsurlar verginin konusunu oluşturmaktadır. 

Verginin konusu genel ve soyut bir kavramdır. Vergi kanunları genellikle vergi 

kavramlarını tanımlamaktadır. Ancak verginin konusunu belirleyen genel bir tanım 

getirilmemiştir. Kanun koyucu her vergi için konuyu belirtmeyi uygun bulmuştur. 

Böylece her vergi kanunun genellikle ilk maddelerinde o verginin konusu 

belirtilmiştir. Verginin konusu verginin temel öğelerindendir. Konusu belli olmayan 

bir verginin konulması ve alınması mümkün değildir. Verginin kanuniliği ilkesi 

gereği verginin konusunun belirtilmesi şarttır. 

Vergi kanunları genellikle konularına uygun adlar taşımaktadırlar. Örneğin, 

Gelir Vergisi Kanunu, Kurumlar Vergisi Kanunu, Damga Vergisi Kanunu, Emlak 

Vergisi Kanunu, Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu, 

Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu. Bu kanunların genellikle l. Maddelerinde 

verginin konusu açıkça ifade edilmektedir. 

Vergiyi doğuran olay Vergi Usul Kanununun 19. maddesinde şu şekilde 

tanımlanmaktadır. "Vergi alacağı vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın

14 

vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar." Vergiler kişilerin ekonomik 

güçlerine bağlı olarak alınmaktadır. Vergi ödeme gücü şeklinde de ifade edilen bu 

güç kişinin kendi gelir ve servetiyle orantılı olarak ödeyebileceği vergi miktarıdır. 

Başka bir ifade ile vergi ödeme gücü, kişinin kendisinin ve ailesinin geçimini 

sağlamaya yetecek kadar olan gelirinin üstündeki gelirdir. Yani asgari geçim 

düzeyinin üstündeki gelirler ve servetler kişinin vergi ödeme gücünü gösterir. Bir 

kişinin kamu hizmetlerinden faydalanma miktarı arttıkça o kişinin gelir ve servetinde 

de artış görülür ve bu durumda da ödeyeceği vergi miktarı ve türü de değişmektedir. 

Verginin konusu verginin neyin üzerinden hesaplandığını ve alındığını ifade 

eder. Vergilerin alındığı yerlere göre vergi konusu üç başlıkta karşımıza çıkmaktadır: 

― Gelir 

― Servet 

― Tüketim (harcama) 

Gelir: Kişinin çalışması karşılığında ve çalışma dışında elde ettiği her türlü 

kazançlarıdır. Kişinin geliri, o kişinin vergi ödeme gücünü gösteren en önemli 

göstergesidir. Geliri yüksek olan bir kişinin ödeme gücü geliri düşük olan kişiye göre 

daha fazladır. Gelir kişilerin harcama ve servetlerinde de etkilidir. Gelir arttıkça 

kişilerin harcama güçleri ve servetleri de artmaktadır. Her ne kadar gelir, vergi 

ödeme gücünü belirlemede çok önemli bir unsur olsa da gelirlerin tamamının 

vergilendirilmesi mümkün değildir. Gelir kaynaklarının yapılarının birbirinden farklı 

olması, kişilerin ve aile yapılarının farklılığı, farklı türde gelir unsurlarından 

oluşması vb. nedenlerde sadece gelirlerin vergilendirilmesi yeterli olmamaktadır. 

Servet: Servet, kişinin gelirinin tüketilmemiş biriktirilmiş olan kısmıdır. 

Servet vergi ödeme gücünün belirlenmesinde önemli bir göstergedir. Vergiyi 

doğuran olaylardan bir diğeri de servettir. Servet genellikle mal ve mülk şeklinde 

oluşturulur. Servetin büyüklüğüne ve çokluğuna göre kişinin vergi borcu 

belirlenmektedir.. Serveti çok olan kişinin vergi borcu serveti daha az olan kişiye 

göre daha fazladır. Bir kişinin ödeyeceği vergi gücü bir yıl boyunca sahip olduğu 

servet ve tabi ki geliri üzerinden hesaplanmaktadır. Servete sahip olma isteği 

kişilerin geleceğe dair bir güvence oluşturma ihtiyaçlarından kaynaklanmaktadır. Bu 

duygu ile harcanmayan gelirler servet olarak karşımıza çıkarken, servet de ayrıca

15 

vergi konusu olarak kabul edilmektedir. Yani kişilerin elde ettiği gelirler gelir olarak 

vergilendirilirken, aynı zamanda gelirin harcanmayan kısmı da servet olarak 

vergilendirilmektedir. 

Harcama: Harcama, para ya da para ile ifade edilebilen iktisadi değerlerin 

bir amaç doğrultusunda elden çıkartılmasıdır. Gelirin, ihtiyaçları karşılamak üzere 

çeşitli mal ve hizmetleri satın almak ya da bir takım faaliyetlerden faydalanmak 

amacıyla elden çıkarılan kısmıdır. Harcama gerçekleştirildiği anda vergiye konu 

olmaktadır. Harcama bir taraftan tüketim olarak vergilendirilirken, aynı anda servete 

de dönüşebilmektedir. Yani bir harcama aynı zamanda serveti oluşturabilmektedir. 

Bu durumda harcamalar hem tüketim hem de servet vergilerine kaynak olurlar. 

Harcamaların vergilendirilmesi kişileri tasarrufa teşvik eder. Tasarruf da bir şekilde 

karşımıza vergi konusu olarak tekrar çıkar. Harcamaların vergilendirilmesi, 

vergilerin tahsili ve takibi gelirlerin vergilendirilmesine göre daha kolaydır. 

(http://muhasebedersleri.com/butce-vergi/vergi.html ) 

2.2.2. Vergiyi Doğuran Olay 

Verginin iki tarafı bulunmaktadır. Birisi alacaklısı, diğeri borçlusu. Verginin 

alacaklısı, devlettir. Alacak, devletin değişik birimleri arasında vergi tahsilâtı 

açısından yetki dağılımı yapılmıştır. Bazı vergilerin alacaklısı, yerel yönetimler 

olmuştur. Ancak, bu yönetimler de devlet örgütünün birimleri olduklarından verginin 

alacaklısı devlettir. Verginin borçlusu ise yükümlü ve vergi sorumlusudur.(Yılmaz 

2008 s.28) 

Vergiyi doğuran olay, 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 19. maddesinde 

aşağıdaki gibi tanımlanmıştır: 

“Vergi alacağı, vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu 

veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar” 

Vergi alacağı mükellef bakımından vergi borcunu teşkil eder. 

Maddi vergi kanunlarında vergi alacağının doğması için belirtilen olayın 

meydana gelip gelmediğine, 

Vergi kanunlarında olayın tespiti, hukuki durumun tekemmülüne bağlanmış 

ise, hukuki durumun meydana gelip gelmediğine göre değerlendirilecektir.

16 

Gelir vergisinin konusu, gerçek kişilerin elde ettiği gelirlerdir. Gerçek 

kişilerin elde ettiği gelirler, gelir vergisine tabidir. Gerçek kişinin gelir elde etmesi 

halinde, vergiyi doğuran olay meydana gelecektir. 

Vergiyi doğuran olay, ekonomik olay veya işlem ile hukuki durumun 

gerçekleşmesine bağlı olarak meydana gelmektedir. Dolayısıyla, olay meydana 

geldikten sonra, olayın değişmesi ya da ortadan kalkması halinde bu durumda 

yapılan vergilendirme işlemlerinin düzeltilip düzeltilemeyeceği tartışmalıdır. 

2.2.2.1.Vergiyi Doğuran Olayın Önemi 

Vergiyi doğuran olayın tespit edilmesinin vergilendirme açısından önemi 

büyüktür. Keza; devletin vergi alacağı vergiyi doğuran olayla birlikte başlamaktadır. 

Mükellef için vergi borcu, devlet için vergi alacağı şeklindeki ilişki vergiyi doğuran 

olayın ortaya çıkması ile başlamaktadır. 

Vergi borcunun doğması için verginin konusunun var olması gerekli fakat 

yeterli bir şart değildir. Vergi borcunun ortaya çıkması için hem verginin konusunun 

olması hem de vergiyi doğuran olayın ortaya çıkması gerekir. Vergi yükümlüsünün, 

verginin konusu ile kanunun öngördüğü biçimiyle ilişkiye girmesi gerekir. 

Vergi borcunun doğumu ile ilgili olarak iki görüş bulunmaktadır. Bunlardan 

birincisine göre vergi borcu, vergi dairesinin tarh ve tahakkuk işlemiyle doğar. Diğer 

görüşe göre ise vergi borcu, vergiyi doğuran olayın ortaya çıkması ile doğar. Vergi 

borcunun doğumu için verginin o kişi veya kurum açısından tarh edilmesi de 

gerekmektedir. Bu durumda vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi vergi borcunun 

doğumu için ön koşul olmaktadır. Başka bir ifadeyle vergi borcunun doğması için 

vergiyi doğuran olay gerekli şarttır fakat yeterli şart değildir. 

Vergiyi doğuran olay başka bir ifade ile soyut norm olan vergi kanunlarının 

somut norm olan bir alım-satım, hizmetin görülmesi, ithalat, ivazsız el değiştirmeler, 

kiralamalar gibi olaylara uygulanması sonucunda nakden veya kayden gerçekleşen 

zenginleşmelerdir. Bu bağlamda Kanun hükmü vergilendirme olayının hukuki 

sebebini, vergiyi doğuran olay ise maddi sebebini oluşturmaktadır. 

Vergiyi doğuran olayın vergi hukukunda önemli olmasının çeşitli nedenleri 

vardır; her şeyden önce vergi alacağının doğabilmesi için vergiyi doğuran bir olaya

17 

ihtiyaç vardır. Vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi, mükellefe düşen ödevlerin 

yerine getirilmesi ve vergi idaresinin vergilendirmeye ilişkin yetkilerini kullanması 

bakımından büyük öneme sahiptir. Vergiyi doğuran olay, vergi kanunlarımızda ayrı 

ayrı belirtilmiştir. Bunlar çalışmanın devamında sunulmuştur. 

Vergilendirme sürecinin başlangıcında ve bitişinde vergiyi doğuran olayın 

etkisi vardır. Keza, vergiyi doğuran olayın doğru tespit edilememesi durumunda 

tahakkuk zamanaşımı ve tahsil zamanaşımı sürelerini sağlıklı olarak bilebilmek 

mümkün olmayacaktır. Vergiyi doğuran olayın emlak ve veraset intikal vergisi hariç 

diğer vergilerde 5 yıl içinde idare tarafından tarh ve tahakkuk ettirilememesi 

durumunda vergi zamanaşımına uğramaktadır. Zamanaşımı ile vergiyi doğuran olay 

ilişkisini basit bir örnekle gösterecek olursak; örneğin bir tüccar 31 Aralık’ta elde 

ettiği kazancını 3 ay sonra yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil ederken bir gün 

sonra yani 1 Ocak’ta elde ettiği kazancı yaklaşık 15 ay sonra beyan etmektedir. 

Dolayısıyla verginin vadesi ve zamanaşımı müessesesinin başlaması açısından 

vergiyi doğuran olayın büyük önemi bulunmaktadır. 

Vergiyi doğuran olayın belirlenmesi aşağıda belirtilen sebeplerden dolayı 

önem taşımaktadır: 

― Beyanname, ödeme ve bildirime ilişkin sürelerin belirlenmesi, 

― Cezaların tatbiki, 

― Gecikme faizi, 

― Zamanaşımı, 

― Tarh ve tahakkuka ilişkin hükümlerin uygulanması. 

2.2.2.2.Verginin Konusu İle Vergiyi Doğuran Olayın İlişkisi 

Her verginin bir konusu vardır. Bu; bir mal, bir hizmet veya işlem olabilir. 

Vergi bunlar üzerinden alınır ve bu yapılırken gelir üzerinden, harcamalar üzerinden 

ve servet üzerinden alınan vergiler şeklinde sınıflandırılır. Bununla birlikte verginin 

mükellefleri mal, hizmet veya işlem değildir. Verginin mükellefi, vergi konusu ile 

Vergi Kanunları’nın belirttiği şekilde ilişkiye giren kişi veya kurumlardır. Vergi 

borcu, verginin konusu ile kişi ve kurumlar arasındaki ilişkiler sonucunda ortaya

18 

çıkar. Vergi Kanunlarında zikredilen bir malın elde edilmesi, hizmetin görülmesi, 

alım veya satımı, mülkiyetin değişmesi, ölüm gibi durumlar vergiyi doğuran olay 

olarak gösterilebilir. Bunun yanında vergiyi doğuran olay; bir akit, bir durum, bir 

üretim, bir tüketim, bir olay da olabilir. Özetle vergiyi doğuran olay, verginin konusu 

ile verginin mükellefi arasında bağlantı kurulmasını sağlayan olaydır. 

2.2.2.3. Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Vergiyi Doğuran Olay 

Türk vergi sisteminde gelir üzerinden alınan vergiler Gelir ve Kurumlar 

Vergileridir. Bu vergilerde gelirin elde edilmesi vergiyi doğuran olay olarak kabul 

edilmiştir. Gelir vergisinde yedi tür kazanç unsuru vardır. Ticari ve zirai kazançlarda 

tahakkuk esası kabul edilmiştir. Dolayısıyla bu kazançlarda vergi borcunun doğması 

gelirin tahakkukuna bağlamıştır. Bir Danıştay Kararı’na göre; Ticari kazançta vergiyi 

doğuran olay, malın satışı veya alacağın doğmasıyla tekemmül eder. Bunun yanında 

serbest meslek kazançlarında ve gayrimenkul sermaye iratlarında tahsil esası kabul 

edilmiştir. Başka bir deyişle bunlarda nakden veya hesaben tahsilât işlemi 

gerçekleşmeden vergiyi doğuran olay doğmamış sayılır. 

2.2.2.4. Harcamalar Üzerinden Alınan Vergilerde Vergiyi Doğuran Olay 

Bu başlık altında Türk vergi sisteminde yer alan harcamalar üzerinden alınan 

vergiler içerisinde sayılan; Katma Değer Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Damga 

Vergisi, Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi, Özel İletişim Vergisi, Şans Oyunları 

Vergisi ve Gümrük Vergisinde vergiyi doğuran olaylar anlatılacaktır. (KILDİŞ 

Y.Türk Vergi Hukukunda Vergiyi Doğuran Olay “E-Yaklaşım / Nisan 2006 / Sayı: 

33) 

2.2.3. Verginin Tarafları 

Vergilemede iki taraf bulunur. Bunlardan birisi verginin borçlusu iken diğeri 

ise verginin alacaklısıdır. Verginin alacaklısı, vergilendirme yetkisine sahip olan 

devlettir. Devlet vergilendirme yetkisini bazı kamu kuruluşlarına da devredebilir. 

Vergilendirme yetkisi devletçe yerel yönetimlere, bağımsız kamu kuruluşlarına ve 

merkezi yönetimlere tanınsa bile vergi alacaklısı yine de devlettir.

19 

Verginin borçlusu vergiyi ödemekle yükümlü olan mükellef ve sorumlu 

kişilerdir. Mükellef (yükümlü), VUK’ ya göre "vergi kanunlarına göre kendisine 

vergi borcu terettüp eden gerçek veya tüzel kişidir" (Madde 8/1) Mükellefin en 

önemli unsuru vergi borcunu ödemesidir. Buna maddi mükellefiyet de denir. Bunun 

yanında mükellefin defter tutmak, onaylatmak, işe başlamayı ve bırakmayı bildirme, 

beyanname verme, defter ve belgeleri saklama ve gerektiğinde gösterme gibi 

ödevleri vardır. Bu tür mükellefiyet de biçimsel mükellefiyet olarak adlandırılır. 

Mükellefi hem vergi borcunu ödeyen hem de kanunlarla kendisine verilen biçimsel 

görevleri yerine getiren kişi olarak ele almak gerekmektedir. 

Vergi sorumlusu, gerçek mükellef olmamakla birlikte, gerçek mükelleflerle 

olan ilişkileri dolayısıyla vergi kanunlarının gösterdiği hallerde, verginin 

hesaplanarak kesilmesi ve vergi dairesine ödenmesi veya diğer bazı işlerin yapılması 

(defter tutma, beyanname verme vb.) mecburiyeti olan üçüncü kişilere denir. 

Kısacası verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan 

kişidir. Buradaki sorumluluk başkasının borcundan dolayı sorumluluktur. Vergi 

sorumlusu yaptığı işler dolayısıyla mükellefe çok benzemekle birlikte ondan 

farklıdır. Vergi sorumlusu verginin borçlusu değildir. Verginin asıl borçlusu 

mükelleftir. Vergi sorumlusu asıl vergi borçlusu olan mükellef adına ve onun 

ekonomik değerlerinden vergi keserek vergi dairesine ödemektedir. 

2.2.4. Vergi Mükellefi ve Ödevleri 

Vergi hukukunda mükellefin ödevleri, maddi vergi ödevi ve şekli vergi 

ödevleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Maddi vergi ödevi, vergi borcunun kanuna 

uygun olarak ödenmesidir. Şekli vergi ödevleri ise, biçimsel ve usule ilişkin 

ödevlerdir. 

Şekli vergi ödevleri aşağıdaki gibidir; 

Bildirimler: Mükellefler, işe başlama, işin bırakılması ve iş değişikliklerini 

vergi dairesine önceden bildirmek zorundadırlar. 

Defter Tutma; Mükelleflerin vergiye tabi kazançlarının tespit edilmesi için 

faaliyetlerini bir sistem içerisinde kayıt etmeleri gerekmektedir. Bu kayıtlar kanunda 

öngörülen deftere yapılmaktadır.

20 

Belge Düzenine Uyma; Vergi Usul Kanunu’nun 229–242. maddeleri 

arasında, düzenlenmesi zorunlu olan belgeler mükellef türleri itibariyle tek tek 

belirlenmiştir. 

Defter ve Belgeleri Muhafaza ve İbraz; (VUK m.253–256) Düzenlenmesi 

zorunlu olan ve tutulması zorunlu olan defterler, düzenlendikleri veya tutuldukları 

takvim yılını izleyen yılın başından itibaren 5 yıl saklanmak zorundadır. Bu defter 

veya belgelerin beş yıl boyunca, vergilendirme işlemlerinde görevli olanlarca 

istenmesi durumunda bunlara ibraz edilmeleri gerekmektedir. 

Elektronik Cihaz Kullanma ve Beyanname Verme; Mükellefler; Maliye 

Bakanlığı’nın belirlediği kurallar çerçevesinde ödeme kaydedici cihaz kullanma 

kanunda öngörülen sürelerde beyanname vermek zorundadırlar.(Ünsal 2008 S:16,17) 

2.2.5. Vergi Sorumlusu 

2.2.5.1. Vergi Sorumlusu Kavramı ve Tanımı 

Vergi hukuku alanında “sorumluluk” kavramı, kendisi mükellef olmadığı 

halde, onunla olan ilişkisi nedeniyle vergilendirme ile ilgili maddi ve/veya şekli 

ödevlerin yerine getirilmesinden üçüncü kişileri de sorumlu tutmak için 

kullanılmaktadır. Nitekim VUK’un 8/2. maddesinde “Vergi sorumlusu, verginin 

ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir” şeklinde 

tanımlanmıştır. Burada vergi sorumlusunun tanımı genel olarak yapılmış olup, bazı 

hallerde mükellef adına kesilen verginin vergi dairesine yatırılmasından sorumlu 

tutulan kişiyi, bazı hallerde asıl vergi borçlusu ile birlikte veya onun yerine geçerek 

vergiyi kendi malvarlığından ödemek durumundan olan kişiyi, bazı hallerde ise 

vergileme ile ilgili ödevlerin doğru bir şekilde yerine getirilmesinden sorumlu tutulan 

kişiyi ifade etmektedir. Dolayısıyla, vergi sorumlusu kavramını; 

1. başkasının vergisini keserek ödemekten sorumlu olanları ifade eden vergi 

kesen durumundaki vergi sorumlusu, 

2. başkasının vergisini kendi malvarlığından ödemekten sorumlu olanları 

ifade eden fer’i vergi borçlusu durumundaki vergi sorumlusu ve

21 

3. başkasının şekli vergi ödevlerini doğru yapmaktan sorumlu olanları ifade 

eden vergi ödevlisi durumundaki vergi sorumlusu şeklinde üç başlık 

altında incelemekte yarar vardır. 

2.2.5.2. Vergi Kesen Durumundaki Vergi Sorumlusu 

Başkasının vergisini keserek ödemekten sorumlu olan vergi sorumlusu, 

mükellef adına vergi ödeme ödevini yerine getirmesi açısından vergi dairesine karşı 

muhatap olan kişiyi ifade etmektedir. Vergi sorumlusu, asıl mükellefe yaptığı 

ödemelerden hesapladığı vergiyi keserek alacaklı vergi dairesine onun adına 

yatırmaktadır. “Vergi kesen” durumundaki vergi sorumlusu, sadece teknik anlamda 

vergi sorumluluğunu üstlenmiş olup, esasında “aracı ödeyici” veya “maliyenin fahri 

tahsildarı” niteliğini taşımaktadır. Örneğin, GVK’nın 94. maddesi ve KVK’nın 24. 

maddesine göre bir kısım gerçek ve tüzel kişiler, yanlarında çalıştırdıkları kişilere 

ödedikleri ücretlerden veya başkalarına yaptıkları ödemelerden vergi kesintisi yapıp, 

alacaklı vergi dairesine ödemekten sorumlu tutulmuştur. Vergi hukukunda bu 

niteliklerde bir vergi sorumlusunun kullanılmasının amacı “vergi alacağının 

kolaylıkla ve en az masrafla tahsilini sağlamaktır”. Böylece, vergi dairesi binlerce 

mükellefin vergilendirilmesiyle uğraşmak yerine, onlarla ilişki içinde olan ve 

ödemede bulunan az sayıdaki kişileri muhatap alarak, verginin bunlar tarafından 

vergi dairesine ödenmesi imkânını elde etmektedir. Vergiyi doğuran olay, vergi 

kesen konumundaki vergi sorumlusunun kişiliğinde gerçekleşmez; vergi sorumlusu 

mükellefle girdiği ekonomik ilişkinin bir uzantısı olarak onun malvarlığından 

vergileri kesip vergi dairesine yatırır. Dolayısıyla, vergi sorumlusunun malvarlığında 

bir azalma olmaz, hatta verginin kesildiği ve vergi dairesine ödendiği zaman 

aralığında bunları kullanma imkânı söz konusu olur. Bu durumdaki vergi 

sorumlusunun sorumluluğu, başkasının vergisini kesip ödemeden dolayı 

sorumluluktur. Vergi dairesi ile olan ilişkisinde, sorumlu vergilerin kesilmesi ve 

yatırılması açısından borçlu durumundadır. Asıl mükellef ile arasındaki ilişkide ise, 

sorumlu, vergi dairesine ödemiş olduğu vergileri kesmemesi halinde, vergi borcu için 

mükellefe rücu edebilmektedir.

22 

2.2.5.3. Fer’i Vergi Borçlusu Durumundaki Vergi Sorumlusu 

Başkasının vergisini kendi malvarlığından ödemekten sorumlu olan vergi 

sorumlusu, asıl mükellefle birlikte veya onun yerine geçerek vergi borcunu kendi 

malvarlığından ödemek zorunda kalan kişiyi ifade etmektedir. Vergiyi doğuran 

olayla ilgisi olmadığı halde, asıl vergi borçlusu ile birlikte veya onun yerine vergiyi 

kendi malvarlığından ödeyen vergi sorumlusuna “fer’i vergi borçlusu” da 

denilmektedir. Vergi hukukunda bu niteliklerde bir vergi sorumlusunun 

kullanılmasının amacı “vergi alacağını güvence altına almaktır”. Bu durumda, vergi 

dairesi asıl vergi borçlusu olan mükelleften vergiyi alamama ihtimaline karşı, bu 

verginin ödenmesinden üçüncü kişileri de sorumlu tutmaktadır. Örneğin VUK’un 10. 

maddesine göre kanuni temsilcilerin sorumluluğu, VUK’un 12. maddesine göre 

mirasçıların sorumluluğu, KVK’nın 34. maddesine göre tasfiye memurlarının 

sorumluluğu, KVK’nın 39. maddesine göre işi devralanların sorumluluğu, 

AATUHK’nın 57. maddesine göre kefillerin sorumluluğu bu nitelikte bir 

sorumluluktur. 

Vergiyi doğuran olay, fer’i vergi borçlusu konumundaki vergi sorumlusunun 

kişiliğinde gerçekleşmez, ancak vergi sorumlusu kendi malvarlığından vergileri 

ödemek zorundadır. Fer’i vergi borçlusu konumundaki vergi sorumlusunun 

sorumluluğu mükellefle olan hukuki ilişki veya yapılan işlem nedeniyle vergi 

borcunu kendi malvarlığından ödemeyi ifade etmektedir. 

2.2.5.4. Vergi Ödevlisi Durumundaki Vergi Sorumlusu 

Başkasının şekli vergi ödevlerinin doğru yapılmasından sorumlu olan vergi 

sorumlusu, mükellefle ilgili bir işlem yapılması veya onun şekli ödevlerinin yerine 

getirilmesi sırasında vergi kanunları ve diğer kanunlarda belirlenen usul ve esaslara 

uygun hareket etmekten sorumlu tutulan kişileri ifade etmektedir. Bu konumdaki 

vergi sorumlusu, asıl mükellefin şekli vergi ödevlerinin doğru yapılması 

sorumluluğunu üstlenmiş olup, “vergi ödevlisi” niteliğini taşımaktadır. Vergi 

hukukunda bu niteliklerde bir vergi sorumlusunun kullanılmasının amacı “mükellefle 

ilgili şekli ödevlerin doğru ve eksiksiz yapılmasını sağlamaktır”. Vergi ödevlisi 

niteliğini taşıyan vergi sorumluları iki grupta toplanabilir. Birincisi, mükellefin 

ödevlerinin tam ve eksiksiz olarak yerine getirildiğini kontrol etme ödevi verilenler.

23 

İkincisi, 3568 sayılı kanuna göre yetki almış serbest muhasebeci, serbest muhasebeci 

mali müşavir ve yeminli mali müşavirler. 

Bazı hallerde, mükellef tarafından vergiye ilişkin ödevlerin eksiksiz, 

zamanında ve usule uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak ve bu ödevlerini 

kanuna uygun olarak yerine getirmeyenleri tespit etmek amacıyla vergi borcuyla 

hiçbir ilişkisi olmayan kişi, kurum ve kuruluşlara mükellefin ödevlerinin tam ve 

eksiksiz olarak yerine getirildiğini kontrol etmeyi içeren tamamen biçimsel nitelikte 

bir sorumluluk yüklenmiştir. Örneğin, MTVK’nın 13. maddesi, Damga Vergisi 

Kanunu’nun 27. maddesi ve Harçlar Kanunu’nun 128. maddesi gibi maddelerle 

noter, trafik, tapu, banka, belediye gibi kurumlara mükelleflerin vergi ödevlerinin 

tam ve doğru olduğunu kontrol etme ve herhangi bir eksiklik olması halinde işlem 

yapmama mecburiyeti getirilmiştir. İşlem yapanlara ise, mükellefin ödemesi gereken 

vergi borcuyla ilişki kurularak bir sorumluluk yüklenmiştir. 

VUK’un mükerrer 227. maddesine göre, mükelleflerin beyannamelerini 

imzalayan veya tasdik raporu düzenleyen serbest muhasebeci, serbest muhasebeci 

mali müşavir ve yeminli mali müşavirler, imzaladıkları beyannamelerde veya 

düzenledikleri tasdik raporlarında yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve bu 

kayıtların dayanağı olan belgelere uygun olmamasından dolayı ortaya çıkan vergi 

zıyaına bağlı olarak salınacak vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte 

müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmaktadırlar. Ayrıca, 3568 sayılı kanunun 

12/4. maddesinde de, yeminli malî müşavirlerin yaptıkları tasdikin doğru olmaması 

halinde, tasdikin kapsamı ile sınırlı olmak üzere bir vergisel sorumluluk getirilmiştir. 

Bu şekilde meslek mensuplarına yüklenen sorumluluk, mükellefin şekli ödevlerinin 

doğru yapılmasını ifade eden “doğruluk sorumluluğu”dur. Meslek mensuplarının 

doğruluk sorumluluğunu yerine getirmemeleri halinde, vergi borcuyla 

ilişkilendirilerek bir sorumluluk saptanmıştır. 

Bunların dışında, vergi ödevlisi konumundaki bazı kişilere bir de bilgi ve 

belge verme ödevi yüklenmiştir. Mükellefin vergiye ilişkin ödevlerini tam ve 

eksiksiz olarak yerine getirip getirmediğinin tespit edilebilmesi için, vergi idaresine, 

mükellef ile herhangi bir işlem yapan gerçek ve tüzel kişiler ile kamu idare ve 

müesseselerinden belli aralıklarla veya devamlı olarak bilgi alma yetkisi tanınmıştır

24 

(VUK md. 148, 149, 150). Vergi ödevlisi niteliğini taşıyan bu kişi, kurum ve 

kuruluşlara kendilerine yüklenen ödevleri yerine getirmemeleri halinde, mükellefin 

vergi borcuyla bir ilişki kurulmaksızın VUK’un 353. ve mükerrer 355. maddelerine 

göre özel usulsüzlük cezası verilmektedir. Dolayısıyla, bu konumdaki vergi ödevlisi 

durumundakilere, mükellefin vergi borçlarının ödenmesi ile ilgili bir sorumluluk 

yüklenmemiştir. Verilen ödevleri yerine getirmemeleri halinde, bunlar sadece ceza 

muhatabı olarak takip edilmektedirler.(Gerçek A. Türk Vergi Hukukunda Vergi 

Sorumlusu, Sorumluluk Halleri Ve Türlerinin İncelenmesi Ankara Üniversitesi 

Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 54, Sayı 3, 2005, SS. 157–193) 

2.3.1. Vergi İdaresinin Yapısı Ve Görevleri 

5345 Sayılı Kanunun amacı; gelir politikasını adalet ve tarafsızlık içinde 

uygulamak; vergi ve diğer gelirleri en az maliyetle toplamak; mükelleflerin vergiye 

gönüllü uyumunu sağlamak; mükellef haklarını gözeterek yüksek kalitede hizmet 

sunmak suretiyle yükümlülüklerini kolayca yerine getirmeleri için gerekli tedbirleri 

almak; saydamlık, hesap verebilirlik, katılımcılık, verimlilik, etkililik ve mükellef 

odaklılık temel ilkelerine göre görev yapmak üzere Maliye Bakanlığına bağlı Gelir 

İdaresi Başkanlığı’nın kurulmasına, teşkilat, görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin 

esasları düzenlemektir. 

Bu Kanunda geçen; 

26. Bakanlık: Maliye Bakanlığını, 

27. Bakan: Maliye Bakanını, 

28. Başkanlık: Gelir İdaresi Başkanlığını, 

29. Başkan: Gelir İdaresi Başkanını, 

30. Başkan yardımcısı: Gelir İdaresi Başkan Yardımcısını, 

31. Daire başkanı: Gelir İdaresi Daire Başkanını, 

32. Merkez teşkilatı: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın merkez teşkilatını, 

33. Taşra teşkilatı: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın taşra teşkilatını, ifade eder.

25 

2.3.1.1. Teşkilat ve Görevleri 

Teşkilat: 

Başkanlık, merkez ve taşra teşkilatından meydana gelir. Başkanlığın merkez 

teşkilatı ana hizmet, danışma ve yardımcı hizmet birimlerinden oluşur. 

Başkanlığın merkez teşkilatı ekli (1) sayılı listede gösterilmiştir. 

Görevleri: 

Başkanlığın görevleri şunlardır: 

34. Bakanlıkça belirlenen Devlet gelirleri politikasını uygulamak. 

35. Mükelleflerin vergiye uyumunu kolaylaştırmak ve hizmetlerini yerine 

getirmek. 

36. Mükellef haklarının korunması ve mükellef ile Başkanlık ilişkilerinin 

karşılıklı güven esasına dayanması konusunda gerekli tedbirleri almak. 

37. Mükellefleri vergi mevzuatından doğan hakları ve ödevleri konusunda 

bilgilendirmek. 

38. Devlet gelirleri politikasıyla ilgili kanun ve kararname çalışmalarına 

katılmak. 

39. Devlet alacaklarının tahsilini sağlamak ve bu konuda gerekli tedbirleri 

almak. 

40. (5615 sayılı Kanunun 18 inci maddesiyle değişen bent Yürürlük; 

04.04.2007) İşlem ve eylemlerinden dolayı idarî yargı mercilerinde 

yaratılan ihtilaflarla ilgili olarak bu merciler nezdinde talep ve 

savunmalarda bulunmak, gerektiğinde itiraz, temyiz ve tashihi karar 

yoluna gitmek; temyiz yoluna gidilip gidilmeyeceği hususunda taşra 

teşkilâtına muvafakat vermek; şikâyet başvurularını karara bağlamak; 

uygulamada ortaya çıkan ihtilafların en aza indirilmesine ve uygulama 

birliğinin sağlanmasına yönelik tedbirleri almak. 

41. Vergilendirmeyle ilgili bilgileri toplamak ve bilgi işlem faaliyetlerini 

yürütmek. 

42. Vergi kanunlarında veya diğer mali kanunlarda yer alan her türlü istisna, 

muaflık ve indirimlerin maliyetlerini ölçmek, ekonomik ve sosyal 

etkilerini analiz etmek.

26 

43. Bakanlıkça belirlenen temel politikalar ve stratejiler doğrultusunda vergi 

inceleme ve denetimlerini gerçekleştirmek, vergi kayıp ve kaçağının 

önlenmesi konusunda gerekli tedbirleri almak. 

44. Mahallî idare gelirleri politikası ile Devlet gelirleri politikasının 

uygulanmasında uyumu sağlayıcı tedbirler almak. 

45. Gelirleri etkileyen her türlü kanun tasarı ve tekliflerini, vergi tekniği ve 

uygulamaları açısından inceleyerek görüş bildirmek. 

46. Gelir mevzuatının uygulanmasına ilişkin olarak diğer kurum ve 

kuruluşlarla işbirliği yapmak, bu amaçla veri alışverişini gerçekleştirmek. 

47. Görev alanına giren konularda, uluslararası gelişmeleri izlemek ve 

Avrupa Birliği, uluslararası kuruluşlar ve diğer devletlerle işbirliği 

yapmak. 

48. Terkini gereken vergiler ile tahsili zamanaşımına uğrayan Hazine 

alacaklarının kanunlar gereğince terkin edilmesiyle ilgili işlemlerin 

yerine getirilmesini sağlamak. 

49. Nitelikli insan kaynağının kazandırılması, yetkinliklerin geliştirilmesi, 

kariyer planlarının yapılması ve performanslarının ölçülmesini sağlamak. 

50. Kamu Görevlileri Etik Kurulunun belirlediği ilkeler çerçevesinde 

kurumsal etik kurallar düzenleyerek personele ve mükelleflere 

duyurmak. 

51. Faaliyet sonuçlarını, düzenli aralıklarla kamuoyuna duyurmak ve yıllık 

faaliyet raporunu izleyen yıl kamuoyuna açıklamak. 

52. Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.(5345 Sayılı Gelir İdaresi 

Başkanlığı’nın Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun) 

2.3.2. SM, SMMM ve YMM’lerin Mükellef İle Olan İlişkileri 

Bir muhasebecilik ve mali müşavirlik işletmesinde müşteriye yönelik olma, 

mükellefin ihtiyaç ve isteklerini dikkate alma anlamı taşımaktadır. Mükellef 

müşavirinden ne bekler? Öncelikle vergisel işlemlerde doğru ve güvenilir hizmet 

sunulmasını bekler. Dolayısıyla, meslek mensubu kendisi ve tüm personeliyle bu 

noktayı temel almalıdır. Her bir mükellefin beklentilerinin farklı olabileceği de 

dikkate alındığında günümüzde “bire bir pazarlama”, “ilişkisel pazarlama” gibi

27 

kavramlarla adlandırılan her bir mükellefe uygun hizmet yaratma ve sunma 

faaliyetinin önemi ortaya çıkmaktadır. Yukarıda belirtildiği üzere, müşavirlik 

işletmesinin sunduğu hizmet, performanstır. Bu ise hizmet akdi gerçekleştikten sonra 

izlenebilecek bir işin riskini almak olarak görülebilir. Bu nedenle mükellefin, meslek 

mensubundan beklentilerinin ne olduğunu öğrenmek ve bunları karşılamak 

hedeflenen tatmini yaratır. 

Fiziksel varlıklar, işyerinde kayıt ve beyannamelerin hazırlanmasında 

kullanılan araçlardan, büro donanımına kadar uzaman geniş bir alanı kapsar. 

Bilgisayar kullanılması, modern donanım malzemeleri, temiz bir büro, temiz giyimli 

personel, mükellefin beklerken rahat olabileceği, ağırlanabileceği bir salon bu 

kapsamda düşünülmelidir. 

Süreçler, müşavirlik işletmesinde yerine getirilen hizmetlerin nasıl 

yapıldığına ilişkindir. Kayıt işlemlerinin zamanında yapılmasını sağlamak, personel 

arasında görev dağılımını yaparak işlerin düzenli yürümesine olanak tanımak, 

beyannamelerin zamanında hazırlanması ve mükelleflere ulaştırılmasını sağlayacak 

şekilde iş düzeni kurmak, işyerinde verimliliği sağlayacağı gibi, mükellefte de 

hedeflenen tatmini yaratacaktır. 

Bir muhasebecilik ve müşavirlik işletmesinin başarısında, sunulan hizmetin, 

mükellef beklentilerin uygun olması ayrı bir önem arz etmektedir. Mükellefin 

beklentilerini alması, meslek mensubu ile uzun dönemli bir iş ilişkisi içinde olmasını 

sağlayacağı gibi, memnuniyet, mükellefin meslek mensubunu çevresine de tavsiye 

etmesi sonucunu getirmektedir. Bu ise bir muhasebe ve müşavirlik işletmesinde tüm 

personel ile paylaşılmasını gerektiren değerleri ifade eden ve mükellef tatminini 

hedefleyen modern pazarlama anlayışı ile sağlanır. 

Günümüzde artan rekabet, yabancı müşavirlik işletmelerinin pazara girişleri 

ve yeni standartlar ışığında yapılması gereken düzenlemeler, genellikle içe dönük, 

yani kayıt ve beyanname işlemleri hedefli çalışan meslek mensuplarının dışa dönük, 

başka bir anlatımla mükellefe yönelik pazarlama çabalarına da girmelerini zorunlu 

kılmaktadır.

28 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

ANKET ÇALIŞMASI VE ANALİZİ 

3.1. Araştırmanın Amacı 

Bu araştırmanın amacı; Antalya ve Isparta ilinde faaliyet gösteren Serbest 

Muhasebeci Mali Müşavir Odalarına kayıtlı meslek mensuplarının Gelir İdaresi 

Başkanlığı’nın internet ortamından ve Vergi Dairesi Başkanlığı’nın faaliyetlerinden 

memnuniyetleri ölçülmektedir. Bu amaçla, Antalya ve Isparta’da serbest çalışan 

meslek mensupları serbest muhasebeci ve serbest muhasebeci mali müşavir olarak 

belirlenmiştir. Teorik bölümde ele alınan, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın değişiminin 

özü olan mükellef odaklı yeniden yapılanma projesinin ayağı olan meslek 

mensuplarının verilen hizmetlerden olumlu ve olumsuz yönlerinin etkileri 

belirlenecek ve geliştirilen hipotezler test edilecektir. 

Bilindiği gibi, meslek mensupları yapılan işletme faaliyetlerini doğru ve 

zamanında belirlenen standartlara uygun olarak idarenin istediği şekilde ve işletme 

ile ilgisi olan ortaklara, yatırımcılara ve diğer üçüncü şahıslara doğru bilgileri 

zamanında şeffaf olarak sunan serbest meslek erbaplarıdır. Verginin karşılıksız 

olarak devlete verilmesi nedeni ile mükellefler tarafından vergiden kaçılınmakta 

hatta vergi kaçırılmaktadır. Bu süreçte meslek mensupları kanunların uygulanması 

sürecinde önemli rol almaktadır. Mükelleflere sunulan hizmetin önemli kısmın da 

çalışılan Gelir İdaresi Kurumunun sunmuş olduğu hizmetlerde zaman zaman 

aksaklıklar olmakta veya yapılan işlemin süreci uzamaktadır. Araştırmada elde 

edilen bulgular ile literatürde ele alınan meslek mensuplarının almış oldukları 

hizmetlerin memnuniyetinin ölçülmesi yeni yapılacak düzenleme ve yeniliklere yol 

gösterecektir. 

3.2.1. Araştırmanın Sınırları 

Bu çalışmada aşağıda açıklanan sınırlıklardan temel alınmıştır: 

• Çalışmada “ meslek mensubu” olarak “serbest muhasebeci” ve “serbest 

muhasebeci mali müşavirler” kastedilmektedir.

29 

• Antalya ilinde 2800 ve Isparta ilinde 300 meslek mensubu 

bulunmaktadır. 

• Isparta ve Antalya illerindeki ilçelerde faaliyet gösteren meslek 

mensupları evrenin dışında bırakılmıştır. 

• Isparta ve Antalya da faaliyet göstermesine rağmen, serbest olarak 

faaliyet göstermeyen meslek mensupları evrenin dışında bırakılmıştır. 

• Araştırmaya katılan işletmeler Isparta ve Antalya SMMM Odası’na 

kayıtlı serbest muhasebeci (SM) veya serbest muhasebeci mali müşavir 

(SMMM) olan işletmelerle sınırlandırılmıştır. 

• Antalya da faaliyet gösteren 350 meslek mensubuna, Isparta da 120 

Meslek mensubuna birebir görüşme ve internet ortamında e posta 

adreslerine ulaşılan meslek mensubu ile araştırmanın çerçevesi 

oluşturulmuştur. 

• Araştırmaya katılan meslek mensuplarının bizzat kendileri olmasına 

dikkat edilmiştir. Bu özelliklere sahip olmayan anketler değerlendirme 

dışında bırakılmıştır. 

3.3. Araştırmanın Metodolojisi 

Çalışmada genel olarak, ‘uygulamalı’ araştırma modeli kullanılmıştır. 

Uygulamalı araştırmalar; üretilen bilgilerin değerlendirilmesi, çevrenin kontrol 

edilmesi ve sorunların çözümünün sağlanması amacıyla yapılan araştırmalardır. 

Uygulamalı araştırmaların temel özelliği; anket, görüşme, gözlem ve örnekleme gibi 

araçlarla ana kütlenin ilgilenilen özelliklerini ortaya koymaktır. 

Araştırma sonuçlarının etkin ve tutarlı olması, araştırma sürecinde izlenen 

yöntemle yakından ilişkilidir. Bu nedenle araştırma yönteminin açıklanması, elde 

edilen verilerin değerlendirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Aşağıda 

araştırmanın amaçlarını gerçekleştirmek ve hipotezleri sınamak için; veri toplama 

aracının geliştirilmesi, araştırma örnek kütlesinin belirlenmesi, anket formlarının 

hazırlanıp işletmelere gönderilmesi, cevaplanan anket formlarındaki verilerin

30 

kodlanması, düzenlenmesi ve verilerin analiz edilmesinde kullanılan istatiksel 

analizler hakkında bilgi verilecektir. 

3.3.1. Evren (Ana Kütle) ve Örneklem 

Araştırmanın ana kütlesi, Antalya ve Isparta Serbest Muhasebeci Mali 

Müşavir Odalarında kayıtlı bulunan ve serbest olarak faaliyet sürdüren meslek 

mensuplarıdır. Bu işletmelerden rassal(tesadüfî) örnekleme yöntemi ile Antalya 

ilinden 2800 ve Isparta ilinden 300 meslek mensubu seçilmiş ve araştırma bu 

işletmeler üzerinde yürütülmüştür. 

3.3.2. Verilerin Toplanması 

Araştırma için gerekli verilerin elde edilmesinde ‘anket yöntemi’ kullanılmış, 

veriler geliştirilen bir soru formu yardımıyla toplanmıştır. Anket soruları 

hazırlanırken literatürden yararlanılmış ve bazı meslek mensupları ile görüşülerek 

sorular belirlenmeye çalışılmıştır. Hazırlanan anket soru formları araştırma kapsamın 

da 15 Ağustos – 30 Eylül 2010 tarihleri arasında Antalya ve Isparta İllerinde 310 

meslek mensubuna yüz yüze görüşme veya e posta yolu kullanılarak uygulanmıştır. 

Anket formlarının 225 adedi geri dönmüş ve bunlardan 200 adedi araştırma için 

uygun bulunmuş(25 adedi, bazı soruların işaretlenmemesi, birden fazla seçenek 

işaretlenmesi vb. nedenlerden araştırma için uygun bulunmamıştır.) 

Araştırmada kullanılan anket formu beş bölümden oluşmaktadır. 

Birinci bölüm, Meslek mensuplarının demografik özellikleri( cinsiyet, yaş, 

eğitim düzeyi, mesleki unvan ve mesleki yılları ) belirtilmektedir. İkinci bölümde ise 

Gelir İdaresi Başkanlığına bağlı vergi dairelerinin fiziki özellikleri internet sayfasının 

özelliklerini ve yararlarına yönelik sorular bulunmaktadır. Üçüncü kısımda Gelir 

İdaresi Başkanlığı’nın güvenilirliğine yönelik sorular bulunmaktadır. Dördüncü 

kısımda Gelir İdaresi Başkanlığı’nın hizmetlerinin meslek mensuplarına sağladığı 

hevesliliklere yönelik sorular bulunmaktadır. Son kısımda ise vergi dairelerine karşı 

duyulan empatiye yönelik sorular bulunmaktadır.

31 

3.4. Verilerin Analizi 

Anket soru formuyla toplanan veriler, SPSS Windows 15 (Statistical Package 

for Social Science) paket programına yüklenmiş ve analiz aşamasında yapılan tüm 

istatiksel işlemlerde paket programdan yararlanılmıştır. Verilerin analizinde ‘ kikare(Chi- 

Square)’ ve ‘t’ (Independent Samples test) teknikleri kullanılmıştır. 

Araştırmanın hipotezlerini test etmek için ki-kare ve ‘t’ testi analiz teknikleri 

kullanılarak, hipotezler 0.05 anlamlılık düzeyinde sınanmıştır. Ki-kare analiz 

tekniğinin kullanılmasısın nedeni iki değişken arasında herhangi bir ilişkinin olup 

olmadığının belirlenmesidir. 

3.4.1. Araştırmanın Hipotezleri 

3.4.1.1. T Testi Hipotezleri 

• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin cinsiyet grupları illere göre 

farklılık göstermemektedir. 

P= 0,041< 0,05 olduğu için Ho red 

• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin yaş grupları illere göre 


P= 0,111 > 0,05 olduğu için Ho kabul 

• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin öğrenim durumu illere göre 



• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin mesleki unvanları illere göre 



• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin mesleki yılları illere göre 


P= 0,021< 0,05 olduğu için Ho red

32 

• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin vergi dairelerinin fiziki 

ortamının mükelleflerin ihtiyaçlarını karşılamadaki yeterliliği illere göre 


P= 0,468> 0,05 olduğu için Ho kabul 

• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin vergi dairesi personelinin 

mükelleflere karşı güler yüzlü ve nazik davranması illere göre farklılık 

göstermemektedir. 

P= 0,095> 0,05 olduğu için Ho kabul 

• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 

elektronik ortamda vermiş olduğu hizmetlerin yeterliliği illere göre 




internet sayfasının anlaşılır ve kullanışlı olduğu illere göre farklılık 




vergi ile ilgili konularda yapmış olduğu bilgilendirme, hatırlatma ve 

yönlendirmeler illere göre farklılık göstermemektedir. 


• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin vergi ile ilgili işlemlerin 

tamamının elektronik ortamda yapılması vergilendirme hatalarının 

azalacağı illere göre farklılık göstermemektedir. 



yapmış olduğu vergi denetimlerinin yeterliliği illere göre farklılık 


P= 0,519 > 0,05 olduğu için Ho kabul

33 

• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin Kanunen tutulması zorunlu 

defterlerin elektronik ortamda tutulması yönündeki düzenlemenin vergi 

kaybını azaltacağı illere göre farklılık göstermemektedir. 

P= 0,017 < 0,05 olduğu için Ho red 


vergi borç ve taksitlerini elektronik ortamda bildirmesi vergi borçlarının 

zamanda ödenmesi konusunda yararlı olacağı illere göre farklılık 



• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin devletin zamanda ödenmeyen 

vergilerin ödenmesine yönelik zaman zaman çıkardığı tecil ve 

taksitlendirmesi uygulamasının yaralı olduğu illere göre farklılık 




elektronik ortamda hizmet vermesi ile vergisel yönden bürokrasiyi 

azatlığı illere göre farklılık göstermemektedir. 



elektronik ortamda hizmet vermesi ile vergisel işlemlerde zaman 

tasarrufunun sağlandığı illere göre farklılık göstermemektedir. 



elektronik ortamda hizmet vermesi ile vergisel işlemlerde personel 

tasarrufunun sağlandığı illere göre farklılık göstermemektedir. 



elektronik ortamda hizmet vermesi vergi dairesine olan güveni artırması 

illere göre farklılık göstermemektedir.

34 



elektronik hizmetlerin artması vergi kaybını azaltması illere göre farklılık 



• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin mükelleflerin her türlü 

işlemlerinin elektronik ortamda takip edilmesine olanak sağlayacak takip 

sisteminin olmasının yararlı olacağı illere göre farklılık 




yapılacak yeniliklerde meslek odalarının görüşlerini almasının faydalı 

olacağı illere göre farklılık göstermemektedir. 



uygulamadaki değişiklikler konusunda meslek mensuplarına yönelik 

bilgilendirme faaliyetlerinin artırılmasının faydalı olacağı illere göre 




meslek mensupları ile görüşmeleri sonucu mükelleflerdeki vergi 

bilincinin artırılması, ceza sistemi yerine bilgilendirme ve bilinçlendirme 

çalışmalarının faydalı olacağı illere göre farklılık göstermemektedir. 


• Ho: Araştırmaya katılan SM, SMMM’lerin mükelleflerin gerçek 

durumlarını yansıtmaları amacıyla mükellef ile meslek mensubu 


azaltmasının faydalı olması illere göre farklılık göstermemektedir. 

P= 0,014 < 0,05 olduğu için Ho red

35 

Tablo 1. Independent Samples Test 

Levene's Test 

for Equality of t-test for Equality of Means 

Variances 

F Sig. t df 

Sig. Mean Std. Error 95% Confidence 

(2-tailed) Difference Difference Interval of the Difference 

Lower Upper Lower Upper Lower Upper Lower Upper Lower 

Cinsiyet 

Equal variances assumed 14,124 ,000 2,062 198 ,041 ,14000 ,06790 ,00610 ,27390 

Equal variances not assumed 2,062 196,749 ,041 ,14000 ,06790 ,00610 ,27390 

Yas 

Equal variances assumed ,683 ,409 1,602 198 ,111 ,15000 ,09361 -,03460 ,33460 

Equal variances not assumed 1,602 197,277 ,111 ,15000 ,09361 -,03460 ,33460 

Öğrenim Durumu 

Equal variances assumed 23,447 ,000 -2,732 198 ,007 -,23000 ,08418 -,39600 -,06400 

Equal variances not assumed -2,732 170,236 ,007 -,23000 ,08418 -,39617 -,06383 

Mesleki Unvan 

Equal variances assumed ,000 1,000 ,000 198 1,000 ,00000 ,03098 -,06109 ,06109 

Equal variances not assumed ,000 198,000 1,000 ,00000 ,03098 -,06109 ,06109 

Meslekteki Yıl 

Equal variances assumed 18,483 ,000 2,322 198 ,021 ,20000 ,08612 ,03018 ,36982 

Equal variances not assumed 2,322 164,387 ,021 ,20000 ,08612 ,02996 ,37004 

Fiziki Ortamın Yeterliligi 

Equal variances assumed 4,592 ,033 -,727 198 ,468 -,11000 ,15134 -,40845 ,18845 

Equal variances not assumed -,727 197,444 ,468 -,11000 ,15134 -,40845 ,18845 

Personelin Davranışı 

Equal variances assumed 1,057 ,305 1,677 198 ,095 ,26000 ,15506 -,04579 ,56579 

Equal variances not assumed 1,677 197,873 ,095 ,26000 ,15506 -,04579 ,56579 

Elektronik Ortamda Verdiği Hizmet Yeterliligi 

Equal variances assumed 6,739 ,010 -2,545 198 ,012 -,34000 ,13360 -,60346 -,07654 


Internet Sayfasının Anlaşırlığı ve Kullanılabilirliği 

Equal variances assumed 3,759 ,054 ,232 198 ,817 ,03000 ,12914 -,22467 ,28467 

Equal variances not assumed ,232 185,363 ,817 ,03000 ,12914 -,22478 ,28478 

Vergi ile İlgili Konularda Yapılan Hatırlatma-Yönlendirme Equal variances assumed 2,426 ,121 1,023 198 ,308 ,16000 ,15642 -,14846 ,46846 

Yeterliligi Equal variances not assumed 1,023 193,437 ,308 ,16000 ,15642 -,14850 ,46850 

Elektronik Ortamda Yapılan Vergi İşlemlerinin Hataları Equal variances assumed ,151 ,698 1,918 198 ,057 ,27000 ,14076 -,00758 ,54758 

Azaltabileceği Equal variances not assumed 1,918 196,949 ,057 ,27000 ,14076 -,00759 ,54759 

Gelir İdaresinin Yapmış Olduğu Vergi Denetimlerinin Equal variances assumed 8,385 ,004 -,646 198 ,519 -,10000 ,15473 -,40513 ,20513 

Yeterliligi Equal variances not assumed -,646 192,083 ,519 -,10000 ,15473 -,40519 ,20519 

E-Defter Uygulamasinin Vergi Kaybını Azaltabilirliği Equal variances assumed 1,148 ,285 -2,414 198 ,017 -,41000 ,16983 -,74491 -,07509 


Vergi Borclarinin Elektronik Ortamda Bildirilmesinin Equal variances assumed 2,657 ,105 -1,867 198 ,063 -,23000 ,12319 -,47292 ,01292 

Zamaninda Odenmesini Kolaylastirmasi Equal variances not assumed -1,867 197,938 ,063 -,23000 ,12319 -,47293 ,01293 

Odenmeyen Vergilere Cikartilan Tecil ve Taksitlendirme Equal variances assumed 48,997 ,000 -6,224 198 ,000 -,92000 ,14781 -1,21149 -,62851 

Uygulamasinin Yeterliligi Equal variances not assumed -6,224 174,216 ,000 -,92000 ,14781 -1,21173 -,62827 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Burokrasiyi Azaltmasi Equal variances assumed 3,939 ,049 -1,093 198 ,276 -,17000 ,15554 -,47673 ,13673

36 

Equal variances not assumed -1,093 190,811 ,276 -,17000 ,15554 -,47680 ,13680 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Zaman Tasarrufu Saglamasi Equal variances assumed 2,469 ,118 ,000 198 1,000 ,00000 ,12536 -,24721 ,24721 

Equal variances not assumed ,000 183,336 1,000 ,00000 ,12536 -,24733 ,24733 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Personel Tasarrufu Equal variances assumed 3,849 ,051 1,148 198 ,253 ,19000 ,16556 -,13648 ,51648 

Saglamasi Equal variances not assumed 1,148 192,578 ,253 ,19000 ,16556 -,13654 ,51654 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin GID’ ne Güveni Artırması Equal variances assumed ,353 ,553 ,133 198 ,895 ,02000 ,15076 -,27729 ,31729 

Equal variances not assumed ,133 197,412 ,895 ,02000 ,15076 -,27730 ,31730 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Vergi Kaybını Azaltmasi Equal variances assumed 7,981 ,005 -3,731 198 ,000 -,56000 ,15010 -,85600 -,26400 


Elektronik Ortamda Mükelleflerin Her Turlu İşlemlerini Takip Equal variances assumed 12,180 ,001 -,868 198 ,386 -,09000 ,10367 -,29443 ,11443 

Edebilecek Sistemin Faydası Equal variances not assumed -,868 164,964 ,387 -,09000 ,10367 -,29468 ,11468 

GID Yapılacak Yeniliklerde Meslek Odalarının Görüşlerinin Equal variances assumed 29,327 ,000 -3,046 198 ,003 -,25000 ,08206 -,41183 -,08817 

Alınmasının Faydası Equal variances not assumed -3,046 169,657 ,003 -,25000 ,08206 -,41200 -,08800 

GID Uygulamadaki Değişiklikler Konusunda Meslek Equal variances assumed 14,992 ,000 -2,376 198 ,018 -,22000 ,09258 -,40258 -,03742 

Mensuplarını Bilgilendirmesinin Faydaları Equal variances not assumed -2,376 168,708 ,019 -,22000 ,09258 -,40277 -,03723 

GID ile Meslek Mensuplarının Görüşerek Mükellef Vergi Equal variances assumed ,435 ,511 -1,738 198 ,084 -,19000 ,10934 -,40561 ,02561 

Bilincinin Artırılması Çalışmalarının Faydası Equal variances not assumed -1,738 186,023 ,084 -,19000 ,10934 -,40570 ,02570 

Meslek Mensubu ile Mükellef Arasındaki Ücret İlişkisinin Equal variances assumed 9,447 ,002 2,469 198 ,014 ,49000 ,19845 ,09866 ,88134 

Ortadan Kaldırılması Vergi Kayıp ve Kaçaklarını Önlemesi Equal variances not assumed 2,469 189,385 ,014 ,49000 ,19845 ,09855 ,88145

37 

3.4.1.2. Meslek Mensuplarının Cinsiyete göre ikili karşılaştırmaları 

• Ho: Vergi Dairelerinin fiziki ortamın yeterliliği meslek mensuplarının 

cinsiyetine göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 2. Vergi Dairelerinin fiziki ortamın yeterliliğinin meslek mensuplarının cinsiyetine göre 

farklılıkları 

Kesinlikle 

Katılmıyorum 

Vergi Dairesinin Fiziki Ortamının Yeterliliği 

Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum 

Kesinlikle 

Katılıyorum 

Cinsiyet Kadın 6 30 12 26 0 74 

Erkek 11 44 20 47 4 126 

Total 17 74 32 73 4 200 

Chi-Square Tests 

Value df Asymp. Sig. (2-sided) 

Pearson Chi-Square 2,832(a) 4 ,586 

Likelihood Ratio 4,174 4 ,383 

Linear-by-Linear Association ,678 1 ,410 

N of Valid Cases 200 

P= 0,586> 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 2,832 df = 4, P= 0,586 ) 

Total 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; vergi dairesi fiziki ortamın yeterliliği 

ile cinsiyet faktörü arasında herhangi bir farklılık bulunmamaktadır. 

• Ho: Vergi Dairesinde çalışan personelin davranışları meslek 

mensuplarının cinsiyetine göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 3. Vergi Dairesinde çalışan personelin davranışlarının meslek mensuplarının cinsiyetine 

göre farklılıkları 

Vergi Dairesi Personelinin Davranışı 

Total 

Kesinlikle 


Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle 

Katılıyorum 


Erkek 11 51 31 28 5 126 

Total 24 71 52 41 12 200 







P= 0,075> 0,05 olduğu için Ho kabul, ( χ 2 = 8,501 df = 4, P= 0,075)

38 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; vergi dairesinde çalışan personelin 

davranışları ile cinsiyet faktörü arasında herhangi bir farklılık bulunmamaktadır. 

• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda verdiği hizmetin 

kalitesi meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 4. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda verdiği hizmetin kalitesinin meslek 

mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları 

G.İ.B. Elektronik Ortamda Verdiği Hizmet Yeterliliği 

Total 

Kesinlikle 

Kesinlikle 



Katlıyorum 


Erkek 8 24 25 64 5 126 

Total 8 44 45 98 5 200 







P= 0,036< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 10,278 df= 4 P= 0,036) 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 

elektronik ortamda verdiği hizmetin kalitesi ile cinsiyet faktörü arasında farklılık 


• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sayfasının anlaşılırlığı ve 

kullanılabilirliği meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılık 


Tablo 5. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sayfasının anlaşılırlığı ve kullanılabilirliğinin 

meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları 

G.İ.B.Internet Sayfasının Anlaşırlığı ve Kullanılabilirliği Total 

Kesinlikle 

Kesinlikle 


Katılmıyorum Katılıyorum 


Erkek 5 12 32 54 23 126 

Total 5 16 46 103 30 200 





Linear-by-Linear Association 1,785 1 ,182 


P= 0,016 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 12,119, df=4, P= 0,016)

39 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet 

sayfasının anlaşılırlığı ve kullanılırlığı ile cinsiyet faktörü arasında farklılık 


• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi ile ilgili yaptığı hatırlatmalar ve 

yönlendirmelerin yeterliliği meslek mensuplarının cinsiyetine göre 


Tablo 6. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi ile ilgili yaptığı hatırlatmalar ve yönlendirmelerin 

yeterliliğinin meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları 

Vergi ile İlgili Konularda Yapılan Hatırlatma-Yönlendirmelerin 

Yeterliliği 

Total 

Kesinlikle 

Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle 

Katılıyorum 


Erkek 20 37 31 33 5 126 

Total 24 59 48 61 8 200 







P= 0,172> 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 6,385, df= 4, P= 0,172) 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi ile 

ilgili yaptığı hatırlatma ve yönlendirmelerin yeterliliği ile cinsiyet faktörü arasında 

farklılık bulunmamaktadır. 

• Ho: Vergisel işlemlerin tamamının elektronik ortamdan yapılmasının 

vergilendirme hatalarını azaltacağı meslek mensuplarının cinsiyetine 

göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 7. Vergisel işlemlerin tamamının elektronik ortamdan yapılmasının vergilendirme 

hatalarını azaltacağının meslek mensuplarının cinsiyete göre farklılıkları 

Elektronik Ortamda Yapılan Vergi İşlemlerinin Vergisel Hataları 

Azaltabileceği 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 


Erkek 3 15 31 46 31 126 

Total 5 27 44 90 34 200

40 







P= 0,001 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 18,748, df= 4, P= 0,001) 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; vergisel işlemlerin tamamının 

elektronik ortamdan yapılması vergilendirme hatalarını azaltacağı ile cinsiyet faktörü 

arasında farklılık bulunmaktadır. 

• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yapmış olduğu vergi denetimlerinin 

yeterliliği meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılık 


Tablo 8. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yapmış olduğu vergi denetimlerinin yeterliliğinin meslek 

mensuplarının cinsiyete göre farklılıkları 

Gelir İdaresinin Yapmış Olduğu Vergi Denetimlerinin Yeterliligi Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 


Erkek 32 50 21 20 3 126 

Total 52 74 35 36 3 200 







P= 0,484> 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 3,463, df=4, P=0,484) 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi 

denetiminin yeterliliği ile cinsiyet faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 

• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kanuni defterleri e-defter uygulaması ile 

vergi kaybının azaltılabilirliği meslek mensuplarının cinsiyetine göre 

farklılık göstermemektedir.

41 

Tablo 9. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kanuni defterleri e-defter uygulaması ile vergi kaybının 

azaltılabilirliği meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları 

Kanuni Defterlerin E-Defter Uygulaması ile Vergi Kaybını 

Azaltılabilirliği 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 


Erkek 8 24 22 40 32 126 

Total 13 35 42 62 48 200 







P= 0,584> 0,05 olduğu için Ho kabul, ( χ 2 = 2,848 df= 4, P= 0,584) 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kanuni 

defterleri e-defter uygulaması ile vergi kaybının azaltılabilirliği ile cinsiyet faktörü 

arasında farklılık bulunmamaktadır. 

• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi borçlarını elektronik ortamda 

bildirmesi vergi borçlarının zamanda ödenmesi konusundaki yararı 

meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 10. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi borçlarını elektronik ortamda bildirmesi vergi 

borçlarının zamanda ödenmesi konusundaki yararı meslek mensuplarının cinsiyetine göre 


Vergi Borçlarının Elektronik Ortamda Bildirilmesinin Zamanında 

Total 

Ödenmesini Kolaylaştırması 

Kesinlikle 


Katılıyorum 


Erkek 1 7 10 89 19 126 

Total 6 18 14 139 23 200 







P= 0,006< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 14,299 df=4, P= 0,006)

42 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; vergi borçlarının elektronik 

bildirilmesi borçların zamanında ödenmesi konusundaki yararı ile cinsiyet faktörü 


• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığına zamanında ödenmeyen vergilerin 

ödemelerine yönelik çıkarılan tecil ve taksitlendirmelerin faydalı olacağı 


Tablo 11. Gelir İdaresi Başkanlığına zamanında ödenmeyen vergilerin ödemelerine yönelik 

çıkarılan tecil ve taksitlendirmelerin faydalı olacağı meslek mensuplarının cinsiyetine göre 


Ödenmeyen Vergilere Çıkartılan Tecil ve Taksitlendirme Uygulamasının 

Total 

Yeterliliği 

Kesinlikle 


Kesinlikle 



Erkek 8 19 6 68 25 126 

Total 16 25 9 117 33 200 







P= 0,163> 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 6,524 df= 4, P= 0,163) 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığına 

zamanında ödenmeyen vergilerin ödemelerine yönelik çıkarılan tecil ve 

taksitlendirmelerin faydalı olacağı ile cinsiyet faktörü arasında farklılık 

bulunmamaktadır. 

• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda hizmet vermesiyle 

vergisel işlemler yönünden bürokrasiyi azalttığı meslek mensuplarının 


Tablo 12. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda hizmet vermesiyle vergisel işlemler 

yönünden bürokrasiyi azalttığının meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Vergisel Burokrasiyi Azaltmasi Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 


Erkek 5 8 10 44 59 126 

Total 7 20 20 75 78 200

43 







P= 0,016< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 12,153 df=4, P=0,016) 


elektronik ortamda hizmet vermesiyle vergisel işlemler yönünden bürokrasiyi 

azalttığı ile cinsiyet faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 


vergisel işlemlerde zaman tasarrufu sağlandığı meslek mensuplarının 


Tablo 13. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda hizmet vermesiyle vergisel işlemlerde 

zaman tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Vergisel İşlemlerde Zaman Tasarrufu 

Sağlaması 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 


Erkek 0 1 13 62 50 126 

Total 6 4 20 102 68 200 







P= 0,003< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 16,178, df= 4 P= 0,003) 


elektronik ortamda hizmet vermesiyle vergisel işlemlerde zaman tasarrufu sağladığı 

ile cinsiyet faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 


vergisel işlemlerde meslek mensuplarına personel tasarrufu sağlandığı 

meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılık göstermemektedir.

44 


meslek mensuplarına personel tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının cinsiyetine göre 


Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Vergisel İşlemlerde Personel Tasarrufu 

Total 

Saglamasi 

Kesinlikle 

Kesinlikle 



Katılıyorum 


Erkek 16 13 19 53 25 126 

Total 18 29 30 94 29 200 







P= 0,001 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 =17,751 df=4 P=0,001) 


elektronik ortamda hizmet vermesiyle vergisel işlemlerde personel tasarrufu 

sağladığı ile cinsiyet faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 

• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından vergisel işlemlerin elektronik 

ortamda yapılması vergi dairelerine olan güveni arttırması meslek 

mensuplarının cinsiyetine göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 15. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından vergisel işlemlerin elektronik ortamda yapılması 

vergi dairelerine olan güveni arttırmasının meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları 

G.İ.B. Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Artması Vergi Dairelerine 

Total 

Güveni Artırmıştır 

Kesinlikle 


Katılıyorum 


Erkek 8 11 32 57 18 126 

Total 16 20 46 98 20 200 







P= 0,044 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 =9,798 df=4, P=0,044) 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 

vergisel işlemlerin elektronik ortamda yapılması vergi dairelerine olan güveni 

arttırması ile cinsiyet faktörü arasında farklılık bulunmaktadır.

45 

• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda vermiş olduğu 

hizmetlerin artması ile vergi kaybının azaldığı meslek mensuplarının 


Tablo 16. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda vermiş olduğu hizmetlerin artması ile 

vergi kaybının azaldığının meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Artması Vergi Kaybını Azaltmaktadır Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 


Erkek 6 51 27 30 12 126 

Total 8 69 41 63 19 200 









elektronik ortamda vermiş olduğu hizmetlerin artması ile vergi kaybının azaldığı ile 

cinsiyet faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 

• Ho: Mükelleflerin bütün vergisel işlemlerini takip edebilecekleri tek bir 

sistemin olmasının yararları meslek mensuplarının cinsiyetine göre 


Tablo 17. Mükelleflerin bütün vergisel işlemlerini takip edebilecekleri tek bir sistemin olmasının 

yararlarının meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları 

Elektronik Ortamda Mükelleflerin Her Türlü İşlemlerini Takip 

Edebilecek Tek Bir Sistemin Olmasının Faydaları 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 


Erkek 1 3 7 74 41 126 

Total 1 6 17 115 61 200 







P= 0,282> 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 5,050 df=4, P= 0,282)

46 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; mükelleflerin bütün vergisel 

işlemlerini takip edebilecekleri tek bir sistemin olmasının yararları ile cinsiyet 

faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 

• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yapılacak yeniliklerde meslek odalarının 

görüşünün alınmasının faydası meslek mensuplarının cinsiyetine göre 


Tablo 18. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yapılacak yeniliklerde meslek odalarının görüşünün 

alınmasının faydasının meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları 

GİB Yapılacak Yeniliklerde Meslek Odalarının Görüşlerinin 

Alınmasının Faydası 

Total 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Cinsiyet Kadın 0 2 21 51 74 

Erkek 1 6 39 80 126 

Total 1 8 60 131 200 







P= 0,707> 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 1,394, df=3, P= 0,707) 


yapılacak yeniliklerde meslek odalarının görüşünün alınmasının faydası ile cinsiyet 


• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın uygulamadaki değişiklikler konusunda 

meslek mensuplarını bilgilendirme faaliyetlerinin artırılmasının faydaları 



mensuplarını bilgilendirme faaliyetlerinin artırılmasının faydalarının meslek mensuplarının 

cinsiyetine göre farklılıkları 

GİB Uygulamadaki Değişiklikler Konusunda Meslek Mensuplarını 

Bilgilendirme Faaliyetlerini Artırmasının Faydaları 

Total 

Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum 

Cinsiyet Kadın 2 4 30 38 74 

Erkek 1 6 53 66 126 

Total 3 10 83 104 200

47 







P= 0,751> 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 1,207 df=3, P= 0,751) 


uygulamadaki değişiklikler konusunda meslek mensuplarını bilgilendirme 

faaliyetlerinin artırılmasının faydaları ile cinsiyet faktörü arasında farklılık 

bulunmamaktadır 

• Ho: Mükelleflere yönelik karşılıklı görüşme ile vergi bilincinin 

artırılması ceza sistemi yerine bilgilendirme ve bilinçlendirme 

çabalarının faydaları meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılık 


Tablo 20. Mükelleflere yönelik karşılıklı görüşme ile vergi bilincinin artırılması ceza sistemi 

yerine bilgilendirme ve bilinçlendirme çabalarının faydalarının meslek mensuplarının 

cinsiyetine göre farklılıkları 

Mükelleflere Yönelik Vergi Bilincinin Artırılması Ceza Sistemi Yerine 

Total 

Bilgilendirme ve Bilinçlendirme Çabalarının Faydaları 

Kesinlikle 



Kesinlikle 

Katılıyorum 


Erkek 0 3 10 70 43 126 

Total 3 4 15 109 69 200 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Mükelleflere yönelik karşılıklı 

görüşme ile vergi bilincinin artırılması ceza sistemi yerine bilgilendirme ve 

bilinçlendirme çabalarının faydaları ile cinsiyet faktörü arasında farklılık 

bulunmamaktadır

48 

• Ho: Mükelleflerin durumunu yansıtmaları amacı ile mükellef meslek 

mensubu arasındaki ücret ilişkisinin ortadan kaldırılması vergi kayıp ve 

kaçaklarını azaltması yönünden faydası meslek mensuplarının cinsiyetine 


Tablo 21. Mükelleflerin durumunu yansıtmaları amacı ile mükellef meslek mensubu arasındaki 

ücret ilişkisinin ortadan kaldırılması vergi kayıp ve kaçaklarını azaltması yönünden faydasının 

meslek mensuplarının cinsiyetine göre farklılıkları 

Meslek Mensubu ile Mükellef Arasındaki Ücret İlişkisinin Ortadan 

Total 

Kaldırılması Vergi Kayıp ve Kaçaklarını Azaltması Yönünden Faydası 

Kesinlikle 


Katılıyorum 


Erkek 19 10 18 28 51 126 

Total 27 19 25 50 79 200 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; mükelleflerin durumunu 

yansıtmaları amacı ile mükellef meslek mensubu arasındaki ücret ilişkisinin ortadan 

kaldırılması vergi kayıp ve kaçaklarını azaltması yönünden faydası ile cinsiyet 

faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır 

3.4.1.3. Meslek Mensuplarının Yaşa Göre İkili Karşılaştırmaları 


yaşlarına göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 22. Vergi Dairelerinin fiziki ortamın yeterliliğinin meslek mensuplarının yaşlarına göre 


Vergi Dairesinin Fiziki Ortamının Yeterliliği 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Yas 20–30 13 38 18 37 4 110 

30–40 3 32 13 31 0 79 

40–50 1 3 0 3 0 7 

50 üzeri 0 1 1 2 0 4 

Total 17 74 32 73 4 200

49 









ile yaş faktörü arasında herhangi bir farklılık bulunmamaktadır. 


mensuplarının yaşlarına göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 23. Vergi Dairesinde çalışan personelin davranışlarının meslek mensuplarının yaşlarına 


Vergi Dairesi Personelin Davranışı 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Yas 20–30 17 33 37 16 7 110 

30–40 6 33 15 21 4 79 

40–50 1 4 0 2 0 7 

50 üzeri 0 1 0 2 1 4 

Total 24 71 52 41 12 200 







P= 0,054> 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 20,779 df = 12, P= 0,054) 


davranışları ile yaş faktörü arasında herhangi bir farklılık bulunmamaktadır. 


kalitesi meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılık göstermemektedir.

50 


mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamda Verdiği Hizmetin Yeterliligi 

Total 

Kesinlikle 

Kesinlikle 



Katılıyorum 

Yas 20–30 4 20 25 57 4 110 

30–40 3 21 19 35 1 79 

40–50 1 1 0 5 0 7 

50 üzeri 0 2 1 1 0 4 

Total 8 44 45 98 5 200 







P= 0,627 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 9,874, df=4, P=0,627) 


elektronik ortamda verdiği hizmetin kalitesi ile yaş faktörü arasında farklılık 



kullanılabilirliği meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılık 



meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

G.İ. B Internet Sayfasının Anlaşırlığı ve Kullanılabilirliği Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Yas 20–30 3 3 20 60 24 110 

30–40 2 11 23 38 5 79 

40–50 0 0 2 5 0 7 

50 üzeri 0 2 1 0 1 4 

Total 5 16 46 103 30 200 







P= 0,002 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 31,123, df=12, P= 0,002)

51 


sayfasının anlaşılırlığı ve kullanılabilirliği ile yaş faktörü arasında farklılık 



yönlendirmelerin yeterliliği meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılık 



yeterliliğinin meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

Vergi ile İlgili Konularda Yapılan Hatırlatma-Yönlendirmenin Yeterliligi Total 

Kesinlikle 

Kesinlikle 



Katılıyorum 

Yas 20–30 14 23 24 42 7 110 

30–40 8 32 22 16 1 79 

40–50 2 2 1 2 0 7 

50 üzeri 0 2 1 1 0 4 

Total 24 59 48 61 8 200 









ilgili yaptığı hatırlatmalar ve yönlendirmelerin yeterliliği ile yaş faktörü arasında 


• Ho: Vergisel işlemlerin tamamının elektronik ortamdan yapılması 

vergisel hataları azaltacağı meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılık 


Tablo 27. Vergisel işlemlerin tamamının elektronik ortamdan yapılması vergisel hataları 

azaltacağının meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamda Yapılan Vergi İşlemlerinin Hataları Azaltabileceği Total 

Kesinlikle 



Katılıyorum 

Yas 20–30 3 13 26 45 23 110 

30–40 0 12 18 40 9 79 

40–50 1 1 0 3 2 7 

50 üzeri 1 1 0 2 0 4 

Total 5 27 44 90 34 200

52 









elektronik ortamdan yapılması vergisel hataları azaltacağı ile yaş faktörü arasında 

farklılık bulunmaktadır. 


yeterliliği meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılık 



mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Yapmış Olduğu Vergi Denetimlerinin 

Total 

Yeterliligi 

Kesinlikle 

Kesinlikle 



Katılıyorum 

Yas 20–30 35 37 18 19 1 110 

30–40 15 32 15 15 2 79 

40–50 1 3 2 1 0 7 

50 üzeri 1 2 0 1 0 4 

Total 52 74 35 36 3 200 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yapmış 

olduğu vergi denetimlerinin yeterliliği ile yaş faktörü arasında farklılık 



vergi kaybının azaltılabilirliği meslek mensuplarının yaşlarına göre 


53 


azaltılabilirliğinin meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

Kanuni Defterlerin E-Defter Uygulaması ile Vergi Kaybını Azaltılabilirliği Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Yas 20–30 6 16 27 28 33 110 

30–40 5 14 14 32 14 79 

40–50 2 3 1 0 1 7 

50 üzeri 0 2 0 2 0 4 

Total 13 35 42 62 48 200 







P= 0,024< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 22,498 df= 12, P= 0,024) 


defterleri e-defter uygulaması ile vergi kaybının azaltılabilirliği ile yaş faktörü 




meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılık göstermemektedir. 


borçlarının zamanda ödenmesi konusundaki yararının meslek mensuplarının yaşlarına göre 


Vergi Borclarinin Elektronik Ortamda Bildirilmesinin Zamaninda 

Odenmesini Kolaylastirmasi 

Total 

Kesinlikle 

Kesinlikle 



Katılıyorum 

Yas 20–30 5 8 3 81 13 110 

30–40 0 6 9 55 9 79 

40–50 1 2 1 2 1 7 

50 üzeri 0 2 1 1 0 4 

Total 6 18 14 139 23 200 







P= 0,005 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 28,370 df=12, P= 0,005)

54 


borçlarını elektronik ortamda bildirmesi vergi borçlarının zamanda ödenmesi 

konusundaki yararı ile yaş faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 

• Ho: Zamanında ödenmeyen vergilerin ödemelerine yönelik çıkarılan tecil 

ve taksitlendirmelerin faydalı olacağı meslek mensuplarının yaşlarına 



taksitlendirmelerin faydalı olacağının meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

Odenmeyen Vergilere Cikartilan Tecil ve Taksitlendirme Uygulamasinin 

Yeterliligi 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Yas 20–30 8 15 6 64 17 110 

30–40 5 9 2 48 15 79 

40–50 1 0 1 5 0 7 

50 üzeri 2 1 0 0 1 4 

Total 16 25 9 117 33 200 







P= 0,117> 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 17,963 df= 12, P= 0,117) 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; zamanında ödenmeyen vergilerin 

ödemelerine yönelik çıkarılan tecil ve taksitlendirmelerin faydalı olacağı ile yaş 



vergisel işlemlerde bürokrasiyi azalttığı meslek mensuplarının yaşlarına 



bürokrasiyi azalttığının meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Burokrasiyi Azalttığı 

Total 

Kesinlikle 

Kesinlikle 



Katılıyorum 

Yas 20–30 3 12 12 41 42 110 

30–40 3 5 8 28 35 79 

40–50 1 1 0 4 1 7 

50 üzeri 0 2 0 2 0 4 

Total 7 20 20 75 78 200

55 







P= 0,202 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 15,773 df=12, P=0,202) 


elektronik ortamda hizmet vermesiyle vergisel işlemlerde bürokrasiyi azalttığı 

yaşlarına göre farklılık ile yaş faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 





zaman tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Zaman Tasarrufu Saglamasi Total 

Kesinlikle 

Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum 

Kesinlikle 

Katılıyorum 

Yas 20–30 6 1 10 55 38 110 

30–40 0 3 10 39 27 79 

40–50 0 0 0 5 2 7 

50 üzeri 0 0 0 3 1 4 

Total 6 4 20 102 68 200 









elektronik ortamda hizmet vermesiyle vergisel işlemlerde zaman tasarrufu sağlandığı 

ile yaş faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 


vergisel işlemlerde personel tasarrufu sağlandığı meslek mensuplarının 

yaşlarına göre farklılık göstermemektedir.

56 


personel tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Vergisel İşlemlerde Personel Tasarrufu 

Sağlaması 

Total 

Kesinlikle 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Yas 20–30 7 26 13 47 17 110 

30–40 11 2 16 39 11 79 

40–50 0 0 1 5 1 7 

50 üzeri 0 1 0 3 0 4 

Total 18 29 30 94 29 200 










sağlandığı ile yaş faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 

• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda hizmet vermesi vergi 

dairelerine olan güvenin artması meslek mensuplarının yaşlarına göre 


Tablo 35. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda hizmet vermesi vergi dairelerine olan 

güvenin artmasının meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Artması Vergi Dairesine Güveni Artırmıştır Total 

Kesinlikle 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Yas 20–30 9 14 20 56 11 110 

30–40 4 6 23 37 9 79 

40–50 2 0 2 3 0 7 

50 üzeri 1 0 1 2 0 4 

Total 16 20 46 98 20 200 







P= 0,419 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 =12,340 df=12, P=0,419)

57 


elektronik ortamda hizmet vermesi vergi dairelerine olan güvenin artması ile yaş 






vergi kaybının azaldığının meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Artmasıyla Vergi Kaybının Azaldığı Total 

Kesinlikle 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Yas 20–30 3 32 26 37 12 110 

30–40 3 33 13 24 6 79 

40–50 2 1 2 1 1 7 

50 üzeri 0 3 0 1 0 4 

Total 8 69 41 63 19 200 







P= 0,063 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 =20,238 df=12 P=0,063) 


elektronik ortamda vermiş olduğu hizmetlerin artmasıyla vergi kaybının azaldığı ile 

yaş faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 

• Ho: Mükelleflerin bütün vergisel işlemlerini takip edebilecekleri 

elektronik sistemin olmasının yararı meslek mensuplarının yaşlarına göre 


Tablo 37. Mükelleflerin bütün vergisel işlemlerini takip edebilecekleri elektronik sistemin 

olmasının yararının meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamda Mükelleflerin Her Türlü İşlemlerini Takip Edebilecek 

Tek Bir Sistemin Olmasının Faydaları 

Total 

Kesinlikle 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Yas 20–30 1 1 10 65 33 110 

30–40 0 4 6 45 24 79 

40–50 0 1 1 3 2 7 

50 üzeri 0 0 0 2 2 4 

Total 1 6 17 115 61 200

58 









işlemlerini takip edebilecekleri elektronik sistemin olmasının yararı ile yaş faktörü 


• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığınca yapılacak yeniliklerde meslek odalarının 

görüşünün alınmasının faydası meslek mensuplarının yaşlarına göre 


Tablo 38. Gelir İdaresi Başkanlığı’nca yapılacak yeniliklerde meslek odalarının görüşünün 

alınmasının faydasının meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

GİB Yapılacak Yeniliklerde Meslek Odalarının Görüşlerinin Total 



Katılıyorum 

Yas 20–30 0 4 35 71 110 

30–40 1 4 19 55 79 

40–50 0 0 2 5 7 

50 üzeri 0 0 4 0 4 

Total 1 8 60 131 200 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı’nca 

yapılacak yeniliklerde meslek odalarının görüşünün alınmasının faydası ile yaş 



meslek mensuplarını bilgilendirme faaliyetlerini artırılmasının faydaları 

meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılık göstermemektedir.

59 


mensuplarını bilgilendirme faaliyetlerini artırılmasının faydalarının meslek mensuplarının 

yaşlarına göre farklılıkları 

GIB Uygulamadaki Değişiklikler Konusunda Meslek Mensuplarını 

Bilgilendirmesinin Faydaları 

Total 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Yas 20–30 2 6 40 62 110 

30–40 0 4 39 36 79 

40–50 0 0 2 5 7 

50 üzeri 1 0 2 1 4 

Total 3 10 83 104 200 







P= 0,013 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 21,016, df=9, P=0,013) 



faaliyetlerini artırılmasının faydaları ile yaş faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 

• Ho: Mükelleflere yönelik vergi bilincinin artırılması ceza sistemi yerine 

bilgilendirme ve bilinçlendirme çabalarının faydaları meslek 

mensuplarının yaşlarına göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 40. Mükelleflere yönelik vergi bilincinin artırılması ceza sistemi yerine bilgilendirme ve 

bilinçlendirme çabalarının faydalarının meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 

GIB ile Meslek Mensuplarının Görüşerek Mükellef Vergi Bilincinin 

Artırılması Çalışmalarının Faydası 

Total 

Kesinlikle 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Yas 20–30 3 1 5 62 39 110 

30–40 0 2 9 44 24 79 

40–50 0 0 0 2 5 7 

50 üzeri 0 1 1 1 1 4 

Total 3 4 15 109 69 200 







P= 0,021 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 23,858, df=12, P=0,021)

60 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; mükelleflere yönelik vergi bilincinin 

artırılması ceza sistemi yerine bilgilendirme ve bilinçlendirme çabalarının faydaları 

ile yaş faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 



kaçaklarını azaltması yönünden faydası meslek mensuplarının yaşlarına 




meslek mensuplarının yaşlarına göre farklılıkları 


Kaldırılması Vergi Kayıp ve Kaçaklarını Önlemesi 

Total 

Kesinlikle 


Kesinlikle Kesinlikle 

Katılmıyorum Katılıyorum Katılmıyorum 

20–30 17 12 13 26 42 110 

Yas 

30–40 9 5 11 22 32 79 

40–50 1 1 1 0 4 7 

50 üzeri 0 1 0 2 1 4 

Total 27 19 25 50 79 200 










kaldırılması vergi kayıp ve kaçaklarını azaltması yönünden faydası ile yaş faktörü 

arasında farklılık bulunmamaktadır.

61 

3.4.1.4. Meslek Mensuplarının Öğrenim Durumuna Göre İkili 

Karşılaştırmalar 

• Ho: Vergi Dairesinin fiziki ortamın yeterliliği meslek mensuplarının 

öğrenim durumlarına göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 42. Vergi Dairesinin fiziki ortamın yeterliliğinin meslek mensuplarının öğrenim 

durumlarına göre farklılıkları 

Vergi Dairesinin Fiziki Ortamın Yeterliliği 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Öğrenim 

Durumu 

Lise 2 11 2 2 0 17 

Yüksekokul 1 0 0 1 0 2 

Üniversite 14 61 30 65 4 174 

Yüksek 

Lisans 

0 2 0 5 0 7 

Total 17 74 32 73 4 200 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; vergi dairesinin fiziki ortamın 

yeterliliği ile öğrenim durumu faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 

• Ho: Vergi Dairesi personelinin davranışı meslek mensuplarının öğrenim 

durumlarına göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 43. Vergi Dairesi personelinin davranışının meslek mensuplarının öğrenim durumlarına 



Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Öğrenim 

Durumu 

Lise 6 7 0 3 1 17 


Üniversite 16 63 48 38 9 174 

Yüksek 

Lisans 

1 1 4 0 1 7 

Total 24 71 52 41 12 200 






N of Valid Cases 200

62 

P= 0,003< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 30,279 df =12, P= 0,003) 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; vergi dairesi personelinin davranışı 

ile öğrenim durumu faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 


kalitesinin yeterliliği meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre 



yeterliliğinin meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamda Verdiği Hizmetin Kalitesinin Yeterliliği 

Total 

Öğrenim 

Durumu 

Kesinlikle 



Kesinlikle 

Katılıyorum 

Lise 2 9 3 3 0 17 


Üniversite 6 33 38 92 5 174 

Yüksek 

Lisans 

0 1 3 3 0 7 

Total 8 44 45 98 5 200 







P= 0,627 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 9,874 df =12, P= 0,627) 


elektronik ortamda verdiği hizmetin kalitesinin yeterliliği ile öğrenim durumu 


• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın İnternet sayfasının anlaşılırlığı ve 

kullanılabilirliği meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre 


63 

Tablo 45. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın İnternet sayfasının anlaşılırlığı ve kullanılabilirliğinin 

meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

G.İ.B.Internet Sayfasının Anlaşırlığı ve Kullanılabilirliği Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Öğrenim 

Durumu 

Lise 0 4 7 6 0 17 


Üniversite 5 10 38 94 27 174 

Yüksek 

Lisans 

0 1 1 2 3 7 

Total 5 16 46 103 30 200 







P= 0,026 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 23,266, df=12, P= 0,026) 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı’nın İnternet 

sayfasının anlaşılırlığı ve kullanılabilirliği ile öğrenim durumu faktörü arasında 



yönlendirmelerin yeterliliğinin meslek mensuplarının öğrenim 



yeterliliğinin meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

Öğrenim 

Durumu 

Vergi ile İlgili Konularda Yapılan Hatırlatma-Yönlendirme Yeterliliği 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Lise 2 2 2 11 0 17 


Total 

Üniversite 20 53 43 50 8 174 

Yüksek 

Lisans 

1 3 3 0 0 7 

Total 24 59 48 61 8 200 







64 

P= 0,107 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 18,304, df= 12, P= 0,107) 


ilgili yaptığı hatırlatmalar ve yönlendirmelerin yeterliliği ile öğrenim durumu faktörü 



vergilendirme hatalarını azaltacağı meslek mensuplarının öğrenim 



hatalarını azaltacağının meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamda Yapılan Vergi İşlemlerin Vergisel Hataları 


Kesinlikle 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Total 

Öğrenim Lise 

Durumu 

0 5 0 8 4 17 


Üniversite 5 21 41 78 29 174 

Yüksek 

Lisans 

0 1 3 2 1 7 

Total 5 27 44 90 34 200 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Vergisel işlemlerin tamamının 

elektronik ortamdan yapılmasının vergilendirme hatalarını azaltacağı ile öğrenim 

durumu faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 


yeterliliği meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılık 

göstermemektedir.

65 


mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

Gelir İdaresinin Yapmış Olduğu Vergi Denetimlerinin Yeterliliği Total 

Kesinlikle 

Kesinlikle 

Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Katılıyorum 


Durumu 

10 4 2 1 0 17 


Üniversite 41 68 27 35 3 174 

Yüksek 

Lisans 

1 2 4 0 0 7 

Total 52 74 35 36 3 200 









olduğu vergi denetimlerinin yeterliliği ile öğrenim durumu faktörü arasında farklılık 

bulunmaktadır 

• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kanuni defterleri e-defter uygulaması 

vergi kaybını azaltabilirliği meslek mensuplarının öğrenim durumlarına 


Tablo 49. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kanuni defterleri e-defter uygulaması vergi kaybını 

azaltabilirliğinin meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

Kanuni Defterlerin E-Defter Uygulamasının Vergi Kaybını 

Azaltabilirliği 

Kesinlikle 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Total 


Durumu 

3 4 2 6 2 17 


Üniversite 9 29 37 55 44 174 

Yüksek 

Lisans 

0 1 3 1 2 7 

Total 13 35 42 62 48 200 







P= 0,133 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 17,473 df= 12, P= 0,137)

66 


defterleri e-defter uygulaması vergi kaybını azaltabilirliği ile öğrenim durumu 




meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılık 



borçlarının zamanda ödenmesi konusundaki yararının meslek mensuplarının öğrenim 

durumlarına göre farklılıkları 



Total 

Kesinlikle 


Kesinlikle 

Katılıyorum 


Durumu 

2 1 1 12 1 17 


Üniversite 3 16 13 120 22 174 

Yüksek 

Lisans 

0 1 0 6 0 7 

Total 6 18 14 139 23 200 







P= 0,023< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 23,621 df=12, P= 0,023) 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı vergi 


konusundaki yararı ile öğrenim durumu faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 


ve taksitlendirmelerin faydalı olacağı meslek mensuplarının öğrenim 

durumlarına göre farklılık göstermemektedir.

67 


taksitlendirmelerin faydalı olacağının meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre 


Ödenmeyen Vergilere Çıkartılan Tecil ve Taksitlendirme Uygulamasını 

Yeterliliği 

Kesinlikle 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Total 


Durumu 

6 2 4 3 2 17 


Üniversite 9 23 5 108 29 174 

Yüksek 

Lisans 

0 0 0 5 2 7 

Total 16 25 9 117 33 200 









ödemelerine yönelik çıkarılan tecil ve taksitlendirmelerin faydalı olacağı ile öğrenim 

durumu faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 


vergisel işlemlerde bürokrasi azalttığı meslek mensuplarının öğrenim 



bürokrasi azalttığının meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

G.İ.B.Elektronik Ortamda Hizmet Vermesiyle Vergisel İşlemlerdeki 

Bürokrasiyi Azalttığı 

Total 

Kesinlikle 


Kesinlikle 

Katılıyorum 


Durumu 

3 2 2 3 7 17 


Üniversite 3 17 17 70 67 174 

Yüksek 

Lisans 

0 1 1 1 4 7 

Total 7 20 20 75 78 200

68 







P= 0,004 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 29,295 df=12, P=0,004) 


elektronik ortamda hizmet vermesiyle vergisel işlemlerde bürokrasi azalttığı ile 

öğrenim durumu faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 





zaman tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

G.İ.B. Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Zaman Tasarrufu 

Sağlaması 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Öğrenim 

Durumu 

Lise 0 0 0 13 4 17 


Üniversite 5 4 20 84 61 174 

Yüksek 

Lisans 

1 0 0 3 3 7 

Total 6 4 20 102 68 200 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı elektronik 

ortamda hizmet vermesiyle vergisel işlemlerde bürokrasi azalttığı ile öğrenim 




öğrenim durumlarına göre farklılık göstermemektedir.

69 


personel tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Personel Tasarrufu Saglamasi Total 

Kesinlikle 



Katılıyorum 

Öğrenim Lise 0 7 1 6 3 17 

Durumu 


Üniversite 16 21 29 82 26 174 

Yüksek 1 1 0 5 0 7 

Lisans 

Total 18 29 30 94 29 200 









elektronik ortamda hizmet vermesiyle vergisel işlemlerde zaman tasarrufu sağlandığı 

ile öğrenim durumu faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 

• Ho: Vergisel işlemlerin elektronik ortamda yapılması Gelir İdaresi 

Başkanlığına olan güvenin artması meslek mensuplarının öğrenim 


Tablo 55. Vergisel işlemlerin elektronik ortamda yapılması Gelir İdaresi Başkanlığına olan 

güvenin artmasının meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

Vergisel İşlemlerin Elektronik Ortamda Yapılması G.İ. B Güveni 

Total 

Artırmıştır 

Kesinlikle 



Kesinlikle 

Katılıyorum 

Öğrenim 

Durumu 

Lise 5 7 2 1 2 17 


Üniversite 9 13 43 91 18 174 

Yüksek 

Lisans 

1 0 1 5 0 7 

Total 16 20 46 98 20 200 







P= 0,000 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 =45,148 df=12, P=0,000)

70 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; vergisel işlemlerin elektronik 

ortamda yapılması Gelir İdaresi Başkanlığına olan güvenin artması ile öğrenim 

durumu faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 





vergi kaybının azaldığının meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Vergi Kaybını Azaltmasi Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Öğrenim 

Durumu 

Lise 4 9 0 2 2 17 


Üniversite 4 59 36 58 17 174 

Yüksek 

Lisans 

0 0 5 2 0 7 

Total 8 69 41 63 19 200 










öğrenim durumu faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 

• Ho: Mükelleflerin bütün işlemlerini takip edebilecekleri sistemin 

olmasının yararı meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre 


71 

Tablo 57. Mükelleflerin bütün işlemlerini takip edebilecekleri sistemin olmasının yararının 


Elektronik Ortamda Mükelleflerin Her Turlu İşlemlerini Takip 

Edebilecek Sistemin Faydası 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Öğrenim 

Durumu 

Lise 0 0 1 3 13 17 


Üniversite 1 3 16 110 44 174 

Yüksek 

Lisans 

0 1 0 2 4 7 

Total 1 6 17 115 61 200 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; mükelleflerin bütün işlemlerini takip 

edebilecekleri sistemin olmasının yararı ile öğrenim durumu faktörü arasında 

farklılık bulunmaktadır 


görüşünün alınmasının faydası meslek mensuplarının öğrenim 



alınmasının faydasının meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

GIB Yapılacak Yeniliklerde Meslek Odalarının Görüşlerinin 


Total 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Öğrenim 

Durumu 

Lise 0 1 4 12 17 

Yüksekokul 0 0 1 1 2 

Üniversite 1 7 54 112 174 

Yüksek 

Lisans 

0 0 1 6 7 

Total 1 8 60 131 200 







72 



yapılacak yeniliklerde meslek odalarının görüşünün alınmasının faydası ile öğrenim 




meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılık 



mensuplarını bilgilendirme faaliyetlerinin artırılmasının faydalarını meslek mensuplarının 

öğrenim durumlarına göre farklılıkları 

GIB Uygulamadaki Değişiklikler Konusunda Meslek 

Mensuplarını Bilgilendirmesinin Faydaları 

Total 


Katılıyorum 


Öğrenim 

Durumu 

Lise 0 5 6 6 17 

Yüksekokul 0 0 2 0 2 

Üniversite 3 5 72 94 174 

Yüksek 

Lisans 

0 0 3 4 7 

Total 3 10 83 104 200 










faaliyetlerinin artırılmasının faydaları ile öğrenim durumu faktörü arasında farklılık 




mensuplarının öğrenim durumlarına göre farklılık göstermemektedir.

73 


bilinçlendirme çabalarının faydalarını meslek mensuplarının öğrenim durumlarına göre 



Total 


Kesinlikle 


Katılıyorum 

Öğrenim 

Durumu 

Lise 0 0 0 14 3 17 


Üniversite 3 4 12 90 65 174 

Yüksek Lisans 0 0 3 3 1 7 

Total 3 4 15 109 69 200 










ile öğrenim durumu faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 



kaçaklarını azaltması yönünden faydası meslek mensuplarının öğrenim 







Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Öğrenim 

Durumu 

Lise 3 5 1 1 7 17 


Üniversite 21 14 23 47 69 174 

Yüksek Lisans 3 0 1 1 2 7 

Total 27 19 25 50 79 200

74 










kaldırılması vergi kayıp ve kaçaklarını azaltması yönünden faydası ile öğrenim 


3.4.1.5. Meslek Mensuplarının Mesleki Unvanlarına Göre İkili 

Karşılaştırmalar 

• Ho: Vergi Dairesinin fiziki ortamın yeterliliği meslek mensuplarının 

mesleki unvanlarına göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 62. Vergi Dairesinin fiziki ortamın yeterliliğinin meslek mensuplarının mesleki 

unvanlarına göre farklılıkları 

Vergi Dairesinin Fiziki Ortamın Yeterliligi 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 1 3 4 2 0 10 

SMMM 16 71 28 71 4 190 

Total 17 74 32 73 4 200 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; vergi dairesinin fiziki ortamın 

yeterliliği ile mesleki unvanları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır 

• Ho: Vergi Dairesi personelinin davranışı meslek mensuplarının mesleki 

unvanlarına göre farklılık göstermemektedir.

75 

Tablo 63. Vergi Dairesi personelinin davranışının meslek mensuplarının mesleki unvanlarına 


Vergi Dairesi Personelinim Davranışı 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 1 6 0 2 1 10 

SMMM 23 65 52 39 11 190 

Total 24 71 52 41 12 200 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; vergi dairesi personelinin davranışı 

meslek ile mesleki unvanları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır 


kalitesi meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılık 



mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları 

G.İ.B. Elektronik Ortamda Verdiği Hizmetin Yeterliliği Total 

Kesinlikle 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Mesleki SM 

Unvan 

2 2 5 1 0 10 

SMMM 6 42 40 97 5 190 

Total 8 44 45 98 5 200 







P= 0,008< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 13,825 df = 4, P= 0,008 


elektronik ortamda verdiği hizmetin kalitesi ile mesleki unvanları faktörü arasında 

farklılık bulunmaktadır 


kullanılabilirliği meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılık 

göstermemektedir.

76 


meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları 

Mesleki 

Unvan 

G.İ.B.Internet Sayfasının Anlaşırlığı ve Kullanılabilirliği 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

SM 0 1 4 5 0 10 

SMMM 5 15 42 98 30 190 

Total 5 16 46 103 30 200 







P= 0,0521 > 0,05 olduğu için Ho kabul, ( χ 2 = 3,222, df=4, P= 0,521) 

Total 


sayfasının anlaşılırlığı ve kullanılabilirliği ile mesleki unvanları faktörü arasında 

farklılık bulunmamaktadır 


yönlendirmelerin yeterliliği meslek mensuplarının mesleki unvanlarına 



yeterliliğinin meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları 

G.İ.B.Vergi ile İlgili Konularda Yapılan Hatırlatma-Yönlendirme 

Yeterliligi 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 1 3 1 5 0 10 

SMMM 23 56 47 56 8 190 

Total 24 59 48 61 8 200 









ilgili yaptığı hatırlatmalar ve yönlendirmelerin yeterliliği ile mesleki unvanları 

faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır

77 

• Ho: Vergisel işlemlerin tamamının elektronik ortamdan yapılması 

vergisel hataları azaltacağı meslek mensuplarının mesleki unvanlarına 


Tablo 67. Vergisel işlemlerin tamamının elektronik ortamdan yapılması vergisel hataları 

azaltacağının meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları 


Kesinlikle 


Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 0 1 1 5 3 10 

SMMM 5 26 43 85 31 190 

Total 5 27 44 90 34 200 









elektronik ortamdan yapılması vergisel hataları azaltacağı ile mesleki unvanları 



yeterliliği meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılık 



mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları 


Kesinlikle 


Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 2 5 2 1 0 10 

SMMM 50 69 33 35 3 190 

Total 52 74 35 36 3 200 







P= 0,879 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 1,196, df=4, P=0,879)

78 


olduğu vergi denetimlerinin yeterliliği ile mesleki unvanları faktörü arasında farklılık 


• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kanuni defterleri e-defter uygulaması 

vergi kaybını azaltabilirliği meslek mensuplarının mesleki unvanlarına 


Tablo 69. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kanuni defterleri e-defter uygulaması vergi kaybını 

azaltabilirliğinin meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları 

E-Defter Uygulamasinin Vergi Kaybını Azaltabilirliği Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 2 1 4 2 1 10 

SMMM 11 34 38 60 47 190 

Total 13 35 42 62 48 200 







P= 0,173 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 6,370 df= 4, P= 0,173) 


defterleri e-defter uygulaması vergi kaybını azaltabilirliği ile mesleki unvanları 




meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılık 



borçlarının zamanda ödenmesi konusundaki yararının meslek mensuplarının mesleki 

unvanlarına göre farklılıkları 

Vergi Borclarinin Elektronik Ortamda Bildirilmesinin Zamaninda 

Total 

Odenmesini Kolaylastirmasi 

Mesleki 

Unvan 

Kesinlikle 



Kesinlikle 

Katılıyorum 

SM 2 1 1 5 1 10 

SMMM 4 17 13 134 22 190 

Total 6 18 14 139 23 200

79 







P= 0,028 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 10,884 df=4, P= 0,028) 



konusundaki yararı ile mesleki unvanları faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 


ve taksitlendirmelerin faydalı olacağı meslek mensuplarının mesleki 

unvanlarına göre farklılık göstermemektedir. 


taksitlendirmelerin faydalı olacağının meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre 


Odenmeyen Vergilere Cikartilan Tecil ve Taksitlendirme Uygulamasinin 

Yeterliligi 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 3 3 0 2 2 10 

SMMM 13 22 9 115 31 190 

Total 16 25 9 117 33 200 









ödemelerine yönelik çıkarılan tecil ve taksitlendirmelerin faydalı olacağı ile mesleki 

unvanları faktörü arasında farklılık bulunmaktadır 


vergisel işlemlerde bürokrasiyi azalttığı meslek mensuplarının mesleki 

unvanlarına göre farklılık göstermemektedir.

80 


bürokrasiyi azalttığının meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları 

G.İ. B. Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Artması Vergisel İşlemlerde 

Total 

Burokrasiyi Azalttığı 

Kesinlikle 



Kesinlikle 

Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 0 3 2 1 4 10 

SMMM 7 17 18 74 74 190 

Total 7 20 20 75 78 200 









elektronik ortamda hizmet vermesiyle vergisel işlemlerde bürokrasiyi azalttığı ile 

mesleki unvanları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır 





zaman tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Zaman Tasarrufu Saglamasi Total 

Kesinlikle 

Kesinlikle 



Mesleki 

Unvan 

SM 0 0 0 6 4 10 

SMMM 6 4 20 96 64 190 

Total 6 4 20 102 68 200 







P= 0,762 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 1,858 df = 4, P= 0,762) 


elektronik ortamda hizmet vermesiyle vergisel işlemlerde bürokrasi azalttığı ile 

mesleki unvanları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır

81 





personel tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Artması İle Personel Tasarrufu 

Total 

Sağlanması 

Kesinlikle 



Kesinlikle 

Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 0 3 2 3 2 10 

SMMM 18 26 28 91 27 190 

Total 18 29 30 94 29 200 










sağlandığı ile mesleki unvanları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır 

• Ho: Vergisel işlemlerin elektronik ortamda yapılması ile Gelir İdaresi 

Başkanlığına olan güvenin artması meslek mensuplarının mesleki 


Tablo 75. Vergisel işlemlerin elektronik ortamda yapılması ile Gelir İdaresi Başkanlığına olan 

güvenin artmasının meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamda Hizmetlerin Yapılması İle GIB Olan Güveni 

Artırması 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 1 3 4 1 1 10 

SMMM 15 17 42 97 19 190 

Total 16 20 46 98 20 200 







P= 0,065 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 =8,853 df=4, P=0,065)

82 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; vergisel işlemlerin elektronik 

ortamda yapılması ile Gelir İdaresi Başkanlığına olan güvenin artması ile mesleki 

unvanları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır 





vergi kaybının azaldığının meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları 

Mesleki 

Unvan 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Vergi Kaybını Azaltmasi 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

SM 0 6 0 3 1 10 

Total 

SMMM 8 63 41 60 18 190 

Total 8 69 41 63 19 200 










mesleki unvanları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır 

• Ho: Mükelleflerin bütün işlemlerini takip edebilecekleri sistemin 

olmasının yararı meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılık 


Tablo 77. Mükelleflerin bütün işlemlerini takip edebilecekleri sistemin olmasının yararının 


Elektronik Ortamda Mükelleflerin Her Türlü İşlemlerini Takip 


Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 0 0 0 4 6 10 

SMMM 1 6 17 111 55 190 

Total 1 6 17 115 61 200

83 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; mükelleflerin bütün işlemlerini takip 

edebilecekleri sistemin olmasının yararı ile mesleki unvanları faktörü arasında 

farklılık bulunmamaktadır 


görüşünün alınmasının faydası meslek mensuplarının mesleki 



alınmasının faydasının meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılıkları 



Total 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 0 1 5 4 10 

SMMM 1 7 55 127 190 

Total 1 8 60 131 200 









yapılacak yeniliklerde meslek odalarının görüşünün alınmasının faydası ile mesleki 


Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın uygulamadaki değişiklikler konusunda 


meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılık göstermemektedir.

84 



mesleki unvanlarına göre farklılıkları 


Total 


Mesleki 

Unvan 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

SM 1 1 5 3 10 

SMMM 2 9 78 101 190 

Total 3 10 83 104 200 










faaliyetlerinin artırılmasının faydaları ile mesleki unvanları faktörü arasında farklılık 




mensuplarının mesleki unvanlarına göre farklılık göstermemektedir. 


bilinçlendirme çabalarının faydaları meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre 



Total 


Kesinlikle 


Katılıyorum 

Mesleki 

Unvan 

SM 0 0 1 6 3 10 

SMMM 3 4 14 103 66 190 

Total 3 4 15 109 69 200 



Pearson Chi-Square ,576(a) 4 ,966 

Likelihood Ratio ,919 4 ,922 



P= 0,966 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 0,576 df=4, P=0,966)

85 



ile mesleki unvanları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır 



kaçaklarını azaltması yönünden faydası meslek mensuplarının mesleki 






Total 


Kesinlikle 



Katılmıyorum Katılıyorum Katılmıyorum 

Mesleki SM 3 1 2 0 4 10 

Unvan SMMM 24 18 23 50 75 190 

Total 27 19 25 50 79 200 










kaldırılması vergi kayıp ve kaçaklarını azaltması yönünden faydası ile mesleki 


3.4.1.6. Meslek Mensuplarının Mesleki Yıllarına Göre İkili 

Karşılaştırmalar ı 


meslekteki yıllarına göre farklılık göstermemektedir.

86 

Tablo 82. Vergi Dairelerinin fiziki ortamın yeterliliğinin meslek mensuplarının meslekteki 

yıllarına göre farklılıkları 

Vergi Dairesinin Fiziki Ortamın Yeterliligi 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 12 55 27 62 4 160 

10–20 yıl 3 16 3 8 0 30 

20–30 yıl 1 1 2 2 0 6 

30 ve üzeri 1 2 0 1 0 4 

Total 17 74 32 73 4 200 







P= 0,613 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 10,030 df = 12, P= 0,613 ) 


ile meslekteki yılları arasında bir farklılık bulunmamaktadır. 


mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 83. Vergi Dairesinde çalışan personelin davranışlarının meslek mensuplarının meslekteki 



Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 20 49 51 30 10 160 

10–20 yıl 2 18 0 8 2 30 

20–30 yıl 2 1 1 2 0 6 

30 ve üzeri 0 3 0 1 0 4 

Total 24 71 52 41 12 200 







P= 0,014< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 25,122 df = 12, P= 0,014) 


davranışları ile meslekteki yılları faktörü arasında herhangi bir farklılık 

bulunmaktadır.

87 


kalitesi meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılık 



mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 

G.İ.B. Elektronik Ortamda Verdiği Hizmetin Yeterliligi Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 5 31 33 87 4 160 

10–20 yıl 2 11 9 7 1 30 

20–30 yıl 0 2 2 2 0 6 

30 ve üzeri 1 0 1 2 0 4 

Total 8 44 45 98 5 200 









elektronik ortamda verdiği hizmetin kalitesi ile meslekteki yılları faktörü arasında 



kullanılabilirliği meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılık 



meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 

G.İ. B. Internet Sayfasının Anlaşırlığı ve Kullanılabilirliği Total 

Kesinlikle 

Kesinlikle 

Katılmıyoru Kararsızı Katılıyoru 

Katılmıyoru 

Katılıyoru 

m m m 

m 

m 

Meslekte 

ki Yıl 

0–10 yıl 4 10 32 85 29 160 

10–20 yıl 1 5 10 13 1 30 

20–30 yıl 0 1 2 3 0 6 

30 ve üzeri 0 0 2 2 0 4 

Total 5 16 46 103 30 200

88 







P= 0,304 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 13,950, df=12, P= 0,304) 


sayfasının anlaşılırlığı ve kullanılırlığı ile meslekteki yılları faktörü arasında farklılık 



yönlendirmelerin yeterliliği meslek mensuplarının meslekteki yıllarına 



yeterliliğinin meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 

Vergi ile İlgili Konularda Yapılan Hatırlatma-Yönlendirme Yeterliliği Total 

Kesinlikle 



Katılıyorum 

Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 19 44 39 50 8 160 

10–20 yıl 3 13 7 7 0 30 

20–30 yıl 1 1 2 2 0 6 

30 ve üzeri 1 1 0 2 0 4 

Total 24 59 48 61 8 200 









ilgili yaptığı hatırlatma ve yönlendirmelerin yeterliliği ile meslekteki yılları faktörü 



vergilendirme hatalarını azaltacağı meslek mensuplarının meslekteki 

yıllarına göre farklılık göstermemektedir.

89 


hatalarını azaltacağının meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamda Yapılan Vergi İşlemlerinin Hataları 


Total 

Kesinlikle 

Kesinlikle 



Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 4 15 37 75 29 160 

10–20 yıl 0 12 5 11 2 30 

20–30 yıl 1 0 2 1 2 6 

30 ve üzeri 0 0 0 3 1 4 

Total 5 27 44 90 34 200 









elektronik ortamdan yapılması vergilendirme hatalarını azaltacağı ile meslekteki 

yılları faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 


yeterliliği meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılık 



mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 


Kesinlikle 

Kesinlikle 



Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 39 59 29 31 2 160 

10–20 yıl 12 7 5 5 1 30 

20–30 yıl 1 5 0 0 0 6 

30 ve üzeri 0 3 1 0 0 4 

Total 52 74 35 36 3 200 







P= 0,280> 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 14,335, df=12, P=0,280)

90 


denetiminin yeterliliği ile meslekteki yılları faktörü arasında farklılık 



vergi kaybının azaltılabilirliği meslek mensuplarının meslekteki yıllarına 



azaltılabilirliğinin meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 

E-Defter Uygulamasının Vergi Kaybını Azaltabilirliği Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 6 24 33 54 43 160 

10–20 yıl 5 8 7 7 3 30 

20–30 yıl 2 0 2 1 1 6 

30 ve üzeri 0 3 0 0 1 4 

Total 13 35 42 62 48 200 









defterleri e-defter uygulaması ile vergi kaybının azaltılabilirliği ile meslekteki yılları 

faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 



meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılık 

göstermemektedir.

91 


borçlarının zamanda ödenmesi konusundaki yararının meslek mensuplarının meslekteki 




Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Meslekteki Yıl 0–10 yıl 3 12 12 114 19 160 

10–20 yıl 2 4 1 20 3 30 

20–30 yıl 1 1 1 3 0 6 

30 ve üzeri 0 1 0 2 1 4 

Total 6 18 14 139 23 200 







P= 0,430 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 12,199 df=12, P= 0,430) 


bildirilmesi borçların zamanında ödenmesi konusundaki yararı ile meslekteki yılları 


• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığına zamanında ödenmeyen vergilerin 


meslekteki yıllarına göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 91. Gelir İdaresi Başkanlığı’na zamanında ödenmeyen vergilerin ödemelerine yönelik 

çıkarılan tecil ve taksitlendirmelerin faydalı olacağının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 

Ödenmeyen Vergilere Çıkartılan Tecil ve Taksitlendirme 

Uygulamasının Yeterliliği 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 7 19 7 95 32 160 

10–20 yıl 8 4 0 18 0 30 

20–30 yıl 0 2 1 2 1 6 

30 ve üzeri 1 0 1 2 0 4 

Total 16 25 9 117 33 200 







P= 0,000< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 34,864 df= 12, P= 0,000)

92 

Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı’na 


taksitlendirmelerin faydalı olacağı ile meslekteki yılları faktörü arasında farklılık 




meslekteki yıllarına göre farklılık göstermemektedir. 


yönünden bürokrasiyi azalttığının meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Bürokrasiyi Azaltması Total 

Kesinlikle 

Kesinlikle 



Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 2 14 14 63 67 160 

10–20 yıl 4 3 5 9 9 30 

20–30 yıl 1 2 1 1 1 6 

30 ve üzeri 0 1 0 2 1 4 

Total 7 20 20 75 78 200 







P= 0,022 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 23,773 df=12, P=0,022) 



azalttığı ile meslekteki yılları faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 




93 


zaman tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Zaman Tasarrufu Sağlaması Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 6 2 12 83 57 160 

10–20 yıl 0 2 7 13 8 30 

20–30 yıl 0 0 1 4 1 6 

30 ve üzeri 0 0 0 2 2 4 

Total 6 4 20 102 68 200 










ile meslekteki yılları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 






meslek mensuplarına personel tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının meslekteki 


Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Personel Tasarrufu Sağlaması Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 16 25 21 72 26 160 

10–20 yıl 2 3 7 17 1 30 

20–30 yıl 0 1 2 2 1 6 

30 ve üzeri 0 0 0 3 1 4 

Total 18 29 30 94 29 200 



Pearson Chi-Square 11,005(a)12 ,528 




P= 0,528 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 =11,005 df=12 P=0,528)

94 



sağladığı ile meslekteki yılları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 



mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılık göstermemektedir. 


vergi dairelerine olan güveni arttırmasının meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre 


Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin GIB’ ne Güveni Artırması Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 9 15 33 88 15 160 

10–20 yıl 5 5 9 7 4 30 

20–30 yıl 2 0 2 1 1 6 

30 ve üzeri 0 0 2 2 0 4 

Total 16 20 46 98 20 200 







P= 0,042 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 =21,604 df=12, P=0,042) 



arttırması ile meslekteki yılları faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 




95 


vergi kaybının azaldığının meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Vergi Kaybını Azaltması Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 1 51 36 56 16 160 

10–20 yıl 5 15 3 6 1 30 

20–30 yıl 2 2 0 1 1 6 

30 ve üzeri 0 1 2 0 1 4 

Total 8 69 41 63 19 200 









elektronik ortamda vermiş olduğu hizmetlerin artmasıyla vergi kaybının azaldığı ile 

meslekteki yılları faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 


sistemin olmasının yararları meslek mensuplarının meslekteki yıllarına 


Tablo 97. Mükelleflerin bütün vergisel işlemlerini takip edebilecekleri tek bir sistemin olmasının 

yararlarının meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 



Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Meslekteki 

0–10 yıl 

Yıl 

1 4 13 98 44 160 

10–20 yıl 0 1 3 13 13 30 

20–30 yıl 0 1 1 2 2 6 

30 ve 

üzeri 

0 0 0 2 2 4 

Total 1 6 17 115 61 200 







P= 0,628 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 9,860 df =12, P= 0,628)

96 


işlemlerini takip edebilecekleri tek bir sistemin olmasının yararları ile meslekteki 

yılları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 


görüşünün alınmasının faydası meslek mensuplarının meslekteki yıllarına 



alınmasının faydasının meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 


Total 


Meslekteki 

Yıl 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

0–10 yıl 1 6 43 110 160 

10–20 yıl 0 1 13 16 30 

20–30 yıl 0 1 3 2 6 

30 ve üzeri 0 0 1 3 4 

Total 1 8 60 131 200 









yapılacak yeniliklerde meslek odalarının görüşünün alınmasının faydası ile 

meslekteki yılları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 




göstermemektedir.

97 



meslekteki yıllarına göre farklılıkları 

GIB Uygulamadaki Değişiklikler Konusunda Meslek 

Mensuplarını Bilgilendirmesinin Faydaları 

Total 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Meslekteki 

Yıl 

0–10 yıl 2 8 64 86 160 

10–20 yıl 0 1 15 14 30 

20–30 yıl 0 1 4 1 6 

30 ve üzeri 1 0 0 3 4 

Total 3 10 83 104 200 










faaliyetlerinin artırılmasının faydaları ile meslekteki yılları faktörü arasında farklılık 




çabalarının faydaları meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre 



yerine bilgilendirme ve bilinçlendirme çabalarının faydalarının meslek mensuplarının 

meslekteki yıllarına göre farklılıkları 

GIB ile Meslek Mensuplarının Görüşerek Mükellef Vergi 

Bilincinin Artırılması Çalışmalarının Faydası 

Total 

Kesinlikle 


Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Katılıyorum Katılmıyorum 

Meslekteki 0–10 yıl 

Yıl 

3 3 10 87 57 160 

10–20 yıl 0 1 3 18 8 30 

20–30 yıl 0 0 1 4 1 6 

30 ve üzeri 0 0 1 0 3 4 

Total 3 4 15 109 69 200

98 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; mükelleflere yönelik karşılıklı 


bilinçlendirme çabalarının faydaları ile meslekteki yılları faktörü arasında farklılık 




kaçaklarını azaltması yönünden faydası meslek mensuplarının meslekteki 

yıllarına göre farklılık göstermemektedir. 


arasındaki ücret ilişkisinin ortadan kaldırılması vergi kayıp ve kaçaklarını azaltması yönünden 

faydasının meslek mensuplarının meslekteki yıllarına göre farklılıkları 



Total 

Kesinlikle 

Katılmıyorum Katılmıyorum 

Kesinlikle 

Kararsızım Katılıyorum 

Katılıyorum 

Meslekteki Yıl 0–10 yıl 22 17 16 43 62 160 

10–20 yıl 4 1 7 6 12 30 

20–30 yıl 1 1 2 1 1 6 

30 ve üzeri 0 0 0 0 4 4 

Total 27 19 25 50 79 200 










kaldırılması vergi kayıp ve kaçaklarını azaltması yönünden faydası ile faydaları 

meslekteki yılları faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır

99 

3.4.1.7. Meslek Mensuplarının İllere Göre İkili Karşılaştırmaları 


illerine göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 102. Vergi Dairelerinin fiziki ortamın yeterliliğinin meslek mensuplarının illere göre 


Vergi Dairesinin Fiziki Ortamın Yeterliliği 

Kesinlikle 



Kesinlikle 

Katılıyorum 

Total 

İl 

Kodu 

Isparta 9 43 7 40 1 100 

Antalya 8 31 25 33 3 100 

Total 17 74 32 73 4 200 







P= 0,008< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 13,801 df = 4, P= 0,008 ) 


ile iller faktörü arasında herhangi bir farklılık bulunmaktadır. 


mensuplarının illerine göre farklılık göstermemektedir. 

Tablo 103. Vergi Dairesinde çalışan personelin davranışları meslek mensuplarının illerine göre 



Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 9 37 18 31 5 100 

Antalya 15 34 34 10 7 100 

Total 24 71 52 41 12 200 









davranışları ile cinsiyet faktörü arasında herhangi bir farklılık bulunmaktadır.

100 


kalitesi meslek mensuplarının illere göre farklılık göstermemektedir. 


mensuplarının illere göre farklılıkları 

İl 

Kodu 

G.İ.B. Elektronik Ortamda Verdiği Hizmet Yeterliliği 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Total 

Isparta 3 35 17 42 3 100 

Antalya 5 9 28 56 2 100 

Total 8 44 45 98 5 200 







P= 0,000 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 20,753 df = 4, P= 0,000) 


elektronik ortamda verdiği hizmetin kalitesi ile cinsiyet faktörü arasında farklılık 



kullanılabilirliği meslek mensuplarının illerine göre farklılık 



meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları 

G.İ.B. Internet Sayfasının Anlaşırlığı ve Kullanılabilirliği Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 0 7 29 51 13 100 

Antalya 5 9 17 52 17 100 

Total 5 16 46 103 30 200 







P= 0,063 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 8,923, df=4, P= 0,063)

101 


sayfasının anlaşılırlığı ve kullanılırlığı ile iller faktörü arasında farklılık 



yönlendirmelerin yeterliliği meslek mensuplarının illerine göre farklılık 



yeterliliğinin meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları 

Vergi ile İlgili Konularda Yapılan Hatırlatma-Yönlendirme Yeterliliği Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 6 35 21 36 2 100 

Antalya 18 24 27 25 6 100 

Total 24 59 48 61 8 200 







P= 0,012< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 12,784, df= 4, P= 0,012) 


ilgili yaptığı hatırlatma ve yönlendirmelerin yeterliliği ile cinsiyet faktörü arasında 



vergilendirme hatalarını azaltacağı meslek mensuplarının illerine göre 



hatalarını azaltacağının meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları 


Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 1 17 12 47 23 100 

Antalya 4 10 32 43 11 100 

Total 5 27 44 90 34 200

102 









elektronik ortamdan yapılması vergilendirme hatalarını azaltacağı ile iller faktörü 



yeterliliği meslek mensuplarının illerine göre farklılık göstermemektedir. 


mensuplarının illerine göre farklılıkları 

Gelir İdaresinin Yapmış Olduğu Vergi Denetimlerinin Yeterliliği Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 23 41 24 10 2 100 

Antalya 29 33 11 26 1 100 

Total 52 74 35 36 3 200 









denetiminin yeterliliği ile iller faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 


vergi kaybının azaltılabilirliği meslek mensuplarının illerine göre 


103 


azaltılabilirliğinin meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları 

E-Defter Uygulamasının Vergi Kaybını Azaltabilirliği Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 10 21 16 37 16 100 

Antalya 3 14 26 25 32 100 

Total 13 35 42 62 48 200 









defterleri e-defter uygulaması ile vergi kaybının azaltılabilirliği ile iller faktörü 




meslek mensuplarının illerine göre farklılık göstermemektedir. 


borçlarının zamanda ödenmesi konusundaki yararının meslek mensuplarının illerine göre 




Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 3 11 10 69 7 100 

Antalya 3 7 4 70 16 100 

Total 6 18 14 139 23 200 







P= 0,136 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 = 6,989 df=4, P= 0,136)

104 


bildirilmesi borçların zamanında ödenmesi konusundaki yararı ile iller faktörü 


• Ho: Gelir İdaresi Başkanlığı’na zamanında ödenmeyen vergilerin 



Tablo 111. Gelir İdaresi Başkanlığı’na zamanında ödenmeyen vergilerin ödemelerine yönelik 

çıkarılan tecil ve taksitlendirmelerin faydalı olacağının meslek mensuplarının illerine göre 


Ödenmeyen Vergilere Çıkartılan Tecil ve Taksitlendirme Uygulamasının 

Yeterliliği 

Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 13 21 9 50 7 100 

Antalya 3 4 0 67 26 100 

Total 16 25 9 117 33 200 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; Gelir İdaresi Başkanlığı’na 


taksitlendirmelerin faydalı olacağı ile iller faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 





yönünden bürokrasiyi azalttığının meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları 

G.İ.B. Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Bürokrasiyi Azaltması Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 6 10 11 34 39 100 

Antalya 1 10 9 41 39 100 

Total 7 20 20 75 78 200

105 










azalttığı ile iller faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 





işlemlerde zaman tasarrufu sağlandığının meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Zaman Tasarrufu Sağlaması Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 0 4 11 55 30 100 

Antalya 6 0 9 47 38 100 

Total 6 4 20 102 68 200 





Linear-by-Linear Association ,000 1 1,000 


P= 0,019 < 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 11,769 df = 4, P= 0,019) 



ile iller faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 



illerine göre farklılık göstermemektedir.

106 


işlemlerde meslek mensuplarına personel tasarrufu sağlandığının illerine göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Personel Tasarrufu Sağlaması Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 4 18 13 51 14 100 

Antalya 14 11 17 43 15 100 

Total 18 29 30 94 29 200 










sağladığı ile iller faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır. 



mensuplarının illerine göre farklılık göstermemektedir. 


vergi dairelerine olan güveni arttırmasının meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin GIB’ ne Güveni Artırması Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 8 10 25 44 13 100 

Antalya 8 10 21 54 7 100 

Total 16 20 46 98 20 200 







P= 0,530 > 0,05 olduğu için Ho kabul, (χ 2 =3,168 df=4, P=0,530) 



arttırması ile iller faktörü arasında farklılık bulunmamaktadır.

107 




Tablo 116. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda vermiş olduğu hizmetlerin artması 

ile vergi kaybının azaldığının meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları 

Elektronik Ortamdaki Hizmetlerin Vergi Kaybını Azaltması Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 6 50 14 18 12 100 

Antalya 2 19 27 45 7 100 

Total 8 69 41 63 19 200 










iller faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 


sistemin olmasının yararları meslek mensuplarının illerine göre farklılık 



olmasının yararlarının meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları 



Kesinlikle 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

Total 

İl Isparta 

Kodu 

1 5 13 45 36 100 

Antalya 0 1 4 70 25 100 

Total 1 6 17 115 61 200 







P= 0,003< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 15,850 df = 4, P= 0,003)

108 


işlemlerini takip edebilecekleri tek bir sistemin olmasının yararları ile iller faktörü 



görüşünün alınmasının faydası meslek mensuplarının illerine göre 



alınmasının faydasının meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları 



Total 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

İl Kodu Isparta 1 8 33 58 100 

Antalya 0 0 27 73 100 

Total 1 8 60 131 200 









yapılacak yeniliklerde meslek odalarının görüşünün alınmasının faydası ile iller 

faktörü arasında farklılık bulunmaktadır. 






illerine göre farklılıkları 



Total 


Kesinlikle 

Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 3 10 38 49 100 

Antalya 0 0 45 55 100 

Total 3 10 83 104 200

109 










faaliyetlerinin artırılmasının faydaları ile iller faktörü arasında farklılık 




çabalarının faydaları meslek mensuplarının illerine göre farklılık 



yerine bilgilendirme ve bilinçlendirme çabalarının faydalarının meslek mensuplarının illerine 




Total 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

İl 

Kodu 

Isparta 2 4 9 53 32 100 

Antalya 1 0 6 56 37 100 

Total 3 4 15 109 69 200 








Uygulanan Ki-Kare testi sonucuna göre; mükelleflere yönelik karşılıklı 


bilinçlendirme çabalarının faydaları ile iller faktörü arasında farklılık 

bulunmamaktadır

110 



kaçaklarını azaltması yönünden faydası meslek mensuplarının illerine 



arasındaki ücret ilişkisinin ortadan kaldırılması vergi kayıp ve kaçaklarını azaltması yönünden 

faydasının meslek mensuplarının illerine göre farklılıkları 


Total 


İl 

Kodu 

Kesinlikle 


Katılıyorum 

Isparta 4 15 12 23 46 100 

Antalya 23 4 13 27 33 100 

Total 27 19 25 50 79 200 







.P= 0,000< 0,05 olduğu için Ho red, (χ 2 = 22,238 df = 4, P= 0,000) 



kaldırılması vergi kayıp ve kaçaklarını azaltması yönünden faydası ile iller faktörü 

arasında farklılık bulunmaktadır.

111 

SONUÇ 

Vergi gelirlerinin, devletin gelir kaynakları içinde %90–95 gibi yüksek bir 

paya sahip olması, vergi ile ilgili sorunların ve bunların nedenlerinin tespit 

edilmesinin gerekliliğini ortaya koymaktadır. Devletin gelirinin azalmasından, 

mükelleflerin adalet duygusunun zedelenmesine kadar pek çok olumsuz etkisi olan 

vergi uyumsuzluğu ile mücadele etmek ve vergi uyumunu arttıracak çalışmalar 

yapmak bütün devletlerin temel hedefidir (Tunçer, 1992: ...). 

Bu hedefe ulaşmak için, ekonomide yaşanan değişikliklere göre zaman zaman 

vergi kanunlarında değişiklikler olmakta ve bu değişiklikler neticesinde 

uygulamalarda farklılık çıkmaktadır. Vergi uygulamalarında çıkan farklılıkların 

ortadan kaldırılması ve kanunlar tarafından mükellefe yüklenmiş olan ödevler meslek 

mensupları tarafından yapılmaktadır. Bu süreç içerisinde yaşanan olumsuzluklar 

idareye olan güveni azaltmakta ve mükellefin vergiden kaçınmasına neden 

olmaktadır. Meslek mensuplarının çalışmalarındaki devlet kurumlarının 

hizmetlerinden memnuniyetlerini ve sorunlarını kapsayan ve iki ilin karşılaştırılması 

ile Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vermiş olduğu hizmetlerinin eleştirilmesi ve 

yapılacak olan yeniliklerin meslek mensuplarının beklentilerine göre yapılması 

sürecinde yol gösterici olması hedeflenmiştir. 

Bu bölümde, Antalya ve Isparta İllerindeki Serbest Muhasebeci ve Serbest 

Muhasebeci Mali Müşavirlerin G.İ. B. Hizmetlerinden Memnuniyeti Anketinde yer 

alan 25 soruya verilen cevaplar incelenmiş, bir sonraki bölümde ise bu 

incelemelerden yola çıkılarak meslek mensuplarının G.İ.B.’nın vermiş olduğu 

hizmetlerin memnuniyetlerini arttıracağı düşünülen çeşitli önerilerde bulunulmuştur. 

İstatistiksel analizler incelendiğinde, ankete katılan meslek mensuplarının 

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın fiziki ortamının ihtiyaçları karşılamadaki yeterliliği 

illere göre yeterli görülmektedir. Bu yeterliliğin en önemli nedeni elektronik ortamda 

yapılan işlem sayısının artması ile vergi dairelerine gidilerek yapılan işlemlerin

112 

azalması ve kurumda oluşan kalabalıkların azalması fiziki ortamları daha yeterli hale 

getirmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığına bağlı vergi dairesi müdürlüklerinde çalışan 

personelin güler yüzlü ve nazik davranması ile ilgili personelden kaynaklanan 

olumsuzluklar görülmemektedir. Personelin yapması gereken bazı işlemlerin 

elektronik ortama aktarılması ile personelin iş yükü hafiflemiştir. Meslek 

mensuplarının illere göre Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda vermiş 

olduğu hizmetlerin yeterliliği farklılık göstermektedir. 

Bu farklılıklarda illerdeki meslek mensuplarının iş yükü, illere göre çalışma 

alanlarının geniş olmasından dolayı internet üzerinden yapılan hizmetlerdeki 

beklentiler artmaktadır. 

Elektronik ortamda verilen hizmetlerin yeterliliği konusunda illere göre 

farklılıkların çıkmaması G.İ. B. günün ekonomik şartlarının gereklerine göre 

kendisini yenilediği görülmektedir. 

Meslek mensuplarının oldukça büyük bir kısmının, yazılı ve görsel yollarla 

kendilerine ulaştırılan bilgilerin yeterli olduğu görülmektedir. Gelir İdaresi 

Başkanlığı tarafından çeşitli şekilde sunulacak böyle bir hizmetin meslek mensubu 

ile olan iletişimi güçlendireceği ve var olan iletişim eksiklerini giderme yolunda 

önemli bir adım olacağı söylenebilir. 

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda hizmet vermesi ile vergisel 

işlemlerde yapılan hataların azalacağı meslek mensupları tarafından kabul 

edilmektedir 

Meslek mensuplarının vergi ile ilgili konularda tarafız ve mevzuata uygun 

olarak faaliyete bulunduklarını kontrol amacı ile yapılan vergi denetimlerinin 

yeterliliği meslek mensuplarınca uygun bulunmaktadır. Bunun yanında yapılan 

denetimler çoğunluk olarak şekil yönü ile yapılmaktadır ancak arzulanan vergi 

denetimleri ise vergi kayıp ve kaçaklarını önleme amaçlı yapılan vergi 

denetimleridir. 

Kanunen tutulması zorunlu olan kanuni defterlerin elektronik ortamda 

tutulması ile bilgi ve belgelerin daha düzenli ve erişilebilir olmasını sağlayacaktır. 

Mükellefler açısından bakıldığı zaman ülkemizde vergi bilincinin oturmuş

113 

olmamasından, vergi kanunlarında bulunan bazı kanuni boşluklardan dolayı illere 

göre e defter uygulamasının vergi kaybını azaltmayacağı görüşü öne çıkmaktadır. 

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi borçlarını elektronik ortamda mükelleflere 

bildirmesi vergi mükelleflerinin yapacakları ödevlerini zamanında yapmalarına 

neden olduğu gibi meslek mensupları üzerindeki iş yükünü azaltmakta hem de 

üzerlerinde bulunan kötü imajı ortadan kaldırmaktadır. 

Devletin zaman zaman çıkarmış olduğu vergi tecil ve taksitlendirmeleri vergi 

mükellefleri açısından kriz dönemlerinde yaralı olmaktadır. Ancak mükellefler 

tarafından genel kanı olarak nasıl olsa af çıkar diye bilinçli olarak ödenmeyen 

vergilere popülist yaklaşımlarla çıkarılan tecil ve taksitlendirmeler meslek 

mensupları tarafından olumlu karşılanmamakta ve devlete ödenmesi gereken 

doğrudan vergiler ödenmediği için vatandaşa yüklenen dolaylı vergiler artmaktadır. 

Vergisel işlemlerin elektronik ortamda yapılması ile oluşan bürokrasi ve 

kırtasiye azalmış belge ve bilgiler ihtiyaç sahiplerinin kullanımına açılmıştır bu 

nedenle istenilen belge ve bilgilere daha hızlı ve etkin ulaşılması ile bürokratik 

işlemler azalmıştır. 

Vergi dairelerinde bürokrasinin azalması ile meslek mensuplarına işlem 

olarak zaman tasarrufu sağlamış olduğuna meslek mensuplarının çoğunluğu 

katılmaktadır. 

Teknolojinin vermiş olduğu hizmetlerde insan emeği ile yapılan birçok 

hizmetin daha az emek ve zamanda yapılabilmesidir. Örneğin beyannamenin vergi 

dairesinde tahakkuk ettirilmesinde işlemleri yapan personel sayısı ve harcanılan 

zaman ile internet üzerinde beyannamenin tahakkuk ettirilmesinde personel sayısı ve 

zamanı buna örnek olarak verilebilir buradan teknoloji yardımı ile yapılan işlemler 

hem zaman hem de personel tasarrufu sağlamaktadır. 

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet ortamında hizmet vermesi ile verilerin 

birbiri ile daha hızlı karşılaştırılmaları, daha hızlı sonuca ulaşması ile ve belli 

aralıklarla yayınlanan istatistikî bilgilerle Gelir İdaresince yapılan işlemler hakkında 

en etkin iletişim yolu olarak görülen internet aracılığıyla bilgi verilmesi kuruma olan 

güveni artırmaktadır.

114 

Mükelleflerin vergisel konulardaki işlemlerini tek bir sistemden takip etmesi 

hem mükellef hem meslek mensubu hem de devlet açısından vergisel işlemlerdeki 

karmaşayı önlemesi sade ve herkes tarafından anlaşılır ve en kısa şekilde istenilen 

sonucu vermesi istenmektedir. 

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yapacağı uygulama değişiklikleri hakkında 

meslek odalarının görüşünün alınması ile mükellefler adına vergisel işlemleri yürüten 

meslek mensuplarının yaşamış oldukları sorunlara inilmiş olunmaktır. Meslek 

mensupları çıkarılan kanunların ve uygulanan mevzuatın uygulayıcıları oldukları için 

eksik yapılanları veya değiştirilmesi gereken uygulamaları fark edebildikleri için 

meslek odalarının görüşlerinin alınması yararlı olacaktır. 

Vergi mükelleflerinde vergi bilincinin artırılması mükelleflerin vergiye bakış 

açılarının değişmesine neden olacaktır. Çünkü ceza bilmeden yapılan hatalara bile 

uygulandığı için çok etkili olmasından fazla tepkilere neden olacak ve mükelleflerin 

vergiden kaçınmasını ortaya çıkaracaktır. Meslek mensubu ile mükellef arasındaki 

ücret ilişkisinin kaldırılması yapılacak vergisel işlemlerin daha tarafız olarak 

yapılmasını, vergi kayıp ve kaçaklarının daha asgariye indirilebileceği kanısı yaratsa 

da meslek mensubunun vergisini beyan eden mükellefin temsilcisi olmaktan 

uzaklaştırmaktadır. Her serbest meslek faaliyetinde olduğu gibi meslek 

mensuplarının da bilgi birikimlerini kullanıp ücretlendirmesinde belli kategorilere 

ayrılmış standartlarda değil yapılan hizmetin hak ettiği ücretin karşılıklı olarak 

belirlenerek ücretlendirilmesi kanısı ön plana çıkmaktadır.

115 

ÇALIŞMANIN KISITLAMALARI 

Muhasebe meslek mensuplarının G.İ. B. kurum olarak vermiş olduğu 

hizmetlerini ölçmek amacı ile yapılan bu anket çalışmasının kısıtlamaları 


Meslek mensupları için çalışma hayatında G.İ. B. birebir karşılıklı olarak 

çalışma içinde bulunulan kurum olduğu için yapılan anket çalışmasında yer alan 

birçok soruya verilen yanıtların doğruları yansıtıp yansıtmadığı tartışma konusudur 

Diğer önemli bir kısıtlama ise, anketin uygulaması sırasında kullanılan 

Örneklemdir. Muhasebe meslek mensuplarının G.İ. B. memnuniyet anketi 310 

meslek mensubuna uygulanmasına rağmen, anketin uygulandığı örneklemin 

değişkenler bazında dağılımının çok da sağlıklı olmadığı görülmektedir.

116 

ÖNERİLER 

Verginin tarafları olan devlet ile vergi mükellefi arasında köprü vazifesi 

konumunda bulunan meslek mensupları günün gerekliliği içerisinde sürekli olarak 

yenilik ve değişim içinde olmak zorundadırlar.21.Yüzyıl bilim ve teknolojinin 

ilerlediği, her sektörün bu değişime ayak uydurmak zorunda olduğu bir çağdır. 

Değişim ve yenilik denilince akla sadece belli hizmet sektörleri gelmemelidir, 

bu değişim sürecinde insana hizmet sunan tüm sektörler sundukları hizmetlerin 

memnuniyetinin nasıl algılandığını ve süreçte yaşanan olumsuzlukların nasıl 

çözümlenmesi gerektiğini çok iyi analiz etmelidir. 

Bu değişim ve yenilik sürecinin öncüsü olan devlet kurumları yapılan 

yenilikleri ve günün ekonomik ve sosyal yapısına göre yapılacak olan yeniliklerin 

memnuniyetini ölçerek, bu konu ile ilgili olan tarafların beklenti ve önerilerini 

dikkate alarak yapılacak yeniliklere yön vermektedir. 

Her zaman yeniliklere ve değişime açık olan muhasebe ve vergicilik kısa 

sürede büyük değişimler yaşamıştır. Yaşanan bu değişimlerin muhasebe meslek 

mensupları tarafından algılanan memnuniyetinin, yapılan değişimin uyum 

sürecindeki yaşanan sıkıntıları olmaktadır. 

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın teknolojik değişim ile vergi denetim ve 

uygulamalarında zamanla yapacağı değişikliklerle vergiyi tabana yayarak vergi 

mükellefinin vergiden kaçınılması önlenmelidir. Bu çalışmalar sürecinde meslek 

mensuplarına denetim ve kanunları devlet yararına uygulatması amacı ile yetkiler 

verilmesidir. 

Devletin vergi sürecinde denetleyen tarafı olması ve uygulayan tarafı olarak 

meslek mensuplarının daha aktif rol almaları devlet açısından vergicilik yönünden 

daha yapıcı olacaktır. 

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın hizmetleri günün ihtiyaçlarına cevap verdiği ve 

beklentileri karşıladığı sürece taraflardan olumlu tepkiler alarak karşılıklı 

sorumluluklarını yerine getirmesi sağlanacaktır.

117 

KAYNAKÇA 

Kitaplar 

AL H. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Sakarya Yayıncılık Sakarya 2007 

ÇIMAT A. Vergi Hukuku Mevzuatı Lebib Yalkın Yayınları İstanbul 1998 

KANETİ, Selim, Vergi Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 1989 

KARASAR N. Bilimsel Araştırma Yöntemi Nobel Yayınları Ankara 2009 

KOCAHANOĞLU O.Selim Muhasebecilik ve Mali Müşavirlik Mevzuatı Temel 

Yayınları İstanbul 1991 

MERCAN E, DÜNDAR M Temel Vergi Hukuku Ankara SMMM Odası Yayınları 

Ankara 2010 

TURHAN S. Vergi Teorisi ve Politikası Filiz Kitabevi İstanbul 1993 

TÜREDİ H. Denetim Celepler Matbaacılık Yayınları Trabzon 2007 

ÜNSAL H. Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi Detay Yayıncılık Ankara 2008 

YILMAZ K. Türk Vergi Hukuku Ce-Ka Yayınları Ankara2008 

YILMAZ H.Gül, ERKAN F, SARUÇ N.Tolga, SARILI M. Ali Yeminli Mali 

Müşavirlerin Sorumlulukları Ankara Yeminli Mali Müşavirler Odası 2004 

Makaleler 

BANAR K./ EKERGİL V.” Muhasebe Meslek Mensuplarının Hizmet Kalitesi: 

Sunulan Hizmetlerin Kalitesi İle Müşteri Memnuniyeti İlişkisi Eskişehir 

Uygulaması” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt/Vol:10 - Sayı/No:1 

39–60 (2010) 

Bilgiç R. ve Sümer H. Canan “Türkiye de Mükelleflerin Vergiye Bakışı” Gelir 

İdaresi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı Yayın No: 51 • Kasım 2007 

Erol M.” Muhasebe Meslek Elemanlarının Sundukları Hizmetlerin Mükellefleri 

Tatmin Eden Özellikleri Belirlemeye Yönelik Bir Amprik Bir Çalışma”Selçuk 

Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi Sayı 12 Yıl 9 Haziran 2007 

GERÇEK A.“Türk Vergi Hukukunda Vergi Sorumlusu, Sorumluluk Halleri ve 

Türlerinin İncelenmesi” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 54, 

Sayı3,2005, SS.157–193) 

GÖK A.Kerim “Vergi Direncinin Gelişimi” Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi Yıl 

2007 Cilt XXII Sayı I

118 

KıldişY. “Türk Vergi Hukukunda Vergiyi Doğuran Olay ”E-Yaklaşım / Nisan 2006 

/Sayı: 33 

ÖZ E.,KARAKURT B “Türk Gelir İdaresinde Yeniden Yapılanma ve Gelinen 

Nokta” Finans Politik & Ekonomik Yorumlar 2007 Cilt: 44 Sayı:510 

Ünver M. Kazım “Mükelleflerin Ödevleri“Yaklaşım Dergisi / Şubat 2006 / Sayı: 158 

Diğerleri 

(http://muhasebedersleri.com/butce-vergi/vergi.html(05.11.2010) 

3568 Sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler 

Kanunu 

5345 Sayılı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun

119 

EKLER 

Cinsiyetiniz nedir? 

( ) Kadın ( ) Erkek 

Kaç yaşındasınız? 

( ) 20–30 ( ) 30–40 ( ) 40–50 ( ) 50 - üzeri 

Öğrenim Durumunuz 

( ) Lise ( ) Yüksekokul ( ) Üniversite ( ) Yüksek Lisans ( ) Doktora 

Mesleki unvanınız nedir? 

( ) SM ( ) SMMM ( ) YM 

Meslekte kaçıncı yılınız? 

( ) 0–10 yıl ( ) 10–20 yıl ( ) 20–30 yıl ( ) 30- üzeri 

Vergi Dairesinin fiziki ortamı mükelleflerin ihtiyaçlarını karşılamada yeterlidir. 

( ) Kesinlikle katılıyorum ( ) Katılıyorum ( ) Kararsızım ( ) Katılmıyorum ( ) Kesinlikle 


Vergi Dairesinin personeli mükellefe karşı güler yüzlü ve nazik davranmaktadır. 



Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik ortamda vermiş olduğu hizmetler yeterlidir. 



Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sayfası anlaşılır ve kullanışlıdır. 



Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi ile ilgili konularda yaptığı bilgilendirme, hatırlatma ve 

yönlendirmeler yeterlidir. 



Vergi ile ilgili işlemlerin tamamının elektronik ortamdan yapılması vergilendirme hatalarını 

azaltacaktır. 



Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yapmış olduğu vergi denetimleri yeterlidir. 



Kanunen tutulması zorunlu defterlerin elektronik ortamda tutulması yönündeki düzenleme vergi 

kaybını azaltacaktır. 



Gelir İdaresinin vergi borç ve taksitlerini elektronik ortamda (e-mail, cep telefonu sms ) ile bildirmesi 

vergi borçlarının zamanında ödenmesi konusunda yararlıdır. 


Katılmıyorum

120 

Devletin zamanında ödenmeyen vergilerin ödenmesine yönelik olarak zaman zaman çıkardığı tecil ve 

taksitlendirme uygulaması faydalıdır. 



Gelir İdaresinin elektronik ortam da hizmet vermesi ile vergisel işlemler yönünden bürokrasiyi 

azaltmıştır. 



Gelir İdaresinin elektronik ortam da hizmet vermesi ile vergisel işlemlerde zaman tasarrufu 

sağlamıştır. 



Gelir İdaresinin elektronik ortam da hizmet vermesi ile vergisel işlemlerde personel tasarrufu 

sağlamıştır. 



Gelir İdaresinin elektronik ortam da hizmet vermesi ile vergi dairelerine olan güven artmıştır. 



Gelir İdaresinin elektronik ortam da vermiş olduğu hizmetlerin artması ile vergi kaybı azalmaktadır. 



Mükelleflerin her türlü işlemlerinin elektronik ortamda takip edilebilmesine olanak sağlayacak bir 

takip sisteminin olması yararlıdır. 



Gelir İdaresinin yapılacak yeniliklerde meslek odalarının görüşlerini alması faydalı olacaktır. 



Gelir İdaresinin uygulamadaki değişikler konusunda meslek mensuplarına yönelik bilgilendirme 

faaliyetlerini artırması faydalı olacaktır. 



Gelir idaresi ile meslek mensupları karşılıklı görüşmeler yoluyla mükelleflerdeki vergi bilincinin 

artırılması, ceza sistemi yerine bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları faydalı olacaktır. 



Mükelleflerin gerçek durumlarını yansıtmaları amacıyla mükellef ile meslek mensupları arasındaki 

ücret ilişkinin ortadan kaldırılması vergi kayıp ve kaçaklarını azaltma yönünde faydalı olacaktır. 


Katılmıyorum

121 

ÖZGEÇMİŞ 

Kişisel Bilgiler 

Adı ve Soyadı: Halil ANDIÇ 

Doğum Yeri: Bucak 

Doğum Yılı: 1981 

Eğitim Durumu 

Yüksek Lisans : Süleyman Demirel Üniversitesi – Isparta 

İşletme – 09/2009 – 01/2011 

Üniversite : Anadolu Üniversitesi – Eskişehir 

İşletme – 09/2003 – 09/2005 

Ön Lisans Süleyman Demirel Üniversitesi Şarkîkaraağaç Meslek Yüksek Okulu 

Bilgisayarlı Muhasebe 09–2000- 02/2003 

Lise Bucak Ticaret Meslek Lisesi – Bucak /Burdur 

Muhasebe – 09/1995 – 06/1998 

İş Deneyimi 

2002–2007 Serbest Muhasebe Bürosu Elemanı 

2008–2010 Türmob SMMM Stajyeri. 

2011-…. Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

Download (1042Kb) - SÃ¼leyman Demirel Ãniversitesi

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Download (1042Kb) - SÃ¼leyman Demirel Ãniversitesi