türkiye-gürcistan ilişkileri çalıştayı raporu - SETA

TÜRKİYE-GÜRCİSTAN 

İLİŞKİLERİ ÇALIŞTAYI 

seta 

ÇALIŞTAY 

SETA | Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı | www.setav.org | Temmuz 2009 

TÜRKİYE-GÜRCİSTAN İLİŞKİLERİ 

ÇALIŞTAYI RAPORU 

1 

SETA SİYASET, EKONOMİ VE TOPLUM ARAŞTıRMALARI VAKFI

S E T A 

Ç A L I Ş T A Y 

seta 

ÇALIŞTAY 

Kafkasya Çalışmaları 3 | Temmuz 2009 

TÜRKİYE-GÜRCİSTAN İLİŞKİLERİ 

ÇALIŞTAYI RAPORU 

22-24 TEMMUZ 2009, Conrad Otel, İSTANBUL 

Hazırlayan: SELİN M. BÖLME 

İÇİNDEKİLER 

TAKDİM | 3 

AÇILIŞ KONUŞMALARI | 4 

TÜRKİYE-GÜRCİSTAN SİYASİ İLİŞKİLERİ | 5 

AĞUSTOS KRİZİ’NİN ETKİLERİ VE GÜRCİSTAN’DA SİYASİ DURUM | 8 

KAFKASYA BÖLGESEL GÜVENLİĞİ: TÜRKİYE VE GÜRCİSTAN’IN ROLÜ | 10 

TÜRKİYE –GÜRCİSTAN İLİŞKİLERİNDE 

ÜNİVERSİTELER VE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI | 11 

SONUÇ | 13 

ÇALIŞTAY PROGRAMI | 14 

ÇALIŞTAY KATILIMCI LİSTESİ | 16 

BASINDA ÇALIŞTAY | 18 

2009©Yayın hakları mahfuzdur



TAKDİM 

Zengin enerji kaynakları, önemli ticaret yolları üzerindeki konumu ve çoklu etnik yapısı 

ile Kafkasya, Soğuk Savaşın sona ermesinin ardından hem kendi içinde hem de global rekabette 

bir çatışma alanı haline gelmiş durumdadır. Bölge, sunduğu pek çok fırsata karşılık, barındırdığı 

karmaşık sorunlar nedeniyle güvenlik zafiyeti içindedir. Buradaki ülkelerin dâhil olduğu 

çatışmalar, belli bir coğrafyada kapalı kalmamakta ve çevre ülkelerdeki istikrar ve güvenliği de 

tehdit etmektedir. Rusya ile ABD’yi Soğuk Savaş sonrasında ilk kez karşı karşıya getiren, Ağustos 

2008’de patlak veren Rus-Gürcü savaşı bu durumun en iyi göstergelerinden biridir. 

Kafkasya’daki pek çok ülke ile güçlü ticari ve kültürel bağları bulunan Türkiye’nin yakın 

coğrafyasında yaşanan bu gelişmelere seyirci kalması beklenemez. Nitekim gerek Rus-Gürcü 

savaşında izlediği politika ile gerekse daha sonra gerçekleştirdiği Kafkasya İstikrar ve İşbirliği 

Platformu girişimi ile Türkiye bölgeye yönelik aktif bir dış politika izleyeceğini göstermiştir. 

SETA, yaşanan tüm bu gelişmeler ışığında Türkiye’nin bölge ülkeleri ile ilişkilerini 

değerlendirmek amacıyla bir çalıştay serisi başlatmıştır. Serinin ilk çalıştayı 25-28 Mayıs 2009 

tarihleri arasında Türkiye-Ermenistan ilişkileri üzerine gerçekleştirilmiş, 25-27 Haziran 2009 

tarihleri arasında ise Türkiye-Azerbeycan İlişkileri Çalıştayı düzenlenmiştir.23 Temmuz 2009 

tarihinde ise Türkiye-Gürcistan ilişkilerini değerlendirmek üzere, her iki taraftan önde gelen 

sivil toplum temsilcileri, akademisyenler ve gazeteciler İstanbul’da bir araya gelmişlerdir. 

Çalıştayın amacı; Türkiye ve Gürcistan ilişkilerinin mevcut durumunu tespit 

etmek ve karşılıklı beklentiler, bölgesel istikrar ve güvenlik gözetilerek bu ilişkilerin hangi 

alanlarda ve ne şekilde geliştirilmesinin mümkün ve yararlı olacağına dair bir perspektif 

sunmak olarak belirlenmiştir. Bu amaçla gerçekleştirilen çalıştayda, dört farklı oturumda 

Türkiye Gürcistan ilişkilerinin siyasi boyutu, Ağustos krizi ardından Gürcistan’ın durumu, 

Kafkasya bölgesel güvenliğinde Türkiye ve Gürcistan’ın rolleri ve iki ülke arasındaki ilişkileri 

geliştirmede üniversitelerin ve Sivil Toplum Kuruluşlarının üstlenebilecekleri görevler üzerine 

değerlendirmeler yapılmıştır. 

Çalıştayda her bir oturumda iki konuşmacı 15’er dakikalık sunumlar yapmışlar, bunu 

takiben diğer katımcılar kendilerine verilen 3-4 dakikalık süre zarfında konuya ilişkin yorumlarını 

ve sorularını aktarmışlardır. Çalıştayın sadece açılış bölümü basına ve izleyicilere açık olarak 

yapılmıştır. Oturumlar sırasında kapalı usul benimsenmiş ve ifade edilen görüşlerin kimlere ait 

olduğuna dair gizlilik esası (Chatham House kuralı) kabul edilmiştir. Bu çalıştay raporu, SETA’nın 

kurumsal tutumunu yansıtmaktan öte, çalıştayda katılımcıların ifade ettikleri görüşler ve yapılan 

tartışmalar çerçevesinde kaleme alınmıştır. 

3

S E T A 




RAPORU 

AÇILIŞ KONUŞMALARI 

23 Temmuz 2009 tarihinde gerçekleştirilen Türkiye-Gürcistan İlişkileri Çalıştayı SETA Genel 

Koordinatörü Taha Özhan’ın açılış konuşması ile başlamıştır. Kafkasya çalıştay serisinin amacını 

Kafkasya’dan ve Türkiye’den sivil toplum temsilcilerini, akademisyenleri, gazetecileri bir araya 

getirerek karşılıklı iletişim kanalları oluşturmak olarak açıklayan Özhan konuşmasında 

Kafkasya’nın önemine değinmiştir. Özhan, zengin enerji kaynakları, ticaret yolları üzerindeki 

konumu ve çoklu etnik yapısı ile 21. yüzyılın bütün gerilim nedenlerini bünyesinde bulunduran 

Kafkasya’da, makro ve mikro düzeyde yaşanan çatışmaların, bölgeyi yeni bir istikrar arayışına 

sevk ettiğini hatırlatmış ve Nabucco gibi uluslararası dengeleri etkileyecek projelerin hayat 

bulduğu bir dönemde Kafkasya’nın özenle üzerinde durulması gereken bir bölge 

olduğunu dile getirmiştir. İki ülke arasındaki ilişkilerin sadece ortak enerji çıkarları nedeniyle 

önemli olmadığının vurgulandığı konuşmada, Türkiye’nin Gürcistan’daki demografik yapının 

bir benzerini kendi içinde barındırdığı, bu nedenle de bu topraklardan uzak kalmasının 

mümkün olmadığı ifade edilmiştir. 

4 

Açılış programında ikinci konuşma Tiflis İlia Chavchavadze Devlet Üniversitesi Uluslararası 

Kafkas Okulu Başkanı ve Barış, Demokrasi ve İlerleme için Kafkasya Enstitüsü (CIPDD) kurucusu 

Ghia Nodia tarafından yapılmıştır. Aynı zamanda bir önceki hükümette Milli Eğitim ve Bilim 

Bakanı olarak görev alan Nodia konuşmasında, Türkiye-Gürcistan ilişkilerini özel olarak 

ele alan ilk toplantı olması bakımından SETA tarafından düzenlenen çalıştayın önemine 

değinmiştir. Gürcistan ile Türkiye arasında ticari, askeri pek çok alanda güçlü bir işbirliği olmasına 

karşın bunun akademik yansımasının olmadığına ve sivil toplum diyalogunda eksikliğe 

dikkat çeken Nodia, Türkiye’de Gürcistan’ın, Gürcistan’da ise Türkiye’nin politik meselelerinin iyi 

bilinmemesinin nedenini de bu gerçeğe bağlamıştır. Nodia konuşmasının sonunda, iki ülkeden



uzmanları ve akademisyenleri bir araya getiren bu tip toplantılar ile bu sorunun aşılabileceğine 

ve akademik anlamda da işbirliğinin artacağına inandığını belirtmiştir. 

Kafkasya’yı bir sorunlar ve fırsatlar diyarı olarak nitelendirerek konuşmasına başlayan 

Başbakan Başmüşaviri Savaş Barkçin, bugün Kafkasya’yı çok özel yapan şeyin ise küresel 

rekabette bir kırılma noktası haline gelmesi olduğunu dile getirmiştir. Soğuk Savaş sonrası 

Kafkasya’nın uluslararası güvenliğin sorun alanı olarak çevreden merkeze geldiğine ve kritik 

bir noktaya oturduğuna değinen Barkçin, bugün Kafkasya’yı konuşmanın dünyanın 

istikrarını konuşmak anlamına geldiğine dikkat çekmiştir. Barkçin konuşmasında dış 

politika prensiplerini özetleyerek, Türkiye’nin bugün Gürcistan’a nasıl baktığına dair bir 

perspektif sunmaya çalışmıştır. Güvenlik ve demokrasi dengesi; komşularla sıfır sorun; 

işbirliği ve karşılıklı güven; karşılıklı entegrasyon; çok boyutlu dış politika olarak sıraladığı beş 

dış politika prensibinin Gürcistan ile ilişkilerde uygulandığına değinen Barkçin, Türkiye’nin 

Gürcistan’ı bağımsızlığından beri desteklediğini vurgulamıştır. 

Barkçin, “günümüzün Kervan yolları” olarak adlandırdığı BTC boru hattı, BTE doğalgaz boru 

hattı ve Bakü-Tiflis-Kars demiryolu ve Nabucco ile birbirine bağlanan Türkiye ve Gürcistan’ın 

stratejik ortaklıklarına vurgu yapmıştır. Türkiye’nin 2001 yılından beri Gürcistan’ın en büyük 

ticari ortağı olduğuna, yabancı yatırımcı olarak 3. sırada yer aldığına ve 500 Türk KOBİ’sinin 

Gürcistan’da faaliyet gösterdiğine ilişkin bilgiler veren Barkçin, TİKA’nın bölgeye çok önemli 

destekleri olduğunu açıklamıştır. Barkçin, iki ülke arasındaki ticaretin entegrasyonda önemli 

rol oynadığına ve bunun bir sonucu olarak 2005 yılında Gürcistan ulusal strateji belgesinde, 

Gürcistan için stratejik ülke olarak tanımlanan üç ülkenin içinde ABD ve Ukrayna ile birlikte 

Türkiye’nin yer aldığını hatırlatmıştır. 

TÜRKİYE-GÜRCİSTAN SİYASİ İLİŞKİLERİ 

Türkiye’nin Gürcistan ile siyasi ilişkilerinin ele alındığı ilk oturumda, Türkiye’nin Gürcistan’ın en 

önemli siyasi ve ticari ortaklarından biri olduğu ve iki ülke arasında çok boyutlu ilişkilerin 

Gürcistan’ın bağımsızlığını kazanmasından itibaren gelişerek devam ediyor olması önemle 

vurgulanan konuların başında gelmiştir. Bu görüşü destekler şekilde, Gürcistan’ın ticaretten 

eğitime, bilimden havacılığa kadar pek çok farklı alanda, en çok anlaşmayı Türkiye ile 

yaptığı ve 2000-2008 yılları arasında 108 milyon dolar olan ticaret hacminin 1 milyar 100 

milyon dolara çıktığı dile getirilmiştir. Ayrıca 2003 sonrası Gürcistan’ın Batı yanlısı bir dış politika 

benimsemesi ile savunma alanında da ciddi bir işbirliği içine girildiğine dikkat çekilmiştir. İki 

ülke arasındaki ilişkilerin sadece ticaret ile sınırlı kalmadığı, oldukça fazla sayıda üst düzey 

ziyaretin karşılıklı olarak gerçekleştirildiği, bunun yanı sıra iki ülkenin, uluslararası örgütlerde 

de benzer politikaları izliyor olmasının ve karşılıklı olarak birbirlerinin toprak bütünlüklerine 

saygı duymalarının yakınlaştırıcı etkenler olduğu söylenmiştir. 

5

S E T A 


Türkiye-Gürcistan arasındaki bağları güçlendiren bir unsur olarak enerji boru hatlarının 

önemi oturum sırasında sıklıkla dile getirilmiştir. Her iki ülkeden de geçen enerji boru 

hatlarının, geçtikleri ülkelere sağlayacağı siyasi ve ekonomik gücün üzerinde durulurken, 

bunun hem Türkiye’nin hem Gürcistan’ın stratejik önemini artıracağına ve gelişimlerine 

katkı sağlayacağına değinilmiştir. Rusya’nın enerji üzerindeki tekelinin ve bu tekel ile kurduğu 

baskının kırılacak olması, Türkiye ve Gürcistan açısından ortak bir avantaj olarak sayılmıştır. 

Ayrıca bölgede bir enerji hatları geçiş merkezi olmayı hedefleyen Türkiye açısından bu 

hatların orta noktasında yer alan Gürcistan ile iyi ilişkileri sürdürmenin önemli olduğu ve bu 

ülkede yaşanan gelişmelerin Türkiye’yi de yakından etkileyeceğine ilişkin değerlendirmeler 

yapılmıştır. 

Toplantıda, Gürcistan’ın içinde bulunduğu siyasi durum, güvenlik kaygıları ve benimsediği 

dış politika hedefleri ortaya konarak, bunun Türkiye ile ilişkileri nasıl etkilediği üzerine 

değerlendirmelere yer verilmiştir. Gürcistan’ın en büyük sorunlarından birinin uluslararası 

sistemde yerinin ne olacağına dair belirsizliğin devam etmesi olduğunu söyleyen 

katılımcılardan biri, bunun bağımsızlığı da ciddi şekilde tehdit ettiğini dile getirmiştir. 

Gürcistan’ın dünyada yerini ararken, önünde sadece Rusya veya Batı yanlısı olmak gibi iki 

seçenek olmadığını söyleyen katılımcı, tarafsızlığın da bir seçenek, hatta doğru seçenek 

olduğunu, buna karşın, güvenliğinin böylesine tehdit edildiği bir ortamda Gürcistan’da 

Batı yanlısı dış politikanın güç kazandığını, halkın %70’nin bugün NATO’yu desteklediğini 

söylemiştir. Çalıştayda dile getirilen iddialardan bir diğeri ise Gürcistan’ın dış politika hedefini 

Batı dünyası ile entegre olmak üzerine kurmuş olmasının Türkiye ile Gürcistan’ı yaklaştırdığı 

yönündedir. Gürcistan’ın NATO’ya ve ileriki bir hedef olarak AB’ye üye olmasının kısa vadede 

mümkün olmadığı göz önüne alındığında, NATO üyesi, AB ile görüşme sürecinde olan ve 

Avrupa’ya komşu Türkiye’nin Batı ile bağlantı sağlayacak ülke olarak hayati önemde 

olduğu vurgulanmıştır. 

Türkiye açısından Gürcistan’ın önemine ve Türkiye’nin bölgeye yönelik politikalarına ilişkin 

değerlendirmelere çalıştay boyunca yer verilmiştir. Türk dış politikasında özellikle 1990 sonrası 

benimsenen aktif ve çok boyutlu politika ile birlikte kazanılan özgüvenin, artık belirli bir vizyon 

ve çerçeveye oturduğu ve dış politika prensiplerinin oluştuğu dile getirilmiştir. Gürcistan ile 

ilişkileri geliştirmede, komşularla sıfır problem, yakın bölge ile iyi ilişkiler kurmak, maksimum 

işbirliği, herkes için güvenlik şeklinde özetlenebilecek bu prensiplerin başarıyla uygulandığı 

vurgulanmıştır. Türkiye’nin herkes için güvenlik, yani birinin güvenliğini kurgularken, diğerine 

zarar vermeme ilkesini benimsemesinin Gürcistan’ın Türkiye’ye güven duymasını sağlayan 

önemli etkenlerden biri olduğu konusu üzerinde durulmuştur. 

6 

Gürcistan’ın istikrarının Türkiye için öneminin dile getirildiği değerlendirmelerde, 

Gürcistan’da istikrarın bozulmasının önce Kafkasya’daki, sonra Avrasya’daki güvenlik ve istikrarı 

etkileyeceği, hatta Ağustos Savaşı’nda olduğu gibi NATO ve Rusya’yı karşı karşıya getirebileceği 

dile getirilmiştir. Ayrıca, hem çok boyutlu ticari ilişkiler hem de aynı enerji rotası üzerinde yer



alan iki ülke olarak Gürcistan’daki istikrarın doğrudan Türkiye’nin çıkarlarını etkileyeceği 

görüşü katılımcılar tarafından paylaşılmıştır. Bu nedenle, Türkiye’nin Gürcistan’daki etnik 

sorunları da yakından izlediğine, ayrıca Gürcistan’daki etnik gruplara mensup çok sayıda 

insanın Türkiye’de yaşamasının da Türkiye’nin Gürcistan’a yönelik politikalarını etkilediği 

tespitine yer verilmiştir. 

Yapılan yorumlardan iki ülke arasında ilişkileri etkileyen en önemli unsurlardan biri olarak 

Türkiye’nin Rusya ile ilişkileri ön plana çıkmıştır. Türk katılımcılar tarafından, Türkiye’nin dış 

politikasında Rusya ve Gürcistan arasında bir denge kurmak zorunda olduğu, bu dengenin 

aynı zamanda, Rusya-AB, Rusya-ABD denklemlerinde de korunmasının gerektiği önemle 

vurgulanmıştır. Rusya’nın da Türkiye’nin önemli bir ticari ortağı ve komşusu olduğu, nitekim 

benimsediği dış politika prensipleri açısından da Türkiye’nin Rusya ile ilişkilerini bozmadan, 

Gürcistan ile ilişkilerini düzenlemek zorunda olduğu Türk katılımcılar tarafından dile 

getirilmiştir. 

Bununla birlikte, Rusya ile Gürcistan arasında Türkiye’nin dengeyi somut şekilde nasıl 

sağlayacağı konusu sorgulanmıştır. Türkiye’nin Rusya’yı kaybetmemek için Gürcistan 

politikasında hangi fedakârlıkları yapabileceğine ilişkin sorular üzerine, Türkiye’nin bu 

konuda keskin hatları olan politikalar izlemeyeceği, Türkiye’nin zaman zaman Rusya ile gerilimi 

de göze alabileceği belirtilmiştir. Türkiye’nin bölgesel işbirliği ile güçlenen konumunun, 

kendisine Rusya ile ilişkilerde hareket alanı sağlayacağına, bununla birlikte, Türkiye’nin Rusya’yı 

dışlayacak her hangi bir politikayı da desteklemeyeceğine işaret edilmiştir. Türkiye’nin bu 

dengeleri gözeterek, Ağustos Savaşı’ndan sonra Kafkasya İstikrar ve İşbirliği Platformu çatısı 

altında sorunun taraflarını bir araya getirerek, Kafkasya’da her an patlak verebilecek krizlere 

bir çözüm platformu oluşturmayı amaçladığı söylenmiştir. Türkiye’nin sorun çözülemiyorsa 

bile sorunun kuşatılmasından ve bölge içinde tutulmasından yana olduğu, nitekim bu 

nedenle Ağustos Savaşı sırasında, Gürcistan’a yardım için gelen ABD gemilerinin Karadeniz’e 

Montrö çerçevesinde girişine izin vermediğine ve bağımsız bir politika izleyerek, NATO-Rusya 

geriliminin Karadeniz’de bir savaşa dönüşmesini önlediğine dikkat çekilmiştir. 

Türk katılımcılar tarafından dile getirilen bir diğer görüş ise, Türkiye’nin buradaki azınlıklar 

ile doğrudan iletişim kurmasının Gürcistan için de faydalı olacağı yönünde olmuştur. 

Müslüman ortak kimliğini de kullanarak, Türkiye’nin azınlıklarla iletişime geçmesinin buradaki 

Rus etkisini kıracağı ve Gürcistan’a da dolaylı olarak iletişim kuracağı bir imkân sağlayacağı ileri 

sürülmüştür. Bununla birlikte, Gürcü katılımcılar, Türkiye’nin buradaki ihtilafın çözülmesine 

katkı sağlayacağına inandıklarını ancak Abhazya ve Güney Osetya ile ilişki kurulacaksa bunun 

Tiflis üzerinden olması gerektiğini belirtmişlerdir. Ayrıca buradaki sorunu bir kimlik sorunu 

olarak görmemek gerektiği, sorunun Rusya ile Gürcistan arasındaki ihtilaflardan kaynaklandığı, 

dolayısıyla Türkiye’nin soruna bu açıdan yaklaşması gerektiği de Gürcü tarafınca dile getirilen 

görüşler arasındadır. 

7

S E T A 


Oturumda, Türkiye’nin Ermenistan ile ilişkileri geliştirmek amacıyla son dönemde atmış 

olduğu adımlar da ele alınmıştır. Gürcü katılımcılar, Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin 

düzelmesi halinde bu durumun her iki ülke ile de iyi ilişkilere sahip Gürcistan’ı memnun 

edeceğini ve bunu desteklediklerini belirtmişlerdir. 

Her ne kadar Ermenistan sınır kapısının açılmasının Gürcistan üzerinden ticareti etkileyeceği 

açık olsa da, Türkiye ile Gürcistan arasındaki ticari ilişkilerin anlaşmalarla garanti altına 

alınabileceği dile getirilmiştir. Enerji geçiş rotası olarak ise Ermenistan’ın Gürcistan’ın 

bir alternatifi olamayacağı, sadece yeni bir seçenek sunacağı tespiti yapılarak, bu açıdan 

Gürcistan’ı kaygılandıran bir durumun söz konusu olmadığına değinilmiştir. Gümrü sınır 

kapısının açılmasının Gürcistan açısından yaratacağı tek sorunun, Rusya’nın Trabzon üzerinden 

çeşitli şekillerde Ermenistan’a askeri personel, araç ve mühimmat sokma ihtimalinin ortaya 

çıkması olacağı dile getirilmiştir. Türkiye’nin gerekli önlemleri almaması halinde, böyle bir 

durumun Bakü kadar Tiflis’i de zor durumda bırakacağı ve Türkiye ile ilişkileri etkileyeceği 

vurgulanmıştır. 

AĞUSTOS KRİZİ’NİN ETKİLERİ VE GÜRCİSTAN’DA 

SİYASİ DURUM 

8 Ağustos 2008 günü Gürcistan’ın Güney Osetya’da başlattığı askeri operasyonun ardından, 

Rusya’nın Gürcistan’ı bombalaması ile patlak veren savaş bölgedeki statükoyu sarsarken, 

üzerinden bir yıl geçen savaşın Gürcistan’daki siyasi, ekonomik ve toplumsal hayatı nasıl 

etkilediği çalıştayın ikinci oturumunda değerlendirilmiştir. 

Savaşa ilişkin Gürcü katılımcılar tarafından yapılan çarpıcı değerlendirmelerden biri, 

yaşananların çok acı olmasına karşın, bu savaşın aslında Gürcistan açısından tahmin edildiği 

kadar olumuz sonuçlar doğurmadığı şeklindedir. Bu doğrultuda, Gürcistan’ın bu savaşta dış 

politikada ve ekonomide egemenliğini ortaya koyabildiği, Rusya’nın belki askeri açıdan 

kazandığı ancak siyasi açıdan kaybettiği söylenmiştir. Her ne kadar uluslararası arenada 

hâkim olan görüş Saakaşvili’nin çılgınca bir iş yaparak, Güney Osetya’ya saldırdığı yönünde 

olsa da aslında Gürcistan’ı böyle bir savaşın içine çeken şeyin Rusya’nın müdahaleleri olduğu 

savunulmuştur. Gürcistan’ın buradaki hatasının Rusya’nın savaşa çekme oyunları karşısında 

gerekli önlemeleri alamaması olduğu ileri sürülmüştür. 

8 

Rusya’nın bu savaşı isteme nedenlerini, Gürcistan’daki batı yanlısı rejimi yıpratmak ve Rus yanlısı 

bir iktidar oluşturmak, enerji hatlarının kontrolünü ele geçirmek, komşu ülkeleri korkutmak 

olarak sıralayan bir katılımcı, bu hedeflerden hiç birine ulaşılamadığını dile getirmiştir. 

Batı yanlısı rejim ve Saakaşvili’nin hala görevde olduğu, çok yakın zamanda Nabucco’nun 

imzalandığı, kimsenin Güney Osetya ve Abhazya’yı tanımadığı, Ukrayna gibi komşu ülkeler 

üzerinde Rusya’nın başarı elde edemediği hatırlatılarak Rusya’nın siyasi anlamda yenilgiye 

uğradığı ileri sürülmüştür.



Bununla birlikte, Gürcistan için “ne kazandı, ne kaybetti” olarak tanımlanan bu durumun her 

hangi bir güvenlik garantisi de getirmediği vurgulanmıştır ve Gürcistan için yeni bir Rus askeri 

müdahalesinin hala geçerli olduğu değerlendirmesi yapılmıştır. Ancak, Gürcistan içinde, 

Rusya’nın savaş yoluyla hedeflerine ulaşmayacağını gördüğünü, bu nedenle yeni bir savaştan 

kaçınacağı görüşünü savunanların olduğu da ifade edilmiştir. 

Gürcistan açısından bu savaşın ne gibi etkileri olduğuna bakıldığında savaşın, Gürcistan’ı 

daha gerçekçi bir dış politika çizgisine çektiği dile getirilmiştir. Buna göre, daha önce bölge 

içindeki sorunları okumada hata yapan ve çözümünde gerçek dışı beklentiler üzerine politika 

oluşturan Saakaşvili Hükümeti, Rusya’nın Gürcistan’a bakış açısını da doğru değerlendirmemiştir. 

Savaş öncesi askeri bir söylem benimseyen Saakaşvili Hükümetinin çok keskin bir dil kullanarak 

Rusya’yı kışkırttığı ileri sürülmüştür. Gürcistan’ın bugün gerçekleri daha iyi gördüğüne, uzun 

vadeli ve daha gerçekçi politikalar üzerine bir dış politika oluşturma gayretinde olduğuna 

dikkat çekilirken, bu nedenle bugün Abhazya ve Güney Osetya’nın durumunda kısa vadede 

bir değişiklik beklentisinin olmadığı dile getirilmiştir. Sorunun çözülmediği, bu bölgenin 

tamamen kaybedilmemekle birlikte, kısa vadede kazanılamayacağının da ortada olduğu, 

bu nedenle konunun şimdilik iç politika gündeminin bir parçası olmadığı tespiti yapılmıştır. 

Saakaşvili Hükümetinin henüz açık bir dış politika ortaya koymamasına karşın, uzun vadeli bir 

politika üzerinde çalıştığı belirtilmiştir. Öte yandan hükümetin öncelikli hedefinin Abhazya 

ve Güney Osetya’nın tanınmasını önlenmek ve daha sonra bu bölgeler ile iletişim kurmanın 

yollarını bularak Rus etkisini kırmak ve Gürcistan ile ilişkilerini güçlenmesini sağlanmak olduğu 

ileri sürülmüştür. Ayrıca Gürcistan’ın demokratikleşmesi yönünde atılacak adımların ve bu 

yönde içeride izlenecek politikanın daha gerçekçi bir dış politika oluşturmada etkili olacağına 

değinilmiştir. 

Savaş sırasında AB ve ABD’den yeterince destek alınmamasına karşın Gürcistan’da NATO’ya 

üyelik konusunda halk desteğinin ve hükümetin bu konudaki politik tavrının devam 

ettiği vurgulanmıştır. Bununla birlikte diğer dış politika hedefleri gibi bunun da kısa vadeli bir 

beklentiden, uzun vadeli bir politikaya dönüştüğü, Gürcü katılımcılar tarafından ifade edilmiştir. 

NATO’ya karşı herhangi bir tepkinin oluşmaması ise, her şeye rağmen savaşın NATO ve ABD 

desteği sayesinde kısa sürede sona ermesine ve Rusya’nın saldırı tehdidinin varlığını koruduğu 

bir ortamda, Gürcistan’ın daha iyi bir alternatife sahip olmamasına bağlanmıştır. Başka bir 

katılımcı ise bu ortamda, Gürcistan’ın tarafsız kalamayacağını, oluşan güç boşluğunun Rusya 

tarafından anında doldurulacağını belirterek, NATO’ya verilen desteğin bir tercih olmaktan 

çok, bir zorunluluk olduğunu iddia etmiştir. 

Savaş sonrası Saakaşvili hükümetinin ülke içindeki desteğine ilişkin yapılan yorumlarda, 

Saakaşvili’nin ilk göreve geldiğinde bir halk kahramanı olarak görülmesine karşın, aslında bunun 

zaten savaş öncesinde darbe aldığı, bu nedenle kendisine verilen desteğe bakıldığında, savaş 

öncesi durumun korunduğu dile getirilmiştir. Tiflis’te Saakaşvili’ye verilen desteğin çok güçlü 

olmamasına karşın, ülkenin geri kalanında önemli bir tabana sahip olduğuna değinilmiştir. 

9

S E T A 


Gürcistan’da savaşın ciddi bir erken seçim talebi yaratmadığı, sadece sonbahar’da yapılması 

gereken yerel seçimlerin 30 Mayıs’a alınması için Meclise bir öneri getirildiği, bunun ise henüz 

oylanmadığı belirtilmiştir. 

Savaşın ekonomik sonuçlarına bakıldığında, ekonominin ciddi zarar gördüğü, özellikle 

yabancı yatırımları etkilediği, ancak savaş sonrası yapılan yardımların ekonomik dar boğazı 

aşmada yardımcı olduğu dile getirilmiştir. Gürcistan’ın ekonomisini zora sokan sınır kaçakçılığı 

konusu oturumda ayrıca ele alınmıştır. 1994 yılında Abhaz-Gürcü ateşkes hattı olarak belirlenmiş 

olan Kodori ve Engüri bölgesinin ve Güney Osetya sınırının yıllar içinde Rusya’dan gelen kaçak 

malların pazarı haline dönüştüğü ve tarafsız olarak bölgede görev yapması gereken Rus barış 

gücü askerlerinin de bu kaçakçılık ağının bir parçası haline geldiği ifade edilmiştir. Yapılan 

değerlendirmede, devrimden sonra Gürcistan’ın buna karşı başarılı şekilde mücadele ettiği, 

ancak savaş sonrasında durumun tekrar kötüye gittiği ve yapılan kamuoyu araştırmalarına 

göre bu tespitin, bölgede yaşayan halkın %80’ni tarafından paylaşıldığı aktarılmıştır. 

Savaş sırasında Türkiye’nin izlediği politikanın Gürcü halkı tarafından nasıl karşılandığına 

ilişkin yapılan değerlendirmelerde özellikle Karadeniz’e Amerikan gemilerinin geçişine 

Türkiye’nin izin vermemesi üzerine oluşan olumsuz hava üzerinde durulmuştur. Türkiye’nin 

bu kararının halk arasında tepki yarattığına değinen Gürcü katılımcılar, Türkiye’nin öncülük 

ettiği Kafkasya İstikrar ve İşbirliği Platformu’nun Gürcistan’da yeterince heyecanla 

karşılanmamasının bir nedeninin de bu karar olduğunu belirtmişlerdir. Türkiye’nin bu 

politikasının uluslararası anlaşmalardan kaynaklanan bir tutum olmaktan çok, Rusya ile ilişkileri 

gözeten siyasi bir tavır olarak yorumlandığı, özellikle Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün bu sırada 

gerçekleştirdiği Moskova ziyaretinin bu kanaati güçlendirdiği vurgulanmıştır. Bununla birlikte 

bu tepkinin daha çok duygusal olduğu ve hükümetin Türkiye’nin uluslararası anlaşmalardan 

doğan yükümlülüklerini nispeten anladığı ve bugün Kafkasya platformunun önemli bir diyalog 

ortamı olarak görüldüğü belirtilmiştir. 

KAFKASYA BÖLGESEL GÜVENLİĞİ: TÜRKİYE VE 

GÜRCİSTAN’IN ROLÜ 

Ağustos 2008 Savaşı, Kafkasya’daki güvenliğin ne kadar kırılgan olduğunu gösterirken, istikrarlı 

bir ortamın sağlanmasının bölge ülkelerinin geleceği açısından ne kadar önemli olduğuna bir 

kez daha dikkat çekmiştir. Çalıştayın üçüncü oturumunda katılımcılar, bölgesel tehditlerin 

Türkiye ve Gürcistan üzerinde yaratabileceği etkiler, Kafkasya güvenliğinin sağlanmasında 

Türkiye ve Gürcistan’ın oynayabilecekleri roller üzerine değerlendirmelerde bulunmuşlardır. 

10 

Öncelikle bölge güvenliğini tehdit eden sorunlara değinilmiştir. Sovyetler Birliği döneminden 

beri bölgede varlığını koruyan, ancak geçmiş dönemde dondurulmuş olan sorunların her 

birinin artık bölge güvenliği için birer tehdit olduğu ve Ağustos Savaşı’nın da bunun bir 

ispatı olduğu dile getirilmiştir. Yakın çevresinde gerçekleşen bu savaşın Türkiye’yi Rusya- 

Gürcistan ikileminde bıraktığını söyleyen bir katılımcı, bu hassas dönemde Türkiye’nin çok taraflı



bir güvenlik ve istikrar politikası benimseyerek dengeyi muhafaza etme gayreti gösterdiğini 

söylemiştir. Bölgede güvenliğin sağlanmasının, gerek Rusya gerekse Gürcistan ile ticari 

ilişkilerini sürdüren ve bölgedeki enerji dağıtım merkezi olmayı hedefleyen Türkiye için önemli 

olduğu vurgulanmıştır. Kafkasya İstikrar ve İşbirliği Platformu’nun Türkiye’nin denge gözeten 

dış politikasının bir uzantısı olduğu belirtilerek, bu girişimin ölçeğinin genişletilmesinin ve 

ortaya çıkabilecek ihtilaflarda her türlü bölgesel aktörün çözüme dâhil edilmesinin önemi 

üzerinde durulmuştur. 

Ağustos Savaşı’nın en ciddi sonuçlarından birinin bölgedeki statükonun tehlikeli bir şekilde 

bozulması olduğu ifade edilirken, Abhazya ve Güney Osetya’ya yeni üsler kuran Rusya’nın her 

an yeniden askeri müdahalenin gerçekleşebileceği Gürcü katılımcılarca ileri sürülmüştür. 

Azerbeycan’ın ikinci bir hedef olabilecekken Rusya’ya bağlılığını göstererek bu tehlikeyi 

şimdilik bertaraf ettiği, oysa Gürcistan’ın hala bu tehdit altında olduğu dile getirilmiştir. Aslında 

Gürcistan ile Rusya arasındaki savaşın henüz bitmediği, ekonomik krizden etkilenen Rusya’nın 

sadece beklemede olduğu, kendisi için uygun bir tarihte yeniden saldıracağı savunulmuştur. 

Gürcü katılımcılar tarafından Rusya, bölgede güvenlik ve istikrar açısından en büyük tehdit 

olarak tanımlanmıştır. Rusya’nın güçlü bir imparatorluk algısını hala koruduğuna ve bunun 

rejimin ideologları tarafından güçlendirildiğine dikkat çekilmiştir. Bölgede hâkimiyetini devam 

ettirmek ve enerji koridorlarını kontrol altında tutmak isteyen Rusya’nın, bölge ülkelerinde 

iç dengelerle oynadığı, baskı yaptığı, dondurulmuş sorunları kaşıdığı ileri sürülmüştür. 

Bu nedenle her an patlayacak bombalar gibi duran dondurulmuş ihtilafların çözümünün 

önem kazandığına değinilmiştir. Türkiye’nin sorunların çözümü için attığı adımların göz ardı 

edilemeyeceği, bununla birlikte Gürcistan’ı bölgede güvenli kılacak şeyin Batı ile bağlarını 

güçlendirerek, gerçek bir demokrasi haline gelmesi olduğu söylenmiştir. Bu nedenle bölge 

güvenliği açısından Batı’nın izleyeceği politikaların da son derece belirleyici olduğu 

ifade edilmiştir. AB ve NATO’nun, ateşkes şartlarını yerine getirmesi için Rusya’ya karşı herhangi 

bir yaptırım uygulamamasının Rusya’yı cesaretlendirdiği, eğer bu şekilde davranılmaya devam 

edilirse Rusya’nın bölge için tehdit olmayı sürdüreceği ileri sürülmüştür. Bununla birlikte, 

Batı’nın ciddi şekilde Rus enerji kaynaklarına bağımlılığının ve Rusya’nın bölge üzerindeki 

hâkimiyetinin altı çizilerek, Batı’nın bölgede Rusya’ya sırtını dönerek bir politika izlemesinin 

mümkün olmadığı da dile getirilmiştir. 

TÜRKİYE –GÜRCİSTAN İLİŞKİLERİNDE 

ÜNİVERSİTELER VE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI 

Çalıştayda ilişkilerin sadece siyasi boyutu ele alınmamış, ayrıca iki toplum arasında ilişkilerin 

nasıl geliştirileceği üzerine de konuşulmuştur. Bu çerçevede, çalıştayın son oturumunda, 

Türkiye ile Gürcistan arasındaki ilişkiler sivil toplum kuruluşları ve üniversiteler boyutunda 

ele alınarak, ilişkilerin mevcut durumu ve işbirliğinin artırılması için nelerin yapılabileceği 

konusunda değerlendirmelere yer verilmiştir. 

11

S E T A 


Konuya ilişkin yapılan tespitlerden ilki, Türkiye ile Gürcistan arasında eğitim, bilim, kültür 

ve spor alanlarında işbirliğinin 1992’de imzalanan anlaşma ile erken bir tarihte başlamasına 

karşın, ilişkilerin bugün henüz istenilen düzeye erişmediği yönündedir. Üniversiteler 

arası ilişkilere bakıldığında, toplam 9 adet üniversitelerarası ikili anlaşma olduğu 

belirtilerek, bunun önemli bir rakam olduğu ancak artırılması gerektiği ifade edilmiştir. Son 

9 yıl içinde giderek artan sayıda Gürcü öğrencinin Türkiye’de eğitim aldığı, 2009 yılı itibari 

ile bu sayının 277 olduğu, bunun diğer ülkelerde öğrenim gören Gürcü öğrenci sayısına 

bakıldığında oldukça yüksek bir rakam olduğu bilgisi çalıştaydaki katılımcılarla paylaşılmıştır. 

Bu sayının umut verici olmasına karşın, Gürcü öğrencilerin pek çok yabancı öğrenci gibi bir 

takım sorunlarının olduğunun altı çizilerek, bunun olumsuz etkileri üzerinde durulmuştur. 

Özellikle burs bulma güçlüğü, verilen burs miktarlarının düşüklüğü ve öğrencilerin kendileri 

ile ilgilenecek yetkili merci bulamaması gibi sıkıntılarla karşı karşıya kalan Gürcü öğrencilerin, 

Türkiye’deki üniversitelerde eğitim görme seçeneğinden uzaklaşması önemli bir sorun olarak 

dile getirilmiştir. 

Gürcistan’da eğitim gören Türk öğrencilerin durumuna ilişkin yapılan değerlendirmede, bu 

ülkede değişik kaynaklara göre yaklaşık 280 ila 335 Türk öğrencinin eğitim gördüğü bilgisi 

verilerek, bunun Türkiye’de Gürcü öğrencilerden fazla olduğuna dikkat çekilmiştir. Ancak Türk 

öğrencilerin de başka bir takım sorunlarla mücadele etmek durum kaldığı ifade edilmiştir. 

Gürcistan’daki çoğu üniversite ve programın YÖK tarafından tanınmamasının ciddi bir 

sorun olarak varlığını sürdürdüğü, hatta ÖSYS Kılavuzunda üniversitenin ismi yer aldığı halde, 

ÖSS ile bu üniversitelere yerleştirilmedikleri takdirde bu üniversitelerden mezun olanların 

da diplomalarına denklik verilmediği dile getirilmiştir. Bununla birlikte, özellikle son yıllarda 

yapılan çalışmalarla, Türkiye’nin bu sorunların çözümü için bir takım olumlu adımlar attığı ve 

denklik sorununun çözümü için 2008-2009 yılları arasında önemli yönetmelik değişiklikleri 

yapıldığı bilgisi verilmiştir. 

İlişkilerin üniversiteler kanalıyla daha etkin bir şekilde geliştirilebilmesi için Kafkas ülkeleri ile 

Türkiye arasında kapsamlı bir öğrenci ve öğretim üyesi değişimine ilişkin bir strateji belgesi 

oluşturulması çalıştayda getirilen öneriler arasındadır. Bunun yanı sıra, Gürcü Dili ve Edebiyatı 

bölümlerinin Türkiye’deki üniversitelerde kurulmasının ve üniversitelerarası işbirliği 

protokollerinin sayısının artırılmasının da faydalı olacağı ifade edilmiştir. Ayrıca, Gürcistan’daki 

üniversitelerde verilen eğitimin, Sovyet döneminden kalma bir etki ile fen bilimlerinde ileri, 

ancak sosyal bilimlerde geri olduğuna dikkat çekilerek, bu dezavantajın iki ülke arasında işbirliği 

ile avantaja dönüştürülebileceği dile getirilmiştir. Bu yönde yapılan önerilerden biri de ortak 

teknoloji parkları kurularak, iki ülkeden bilim adamlarının ortak projelerde çalışması yönünde 

olmuştur. Bölgesel bir fakülte veya enstitü kurulması yönünde yapılan önerilere ilişkin verilen 

cevapta bunun, YÖK’ün iznine tabi olduğu ve YÖK’ün bu konularda oldukça tutucu olduğu 

hatırlatılarak ve izin prosedürünün güçlüğüne dikkat çekilerek, öncelikle bunun aşılması 

gerektiği ifade edilmiştir. 

12 

Katılımcılardan biri Türkiye ile Kafkas ülkeleri arasındaki yüksek öğretim ilişkilerinin her iki 

taraf açısından da bir dış politika perspektifi ve stratejisi çerçevesinde kurgulanmadığını ifade



etmiştir. Bu görüşe göre, Kafkas ülkelerindeki öğrenciler daha kaliteli bir eğitim imkanı için 

Türkiye’ye gelirken, Türk öğrenciler ise yüksek öğretime giriş sınavının zorlukları nedeniyle 

Kafkas üniversitelerini tercih etmektedirler. Yüksek öğretimde bireysel nedenlerin 

beslediği ilişkiler doğal sınırlarına ulaşmıştır. Oturumda, bu alanda ilişkilerin geliştirilmesi 

için, Türkiye’nin yeni dış politika pradigmasına uygun olarak yüksek öğretim meselesinin 

dış politika perspektifine oturtularak yeniden kurgulanması gerektiği ifade edilmiştir. 

Çalıştayda sırasında, Gürcistan’da sivil toplum kuruluşlarının durumuna ilişkin bilgilere 

de yer verilmiştir. Gürcistan’da çok gelişmiş bir sivil toplumun olmadığı belirtildikten 

sonra pek çok sorunla karşı karşıya olan sivil toplum kuruluşlarının mali kaynak sıkıntısı 

çektiğine ve bu nedenle uluslararası desteklerle ayakta kaldığına değinilmiştir. Ancak 

bu durumun, başka bir takım sorunlar yarattığı ve hükümet politikalarına karşı oldukları 

düşünülen STK’lar ile hükümet arasında iletişimin oldukça kopuk olduğu dile getirilmiştir. 

Gül Devrimi’nden önce STK’ların çok daha aktif olduğunu belirten katılımcı, yeni dönemde 

ne yazık ki bunun değiştiğini, STK’ların bu etkinliğini yitirdiğini savunmuştur. 

Gürcü ve Türk halkları arasındaki bağları güçlendirmede STK’ların önemli rol oynayabileceği 

ve bunun politik yansımalarının da olacağı katılımcılar tarafından paylaşılan ortak 

görüşlerden biri olmuştur. Bununla birlikte, mevcut duruma bakıldığnda STK’lar 

arasında oldukça az iş birliğinin olduğuna, çok taraflı projelerin zaman zaman hayata 

geçirilmesine karşın, bunların süreklilik arz etmediğine dikkat çekilmiştir. AB’nin, German 

Marshall Fund gibi örgütlerin bu bölgeyi içeren araştırmalara ilgi duyduğu ifade edilerek, 

Türkiye’deki ve Gürcistan’daki STK’ların bu yöndeki ortak çalışmalara eğilmesi gerektiği 

vurgulanmıştır. 

SONUÇ 

Türkiye-Gürcistan İlişkileri Çalıştayı, her şeyden önce iki ülke arasındaki ilişkileri özel olarak 

ele alan ilk toplantı olması bakımdan önemli olmuştur. Çalıştay iki ülke arasındaki ilişkilerde 

mevcut durumun görülmesi, eksikliklerin ve sorunları tespit edilmesi bakımından yarar 

sağlamıştır. Bunun yanı sıra, iki ülkeden çalıştaya katılan temsilciler arasında kurulacak 

işbirliklerine de vesile olarak, akademik etkileşimin artmasına katkıda bulunmuştur. 

Çalıştayda, başlıklar halinde ele alınan konulara ilişkin katılımcıların görüşlerini birbirleriyle 

paylaşmaları hedeflenmiştir. Bununla birlikte, üzerinde mutabakata varılan bir sonuç 

bildirgesinin yayınlanması, bir başlangıç olarak düşünülen toplantının amaçları arasında 

yer almamaktadır. Kafkasya bölgesindeki ülkelerle ile Türkiye’nin ilişkilerini analiz etmek 

için ve Türkiye’nin bölgeye yönelik dış politikasında hangi noktada olduğunu görebilmek 

için düzenlenen çalıştaylar serisinin bir parçası olan Türkiye-Gürcistan İlişkileri Çalıştayını 

Eylül ayında düzenlenecek Türkiye-Rusya İlişkileri Çalıştayı izleyecektir. Bütün bu çalıştay 

serisinde sunulan katkılar ışığında düzenlenecek bir Kafkasya Konferansı ile serinin 

tamamlanması planlanmaktadır. 

13

S E T A 


TÜRKİYE –GÜRCİSTAN İLİŞKİLERİ ÇALIŞTAYI 

PROGRAMI 

22–24 Temmuz 2009, Conrad Otel– İstanbul 

22 Temmuz 2009 

Konukların Otele Girişi 

20:30 – 22:00 Akşam Yemeği 


10:00 – 10:30 Protokol Konuşmaları 

Taha Özhan, SETA Genel Koordinatörü 

Savaş Barkçin, Başbakan Başmüşaviri 

10:30 – 11:00 Çay/Kahve Arası 

11:00 – 12:15 1. Oturum: Türkiye-Gürcistan Siyasi İlişkileri 

Oturum Başkanı: Hakan Fidan, Başbakanlık Müsteşar Yardımcısı 

Konuşmacılar: 

Bülent Aras, SETA Dış Politika Koordinatörü 

Zurab Davitashivili, Tiflis Devlet Üniversitesi 

12:15 – 14:00 Öğle Yemeği 

14:00 – 15:15 2. Oturum: Ağustos krizi ardından Gürcistan’ın durumu 

Oturum Başkanı: İbrahim Kalın, Başbakan Başmüşaviri 


Ghia Nodia, CIPDD 

Aleksandre Kukhianidze, Tiflis Devlet Üniversitesi 

15:15 – 15:45 Çay/Kahve Arası 

15:45 – 17:00 3. Oturum: Kafkasya Bölgesel Güvenliği: Türkiye ve Gürcistan’ın Rolü 

Oturum Başkanı: Nuh Yılmaz, SETA-DC 


Emre İşeri, Kadir Has Üniversitesi 

Tornike Sharashenidze, Gürcistan Halkla İlişkiler Enstitüsü 

Thornike Gordadze, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü 

14 

17:00 –17:30 Çay/Kahve Arası



17:30 – 18:45 4. Oturum: Türkiye –Gürcistan İlişkilerinde Üniversiteler ve Sivil Toplum 

Kuruluşları 

Oturum Başkanı: David Aphrasidze, Ilia Chavchavadze Devlet Üniversitesi 


Bekir Gür, YÖK 

George Tarkhan Mouravi, Siyaset Çalışmaları Enstitüsü 

20:00 – 21:30 Akşam Yemeği: Park Fora Restaurant, Kuruçeşme 


Konukların Otelden Ayrılması 

15

S E T A 


TÜRKİYE-GÜRCİSTAN İLİŞKİLERİ ÇALIŞTAYI KATILIMCI LİSTESİ 


16 

Adı ve Soyadı 

Kurum/Unvan 

A. Birol Çabuk Gürcistan ve Kafkas Göçmenleri Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği 

Aleksandre Kukhianidze Tiflis Devlet Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü 

Ali Arapoğlu 

Gürcistan-Kafkasya Göçmenleri Yardımlaşma ve Kültür Derneği 

Ali Rıza Altunel 

Gürcistan Dostluk Derneği Başkanı 

Alparslan Akkuş 

Sabah Gazetesi 

Andro Barnovi 

Strateji ve Kalkınma Enstitüsü Başkanı, Gürcistan 

Aybars Görgülü 

TESEV 

Aylin Şeker Görener Kadir Has Üniversitesi 

Barçın Yinanç 

Hürriyet Gazetesi 

Bekir Gür 

YÖK 

Berivan Oruçoğlu 

Star Gazetesi 

Burhanettin Duran Sakarya Üniversitesi 

Bülent Aras 

SETA 

David Aphrasidze 

Tiflis Ilia Chavchavadze Devlet Üniversitesi 

Efe Çaman 

Yalova Üniversitesi 

Emre İşeri 

Kadir Has Üniversitesi 

Fatih Acar 

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Dış İlişkiler Müdürlüğü 

Fatih Mehmet Sayın Uluslararası Karadeniz Üniversitesi 

Fatih Özbay 

Bilgesam 

Gamze Demirtola 

Avustralya Büyükelçiliği 

George Tarkhan-Mouravi Siyaset Çalışmaları Enstitüsü, Tiflis 

Ghia Nodia 

Tiflis Ilia Chavchavadze Devlet Üniversitesi 

Hakan Fidan 

T. C. Başbakanlık Müsteşar Yardımcısı 

Hatem Ete 


Irakli Nikoleishvili 

Gürcistan Ekonomik Kalkınma Bakanlığı 

Kemal İnat 

Sakarya Üniversitesi 

Koba Liklikadze 

Gazeteci, RFE/RL 

Mehmet Özkaya 

İHH 

Mert Bilgin 

Bahçeşehir Üniversitesi 

Mesut Özcan 

İstanbul Ticaret Üniversitesi 

Mitat Çelikpala 

TOBB ETÜ 

Muharrem Ekşi 


Muhittin Ataman 

Abant İzzet Baysal Üniversitesi 

Murat Alakel 

İstanbul Aydın Üniversitesi 

Mücahit Küçükyılmaz T.C. Cumhurbaşkanlığı 

Nuh Yılmaz 

SETA DC 

Oktay Tanrısever 

ODTÜ 

Özdem Sanberk 

Emekli Büyükelçi



TÜRKİYE-GÜRCİSTAN İLİŞKİLERİ ÇALIŞTAYI KATILIMCI LİSTESİ 


Adı ve Soyadı 

Paata Gurgenidze 

Recep Keskin 

Sadık Ünay 

Samet Günek 

Sami Kohen 

Savaş Barkçin 

Savaş Genç 

Selin Bölme 

Taha Özhan 

Talip Küçükcan 

Tea Basadze 

Thornike Gordadze 

Tornike Sharashenidze 

Ufuk Ulutaş 

Ümare Yazar 

Vügar İmanov 

Yılmaz Ensaroğlu 

Yonca Poyraz Doğan 

Zurab Davitashivili 

Kurum/Unvan 

Proje Koordinatörü, Kafkasya Barış, Demokrasi ve Kalkınma Enstitüsü 

Başbakan Müşaviri 

TİKA 


Milliyet Gazetesi 

Başbakan Başmüşaviri 

Fatih Üniversitesi 




Gürcistan Dışişleri Bakanlığı 

Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü 

Gürcistan Halkla İlişkiler Enstitüsü 

SETA DC 


İstanbul Şehir Üniversitesi 


Today’s Zaman Gazetesi 

Tiflis Devlet Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü 

17

S E T A 


BASINDA TÜRKİYE-GÜRCİSTAN İLİŞKİLERİ ÇALIŞTAYI 

Gürcistan gerçei 

Caucasus still needs more 

attention, say experts 

18 

SAM KOHEN 

25 Temmuz Cumartesi 2009 

DÜNYANIN ve Türkiye’nin hareketli gündemi arasnda, arka 

plana düen -hatta unutulan- konulardan biri de Gürcistan 

sorunu... 

Rusya’nn bu ülke topraklar içindeki Güney Osetya’ya 

saldrmasnn birinci yldönümü (7 Austos) yaklarken, 

stanbul’da Siyaset, Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vakf 

(SETA) tarafndan düzenlenen bir konferans, bu meselenin 

halledilmemi haliyle, her an patlama potansiyeline sahip 

olduunu ortaya koydu. 

Geçen yl, 5 günlük Rus-Gürcü sava haftalarca, hatta 

aylarca bütün dünyay megul etmiti. Olay, Kafkasya 

snrlarn am, ABD bata olmak üzere Bat ile Rusya’y 

kar karya getirmiti. Bir ara “Souk Sava’a dönü” 

tehlikesini yaratan gerginlik, youn diplomatik çabalar 

sonunda yatt. 

Ancak bu arada olan oldu: Gürcistan, Güney Osetya’y ve de 

Abhazya’y Ruslara kaptrd. Yani Gürcistan Cumhuriyeti 

toprak bütünlüünü kaybetti. Bu ayrlkç iki bölge, Rusya’nn 

askeri varl ve kontrolü altnda “bamsz” devletçikler 

oluverdi... 

Sonuçta Rusya (Gürcistan Cumhurbakan Mihail 

Saakavili’nin tarihi gaf sayesinde) bu iten kazançl çkt. 

Gürcistan oldu-bitti’yi kabullenmek zorunda kald. Bölgesel 

ve küresel güçler de, ulusal çkar ve hassas denge hesaplar 

içinde, olaylara fazla bulamamaya özen gösterdi... 

Yardm yerine nasihat! 

PEK, mesele kapand m? imdiki fiili (de facto) durum hep 

böyle mi devam edecek? Yoksa bu oldu-bittiden önceki 

duruma (statu quo ante) dönme olasl var m? 

SETA çaltaynda bu ve buna benzer birçok sorunun yant 

arand. Toplantnn “isim açklamama” kurallarna uyarak, 

Gürcistan’dan gelen akademisyen ve diplomatlarn 

söylediklerinden bizim çkardmz sonuç u: Gürcistan’n G. 

Osetya ve Abhazya’y tekrar kazanma ans -özellikle ksa, 

hatta orta vadede- yok denecek kadar az. Gürcistan’n dev 

Rusya karsnda bunu salayabilecek askeri ve diplomatik 

gücü yok. Saakavili’nin Gürcistan'a hâlâ umutlarn dikkat 

balad ABD ve 

Bat dünyasnn ise, Rusya ile çatmaya girmek pahasna, 

açk bir müdahalede bulunmaya ise hiç niyeti yok... 

Bülent ARAS 

stanbul’daki SETA toplantsnda bunlar konuulurken, ABD 

Bakan Yardmcs 29 Temmuz Joseph 2009 Biden Çaramba de, Tiflis’te Saakavili ile 

görüüyordu. Gürcistan lideri, ABD’den daha aktif destek ve 

askeri yardm istedi. Buna karlk Biden’den moral destekle 

nasihat ald! Balca tavsiye de uydu: Topraklarnz geri 

almak için askeri seçenei unutun ve Ruslar provoke edecek 

davranlardan kaçnn... 

SETA toplantsnda dinlediimiz Gürcüler, “kaybedilen 

topraklar”n yeniden kazanlmas konusunun -en azndan 

imdilik- gündemden dütüü” kansndalar. Bir 

akademisyenin deyiiyle, “bu artk bir hayaldir ve Gürcü halk 

Thursday, July 23, 2009 

LACEY GONZALES 

ISTANBUL 

A workshop on Turkey-Georgia relations took place in 

Istanbul on the eve of the anniversary of Russia’s August 

war with Georgia – a conflict that sent shockwaves 

through the South Caucasus and sparked outcry among 

the international community. 

Although Georgia and Turkey have historically close ties, 

the Caucasus region still needs more attention and focus, 

conference organizers and participants said Thursday. 

The workshop was organized by the Foundation for 

Political, Economic and Social Research, or SETA, a 

Turkish nongovernmental organization that researches 

regional, national and international issues and proposes 

policy recommendations. Delegates from NGOs, 

universities, government and the media attended the 

conference aimed at looking more closely into the 

Turkish-Georgian relationship. 

Building bridges 

The Caucasus is a meeting point of opportunities, Sava 

Barkçin, chief adviser to the prime minister, said, adding, 

“If we look at the horizon that unites both countries, this 

meeting will be fruitful and we will be able to build 

bridges.” 

During the opening speech, he 

emphasized Turkey’s close proximity to the Caucasus 

region, a region that is, he said, at a crossroads. “When 

we look at today, [the Caucasus region] is an area of 

global competition in energy and security. The Caucasus 

region was at the periphery of world politics, but it is now 

coming to the center of world politics,” Barkçin said. 

Taha Özhan, SETA director-general, said the main focus 

of the workshop was to question the status quo in the 

Caucasus and to try to bring solutions to the region. 

In addition to diplomacy and stability, the Nabucco 

project, a natural gas pipeline project from Central Asia 

to Austria, was mentioned several times during the 

introductory speeches. “The Nabucco energy pipeline 

system brought forward all the relations between the 

Caucasus countries,” Özhan said. “It means that we need 

to focus our attention more on that region.” 

SETA Kafkasya çaltaylarndan üçüncüsünü 23 Temmuz'da Türk ve SETA Gürcü had akademisyenler, organized two similar gazeteciler conferences ve d politika prior to this 

workshop in Istanbul. Within the past three months, it 

bürokratlarnn katlmyla gerçekletirdi. Türkiye-Gürcistan ilikileri ve Gürcistan'n durumu masaya yatrld. Nabucco 

also held a Turkey-Armenia workshop and a Turkeyanlamas 

Gürcistan'da sevinç uyandrm ve Rusya'ya kar bir kazanm Azerbaijan olarak workshop. deerlendiriliyor. Hatem Ete, Ancak one Nabucco of the workshop heyecan 

Austos 2008'de 5 gün süren Rusya-Gürcistan savandan bu yana tek organizers, olumlu gelime said SETA olmu. hopes to organize a Turkey-Russia 

Gürcistan Devlet Bakan Saakavili'nin savaa yol açan tepkisinin workshop, abartl with a culminating olduu ve international süreci iyi workshop 

yönetemediine dair genel kanya çok fazla itiraz yok. Bununla 

following 

birlikte 

that 

Gürcü 

would 

uzmanlar 

bring together 

Saakavili 

the 

bu 

ideas 

provokasyona 

discussed in 

all four workshops between Turkey and members of the 

gelmese da bunun bile farkndadr”... Rusya'nn Gürcistan'a müdahale konusunda kararl olduunda Caucasus hemfikirler. region and Ülkenin Russia. 2003 Gül Devrimi'nden 

sonra hzla Bat eksenine kaymas, NATO, AB ve ABD'nin korumas altna girme giriimlerini bu korku ile açklyorlar. 

Saakavili yönetiminin Acara bölgesinde askeri operasyonla kontrolü ele almas güçlü merkezi yönetim kurulmas yönünde 

özgüveni artrd. Ancak ayn baar Abhazya ve Güney Osetya'ya kar söz konusu olmad. 1990'l yllardan itibaren 

Gürcistan'n bu iki bölge ile ilikilerinin en iyi düzeyi sorunun ksa süreli dondurulmas oldu. Güney Osetya ve Abhazya 

Gürcistan yönetimi altnda elde ettikleri geni özerklikten, Rusya kontrolündeki bamszla geçi yaptlar. 

kilemleri her iki durumda da kontrol altnda olmalar. 

lginç olan Gürcistan yönetimi ve Abhazya ve Güney Osetya yönetimleri karlkl sorunlar yüzünden dardan aktörlere 

baml hale geldiler. Austos sava sonras durumda sorunun çözümü için en makul yol Gürcistan'n Abhazya ve Güney 

Osetya ile bir uzlama ortam oluturmas. Üzücü olan, bu diyalogun yakn gelecekte gerçekleebileceine dair hiç ümit 

kalmamas.



BASINDA TÜRKİYE-GÜRCİSTAN İLİŞKİLERİ ÇALIŞTAYI 

T06-27-07-09.qxd 26.07.2009 16:48 Page 1 

06 TODAY’S ZAMAN MONDAY, JULY 27, 2009 INTERVIEW 

Georgýan expert says Caucasus 

Platform should ýnclude US, EU 

‘From the Georgian perspective, the main thing is security from Russia, and it can only come from the US, NATO and the EU, which 

have some weight with Russia. Any moves to weaken NATO or EU influence in the region are considered bad for Georgia’ 

Ghia Nodia, a professor and advocate of democratization 

in the Caucasus, has said the Caucasus Stability 

and Cooperation Platform, created by Turkey following 

the brief war between Georgia and Russia, should 

include Western institutions to be successful. 

“From the Georgian perspective, the main thing is 

security from Russia, and it can only come from the US, 

NATO and the EU, which have some weight with 

Russia. Any moves to weaken NATO or EU influence in 

the region is considered bad for Georgia,” he said, 

speaking with Monday Talk for Today's Zaman. 

He added that Georgian experts think the Caucasus 

Stability and Cooperation Platform is too general. 

“We have had lots of initiatives for the South 

Caucasus dialogue, but we know that it never works 

because Armenians and Azeris start to quarrel over 

Karabakh, and Georgians just listen. Dialogue should 

be about achieving results, not just talking.” 

Under Turkey's initiative, the Caucasus Stability and 

Cooperation Platform will have its fourth meeting in 

September with technical experts from Russia, Georgia, 

Armenia and Azerbaijan. Turkish officials have maintained 

that the platform will facilitate the resolution of frozen 

conflicts in the region, including Nagorno-Karabakh. The 

initiative was welcomed by Azerbaijan, Armenia and 

Russia. Georgia later participated, even though it had initial 

reservations about being at the same table as Russia. 

The Georgian offensive into South Ossetia and 

Abkhazia escalated into a five-day war in August of 

last year with Russia emerging the victor. The question 

of which side started the war has always been hotly 

debated. The Georgian president, Mikhail Saakashvili, 

had claimed that Russian tanks advanced into South 

Ossetia on the evening of Aug. 7. While some experts 

say Russia's invasion of Georgia had been planned in 

advance, others say the Russian army did not enter 

South Ossetia until Aug. 8. In the meantime, Russia 

has repeatedly accused Washington of fueling the conflict 

with its military support for Georgia. 

For Monday Talk, Professor Nodia elaborates on the topic. 

Monday Talk spoke with the professor when he came to Ýstanbul 

to participate in the Turkey-Georgia Relations 

Workshop organized by the Foundation for Political, 

Economic and Social Research (SETA) from July 22 to 24. 

What is the political situation in Georgia one 

year after the war? 

We have had internal political tensions which have 

not been directly linked to the war. First of all there is a 

general legitimacy problem within the political institutions. 

The opposition did not accept the results of the presidential 

and parliamentary elections in 2008, so a part of the 

opposition does not recognize Saakashvili as the legitimate 

president. Some of the opposition refused to enter the parliament. 

Those problems were there before the war. 

What has the war changed in Georgia? 

The war had an impact in two ways. One thing was 

that immediately after the war it was considered unpatriotic 

to be active against the government because Russia obviously 

wanted to replace Saakashvili. Oppositional activities 

were suspended. But on the other hand, Saakashvili 

has lost some support from the West because of the war, 

and that has given the opposition an argument to force 

Saakashvili to resign, so the opposition resumed demonstrations 

in March demanding his resignation. 

Do you think it will happen? 

No. The assumption was that Saakashvili would respond 

in a violent manner and his support from the West 

would erode further. But Saakashvili responded in a calm 

and moderate way, so the West did not support the opposition 

and eventually the opposition lost the support of the 

public. They are divided and there are more than 10 parties 

forming the opposition. As a result, they stopped protests. 

How do you think the Europeans view Saakashvili 

in relation to the war? 

He was criticized by the West a lot. He was more 

criticized in Western Europe, where he is seen as too 

pro-American. Western Europeans were also annoyed 

by the American pressure to support Georgia's accession. 

For many Western European leaders the war was 

a good pretext to say that Saakashvili is hot headed 

and immature for NATO. 

Does Saakashvili think that he made some mistakes? 

I don't think he thinks he made grave mistakes. 

Some Georgian moves were not good, but Georgia 

was forced to do them. They did not have any other 

options. Georgia did not like attacking South Ossetia, 

but it was self-defense against Russia. That is how the 

Georgian government sees it, but there was a miscalculation. 

Before the war, there was some hope that 

Russia would not enter the war so openly and directly 

and occupy places outside South Ossetia. That was not 

expected. We saw Russia's readiness to go to war with 

Georgia. Russia asserted itself militarily. 

PROFILE 

Professor Ghia 

Nodia, expert and 

advocate of 

democratization 

in Caucasus 

A professor of politics 

and a director of the 

International School 

of Caucasus Studies 

at Ilia Chavchavadze 

State University in 

Tbilisi, Ghia Nodia is 

also a founder and 

member of the board 

of the Caucasus 

Institute for Peace, 

Democracy and 

Development (CIPDD), 

a Tbilisi-based independent 

public policy 

think tank. He has 

published extensively 

on regional security, 

state-building and 

democratization in the 

Caucasus, as well as 

on theories of nationalism 

and democratic 

transition in the post- 

Cold War context. He 

served as the 

Georgian minister of 

education and science 

from February to 

December 2008. 

Is there a possibility for a similar conflict? 

In this war Russia was successful in creating this 

perception: Georgia started the war, Russia intervened 

later but overreacted. But if Russia attacks Georgia 

again, it will be an open aggression against Georgia 

without this kind of pretext. The presence of the 

European observers in Georgia is important because 

Russia cannot blame any provocations on Georgians. 

How long are the European observers going to 

be there? 

I don't know about their mandate. Americans are expected 

to join them, and even Turkish observers. Now 

everybody understands that some threat -- it may not be at 

a high level at the moment -- of Russian aggression is 

there. The observers are very important so as not to allow 

the Russians to invent some kind of pretext for invasion. 

Does the Georgian political establishment still 

favor Georgia's membership in NATO? 

Yes, absolutely. The Saakashvili government never had 

doubts about that. But some of the opposition has expressed 

some doubt. For example, the Labor Party supports 

Georgian neutrality, but it is a small party. Recently, 

radical opposition parties came together and signed a 

memorandum on their values. In the memorandum they 

included their support for Georgia's NATO membership. 

The parliamentary opposition also supports NATO membership. 

So a large majority of the political establishment 

continues to support Georgia's NATO membership. That's 

the best available guarantee against Russian threat. 

But at the same time isn't it a further aggravating 

factor, considering Russia? 

No, because even before Georgia's official application 

to [join] NATO, we had bad relations with Russia. The 

main thing is that Russia wants to dominate Georgia because 

Georgia is the gateway to the Caucasus. Russia 

would like Georgia only as its satellite state. 

‘Turkey has strong image in Georgia’ 

In the last year Georgia has been nervous about 

Turkey's moves and intentions. How much of this uneasiness 

still continues today? 

Since the independence of Georgia, relations with Turkey 

have been excellent. Not only the Georgian political establishment 

but the general public also considers Turkey an important 

ally. We have a lot of joint projects, including the Baku-Tbilisi- 

Ceyhan pipeline. Turkey has a stable, strong image in Georgia. 

Against that image, there was some disappointment during the 

war. The Georgian public expected Turkey's support, but 

although Turkey did not do anything particularly anti- 

Georgian, it was not clearly supportive of Georgia, either. 

And the decision to suspend the passage of the American 

ships through the Bosporus and Turkish Prime Minister 

[Recep Tayyip] Erdoðan's visit to Moscow created some 

uneasiness. But Georgia recognizes that all countries 

have their own interests. Georgians did not expect that 

the whole world would become the enemy of Russia because 

of the Georgian-Russian conflict. 

How does Georgia approach the Caucasus Stability 

and Cooperation Platform set up after the war? 

Georgian experts do not attach great importance to 

the platform because it is too general and there is no 

specific substance attached to it so far. Initially, there 

were some suspicions that the platform implied some 

kind of exclusion of NATO and the European Union 

from the region. The Georgian public does not know 

much about it, but the Georgian experts and the political 

community want to know what it really means. 

The Turkish side apparently is of the idea that the 

conflict needs to be addressed regionally first and that 

building trust at the regional level is a must. Does the 

Georgian side think it is absolutely necessary to include 

the US and/or the EU to do that? 

In practice, yes, because dialogue is a nice word and 

everybody is for it. But we need to now what it means 

specifically. We have had lots of initiatives for the South 

Caucasus dialogue, but we know that it never works because 

Armenians and Azeris start to quarrel over Karabakh 

and Georgians just listen. Dialogue should be about 

achieving results, not just talking. From the Georgian perspective, 

the main thing is security from Russia and it can 

only come from the US, NATO and the EU, which have 

some weight with Russia. Any moves to weaken NATO or 

EU influence in the region are considered bad for Georgia. 

What does Georgia really expect from Turkey, then? 

Georgia expects a lot from Turkey. We have a lot of energy 

and other projects. 

I mean in political terms… 

Turkey is a NATO member. 

Any intermediary roles? 

An intermediary role between Russia and Georgia 

would not be of any interest. 

Why not? 

It would not be practical because Russia would not 

accept it. Russia would not see Turkey as a great 

enough power. In addition, a Turkey less oriented toward 

the West would be in Russian interests. When it 

comes to Abkhazia and South Ossetia, one could think 

of an intermediary role for Turkey, but then Georgia 

would be concerned about the Russian involvement, 

and in that case Turkey's intermediary role would have 

to go through Russia. Then Turkey would be concerned 

about not annoying Russia because anything 

you do with Abkhazia and South Ossetia, which is de 

facto Russian territory, would be a challenge to Russia. 

So Georgia does not expect Turkey to take that role. 

What about Abkhaz and Circassian diasporas 

in Turkey? 

Georgia is interested in having better relations 

with them. In that sense, Turkey can play a role, and 

that would be very welcomed. 

Turkey-Armenia 

rapprochement and 

Georgia's reaction 

“Officially, Georgia will never object to Turkish-Armenian relations 

in any way. But this is my expert opinion: Georgia has a monopoly 

over transit routes from Azerbaijan to Turkey. If Armenian-Turkish 

relations improve, Georgia would lose that monopoly; economically, 

that is not so desirable. However, there are already pipelines 

built and agreements signed, so I don't expect a dramatic change 

in that regard. But there will be some negative impacts on 

the economy considering that the transit routes of trucks 

currently pass through Georgia,” Professor Ghia Nodia said. 

“There are also fears that the Armenian diaspora groups 

living in Georgia will become extremely nationalistic, similar to 

the Dashnaks [the Armenian Revolutionary Federation [ARF] 

because Armenia will be less dependent on Georgia.” 

“On the other hand, there are also pluses in the sense that 

the Armenian dependence on Russia will reduce. Now Armenia 

has no other strategic partner but Russia. It has an overdependence 

on Russia militarily. Armenia has this mentality of 

being squeezed between enemies. If Armenia does not see 

Turkey as an enemy, that will be a big change in the 

Armenian psyche. Then tensions will diminish as 

Russia will have less leverage in the region,” he said. 

“The visit of Saakashvili to Yerevan was quite notable. He 

was lavishly received, and Russia considers that a kind of offense. 

Russia is quite displeased with this demonstration of 

friendship by Armenia so personally to Saakashvili.” 

‘Turkey's EU accession would 

encourage Georgians' 

“We have EU aspirations, but we also know there is enlargement 

fatigue. We also see how Turkey is treated by the 

EU, so we do not have illusions about it. [If the EU treated 

Turkey better] it would not only encourage Georgia, but it 

would also be a strategic change. It would make Georgia's 

aspirations much more realistic. Georgia has a strong interest 

in Turkey's accession to the EU. … President 

Saakashvili said several times that Atatürk is an inspiration 

for him in relation to modernization and leadership. It is 

good for Georgia to have democratic countries around us. 

Turkey is the only democratic country around us right now.” 

P H O T O S T O D A Y ’ S Z A M A N , T U R G U T E N G Ý N 

19 

CM Y K

S E T A 


Zengin enerji kaynakları, önemli ticaret yolları üzerindeki konumu ve çoklu 

etnik yapısı ile Kafkasya, Soğuk Savaşın sona ermesinin ardından hem kendi 

içinde hem de global rekabette bir çatışma alanı haline gelmiş durumdadır. 

Rusya ile ABD’yi Soğuk Savaş sonrasında ilk kez karşı karşıya getiren, Ağustos 

2008’de patlak veren Rus-Gürcü savaşı bu durumun en iyi göstergelerinden 

biridir. 

Kafkasya’daki pek çok ülke ile güçlü ticari ve kültürel bağları bulunan 

Türkiye’nin yakın coğrafyasında yaşanan bu gelişmelere seyirci kalması 

beklenemez. Nitekim gerek Rus-Gürcü savaşında izlediği politika ile gerekse 

daha sonra gerçekleştirdiği Kafkasya İstikrar ve İşbirliği Platformu girişimi ile 

Türkiye bölgeye yönelik aktif bir dış politika izleyeceğini göstermiştir. 

SETA, yaşanan tüm bu gelişmeler ışığında Türkiye’nin bölge ülkeleri ile 

ilişkilerini değerlendirmek amacıyla bir çalıştay serisi başlatmıştır. Serinin 

ilk çalıştayı 25-28 Mayıs 2009 tarihleri arasında Türkiye-Ermenistan ilişkileri 

üzerine gerçekleştirilmiş, 25-27 Haziran 2009 tarihleri arasında ise Türkiye- 

Azerbeycan İlişkileri Çalıştayı düzenlenmiştir. 23 Temmuz 2009 tarihinde 

ise Türkiye-Gürcistan ilişkilerini değerlendirmek üzere, her iki taraftan önde 

gelen sivil toplum temsilcileri, akademisyenler ve gazeteciler İstanbul’da bir 

araya gelmişlerdir. 

Çalıştayın amacı; Türkiye ve Gürcistan ilişkilerinin mevcut durumunu tespit 

etmek ve karşılıklı beklentiler, bölgesel istikrar ve güvenlik gözetilerek 

bu ilişkilerin hangi alanlarda ve ne şekilde geliştirilmesinin mümkün ve 

yararlı olacağına dair bir perspektif sunmak olarak belirlenmiştir. Bu amaçla 

gerçekleştirilen çalıştayda, dört farklı oturumda Türkiye Gürcistan ilişkilerinin 

siyasi boyutu, Ağustos krizi ardından Gürcistan’ın durumu, Kafkasya bölgesel 

güvenliğinde Türkiye ve Gürcistan’ın rolleri ve iki ülke arasındaki ilişkileri 

geliştirmede üniversitelerin ve Sivil Toplum Kuruluşlarının üstlenebilecekleri 

görevler üzerine değerlendirmeler yapılmıştır. 

Bu çalıştay raporu, SETA’nın kurumsal tutumunu yansıtmaktan öte, çalıştayda 

katılımcıların ifade ettikleri görüşler ve yapılan tartışmalar çerçevesinde 

kaleme alınmıştır. 

20 

w w w . s e t a v . o r g

türkiye-gürcistan ilişkileri çalıştayı raporu - SETA

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?