Zeytin Sanayi Yan Ürünlerinin Hayvan Beslemede Kullanım Olanakları

68Keser ve Bilaldüzeyinde pirina tüketen gruplar arasında toplam vegünlük ortalama canlı ağırlık artışı bakımından önemlibir farklılığa rastlanmamış fakat % 20 pirina ilave edilengrubun toplam ve günlük ortalama canlı ağırlık artışlarıkontrol, % 5 ve 10 pirina tüketen gruplardan daha düşükbulunmuştur. Araştırmacılar % 20 pirina tüketengruptaki bu düşüşün özellikle rasyonun ham selüloz vekül düzeylerindeki artışın bir sonucu olduğunubelirtmişler, ancak pirina kullanılmasının yemtüketimini etkilemediğini, yemden yararlanma oranlarıbakımından ise kontrol, % 5 ve 10 pirina tüketengrupların % 20 pirina tüketen gruptan önemli derecedeiyi olduğunu tespit etmişlerdir.Sonuç olarak araştırmacılar kuzu besi rasyonlarındapirinanın en fazla % 15’ e kadar rahatlıklakullanılabileceğini bildirmişlerdir. Dört farklı pirina tipiile koyunlarda yapılan üç aylık bir çalışmada (Sadeghive ark., 2009) grupların rasyonlarına kuru maddebazında % 20 oranında sırasıyla ham pirina (I), yağıalınmış pirina (II), çekirdeği kısmi ayıklanmış pirina(III) ve çekirdeği kısmi ayıklanmış yağı alınmış pirina(IV) ilave edilmiştir. Deneme süresince canlı ağırlık,büyüme oranı ve yemden yararlanma bakımından III. tippirina verilen grup diğer gruplardan önemli derecedeyüksek değerlere sahip olmuş, diğer gruplar arasında iseönemli bir farklılığa rastlanmamıştır.Pirinanın hayvanlarda rasyona doğal olarak katılmasıyanında farklı yöntemlerden de bahsedilmektedir.Bunlar arasında pirinanın fermente edilerek silaj halinegetirilmesi, kuru olarak kullanılması, konsantrepeletlerin ve çoklu besin maddesi içeren yembloklarının bir komponenti olarak kullanılmasıbulunmaktadır. Pirinanın melas ya da kanatlı altlığı gibidiğer yan ürünlerle birlikte silajının yapılması bu yanürünün depolanma süresinin uzatılmasında güvenli biralternatif sunduğu (Hadjipanayiotou, 1994a), ayrıcaözellikle kuzu besiciliğinde mısır tanesi ve kanatlı altlığıile birlikte silaj şeklinin kullanılmasının en iyi sonucuyarattığı bildirilmiştir (Hadjipanayiotou, 1994b).Ruminantların pirinadan etkili bir şekildeyararlanabilmesi için melas katkısı ile birlikte silajınınyapılması üzerine yapılan bir çalışmada % 2’den 6’yakadar oranlarda melas katılmıştır. % 4 ve 6 oranındamelas katılarak yapılan pirina silajlarının diğerlerinegöre daha yüksek laktik asit içerdiği tespit edilmiştir.Ayrıca pirinanın yapısında bulunan ve ruminantlardaprotein yararlanılabilirliği ile mikrobiyal proteinsentezini azaltan polifenol içeriğinin silaj yapılarakyaklaşık % 40 düzeyinde azaltılabildiğini bildirenaraştırmacılar pirinanın % 3 düzeyinde melas katılaraksilajının yapılmasının herhangi bir yapısal kayba yolaçmadan besleyici değerini iyileştirdiğini bildirmişlerdir(Weinberg ve ark., 2008).Pirina silajının rasyonda kısmi olarak kaba yem yerine(KM bazında 1:1 oranında) kullanılmasının 48 adetlaktasyondaki koyun (Chios) ve keçi (Damascus) ile 22adet inekte (Freisan) laktasyon performansı üzerineetkilerini araştırmak için yapılan bir çalışmada(Hadjipanayiotou, 1999) kontrol ve deneme gruplarıarasında yem tüketimi, son canlı ağırlık ve günlük sütverimleri bakımından önemli bir farklılığarastlanmamıştır. Fakat sadece keçi ve ineklerde günlükcanlı ağırlık artışları deneme gruplarında kontrolgrubuna göre önemli derecede düşük olmuştur. Ayrıcapirina verilen koyunların süt yağ içeriğinin, kontrolgrubuna göre, önemli derecede yüksek olduğu tespitedilmiş fakat keçi ve ineklerde önemli bir farklılığarastlanmamıştır. Sonuç olarak araştırmacı pirinasilajının güvenli bir şekilde rasyondaki kaba yemlekısmi olarak yer değiştirebileceğini bildirmiştir.Farklı cinsiyette (20 erkek ve 20 dişi) Florina kuzularıüzerinde fermente edilmiş pirinanın besleyici değeriniaraştırmak için yapılan bir çalışmada (Christodoulou veark., 2007a) rasyonlara sırasıyla % 0, 5, 10 ve 15oranında fermente pirina ilave edilmiştir. Gruplararasında son canlı ağırlık, canlı ağırlık kazancı, kurumadde tüketimi ve yemden yararlanma oranıbakımından önemli bir farklılığın olmadığı bu çalışmadaaraştırmacılar fermente edilmiş pirinanın kuzulardarasyona % 15’e varan oranlarda katılmasınınperformans ve karkas özellikleri üzerine olumsuz biryan etkisinin olmadığını bildirmişlerdir.Aynı araştırmacıların laktasyondaki koyunlardayaptıkları benzer bir çalışmada grupların rasyonlarınasırasıyla % 0, % 10 ve % 20 oranında fermente pirinailave etmişler ve son canlı ağırlık, günlük canlı ağırlıkartışı, yem tüketimi ve süt verimi bakımından gruplararasında önemli bir farka rastlanmamıştır. Fakat süt yağmiktarı rasyondaki pirina miktarının artmasına paralelolarak doğrusal bir şekilde artmıştır (Christodoulou veark., 2007b).Pirinanın düşük protein değerine sahip olması nedeniyleüre ile muamele edilerek silajının yapılmasının bu açığıkapatmada etkili olabileceği düşüncesiyle Al-Jassim veark. (1997) % 2.5 üre ile silajı yapılan pirinanın İvesikuzularında besleyici değerini araştırmışlardır.Grupların rasyonlarına arpa ile yer değiştirecek şekilde% 0, 10, 20 ve 30 oranında üre ile fermente edilmişpirina ilave edilerek yapılan bu çalışma sonucunda yemHayvansal Üretim 51(1), 2010