SIRBİSTAN SİYASETİNİ ANLAMA KILAVUZUadımlar atmaya başladı. 2002 yılında Preševo ve Bujanovac şehirlerinde Arnavutçaresmi dil kabul edildi. 302001’deki ateşkesten bu yana bölgede genel durum sakin olmakla beraber etnikçatışmaların tekrar yaşanma ihtimali ortadan kalkmış değildir. Zira Preşevovadisinde yaşayan Arnavutlar arasında bölgenin tarihi ve sosyal bakımdan Kosova’nınbir parçası olduğuna ve Sırbistan yönetiminin Arnavutlara söz verdiği haklarıtanımayacağına dair düşünce oldukça yaygındır. 31 Arnavutlar, Belgrad’ın gerikalmışlık, eğitim sorunları ve işsizlik gibi öncelikli şikayetlerinin yanısıra 32 anadilin ve ulusal sembollerin kullanımı konusunda daha fazla serbestlik talep etmektedirler.Belgrad yönetimi ise, Kosova’daki Sırpların durumunu işaret ederekArnavutların taleplerine ilgisiz yaklaşmaktadır. Özellikle bölgede iş olanaklarınınyetersiz olması yüzünden 2000’li yıllarda çok sayıda Arnavut Preşevo Vadisi’ndengöç etmek zorunda kalmıştır. AB’nin Aralık 2009’da Sırbistan ile vizeleri kaldırmasıyladışarıya göçler daha da artmıştır. 332013 yılı başlarında Arnavutların 2001 yılındaki çatışmalarda hayatını kaybedenmilisler anısına Preševo şehrinde diktikleri anıtın Sırp hükümeti tarafındankaldırılması, bölgede gerginliği kısa süreliğine de olsa tırmandırmıştır. 34 Sorunuçözmek amacıyla Şubat 2013’te hükümet ile Arnavut siyasi temsilcileri arasındagörüşmeler başlatılmış, 35 Haziran ayında Belgrad yönetimi , Arnavutların ekonomikkalkınma, anadil ve ulusal sembollerin kullanımı ve yerel yönetimin güçlendirilmesigibi konulardaki taleplerini kabul etmiştir. Fakat bu konulara yöneliksürdürülen müzakereler, bazı kanun değişikliği taleplerinin reddedildiği gerekçesiyleArnavut temsilcileri tarafından dondurulmuştur. 36 Arnavutluk hükümetinin2014 genel seçimlerinde Preşevo’dan ortak liste çıkarılmasına yönelik teşviklerinerağmen, Arnavut partilerinden seçimlere yalnızca Demokratik Hareket Partisi(PVD) katılmış, diğerleri ise seçimi boykot etmişlerdir. 3730. Beata Huszka, “The Presevo Valley of Southern Serbia alongside Kosovo: The Case for Decentralisation andMinority Protection”, CEPS Policy Brief, no. 120 (2007), s. 1-3.31. PD Genel Başkanı ve Bujanovac Belediye Başkanı Nagip Arifi ile mülakat, Ekim 2013. 2014 yılında Kırım’ınRusya’ya bağlanma kararı alması, Preşevo vadisindeki Arnavutların Kosova’ya bağlanma taleplerini yenidengündeme getirmelerine yol açmıştır: “Serbia Albanians Seeking Union With Kosovo Cite Crimea”, Presheva Jonë,17 Mart 2014.32. “Serbia – minority rights and national minority councils”, transconflict.com, 27 Nisan 2011.33. PVD Genel Başkanı ve Milletvekili Rıza Halimi ile mülakat, Ekim 2013.34. “Heqja e lapidarit ne Presheve, shqiptaret sot ne proteste”, Panorama, 21 Ocak 2013.35. Jeton Ismaili, “Problemet në Luginën e Preshevës mund të zgjidhen në bisedimet Luginë-Beograd”, DeutscheWelle, 26 Şubat 2013.36. “Albanian parties from south ‘withdraw from talks’“, B92, 25 Kasım 2013.37. “Shqipëria përkrah vetëm Listën unike zgjedhore e jo njëpartiake”, presheva.com, 14 Şubat 2014; “PërçahetLugina, Riza Halimi garon në zgjedhjet serbe”, presheva.com, 8 Mart 2014; “Me kumtesë zyrtare partite shqiptarenë Luginë, u thonë Jo zgjedhjeve në Serbi”, Presheva Sot, 14 Şubat 2014.36
YEREL MESELELER VE AZINLIKLARPreşevo vadisindeki Arnavutlar arasındaki siyasi bölünmeler zaman zamanbirlikte hareket etmelerini engellemektedir. Arnavutların Sırbistan’daki diğer milliazınlıklar gibi kendi milli konseylerini oluşturmaları da bu yüzden gecikmiştir.Galip Beqiri başkanlığında 2009 yılında kurulan Arnavut Milli Konseyi’ne ılımlıpartiler destek vermekteyken daha milliyetçi Arnavutlar bunun Belgrad’ın tercihleridoğrultusunda kurulmuş göstermelik bir kurul olduğunu öne sürerek konseyeşüpheyle bakmışlardır. 38Görüldüğü üzere, bölgedeki Arnavut siyasi aktörlerin faaliyetleri genellikleArnavutların kendi gündem ve hak talepleriyle sınırlı kalmaktadır. Sırp siyasetçilerleilişkileri oldukça zayıf olan bu aktörler, Arnavutluk ve Kosova hükümetleriile ilişkilere önem vermekte ve haklarının korunması için bu ülkelerden destekaramaktadırlar. 39 Bu şartlar altında Preşevo’daki Arnavutların Sırbistan’a entegrasyonuoldukça yavaş ilerlemektedir. Sırp siyasi aktörleri içerisinde milliyetçi görüşteolanlar bu durumdan fazla şikayetçi olmasalar da ılımlı aktörler ArnavutlardanPreşevo’nun ortak sorunları konusunda kendileriyle daha fazla diyaloğa girmelerinibeklemektedirler. 4038. Jeton Ismaili, “Ragmi Mustafa: No Recognition for Albanian National Council”, Balkan Insight, 6 Nisan 2010.39. “Mustafa: Lugina ka nevojë për Kosovën dhe Shqipërine, ta zbatojnë kushtetutën!”, Presheva Sot, 11 Şubat 2014.40. SPS Preševo İlçe Başkanı Dragoljub Filipović ile mülakat, Ekim 2013.37
Change language