dünya ve türkiye'de hindi eti - Tarımsal Ekonomik Araştırma Enstitüsü

TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜTEPGE BAKIŞTemmuz 2011 / ISSN: 1303–8346 / Nüsha: 5DÜNYA VE TÜRKİYE’DE HİNDİ ETİZ. Nihal GÜLAÇTEPGE1. Girişİnsan beslenmesinde hayvansal gıdaların önemibüyüktür. Özellikle çocuk ve genç yaştaki nüfusunhayvansal gıdalar açısından yeterli beslenmesi, fizikselbüyüme yanında zihinsel gelişim açısından da sonderece önemlidir (1). Kırmızı et ve beyaz etkarşılaştırıldığında beyaz etin kolesterol, kalori ve yağmiktarının düşük olduğu, protein ve kalsiyummiktarının yüksek olduğu görülmektedir. Bu nedenlesağlık açısından beyaz etler tercih edilmektedir. Beyazetler içerisinde ise hindi etinin sağlık açısından dahaiyi olduğu görülmektedir. Dünya’da 1980’lerden sonragelişen hindi eti üretimi, Türkiye’de 1995 yılındansonra gelişmeye başlamış ve artan taleple birliktepiyasadaki yerini giderek sağlamlaştırmıştır (2).Çizelge 1. Besin DeğerleriKalori ProteinYağ Kolesterol KalsiyumEtin Cinsi(Cal)(gr.)(gr.)(Mgr.)(Mgr.)Hindi Eti 158,8 29,4 3,52 69,41 18,82Piliç Eti 164,7 31,7 3,52 85,88 15,29Kırmızı Et 282,3 24,7 17,64 90,58 10,58Kaynak: Besin Gıda (3).Hindi eti tüketiminde ülkeler arasında, tüketimalışkanlıklarına bağlı olarak farklılıklar görülmektedir.Bütün veya parçalanmış hindi karkasına değişikdönemlerde farklı talepler görülmektedir. Birçokülkede yılbaşı ve özellikle ABD’de şükran günümenülerinde bütün hindi tüketimi vazgeçilmeyenalışkanlık halindedir. Türkiye’nin de içindebulunduğu, kırmızı ete daha fazla rağbet edenülkelerde hindilerin but ve kanatlarına talebin yüksekolduğu, AB ve ABD’de ise göğüs etinin tercih edildiğibilinmektedir (4).2. Dünyada DurumDünya kanatlı eti üretiminde piliç etinden sonra ikincisırada hindi eti üretimi yer almaktadır. Dünya hindi etiüretimi 2006 yılında 4.963 bin ton iken 2011 yılında%2 oranında artarak 5.045 bin ton olarakgerçekleşmiştir. Hindi eti üretiminde; üretimin %85’iABD ve Avrupa Birliği tarafından yapılmaktadır.Dünya hindi eti tüketimi 2011 yılında 4.837 bin tonolarak gerçekleşmiştir. Üretimin %85’inigerçekleştiren Amerika ve Avrupa Birliği tüketimin de%84’ünü gerçekleştirmektedir.Dünya hindi eti ihracatında, üretimin büyük birbölümünü gerçekleştiren Amerika ilk sırada yeralmaktadır. İhracatın %96’sı Amerika, Brezilya veAvrupa Birliği tarafından yapılmaktadır. Hindi etiihracatı 2006 yılında 561 bin ton iken 2011 yılında %4oranında azalarak 540 bin ton olarak gerçekleşmiştir.Sayfa1

Dünya hindi eti ithalatında ithalatın %78’i Meksika veAvrupa Birliği tarafından yapılmaktadır. AvrupaBirliği üretim ve tüketimin yanında ithalatta da 2.sırada yer almaktadır.Çizelge 2. Dünya Hindi Eti Üretimi (Bin Ton)Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011ABD 2.543 2.664 2.796 2.535 2.484 2.489AB-27 1.858 1.790 1.830 1.795 1.815 1.795Brezilya 353 458 465 466 485 510Kanada 163 170 180 167 165 167Rusya 19 25 37 40 45 55Meksika 14 15 15 11 13 15Diğer 13 16 12 13 14 14Toplam 4.963 5.138 5.335 5.027 5.021 5.045Kaynak: USDA (5)Çizelge 3.Dünya Hindi Eti Tüketimi (Bin Ton)Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011ABD 2.295 2.401 2.431 2.360 2.266 2.238AB-27 1.841 1.769 1.835 1.801 1.820 1.805Brezilya 197 281 261 302 321 345Meksika 197 211 212 155 158 165Kanada 144 150 163 151 148 154Rusya 110 100 102 84 70 65Diğer 83 105 88 66 65 65Toplam 4.867 5.017 5.092 4.919 4.848 4.837Kaynak: USDA (5)Çizelge 4. Hindi Eti İhracatı İhracatı (Bin Ton)Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011ABD 248 248 307 242 247 249Brezilya 156 177 204 164 164 165AB-27 130 124 120 106 110 105Kanada 27 27 25 25 23 21Toplam 561 576 656 537 544 540Şekil 1: 2011 Dünya Hindi Eti ÜretimiŞekil 2: 2011 Dünya Hindi Eti TüketimiŞekil 3: 2011 Dünya Hindi Eti İhracatıKaynak: USDA (5)Çizelge 5. Dünya Hindi Eti İthalatı (Bin Ton)Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011Meksika 183 196 197 144 145 150AB-27 113 103 125 112 115 115Rusya 91 75 68 41 25 10G. Afrika 34 40 31 26 26 26Çin 17 30 45 27 25 25Kanada 9 9 9 8 8 8Diğer 24 23 4 6 5 5Toplam 471 476 479 364 349 339Şekil 4: Dünya Hindi Eti İthalatıKaynak: USDA (5)Sayfa2

Çizelge 6. Dünya’da Kişi Başına Hindi Eti Tüketimi (kg/yıl)Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ülkelere göre kişi başına tüketilen hindi etiAmerika 7,69 7,79 8 7,7 7,3 7,1 miktarı incelendiğinde en fazla tüketim Amerika,Kanada 4,41 4,6 4,91 4,5 4,4 4,5 Kanada ve Avrupa Birliği’ndedir. Amerika’daAB-27 3,76 3,61 3,74 3,7 3,7 3,7 (domuz eti hariç) toplam et tüketiminin %9’u,Meksika 1,8 1,9 1,9 1,4 1,4 1,5 Kanada’da %7’si, Avrupa Birliği’nde ise %10’nuBrezilya 1,03 1,45 1,3 1,5 1,6 1,7 hindi etinden oluşmaktadır (5).G. Afrika 0,81 0,97 0,78 0,7 0,7 0,7Rusya 0,77 0,7 0,7 0,6 0,5 0,5Kaynak:USDA(5).3. Türkiye’de DurumTürkiye’de hindi eti yetiştiriciliği entansif anlamda ilkkez 1960’lı yıllarda şimdiki adı Tarım İşletmeleriGenel Müdürlüğü (TİGEM) olan Devlet ÜretmeÇiftlikleri (DÜÇ) bünyesinde ve üniversitelerinaraştırma çiftliklerinde başlamıştır. Türkiye’de hindieti üretiminde özel sektöre ait ilk hindi eti entegretesisi 1995 yılında Bolu’da kurulmuştur.Çizelge 7. Türkiye’de Kesilen Hindi Sayısı veÜretilen Et MiktarıYıllar Kesilen Hayvan Et MiktarıSayısı (Adet) (ton)2005 4.417.319 42.7092006 1.746.569 17.0622007 3.620.313 31.4672008 3.453.789 35.4512009 2.981.847 30.242Kaynak: TUİK (8).Türkiye’de hindi yetiştiriciliği, tavukyetiştiriciliğinden elde edilen bilgi birikimi ve hazırbarınak avantajıyla hızla gelişmiştir. Bu dönemiçerisinde hali hazırda kurulu bulunan etlik piliçkümesleri bazı değişikliklerle hindi yetiştirmek içinkullanılmıştır. Türkiye’de hindi üretimi Bolu, İzmir,Manisa, Eskişehir, Balıkesir, Sakarya ve İstanbulçevresinde bulunan çeşitli büyüklüklerdeki hindikümeslerinde gerçekleştirilmektedir (6). Türkiye’dehindi eti üretiminde beş büyük firma bulunmaktadır(7).Türkiye’de hindi eti üretimi genel olarak 30-35 bin tonarasındadır. Kuş gribinin görüldüğü 2006 yılında %60oranında büyük bir düşüş yaşanarak 17 bin ton olarakgerçekleşmiştir. 2009 yılında ise 30 bin ton hindi etiüretilmiştir.Türkiye hindi dış ticaretinde taze, soğutulmuş, bütünveya parçalı hindi eti ihraç edilmektedir. 2010 yılında1. 036 ton hindi eti ihraç edilmiştir. Türkiye’de 2000’liyılların başlarında kurulan tek hindi damızlıkişletmesi, belli bir süre için kuluçkalık yumurtaihtiyacının bir bölümünü karşılamıştır. Ancak işletmeekonomik nedenlerle 2006 yılı sonunda kapanmıştır.Türkiye’de damızlık hindi işletmesi bulunmamakta,damızlık yumurtalar ithalat yoluyla sağlanmaktadır(6). 2010 yılında 1.065 kg damızlık civciv, 5.334 binadet kuluçkalık ve damızlık yumurta ithal edilmiştir.Çizelge 8. Türkiye Hindi Dış TicaretiÜrün Adı 2005 2006 2007 2008 2009 2010İHRACATHindi Civcivi (Damızlık) (kg) 130 - - - 2.300 -Hindi Eti (Taze, Soğutulmuş, Dondurulmuş- 1.984.731 318.918 804.418 1.302.065 953.509 1.036.354Bütün veya Parçalı) (kg)Hindi Yumurtaları (Kuluçkalık, Damızlık) (kg) 1.000 - - - - -Hindi Yumurtaları6.000 - - - - -(Kuluçkalık, Damızlık Olmayan) (adet)İTHALATHindi Civcivi (Damızlık) (kg) 2.400 1.898 415 885 425 1.065Hindi Eti ( Taze, Soğutulmuş, Dondurulmuş- 20.724 - - - - -Bütün veya Parçalı) (kg)Hindi Yumurtaları (Kuluçkalık)6.029.120 3.351.000 5.197.800 4.801.000 3.191.800 5.334.400(Damızlık) (adet)Kaynak: TUİK (8)- BESD-BİR (9) kayıtlarından derlenmiştir.Sayfa3

Çizelge 9. Türkiye’de Kişi Başına Hindi Eti Tüketimi (kg/yıl)2005 2006 2007 2008 20090,63 0,252 0,446 0,496 0,417Türkiye’de kişi başına hindi eti tüketimi 0,600-0,500kg arasında değişmektedir. 2006 yılında görülen kuş4. Genel Değerlendirmegribinin etkisi ile hindi eti tüketimi %60oranında azalarak 0,252 kg olarakgerçekleşmiştir. Türkiye’de 2009 yılı için%1,7’si hindi etindentoplam et tüketimininsağlanmaktadır (8).İnsan beslenmesinde hayvansal gıdalar önemlidir.Giderek artan kırmızı et açığı ve sağlıklı beslenmeihtiyacı nedeniyle hem ekonomik hem de sağlıklıolması beyaz ete olan talebi arttırmaktadır. Bunedenlerle hindi eti tüketimi giderek artmaktadır.Ancak Türkiye’de hindi eti üretim ve tüketimiAmerika ve Avrupa Birliği ile kıyaslandığındaistenilen düzeyde değildir. Amerika’da 2009 yılı hindieti üretim 2.5 milyon ton, Avrupa Birliği’nde ise 1.8milyon ton olarak gerçekleşirken Türkiye’de 30 bintondur. Amerika’da 2009 yılı kişi başına hindi etitüketimi 7,7 kg, Avrupa Birliğinde 3,7 kg ikenTürkiye’de ise 0,417 kg hindi eti tüketilmektedir.Türkiye’de üretimde görülen önemli sorunlardan biridamızlık ve kuluçkalık hindi üretiminin Türkiye’deyapılmaması, sektörün bu konuda dışa bağımlıolmasıdır. Sektörün gelişiminin sağlanması, üretim vebuna bağlı olarak tüketimin arttırılması için sektöründışa bağımlılığı azaltılmalıdır. Önemli olan diğer birnokta ise tüketicilerin tercihleridir. Türkiye’de 1995yılından sonra gelişen ve tüketiciler için yeni olanhindi etinin tanıtımı ve tüketicilerinbilinçlendirilmesine önem verilerek tüketimarttırılabilir.Kaynaklar(1) Kırkpınar, F., Mert, S., 2004. Etlik Hindi Üretiminin Temel İlkeleri, Hasad, Hayvancılık Dergisi, 2 (9): 24-27(2) Tan, S., Dellal, İ. 2002. Kırmızı Et Üretim ve Tüketim Açığını Kapatmak İçin Alternatif Bir Yaklaşım: Hindi Üretimive Sözleşmeli Yetiştiricilik Modeli, Tarım Ekonomisi Araştırma Enstitüsü. Ankara.(3) Besin Gıda, http://www.besingida.net/besin-gida-et-urunleri-et-besin-degerleri.asp, Erişim Tarihi: Mayıs, 2011.(4) Eratalar, S. A., 2008. Beyaz Hindilerde Yerleşim Sıklığının Performans, Karkas Kalitesi ve Bazı Stres ParametrelerineEtkisi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.(5) United States Department of Agriculture, http://www.fas.usda.gov/psdonline/psdQuery.aspx, Erişim Tarihi: Mayıs,2011.(6) Eratalar, S. A., Bulut, O., 2007. Türkiye Hindi Yetiştiriciliği, Veteriner Tavukçuluk Derneği.http://www.veterinertavukculuk.org/. Erişim: Mayıs,2011.(7) Yıldırım, T., 2004. Hindi Sektörü Sektör Profil Araştırması, İstanbul Ticaret Odası, İstanbul.(8) Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?tb_id=46&ust_id=13, Erişim Tarihi: Mayıs, 2011.(9) Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçılar Birliği, http://www.besd-bir.org/, Erişim Tarihi: Mayıs, 2011.TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ / TEPGEGıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Kampüsü1 nolu Giriş (Eski APK Binası)Eskişehir Yolu 9. km.Lodumlu / ANKARATelefon : 0.312. 287 58 33Faks: 0.312. 287 54 58Sayfa4