Yunus Emre Divanı

diyor ki hiç olmazsa bugünki ayd›nlar kadar kültürlü olmasayd›Yunus bunlar› nereden bilecekti?Delillerimi böylece bir hayli uzatmak mümkündür. Fakat san›r›m kibu kadar› yeter. fiairlerimizin de¤il, birçok âlimlerimizin bile anadilinden baflka iki dil bilmedikleri bu devirde olsun art›k YunusEmre'nin ümmîli¤i efsanesini ortadan kald›ral›m.‹htimal ki bu teklifime Yunus'un sözlerini harfi harfine alanlar, nas›lolur Yunus'un kendisi:Biçare Yunus ne bile, ne kara okudu ak!demiyor mu, diye itiraz edeceklerdir. Fakat Yunus Emre'yi harfiharfine kabul edecek zaman› bilmek lâz›md›r. O burada dünyal›kilimlere karfl› olan kin ve nefretini gösteriyor. Dünya ilimlerini okadar unutmak istiyor ki onlara hiç elini sürmedi¤ine kendisinikand›rma¤a çal›fl›yor. Bildiklerini, kafasiyle ö¤rendiklerini söküpatmak istiyor. Sonsuz bir cahilleflme (Désinstruction) ile ümmili¤e,ruhun o sâf, o bâkir huzuruna ermek için bilgisini biteviye inkârediyor.Do¤rusu ruh atefl içinde yanarken bütün ilm-i simya ve ilm-i cifri,sarf ü nahvi, bitmez tükenmez ulûm-i Arabiye dedikodular›n›,mant›k kaidelerini bilmek neye yarar? fiüphesiz ki, Blaise Pascal'›ndedi¤i gibi: Bât›nî ve mânevî ilimleri bilmek bizi reel'i ilgilendirenbilimlerin cehaletinden her zaman teselli edebilir.Andre Gide bu cahilleflmeyi daha aç›k ifade ile anlat›yor:"Baflkalar› kitaplar›n› bast›r›r veya çal›fl›rken ben aksine kafamlaö¤rendiklerimi unutmak için üç y›l›m› gezi ile geçirdim. Bu cahilleflmegüç ve uzun, ama insanlar›n zorla ö¤rettikleri bütün bilgilerdenfaydal› oldu ve bu gerçekten yeni bir oluflun bafllang›c› idi."Bu cümlelerden sonra, cahilleflmeye çal›flman›n kendisine verdi¤ibüyük hediyeyi, yani hayat aflk›n›, yaflamay›, yaflamay› duymay›anlat›yor:"Hayatla ilgilenmek için yapma¤a mecbur oldu¤umuz gayretleritasarlayamazs›n. Ama flimdi, o bizi ilgilendiriyor, ona sar›l›yoruz -her fleyde oldu¤u gibi- ihtirasla!"Do¤rusu, istedi¤imiz gibi yeni olmak için be¤enmedi¤imiz eskiyiunutmak zorunda de¤il miyiz? O halde flimdiden sonra Yunus'unümmili¤i bahse konu olamaz san›r›m.Yunus ve TabiatFuat Bey, de¤erli kitab›n›n 331. sahifesinde: "Mutasavv›fâne bir vecdü huflu içinde bazan aflk›n ulvi ve esrarâlût mahiyetinden, bazan k›-yamet gününün hevlengiz velvelesinden, bazan Cennetin sütlü ›rmaklar›ndanve ilâhî bülbüllerin vahdaniyet na¤melerinden bahsedenÂfl›k Yunus, bütün Türk mutasavv›flar› gibi tabiate karfl› lâkaytkalamaz. Sakarya ormanlar›nda dolaflan Yunus'un eserlerinde azçok bir tabiat zevki mevcuttur" diyor.Son cümle çok yumuflak ise de yine bu hükme uyamam. De¤il Yu -nus gibi gözü sade kendisini gören bir mutasavv›fta, hattâ müslü -man metafizi¤inde, tabiat denilen fley yoktur. Sadece devam› olm› -yan bir kaza ve atom silsilesi vard›r. Nitekim sanatta da figür ve fle -kil süresinin inkâr› görünür. fiekli küçük görme, Müslüman sanat› -n›n en belli karakteridir. Yunus'ta maddî, concret hiçbir unsur yok -tur. Her fley mücerrettir ve onlara flekil verilmemifltir. Daha ileri gi -derek diyelim ki, ‹slâm misti¤inde tabiat kelimesi bizim bildi¤imizmânada mevcut olmad›¤› gibi, biz kullan›rsak da yine yerinde de¤il -dir. Müslüman sanatlar›n›n esteti¤i hakk›nda güzel bir etüdündeMassignon, Müslüman bahçe sanat›ndan bahsederken bu noktayadokunuyor:"Bat›'da klâsik bahçe tasavvuru, ufuklara aç›lan genifl plânlar›,uzakl›klar› aksettiren büyük havuzlar›, merkezin idaresi alt›ndakia¤açlar› ile etraf› zaptetmek için hepsine ortadan hâkim olmak iste¤iniaksettirir.""Oysaki Do¤u bahçelerinde mahremiyet aran›r. Önem çevrede de-2829