çadır dağı'nın buzul jeomorfolojisi - Coğrafya

2.1.5. Toprak ÖzellikleriToprak oluşumunda genel olarak iklim, bitki örtüsü, ana kaya, zaman vetopoğrafya gibi nedenler etkilidir. Bu faktörlerin etki derecesine göre çeşitli türlerdetopraklar oluşabilir. Pleistosen’de meydana gelen iklim değişimleri ve bununlabirlikte yaşanan buzul devirleri; ayrışmaya engel olduğu için, toprak oluşumununyavaş seyretmesine neden olmuştur.Çadır Dağı’nda; Kurugöller, Karagöller ve Kazan Gölleri çevresinde yüksekdağ çayır toprakları yer almaktadır. İntrazonal topraklar grubuna giren bu topraklar;ana materyalin etkisini gösteren, gerçek anlamda toprak örtüsü karakteri taşımayanve dolayısıyla ana materyalin çözülmüş kesimlerindeki topraklardır. 18 Araştırmaalanının sıcaklık şartları ayrışmaya elverişli olmadığından, bu tip topraklar oluşumgöstermiştir. Sıcaklığın düşük olması, toprağın uzun süre donuk olmasına nedenolmaktadır. Bu topraklar orman üst sınırında alpin çayırlar katında yer almaktadır.Üzerleri genelde ot, saz ve çiçeklerle kaplıdır. Yörede toprak oluşumundaki zamanfaktörünün kısalığı nedeniyle, horizonlaşma da yavaş seyretmektedir. Bu topraklarsilsilenin bütün bazalt platolarını örtmekte ve Çadır Dağı’ndan başlayarakkuzeydoğudaki Göze Dağı’na kadar devam etmektedir. 19Karagöller ile Kazan göllerinin ortasından bir şerit halinde taşlık-kayalıkalanların varlığı göze çarpmaktadır. Bu taşlık alanlar genel olarak Pleistosen’debuzullaşma sonucu oluşan buzultaşlardan (moren) ibarettir. Bu sahada yer alanbuzultaşlar genelde moloz yığınları şeklinde ve köşeli haldedir. Taşlık-kayalıkalanlar genelde toprak örtüsünün bulunmadığı yerlerde kendini gösterir. Bu tipalanların oluşmasında şüphesiz donma-çözülme faktörünün de büyük etkisiolmaktadır. Günlük gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkı ile gerçekleşen fizikselufalanma, yamaçlarda ve sirk tabanlarında enkaz malzemesinin oluşmasınısağlamıştır.Sirk göllerinin bulunduğu alandan daha kuzeye inildikçe Akgöl çevresindekireçsiz kahverengi orman topraklarının varlığı dikkat çekmektedir. Zonal topraklar18 ATALAY, İ., MORTAN, K., 2003. “Türkiye Bölgesel Coğrafyası”, İnkılap Yayınları, s. 47,İSTANBUL.19 SEVER, R., 2001. “Berta (Okçular) Çayı Havzası’nın Fiziki Coğrafyası”, Atatürk Üniv., SBE,(Yayınlanmamış Doktora Tezi), s. 225, ERZURUM.33