Sıcak Ortamda Egzersiz - Klinik Gelişim

ye transfer eder. Deriye giden kan akımı %80-95 artar.Kardiyovasküler sistem kasların kan akımı (performansındevamı) ve deri kan akımı (soğuma) ihtiyacını sağlamayaçalışır. Çevre ısısının yükselmesi ile parelel kalpdakika hacminin büyük bir kısmının deride göllenmesiile, kalbe dönen kan miktarı-venöz dönüş azalır. Ayrıcamaksimum/ağır egzersizde aşırı buharlaşma sebebiylesıvı kaybının artmasına bağlı olarak hipovolemi meydanagelir. Egzersizin devamı ile venöz dönüşün azalmasınedeniyle kardiyovasküler sistem kasların ve derinin kanakımı ihtiyacını karşılamada zorlanmaya başlar. Bu dengelemedekalp dakika hacmini korunmak amacıyla, kalphızı yükselir ve kompanse edilmeye çalışılır.. Egzersizindevamında kan basıncı düşmeye başlar. Bu konumda kanbasıncının normal sınırlarda devamı daha öncelikli olmayabaşlar. Venöz dönüş azalmasıyla sağ kalp, pulmonerarter ve dolaşımında bulunan atriyal barareseptörlerinyeterince uyarılamaması sonucu, medula oblongatadakikontrol merkezlerinin uyarılması ile, sadece kaslar ve/veya sadece deri veya her iki alanda vazokonstrüksiyonoluşumu ile kan basıncı ve kardiyovasküler sistem fonksiyonlarınormal sınırlarda korunmaya çalışılır (Şekil 1).Ağır egzersizin devamında anaerobik metabolizmanındevreye girmesi ile laktat üretimi artar. Kanın splanikalandan çekilmesi, karaciğer ve böbrek kan akımı azalmasıve kanın daha çok deri altına kayması sebebiyle;hem böbrek kan akımının azalması hem de karaciğerdeCori siklusu azalması hem de kas gruplarının kan akımınınazalması ile laktat temizlenmesi yavaşlar. Kas ve kanlaktat birikimi yükselir. Kaslardaki vazokonstriksiyonsonucu kaslara oksijen verilmesi, artıkların temizlenmesiyavaşlar ve oksidatif enzim aktiviteleri yavaşlamayabaşlar, tamponlama sistemleri negatif etkilenir. Kaslardaısı yükselmeye devam eder. Atlet ve askerlerde sıcaktaegzersiz süresi uzadıkça hipertermi ve dehidratasyonoluşum hızı da yükselir. Bu yüzden ağır egzersizlerdeciddi karaciğer ve renal yaralanmalar görülebilir. Sonuçtayorgunluk gelişir ve sporcu perfomansı düşmeye başlar.Aerobik kondisyonu iyi olan sporcuların sıcak ortamdaegzersize ve hipertermiye daha dayanıklı oldukları bildirilmektedir.Yapılan çalışmalarda kasların kullandığı oksijen volümünün(VO 2maks) belli oranlarında vücut sıcaklığının dafarklı olduğu gösterilmiştir:VO 2maks %50 →37,3 ºC VO 2maks %75 → 38,5 ºCSıcakta yapılan submaksimal yoğunlukta bir egzersizde,kalp dakika hacmindeki azalma düşük sınırlarda olduğuiçin, kalp atım hacmi de bu oranda azalır. Buna karşınkalp hızı artışı ile bu kompanse edilerek kardiyovaskülersistem fonksiyonları normal sınırlarda korunur.HidratasyonSıcak iklime uyum sağlamış kişi yeterli sıvı sağlanmasıkoşulu ile terin buharlaşmasını sağlayarak mükemmelsoğuma sağlar. Egzersiz öncesi, sırası ve sonrasındadüzenli ve doğru sıvı alınımı ile kan volümü yükselir,hiperosmolalite düşer, sellüler dehidratasyon riski azalır,termoregülasyon iyileşir, ekstrasellüler sıvı volümü veatletik performansın devamı sağlanır.41.541.040.5• Isı ve retansiyon• Terleme• Deri kan damarları dilatasyon• İç organ damarlarının konstriksiyonu40.039.5Isı (C)39.038.538.037.537.036.50 30(zaman) dakikaŞekil 1: Sıcak ve nemli havada egzersizde kardiovasküler dengeler• Terlemenin artması• Kan hacminde azalma• Kalp atım hacminde azalma• Kalp hızında artma• Kalp dakika hacminde düşme• Deri kan akımında azalma• Isı hastalıkları riski60Klinik Gelişim 11

Sıcak ortamda pre-cooling=önceden soğutma ve su alınımıbirlikte uygulandığında termoregülasyonun etkinliğinindaha arttığı ve kardiyovasküler strainin azaldığıbildirilmiştir.Egzersizde içilecek suyun özellikleri: Suyun sıcaklığı8-12º C – soğuk olmalıdır. Hipotonik olmalıdır. Az şekerliolmalıdır (4-8g/100ml). Tadı sporcunun ağız tadınagöre hoş olmalıdır.Sporda su içme programı (ACSM =American Collegeof Sports Medicine)1.2.3.4.Yarıştan 2 saat önce..................... 400-600 ml.Yarıştan 10-15 dakika önce......... 200-450 ml.Yarışta her 15 dakikada bir.......... 200ml.çocuksa ...................................... 100ml.Yarıştan sonra vücut ağırlığındaki her 1 kg kayıp için1 litre su içilmelidir.Karbonhidrat 4-8mg/100ml., Na + : 20-60 mmol/L, K + : 2-5 mmol/L eklenebilir. Egzersiz süresi 1 saati geçtiğindetadını artırmak, sıvı retansiyonunu artırmak ve hiponatremiyiönlemek için sodyum ilave edilmelidir. Sporcuiçecekleri de verilebilir.DehidratasyonHipohidratasyon koşullarında egzersizde kardiyovaskülersistem periferik dolaşımdan ziyade kalp dolumbasıncını artırmaya çalışır. Fakat deriden ısı dağılımıve kas kan akımı artışlarında kardiyovasküler sistemkapasitesi sınırlanır. Bu, periferal dolaşımdan merkezekan transferi yapıldığında bile devam eder. Kalbe dönenkan hacmi azalır ve viskozitesi artar ve dolayısıyla venözdönüş azalır. Sonuçta kalp atım hacmi azalır. Bu değişikliklerikompanse edebilmek için kalp hızı yükselir. Bunarağmen kalp dakika hacmi azalmaya başlar. Deri ve kasfonksiyonları sınırlanır. Sonuçta ısı kaybı mekanizmalarınınkapasitesi azalır ve ısı oluşumu ısı kaybından fazlaolmaya başlar. Kas perfüsyonundaki azalma ile birlikte içısı yükselmesi (hipertermi) performansı sınırlar ve sıcakyaralanmalarına neden olur (Şekil 2).Sıcakta egzersizde, ter kaybı rehidratasyon hızları ilekarşılanamaz ise rektal ısı yükselir (42ºC) dehidratasyonmeydana gelir. Uzun süren egzersizlerde dehidratasyonile sıcağın etkilerini birbirinden ayırmak kolay olmayabilir.Bu nedenle egzersiz sırasında alınan sıvı ile kaybedilensıvı dikkatlice karşılaştırılmalıdır. Sporcununaerobik kapasitesi iyi ise ve sıcağa iyi uyum (=aklimatize)olmuşsa, sıcağa toleransının arttığı gösterilmiştir. Isı stresive dehidratasyon birlikte geliştiğinde fizyolojik mekanizmalarekstrem zorlanır. Performans düşer, eksternalısı hastalıkları oluşum hızı artar. Kişi sıcağa aklimatizeise ve aerobik kondisyonu iyi ise daha avantajlıdır. Eğerkişinin vücut ağırlığının %4,5 oranında dehidratasyonvarsa, sıcağa tolerans %50’den daha fazla azaldığı bildirilmiştir.Egzersiz, ısı stresi ve dehidratasyon hepsi birlikte, plazmaosmotik ve hidrostatik basınçları değiştirerek, vücuttasıvı dağılımının yeniden değişmesine neden olur.Hidrate atletlerde plazma hiperosmolaritesi artmıştır.Sıcakta egzersiz↑Kalp dakika hacmi↓Splanik organlarda kan akımı↑Kaslarda kan akımı↑Deri kan akımı↓Venöz dönüş(Deri ve kasların kan akımı ihtiyacı çok fazlaolduğu zaman)Kalp hızı ve kardiyovaskuler harabiyet↓Baroreseptör uyarısıMeduledaki kardiyovaskuler merkez cevapları↓ Kas fonksiyonuKas ve deri vazokonstriksiyonu↓ Isı dağılımıKan basıncı ve kardiyovasküleri fonksiyonunkorunması (geçici)Şekil 2: Sıcakta egzersizde kardiyovasküler sistem cevapları12Klinik Gelişim

Hafif dehidratasyonda ekstrasellüler alandan, ağır dehidratasyondadaha çok intrasellüler alandan sıvı kaybıartar. Seçici sıvı dağılımı ile sadece beyin ve karaciğersıvısı korunur. Vücut sıvı dağılımı genelde intrasellüleralandan olur dolayısıyla terle sodyum kaybı fazlalaşır.Kişi sıcak ortama uyumlu (=aklimatize) ise, ter sodyumkonsantrasyonu azalmış olduğu için, dehidratasyondaplazma konsantrasyonu korunur. Dehidratasyon sonucuyeniden sıvı dağılımı hipovolemik hiperosmolaliteyiyükseltir.Hiperosmolalite ve hipovolemi gibi plazma değişiklikleri,terleme hızı, deri kan akımı değişiklikleri ve hipertermidensorumlu tutulmaktadır. Termoregülatör sistemlerüzerinde hiperosmolalitenin etkisi ilk olarak, intertisyumosmotik basınç yükselmesi ter bezlerinin sıvı kaynağınısınırlar. İkinci olarak, hipotalamus santral nöronları hiperosmolaliteyialgılayarak, vücut sıvı dağılımını düzenler,kişide su tüketme isteğini artar (susama)Dehidratasyon ile kas kan akımı azalır, kas glikojen senteziartar, tamponlama kapasitesi zorlanır, kas substratdeğişimi azalır. Bu bulgular egzersiz süresi 30 sn. geçtiğidurumlarda belirgin olarak görülür.Dehidratasyonda plazma hacmi, deri kan akımı azalır,deri kan akımının yükselmeye başladığı iç ısı derecesiyükselir, maksimum deri kan akımı düşer, terleme hızıazalır, terleme başlangıç iç ısısı yükselir, maksimum terlemehızı düşer, egzersiz yoğunluğunda verilen iç (=kor)ısı yükselir, vücut sıcaklığı regülasyonu zorlaşır. 1L terkaybı ile egzersiz kalp hızı 8 vuru/dak artar, kalp dakikahacmi ise 1L/dak. azalır.Dehidratasyonda egzersiz performansıKas kuvveti üzerinde dehidratasyonun etkisi ile ilgiliçalışmalar tartışmalıdır. Bazı çalışmalarda performansdaazalma görülürken bazılarında değişiklik bulunamamıştır.Vücut ağırlığının %5 ve üzerinde azalması sonucugelişen dehidratasyonda kas kuvvet azalması görüldüğübildirilmektedir.Kas enduransı üzerinde yapılan çalışmalar da çelişkilidir.%3-4 dehidratasyonda kas enduransının azaldığını gösterençalışmalar yanında, dehidratsyonun daha yüksekseviyelerinde kas enduransında bir değişiklik olmadığınıbildiren çalışmalar da bulunmaktadır.Maksimum aerobik gücün genellikle %2-3 dehidratasyondaazaldığı ve egzersiz sıcakta yapıldığında, azalmanındaha belirgin olduğu gösterilmiştir. Sıcak çevrede,yoğun egzersizde %2’den daha az dehidratasyonda fizikseliş kapasitesinin düştüğü gösterilmiştir. Aerobik güçdeğişmese bile, dehidratasyon artışı ile fiziksel iş kapasitesinin%35-48 azaldığı bildirilmektedir. Burada egzersizyoğunluğu, süresi, çevre stres faktörleri ve kişisel farklılıklargibi faktörlerin rol oynadığı bilinmektedir.Ciddi hipertermi koşullarında anaerobik performansındüştüğü gösterilmiş ise de, vücut ağırlığının %2,7’sinekadar hipohidratasyon gelişiminde, 15 sn. süreli Wingateanaerobik güç testi sonucunda anaerobik performansındeğişmediğini ve ısı hastalıkları hasarının minimumolduğu bildirilmiştir. Sıcağa aklimatize olmuş ve uygunmiktarda sıvı alan genç kızlarda sıcak ve nemli koşullardayapılan egzersizde egzersize toleransın arttığı bulunmuştur.1.2.3.4.Vücut ağırlığının %1,8 kaybedilirse egzersize toleransazalır.Vücut ağırlığının %2 kaybedilirse performans zayıflar(70 kg kişide 1,4 L ter).Vücut ağırlığının %2,5 kaybedilirse çalışma kapasitesi%30 azalır.Vücut ağırlığının %5’i azalırsa çalışma kapasitesi %45düşer.RölatifnemAmbient Isı (F)70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120Hissedilen Isı (F)%0 64 69 73 78 83 87 91 95 99 103 107%10 65 70 75 80 85 90 95 100 105 111 116%20 66 72 77 82 87 93 99 105 112 120 130%30 67 73 78 84 90 96 104 113 123 135 148%40 68 74 79 86 93 101 110 123 137 151%50 69 75 81 88 96 107 120 135 150%60 70 76 82 90 100 114 132 149%70 70 77 85 93 106 124 144%80 71 78 86 97 113 136%90 71 79 88 102 122%100 72 80 91 108Şekil 3: Isı stresi indeksi90-150 F ısı krampı ihtimali 105-130 F ısı krampı, ısı bitkinliği, sıcak çarpması 130+ sıcak çarpması riskiKlinik Gelişim 13

Egzersizde; vücut ağırlığının %1,9 düzeyinde dehidrasyondaVO 2maks’ın %10 ve vücut ağırlığının %4,3 üdüzeyinde dehidrasyonda ise VO 2maks’ın %22 azaldığıbulunmuştur.Isı toleransına etki eden faktörlerAklimatizasyon (sıcağa uyum): Aklimatizasyon ısı rahatsızlıklarınıminimalize eder.Isı aklimatizasyonu ısı toleransını geliştiren fizyolojikadaptif değişikliklere yol açar. Isı aklimatizasyonu sıcaktagünde 2-4 saat/10 günlük antrenmanlar sonucunda gelişir.Sıcakta ilk antrenman hafif yoğunlukta 15-20 dk.lıksürede olmalı ve sistematik olarak süre ve yoğunluğuartırılarak ısıya aklimatizasyon sağlanmalıdır. Optimalaklimatizasyon uygun hidrasyonla sağlanır. Aklimatizasyonlarektal ısı ve kalp hızı azalırken terleme miktarıartar. Deri damarlarına olan kan transferi artar bu şekildevücut kor ısısının daha az yükselmesi sağlanır. 10 günsonunda terleme kapasitesi 2 katına çıkar ve ter içeriğituzdan daha fakir olur.Aklimatize bireyde artmış ter kaybı egzersiz sırasında vesonrasında su ihtiyacını da artırır. Daha düşük deri vekor ısısı ve kalp hızı sirkulatuar fonksiyon ve buharlaşmayoluyla soğumanın meydana getirdiği durumlardır. Neyazık ki sıcak ortamda aklimatizasyonun büyük yararlarıılımlı ortamlara döndükten 2-3 hafta içinde ortadankalkar.Sporcuda sıcağa uyum (aklimatize) gelişme bulguları:Kalp hızı azalır, deri kan akımı artar, kan hacmi artar,kas kan akımı artar (%5-13), kan basıncı uygun şekildedevam eder.Terleme hızı artar (%100), terleme düşükısıda başlar, terin buharlaşma hızı artar, terle tuz kaybıazalır (5 mEq/L), deri ısısı ve rektal ısı düşer, metabolizmadeğişmez, kas glikojen kullanımı azalır, kan laktatbirikimi azalır, oksijen kullanımı değişmez. Sıvı dengesigüçlenir. Susama hissi güçlenir. Elektrolit kaybı azalır.Total kan ve plazma volümü artar. Merkezi sinir sisteminde,şuursuzluk düzeyinde, bulantı, baş dönmesi,huzursuzluk ve senkopa karşı direnç gelişir.Egzersiz Antrenmanı: Egzersiz antrenmanları terlemecevabının duyarlılığını ve kapasitesini artırır ve böyleceterleme daha düşük kor ısı seviyelerinde başlar. Aynızamanda daha volümlü ve dilue terlemeye yol açar. Bufaydalı cevaplar dayanıklılık sporlarında erken evredeoluşan plazma volüm artışıyla ilişkilidir. Artmış plazmavolümü ısı stresi sırasında ter bezi fonksiyonunu desteklerve uygun plazma volümünü sürdürerek deri ve kaskan akımını sağlar. Antrenmanlı birey egzersiz sırasındadaha az ısı depolar ve termal kararlı duruma daha erkenerişir ve antrenmansız kişiden daha düşük kor ısıya erişir.Eğer birey egzersiz sırasında tam olarak hidrate iseantrenman termoregülasyon için avantaj halini alır. Ilıkhavada yapılan antrenman sıcak havada aklimatizasyondandaha az efektiftir. Tam ısı aklimatizasyonu çevreselısı stresine maruz kalmadan oluşmaz. Sıcak havada antrenmanve yarışma yapan atletler ılık havada yapanlaragöre belirgin termoregulatuar avantajlara sahiptirler.Yaş: Vücut hacmi ve kompozisyonu, aerobik kapasitedurumu, hidrasyon seviyesi ve aklimatizasyon derecesinihesaba katan çalışmalar, ısı stresine aklimatizasyondaveya termoregulatuar kapasiteye, yaş bağımlı etkinin çokaz olduğunu göstermiştir. Aynı şekilde fiziksel antrenmanlı50 yaşında kişi ile daha genç kişiler karşılaştırıldığındaısı regülasyonu farklı bulunmamıştır.Çocuklar: Prepuberte çocuklar ısı stresinde adolesan veerişkinlere göre daha düşük terleme hızı ve yüksek korısısı gösterirler (deri alanı başına düşen ter bezi sayısıyüksek olmasına rağmen). Çok aşırı ortam ısısı artışıdurumları hariç bu termoregulatuar farklılık puberte boyuncaegzersiz kapasitesini sınırlamadan sürer. Ter kompozisyonuda çocuk ve erişkinler arasında farklılık gösterir.Çocuklar daha yüksek sodyum ve klor daha düşüklaktat, hidrojen iyonu ve potasyum konsantrasyonlarıgösterirler. Çocukların aynı zamanda aklimatizasyonlarıgenç erişkinlere ve adolesanlara göre daha uzun zamangerektirir.Cinsiyet: Erkek ve kadınlar eğer fitness ve aklimatizasyonseviyeleri aynı ise fizyolojik ve termal stresi eş derecedetolere ederler. Her iki cinsiyet eş derecede aklimatizeolurlar. Buna rağmen 4 termoregulatuar mekanizmadafarklılıklar oluşur.Fazla vücut yağı: Fazla vücut yağı sıcak havada egzersizperformansını negatif yönde etkiler. Geniş aşırı kilolu insanlaryağsız küçük insanlara göre terle buharlaşma içinküçük vücut yüzey alanı/kütle oranına sahiptirler. Aşırıvücut yağı ağırlık kaldırma aktivitelerinde direkt olarakaşırı metabolik yük bindirir ve efektif ısı değişimini geciktirir.Fatal ısı çarpması obez genç erişkinlerde 3,5 katdaha fazla görülür.Sporcuda vücut ısı yükselmesine (hipertermi)bağlı termal yaralanmalarIsı krampları: Genellikle kalf ve karın kaslarında oluşanaşırı ağrılı kas spazmlarıdır. Vücuttaki her kas etkilenebilir.Aşırı terleme, elektrolit veya iyon (Na+, K+, Ca++,Mg+) kaybına yol açar. Bu dengesizlik kas kramp vekasılmalarına yol açar. Isı krampları uygun miktar su veiyon replasmanıyla önlenebilir. Tuz tabletlerinin içilmesitavsiye edilmez. Atletin o gün tekrar yarışmaya dönmesimümkün olmayabilir. Çünkü ısı krampları genellikletekrar eder.Isı baygınlığı: Isı baygınlığı ısıya aşırı maruz kalmasonucu gelişen hızlı fiziksel yorgunlukla ilgilidir. Genelliklesıcakta uzun süre ayakta kalma veya sıcakta alışıkolmadan egzersiz yapmayla oluşur. Peliferik damarlardavazodilatasyon, hipotansiyon veya ekstremitelerde kangöllenmesi sonucu oluşur. Baş dönmesi, baygınlık, bulantıoluşur. Atlet hemen serin bir ortama alınarak yatırılmalıve sıvı takviyesi yapılmalıdır.Isı yorgunluğu (bitkinliği): Terleme ile olan sıvı kaybınınuygun olmayan miktarda sıvı ile replasmanı sonucuoluşur. Klinik olarak aşırı susama, kuru dil ve ağız, solukderi, orta derece yüksek ateş, hiperventilasyon, hızlınabız, yorgunluk, inkoordinasyon, mental durgunluk,14Klinik Gelişim

azalmış idrar volümü, yüksek serum proteini ve sodyumuazalmış bol terleme kusma, diyare görülür. Genelolarak fiziksel kondisyonu zayıf olan ve sıcakta egzersizyapan sporcularda görülür.Tedavisinde egzersiz hemen kesilir, gölge bir yere alınır,yatak istirahatına alınıp sıvı replasmanı yapılmalıdır Rektalısı kontrol edilmelidir (41ºC). Duruma göre ağızdanveya damardan su ve elektrolit verilir. Sıvı alımı 6-8 L/gün olmalıdır. Vücut ağırlığı, sıvı dengesi kayıt edilmelive salivasyon normale gelene kadar yarı sıvı yiyeceklerverilmelidir. Buz torbası uygulaması gereksizdir.Isı çarpması: Çok ciddi, hayatı tehdit eden acil bir durumdur.Spesifik sebebi bilinmemektedir. Buna rağmenklinik olarak kollaps, bilinç kaybı, kırmızı, sıcak deri, ısıbitkinliğinde görülenden daha az terleme, hafif ve sık nefesalma, hızlı ve güçlü nabız ve en önemlisi rektal ısının106˚F veya daha yüksek olmasıdır. Nabız 160-180 vuru/dak. çıkabilir. Diyare, kusma, baş ağrısı, vertigo, yorgunlukgörülür. Dolaşımsal kollaps ölüme yol açabilir. Kalıcıbeyin hasarı oluşabilir. Davranış bozukluğu, emosyoneltutarsızlık, histerik ağlamalar, ilgisizlik, soruları cevapsızbırakma, zaman ve yer oryantasyonu bozukluğu, sfinkterkontrolünü kaybetme, kuru sıcak deri, terlemeninkesilmesi, kan basıncı düşmesi, metabolik asidoz, bazenhipoglisemi gelişebilir.Tedavide hemen hastaneye sevk edilmeli, bu sırada fanaracılığı ile veya su püskürtülerek soğutma, IV sıvı replasmanı,ve ekstremitelere masaj yapılmalıdır.Sporcularda ısı hastalıklarını önlemek için;1.2.3.4.5.6.7.8.En önemli şey önlem almaktır.Sporcuya aklimatizasyon- uyum süresi verilmelidir.Antrenmanlarda sık sık gölgede dinlendirilmelidir.Fiziksel aktiviteden önce, sırasında ve sonrasında suverilmelidir.Sıcak ve rutubetli günlerde aktivite kısıtlanmalıdır(ısı stres indeksi) (Şekil 3).Hafif, bol ve açık renk giysiler giyilmelidir.Son gece alkol alınmamalıdır (dehidratasyon yapar).Hasta sporcu yarışmaya alınmamalıdır.9. Her sabah idrar çıkarma sonrası ve kahvaltı öncesisporcu tartılmalıdır.10. Rölatif nem oranına dikkat edilmelidir. Bazı ısıyabağlı futbol ölümleri hava sıcaklığı 24ºC altında ikenama rölatif nemlilik %95’in üzerinde olduğundameydana gelmiştir.11. Sıcak hava kıyafetleri seçilmelidir. Giysiler kuru vehafif olmalıdır. Lastik veya plastik olmamalıdır (çünküderi yüzeyindeki nem oranını artırarak terin buharlaşmasınıönler). Havanın deri yüzeyine geçecekşekilde hafif bol ve özel giysiler giyilmelidir. Açıkrenkli olmalıdır.Kaynaklar1.2.3.4.5.6.7.8.9.Akgün N. Egzersiz Fizyolojisi. Ege Üniversitesi Basım Evi Bornova-İzmir.1993Astrand P., Rodahl K. Textbook of Work Physıology, PhysiologıcalBases of Exercise. Thırd Edıtıon.McGraw-Hill Book Company.1986;13: 583-636.McArdle W.D., Katch F.I., Katch V.L. Essential of Exercise Physiology.Thrid Edition. 2006:531-631.McArdle W.D., Katch F.I., Katch V.L.Exercise Physiology Energy,Nutrition and Human Performance. Sixth Edition.2007: 656-566.Foss M. L., Keteyian S.J. Fox’s Physiological Basis for Exercise andSport. Sixth Edition. WCB/McGraw-Hill.1998;19: 512-525.Douglas J. Casa. Exercise in the Heat. I. Fundamentals of ThermalPhysiology, Performance Implications, and Dehydration. Journal ofAthletic Training 1999;34:246-52.Douglas J.C. Exercise in the Heat. II. Critical Concepts in Rehydration,Exertional Heat Illnesses, and Maximizing Athletic Performance.Journal of Athletic Training 1999;34:253-62.Cheuvront S.N., Carter R.III., Haymes E.M. et.al. No effect ofModerate Hypohydration or Hyperthermia on Anaerobic ExercisePerformance. Med Sci Sports Exerc 2006;38: 1093-7.Rivera-Brown A.M., Rowland T.W., Ramirez_Marrero F.A. et.al.Exercise Tolerance in a Hot and Humid in Heat-Acclimatized Girlsand Women. Int J Sports Med 2006; 923-63.10. Hasegawa H., Takatori T., Komura T. et al. Combined Effects ofPre-cooling and Water Ingestion on Thermoregulation and PhysicalCapacity During Exercise in a Hot Environment. Journal of SportsSciences. 2006; 24;3-9.11. Takatori T.,Hasegawa H., Yamasaki M. et al. Effects of WaterIngestion Interval on Termoregulatory Responses During Exercisein the Heat. Japanese Journal of Physical Fitness and Sports Medicine.2002; 51:317-24.Klinik Gelişim 15