Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Çek vanalar diğer isimleriyle çek valfler<br />
tek yönlü akışı sağlarlar ve akışkanın<br />
geriye kaçması istenmediği durumlarda<br />
kullanılabilirler.<br />
Prosesteki vanalar her zaman<br />
manuel olarak kontrol edilmezler.<br />
Günümüzde artık küçük tesislerden<br />
büyük petrokimya tesislerine kadar<br />
çoğu fabrika otomasyon ile proseslerini<br />
kontrol ediyorlar. Vanaların manuel<br />
(kollu) olarak değil de otomatik olarak<br />
kullanılması için aktüatör denilen bir<br />
ürün vananın üzerine takılır. Aktüatörler<br />
pnömatik, elektrikli vb. olabilirler.<br />
Pnömatik aktüatörde hava verilerek,<br />
elektrikli aktüatörde elektrik verilerek<br />
aktüatörün vanayı açması ve kapatması<br />
sağlanır. Vana çeşitlerinden küresel ve<br />
kelebek vanalardan kısaca bahsetmek<br />
gerekirse:<br />
Küresel Vanalar<br />
Bir milin ucuna yerleştirilmiş ortasında<br />
bir veya birden fazla delik olan, çoğunlukla<br />
elastomer (ihtiyaca göre metal de<br />
olabilir) iki conta arasında dengelenmiş<br />
bir kürenin, akışkan geçiş delik ekseni<br />
üzerinde 90⁰ döndürülmesi ve deliğin<br />
geçişe açık veya kapalı konuma getirilmesi<br />
ile akışkan geçişini kesip, açarak<br />
görevlerini yerine getirirler. [12] Küresel<br />
vanalarda kullanılan akışkanların temiz<br />
olması, katılaşmaması gerekir. Su ve<br />
doğalgaz, nötr veya agresif sıvılar için<br />
kullanılabilir.<br />
Küresel vanalarda basınç düşümü azdır.<br />
Proses akışkanlarına göre gövde paslanmaz<br />
çelik, prinç, pik döküm, sfero<br />
döküm, bronz, pvc… malzemelerden<br />
yapılabilir.<br />
Resim 4. Küresel vana ve boru hattına<br />
bağlanması[13]<br />
Contalar akışkanın özelliklerine göre<br />
belirlenir. Yüksek sıcaklıklarda karbon<br />
grafit denilen özel contalar kullanılabilir.<br />
Su gibi normal akışkanlarda teflon<br />
keçeli olarak kullanılabilirler.<br />
Küresel vanaların kullanım alanları<br />
şebeke suları, arıtma tesisleri, kimya<br />
ve petrokimya tesisleri, doğalgaz petrol<br />
taşıma ana hatları, kâğıt sektörü… şeklindedir.<br />
Kelebek Vanalar<br />
Kelebek vanalar; merkezinden veya<br />
eksantrik olarak yataklanmış düz bir<br />
diskin, akışkan geçiş deliği ortasında 90⁰<br />
döndürülmesi ile akışkan geçişini kesip,<br />
açarak görevlerini yerine getirirler. [14]<br />
Hassas akış için küresel vanalar gibi kelebek<br />
vanalar da uygun değildirler.<br />
Lug tipi, wafer tipi gibi çeşitleri bulunmaktadır.<br />
Kullanım alanları aşağıdaki<br />
gibi sıralanabilir:<br />
22<br />
<strong>İnovatif</strong> <strong>Kimya</strong> <strong>Dergisi</strong>
Change language