felsefe preformans ASIL OLAN

İslam Sonrası
S A Y F A 15
İslam sonrası Türk felsefesinin
islam sonrası ilk önemli
metni Karahanlıca yazılmış
Kutadgu Bilig’tir. Yusuf Has
Hacib’in 1069’da yazdığı
eser bir siyasetname ve ahlak
kitabıdır. Yine aynı dönemde
1074'te Kaşgarlı
Mahmud Divanü lügatı Türk
ile ortaya çıkmıştır. Türklerin,
Batı felsefesiyle tanışana
kadar İslam’a dayanan
felsefeleri vardı. Felsefe,
İslam dini içindeki bir etkinlikti
ve Arapça ile yapılıyordu.
İlk akılcı felsefe 9. yüzyılda
Mutezile akımıydı. İslam
felsefesi Farabi, el-
Kindi, İbn Sina, Biruni ile
Aristoculuğu tanıdı. 8.-13.
yüzyıllar arasında Yunan
filozofları tercüme yoluyla
İslam felsefesine girdi. İslam
felsefesi bu yüzyıllarda Kelamiye
akımıyla akılcılığı din
temelinde savundu. Bunlar
da Eşariye ve Matüridiye
olarak iki kola ayrıldılar. Osmanlı
felsefesi geleneksel
dini felsefeydi. Hukuk, siyaset,
ahlak felsefeleri ve mistik
felsefe bu okulların medreselerinde
ve sufi akımlarda
gelişti. 19. yüzyıldaki yenileşme
hareketlerinde Münif Paşa’yla
başlayan Batı etkisi, Osmanlı
aydınlarını üstün Batı siyaset ve
bilimini memlekete uyarlamaya
sevketmiştir. Yeni Osmanlılar
derneğinde toplanan Şinasi, Namık
Kemal, Ziya Paşa, Ali Suavi,
Agah Efendi, Ahmet Mithat
Efendi, Ahmet Vefik Paşa Fransız
düşünürlerinin etkisinde kaldılar,
laik felsefenin ilk başlatıcıları
oldular, bu aydınlar geç kalmış
Osmanlı aydınlanmacıları
ve ansiklopedistleriydi.
Cumhuriyet Dönemi
• Felsefe sorunları din ve çağdaşlaşma tartışması temelindeydi
• Meşrutiyetle birlikte gelen özgürlük ortamında ortaya çıkan Türkçü, İslamcı ve Batıcı
düşünce akımları bu dönemde zengin düşünce ürünleri ortaya koydular.
• Cumhuriyetten sonra yayımlanan ilk felsefe dergisi Felsefe ve İçtimaiyat Mecmuası’dır
(1927). Kurucuları Mehmet Servet ile Hilmi Ziya Ülken’dır.
• Adında felsefe geçen dergiler çıktı: Felsefe, Felsefe Mecmuası, Yeni Felsefe Mecmuası,
Ceridei Felsefiye, Felsefe Istılahatı Mecmuası, Felsefe ve İçtimaiyat Mecmuası.
• Varoluşçuluk, yeni pozitivizm, yeni Hegelcilik, yeni
Kantçılık ve postmodern filozofların eserleri Türkçeye kazandırıldı.
• Cumhuriyetin ilk döneminde Felsefe Cemiyeti, Felsefe Yıllığı, Felsefe Derneği kuruldu.
İçtimaiyat Mecmuası