TÜZE E-Dergi

SİNEMA ÖZELİNDE SANATIN
HUKUKİ AÇIDAN KORUNMASI
TÜZE
Mustafa Kaan SIĞIRCI
1.Sanatın ve Sinemanın Değeri
Uygar toplumlar uygarlıklarını ilerici fikirleriyle, yeniliğe
karşı hoşgörüleriyle ve özgün sanatlarıyla ortaya
koyarlar. Sanat, insanın yaratılmasıyla başlamış ve
çeşitli dallara ayrılarak bugüne kadar gelmiştir. Kimi
toplumlarda az kimi toplumlarda ise önemli ölçüde
gelişmiştir. Bu farklılıklara birçok sebep bulunabilir.
Örneğin, hayati gereklerini karşılayamayan insanların
olduğu bir toplumdansa refah seviyesi yüksek bir
toplumun sanatçılarının daha fazla eser üretmesi olağan
olacaktır. Elbette bir sanatçı her durumda eserini ortaya
koyabilir hatta bundan da pay alır fakat takdir edersiniz
ki gelişmemiş bir toplumda sanata verilen ilgi ve alaka
elbette daha az olacaktır. Ve sanatın varlığını gelişerek
sürdürebilmesi de toplumların kendisine vereceği
değerle mümkün olacaktır.
Sanat, insanlığın varoluşundan itibaren insanlara farklı
suretlere bürünerek gözükmüştür. Mesela, insanoğlunun
mağara duvarlarına yaptığı çizimler de sanat
kategorisine girebilir. Kimimiz için bu bir aleladelikten
ibaret olsa bile kimimiz için bu bir haykırıştır, sesini
kendisinden yüzyıllar sonra yaşayacak insanlara
duyurmaktır. Ancak hangi surete bürünürse bürünsün
çağlardır süregelen bu dışavurum kendi varlığını
sürdürecektir.
Peki, yaşadığımız döneme ulaşalım biraz. Son yüzyılın
en önemli sanat dalı ne olmalıdır? Edebiyat, Müzik,
Resim, Tiyatro… Hangisi birbirinden daha değerli hale
geldi, bunun ayrımını yapmak oldukça güç benim için.
Fransız Şair Paul Valery, güzel olan hiçbir şeyin hülasa
edilemeyeceğini belirtmiştir. Bu ayrımdan bu halde
kurtulmak mümkün olsa gerek. Ancak geçtiğimiz
yüzyılda kitleleri sürükleyebilme açısından dünyanın
merkezine oturmuş ve bu yüzyılda da tahtından
inmeyecek olan sinema, şüphesiz insanların
değişmeyecek zevkleri arasında üst sıralarda olacaktır.
1895 yılında ilk defa bir filmle dünyaya adım atan
sinema, 1902’de ilk renkli filme kavuşmuştur. Ve 6 Ekim
1927 yılında New York’ta izleyicilerle buluşan ve
sinemanın gerçek doğumu olarak kabul edilen ‘The Jazz
Singer’ filmi ile ilk kez görüntü ve sesin bir arada
kaydolduğu film, aynı zamanda ilk uzun metrajlı film
olması özelliğiyle de sinemanın bugünkü varlığında
büyük bir öneme sahiptir.
Zaman içinde fotoğrafçılığın tek kare boyutundan çıkıp
canlı görüntülerin kaydedilmesi haline gelmiş bir
teknolojik gelişme olarak meydana gelen sinemanın
sanat olduğunu söyleyebilmek mümkün müdür? Elbette
farklı görüşler ortaya çıkabilir fakat zaman içinde teatral
bir gösteri haline gelen sinema filmleri, seyir zevki
yüksek hal almasıyla kendisini adeta bütün dünyaya
kabul ettirmiştir.
2.Sinemanın Bir Sanat Dalı Olarak Korunması
Sinemayı, yazımızın başında belirttiğimiz uygar
toplumlarda sanatın gelişmiş olması gerekliliği
içerisinde değerlendirebileceğimize göre sinema, sanat
olarak toplum tarafından ilgiye, alakaya ve destek
görmeye muhtaçtır. Bilakis, destek görmediği takdirde
asıl amacını, yani kendi iletişim aracı olan kurgusunu
insanlara yansıtamaz. Bu sebeple sinema sanatçısı ile
seyirci arasına fikirlerin ve duyguların olmadığı
aşılamaz bir duvar örülür. Bir sanat eserinin çok fazla
kişiyle buluşması o sanat eserinin değerini elbette
belirlemez. Lakin hepimizin bildiği gibi dünya üzerinde
kıymet gören şeyler, kendisinden daha kıymetli şeylerin
–bu bir düşünce olabilir veya bir davranış- doğumuna
öncülük eder. Dolayısıyla sinemanın toplum tarafından
takdir görmesinin daha kıymetli sinema eserleri
oluşturacağı ve bunun da sanatı ve sanatçıyı olumlu
ölçüde etkileyeceğini düşünmekteyim.
Sanatın, sanatçının ve dolayısıyla sinemanın sanatsal
açıdan gelişmesi, geliştirilmesi, yeni özgün fikirlerin
üretilmesi onları meydana getiren kişilerin, sanatçıların,
üstlendiği bir görevdir. Fakat sinemanın korunması da
takdir görmesinde olduğu gibi yine halkın vazifesi mi
olacaktır. Yani bu elbette bütün sanat eserlerinde
geçerlidir ama örneğin bir sinema filmindeki özgün bir
hikâyenin çalınıp bir başkası tarafından başka bir isimle
tekrardan yeni bir filme konu olması durumunda, o
eserin asıl sahibi eserinin üzerindeki emeğinin
karşılığını nasıl alacaktır? O filmin gösterimini bizzat
gidip engellemeye mi çalışacaktır yoksa o filmin
gösterildiği sinemanın kapısına gidip seyircilere filmin
aslında kendisinin olduğunu mu söyleyecektir. Elbette
böyle yöntemler uygulanamaz. Peki, ne yapılacaktır?
Hukuka başvurulacaktır.
13-14