TÜZE E-Dergi

Recommendations

Info

TÜZESİNEMA ÖZELİNDE SANATIN HUKUKİ AÇIDAN KORUNMASI:3.Sinemanın Korunması ve Gelişmesi AçısındanHukuki Alanda Bulduğu Konum (5846 ve 5224 SayılıKanunlar Çerçevesinde)Hukuk sistemleri, toplum düzeninin sağlanması yolundasanata ve sanatçıya ayrı bir yer tanımaktadır. Buminvalde birçok ülkenin hukuk sisteminde sanatın birmülkiyet olduğu kabul edilmiş ve bunun maddimülkiyetten, eşyadan, farklı bir yeri olduğuna yönelikdüzenlemeler yapılmıştır. Kimi ülkelerde bu koruma içhukukla kimi ülkelerde ise uluslararası örgütlerçerçevesinde sağlanmaya çalışılmıştır. Örneğin ÇekCumhuriyeti’nde bu koruma kanunları, AB Eser KorumaHaklarına göre revize edilmeye çalışılmıştır. Ülkemizdede bu tarz bir hukuki korumanın Fikri Mülkiyetçerçevesinde olmasına çalışılmaktadır.Gelişmiş ve refah seviyesi yüksek her toplumda sanatve sinema bu seviyenin yükselmesinde etkin roloynamaktadır. Bu düşüncenin fiiliyata geçirilmesi içinise devletler bizzat rol oynamalı, gerekli yasamaçalışmalarının hayata geçirilmesi için bizzat organlarıylaelini taşın altına sokmalıdır. Bu bağlamda ülkemiz gibibirçok devlet de gerek hukuk yoluyla gerek de yürütmeorganı vasıtasıyla bu görevini yerine getirmektedir.İlkolarak sinemacılığın ve fikri eserlerin korunmasıaçısından önem arz eden 5846 sayılı Fikir ve SanatEserleri Kanununu ele alacağız. Sinema eserinin tanımıFSEK m.5’de şöyle yapılmıştır: Sinema eserleri, hernevi bedii, ilmi, öğretici veya teknik mahiyette olan veyagünlük olayları tespit eden filmler veya sinema filmlerigibi, tespit edildiği materyale bakılmaksızın, elektronikveya mekanik veya benzeri araçlarla gösterilebilen,sesli veya sessiz, birbiriyle ilişkili hareketli görüntülerdizisidir. Sinema eserini ise sinema filmi, belgesel film,kısa film, TV dizisi filmi, reklam filmi gibi görsel işitseleserler olarak hukuken tanımlamak mümkündür.Bireserin FSEK kapsamında koruma görmesi için neyineser olarak nitelendirileceği önemli bir sorudur. Busorunun cevabını verirken bireysel sanat anlayışınındışında objektif verilere de dayanmak gerekmektedir.Yani eser, yaratıcısından özellikler taşımasının yanısıra yaratıcısının düşüncesini ifade edecek şekildeşekillenmiş olmalıdır. Aynı zamanda eser kavramına dadeğinmemiz gerekmektedir. Eser, düşüncelerin kişinin içdünyasından idrak edebilir şekilde dış âleme yansıyarakhukuki bakımdan değer ifade eden neticeleridir. Fikir vesanat hukukunda salt düşünceler koruma görmez.Eserin meydana gelmesi için oluşumuna katkı sağlayanfikri ve zihinsel faaliyetlerin, herhangi bir şekilde başkakişiler tarafından algılanabilir derecede somutlaşmasıgereklidir. Yani sinema üzerinde bir örneklesomutlaştıracak olursak bir senaristin aklına gelen birhikâyenin başka bir kişinin de aklına gelmesi vesomutlaştırılması yani bunukitaplaştırmak veya kurgulayıp filmini yapmak gibi birşekilde meydana getirmesi mümkündür. Hukuk sistemibu ilk senariste fikrinin karşılığını tanımamaktadır.Çünkü o fikir gayet bir başka insan tarafından dadüşünülmüş olabilir. Ancak burada, örnekteki senaristinhikâyesini karşı taraf açısından algılanabilir düzeyegetirmesi de önemlidir hiç şüphesiz. Şöyle bir misalverecek olursak bu senarist bu hikâyesini herhangi birşekilde kitap olarak bastığı takdirde karşı tarafınalgılayabileceği düzeyde bir netice ortaya koymuşolmaktadır. Ve düşünceyi salt anlamdan çıkartıp bireser mülkiyetine sahip hale gelmektedir.Şuana kadar sinemanın fikir ve sanat eseri olmasınayönelik FSEK çerçevesinde küçük bir girizgâh yapmayaçalıştık. Türk hukukunda sinema eserlerine ilişkin birbaşka düzenlemeyi, 5224 sayılı Sinema FilmlerininDeğerlendirilmesi Ve Sınıflandırılması İleDesteklenmesi Hakkında Kanunu’nda görmekteyiz.5224 sayılı kanunumuz sinema sektörünün gelişmesineve korunmasına hizmet eden önemli bir kanundur.Kanunun 3 üncü maddesinin (b) bendine göre göresinema filmi, sinema sanatına özgü dil ve yöntemler ilemeydana getirilen belgesel, kurgu, animasyon vebenzeri türlerde; konulu veya konusuz, uzun veya kısametrajlı, tespit edildiği materyale bakılmaksızınelektronik, mekanik veya benzeri araçlarlagösterilebilen, sesli veya sessiz, birbiriyle ilişkilihareketli görüntüler dizisinden ibaret filmleri ifadeetmektedir.Kanunun 4 üncü maddesi ise sinema filmlerininsınıflandırılması açısından kıymetlidir. Bu maddesinema filmlerinin değerlendirilmesi ve sınıflandırılmasıiçin bakanlık bünyesinde bir kurul oluşturulacağındansöz etmiştir. Bu durum sinemanın toplum ve kamudüzeninin ahlaki ölçülerde sağlanması açısından önemarz etmektedir.5224 sayılı kanunun 8 inci maddesi ise sinemanıngelişmesini ve desteklenmesi sağlamak açısından çokyerinde bir kanun maddesidir. Aynı maddenin ikincifıkrasında maddi detayları da veren madde, yerli sinemasektörünün sadece özel sektöre binen maddikülfetleriyle değil aynı zamanda devletin de desteğiylesektörün ve sinemanın yeni, özgün ve kaliteli ürünlerdoğurmasına kaynak sağlamaktadır. Maddi bütçesinema dalında sanatın diğer dallarına göre oldukçafarklı bir boyuttadır. Çekim maliyetleri, oyuncu vepersonel ücretleri gibi giderler kimi zaman sanatındüşünülen, hayal edilen ve olması arzulananboyutundan çok, kaliteden yoksun olmasına sebepolduğu malumunuzdur. Devletin politikalarıyla sanayi,tarım, girişimcilik alanlarında verilen maddi boyuttakiteşvik desteğini bu minvalde anlamak ve doğru bulmakmümkün olacaktır.
TÜZESİNEMA ÖZELİNDE SANATIN HUKUKİ AÇIDAN KORUNMASI:Ek olarak 5224 sayılı kanunun 9 uncu maddesi deuluslararası alanda ülke tanıtımına yönelik özelnitelikteki proje ve yapımlar ile ulusal ve uluslararasıfilm festivallerini, film hafta ve günlerini, sinema alanınailişkin kültürel ve sosyal amaçlı etkinlikleri ve sinemasektörü çalışanlarını oluşturulan destekleme kurulubünyesinde desteklenmesine ilişkin hükümlere yervermiştir. Bu desteklemeler de sinema sanatçılarınınuluslararası alanda başarılı olması için devletin verdiğifaydalı olması umulan yerinde bir kanun maddesidir.Sinema Destekleme Kurulunun 2020 yılında CannesFilm Festivali gibi dünyanın en önemli filmfestivallerinde kabul ve takdir gören Altın Palmiye ödüllüyönetmenimiz Nuri Bilge Ceylan’ın çekimleri devameden ‘‘Kuru Otlar Üstünde’’ filmine 2 milyon TLdeğerinde verdiği destek de bu kanunun uygulamaalanına ilişkin yerinde bir örnek olacaktır.İkinci olarak yönetmelik çerçevesinde yeni getirilendiğer bir husus da film yayıncılıklarının dijital platformdayapılması hususu olmuştur. Sinema işletmecileri ileyapımcılar arasındaki bu polemiğin asıl sebebi de bukonuydu. Büyük bütçelerle çekilmiş bir filminsinemalarda yayına girmesinden kısa bir süre sonradijital bir platformda yayınlanmış olması tartışmanınfitilini ateşleyen unsur olmuştu. Olan bunca şeydensonra 30926 sayılı yönetmeliğin 10 uncu maddesi busoruna çözüm getirecek düzeyde olmuştur. Sinemasektörünün korunması amacıyla yapılan düzenlemeyegöre diğer platformlarda eş zamanlı gösterimin önükapatılmış ve sinema filmleri gösterim tarihindenitibaren 5 ay geçmeden ücretli yayın yapanplatformlarda, 6 ay geçmeden ücretsiz yayın yapanplatformlarda gösterilememesi kararlaştırılmıştır.Sonuçolarak 2019 yılında gündemde oldukça ses getiren bukriz sürecinin bu yönetmelik sayesinde çözülmesi vesinema sektörünün maddi ve manevi unsurlarıüzerinden haksız getiri sağlanmasının belli ölçülerdeengellenmeye çalışılması olumlu olmuştur. Yerlisinemanın gelişmesinde katkı sağlayacak birdüzenlemeye imza atılmıştır.4.Yerli Sinemada Dijital Platform Krizi İncelenmesi(30926 Sayılı Yönetmelik Çerçevesinde)Herkesin hatırlayacağı üzere kısa süre önce filmyapımcıları ile sinema yöneticileri ve yayıncılarıarasında bazı problemler ve polemikler yaşanmış, olaygünlerce gündemde kalmış ve bazı film yapımcılarıfilmlerini kısa bir süre yayınlamama kararı almıştı. Hattabu konu Cumhurbaşkanlığına ve TBMM’ye kadartaşınmış son olarak 22 Ekim 2019’da Kültür ve TurizmBakanlığı tarafından çıkarılan 30926 sayılı SinemaFilmlerinin Değerlendirilmesi Ve Sınıflandırılmasınaİlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelikle tatlıyabağlanmıştı. Yazının son bölümünde ise yerli sinemada‘Dijital Platform Krizi’ olarak adlandırılan bu sürecedeğinmek istiyorum. Bu süreci ilk olarak krizi sonaerdiren yönetmeliğin yüzeysel bir değerlendirmesiylebaşlamak kanaatimce daha doğru olacaktır. İlk dikkatçekmek istediğim husus, düzenlemeyle sinema salonuişletmecilerinin sinema salonlarına, gösterilen filmlereve sinema biletlerine ilişkin bilgileri bakanlığailetmelerinin zorunlu hale getirilmesi. Bu sayede hembilgi paylaşımı hususunda hukuki açıdan şeffaflıksağlanmış hem de paydaşların güvenilir bir ortamdafaaliyetlerini sürdürmelerine imkân verecek halegelinmiştir.5.Genel DeğerlendirmeGenel bir değerlendirme yapacak olursak sinema, heruygar ve gelişmiş toplumda olduğu gibi son iki yüzyıldırdoğan, büyüyen ve ölümsüz eserler ortaya konan birsanat dalıdır. Sanatsal açısı şöyle dursun, her ülkeninmilli, dini ve sayısız birçok unsurunu yansıtmasıitibariyle aynı zamanda yaşayan bir kültürdür. Bukültürün ve temsilcilerinin korunması ise toplum vedevletin birlikte oluşturacağı bir destekleme ile mümkünolacaktır. Bu korunmanın sağlanması içinse en önemliaracı, elbette hukuk kuralları oluşturacaktır. Şüphesizsanatın her dalını koruması gereken Fikri Mülkiyeteilişkin mevzuatlar bu konuda öncülük etmektedir.Sinema ve sanat eserlerinin kopyalanması, izinsizuyarlanması ve fikir hırsızlığı geri plana atılmamasıgereken büyük hukuki meselelerdir. Sinema özelindebütün sanat eserlerine ilişkin bu sorunların çözülmesiiçin gerekli düzenlemeler yapılmaya devam etmektedir.Unutulmamalıdır ki hukukun toplum ilişkilerinidüzenleme görevi bu hususta gerekli kurallarınuygulamalarıyla yerine getirildiği takdirde sanatçılarodaklanması gereken asıl uğraşılarını daha iyi birşekilde yerine getirebilecek ve bu sayede hem buyazımızın hem de oluşturulmasını umduğumuz hukukidüzenlemelerin özündeki sanatın gelişmesi amacınıngerçekleşmesi daha da mümkün olacaktır.En kısa zamanda ülkemizin sanatına ve sanatçısınadestek veren hukuki düzenlemelerin toplumumuzdakıymet bulması temennisiyle…KAYNAKÇA-Mustafa Ateş, Fikri Hukukta Eser, Ankara, 2007.-İlhami Güneş, Son Yasal Düzenlemelerle Uygulamada Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Ankara, 2008.-Ünal Tekinalp, Fikri Mülkiyet Hukuku, 5.basım, İstanbul, 2012.15-16
Page 1: E-SAYI | YAZ 2019-2020TÜZEHUKUK DE
Page 5: doğru olmanın öz bel rt s ...KAR
Page 9 and 10: TÜZEORGAN VE DOKU NAKLİ İLE OTOP
Page 11 and 12: ADİL YARGILANMA HAKKIÜZERİNE:TÜ
Page 13 and 14: TÜZECOVID-19 SEBEBİYLE TEMEL HAK
Page 15 and 16: TÜZE1921 ANAYASASI (TEŞKİLAT-I E
Page 17 and 18: ÇİÇERO'NUNHUKUK FELSEFESİTÜZE
Page 19: SİNEMA ÖZELİNDE SANATINHUKUKİ A
Page 23 and 24: 17-18KONU RÖPORTAJITÜZERÖPORTAJL
Page 25 and 26: 19-20KARİYER RÖPORTAJIKendinizden
Page 27 and 28: KARİYER RÖPORTAJITÜZERÖPORTAJLA
Page 29: KARİYER RÖPORTAJITÜZERÖPORTAJLA
Page 39: @tuzehukukdergisi@tuzehukukdergi

TÜZE E-Dergi

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?