Gökay Tarih Sayı 6 - Mayıs 2021

Dış politikada da üst üste hatalar yapan
Taspar Kağan’ın itibarı iyice sarsıldı. Devlet
yönetiminde de değişiklik yapan Taspar
ağabeyi Kara'nın oğlu İşbara Kağan’ı Er-fu
kağan olarak Göktürk Kağanlığı'nın batı
kanadının doğusuna, kardeşi Ju-tan'ın oğlu
Börü (Pu-li)'yü ise batı tarafına "küçük kağan"
olarak tayin edip kendisini kağanlar kağanı
seviyesine yükseltmiştir. Bu sırada 576 yılında
İstemi Yabgu'nun ölümüyle yerine oğlu Tardu
(Tarduş) geçti. Göktürk devleti iyice
yıpranmış, halkta huzursuzluk baş
göstermişti. Yöneticiler halktan uzaklaşıp
kendi hırsları ve zevkleri uğruna yaşıyorlardı.
Bu esnada devlete ileride büyük belalar açacak
Chang Sun-Sheng isimli bir casus musallat
olmuştu.
Chang Sun-Sheng ilk olarak Taspar Kağan
hükümdarlığı zamanında, Göktürklere
yollanan bir prensesle birlikte Türk yurduna
gelmişti. Çinliler, Türklere bir prenses
yolladıklarında onun himayesinde birçok
sayıda hizmetçi de giderdi. Bu hizmetçilerin
arasında gizlice gizlenmiş casuslar da
bulunurdu. İşte Chang Sun-Sheng de
böylece, yollanan prensesin yanındaki heyetle
Türk yurduna girme imkanını elde etti. Chang
Sun-Sheng'in bu görev için seçilmesi tesadüf
değildi. Kendisi çok iyi bir nişancıydı. Bu
sebeple Türklerin dikkatini çekerek onların
gözüne gireceği düşünülmüştü. Kağan, bu
yaman nişancının meziyetlerini çok
beğenmişti. Onu himayesi altına almak istedi
ve geri dönen heyetle birlikte Çin'e
göndermedi. Korkulan olmuştu, artık Sheng
Göktürk ülkesinin içerisine sızmıştı.
Bu sırada Taspar Kağan 581 yılının sonlarına
doğru rahatsızlandı. Taht için abisi Mukan
Kağan'ın oğlu Ta-lo-pien'i vasiyet ederek vefat
etti. Ta-lo-pien'i kendi babası bile tahta
vasiyet etmemişti. Devlet adamları Ta-lopien’i
tahta geçirmek istemiş ancak halk
annesinin Türk olmayıp Çinli olması sebebiyle
kağanlığını kabul etmedi ve Taspar Kağan'ın
oğlu An-lo'yu istedi. An-lo kağan oldu fakat
Ta-lo-pien bunu kabullenemedi. Dağa
çekilerek kendini A'pa Kağan unvanıyla
hükümdar ilan etti. An-lo, Ta-lo-pien ile baş
edemez duruma gelmişti. Bunun üzerine Kara
Kağan'ın oğlu İşbara Kağan kurultaya gelerek
tahtı devraldı.
İşbara Kağan bu sırada hala Türk yurdunda
kalan Chang Sun-Sheng'in nişancılık
meziyetlerini denemek istiyordu. Sheng'i
kendisiyle birlikte av törenlerine götürdü.
Rivayete göre, bir av sırasında Sheng, tek okla
iki kuşu vurduktan sonra Kağan'ın dikkatini
çekmişti. İşbara Kağan, kardeşi ve
yakınlarının Sheng ile yakınlaşarak onun bu
nişancılık yeteneklerini öğrenmelerini istedi.
İşte esas tehlike bu andan sonra baş gösterdi.
Kağanlığın içindeki devlet adamlarıyla
yakınlaşan Sheng, onları iyice tanımaya ve
onların zaaflarını öğrenmeye başladı.
Casus Sheng, katıldığı av törenleriyle Göktürk
yurdunun bütün coğrafyasını tanımıştı. Aynı
zamanda kağanlığı oluşturan boyları
tanıyarak, hangisinin isyana meyilli olduğunu,
hangisinin Çin saflarına çekilebileceğini de
belirlemişti. 582 yılında ülkesine geri dönerek
Çin imparatoruna gözlemleri hakkında uzun
bir rapor sundu. Çin imparatoruyla yüz yüze
de görüşen Sheng, avucunu
göstererek ''Türkler avucumun içindedir''
(Taşağıl, 2014) sözüyle, Göktürkleri ne kadar
iyi öğrendiğini belirtti. Chang Sun-Sheng
evvela Göktürklerin, Çin için ne kadar büyük
bir tehlike olduğundan bahsediyordu. Savaş
konusuna gelince, Türkler ile silahlı kaba bir
savaşın mantıklı olmadığını söylüyordu.
Bunun yerine aralarındaki ihtilafları ve
çatışmaları ortaya çıkartmanın uygun
olduğunu belirtiyordu. Sheng, Türklerin kendi
içerisinde savaşarak birbirlerini yok
edebileceğini savunuyordu. Ona göre, İşbara
Kağan ile kardeşinin arası iyice açılmalı,
kendini kağan ilan eden A'pa Kağan'a destek
verilmeli, batıda İstemi Yabgu'nun oğlu Tardu
ile ilişkiler kurulmalı ve Göktürk Hakanlığını
temsil eden boylar isyana teşvik edilmeliydi.
Sayfa | 16