tc süleyman demirel üniversitesi fen bilimleri enstitüsü ısparta
tc süleyman demirel üniversitesi fen bilimleri enstitüsü ısparta
tc süleyman demirel üniversitesi fen bilimleri enstitüsü ısparta
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TEZ ONAYI<br />
Yeliz TEKER tarafından hazırlanan “Isparta ve Burdur Yöresi Manganez<br />
Cevherleşmeleri ile Türkiye’nin Farklı Kökenli Bazı Önemli Manganez Yataklarının<br />
Jeolojik, Mineralojik ve Jeokimyasal Özellikleri ile Oluşumlarının Karşılaştırılması” adlı<br />
tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından oybirliği / oyçokluğu ile Süleyman Demirel<br />
Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı’nda DOKTORA TEZİ olarak kabul<br />
edilmiştir.<br />
Danışman : Prof. Dr. Mustafa KUŞCU<br />
(Süleyman Demirel Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı)<br />
Jüri Üyeleri:<br />
Prof. Dr. Fuzuli YAĞMURLU<br />
(Süleyman Demirel Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı)<br />
Prof. Dr. Orhan ÖZÇELİK<br />
(Akdeniz Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı)<br />
Doç. Dr. Hakan ÇOBAN<br />
(Süleyman Demirel Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı)<br />
Yrd. Doç. Dr. Oya CENGİZ<br />
(Süleyman Demirel Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı)<br />
Prof. Dr. Mustafa KUŞCU<br />
Enstitü Müdürü<br />
Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge,şekil ve fotoğrafların<br />
kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.
İÇİNDEKİLER<br />
İÇİNDEKİLER....................................................................................................<br />
ÖZET..................................................................................................................<br />
ABSTRACT.......................................................................................................<br />
TEŞEKKÜR.......................................................................................................<br />
SİMGELER DİZİNİ…………………………………………………………...<br />
ŞEKİLLER DİZİNİ............................................................................................<br />
ÇİZELGELER DİZİNİ.......................................................................................<br />
1. GİRİŞ............................................................................................................<br />
1.1. Konu……....................................................................................................<br />
1.2. Amaç………………………………………………………………………<br />
1.3. Coğrafya…………………………………………………………………..<br />
1.3.1. Çalışma alanının yeri..…………………………………………………..<br />
1.3.2. Morfoloji……………………………………………………………...…<br />
1.3.3. İklim ve bitki örtüsü……………………………………………………..<br />
1.3.4. Akarsular ve yeraltısuyu………………….……………………………..<br />
1.3.5. Yerleşim merkezlerine ulaşım…………………………………………..<br />
2. KAYNAK BİLGİSİ......................................................................................<br />
2.1. Isparta ve Burdur Bölgelerinde Yapılan Çalışmalar………………………<br />
2.2. Ulukent (Denizli) Bölgesinde Yapılan Çalışmalar………………………..<br />
2.3. Binkılıç (Çatalca-İstanbul) Bölgesinde Yapılan Çalışmalar………………<br />
3. MATERYAL ve YÖNTEM.........................................................................<br />
3.1. Arazi Çalışmaları………………………………………………………….<br />
3.2. Laboratuar Çalışmaları……………………………………………………<br />
3.2.1. Mineralojik incelemeler…….…………………………………………...<br />
3.2.1.1. İnce kesit ve parlak kesit incelemeleri………………………………...<br />
3.2.1.2. Taramalı elektron mikroskobu incelemeleri…………………………..<br />
3.2.1.3. X-Ray difraktometre analizleri………………………………………..<br />
3.2.2. Analiz çalışmaları……………………………………………………….<br />
3.2.2.1. Majör, iz element ve nadir toprak element analizleri…………………<br />
3.2.2.2. Karbonatlarda δ 18 O ve δ 13 Sayfa<br />
i<br />
vi<br />
viii<br />
x<br />
xii<br />
xv<br />
xxii<br />
1<br />
1<br />
1<br />
2<br />
2<br />
3<br />
4<br />
4<br />
5<br />
6<br />
6<br />
9<br />
11<br />
15<br />
15<br />
15<br />
15<br />
15<br />
16<br />
17<br />
17<br />
17<br />
C izotop analizleri………………………… 18<br />
i
3.2.2.2.1. Örnek hazırlama……………………………………………………..<br />
3.2.2.2.2. Karbondioksit hazırlama…………………………………………….<br />
3.2.2.2.3. SIRA analizi…………………………………………………………<br />
3.2.2.2.4. Tekrarlanabilirlik ve kontrol………………………………………...<br />
3.2.2.3. Pb izotop analizi………………………………………………………<br />
3.3. Büro Çalışmaları…………………………………………………………..<br />
3.3.1. Literatür araştırması…………………………………………………..<br />
3.3.2. Fotoğraf ve harita alımları….…………………………………………..<br />
3.3.3. Tez yazımı………………………………………………………………<br />
4. ARAŞTIRMA BULGULARI.......................................................................<br />
4.1. Bölgesel Jeoloji............................................................................................<br />
4.1.1.Genel jeoloji...............................................................................................<br />
4.1.1.1. Otokton birimler....................................................................................<br />
4.1.1.1.1. Beydağları otoktonu............................................................................<br />
4.1.1.1.1.1. Beydağları formasyonu....................................................................<br />
4.1.1.1.1.2. İmrezi kireçtaşı……………............................................................<br />
4.1.1.1.1.3. Güneyce formasyonu.......................................................................<br />
4.1.1.1.1.4. Gölcük volkanitleri…......................................................................<br />
4.1.1.1.2. Anamas-Akseki otoktonu...................................................................<br />
4.1.1.2. Allokton birimler...................................................................................<br />
4.1.1.2.1. Antalya napları....................................................................................<br />
4.1.1.2.1.1. Alakırçay napı..................................................................................<br />
4.1.1.2.1.1.1. Ispartaçay formasyonu..................................................................<br />
4.1.1.2.1.1.2. Tesbihli formasyonu.....................................................................<br />
4.1.1.2.1.1.3. Gökdere formasyonu....................................................................<br />
4.1.1.2.1.1.4. Karadere formasyonu....................................................................<br />
4.1.1.2.1.1.5. Çandır formasyonu.......................................................................<br />
4.1.1.2.1.2. Tahtalıdağ napı................................................................................<br />
4.1.1.2.1.2.1. Keçili formasyonu.......................................................................<br />
4.1.1.2.1.2.2. Dulup kireçtaşı.............................................................................<br />
4.1.1.2.1.3. Tekirova ofiyolit napı......................................................................<br />
4.1.1.2.1.3.1. Tekirova ofiyoliti..........................................................................<br />
ii<br />
18<br />
18<br />
19<br />
20<br />
20<br />
23<br />
23<br />
23<br />
24<br />
25<br />
25<br />
26<br />
27<br />
27<br />
27<br />
27<br />
29<br />
30<br />
31<br />
31<br />
31<br />
31<br />
32<br />
35<br />
35<br />
36<br />
37<br />
37<br />
38<br />
39<br />
40<br />
40
4.1.1.2.2. Yeşilbarak napı……………………………………………………...<br />
4.1.1.2.2.1. Elmalı formasyonu………………………………………………...<br />
4.1.1.2.3. Likya napları.......................................................................................<br />
4.1.1.2.3.1. Marmaris ofiyolit napı.....................................................................<br />
4.1.1.2.3.1.1. Kızılcadağ melanj ve olistostromu…….......................................<br />
4.1.1.2.3.1.2. Marmaris peridoditi……………………......................................<br />
4.1.1.2.3.2. Domuzdağ napı………....................................................................<br />
4.1.1.2.3.2.1. Dutdere kireçtaşı………………………………………………...<br />
4.1.1.2.3.2.2. Yuvadağı formasyonu………………..………………………….<br />
4.1.1.2.3.2.3. Çatlıca formasyonu……………………………………………...<br />
4.1.1.2.3.2.4. Kayalısırtı birimi………………………………………………...<br />
4.1.1.3. Alüvyon ve yamaç molozu……………………………………………<br />
4.2.Yapısal Jeoloji..............................................................................................<br />
4.2.1.Tabakalanma..............................................................................................<br />
4.2.2.Eklemler.....................................................................................................<br />
4.2.3.Kıvrımlanma..............................................................................................<br />
4.2.4.Uyumsuzluk...............................................................................................<br />
4.2.5 Faylar.........................................................................................................<br />
4.3. Ekonomik Jeoloji........................................................................................<br />
4.3.1.Manganez ile ilgili genel bilgiler...............................................................<br />
4.3.2.Türkiye’de manganez madenciliği...........................................................<br />
4.3.2.1.Yurtiçi manganez tüketimi....................................................................<br />
4.3.2.2. İthalat.................... ................................................................................<br />
4.3.2.3. İhracat....................................................................................................<br />
4.3.2.4. Rezerv....................................................................................................<br />
4.3.3. Çalışma kapsamında incelenen manganez ve demir-manganez<br />
cevherleşmeleri……...............................................................................<br />
4.3.3.1. Isparta bölgesi manganez zuhurları…………………………………...<br />
4.3.3.1.1. Bağıllı manganez zuhuru……………………………………………<br />
4.3.3.1.2. Havutlu manganez zuhuru…………………………………………..<br />
4.3.3.1.3. İmrezi manganez zuhuru……………………………………………<br />
4.3.3.2. Burdur bölgesi demir-manganez zuhurları……………………………<br />
iii<br />
42<br />
42<br />
43<br />
43<br />
44<br />
45<br />
45<br />
46<br />
48<br />
49<br />
50<br />
50<br />
52<br />
52<br />
52<br />
53<br />
53<br />
53<br />
54<br />
54<br />
55<br />
57<br />
58<br />
58<br />
58<br />
61<br />
63<br />
63<br />
65<br />
68<br />
70
4.3.3.2.1. Kestel demir-manganez zuhuru……………………………………..<br />
4.3.3.2.2. İncirdere-Üçgözler demir-manganez zuhuru………………………..<br />
4.3.3.2.3. İncirdere-Soğanlıdere demir-manganez zuhuru…………………….<br />
4.3.3.2.4. Çebiş demir-manganez zuhuru……………………………………..<br />
4.3.3.3. Burdur bölgesi manganez zuhurları…………………………………...<br />
4.3.3.3.1. Kestel manganez zuhuru…………………………………………….<br />
4.3.3.3.2. Ambarcık manganez zuhuru………………………………………...<br />
4.3.3.4. Binkılıç manganez yatağı……………………………………………..<br />
4.3.3.5. Ulukent manganez yatağı……………………………………………..<br />
4.3.4. Mineraloji…………………………………………………………..…...<br />
4.3.4.1. Polarizan mikroskop incelemeleri …………..………………………..<br />
4.3.4.2. Cevher mikroskobisi incelemeleri.........................................................<br />
4.3.4.2.1. Pirolusit……………………………………………………………...<br />
4.3.4.2.2. Polianit………………………………………………………………<br />
4.3.4.2.3. Psilomelan…………………………………………………………...<br />
4.3.4.2.4. Hollandit…………………………………………………………….<br />
4.3.4.2.5. Kriptomelan…………………………………………………………<br />
4.3.4.2.6. Braunit………………………………………………………………<br />
4.3.4.2.7. Manganit……………………………………………………………<br />
4.3.4.2.8. Yakobsit…………………………………………………………….<br />
4.3.4.2.9. Magnetit…………………………………………………………….<br />
4.3.4.2.10. Hematit…………………………………………………………….<br />
4.3.4.2.11. Pirit………………………………………………………………...<br />
4.3.4.2.12. Götit………………………………………………………………..<br />
4.3.4.3. X-Ray difraktometre incelemeleri…………………………………<br />
4.3.4.4. Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) incelemeleri………………...<br />
4.3.4.4.1. Isparta bölgesi manganez zuhurları…………………………………<br />
4.3.4.4.2. Burdur bölgesi demir-manganez zuhurları………………………….<br />
4.3.4.4.3. Burdur bölgesi manganez zuhurları…………………………………<br />
4.3.4.4.4. Binkılıç manganez yatağı…………………………………………...<br />
4.3.4.4.5. Ulukent manganez yatağı…………………………………………...<br />
4.3.5. Jeokimya……………………………………………………………...…<br />
iv<br />
70<br />
72<br />
74<br />
76<br />
78<br />
78<br />
79<br />
82<br />
86<br />
88<br />
88<br />
91<br />
91<br />
92<br />
92<br />
97<br />
97<br />
97<br />
98<br />
99<br />
99<br />
99<br />
101<br />
101<br />
102<br />
109<br />
109<br />
114<br />
119<br />
121<br />
122<br />
124
4.3.5.1. Major oksitler.........................................................................................<br />
4.3.5.1.1. Cevherleşmelerin Fe/Mn oranları…………………………………...<br />
4.3.5.1.2. Korelasyon…………………………………………………………..<br />
4.3.5.2. İz elementler.......................................................................................<br />
4.3.5.2.1. Farklı kökenli manganez yataklarında majör oksit ve iz element<br />
değerlerinin karşılaştırılması…………………………………………..<br />
4.3.5.3. Nadir toprak elementler......................................................................<br />
4.3.5.4. İzotop jeokimyası……………………………………………………...<br />
4.3.5.4.1. δ 18 O ve δ 13 C izotop incelemeleri……………………………………<br />
4.3.5.4.2. Pb izotop incelemeleri………………………………………………<br />
4.4. Tartışma ve Köken…...................................................................................<br />
4.4.1. Oluşum ortamı…………………………………………………………..<br />
4.4.2. Fe/Mn oranı……………………………………………………………..<br />
4.4.3. Mineralojik zenginleşme………………………………………………..<br />
4.4.4. Jeokimyasal çalışmalar………………………………………………….<br />
4.4.4.1. Korelasyon…………………………………………………………….<br />
4.4.4.2. Fe-Mn-(Co+Cu+Ni)x10 diyagramı…………………………………...<br />
4.4.4.3. Si-Al diyagramı……………………………………………………….<br />
4.4.4.4. Na-Mg diyagramı…………………………………………….………..<br />
4.4.4.5. Fe/Ti-Al/ (Al+Fe+Mn) diyagramı…………………………………….<br />
4.4.4.6. Zn-Ni-Co diyagramı…………………………………………………..<br />
4.4.4.7. Co+Ni/As+Cu+Mo+Pb+V+Zn diyagramı………………….…………<br />
4.4.4.8. U/Th diyagramı………………………………………………………..<br />
5. SONUÇLAR...................................................................................................<br />
6. KAYNAKLAR...............................................................................................<br />
EKLER LİSTESİ............................................................................................<br />
ÖZGEÇMİŞ........................................................................................................<br />
v<br />
133<br />
136<br />
138<br />
159<br />
164<br />
166<br />
171<br />
171<br />
174<br />
181<br />
181<br />
183<br />
183<br />
185<br />
187<br />
187<br />
190<br />
192<br />
196<br />
199<br />
202<br />
204<br />
208<br />
217<br />
228<br />
262
ÖZET<br />
Doktora Tezi<br />
ISPARTA VE BURDUR YÖRESİ MANGANEZ CEVHERLEŞMELERİ İLE<br />
TÜRKİYE’NİN FARKLI KÖKENLİ BAZI ÖNEMLİ MANGANEZ<br />
YATAKLARININ JEOLOJİK, MİNERALOJİK VE JEOKİMYASAL<br />
ÖZELLİKLERİ İLE OLUŞUMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI<br />
Yeliz TEKER<br />
Süleyman Demirel Üniversitesi<br />
Fen Bilimleri Enstitüsü<br />
Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı<br />
Danışman: Prof. Dr. Mustafa KUŞCU<br />
Tezin amacı, Isparta ve Burdur bölgesinde bulunan manganez ve demir-manganez<br />
yataklarının jeolojisi, mineralojik–petrografik özellikleri, majör oksit-iz element ve<br />
nadir toprak element içeriklerinin araştırılarak kökeninin belirlenmesi ve Türkiye’nin<br />
iki önemli manganez yatağı olan Ulukent (Denizli) ve Binkılıç (Çatalca-İstanbul)<br />
manganez yatakları ile karşılaştırılmasıdır.<br />
Isparta bölgesi manganez cevherleşmeleri Bağıllı, Havutlu ve İmrezi köylerinde;<br />
Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez cevherleşmeleri ise İncirdere, Kestel<br />
(Yazıpınar), Çebiş ve Ambarcık köylerinde bulunmaktadır.<br />
Havutlu manganez cevherleşmesi ve Bağıllı manganez cevherleşmesi Ladiniyen<br />
(Triyas) yaşlı Tesbihli formasyonunda, İmrezi manganez cevherleşmesi Triyas-Jura<br />
yaşlı Ispartaçay formasyonunda; İncirdere-Soğanlıdere demir-manganez<br />
cevherleşmesi, İncirdere-Üçgözler demir-manganez cevherleşmesi, Kestel demirmanganez<br />
cevherleşmesi, Kestel manganez cevherleşmesi ve Çebiş manganez<br />
cevherleşmesi Triyas-Jura yaşlı Dutdere kireçtaşı içerisinde ve Ambarcık manganez<br />
cevherleşmesi ise Jura-Kretase oluşum yaşlı Kızılcadağ melanj ve olistostromu<br />
içerisinde yer almaktadır.<br />
Isparta bölgesi manganez cevherleşmeleri radyolaritler içerisinde katman şeklinde;<br />
Burdur manganez ve demir-manganez cevherleşmeleri ise kireçtaşı, radyolarit ve<br />
ofiyolitler içerisinde ağsal, mercek ve damar şeklinde bulunmaktadır.<br />
Isparta bölgesi manganez cevherleşmelerinde pirolusit, psilomelan, braunit,<br />
todorokit, kriptomelan, rodokrozit, mangan fosfid, yakobsit, manganokalsit, pirit,<br />
magnetit, hematit, götit; Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez<br />
cevherleşmelerinde ise pirolusit, polianit, psilomelan, hausmanit, yakobsit, braunit,<br />
todorokit, kriptomelan, hollandit, romaneşit, manganit, manganokalsit, magnetit,<br />
hematit, limonit, götit, pirit, markasit cevher mineralleri saptanmıştır.<br />
vi
δ 13 CPDB ve δ 18 OPDB ortalama değerleri sırasıyla İmrezi manganez zuhurunda<br />
o /oo -21.1, o /oo -3.5; Ulukent manganez yatağında o /oo -10.2; o /oo -5.2; Binkılıç<br />
manganez yatağında ise<br />
o /oo -12.6,<br />
vii<br />
o /oo -6.8’dir. Buna göre manganez<br />
cevherleşmelerinin δ 13 CPDB değerleri manganez karbonatları oluşturan karbonatların<br />
önemli ölçüde organik madde oksidasyonuyla gelişen karbondioksitlerle veya<br />
bikarbonatlarla ilişkili olduğunu göstermektedir. Oksijen izotop değerleri ise<br />
cevherleşmeleri oluşturan çözeltilerin düşük sıcaklıklarda, hidrojenetik-erken<br />
diyajenetik evrede oluştuğuna işaret etmektedir.<br />
İnceleme alanındaki manganez ve demir-manganez cevherleşmelerinin kurşun<br />
tektonik modeli ile hesaplanan dört havzanın izotopik gelişimini gösteren Pb-Pb<br />
izokron diyagramına göre cevherleşmeleri oluşturan kurşunun üst kabuktan geldiği<br />
söylenebilir.<br />
Isparta bölgesi manganez cevherleşmelerinin iz elementler kullanılarak hazırlanan<br />
diyagramlarda çoğunlukla hidrojenetik alana düştüğü belirlenmiş ve bu durum<br />
cevherleşmelerin Fe/Mn oranı ile de desteklenmiştir.<br />
Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez cevherleşmelerinin de iz elementler<br />
kullanılarak hazırlanan diyagramlarda çoğunlukla hidrotermal alan içerisinde ancak<br />
bazı diyagramlarda hidrotermal-hidrojenetik alan sınırında yoğunlaştığı<br />
belirlenmiştir. Bu veriler cevherleşmelerin hidrotermal kökenli olduğunu<br />
göstermekle beraber oluşumların da hidrojenetik katkıların da olabileceğini ifade<br />
etmektedir.<br />
Anahtar Kelimeler: Manganez damarı, yan kayaç, mineral parajenezi, Fe/Mn oranı,<br />
izotoplar<br />
2010, 262 sayfa
ABSTRACT<br />
Ph.D. Thesis<br />
THE MANGANESE OCCURENCES OF ISPARTA AND BURDUR<br />
COMPARED WITH DIFFERENT MANGANESE ORIGIN TYPES OF<br />
TURKEY BY GEOLOGICAL, MINERALOGICAL AND GEOCHEMICAL<br />
PROPERTIES<br />
Yeliz TEKER<br />
Süleyman Demirel University<br />
Graduate School of Applied and Natural Sciences<br />
Department of Geological Engineering<br />
Supervisor : Prof. Dr. Mustafa KUŞCU<br />
The aim of thesis is to determine the origin of manganese and iron-manganese<br />
deposits of Isparta and Burdur by investigation of geological, mineralogical and<br />
petrological properties, major oxide, trace element and rare earth element contents.<br />
Also, to compare these deposits to Ulukent (Denizli) and Binkılıç (Çatalca-İstanbul)<br />
manganese deposits.<br />
The manganese occurences of Isparta are located in Bağıllı, Havutlu and İmrezi;<br />
manganese and iron-manganese occurences of Burdur are located in İncirdere, Kestel<br />
(Yazıpınar), Çebiş and Ambarcık.<br />
Havutlu manganese occurence and Bağıllı manganese occurence are found in<br />
Tesbihli formation of Ladinian (Triassic), İmrezi manganese occurence in Ispartaçay<br />
formation of Triassic-Jurassic, İncirdere-Soğanlıdere iron-manganese occurence,<br />
İncirdere-Üçgözler iron-manganese occurence, Kestel iron-manganese occurence,<br />
Kestel manganese occurence and Çebiş manganese occurence in Dutdere limestone<br />
of Triassic-Jurassic and also Ambarcık manganese occurence is in Kızılcadağ<br />
melange and olistostrome of Jurassic-Cretaceous. Manganese mineralizations are<br />
seen generally cutting limestones, radiolarite and ophiolithes in stockwork, lenticular<br />
and normal vein forms.<br />
Pyrolusite, psilomelane, braunite, todorokite, cryptomelane, rhodochrosite,<br />
manganese phosphide, jakobsite, manganocalcite, pyrite, magnetite, hematite,<br />
goethite are determined as ore minerals in the manganese occurences of Isparta and<br />
pyrolusite, polianite, psilomelane, hausmannite, jakobsite, braunite, todorokite,<br />
cryptomelane, hollandite, romanechite, manganite, manganocalcite, magnetite,<br />
hematite, limonite, goethite, pyrite, markasite are determined as ore minerals in the<br />
manganese and iron-manganese occurences of Burdur.<br />
The main values of δ 13 CPDB and δ 18 OPDB of the six manganese carbonate samples<br />
from the Imrezi manganese mineralization are -21.1 o /oo, -3.5 o /oo; Ulukent manganese<br />
viii
mineralization are -10.2 o /oo; -5.2 o /oo; Binkılıç manganese mineralization are<br />
-12.6 o /oo, -6.8 o /oo respectively. The carbon isotopic composition indicate that<br />
substantial amount of the carbon in the primary ore was derived from the bacterial<br />
decomposition of organic matter in the diagenetic zone is related to CO2 and CO.<br />
The oxygene isotope values indicate that the manganese carbonates are formed at<br />
relatively low temperatures, probably during hydrogenetic and early diagenesis.<br />
Radiogenic lead isotope analysis show that Pb is derived from the Upper Crust.<br />
The diagrams prepared by using trace elements show that manganese mineralizations<br />
of Isparta are determined in the hydrogenetic area and this also supported with the<br />
ratio of Fe/Mn of mineralizations.<br />
Manganese and iron-manganese mineralizations of Burdur are usually determined in<br />
the hydrothermal areas by the diagrams which are prepared by using trace elements.<br />
At the same time they are rarely determined in the hydrothermal-hydrogenetic areas.<br />
These data shows that mineralizations are origined from hydrothermal at the same<br />
time there are some hydrogenetic additions.<br />
Key Words: Manganese vein, host rock, mineral paragenesis, Fe/Mn ratio, isotopes<br />
2010, 262 pages<br />
ix
TEŞEKKÜR<br />
Bu tez, Süleyman Demirel Üniversitesi, Araştırma Fonu’nun 1234-D-06 no’lu<br />
projesi ve 106Y271 nolu Tubitak Projesi kapsamında Doktora tezi olarak<br />
hazırlanmıştır. Maddi desteklerinden dolayı Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel<br />
Araştırma Projeleri Yönetim Birimi Başkanlığı’na ve TÜBİTAK’a teşekkür ederim.<br />
Tez konusunun seçilmesinden tezin tamamlanmasına kadar her aşamada<br />
araştırmalarımı yönlendiren, bilimsel yardımlarını esirgemeyen değerli Danışman<br />
Hocam sayın Prof. Dr. Mustafa KUŞCU (Süleyman Demirel Üniversitesi)’ya<br />
şükranlarımı sunarım.<br />
Tezin hazırlanması sırasında, jeoloji bölümünün düzenlenmesinde sayın<br />
Prof. Dr. Fuzuli YAĞMURLU (Süleyman Demirel Üniversitesi)’ya ve sayın Prof.<br />
Dr. Orhan ÖZÇELİK (Akdeniz Üniversitesi)’e, jeokimya bölümünün<br />
düzenlenmesinde sayın Prof. Dr. Ali UÇURUM (Cumhuriyet Üniversitesi)’a, X-Ray<br />
difraktometre grafiklerinin yorumlanmasında sayın Yrd. Doç. Dr. Emin ÇİFTÇİ<br />
(İstanbul Teknik Üniversitesi)’ye, tezin her aşamasında yorumlarıyla katkı sağlayan<br />
sayın Yrd. Doç. Dr. Oya CENGİZ (Süleyman Demirel Üniversitesi)’e, Taramalı<br />
Elektron Mikroskobu çalışmalarında sayın Jeoloji Yüksek Mühendisi<br />
Okan ZİMİTOĞLU (MTA Genel Müdürlüğü)’na, parlak kesitlerin tanımlanması<br />
çalışmalarında sayın Jeoloji Mühendisi Dr. Hatice KOZLU ERDAL<br />
(MTA Genel Müdürlüğü)’a, jeolojik haritaların ve kesitlerin çizilmesinde<br />
Öğr. Gör. Erhan ŞENER (Süleyman Demirel Üniversitesi)’e, Jeoloji Mühendisi<br />
Muhammet BAYRAM’a, Jeoloji Mühendisi Dr. Asuman YILMAZ (Başbakanlık<br />
Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı)’a, Jeoloji Yüksek Mühendisi Ferhat ACAR<br />
(Akdeniz Üniversitesi)’a ve ayrıca arazi çalışmalarım sırasında Jeoloji Mühendisi<br />
Emre AKSOY (Çağlar Plastik Sanayi A.Ş.)’a ve arkadaşım Aslan AYHAN<br />
(Süleyman Demirel Üniversitesi)’a yardımlarından ve desteklerinden dolayı<br />
teşekkürlerimi sunarım.<br />
x
Doktora tez çalışmamla ilgili olarak yaptığım çalışmalarda desteklerini gördüğüm<br />
sayın Mustafa TAYMAZ (Afet İşleri Genel Müdürü)’a, sayın Kerem BERBER<br />
(Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Acil Yardım Haberleşme ve Makine Daire Başkanı)<br />
ve sayın Dr. Nehir VAROL (Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim<br />
Başkanlığı)’a teşekkürlerimi sunarım.<br />
Bu tezin hazırlanma süresi boyunca beni manevi yönden destekleyen aileme de en<br />
derin sevgi, minnet ve şükranlarımı sunarım.<br />
xi<br />
Yeliz TEKER<br />
ISPARTA, 2010
Jeolojik Simgeler Açılımı<br />
SİMGELER DİZİNİ<br />
JKb Beydağları formasyonu<br />
Ti İmrezi kireçtaşı<br />
Tg Güneyce formasyonu<br />
Pgv Gölcük volkanitleri<br />
Trat Tesbihli formasyonu<br />
Trag Gökdere formasyonu<br />
Trak Karadere formasyonu<br />
Traç Çandır formasyonu<br />
TrJı Ispartaçay formasyonu<br />
JKdu Dulup kireçtaşı<br />
Kk Keçili formasyonu<br />
Kto Tekirova ofiyoliti<br />
Te Elmalı formasyonu<br />
Kkzm Kızılcadağ melanj ve olistostromu<br />
Kmo Marmaris peridoditi<br />
TRJd Dutdere kireçtaşı<br />
TrJy Yuvadağ formasyonu<br />
JKçt Çatlıca formasyonu<br />
JKks Kayalısırtı formasyonu<br />
xii
Petrografik Simgeler Açılımı<br />
Py Pirolusit<br />
Q Kuvars<br />
H Hollandit<br />
Ps Psilomelan<br />
He Hematit<br />
Li Limonit<br />
Of Kil<br />
Kçt Kireçtaşı<br />
G Götit<br />
Cr Kriptomelan<br />
Ba Barit<br />
Y Yakobsit<br />
Mg Magnetit<br />
T Todorokit<br />
R Romaneşit<br />
K Kalsit<br />
Br Braunit<br />
Ma Manganit<br />
Mn Manganez<br />
Ra Radyolarit<br />
Ka Karbonat<br />
N +<br />
Çift nikol<br />
N -<br />
Çift nikol<br />
5X 5 büyütmeli objektif<br />
7X 7 büyütmeli objektif<br />
8X 8 büyütmeli objektif<br />
10X 10 büyütmeli objektif<br />
20X 20 büyütmeli objektif<br />
50X 50 büyütmeli objektif<br />
xiii
Jeokimyasal Simgeler Açılımı<br />
XRD X Ray difraktogram<br />
SEM Taramalı elektron mikroskobu<br />
EDS Enerji dağılımlı X ışını spektrometresi<br />
PDB Pee Dee Belemnite standartı<br />
SMOW Standart okyanus suyu ortalaması<br />
NTE Nadir toprak elementler<br />
EPR Doğu Pasifik yükselimi<br />
MAR Orta Atlantik sırtı yatakları<br />
r Korelasyon katsayısı<br />
ppm Milyonda bir<br />
ppb Milyarda bir<br />
o<br />
C Santigrat<br />
% ağ. Yüzde ağırlık<br />
mL Mililitre (10 -3 )<br />
xiv
ŞEKİLLER DİZİNİ<br />
Şekil 1.1. Isparta ve Burdur bölgelerinde bulunan manganez ve<br />
demir-manganez zuhurlarının yer bulduru haritası………….…...…..<br />
Şekil 4.1. İnceleme alanına ait bölgesel jeoloji haritası………………………….<br />
Şekil 4.2. İmrezi kireçtaşlarının arazideki görünümü …………………………...<br />
Şekil 4.3. Ispartaçay formasyonuna ait radyolarit ve çört ardalanması …………<br />
Şekil 4.4. Ispartaçay formasyonuna ait plaketli kireçtaşları…………………..…<br />
Şekil 4.5. İmrezi bölgesinin genelleştirilmiş stratigrafik sütun kesiti……...……<br />
Şekil 4.6. Havutlu bölgesinin tektono-stratigrafik sütun kesiti………………….<br />
Şekil 4.7. Bağıllı bölgesinin tektono-stratigrafik sütun kesiti……………...……<br />
Şekil 4.8. Kestel bölgesinin tektono-stratigrafik sütun kesiti……………………<br />
Şekil 4.9. İncirdere ve Çebiş bölgesinin tektono-stratigrafik sütun kesiti……….<br />
Şekil 4.10. Ambarcık bölgesinin tektono-stratigrafik sütun kesiti………………<br />
Şekil 4.11. Bağıllı manganez zuhuru 1’in genel görünümü…………………..…<br />
Şekil 4.12. Bağıllı manganez zuhuru 1’de gözlenen manganez cevherleşmesi…<br />
Şekil 4.13. Radyolaritler içerisinde gözlenen manganez cevherleşmesi ……..…<br />
Şekil 4.14. Bağıllı manganez zuhuru 2’nin genel görünümü……………………<br />
Şekil 4.15. Havutlu manganez zuhuru 1’in genel görünümü……………………<br />
Şekil 4.16. Havutlu manganez zuhuru 2’nin genel görünümü ..………………...<br />
Şekil 4.17. Radyolarit içerisinde ışınsal olarak gelişen manganez cevherleşmesi<br />
Şekil 4.18. İmrezi manganez zuhurunun genel görünümü………………………<br />
Şekil 4.19. Radyolarit içerisinde gelişen manganez cevherleşmesi …………….<br />
Şekil 4.20. Kestel demir-manganez zuhurunun genel görünümü………………..<br />
Şekil 4.21. Kestel demir-manganez zuhurunda açılan galerinin genel görünümü<br />
Şekil 4.22.Kestel demir manganez zuhurunda gözlenen ağsal limonit ve<br />
manganez cevherleşmesi…………………………………………..<br />
Şekil 4.23. İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunun genel görünümü….<br />
Şekil 4.24. İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunda gözlenen manganez<br />
cevherleşmesi ……………..…………………………………………<br />
Şekil 4.25. İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunun genel görünümü….<br />
Şekil 4.26. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunun genel görünümü.<br />
Şekil 4.27. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunun genel görünümü.<br />
xv<br />
3<br />
26<br />
28<br />
33<br />
33<br />
34<br />
39<br />
41<br />
47<br />
48<br />
51<br />
63<br />
64<br />
64<br />
65<br />
66<br />
67<br />
67<br />
68<br />
69<br />
70<br />
71<br />
71<br />
72<br />
73<br />
73<br />
74<br />
75
Şekil 4.28. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunda açılan galerilerin<br />
görünümü…………………………………………………………….<br />
Şekil 4.29. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunda gözlenen demir-<br />
75<br />
manganez cevherleşmesi……………………………………………. 76<br />
Şekil 4.30. Çebiş demir-manganez zuhurunun genel görünümü……………..…<br />
Şekil 4.31. Çebiş demir-manganez zuhurunda gözlenen ağsal manganez ve<br />
77<br />
demir cevherleşmesi………………………………………….…...… 77<br />
Şekil 4.32. Kestel manganez zuhurunda gözlenen manganez cevherleşmesi…... 78<br />
Şekil 4.33. Ambarcık manganez zuhurunun genel görünümü………….……… 79<br />
Şekil 4.34. Radyolarit içerisinde ağsal yapıda gelişmiş manganez cevherleşmesi 80<br />
Şekil 4.35. Radyolarit içerisinde ağsal yapıda gelişmiş manganez cevherleşmesi 80<br />
Şekil 4.36. Radyolarit içerisinde gelişen manganez cevherleşmesi …….………<br />
Şekil 4.37. Ambarcık manganez zuhurunda açılan yarmalar ve genel<br />
81<br />
görünümleri………………………………………………………….. 81<br />
Şekil 4.38. Binkılıç manganez yatağının stratigrafik konumu………………..… 84<br />
Şekil 4.39. Ulukent manganez yatağının stratigrafik konumu…………..………<br />
Şekil 4.40. Tektonik etkiler sonucu kırık ve çatlaklar boyunca gelişen<br />
87<br />
manganez cevherleşmesi…………………………………………..<br />
Şekil 4.41. Tektonik etkiler sonucu kırık ve çatlaklar boyunca gelişen<br />
88<br />
manganez cevherleşmesi………………………………………….. 89<br />
Şekil 4.42. Karbonat içerisinde ağsal şekilde gelişen manganez cevherleşmesi.. 89<br />
Şekil 4.43. Karbonat içinde gelişen ve birbirini kesen manganez cevherleşmesi. 90<br />
Şekil 4.44. Karbonat içerisinde gelişen manganez cevherleşmesi……………… 90<br />
Şekil 4.45. Çatlaklar boyunca gelişen manganez cevherleşmesi……………….. 91<br />
Şekil 4.46. İğnemsi-prizmatik pirolusit kristallerinin parlak kesitteki görünümü 93<br />
Şekil 4.47. Kolloform şekilli psilomelan mineralinin parlak kesitteki görünümü<br />
Şekil 4.48. Stockverk yapı şeklinde gelişen pirolusit mineralinin parlak<br />
93<br />
kesitteki görünümü………………………………………………......<br />
Şekil 4.49. Damar şeklinde gelişen pirolusit mineralinin parlak kesitteki<br />
94<br />
görünümü…………………………………………………………….<br />
Şekil 4.50. Kuvars gangı içerisinde gelişen pirolusit damarının parlak kesitteki<br />
94<br />
görünümü……………………………………………………….......................... 95<br />
xvi
Şekil 4.51. Kuvars gangı içerisinde gelişen pirolusit damarının parlak kesitteki<br />
görünümü………………………………………………………..........................<br />
Şekil 4.52. Barit gangı içerisinde gelişen pirolusit damarcıklarının parlak<br />
95<br />
kesitteki görünümü………………………………………………….. 96<br />
Şekil 4.53. Barit gangı içerisinde gelişen pirolusit damarcıklarının parlak<br />
kesitteki görünümü…………………………….…..………………...<br />
Şekil 4.54. Kuvars gangı içerisinde gözlenen hollandit ve pirolusit<br />
96<br />
minerallerinin parlak kesitteki görünümü………..…….…………….<br />
Şekil 4.55. İç içe gelişen hematit, kriptomelan ve pirolusit minerallerinin parlak<br />
97<br />
kesitteki görünümü……………………………………...…………...<br />
Şekil 4.56. Kuvars gangı içerisinde beraber gelişen pirolusit ve hematit<br />
98<br />
minerallerinin parlak kesitteki görünümü …………...………………<br />
Şekil 4.57. Kuvars gangı içerisinde piritten bozuşmuş hematit mineralinin<br />
100<br />
parlak kesitteki görünümü……………...…………………………… 100<br />
Şekil 4.58. Götit ve pirolusit minerallerinin parlak kesitteki görünümü….…….. 101<br />
Şekil 4.59. Bağıllı manganez zuhurunun X-Ray difraktometre çekimleri……… 106<br />
Şekil 4.60. Kestel demir-manganez zuhurunun X-Ray difraktometre çekimleri.. 106<br />
Şekil 4.61. İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunun X-Ray<br />
difraktometre çekimleri……………………………………………... 107<br />
Şekil 4.62. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunun XRD çekimleri... 107<br />
Şekil 4.63. Ulukent manganez yatağının X-Ray difraktometre çekimleri………. 108<br />
Şekil 4.64. Yakobsit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi…. 109<br />
Şekil 4.65. Magnetit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi…. 110<br />
Şekil 4.66. Götit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi……… 111<br />
Şekil 4.67. Todorokit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi…<br />
Şekil 4.68. Mangan oksit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta<br />
111<br />
analizi………………………………………………………………..<br />
Şekil 4.69. Mangan oksit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta<br />
112<br />
analizi………………………………………………………………...<br />
Şekil 4.70. Ca, Mg manganez damarcığının SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta<br />
112<br />
analizi……………………………………………………………..…. 113<br />
Şekil 4.71. Romaneşit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi... 114<br />
xvii
Şekil 4.72. Barit damarcığı ve özşekilli barit kapanımlarının SEM-BSE<br />
görüntüsü ve EDS nokta analizi……………………….……………. 115<br />
Şekil 4.73. Pirolusit mineralinin ve bariti kesen pirolusit damarının SEM-BSE<br />
görüntüsü ve EDS nokta analizi……………………………...……... 115<br />
Şekil 4.74. Hematit içerisinde kalsit ve pirolusit minerallerinin SEM-BSE<br />
görüntüsü……………………………………………………………. 116<br />
Şekil 4.75. Kırık hatlarında gelişen manganez cevherleşmesinin SEM-BSE<br />
görüntüsü……………………………………...…………………….. 116<br />
Şekil 4.76. Breşik yapıda gözlenen mangan oksit cevherleşmesinin SEM-BSE<br />
görüntüsü ve EDS nokta analizi………………...…………………... 117<br />
Şekil 4.77. Kuvars gangı içerisinde gelişen manganez cevherleşmesinin SEM-<br />
BSE görüntüsü…………………………………...………………….. 118<br />
Şekil 7.78. Mangan oksit cevherleşmesinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta<br />
analizi………………………………………………………………... 119<br />
Şekil 4.79. Kalsit içerisinde gelişen ağsal demir oksit cevherleşmesinin SEM-<br />
BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi…………………….………... 120<br />
Şekil 4.80. Mangan oksit dokularının SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta<br />
analizi………………………………………………………………... 121<br />
Şekil 4.81. Mangan karbonat içinde gözlenen barit mineralinin SEM-BSE<br />
görüntüsü ve EDS nokta analizi ……………..……………………... 122<br />
Şekil 4.82.Mangan karbonat içinde demir oksit oluşumlarının SEM-BSE<br />
görüntüsü ve EDS nokta analizi………………...…………………... 122<br />
Şekil 4.83. Mangan oksit ve mangan silikat dokularının SEM-BSE görüntüsü<br />
ve EDS nokta analizi…………………………..……………………. 123<br />
Şekil 4.84. Mangan karbonat damarcığı içinde Mn, Si, demir oksitin SEM-BSE<br />
görüntüsü ve EDS nokta analizi………………………...…………... 123<br />
Şekil 4.85. Mangan silikat içinde mangan karbonat damarcıklarının SEM-BSE<br />
görüntüsü ve EDS nokta analizi……………………...……………... 124<br />
Şekil 4.86. Bağıllı manganez zuhurunun kimyasal bileşiminde yer alan<br />
elementler arası ilişkiler…………………………….………………. 141<br />
Şekil 4.87. Havutlu manganez zuhurunun kimyasal bileşiminde yer alan<br />
elementler arası ilişkiler…………………………………………….. 143<br />
xviii
Şekil 4.88. Kestel demir-manganez zuhurunun kimyasal bileşiminde yer alan<br />
elementler arası ilişkiler…………………………………………....... 146<br />
Şekil 4.89. İncirdere Üçgözler demir- manganez zuhurunun kimyasal<br />
bileşiminde yer alan elementler arası ilişkiler……………….……… 148<br />
Şekil 4.90. İncirdere Soğanlıdere demir- manganez zuhurunun kimyasal<br />
bileşiminde yer alan elementler arası ilişkiler………………………. 150<br />
Şekil 4.91. Çebiş demir-manganez zuhurunun kimyasal bileşiminde yer alan<br />
elementler arası ilişkiler……………………………………………... 152<br />
Şekil 4.92. Ambarcık manganez zuhurunun kimyasal bileşiminde yer alan<br />
elementler arası ilişkiler…………………………..…………………. 154<br />
Şekil 4.93. Binkılıç manganez yatağının kimyasal bileşiminde yer alan<br />
elementler arası ilişkiler………………………..……………………. 156<br />
Şekil 4.94. Ulukent manganez yatağının kimyasal bileşiminde yer alan<br />
elementler arası ilişkiler………………………..……………………. 158<br />
Şekil 4.95. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının nadir toprak elementlerinin<br />
karşılaştırılması……………………………………………………… 169<br />
Şekil 4.96. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının nadir<br />
toprak elementlerinin karşılaştırılması…………..………………….. 170<br />
Şekil 4.97. Binkılıç manganez yatağının nadir toprak elementlerinin<br />
karşılaştırılması……………………………………………………… 171<br />
Şekil 4.98. Ulukent manganez yatağının nadir toprak elementlerinin<br />
karşılaştırılması……………………………………………………… 171<br />
Şekil 4.99. Kurşun tektonik modeli ile hesaplanan dört havzanın izotopik<br />
gelişimini gösteren Pb-Pb izokron diyagramı (Isparta bölgesi<br />
manganez zuhurları)............................................................................ 177<br />
Şekil 4.100. Kurşun tektonik modeli ile hesaplanan dört havzanın izotopik<br />
gelişimini gösteren Pb-Pb izokron diyagramı (Burdur bölgesi<br />
manganez ve demir-manganez zuhurları)……………..……………. 178<br />
Şekil 4.101. Kurşun tektonik modeli ile hesaplanan dört havzanın izotopik<br />
gelişimini gösteren Pb-Pb izokron diyagramı (Binkılıç manganez<br />
yatağı)……………………………………………………………….. 180<br />
xix
Şekil 4.102. Kurşun tektonik modeli ile hesaplanan dört havzanın izotopik<br />
gelişimini gösteren Pb-Pb izokron diyagramı (Ulukent manganez<br />
yatağı)……………………………………………………………….<br />
Şekil 4.103. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Fe-Mn-(Co+Cu+Ni)x10<br />
180<br />
diyagramı…………………………………………………………….<br />
Şekil 4.104. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Fe-Mn-<br />
188<br />
(Co+Cu+Ni)x10 diyagramı………………………………………….. 188<br />
Şekil 4.105. Binkılıç manganez yatağının Fe-Mn-(Co+Cu+Ni)x10 diyagramı… 189<br />
Şekil 4.106 Ulukent manganez yatağının Fe-Mn-(Co+Cu+Ni)x10 diyagramı… 189<br />
Şekil 4.107. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Si-Al diyagramları………..<br />
Şekil 4.108. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Si-Al<br />
190<br />
diyagramları……………………………………………………….… 191<br />
Şekil 4.109. Binkılıç manganez yatağının Si-Al diyagramları…………….......... 192<br />
Şekil 4.110. Ulukent manganez yatağının Si-Al diyagramları……………….…. 192<br />
Şekil 4.111. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Na-Mg diyagramları………<br />
Şekil 4.112. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Na-Mg<br />
193<br />
diyagramları ……………………………………………………...…. 194<br />
Şekil 4.113. Binkılıç manganez yatağının Na-Mg diyagramları…………...…… 195<br />
Şekil 4.114. Ulukent manganez yatağının Na-Mg diyagramları………...………<br />
Şekil 4.115. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Fe/Ti-Al/ (Al+Fe+Mn)<br />
195<br />
diyagramı………………………………………………………….<br />
Şekil 4.116. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Fe/Ti-<br />
196<br />
Al/ (Al+Fe+Mn) diyagramı………………………………………… 197<br />
Şekil 4.117. Binkılıç manganez yatağının Fe/Ti-Al/ (Al+Fe+Mn) diyagramı…. 198<br />
Şekil 4.118. Ulukent manganez yatağının Fe/Ti-Al/ (Al+Fe+Mn) diyagramı…. 198<br />
Şekil 4.119. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Zn-Ni-Co diyagramı……...<br />
Şekil 4.120. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Zn-Ni-<br />
199<br />
Co diyagramı………………………………………………………... 200<br />
Şekil 4.121. Binkılıç manganez yatağının Zn-Ni-Co diyagramı………………... 201<br />
Şekil 4.122. Ulukent manganez yatağının Zn-Ni-Co diyagramı………………...<br />
Şekil 4.123. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Co-Ni / As-Cu-Mo-Pb-V-<br />
201<br />
Zn diyagramı………………………………………………………… 202<br />
xx
Şekil 4.124. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Co-Ni /<br />
As-Cu-Mo-Pb-V-Zn diyagramı……………………………………..<br />
Şekil 4.125. Binkılıç manganez yatağının Co-Ni / As-Cu-Mo-Pb-V-Zn<br />
203<br />
diyagramı…………………………………………………………….<br />
Şekil 4.126. Ulukent manganez yatağının Co-Ni / As-Cu-Mo-Pb-V-Zn<br />
203<br />
diyagramı……………………………………………………………. 204<br />
Şekil 4.127. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının U/Th diyagramı……...……<br />
Şekil 4.128. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının U/Th<br />
205<br />
diyagramı……………………………………...………………..…. 206<br />
Şekil 4.129. Binkılıç manganez yatağının U/Th diyagramı……………..……… 206<br />
Şekil 4.130. Ulukent manganez yatağının U/Th diyagramı…………………….. 207<br />
xxi
ÇİZELGELER DİZİNİ<br />
Çizelge 4.1. Önemli manganez mineralleri………………………………...……<br />
Çizelge 4.2. Türkiye’deki farklı kökenli manganez yataklarının karşılaştırılması<br />
Çizelge 4.3. Türkiye manganez ithalatı …………………….…………..………<br />
Çizelge 4.4. Türkiye manganez ihracatı……………………………………...…<br />
Çizelge 4.5. Türkiye manganez cevheri rezervleri ve Isparta ve Burdur<br />
bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının<br />
karşılaştırılması…………………………………….......…………..<br />
Çizelge 4.6. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının mineral parajenezi………...<br />
Çizelge 4.7. Burdur bölgesi manganez zuhurlarının mineral parajenezi………..<br />
Çizelge 4.8. Burdur bölgesi demir-manganez zuhurlarının mineral parajenezi…<br />
Çizelge 4.9. Ulukent manganez yatağının mineral parajenezi…………………..<br />
Çizelge 4.10. Binkılıç manganez yatağının mineral parajenezi…………………<br />
Çizelge 4.11. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının jeokimyasal özellikleri…..<br />
Çizelge 4.12.Burdur bölgesi demir-manganez zuhurlarının jeokimyasal<br />
özellikleri…………………………………………………………..<br />
Çizelge 4.13. Burdur bölgesi manganez zuhurlarının jeokimyasal özellikleri….<br />
Çizelge 4.14. Binkılıç manganez yatağının jeokimyasal özellikleri ……………<br />
Çizelge 4.15. Ulukent manganez yatağının jeokimyasal özellikleri…………….<br />
Çizelge 4.16. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Fe/Mn oranları…………..<br />
Çizelge 4.17. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının<br />
Fe/Mn oranları………………………………………………..........<br />
Çizelge 4.18. Binkılıç manganez yatağının Fe/Mn oranları……………………..<br />
Çizelge 4.19. Ulukent manganez yatağının Fe/Mn oranları…………………….<br />
Çizelge 4.20. Bağıllı manganez zuhurundaki korelasyon ilişkileri……………..<br />
Çizelge 4.21. Havutlu manganez zuhurunun korelasyon ilişkileri………………<br />
Çizelge 4.22. İmrezi manganez zuhurunun korelasyon ilişkileri………………..<br />
Çizelge 4.23. Kestel demir-manganez zuhurunun korelasyon ilişkileri…………<br />
Çizelge 4.24. İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunun korelasyon<br />
ilişkileri …………………………………………………………....<br />
Çizelge 4.25. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunun korelasyon<br />
ilişkileri…………………………………………………………….<br />
xxii<br />
55<br />
57<br />
58<br />
58<br />
59<br />
89<br />
89<br />
90<br />
91<br />
91<br />
125<br />
126<br />
130<br />
131<br />
132<br />
136<br />
137<br />
138<br />
138<br />
140<br />
142<br />
144<br />
145<br />
147<br />
149
Çizelge 4.26. Çebiş demir-manganez zuhurunun korelasyon ilişkileri……….… 151<br />
Çizelge 4.27. Ambarcık manganez zuhurunun korelasyon ilişkileri……….…… 153<br />
Çizelge 4.28. Binkılıç manganez yatağının korelasyon ilişkileri……………..… 155<br />
Çizelge 4.29. Ulukent manganez yatağının korelasyon ilişkileri……………..… 157<br />
Çizelge 4.30. Bazı önemli manganez yatakları ile Isparta ve Burdur bölgesi<br />
manganez ve demir-manganez zuhurlarının ortalama kimyasal<br />
bileşimleri ile karşılaştırılmaları………………………………….. 165<br />
Çizelge 4.31. İnceleme alanından derlenen manganez cevherlerinin karbon ve<br />
oksijen izotop bileşimleri (binde olarak)……………………...… 173<br />
Çizelge 4.32. İnceleme alanında bulunan manganez ve demir manganez<br />
zuhurlarının Pb izotop bileşimleri…………………………….… 176<br />
Çizelge 4.33. Farklı kökenli yataklarda önemli manganez minerallerinin<br />
dağılımı…………………………………………………………. 184<br />
Çizelge 4.34. Manganez oksid yataklarında tanımsal nitelikli jeokimyasal<br />
veriler……………………………………………………………. 186<br />
Çizelge 5.1. Çalışma kapsamında incelenen manganez ve demir-manganez<br />
cevherleşmelerinin belirgin özellikleri………………………….. 216<br />
xxiii
1. GİRİŞ<br />
1.1. Konu<br />
Bu çalışma, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji<br />
Mühendisliği Anabilim dalında Doktora Tezi olarak hazırlanmıştır. Tez “Isparta ve<br />
Burdur Yöresi Manganez Cevherleşmeleri ile Türkiye’nin Farklı Kökenli Bazı<br />
Önemli Manganez Yataklarının Jeolojik, Mineralojik ve Jeokimyasal Özellikleri<br />
ile Oluşumlarının Karşılaştırılması” ile ilgilidir. Bölgede bulunan kaya birimlerinin<br />
litolojik özellikleri, birbirleriyle olan ilişkileri ve yöredeki bu incelemenin ana<br />
konusunu oluşturan manganez ve demir-manganez cevherleşmelerinin<br />
mineralojisinin ve jeokimyasının kapsamlı bir şekilde ortaya konması açısından<br />
önem kazanmaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda hazırlanan tez altı ana bölümden<br />
oluşmaktadır. Birinci bölüm olan “Giriş” kısmında çalışılan saha tanıtılmış,<br />
çalışmanın amacına değinilmiştir. İkinci bölümde “Kaynak Bilgisi” başlığı altında<br />
inceleme alanının bulunduğu bölgede daha önceden yapılmış jeolojik çalışmalara ait<br />
bilgiler derlenmiş ve demir-manganez cevherleşmeleri ile ilgili olarak literatür<br />
taraması yapılarak ayrıntılı olarak verilmiştir. Üçüncü bölümde “Materyal ve Metot”<br />
kısmında çalışma kapsamında kullanılan çeşitli analiz metotları hakkında ayrıntılı<br />
bilgiler verilmiştir. Dördüncü bölüm olan “Araştırma Bulguları” kısmında çalışma<br />
alanının bölgesel jeolojisi, stratigrafisi, yapısal jeolojisi, tezin ana temasını oluşturan<br />
manganez ve demir-manganez cevherleşmesi ile ilgili genel bilgiler ayrıntılı olarak<br />
anlatılmıştır. “Sonuçlar” bölümünde ise elde edilen sonuçlar sunulmuştur.<br />
1.2. Amaç<br />
İnceleme alanında bu çalışma kapsamında; Isparta ilinde 3 adet, Burdur ilinde ise 6<br />
adet olmak üzere incelenecek toplam 9 adet manganez ve demir-manganez zuhuru<br />
tespit edilmiştir (Şekil 1.1). Bu çalışmada, Isparta (Eğirdir-Aksu) ve Burdur<br />
bölgesinde bulunan manganez ve demir-manganez zuhurlarının jeolojisi,<br />
mineralojik–petrografik, major oksit-iz element ve nadir toprak element içerikleri<br />
araştırılmıştır. Isparta, Burdur ve Türkiye’nin en önemli iki farklı kökenli manganez<br />
1
yatağı olan Ulukent (Denizli) ve Binkılıç (Çatalca-İstanbul)’da yer alan manganez<br />
lokasyonlarından alınan cevher ve yan kayaç örnekleri üzerinde δ 18 O, δ 13 C ve Pb<br />
izotop ölçümleri yapılarak cevherleşmelerin kökeni yorumlanmıştır. Ayrıca bu<br />
çalışmada,<br />
S.D.Ü., Uzaktan Algılama Merkezi’ndeki uydu görüntüleri ile bölgenin<br />
tektoniğinin ortaya çıkarılması ve tektonizma ile cevherleşmeler arasında bir ilişki<br />
olup olmadığının ortaya çıkarılması,<br />
Isparta ve Burdur sahalarındaki manganez ve demir-manganez cevherleşmelerini<br />
kapsayan bölgenin jeolojik haritasının yapılması, diğer iki sahanın literatürde mevcut<br />
olan jeolojik haritalarının revize edilmesi,<br />
Bu çalışmadaki manganez ve demir-manganez zuhurlarından ve yan kayaçlarından<br />
detaylı örnek alınarak hem yan kayacın hem de manganez örneklerinin, ince ve<br />
parlak kesitler yapılarak dokularının ve mineralojik özelliklerinin ortaya konması,<br />
Bu araştırmadaki manganez ve demir-manganez cevherleşmelerinin yan kayaçlarla<br />
ilişkisinin ortaya çıkarılması,<br />
Bu çalışmadaki manganez ve demir-manganez zuhurlarından ve yan kayaçlarından<br />
alınan örneklerin major oksit, iz element ve nadir toprak element analizleri ile δ 18 O,<br />
δ 13 C ve Pb izotop analizlerinin yapılarak element içeriğinin belirlenmesiyle<br />
cevherleşmenin kökeninin aydınlatılması,<br />
Tüm sahalardan elde edilen verilerin değerlendirilmesi ve birbirleriyle<br />
karşılaştırılması amaçlanmıştır.<br />
1.3. Coğrafya<br />
1.3.1. Çalışma alanının yeri<br />
Çalışma alanı; 1/25.000 ölçekli Isparta M25-b3 paftasında Havutlu köyünün<br />
batısında 20 km 2 ; Isparta M25-c2-Isparta M26-d1 paftalarında Bağıllı köyünün<br />
güneybatısında bulunan Aksak mahallesi ve çevresinde 16 km 2 ; Isparta M25-d2<br />
paftasında İmrezi köyünün güneybatısında 20 km 2 ; Isparta N24-b2 paftasında Çebiş<br />
2
köyünün güneydoğusunda 31 km 2 ; Yazıpınar köyü ve çevresinde 20 km 2 ; Denizli<br />
N23-d3 paftasında Ambarcık köyünün güneyinde 20 km 2 lik bir alanı kapsamaktadır.<br />
Şekil 1.1. Isparta ve Burdur bölgelerinde bulunan manganez ve demir-manganez<br />
zuhurlarının yer bulduru haritası (1. Havutlu Mn zuhuru, 2. Bağıllı Mn zuhuru, 3.<br />
İmrezi Mn zuhuru, 4. İncirdere-Soğanlıdere Fe-Mn zuhuru, 5. İncirdere-Üçgözler<br />
Fe-Mn zuhuru, 6. Çebiş Fe-Mn zuhuru, 7. Kestel Fe-Mn zuhuru,<br />
8. Kestel Mn zuhuru, 9. Ambarcık Mn zuhuru)<br />
1.3.2. Morfoloji<br />
Genel olarak topoğrafya çok engebeli olup, sarp dağlar bölgeye hakimdir. Düzlük<br />
alanları ise ovalar oluşturmaktadır. Havutlu bölgesindeki en önemli yükseltiler<br />
Çamyurt Tepe (1523 m), Alıçtaşı Tepe (1494 m), Sarıkeçili Tepe (1480 m.), Kazancı<br />
Tepe (1453 m), Dümensiz Tepe (1429 m), Küçükdümensiz Tepe (1281 m); Bağıllı<br />
3
ölgesindeki en önemli yükseltiler Alihoca Gediği Tepe (1743 m), Kocataş Tepe<br />
(1672 m) ve Eğrik Tepe (1596 m); İmrezi bölgesindeki en önemli yükseltiler;<br />
Burçaklı Tepe (1241 m), Karagöz Tepe (1207 m), Kocataş Tepe (1064 m) ve<br />
Akbelen Tepe (1000 m); Kestel (Yazıpınar) bölgesindeki önemli yükseltiler; Arılı<br />
Tepe (1358 m), Kurtlubey Tepe (1322 m); Çebiş ve İncirdere bölgesindeki en önemli<br />
yükseltiler Elikçukuru Tepe (1281 m), Koca Tepe (1252 m), Kocayatak Tepe<br />
(1168 m), Söbüce Tepe (1151 m), Gulaklıtağı Tepe (1131 m), Sivri Tepe (1053 m),<br />
Belikdağ Tepe (1002 m); Ambarcık bölgesindeki en önemli yükseltiler ise<br />
Osmanbölüğü Tepe (1535 m), Büyükkılıç Tepe (1498 m), Yelibelen Tepe (1488 m),<br />
Örenpınar Tepe (1456 m), Ömerağa Tepe (1446 m) ve Karasivri Tepe (1405 m)’dir.<br />
1.3.3. İklim ve bitki örtüsü<br />
Bölgede Akdeniz iklimi görülmekte olup, yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı<br />
geçer. Yağışlar kış ve ilkbahar mevsimlerinde görülür.<br />
Bölgede dağlık alanların yüksek yerleri; çam ormanı, alçak yerleri ise Akdeniz<br />
iklimine özgü makilerle kaplıdır. Dağlar arasında kalan arazi ve ovalarda tarım<br />
yapılmakta olup yörede başlıca geçim kaynakları; ziraat, meyvacılık ve<br />
hayvancılık’tır. Küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık küçük boyutlarda yapılmaktadır.<br />
Tarım ürünleri olarak; buğday, arpa ve nohut gibi ürünler elde edilir.<br />
1.3.4. Akarsular ve Yeraltısuyu<br />
Kestel (Yazıpınar) bölgesinde yer alan Kestel Gölü Toprak Su Bölge Müdürlüğü’nün<br />
çalışmaları ile Ala Tepe’nin kuzeydoğu eteğinde temizlenen bir düdenle<br />
kurutulmuştur. Kestel Dağı’nın eteklerinde ve vadilerde bulunan su kaynakları<br />
derelere sürekli su verirler.<br />
Çalışma alanında yağışlı mevsimlerde su taşıyan en önemli dere, Kavaklı deredir.<br />
4
1.3.5. Yerleşim merkezlerine ulaşım<br />
Çalışma alanı; Isparta ili Eğirdir ilçesinin güneydoğusunda bulunan Havutlu köyünün<br />
batısında, Bağıllı köyünün güneybatısında bulunan Aksak mahallesi ve çevresinde,<br />
Isparta ilinin güneybatısında bulunan İmrezi köyünün güneybatısında; Burdur ilinin<br />
güneybatısında bulunan Çebiş ve İncirdere köyleri arasında, Kestel (Yazıpınar) köyü<br />
ve çevresinde ve Burdur ilinin güneydoğusunda bulunan Ambarcık köyünün<br />
güneyinde bulunur.<br />
Havutlu manganez zuhuruna ulaşım; Havutlu köyünden yaklaşık 2 km’lik stabilize<br />
bir yolla, Bağıllı manganez zuhuruna ulaşım; Bağıllı Köyünden yaklaşık 8 km’lik<br />
stabilize bir yolla, İmrezi manganez zuhuruna ulaşım; Isparta-Antalya yolu üzerinde<br />
bulunan İmrezi Köyü yolundan, Kestel manganez ve demir manganez zuhuruna<br />
ulaşım; Burdur Bucak ilçesine bağlı Kestel (Yazıpınar) Köyü üzerinden yaklaşık<br />
7 km’lik bir orman yoluyla, İncirdere Soğanlıdere demir-manganez ve Üçgözler<br />
demir-manganez zuhurlarına ulaşım; Burdur Bucak ilçesine bağlı İncirdere Köyü<br />
üzerinden yaklaşık 2 km’lik stabilize bir yolla, Çebiş manganez zuhuruna ulaşım;<br />
Burdur iline bağlı Çebiş Köyü üzerinden yaklaşık 5 km’lik orman yoluyla ve<br />
Ambarcık manganez zuhuruna ulaşım ise, Burdur ili Çavdır ilçesine bağlı Ambarcık<br />
Köyünden yaklaşık 7 km’lik stabilize bir yolla sağlanmaktadır.<br />
5
2. KAYNAK BİLGİSİ<br />
İnceleme alanı ve çevresinde gerek jeolojik, gerekse maden yatakları açısından<br />
önceki yıllarda yapılmış değişik amaçlarla çalışmalar mevcuttur. Bu araştırmalar<br />
bölgelere göre ayrılmış ve aşağıda sunulmuştur:<br />
2.1. Isparta ve Burdur Bölgesinde Yapılan Çalışmalar<br />
Biçen (1975a) hazırladığı Burdur yöresi Fe-Mn oluşukları ile ilgili prospeksiyon<br />
raporunda çalışılan sahada bulunan demir ve manganez oluşumlarının iki şekilde<br />
oluştuğunu belirtmiştir. Araştırmacıya göre birinci tip oluşum; Mesozoyik<br />
komprehensif seriye dahil kristalize kalkerler içindeki kırıklarda ve hidrotermalmetasomatik<br />
niteliktedir (İncirdere, Çebiş, Akpınarkale Tepe ve Çamoluk manganez<br />
zuhurları). İkinci tip oluşum ise ofiyolitik volkanizmaya bağlıdır. Cevherleşme<br />
volkanik sedimanter olup, Mesozoyik jeosenklinal oluşumunun son safhasında,<br />
orojenik safha başlangıcındaki denizaltı volkanizmasıyla ilgilidir (Kocaaliler,<br />
Ambarcık ve Büğdüz manganez zuhurları).<br />
Biçen (1975b), Burdur ili Bucak ilçesine bağlı Yazıpınar Köyü yakınında bulunan<br />
demir-manganez maden zuhurlarını incelemiştir. Araştırmacı yaptığı çalışmada<br />
cevherleşmenin hidrotermal-metasomatik tipte olduğunu belirtmiştir. Ayrıca<br />
Akpınarkale Tepe zuhurlarında prospeksiyon çalışmaları yapmıştır.<br />
Dumont (1976), Isparta kıvrımının orta kısmı ile Batı Torosların allokton ve<br />
paraotokton ünitelerindeki mevcut yapısal farklılıkları, Üst Kretase’de kuzeybatı<br />
kısmındaki otokton ile Beyşehir, Hoyran, Hadim naplarının üniteleri birinci sahaya<br />
oranla daha içte tek bir nap sütun haline gelmiş olmasının ve bunların doğu-batı<br />
doğrultusunda aralanmış olmalarını belirtmiştir.<br />
Özgül (1976), Torosların genelinde yaptığı çalışmada bir çok birlik ayırt etmiştir.<br />
Bunlardan Batı Toroslar’da Bolkardağı ve Geyikdağı birlikleri şelf türü karbonat ve<br />
kırıntılı kayaları kapsarlar. Bozkır ve Antalya birlikleri ise şelf türü kaya ve blokların<br />
6
yanında, daha çok derin deniz çökellerini, bazik denizaltı volkanitlerini ve ofiyolitleri<br />
kapsarlar. Beydağlarını oluşturan Üst Kretase karbonatları Geyikdağı birliğinin aynı<br />
yaştaki birimleriyle yakın benzerlik göstermektedirler. Bölgede Antalya birliğine ait<br />
kaya birimleri Geyikdağı birliğinin Miyosen kırıntıları üzerindedirler. Yazar Batı<br />
Toroslardaki Bolkardağı ve Geyikdağı birliklerini diğerlerine göre otokton, Bozkır<br />
ve Antalya birliklerini ise Geyikdağı birliği üzerinde allokton konumlu olarak<br />
belirtmiştir.<br />
Poisson (1977), Batı Torosların jeolojisiyle ilgili yaptığı çalışmada bölgede üç ana<br />
yapı ayırt etmiş ve bunları; Triyas-Pliyosen aralığındaki kayaları kapsayan<br />
Beydağları Otoktonu, Maastrihtiyen-Doniyen’de yerleşmiş Antalya Napları ve<br />
Langiyen’de yerleşmiş Lisiyen Napları olarak tespit etmiştir. Antalya Naplarını<br />
alttan üste doğru; Peridotit Napları, Kocadağ Masifi, Kargı, Ispartaçay ve Çataltepe<br />
Ünitesi olarak ayırt eden araştırmacı Likya (Lisiyen) Naplarını ise alttan üste doğru;<br />
Lütesiyen-Oligosen yaşlı Yavuz Ünitesi, Triyas yaşlı Domuzdağ Ünitesi, Üst Triyas-<br />
Üst Kretase yaşlı Gülbahar Ünitesi ve Alt Liyas-Üst Kretase yaşlı Gümüşlü Ünitesi<br />
olarak ayırtlamıştır. Lisiyen Naplarını Ağlasun-Burdur civarında dört formasyona<br />
ayıran araştırmacı, bunları alttan üste doğru; Triyas yaşlı Tokattepe kalkerler,<br />
Maastrihtiyen yaşlı Karcılar olistostromu, Kretase yaşlı Marmara kalkerleri ve Alt-<br />
Orta Eosen yaşlı Taşkapı formasyonu olarak tespit etmiştir.<br />
Başarı (1980) “Burdur yöresinin manganez oluşumları ve Bucak (Akpınarkale Tepe)<br />
Mn zuhuru Jeoloji Raporu”nda Akpınarkale Tepe manganez cevherleşmesinin<br />
ekonomikliği ile Burdur il sınırları içinde kalan tüm manganez zuhurlarının<br />
incelenmesini amaçlamıştır. Çalışmanın sonucunda yaptığı 1/2 000 ve 1/500 ölçekli<br />
detay jeolojik çalışmalar sonucunda Akpınarkale Tepe’de ekonomik bir cevherleşme<br />
görülmediğini ve görünür+muhtemel 660 ton % 45.70 (Fe+Mn) tenörlü, muhtemel<br />
410-420 ton % 45.70 (Fe+Mn) tenörlü cevher rezervi olduğunu belirtmiştir. Ayrıca<br />
cevherleşmenin Üst Kretase ofiyolitleri ile ilgili olarak oluştuğu ve daha sonra nap<br />
oluşumuyla birlikte bulundukları yerden taşınarak yan kayacı olan kireçtaşlarının<br />
kırıklarına yerleştiği kanısında olduğunu belirtmiştir.<br />
7
Erakman vd. (1982), Antalya, Muğla ve Burdur civarlarında yaptıkları çalışmada<br />
otokton birlikleri, KB ve GD’dan sınırlayan allokton grupların (Elmalı ve Antalya<br />
napları) ana bindirme sınırlarını, kısacası tektonik ilişkileri çalışmışlardır. Çalışma<br />
sonucunda otokton kütlenin Elmalı (Lisiyen) naplarının altında K-KB’ya doğru<br />
devam ettiğini tesbit etmişlerdir. Bu gözlemlerin en önemlisi sürüklenim<br />
cephesinden yaklaşık 75 km geride napların altından çıkan Göcek-Dalaman tektonik<br />
penceresidir. Bu çalısmanın amacı, Elmalı naplarının altında bulunan Beydağı<br />
otokton kütlesinin tipik özelliklerini koruyarak nereye kadar gittiğini tespit etmek<br />
olmuştur.<br />
Erakman ve Alkan (1986) “Kalkan-Elmalı-Yeşilova-Acıpayam-Fethiye Arasının<br />
Jeolojisi ve Petrol Olanakları Raporu”nda Naplardaki allokton kütleler altında<br />
bulunan otoktonları hedeflemişlerdir.<br />
Önder ve Kurugöl (1983), Bucak yöresinde yaptıkları çalışmalarda Akpınarkale Tepe<br />
ve Kestel İlevedalı sırtında mangan ve demir zuhurlarını ayrıntılı olarak<br />
çalışmışlardır. Bu çalışmada Bucak yöresinde çeşitli tenör ve rezervdeki manganez<br />
zuhurlarının jeolojisi ve rezervlerinin birlikte değerlendirilme olanaklarının<br />
araştırılmasını amaçlamışlardır. Çalışma sahasında yaşlıdan gence doğru Jura-Alt<br />
Kretase yaşlı kristalize kireçtaşı, bazik volkanikler, Üst Kretase yaşlı filiş ve<br />
kireçtaşları, Eosen filişi, asit dayklar tespit edilmiş olup bu dayklar ile ilgili olarak<br />
hidrotermal faz ürünü demir ve mangan zuhurlarının oluştuğu belirlenmiştir.<br />
Araştırmacılar, sahadaki zuhurları volkanosedimanter (Karacaoğlan T. Mn Zuhuru)<br />
ve hidrotermal (İncirdere Fe+Mn Zuhuru, Kestel İlevedalı sırtı Fe+Mn Zuhurları,<br />
Akpınarkale T. Mn Zuhurları, Çebiş Köyü Fe+Mn Zuhurları, Yaşçalı T. Mn+Fe<br />
Zuhurları) olarak sınıflandırmışlardır. İncirdere zuhurlarında % 44 Fe, % 7,89 Mn’lı<br />
toplam 272 ton; Çebiş zuhurunda 25 ton ve Yaşçalı Tepe’de % 22 Mn’lı 81 ton<br />
cevher tespit edilmiştir.<br />
Şenel vd., 1989, Batı Toroslarda Teke yarımadasının iç kesiminde yer alan araştırma<br />
alanında, allokton ve otokton konumlu kaya birimlerini belirlemişlerdir. Farklı<br />
stratigrafik ve yapısal özellikler sunan bu kaya birimleri ve Batı Toroslarda<br />
8
Beydağları otoktonu ile Likya napları arasında tektonik olarak bulunan ve süreklilik<br />
gösteren Tersiyer yaşlı filiş benzeri çökelleri yaptıkları bu araştırmada “Ara zon”<br />
olarak tanımlamışlardır.<br />
Yalçınkaya vd., (1986), değişik yıllarda Batı Toroslar’ın jeolojisi ile ilgili yaptıkları<br />
çalışmada, Antalya napları, Beyşehir-Hoyran napları ve Lisiyen naplarının Menderes<br />
Masifinin kuzeyinde İzmir-Ankara zonunda oluşan ofiyolitlerin Üst Kretase ve Üst<br />
Paleosen’de masifin güneyine, Üst Paleosen-Alt Eosende Anatolid-Torid<br />
platformunun güneyine aktarılması sırasında kendisine eşlik eden denizlerin<br />
sedimanlarıyla yoğrulmuş aynı kökenli kuzeyden gelen ofiyolitli karmaşıklar<br />
olduğunu tespit etmişlerdir. Ayrıca platformun güneyinde gelişen riftleşme, ofiyolit<br />
yüzeylemesi aşamasına gelecek şekilde olgunlaşmamış bir rifti yansıttığını öne süren<br />
araştırmacılar Alt Miyosen’e kadar kuzeyden güneye doğru bölgeye büklüm özelliği<br />
kazandıran doğu-batı yönlü hareketlerin ise Alt Miyosen sonrasında başladığını<br />
belirtmişlerdir. Bölgenin güneyindeki D-B yönlü sıkışma rejimi, kuzeydeki çekme<br />
gerilmelerine karşılık bir çok horst ve grabenin oluşmasını ve bu yapıların<br />
çukurluklarının da günümüze kadar ulaşan göllerin çanaklarının meydana gelmesini<br />
sağlamıştır. Araştırmacılara göre, Pliyosen’de devam eden güneyindeki sıkışma ve<br />
kuzeydeki çekme gerilmeleri ile Bucak ve Gölcük dolaylarında volkanik malzemeler<br />
Pliyosen gölsel sedimanlarıyla karışarak Kuvaterner öncesinde depolanmıştır.<br />
2.2. Ulukent (Denizli) Bölgesinde Yapılan Çalışmalar<br />
Kuşcu (1985), yaptığı çalışmada dünyanın önemli manganez yataklarının<br />
oluşumlarına göre başlıca hidrotermal, sedimanter ve yüzeysel olmak üzere 3 kısma<br />
ayrıldığından bahsetmiş ve kısaca bu yatakları açıklamıştır. Buna göre; Batı<br />
Toroslar’da Tavas-Denizli yöresinde yer alan Ulukent-Çağırgangözü-Dodupınarı<br />
manganez yataklarındaki ilk jeolojik gözlemler ve onların mineral kapsamlarına göre<br />
sedimanter kökenli olduğunu belirtmiştir. Ayrıca, bu yataklar başlıca, rodokrosit,<br />
rodonit, braunit, hausmanit, yakobsit, pirolusit, psilomelan minerallerinden<br />
oluşmuştur ve bu mineral kapsamı da Mn yataklarının metamorfizma geçirdiğine<br />
işaret eder.<br />
9
Kuşcu (1987), Ulukent manganez cevherleşmelerinin Alt Kretase yaşlı Ulukent<br />
formasyonu içerisinde yer aldığını, cevherleşmelerin katmanlar biçiminde olup,<br />
altındaki ve üstündeki karbonatlı kayaçlarla uyumlu olduğunu belirtmiştir. İndirgen<br />
bir ortamda oluşmuş bulunan manganez katmanlarının denizaltı volkanizmasının<br />
eşliğinde sedimanter şartlar altında çökelmiş olabileceği kabul edilmiştir. Bu<br />
cevherleşmeler oluşumlarından sonra düşük dereceli bölgesel bir metamorfizma<br />
geçirmişlerdir.<br />
Kuşcu ve Gedikoğlu (1989), Ulukent manganez cevherleşmelerinin iz elementler<br />
açısından fakir olmasının sedimanter olarak oluştuğunu desteklediğini, buna karşılık<br />
Si oranının fazlalığı, Ba/Sr (5.8) ve Ni/Co (0.55) oranlarının ise volkanik bir kökeni<br />
desteklediğini belirtmişlerdir. Sonuç olarak cevherleşmelerin volkanik etkinliğin de<br />
bulunduğu sedimanter oluşumlu yataklar olduğu kanısına varmışlardır.<br />
Öztürk (1993), Türkiye’deki manganez yataklarını, bulundukları yaş konağı,<br />
oluşumları, yan kayaçları, kimyasal, mineralojik ve yapısal özelliklerine göre dört<br />
ana gruba ayırmıştır. Birinci grup, genellikle radyolaryalı çörtler içindeki hidrotermal<br />
ve hidrojenetik türdeki manganez yataklarıdır. Genellikle düşük rezervli bu<br />
yatakların en tipik olanı Çayırlı manganez yatağıdır. İkinci grup, Batı Toros’larda Alt<br />
Kretase yaşlı karbonatlar içindeki siyah şeyllerle ilişkili yataklardır. En tipik<br />
örnekleri Denizli-Ulukent ve güney alanlarında bulunmaktadır. Üçüncü grup,<br />
Karadeniz kıta yayının volkanotortulları içindeki hidrotermal oluşumlu yataklardır.<br />
Karadeniz kıyısı boyunca yaygınca gözlenen bu yatakların en önemlileri; Ocaklı,<br />
Güce, Ebuhemşin ve Çiftliksarıca’dır. Dördüncü grup, Trakya Havzası’ndaki<br />
Oligosen çökelleri içinde bulunan ve Karadeniz’i çevreleyen Chiatura, Nikopol ve<br />
Varna yataklarıyla jenetik benzerlikler gösteren yataklardır.<br />
Öztürk vd., (1995), Batı Toros kuşağının Üst Kretase yaşlı pelajik allokton<br />
karbonatların arjilitik düzeylerinde Senomaniyen-Turoniyen yaşlı manganez<br />
yataklarının bulunduğunu söylemişlerdir. Siyah şeyl serileri içindeki Ulukent Mn<br />
yatağında başlıca iki ana cevher tipi ayırtlanmıştır. Birincisi, tabandaki<br />
konglomeratik-pizolitik nodüler dokulu oksit karbonat, ikincisi ise bunun üzerinde<br />
10
yer alan masif oksit cevherleşmesidir. Ulukent Mn yatağında epidot, klorit gibi<br />
silikat ve hausmanit gibi cevher mineralleri, Ulukent Mn yatağının basıncın etkin<br />
olduğu yeşil şist fasiyesinde metamorfizma geçirdiğini gösterir. Ulukent’in tersine<br />
Gökçeovacık Mn yatağı metamorfizmaya uğramamış olup, kuzeye doğru artan<br />
metamorfizma, orejenik kuşağa olan yakınlığı ve allokton yüklenimlerini ifade<br />
etmektedir.<br />
Öztürk ve Hein (2000), Ulukent manganez yatağının demirce zengin çörtlü şeyl ve<br />
silikat-oksit-karbonat zonunda, manganez karbonatlardan yapılan 8 analizde, δ<br />
13 CPDB ortalama değeri o /oo-12.2, δ 18 CPDB ortalama değeri o /oo-4.5 bulmuşlardır. Bu<br />
değerler, karbonun önemli bir kısmının (yaklaşık % 50), diyajenetik zondaki organik<br />
maddenin bakteriler tarafından bozunmasından sağlandığını göstermektedir. Oksijen<br />
izotop değerleri ise cevherleşmenin düşük sıcaklıklarda, hidrojenetik-erken<br />
diyajenetik evrede oluştuğuna işaret etmektedir. Mineralojik, petrografik ve duraylı<br />
izotop verileri, Ulukent-Gökçeovacık manganez yataklarının hızla çöken bir<br />
havzada, deniz suyu-sediment ara yüzeyinde oluştuğunu göstermektedir. Deniz<br />
suyuna hidrotermal kaynaktan manganez katıldığına ilişkin direk bir veri ise<br />
bulunmamaktadır.<br />
2.3. Binkılıç (Çatalca-İstanbul) Bölgesinde Yapılan Çalışmalar<br />
Bora (1969), “Trakya Binkılıç ve Safaalan Civarının Jeolojisi ve Manganez<br />
Yatakları” başlıklı yüksek lisans çalışmasında; Miyosen olarak bilinen Congerialı ve<br />
Karton (balıklı) serinin yaşını, Ostracodes fosillerinin bulunması ile Oligosen<br />
olmasının muhtemel olacağını belirtmiştir. İnceleme bölgesi Karton seri içinde<br />
bulunan denizel sedimanter Mn oluşumu bakımından çok önemlidir. İnceleme<br />
sahasında Mn tabakalarının açık olarak görülebildiği yerler Binkılıç ve Safaalan Mn<br />
ocaklarıdır. Binkılıç ocaklarında 3.5-4 milyon ton, Safaalan ocaklarında ise 2.5-3<br />
milyon ton muhtemel rezerv hesap edilmiştir. Bu iki ocak arasındaki saha tamamen<br />
daha genç formasyonlar tarafından örtülmüştür. Bu örtülü sahadaki muhtemel rezerv<br />
ise 1.5-2 milyon ton olarak hesap edilmiştir. Bütün inceleme sahasının muhtemel Mn<br />
rezervi 7.5-9 milyon tondur.<br />
11
Özdemir vd. (1974) yılında yaptıkları çalışmada Çatalca-Vize yolu üzerinde dört ayrı<br />
yerde mostra veren manganez yataklarının birbirleriyle olan ilgi ve devamlılığını<br />
araştırarak bölgede önemli bir Mn potansiyelinin olup olmadığını belirlemişlerdir.<br />
Sonuç olarak bölgede büyük bir Mn potansiyelinin bulunmadığı sondajlarla<br />
açıklanmıştır. Bölgedeki rezervlerin ve yatakların konumunun küçük çapta<br />
işletmelerle olabileceği ortaya konmuştur. Ancak Binkılıç için orta çapta bir<br />
işletmenin olabileceği belirtilmiştir.<br />
Özdemir (1976a) yılında yaptığı çalışmada Binkılıç ocağının 10 km. batısındaki<br />
Safaalan ocağı ile devamlılığını araştırmış ve sonuçta yapılan sondajlar ile<br />
devamlılığını kanıtlanmış fakat ekonomik bir kalınlık vermediğini belirtmiştir.<br />
Çalışma alanındaki Mn cevheri; Eosen kireçtaşları üzerine transgresif olarak gelen<br />
Oligosen yaş aralığında çökelmiş, ince tabakalı ve karton seri içerisinde sedimanter<br />
olarak oluşmuş psilomelan ve pirolusit cevherinden ibarettir. Cevher, Eosen<br />
kontağına oldukça yakın zonlarda oluşum ortamı bulmuş ve pizolitik karakterdedir.<br />
Beslenme yeri Paleozoyik yaşlı eski kayaçlar olup, bunların bünyesinde bulunan<br />
manganezin yüzeysel alterasyonları sonucunda eriyip sularla solüsyon halinde<br />
Oligosen denizine taşınarak, sedimentasyon esnasında uygun pH ve Eh ortamlarda<br />
çökelmeleriyle oluşmuştur. Bölgedeki muhtemel-görünür rezerv 1.202.370 ton<br />
olarak hesap edilmiştir.<br />
Özdemir (1976b) yılında yaptığı çalışmada Çatalca-İnceğiz manganez zuhurlarını<br />
etüd ederek bu ruhsat sahası sınırları içerisinde toplam yedi adet sondaj yapmıştır.<br />
Açılmış ocaklardan 300-350 m. güneye doğru incelerek uzanımı tespit edilen<br />
cevherli alanın ilk 100 m. ye kadar ekonomik olabileceğini belirtmiştir. Hesaplanan<br />
görünür muhtemel rezerv 75.000 ton/m3’tür.<br />
Özgönül (1979) yılında yaptığı diploma çalışmasında Kuzeydoğu Trakya<br />
Bölgesi’nde Tekirdağ iline bağlı Saray ilçesinin güneydoğusunda bulunan (Binkılıç-<br />
Aydınlar Köyleri dolaylarında) yaklaşık 80 km 2 ’lik bir alanın ayrıntılı olarak<br />
jeolojisini incelemiştir. İnceleme alanının 1/25.000 ölçekli ayrıntılı jeoloji haritasını<br />
ve tektonik haritasını hazırlamıştır. Bölgede sedimanter ve metamorfik kaya tipleri<br />
12
mevcut olup, en yaşlı birimi gnayslar teşkil eder. Kambriyen gnayslarının üzerine<br />
diskordanslı olarak Silüriyen-Devoniyen yaşındaki şistler gelir. Triyas yaşlı<br />
metamorfikler Silüriyen, Devoniyen yaşlı metamorfikler üzerine diskordans olarak<br />
oturmuşlardır. Eosen yaşlı kireçtaşları ise taban konglomerası ile başlar.<br />
Kireçtaşlarında Globorotalia sp., Globojerine sp., Nodosaria sp. fosillerine<br />
rastlanmıştır. Eosen yaşlı kireçtaşlarının üzerine diskordanslı olarak Pliyosen<br />
yaşındaki tabakalar gelir.<br />
Dalyan (1994) yılında yaptığı diploma tezinde Binkılıç (Istranca) civarının 1/25.000<br />
ölçekli jeoloji etüdünü yapmış ve bu bölgedeki manganez yataklarının oluşumunu<br />
incelemiştir. Transgresyon ve regresyon hareketlerine bağlı olarak oluşan manganez,<br />
ters derecelenmeli pizolitik cevher ve düşük Mn-Si içerikli ancak yüksek rezervli<br />
yataklardır. Ayrıca bu çalışmada, Binkılıç yöresindeki manganez yataklarının rezervi<br />
1 milyon ton olarak belirlenmiştir.<br />
Öztürk (1997), Binkılıç manganez yatağında yaptığı cevher doku ve yapı<br />
çalışmalarında mikritik karbonatların (çoğunlukla spikülü, konjeryalı kireçtaşı,<br />
oolitik-pizolitik kireçtaşı) önce Mn karbonata ve sonra manganez oksite dönüştüğünü<br />
belirlemiştir. Diyajenetik replasmanla ilgili cevherleşme modelinin en önemli<br />
dayanağı, masif oksit ve karbonatik manganez cevherlerinde çok iyi izlenilen sünger<br />
spiküllerine ait balık fosil yapıları olmuştur. Ayrıca, Binkılıç manganez yatağının<br />
anoksik su kütlesi ile karbonatlar arasında gelişen diyajenetik replasman işlemleriyle<br />
oluştuğunu belirtmiştir.<br />
Gültekin (1998), Binkılıç manganez yatağında yaptığı çalışmada jeokimyasal<br />
özellikleri ve kökeni üzerine çalışmıştır. Belli bir süreklilik gösteren Binkılıç<br />
manganez cevherleşmesi, mikro-kriptokristalin pirolusit, nadiren botroidal dokulu<br />
psilomelan, radyal manganit, kriptomelan, vad, rodokrosit gibi mangan mineralleri<br />
yanında saçılmış organik madde, kalsit, feldspat, kuvars, kil mineralleri ve az<br />
miktarda limonit ve götit içerir. Araştırmacı, Binkılıç manganez yatağının, sığ su<br />
ortamında kimyasal olaylarla çökelmiş bir cevherleşme olduğunu ve deniz suyu<br />
13
seviyesi değişimlerine yol açan nispeten hızlı gelişmiş transgressif ve regressif<br />
olaylarla ilişkili olduğunu belirtmiştir.<br />
Öztürk (1998), Binkılıç Mn yatağının Trakya havzasında Oligosen yaş konağında<br />
bulunduğunu, cevher tipi, yaşı, yan kaya ilişkileri ve mineralleri açısından Chiatura,<br />
Nikopol ve Varna yataklarına benzerlik gösterdiğini söylemiştir. Cevherleşme,<br />
alttaki karbonatlarla üstteki kiltaşları arasında bulunmaktadır.<br />
14
3. MATERYAL VE YÖNTEM<br />
Bu araştırmada, giriş bölümünde belirtilen amaç doğrultusunda arazi, laboratuvar ve<br />
büro çalışmalarından oluşan jeolojik bir çalışma gerçekleştirilmiştir.<br />
3.1. Arazi Çalışmaları<br />
İnceleme alanında daha önceden yapılmış olan çalışmalar dikkatli bir şekilde gözden<br />
geçirilmiş, bu çalışmalardan da yararlanılarak arazi çalışmaları tamamlanmıştır.<br />
Arazi jeolojisi çalışmaları sonucunda manganez ve demir-manganez zuhurlarının<br />
bulunduğu bölgenin jeolojik özellikleri belirlenmiştir. Bu amaç için inceleme<br />
alanındaki manganez ve demir-manganez cevherleşmelerini kapsayan bölgenin<br />
1/25.000 ölçekli (Ek- 1-6) jeoloji haritaları ve enine kesitleri hazırlanmıştır.<br />
Arazi çalışmaları sırasında toplam 108 adet yan kayaç ve cevher örnek alımı<br />
sistematik olarak yapılmıştır. Ayrıca kayaçların ve cevherleşmelerin sahadaki<br />
konumlarını ve yapısal özelliklerini görsel olarak verebilmek amacıyla, gerekli<br />
görülen noktalarda, fotoğraf çekimleri yapılmıştır.<br />
3.2. Laboratuar Çalışmaları<br />
Laboratuar çalışmalarında, arazi çalışmaları sırasında alınan kayaç örnekleri üzerinde<br />
mineralojik-petrografik ve jeokimyasal incelemeler yapılmıştır. Bu yapılan<br />
çalışmalar aşağıda verilmiştir.<br />
3.2.1. Mineralojik incelemeler<br />
3.2.1.1. İnce Kesit ve Parlak Kesit İncelemeleri<br />
Laboratuvar çalısmaları, arazi çalısmalarına paralel olarak yürütülmüstür. Arazi<br />
çalısmaları sırasında cevher ve yan kayaçlardan alınan yaklasık 30 adet örnegin ince<br />
kesiti yapılarak birimlerin, mineralojik bilesimi ve dokusal özelliklerini saptamak<br />
15
amacıyla, Süleyman Demirel Üniversitesi, Jeoloji Mühendisligi Bölümünde yer alan<br />
Olympus (BH-2) marka polarizan mikroskopta incelenmistir.<br />
Saha çalısmaları ile saptanan bulgular, laboratuvar çalısmaları ile denestirilmis ve<br />
incekesitlerin incelemeleri ile elde edilen petrografik sonuçlar litolojilerin<br />
belirlenmesinde kullanılmıstır. Buna ek olarak, inceleme alanında bulunan manganez<br />
ve demir-manganez zuhurlarından 42 adet cevher örnegi toplanmıstır. Bu cevher<br />
örneklerinin 3×2×1 ve bazen disk sekilde hazırlanmıs parlak kesitler MTA Genel<br />
Müdürlüğü Mineraloji-Petrografi laboratuarlarında “Parlak Kesit Hazırlama<br />
Laboratuarı”nda örnekler öncelikle 3 cm çapındaki bakalit kalıplarda Epoxy ve<br />
sertlestirici (2:1) kullanılarak sertleştirilmiş ve daha sonra Buehler Vector LC Power<br />
Head’li Beta grinder-polisher’de 165-70, 30 ve 15 cm’lik elmas asındırıcı diskler<br />
kullanılarak kaba-ince aşındırması yapılmıştır. 6 ve 1 cm’lik metadi elmas<br />
süspansiyonlar ile DP-Naplerde parlatma yapılmıs son safhadan 0.05 cm’lik alumina<br />
süspansiyon ile parlatma Buehler Vibromet polisherda tamamlanmıstır. Parlatmada<br />
Buehler Vector LC Power Head’li Beta Grinder-Polisher, Buehler VibroMet 2<br />
Vibratory Polisher, Buehler Primet Modular Dispensing Satellite (6-1 cm’lik elmas<br />
süspansiyon kullanımıyla ilgili alet), kesme islemleri için Buehler Isomet 4000 linear<br />
Prension Saw aletler kullanılmıştır. Ayrıca, parlatmalarda 165-70-30-15 cm<br />
Diamond Grinding diskler, DP-Nap, Metadi 6-1 cm Diamond Süspansiyon-oil base,<br />
Micropolish 40,05 cm Alumina Süspansiyon malzemeleri kullanılmıstır.<br />
Parlak kesitler ve ince kesitler mineral parajenezi, mineral iliskileri, dokusal<br />
özellikler vb. özelliklerin saptanması amacıyla üstten aydınlatmalı ve polarizan<br />
mikroskopta incelenmistir.<br />
3.2.1.2. Taramalı Elektron Mikroskobu İncelemeleri (SEM)<br />
Cevher örneklerinden seçilen 13 adet örneğin Maden Tetkik ve Arama Genel<br />
Müdürlüğü Mineraloji-Petrografi laboratuarında FEI Quanta 400 MK2 model<br />
taramalı elektron mikroskobu altında EDAX Genesis 4MXİ model EDS dedektörü<br />
ile mikrokimyasal noktasal analizleri yapılmıştır.<br />
16
3.2.1.3. X-Ray difraktometre analizleri<br />
X-ray difraktometre analizleri MTA Genel Müdürlüğü Mineraloji-Petrografi<br />
laboratuarında Rigaku Geigerflex D-max III TC model cihaz ile yapılmıstır. Bu<br />
cihaz, bakır anodlu X ısını tüpüne sahiptir ve analizlerde 1.544 A o dalga boyuna<br />
sahip Cu-Kα ısınları kullanılmaktadır. Maksimum 40 KV ve 20 A' de<br />
çalıştırılmaktadır. XRD çekimleri 25-70 derece arasında gerçekleştirilmiştir. Toz ve<br />
düzgün yüzeyli katı örneklerin kalitatif mineralojik veya faz analizleri ve kristal yapı<br />
tanımlanması yapılmaktadır. Kalitatif analizler ICDD kartları ile karşılaştırma<br />
yapılarak gerçekleştirilmektedir. Her analiz için 100 μ altına kadar öğütülmüş en az<br />
10 gram numune gerekmektedir. XRD grafiklerinin değerlendirilmesi Niğde<br />
Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nde gerçekleştirilmiştir.<br />
3.2.2. Analiz çalışmaları<br />
3.2.2.1. Major, iz element ve nadir toprak element analizleri<br />
Araziden alınan 69 adet cevher ve yan kayaç örneğinin major, iz element ve nadir<br />
toprak element analizleri ACME (Kanada) laboratuvarlarında ICP-MS ve ICP-ES<br />
yöntemleriyle yaptırılmıştır. Jeokimyasal incelemeler için yaklasık olarak 30 gr<br />
ağırlığındaki kayaç örnekleri yaklaşık 90 μ boyutunda öğütülmüştür. İz element ve<br />
nadir toprak element analizleri için 0.5 gr ağırlığındaki numuneler, 3 ml’lik<br />
HCLHNO3-H2O karışımından hazırlanan solüsyonda - 95 o C’de 1 saat isleme tabi<br />
tutulup, 10 ml’ye tamamlanmakta ve en son filtreleme yapılarak numune analize<br />
hazır hale getirilmektedir. Bu kayaç örneklerinde ana elementlerden SiO2, TiO2,<br />
Al2O3, Fe2O3 (tot), MnO, MgO, CaO, Na2O, K2O, P2O5, L.O.I.; A.Z. [A.Z, Ateşte<br />
Kayıp; 1000 o C] iz elementlerden Rb, Sr, Ba, Zr, Hf, Ta, Th, U, Nb, Y, Cu, Zn, Pb,<br />
Cs, Ga, V, Ni, Co, Sc, Nadir Toprak Elementlerinden La, Ce, Pr, Nd, Sm, Eu, Gd,<br />
Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb, Lu içerikleri saptanmıstır.<br />
Kayaçların öğütülme islemleri üniversitemizdeki sınırlı olanaklardan dolayı, yurt<br />
dısında ücreti karşılığında yaptırılmıstır.<br />
17
3.2.2.2. Karbonatlarda δ 18 O ve δ 13 C izotop analizi<br />
Karbonatça zengin kayaçlar (kireçtaşı gibi) ve ayrılmış karbonat mineralleri 50 o C’de<br />
% 100 fosforik asit ile reaksiyonu sonucu CO2’ye dönüştürülür. CO2’deki δ 13 C ve<br />
δ 18 O oksijen, izotop ayrımını belirlemek için oksijen oranında uygun ve doğru bir<br />
uygulamayla SIRA yöntemi ile belirlenir.<br />
3.2.2.2.1. Örnek hazırlama<br />
Karbonat kayaları ve ayrılmış karbonat mineralleri -200 mesh (< 75 um) toz halinde<br />
öğütülür.<br />
3.2.2.2.2. Karbondioksit hazırlama<br />
Rittenberg deney kabının bir tarafına toz numune diğer tarafına da % 100<br />
ortofosforik asit yüklenir. Yüklenen toz numune örneğin saflığına bağlı olarak<br />
genellikle -10 mg kadar yüklenir. Reaksiyon tüpü boşaltılır ve 50 o C su kabında 5<br />
dakika tutulur, daha sonra örnekle asidin karışması için yan yatırılır. Karışım<br />
50 o C’de parçalanmayı sağlar ve CO2 gazı aşağıdaki reaksiyona göre elde edilir:<br />
CO3 -2 + 2H + = CO2 + H2O (3.1)<br />
İlgili karbonat fazına veya fazlarına bağlı olarak parçalanma gerçekleşir. Toz<br />
halindeki karbonatlı kayaçlar ve diğer belirlenmemiş karbonat örnekleri için normal<br />
parçalanma süresi 3 saattir. Parçalanma süresi belirli karbonat mineralleri için<br />
değişkendir. 50 o C’de saf kalsit yaklaşık 20 dakikada, dolomit yaklaşık 3 saatte ve<br />
siderit ise birkaç günde tepkimeye girer. Talep edilen belirli mineral fazı analizi, CO2<br />
üretimi uygun süre ve analizde ayrılır.<br />
Parçalanmanın tamamlanmasından sonra, CO2 yeniden kaplanır ve H2O ortadan<br />
kaldırmak için kuru bir buz ya da alkol kabı (-78.5 o C) kullanılarak kısa sürede çok<br />
düşük sıcaklıklarda arıtılır ve daha sonra iki sıvı nitrojen kabına ayrılır (-195 o C).<br />
18
Reaksiyon sunucunda sıvı hale dönüşmeyen gazlar en az 1000 motor bir vakumla<br />
pompalanır. Ayrılmış CO2 daha sonra çok düşük sıcaklıklarda bir örnek kabına<br />
aktarılır ve kütle spektrometresinde analize hazır olarak kapatılır.<br />
Parçalanma süresi farklı karbonat mineralleri için değişkendir, tek bir örnekten iki<br />
veya daha fazla karbonatı analiz etmek mümkündür (Epstein vd., 1963; Degans ve<br />
Epstein, 1964). Eğer bir örnekten kalsit ve dolomit verisi gerekli ise, kalsit analizi<br />
için ilk 20 dakikada kazanılan CO2 yeniden kaplanır, dolomit analizi için ise 3<br />
saatten fazla kazanılan ilave CO2 yeniden kaplanır. Siderit gerekli ise, parçalanma<br />
devam eder ve bir gün ve iki gün sonra kazanılan CO2 çekilir ve analiz edilir.<br />
Geçmişteki deneyimler, değerlerin 2, 3 ve 4 günde devamlı olarak elde edildiğini ve<br />
bu nedenle 2 gün sonunda çekilmiş CO2 nin siderit analizi için kullanıldığını<br />
göstermiştir.<br />
3.2.2.2.3. SIRA analizi<br />
CO2’deki 13 C/ 12 C ve 18 O/ 16 O oranları bir VG mikro kütle gaz kaynağı duraylı izotop<br />
oranı kütle spektrometresinde, QA manual 6150’ye göre saptanır.<br />
SIRA sonuçları; örneklerdeki izotop oranlarında uluslar arası kabul edilen<br />
standartlarda binde birlik kısımda (δ sembolü ile gösterilir) farklılık açısından<br />
( o /oo sembolü ile gösterilir) rapor edilir.<br />
Karbon SIRA sonuçları Pee Dee Belemnite (PDB) standartına göre rapor edilir.<br />
Oksijen SIRA sonuçları da PDB ye göre rapor edilebilir, ancak genellikle Standart<br />
Okyanus Suyu Ortalamasına (SMOW) göre aşağıdaki formülde rapor edilir.<br />
18 OSMOW (50 o C karbonat) = 0.99108 x 18 OSMOW (CO2) – 8.92 (3.2)<br />
SMOW değerleri aşağıdaki denklem ile de PDB değerlerine dönüştürülebilir:<br />
18 OSMOW = 1.03086 x 18 OPDB + 30.86 (3.3)<br />
19
Tüm oksijen izotop sonuçları 50 o C’de kalsit ayrımlaşma faktörü kullanılarak<br />
hesaplanır, çünkü analiz edilen karbonat örneğinin gerçek mineralojisi genellikle<br />
bilinmez, birçok karbonat mineral fazlarında ayrımlaşma faktörü bilinmez. Ancak,<br />
dolomit için ayrımlaşma faktörü bilinir ve kalsitten daha büyük olarak yaklaşık<br />
o /oo 0,8’dir. Bu nedenle dolomit için rapor edilen oksijen izotop değerleri gerçek<br />
değerlerinden yaklaşık o /oo 0.8 daha fazladır.<br />
3.2.2.2.4. Tekrarlanabilirlik ve kontrol<br />
Karbonatlardaki karbon ve oksijen SIRA metodunun kesinliği +/- 0.2 o /oo’dir.<br />
Kontrol olarak, yaklaşık her 10 örnekte bir tekrar örnekler hazırlanır ve analiz edilir.<br />
Her biri için tekrar yapılan analizler 0.8 o /oo olmazsa, başka bir örnek hazırlanır ve<br />
analiz edilir.<br />
3.2.2.3. Pb ( 204 Pb, 206 Pb, 207 Pb) izotop analizleri<br />
İnceleme alanında bulunan manganez ve demir-manganez cevherleşmelerinden<br />
derlenen toplam 22 adet örneğin Pb ( 204 Pb, 206 Pb, 207 Pb) izotop analizleri, Geochron<br />
laboratuarı (ABD)’nda ICP-MS yöntemi ile yapılmıştır.<br />
Örneklerin Pb izotop analizleri için üç farklı örnek hazırlama metodu kullanılmıştır.<br />
İlk metot sadece karbonat minerallerindeki kurşun analizine, ikinci metot çoğunlukla<br />
barit mineralinde bulunan kurşun analizine, üçüncü metot ise tüm silikat fazlarında<br />
bulunan kurşunu çözündürmek için nitrik ve hidroklorik asitlerin kullanılmasına<br />
dayanmaktadır.<br />
Mineralojik analizleri önemli miktarda karbonat bileşimi gösteren IK-1, U-2 ve IS-14<br />
örneklerinde, ilk işlem olarak karbonat minerallerinden kurşunun ayrılması<br />
amaçlanmıştır. Bu prosedür asetik asitle daha az reaktif olan ve bundan dolayı sadece<br />
bu işlemle kısmen çözünen duyarlı kalsit, dolomit, rodokrozit ve siderit örneklerinde<br />
etkilidir.<br />
20
Karbonat çözme metotu, 0.2 M amonyum asetatta 1 mL’de yaklaşık olarak 0.3 g<br />
örneğin bekletilmesi için, sırayla üç iyon değişim reaksiyonunu kapsar. Amonyum<br />
iyonu tercihen mineralojik olarak gevşek Pb içeren kalıntı bırakan tüm gevşek bağlı<br />
katyonlar ile yer değiştirir (yüzey-sınır ve atık Pb içeren). Her asetat değişim<br />
sürecinde, örnek asetat ile tamamen karışmış ve sonrasında ultrasonik bir kaba 15<br />
dakika süreyle yerleştirilmiştir. Daha sonra örnek 5 dk süreyle santrifüjlenmiş ve<br />
asetat solüsyonu damlalık ile atılmıştır.<br />
Her örnek için sırasıyla üç asetat değim işlemi gerçekleştirilmiştir. Üçüncü işlemden<br />
sonra kalan kısım, saf suyla yıkanmıştır. Daha sonra tekrar örnek ve su tamamen<br />
karıştırılarak ultrasonik bir kaba 15 dk süreyle yerleştirilmiştir. Daha sonra örnek<br />
santrifüjlenmiş ve aşırı amonyum taşıyan su damlalık ile atılmıştır. Bu aşama, üç<br />
defa tekrarlanmıştır. Üçüncü yıkamadan sonra, kalan kısım bekletilmiş ve 5 dk<br />
süreyle 1.4 m asetik asit ile reaksiyona girmiştir. Örnek santrifüjlemiş, ve tüm reaktif<br />
karbonat bölümlerini kapsayan asedik asit solüsyonu organik asetat ve amonyum<br />
moleküllerini yok etmek amacıyla 1 mL konsantre olmuş nitrik asit ile iki defa<br />
kurutulmuştur. Örnek daha sonra 6 M hidroklorik asit ile reaksiyona sokularak klorid<br />
formuna dönüştürülmüştür. Son olarak, klorid tuzları 1.1 M hidrobromik asitte<br />
çözünmüş ve Pb, HBr ve HCI kullanılarak anyon değişim prosedürü ile ayrılmıştır.<br />
IK-1 ve U-2 örnekleri için asedik asit işleminden kalan kısım, konsantre nitrik asit ile<br />
diğer silikatlardan tüm bileşenleri çözündürmek amacıyla reaksiyona girmiştir. Bu<br />
işlem yukarıda özetlenen üçüncü prosedürdür. Örnekler santrifüjlenmiş ve nitrik asit<br />
solüsyonu sonraki işlemler için damlalık ile alınmıştır. Nitrik asitin çözünmesinden<br />
sonra sadece ikinci derecedeki atıklar geride kalmıştır. Nitrik asit solüsyonları<br />
kurutularak klorid formundaki tuzlara dönüştürmek için hidroklorik asit ile<br />
reaksiyona sokulmuştur. Kloridler, anyon değişimi ile ayrılan kurşundan 1.1 M<br />
hidrobromik asitte çözündürülmüştür.<br />
IS-14 nolu örnek için asetik asit işleminden kalan kısım, sodyum karbonat<br />
solüsyonunda bekletilmiş, ve tüm gece sızdırmaz bir deney şişesinde yaklaşık 100 o C<br />
de reaksiyona sokulmuştur. Bu işlem yukarıda belirtilen ikinci prosedürdür.<br />
21
IS-14 nolu örneğin atığındaki barit, sodyum karbonat ile sodyum sülfat solüsyonu ve<br />
baryum karbonat içeren bir atık meydana getirmek amacıyla reaksiyona sokulur.<br />
Baryum karbonat atığında kantitatif olarak barit mineralindeki Pb kapsamı tespit<br />
edilir. Örnek soğutularak santrifüjlenmiş ve sodyum sülfat solüsyonu damlalık ile<br />
atılmıştır. Kalan kısım daha sonra 2 M hidroklorik asit ile 100 o C de yaklaşık 4 saat<br />
süreyle reaksiyona sokulmuştur. Bu hidroklorik asit solüsyonu baritte, baryum<br />
karbonatta ve asetik asit reaksiyonundan geriye kalan tüm karbonatlardaki tüm<br />
kurşunu içerebilir. Örnek santrifüjlenmiş ve hidroklorik asit solüsyonu<br />
kurutulmuştur. Klorid tuzları, anyon değişimi ile ayrılan kurşundan 1.1 M<br />
hidrobromik asitte çözündürülmüştür.<br />
Baritin çözünmesinden sonra kalan IS-14, daha sonra IK-1 ve U-2 örnekleri asetik<br />
asit atıklardaki aynı prosedürle konsantre olmuş nitrik asit ile reaksiyona girmiştir.<br />
IS-14 nolu örneğin (karbonat, barit ve atık) üç alt örneği arasında analitik açıdan<br />
hiçbir fark yoktur. Üç analiz, çözünmenin, Pb ayrımının ve kütle spektrometre<br />
metotlarının tekrarlanabilir bir testi olarak dikkate alınabilir.<br />
Diğer tüm örnekler, IK-1 ve U-2 asetik asit atık prosedüründe olduğu gibi konsantre<br />
olmuş nitrik asit ile reaksiyona girmiştir. Bu örnekler gevşek bağlı Pb ayırmak için<br />
kullanım öncesi bir işlemden geçirilmemiştir.<br />
Pb ayrımı, AG1-X8 anyon değişim reçinesiyle dolu 120 L sütunlarla yapılmıştır. 1.1<br />
M HBr 0.5 mL örnek solüsyonu, sırasıyla 1.1 M HBr 0.5 mL ve 2 M HCI 0.5 mL ile<br />
yıkanmış sütunlara yüklenmiştir. Pb, 6 M HCI 1 mL ile ayrılmıştır. Örnekler<br />
kurutularak tüm ayrılan karbonat örnekleri (IK-1, U-2, IS-14) iyon değişim<br />
sütunlarında bir kez daha işlenmiştir. Çünkü manganezden demirin ayrılması tek bir<br />
prosedürde tamamlanmamıştır. Bu analizlerdeki toplam prosedür boşluğu 200 pg den<br />
daha azdır.<br />
Ayrılmış Pb örnekleri silika jel ve fosforik asit süspansiyonu kullanılarak gazdan<br />
arıtılmış Re filamentlerine yüklenmiştir. Kütle spektrometresi 204, 206, 207 ve 208<br />
22
kütlelerini aynı zamanda ölçmek amacıyla 4 Faraday toplayıcılar kullanılarak statik<br />
bir modda çalıştırılmıştır. Çoğu örnekte, iyon ışın duyarlılığı 208 için Filament<br />
sıcaklığı yaklaşık olarak 1250 o C’de > 1 V olarak sabitlenmiştir. 50-100 derece<br />
arasındaki ölçümler için, elde edilen bu veri net olmamakla birlikte 206/204,<br />
207/204, 208/204 için % 0.01’den, 207/206 ve 208/206 için % 0.003 den daha azdır.<br />
Kütle ayrımlaşmasındaki tüm oranlar NBS-981 referanslı bileşimin (Todt vd., 1996)<br />
ölçüm değerlerine dayanarak doğrulanmıştır.<br />
3.3. Büro Çalışmaları<br />
Arazi ve laboratuarda elde edilen verilerin değerlendirilmesi ve yorumlanması büro<br />
çalışmalarında gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar, literatür çalışmalarının taranması,<br />
cevheri oluşturan minerallerin ince kesit ve parlak kesitlerinden fotoğraf alımı, analiz<br />
sonuçlarının yorumlanması, bilgisayar ortamında sekil ve diyagram çizimleri,<br />
jeolojik haritaların çizilmesini ve tez yazımını kapsamaktadır.<br />
3.3.1. Literatür taraması<br />
Kaynak Bilgisi bölümünde verilen çalışmalara değişik kaynaklardan ulaşılmaya<br />
çalışılmıştır. Yörenin jeolojisi ve bu çalışmanın konusunu oluşturan cevherleşmeler<br />
ile Isparta ve Burdur bölgesinde, ayrıca Ulukent (Denizli) ve Binkılıç (Çatalca)<br />
bölgesinde yapılmış olan jeolojik çalışmaların birçoğu ile ilgili yurt dışı ağırlıklı<br />
olmak üzere makaleler ve daha değişik rapor ve çalışmalar, kitaplar, ulusal ve<br />
uluslararası dergilerden temin edilmiştir.<br />
3.3.2. Fotoğraf ve harita alımları<br />
İnce kesitlerin ve parlak kesitlerin fotoğrafları alttan ve üstten aydınlatmalı Olympus<br />
BH-2 ve Olympus B201 model polarizan mikroskop yardımı ile Süleyman Demirel<br />
Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nde ve Niğde Üniversitesi Jeoloji<br />
Mühendisliği Bölümü’nde çekilmiştir. Araziye ait haritaların çıktıları plotter<br />
(Hawlett Pakcard) yardımı ile alınmıştır.<br />
23
3.3.3. Tez yazımı<br />
Jeokimyasal yorumlamalarda MINPET, Microsoft EXCEL; sekil çizimlerinde Corel<br />
Draw 10 ve Adobe PhotoShop 6.0’den; tez yazımında ise Windows Microsoft XP<br />
programlarından yararlanılmıştır.<br />
24
4. ARAŞTIRMA BULGULARI<br />
4.1. Bölgesel Jeoloji<br />
İnceleme alanı, Batı Toroslar’da bulunmakta olup, Isparta Büklümü’nün doğu ve batı<br />
kesimlerinde yer almaktadır (Şekil 4.1). Antalya Körfezi’nin kuzeyinde, Toros<br />
Dağları kuzeye doğru yönelerek ters V şeklinde bir açı meydana getirir. Bu açının<br />
doğu kolu Batı Toroslar’a, batı kolu ise Likya Toroslarına aittir. Her iki Toroslar<br />
Göller Bölgesinde Eğirdir-Hoyran Gölü kuzeyinde birleşmiş ve Blumenthal<br />
(1951)’in “Coubure d’ Isparta” olarak isimlendirdiği Isparta açısını meydana<br />
getirmiştir (Bozcu, 1996).<br />
Isparta Büklümü farklı stratigrafik istiflenmelere sahip otokton birimler ile otokton<br />
istifler üzerine farklı zamanlarda yerleşmiş allokton ünitelerden oluşmaktadır.<br />
Bölgede otokton konumlu istifleri Beydağları otoktonu ile Anamas-Akseki otoktonu<br />
oluşturur. Allokton konumlu istifleri ise Brunn vd., (1971)’in tanımladığı Antalya<br />
napları, Beyşehir-Hoyran napları ve Likya napları oluşturmaktadır.<br />
25
Şekil 4.1. İnceleme alanına ait bölgesel jeoloji haritası (Şenel, 1983)<br />
4.1.1. Genel jeoloji<br />
Bölgenin genel jeolojisi ve manganez ve demir-manganez zuhurlarının ilişki içinde<br />
bulunduğu birimler aşağıda sunulmuştur.<br />
26
4.1.1.1. Otokton birimler<br />
4.1.1.1.1. Beydağları otoktonu<br />
Isparta Büklümünün batı kanadını oluşturan ve 5000 metreye ulaşan kalın bir<br />
karbonat istifiyle simgelenen tortul kesit Beydağ otoktonu olarak bilinir. Çalışma<br />
alanında Beydağları otoktonu; Beydağları formasyonu, İmrezi kireçtaşı ve Güneyce<br />
formasyonu ile temsil olunur.<br />
4.1.1.1.1.1. Beydağları formasyonu (JKb)<br />
Tanım ve yayılım: Jura-Kretase yaşlı neritik kireçtaşlarından oluşan formasyon,<br />
Günay vd. (1982) tarafından adlandırılmıştır.<br />
Litoloji: Kireçtaşları orta-kalın tabakalı-gri-koyu gri renkli ve yersel olarak<br />
dolomitikdir. Birim, Havutlu, Çebiş ve İncirdere köyleri civarında gözlenmektedir<br />
(Ek-3, Ek-6).<br />
Dokanak ilişkisi: Havutlu bölgesinde Beydağları formasyonunun üstünde tektonik<br />
dokanak ile Tesbihli formasyonu (Şekil 4.6); İncirdere ve Çebiş bölgesinde ise<br />
uyumsuz dokanak ile Elmalı formasyonu yer almaktadır (Şekil 4.9).<br />
Fosil kapsamı ve yaş: Beydağları formasyonu Jura-Senomaniyen boyunca duraylı<br />
sığ karbonat şelfi ortamında çökelmiştir. Senoniyen de ortam giderek derinleşmiş ve<br />
derin şelf-yamaç ortamına dönüşmüştür (Şenel, 1997).<br />
4.1.1.1.1.2. İmrezi kireçtaşı (Ti)<br />
Tanım ve yayılımı: Formasyon ilk kez Poisson ve Poignant (1974) tarafından<br />
Antalya-Korkuteli yöresinde tanımlanmıştır. Aynı isim Akay vd. (1985) tarafından<br />
Antalya Neojen havzasında kullanılmıştır.<br />
27
Litoloji: Birim egemen olarak algli, mercanlı, kalın tabakalı, gri renkli<br />
kireçtaşlarından oluşmaktadır (Şekil 4.2). Çalışma sahasında tabandan tavana istif<br />
özellikleri en güzel şekilde İmrezi köyü yolu girişinde gözlenmektedir. Taban çakıl<br />
taşlarıyla başlamakta ve algli kireçtaşları ile devam etmektedir. Taban<br />
konglomeraları yeşilimsi, kahverengi renkli olup yaklaşık kalınlığı 2-3 metredir.<br />
% 80-90 oranında radyolarit, çört çakılları bulunmaktadır. Köşeli, kötü boylanmalı<br />
bu konglomeralar üstteki seviyede daha yarı yuvarlak ve daha az köşeli<br />
görülmektedir. Bağlayıcı ise killi karbonattır. Üstteki konglomera seviyesi de<br />
yaklaşık 2-3 metre kalınlıktadır. Aradaki algli, killi kireçtaşları 60-70 cm arası<br />
kalınlıktadır. % 90 oranında alg bulunur. Killi bağlayıcı ile bağlanmıştır. Bu seviyede<br />
midye kavkıları, mercanlar ve foraminiferler bulunmaktadır.<br />
Şekil 4.2. İmrezi kireçtaşlarının arazideki görünümü (Y. İmrezi Köyü)<br />
Dokanak ilişkisi: İmrezi kireçtaşlarının yöredeki en yaşlı kayaçlarla ilişkisi<br />
Ispartaçay vadisi boyunca gözlenir. İstif Ispartaçay boyunca görülen KB-GD gidişli<br />
28
Ispartaçay antiklinalinin tabanını oluşturmakta ve tabanında uyumsuz olarak<br />
Ispartaçay formasyonu yer almaktadır. Üst dokanağında ise Güneyce formasyonu ile<br />
uyumludur (Şekil 4.5).<br />
Kalınlık: 50-60 metre kalınlığa sahiptir.<br />
Ortam: Formasyon çok sığ bir ortamda çökelmiştir.<br />
Fosil kapsamı ve yaş: Görmüş ve Hançer (1997) tarafından bulunan fosiller arazide<br />
açıkça gözlenmiştir. İmrezi formasyonu içinde: Görmüş ve Hançer miogypsina sp.<br />
miogypsinoides sp. lepidocyclina(eulepidina)sp. lepidocycylina(nephrolepidina)sp.<br />
operculina sp. amhistegina sp. alg yığışımları, lithothamnium sp. mercan ve bivalv<br />
fosillerinin varlığından bahsetmektedir.<br />
4.1.1.1.1.3. Güneyce formasyonu (Tg)<br />
Tanım ve yayılımı: Birim ilk kez Akbulut (1979) tarafından tanımlanmıştır.<br />
Ispartaçay yakınlarındaki Güneyce köyünden ismi verilmiştir. Daha sonra Karaman<br />
(1990) tarafından tanımlanmış ve Ağlasun Formasyonu ismini almıştır.<br />
Litoloji: Güneyce formasyonu çoğunlukla kumtaşı-çamurtaşı ardalanması ile temsil<br />
edilmektedir. Buradaki çamurtaşları yumuşak kırılgan yapıya sahip olup yeşilimsi gri<br />
renklidir. İstif içinde yer yer konglomeralara rastlanılmaktadır. Kumtaşlarının rengi<br />
kırmızı, kahverengi olup ortalama kalınlığı 2-10 cm arasındadır. Killi kireçtaşları<br />
orta kalınlıkta tabakalara sahip, gri renkli, fazla parçalanmış yapılar olarak<br />
gözlenmekte olup kumtaşları ile ardalanmalı bir görünüm sunmaktadırlar. Yer yer<br />
kumtaşları arasında çamurtaşları da gözlenmektedir. Kumtaşları ile çamurtaşları<br />
hemen hemen aynı oranda tabakalanma sunmaktadır.<br />
Dokanak ilişkisi: Güneyce formasyonunun alt dokanağında İmrezi kireçtaşı<br />
yeralmaktadır. Formasyon üst dokanağında yer alan Gölcük volkanitleri ile<br />
29
uyumsuzdur (Şekil 4.5). Kestel bölgesinde ise üst dokanağında bindirmeli olarak<br />
Kızılcadağ melanj ve olistostromu yer almaktadır (Şekil 4.8).<br />
Kalınlık: Birimin taban dokanağı gözlenemediği için görünür kalınlığı 1500 m’den<br />
fazla olduğu tahmin edilmektedir.<br />
Fosil kapsamı ve yaş: Hançer (1996) ve Karaman (1990) tarafından Ağlasun<br />
formasyonunun değişik seviyelerinden alınan numunelerde Miogypsina sp.,<br />
Globigerina sp., Globigerinoides sp., Morozovella aequa, M.angulata,<br />
nannofosillerine rastlanılmıştır.<br />
Ortam: İstifin fauna özellikleri derin deniz içinde çökeldiğini göstermektedir.<br />
4.1.1.1.1.4. Gölcük volkanitleri (Pgv)<br />
Tanım ve yayılımı: Birimin adı Kazancı ve Karaman (1998) tarafından verilmiştir.<br />
Gölsel bir alana yayıldığı düşünülen volkanitlerin Akdağ ve Isparta arasında ve<br />
Isparta-Antalya kara yolu çevresinde alt birimlerle olan dokanak ilişkileri de açıkça<br />
karasal ortamı ifade etmektedir. Isparta-Antalya yolu üzerinde küçük bir alanda<br />
yayılım göstermektedir (Ek-4).<br />
Litoloji: Ayrışma yüzeyi sarımsı renkte, taze yüzeyinde ise daha açık beyazımsı,<br />
sarımsı renkte gözlenmektedir. Masif, çok kalın tabakalanma gözlenmekte olup alt<br />
seviyeleri 50 cm kalınlıkta gözenekli tüfler oluşturmaktadır. Ayrıca alt seviyelerde<br />
1.5-2 m boyutlarında filişe ait kumtaşı blokları görülmektedir. Üste doğru ince taneli<br />
çok nadir pomza tanelerinin rastlandığı küller (3-4 m) yer almaktadır. En üstte ise<br />
tabakalanma sınırı belirgin olan sarımsı açık kahverengimsi tüfler gözlenmektedir.<br />
Altta daha gevşek üstte ise sert tüfler (ignimbrit) görülmektedir.<br />
Dokanak ilişkisi: Volkanoklastiklerin alt dokanağında Miyosen ve daha yaşlı<br />
çökeller üzerine uyumsuz olarak gelişir. Üst dokanağında ise Kuvaterner çökelleri<br />
30
yer alır (Şekil 4.5). Daha önceden formasyonun yaşı genelde Pliyosen (Yalçınkaya<br />
1989) verilmesine karşılık Pliyokuvaterner olarak verilen çalışmalar da vardır.<br />
Kalınlık: Tüflerin kalınlığı 3-5 m’dir.<br />
Ortam: Isparta-Antalya karayolu çevresinde alt birimlerde olan dokanak ilişkileri ile<br />
litolojisi açıkça karasal ortamı işaret etmektedir.<br />
4.1.1.1.2. Anamas-Akseki otoktonu<br />
Isparta Büklümünün doğu kanadını oluşturan ve genellikle karbonat kayaların<br />
egemen olduğu bir istiftir. İstifi daha önce Dumont ve Kerey (1975a), Dumont<br />
(1976), Monod (1977), Demirtaşlı (1988) ve Yağmurlu vd. (1995) tanımlamışlardır.<br />
4.1.1.2. Allokton birimler<br />
4.1.1.2.1. Antalya napları<br />
Isparta Büklümünün iç kısmında yer alırlar. Başlıca dört ayrı tektonik birimden<br />
oluşmaktadırlar. Büyük bölümüyle ofiyolitik kayaçlarla karışmış pelajik rift çökelleri<br />
özelliğindedir. Antalya napları, Karacahisar ve Beydağları otokton birimleri üzerine<br />
Geç Kretase-Daniyen zaman aralığında yerleşmişlerdir (Şenel, 1983).<br />
4.1.1.2.1.1. Alakırçay napı<br />
Üst Paleozoyik-Alt Triyas evresinde platform, Orta-Üst Triyas yaşlı havza çökelleri<br />
ve bazik volkanitler kapsaması ile diğer yapısal birimlerden ayrılır. Çalışma alanında<br />
Alakırçay napı; Tesbihli formasyonu, Gökdere formasyonu, Karadere formasyonu,<br />
Çandır formasyonu, Ispartaçay formasyonu ve Keçili formasyonu ile temsil olunur.<br />
31
4.1.1.2.1.1.1. Ispartaçay formasyonu (TrJı)<br />
Tanım ve yayılım: Formasyon ilk olarak Poisson (1977) tarafından en iyi gözlendiği<br />
Ispartaçay vadisine at<strong>fen</strong> adlandırılmıştır. İnceleme alanında temeli oluşturan<br />
formasyon Isparta-Antalya karayolu güzergahında İmrezi köprüsünün güney<br />
doğusunda, Apsarı mahallesinin batısında gözlenmektedir.<br />
Litoloji: Ispartaçay formasyonu başlıca radyolarit-çört (Şekil 4.3), plaketli kireçtaşı<br />
(Şekil 4.4) ve türbiditik kireçtaşı olmak üzere 3 üyeye ayrılarak incelenmiştir. İnceorta<br />
kalınlıkta kırmızı kahverengi renkli radyolaritler bulunmaktadır. Bunlarla<br />
ardalanmalı, ince-orta (1-5 cm ile 25-50 cm) kalınlıkta pembemsi, yeşil, koyu sarı<br />
renkli çörtler görülmektedir. Radyolarit ve çörtler, Ispartaçay formasyonunda en<br />
yaygın birimler olarak gözlenmekte olup, sert, kırılgan, köşeli, çok kıvrımlı, bol kırık<br />
ve çatlaklı yapı sunmaktadırlar. Bu birimler birbirleriyle yanal ve düşey yönde<br />
geçişlidirler. Birimin temel litolojisini radyolarit, çört, türbiditik kireçtaşı, plaketli<br />
kireçtaşı ardalanması oluşturmaktadır. Kahverengi, yeşilimsi renkli killi kireçtaşları<br />
(türbiditik kireçtaşları içinde) tabakalanma göstermektedirler. Orta ince tabakalı,<br />
3-5 cm ile 20-30 cm tabaka kalınlıkları görülmektedir. Bol kırıklı çatlaklıdır. İmrezi<br />
manganez cevherleşmesi bu formasyonda bulunan radyolaritler içerisinde<br />
gözlenmektedir (Ek-4).<br />
Ortam: Formasyonu oluşturan birimler incelendiğinde, özellikle radyolarit ve çörtler<br />
incelendiğinde derin denizel ortamı gösterdiği belirlenmiştir.<br />
Kalınlık: Birimin taban dokanağı gözlenemediği için genel kalınlığı belli<br />
olmamaktadır. Topografya, jeolojik enine kesitler ve mostra görünümleri dikkate<br />
alındığında 500-600 metreden daha fazla kalınlığa sahip olduğu görülür.<br />
Dokanak ilişkisi: Çalışma alanının tabanında gözlenen Ispartaçay formasyonu<br />
İmrezi kireçtaşları ile uyumsuz dokanak ilişkisi sunmaktadır (Şekil 4.5).<br />
32
Şekil 4.3. Ispartaçay formasyonuna ait radyolarit ve çört ardalanması<br />
(Y. İmrezi köyü girişi)<br />
Şekil 4.4. Ispartaçay formasyonuna ait plaketli kireçtaşları (Y. İmrezi köyü girişi)<br />
33
Fosil kapsamı ve yaş: Önceki araştırmacılar formasyon içinde Daonella sp. ve<br />
Halobia sp. fosillerinin varlığını saptamışlardır (Yalçın, 1993). Önceki araştırmacılar<br />
tarafından formasyonun yaşı Triyas olarak verilmiştir. Poisson (1967–1977), Akbulut<br />
(1980), Yalçınkaya vd. (1986), Yalçınkaya (1989) formasyonun Batı Toroslar’da Üst<br />
Kretase’ye kadar yaş verdiğini, inceleme alanında ise Jura’ya kadar olan kısmının<br />
gözlendiğini belirtmişlerdir. Ayrıca Yalçınkaya (1989)’ya göre türbiditik kireçtaşları<br />
ve plaketli kireçtaşlarından derlenen örneklerin fosil kapsamı şöyledir; Ammodiscus<br />
sp., Nodosaria sp., Reophax sp., Textularia sp., Trochammina sp., Galenella sp. Bu<br />
çalışmada formasyonun yaşı Triyas-Jura olarak kabul edilmiştir.<br />
Şekil 4.5. İmrezi manganez zuhurunun genelleştirilmiş stratigrafik sütun kesiti<br />
(Uysal, 2004’den değiştirilerek hazırlanmıştır, ölçeksiz)<br />
34<br />
Mn
4.1.1.2.1.1.2. Tesbihli formasyonu (Trat)<br />
Tanım ve yayılım: Tabakalı çörtlerden oluşan formasyon, Kalafatçıoğlu (1973)<br />
tarafından adlandırılmıştır.<br />
Litoloji: Birim ince-orta tabakalı, çoğun kızıl, kızıl kahve, yer yer yeşil, gri, kirli<br />
sarı, mavi, siyah renkli radyolarit, çört ve şeyllerden oluşmaktadır. Bazı alanlarda<br />
sinsedimanter kıvrımlıdır. Birime Bağıllı köyü (Ek-2) ve Havutlu köyü (Ek-3)<br />
civarında rastlanmaktadır Radyolaritlerin kırık ve çatlaklarında çoğunlukla 0.5-3 cm<br />
kalınlığında ağsal manganez cevheri gözlenmektedir.<br />
Dokanak ilişkisi: Havutlu bölgesinde; Tesbihli formasyonunun alt dokanağında<br />
bindirmeli olarak Beydağları formasyonu ve üst dokanağında ise uyumlu olarak<br />
Gökdere formasyonu yer almaktadır (Şekil 4.6). Bağıllı bölgesinde ise alt<br />
dokanağında bindirmeli olarak Keçili formasyonu ve üst dokanağında ise bindirmeli<br />
olarak Tekirova ofiyoliti gözlenmektedir (Şekil 4.7).<br />
Fosil kapsamı ve yaş: Formasyon Daonella indica BITTNER (det: S. Frenex,<br />
Kalafatçıoğlu, 1973) ve Muellertortis cochleata (NAKAZAWA ve NIHIMURA),<br />
Triassacampe spp., radyolarya (det: K. Tekin) formlarını kapsaması nedeniyle<br />
Ladiniyen yaşlı kabul edilmiştir. Birim volkanizmanın zaman zaman etkin olduğu<br />
havza ortamında çökelmiştir (Şenel, 1997).<br />
4.1.1.2.1.1.3. Gökdere formasyonu (Trag)<br />
Tanım ve Yayılım: Plaket görünümlü, mikrit ve çörtlü mikritlerden oluşan<br />
formasyon, Kalafatçıoğlu (1973) tarafından adlandırılmıştır.<br />
Litoloji: Formasyon, ince-orta tabakalı, bej, krem, gri, açık gri renkli plaket<br />
görünümlü, çoğun çört yumrulu, bol radyolaryalı, mikritik dokulu, yer yer Halobialı<br />
kireçtaşlarından oluşur. Birim içinde kalkarenit, şeyl, tüfit vb. seviyeler görülebilir.<br />
Birim, Havutlu köyü civarında gözlenmektedir (Ek-3).<br />
35
Dokanak ilişkisi: Gökdere formasyonu alt dokanağında Tesbihli formasyonu ile, üst<br />
dokanağında ise Karadere formasyonu ile uyumludur (Şekil 4.6).<br />
Fosil kapsamı ve yaş: Bol Halobia, yersel Auloceras ve Ammonit izleri kapsayan<br />
formasyon, Halobia striaca (MOJSISOICS), H. Austriaca MOJSISOVICS, H.<br />
Cherlyana MOJSISOVİCS, H. Halorica MOJSISOVICS, H. Lineata (MUMSTER)<br />
gibi halobialar (det: A. Allasinaz; Alasinaz vd., 1973), Paratrachyceras cf.<br />
regoledanum, P. cf. griseldis, Cliontites carharnea, Lobites cf. elliptucus vb.<br />
ammonitler (det: L. Krystyn; Marcoux, 1977), Neohindeodella triassica (MUILLER),<br />
Godollella navicula (HUCKIEDE), Epigondodella nodosa (HAYASHI),<br />
Didymodella alternata (HAYASHI) vb. konodontlar (det: A. Keskin, Şenel, 1986a)<br />
faunası ile Trochammina sp., Diplotremina sp., Spirillina sp., Glomospira sp.,<br />
Glomospirella sp., Ammobaculites sp., Frondicularia sp., Involutina sp. vb.<br />
foraminiferler (det: M. Serdaroğlu, Şenel vd., 1981), Xiphotheca longa KOZUR ve<br />
MOCK, Capnodace sp., Capnuchosphaera sp., Paranoella sp., Crucella sp. vb.<br />
radyolaryalar (det: K. Tekin) ile birimin yaşı Üst Aniziyen-Noriyen kabul edilmiştir.<br />
Birim volkanizmanın etkin olduğu duraysız havza ortamında çökelmiştir<br />
(Şenel, 1997).<br />
4.1.1.2.1.1.4. Karadere formasyonu (Trak)<br />
Tanım ve yayılım: Bazik volkanitlerle temsil edilen formasyon, Juteau ve Marcoux<br />
(1973) tarafından adlandırılmıştır.<br />
Litoloji: Formasyon koyu kahve, kızıl, yeşilimsi siyah, yeşilimsi gri renkli, yastık<br />
yapılı, spilit, ve spilitleşmiş bazaltlardan oluşur. Yer yer tabakalı çört, mikrit ve şeyl<br />
ara düzeylidir. Bazen aglomeralar kapsar. Birim üzerinde seyrek de olsa kırmızı<br />
renkli, ammonitli mikritler görülür. Birim, Havutlu köyü civarında gözlenmektedir<br />
(Ek-3).<br />
Dokanak ilişkisi: Karadere formasyonu alt dokanağında Gökdere formasyonu ile,<br />
üst dokanağında ise Çandır formasyonu ile uyumludur (Şekil 4.6).<br />
36
Fosil kapsamı ve yaş: Stratigrafik konumuna göre birim, Ladiniyen-Noriyen<br />
yaşlıdır. Karadere formasyonu, Aniziyen sonlarında platformun parçalanması sonucu<br />
açılmaya (riftleşmeye) bağlı olarak gelişmiş ve volkanizma Noriyen sonlarına kadar<br />
sürmüştür (Şenel, 1997).<br />
4.1.1.2.1.1.5. Çandır formasyonu (Traç)<br />
Tanım ve yayılım: Bitki kumtaşı ve şeyllerden oluşan formasyon, Kalafatçıoğlu<br />
(1973) tarafından adlandırılmıştır.<br />
Litoloji: Formasyon ince-orta-kalın tabakalı, gri, açık gri, yeşil sarımsı kahve<br />
renklerde kumtaşı, silttaşı ve kiltaşlarından oluşur. Yer yer konglomera, kireçtaşı,<br />
killi-kumlu kireçtaşı bant ve merceklidir. Kiltaşları bazen yapraklanmış ve şeyl<br />
görünümü almıştır. Birim, Havutlu köyü civarında gözlenmektedir (Ek-3).<br />
Dokanak ilişkisi: Çandır formasyonunun alt dokanağında Karadere formasyonu ile<br />
uyumludur (Şekil 4.6).<br />
Fosil kapsamı ve yaş: Kireçtaşı düzeylerinde Halobia sp., kumtaşı düzeylerinde<br />
Torlessia mackeyi BATHER (silisifiye tüpler) kapsayan formasyon, bu fosillere ve<br />
stratigrafik konumuna göre Üst Aniziyen (Orta Triyas)-Noriyen (Üst Triyas) yaşlı<br />
kabul edilmiştir. Birim volkanizmanın ve türbiditik akıntıların etkin olduğu havza<br />
ortamında çökelmiştir (Şenel, 1997).<br />
4.1.1.2.1.2. Tahtalıdağ napı<br />
Tahtalıdap napı, yapısal olarak Alakırçay napı üzerinde bulunmaktadır. Genelde<br />
Kambriyen-Üst Kretase yaşlı platform tipi kayaçları kapsamakta ve Mesozoyik<br />
boyunca kıyı ötesi platform alanlarını temsil etmektedir. İnceleme alanında Malm-<br />
Üst Kretase yaşlı Dulup kireçtaşı ve Üst Kampaniyen-Maastrihtiyen yaşlı Keçili<br />
formasyonu ile temsil olunur.<br />
37
4.1.1.2.1.2.1. Keçili formasyonu (Kk)<br />
Tanım ve Yayılım: Bloklu filişle temsil edilen birim, Juteau (1975) tarafından<br />
Keçili detritikleri, Şenel vd. (1981) tarafından ise Keçili formasyonu olarak<br />
adlandırılmıştır.<br />
Litoloji: Keçili formasyonu ince tabakalı mikrit, killi-kumlu mikrit araseviyeli<br />
kumtaşı, kiltaşı, silttaşı ve konglomeralardan oluşmaktadır. Tabanında kırmızı,<br />
pembe, gri, yeşil, kirli sarı, renkli mikrit, çörtlü mikrit, radyolarit, çört, şeyl ve<br />
kalsitürbiditler bulunmaktadır. Üstte ofiyolit kırıntılı kumtaşı, kiltaşı, silttaşları ve<br />
marnları kapsamakta ve daha üstte de Antalya naplarına ait olistolitler içeren<br />
olistostromla sonlanmaktadır. Birim bloklu filiş niteliğindedir. Birim içindeki<br />
konglomeralar bazen monojenik, bazen de polijenik özelliktedir. Bazı alanlarda<br />
köşeli, çakıllı breşler şeklinde görülmektedir. Yer yer kumlu-killi kireçtaşı ve marn<br />
düzeylidir. Sinsedimanter kıvrımlı, kırıklı ve ekaylı bir yapı sunmaktadır<br />
Dokanak ilişkisi: Keçili formasyonu altta Dulup kireçtaşı ile üstte ise Tesbihli<br />
formasyonu ile bindirmeli dokanak sunmaktadır (Şekil 4.7).<br />
Fosil kapsamı ve yaş: Keçili formasyonu, Globotruncana arca (CUSHMAN), G.<br />
stuarti (DE LAPPARENT), G. conica (WHITE), Pithonella ovalis KAUF,<br />
Rugoglobigerina rugosa PLUMMER vb. (det: M. Serdaroğlu, M. Erkan, Şenel,<br />
1986) formlara göre Üst Kampaniyen-Maastrihtiyen yaşlıdır. Birim yatay<br />
hareketlerin etkin olduğu havza ortamında çökelmiştir.<br />
38
Şekil 4.6. Havutlu bölgesinin tektono-stratigrafik sütun kesiti<br />
4.1.1.2.1.2.2. Dulup kireçtaşı (JKdu)<br />
Tanım ve yayılım: Malm-Kretase yaşlı neritik kireçtaşları ile temsil edilen birim,<br />
Dumont ve Kerey (1975a) tarafından adlandırılmıştır.<br />
39
Litoloji: Birim orta-kalın tabakalı, gri, bej, krem, açık kahve renkli, yersel dolomit<br />
ve dolomitik kireçtaşı araseviyeli neritik kireçtaşlarından oluşmaktadır. Yer yer alg,<br />
mercan, gastropod, lamelli vb. makro fosil izlidir. Üstte rudist parçalı ve yer yer<br />
rekristalize kireçtaşları kapsamaktadır.<br />
Dokanak ilişkisi: Çalışma alanının tabanında gözlenen Dulup kireçtaşının üstünde<br />
Keçili formasyonu bindirmeli dokanak sunmaktadır (Şekil 4.7)<br />
Fosil kapsamı ve yaş: Malm-Senomaniyen yaşlı kabul edilen birimde alttan üste<br />
doğru Protopenoroplis striata WEYNSCHENK, Kurnubia palastiniensis HENSON,<br />
Cladocoropsis mirabilis FELIX, Pseudocyclammina lituus YOKOYAMA, Clypeina<br />
Jurassica FAVRE, Perurgonina caelinensis CUVILLIER, FOURY, PIGNATTI<br />
MORENO Mesoendothyra croatica GUSIC, Thaumatoporella parvovesiculifera<br />
(RAINERI), Valvulina lugeoni SEPTFONTAIN, Nautiloculina oolithica MOHLER,<br />
Cuneolina tenuis VELIC-GUSIC, Nezzazata simolex OMARA, Cuneolina pavonia<br />
D’ORBIGNY Nezzezatinella picardi (HENSON), Nezzata conica (SMOUT),<br />
Pseudodomia vialii (COLALONGO), Orbitolina sp. vb. formları (det: M. Serdaroğlu;<br />
Şenel vd., 1992, 1996) bulunur. Birim kıyı ötesi sığ karbonat platform ortamında<br />
çökelmiştir.<br />
4.1.1.2.1.3. Tekirova ofiyolit napı<br />
İnceleme alanında Tekirova ofiyoliti ile temsil olunur.<br />
4.1.1.2.1.3.1. Tekirova ofiyoliti (Kto)<br />
Tanım ve yayılım: Mafik ve ultramafik kayalardan oluşan birim Juteau (1975)<br />
tarafından ayrıntılı olarak incelenmiştir. Birim, bölgede daha önce Eğirdir Kızıldağ<br />
masifi (Juteau, 1975), Eğirdir Kızıldağ peridotiti (Waldron, 1982) ve Ayvalı<br />
peridotiti (Şenel vd., 1992, 1996) olarak tanımlanmıştır.<br />
40
Litoloji: Çalışma alanında birim, serpantinit, lerzolitik harzburjit, masif harzburjit,<br />
bantlı harzburjit, dunit vb. kayatürleri ile izole diyabaz dayklarından oluşmaktadır.<br />
Tekirova ofiyoliti tabanında yer alan serpantinitler, az oranda serpantinleşmiş<br />
harzburjit ve dunitlerden oluşmakta ve yer yer rekristalize kireçtaşı blokları<br />
içermektedir.<br />
Dokanak ilişkisi: Alt ilişkisi tektonik olan Tekirova ofiyoliti yaklaşık 800 m<br />
kalınlıktadır. Birim, Üst Senoniyen’de kıtasal kabuk üzerine bindirmiş ve<br />
Daniyen’de Beydağları Otoktonunun kuzey ve doğusuna, Anamas-Akseki<br />
otoktonunun ise güneyine yerleşmiştir.<br />
Şekil 4.7. Bağıllı bölgesinin tektono-stratigrafik sütun kesiti<br />
41
Yaş: Üst manto kökenli olan Tekirova ofiyolitinin, Neotetisin güney koluna ait ve<br />
Kretase (Üst?) oluşum yaşlı olduğu kabul edilir.<br />
4.1.1.2.2. Yeşilbarak napı (Ara zon)<br />
Beydağları otoktonu ile Likya napları arasında, yanal yönlerde süreklilik gösterir.<br />
Çalışma alanında Yeşilbarak napı; Elmalı formasyonu ile temsil olunur.<br />
4.1.1.2.2.1. Elmalı formasyonu (Te)<br />
Tanım ve yayılım: Kumtaşı ile şeyllerden oluşan formasyon, Önalan (1979)<br />
tarafından adlandırılmıştır. Çalışma alanı içinde birimin alt dokanağı gözlenemediği<br />
için göreceli otokton olarak değerlendirilmiştir. Çalışma alanı dışında da Şenel<br />
(1997)’e göre birimin Beydağları otoktonu üzerinde örtü olarak yer aldığı<br />
belirtilmiştir.<br />
Litoloji: Elmalı formasyonu, ince-orta-kalın tabakalı, gri, koyu gri, bej, yeşilimsi gri,<br />
yeşil, kahve vb. renklerde kumtaşı ve şeyllerden oluşur. Birim içinde kumlu-killi<br />
kireçtaşı, kalkarenit ve konglomera seviyeleri bulunur. Konglomeralar gri renkli,<br />
monojenik özellikte olup tane boyutu 1 ile 15 cm arasında değişir ve taneler köşeli ve<br />
yarı yuvarlaktır. Bunlar aşırı deformasyonla makaslanmış ve çoğun blok görünümü<br />
kazanmıştır. Birim tamamen türbiditik niteliktedir ve kendi içinde kıvrımlı, kırıklı ve<br />
ekaylı bir yapı sunar. Filişe ait kumtaşları içerisinde yer yer iri demir ve mangan<br />
cevher çakılları görülür. Birim, Kestel (Yazıpınar) köyü (Ek-5), Çebiş ve İncirdere<br />
köyleri civarında gözlenmektedir (Ek-6).<br />
Dokanak ilişkisi: Kestel bölgesinde tabanda gözlenen Elmalı formasyonunun üst<br />
dokanağında uyumlu olarak İmrezi kireçtaşı gözlenmektedir (Şekil 4.8). İncirdere ve<br />
Çebiş bölgesinde ise altta Beydağları formasyonu ile uyumsuz ve üstte Kızılcadağ<br />
melanj ve olistostromu ile tektonik dokanaklıdır (Şekil 4.9).<br />
42
Fosil kapsamı: Alttan üste doğru kapsadığı Fabiania cassis (OPENHEIM),<br />
Halkyardia minima LIEBUS, Chapmanina gassiensis SILVESTRI, Nummulites<br />
millecaput BOUBEE, N. aturicus JOLY & LEYMERİE, N. helveticus<br />
(KAUFMAN), Globorotalia contralis CUSHMAN-BERMUDEZ, Globigerapsis cf.<br />
kupleri LOEBLİCH-TOPP, Lepidocyclina sp., Miogysinoides complanatus<br />
(SCHLUMBERGER), Globoquadrina cf. dehiscens (CHAP-COL.-PARR),<br />
Catapsydrax cf. dissimilis (CHUSMAN-BERMUDES), Globigerinoides cf. trilobus<br />
REUSS vb. (Şenel vd., 1989) formlara göre Üst Lütesiyen-Alt Burdigaliyen yaşlıdır.<br />
Birim türbiditik akıntıların etkin olduğu duraysız yamaç-havza ortamında<br />
çökelmiştir.<br />
4.1.1.2.3. Likya napları<br />
Likya napları, Menderes masifi ile Beydağları otoktonu arasında yer almakta olup,<br />
geniş bir alanda yayılım gösteren allokton kaya topluluğundan oluşmaktadır. Likya<br />
nap topluluğu içinde peridotit bileşimli kayaların yanı sıra Geç Paleozoyik ile Eosen<br />
arasında değişen karbonat kaya kütleleri ve kırıntılı tortullar yer alır. Bu örtü<br />
naplarının arasından tektonik pencereler şeklinde yer yer otokton birimlere de<br />
rastlanılmaktadır (Graciansky, 1972). Bilgin vd. (1990), naplarla ilgili yerleşme<br />
hareketlerinin Orta Miyosen’e kadar devam ettiğini vurgulamıştır (Şentürk ve<br />
Yağmurlu, 2003).<br />
Likya napları, çalışma alanında Marmaris ofiyolit napı ve Domuzdağ napı ile temsil<br />
edilmektedir.<br />
4.1.1.2.3.1. Marmaris ofiyolit napı<br />
Marmaris ofiyolit napı, çalışma alanında Kızılcadağ melanj ve olistostromu ve<br />
Marmaris Peridoditi ile temsil olunur.<br />
43
4.1.1.2.3.1.1. Kızılcadağ melanj ve olistostromu (Kkzm)<br />
Tanım ve yayılım: Ofiyolitli melanj ve olistostromla temsil edilen formasyon,<br />
Poisson (1977) tarafından adlandırılmıştır.<br />
Litoloji: Birim birbirinden ayrı harita birimi olarak ayırtlanmamış ofiyolitli melanj<br />
ve ofiyolitli olistostromdan oluşur. Melanj kesimi, serpantinit bir hamur içinde<br />
Permiyen yaşlı karbonat, Triyas-Kretase aralığında çökelmiş radyolarit, çörtlü<br />
kireçtaşı, neritik kireçtaşı ile bazalt, spilit, tüf, tüfit, gabro, diyabaz, harzburjit, dunit<br />
gibi bloklardan oluşur. Birim içindeki çökel kökenli blokların çoğu Gülbahar ve<br />
Domuzdağ naplarına aittir. Olistostrom kesimi oldukça kaotik bir yapıda olup,<br />
konglomera, kumtaşı, kiltaşı ile silttaşı matrikslidir ve değişik türde ofiyolit kökenli<br />
olistolitler ile değişik yaşta karbonat, çörtlü kireçtaşı, volkanit, radyolarit, çört vb.<br />
olistolitler kapsar. Olistostromdaki kırıntılar ve olistolitler genelde Marmaris ofiyolit<br />
napı, Gülbahar napı ve Domuzdağ napından kaynaklanmıştır. Melanj ve<br />
olistostromlar çoğu alanda karışmıştır. Birim, Ambarcık köyü civarında<br />
gözlenmektedir. Ambarcık manganez cevherleşmesi radyolaritler içerisinde<br />
gözlenmektedir (Ek-7).<br />
Dokanak ilişkisi: İncirdere ve Çebiş bölgesinde alt dokanağında Elmalı formasyonu<br />
ve üst dokanağında Dutdere kireçtaşı bindirmeli olarak gözlenmektedir (Şekil 4.9).<br />
Ayrıca Kestel bölgesinde alt dokanağında bindirmeli olarak Güneyce formasyonu<br />
gözlenmektedir (Şekil 4.8). Senoniyen döneminde oluşmuş olan birim, daha sonra<br />
Eosen sonu ile Alt Langiyen sürüklenimleri sırasında tekrar deformasyona<br />
uğramıştır. Ambarcık bölgesinde Marmaris peridotiti üzerine kireçtaşı naplarının ve<br />
kıtasal kabuk üzerine ofiyolitlerin yerleşimine bağlı olarak gelişmiş olan Kızılcadağ<br />
melanj ve olistostromunun üst dokanağında bindirmeli olarak Kayalısırtı formasyonu<br />
yer almaktadır (Şekil 4.10).<br />
44
4.1.1.2.3.1.2. Marmaris peridotiti (Kmo)<br />
Tanım ve yayılım: Birim, Çapan (1980) tarafından Marmaris peridotiti olarak<br />
tanımlanmıştır. Genelde peridotit, serpantinit ve serpantinleşmiş peridotitlerden<br />
oluşur.<br />
Litoloji: Marmaris peridotitinin egemen kayatürü harzburjit ve ve serpantinitleşmiş<br />
harzburjitlerdir. Aşınma yüzeyi kızıl, kızıl kahve, yeşilimsi gri renkli, orta-iri taneli<br />
harzburjitlerde yeşil ve cam parlaklığındaki olivin kristalleri ile gümüşi renkli<br />
piroksen kristalleri belirgindir. Serpantinitleşme nedeniyle yer yer olivinler<br />
parlaklığını kaybetmiş ve matlaşmıştır. Serpantinitler, yeşil, yeşilimsi siyah veya<br />
siyah renklerde olup, cam parlaklığı gösterir. Az oranda olan ve ayırtlanamayan<br />
dunitler, daha düz topografyaya sahiptir ve açık yeşil, yeşilimsi gri renklidir. İnce<br />
taneli düzensiz kırılmalı olup, çoğunlukla kromit tanelidir. Yer yer kromit mercekleri<br />
de içerir. Serpantinitler fay ve bindirme zonlarında belirgindir. Birim içinde<br />
makaslanma nedeniyle blok görünümü almış izole diyabaz ve gabro filonlarına sıkca<br />
rastlanır. Birime Ambarcık köyü civarında rastlanmıştır (Ek-7).<br />
Dokanak ilişkisi: Marmaris peridotinin üst dokanağında Kızılcadağ melanj ve<br />
olistostromu bindirmeli olarak gözlenmektedir (Şekil 4.10).<br />
Fosil kapsamı ve yaş: Thuizat vd. (1981)’ne göre (K-Ar yaş tayinleri) Marmaris<br />
Peridotiti yaklaşık 114 milyon yıl (Apsiyen-Albiyen) oluşum yaşlıdır. Birimin kıtasal<br />
kabuk üzerine bindirmesi Üst Senoniyen’de gerçekleşmiştir. Tavandan eksik ofiyolit<br />
istifini temsil eden Marmaris peridotiti, Neotetis okyanusunun kuzey kolundan<br />
kaynaklanmıştır.<br />
4.1.1.2.3.2. Domuzdağ napı<br />
Likya naplarının en üst yapısal birimi olan Domuzdağ napı, çalışma alanında<br />
Dutdere kireçtaşı, Yuvadağ formasyonu, Çatlıca formasyonu ve Kayalısırtı grubu ile<br />
temsil olunur.<br />
45
4.1.1.2.3.2.1. Dutdere kireçtaşı (TRJd)<br />
Tanım ve yayılım: Yersel megaladonlu, rekristalize kireçtaşlarından oluşan<br />
formasyon, Ersoy (1989, 1992) tarafından adlandırılmıştır.<br />
Litoloji: Birim, orta-kalın tabakalı, yersel olarak masif, aşınma yüzeyi gri, açık gri,<br />
kırılma yüzeyi kirli beyaz, açık gri, gri, beyaz renkli, yer yer megaladonlu ya da algli<br />
rekristalize kireçtaşlarından oluşur. Birimin üst düzeyinde orta-kalın tabakalı, gri,<br />
krem renkli kireçtaşları bulunur. Bunların üzerinde de kırmızı pembe renkli, yer yer<br />
çörtlü, yumrulu, kireçtaşları ve breşik kireçtaşları yer alır. Birimin Triyas yaşlı<br />
kireçtaşlarında cm düzeyinde, sıvamalar halinde tintinitli mikritler bulunur. Harita<br />
birimi olarak ayırtlanamayan bu mikritler kirli beyaz, kirli sarı renklidir ve çok küçük<br />
kalıntılar olarak gözlenir. Birim Çebiş, İncirdere ve Kestel (Yazıpınar) köyleri<br />
civarında gözlenmekte olup demir-manganez cevherleşmesi kireçtaşları içerisinde<br />
gelişmiştir.<br />
Dokanak ilişkisi: Dutdere kireçtaşının alt dokanağında bindirmeli olarak Kızılcadağ<br />
melanj ve olistostromu gözlenmektedir (Şekil 4.8).<br />
Fosil kapsamı: Calpionella alpina LORENZ, Calpionella eliptica CADISCH,<br />
Tintinopsella longa (COLOM), Calpionellites darderi (COLOM), Remaniella<br />
cadıschiana (COLOM), Crassicotlarina parvula REMANE gibi formlar kapsayan bu<br />
mikritler Üst Titoniyen-Valanjiniyen (Poisson, 1977) yaşlıdır. Ayrıca birimde harita<br />
birimi olarak ayırtlanamayan kırmızı renkli globotruncanalı mikritler (Koniasiyen)<br />
ender de olsa görülür. Sıkca Megaladon sp., içeren formasyon, Involutina sinuosa<br />
(WEYNSCHENK), Involutina oberhauseri (SALAJ), Trocholina permediscoides<br />
OBERHAUSER, Aulotortus friedli (KRISTAN-TOCHMANN), Involutina liassica<br />
(JONES), Ophthalmidium martana FARINACCI vb. (det: C: Bilgi; Şenel vd., 1989)<br />
formlara göre Orta Triyas-Liyas yaşlıdır. Birim sığ karbonat şelf ortamında<br />
çökelmiştir.<br />
46
Şekil 4.8. Kestel bölgesinin tektono-stratigrafik sütun kesiti<br />
47
Şekil 4.9. İncirdere ve Çebiş bölgesinin tektono-stratigrafik sütun kesiti<br />
4.1.1.2.3.2.2. Yuvadağı formasyonu (TrJy)<br />
Tanım ve yayılım: Neritik kireçtaşı ve dolomitik kireçtaşlarından oluşan Yuvadağı<br />
formasyonu Şenel vd. (1989) tarafından adlandırılmıştır.<br />
48<br />
Fe-Mn
Litoloji: Formasyon masif görünümlü, kalın, yersel orta tabakalı, bej, açık kahve,<br />
kirli beyaz renklerde kireçtaşı, dolomitik kireçtaşı ve rekristalize kireçtaşlarından<br />
oluşur. Bol algli oluşları ile tanınır. Seyrek gastropod ve megaladon izlidir. Sert ve<br />
sık çatlaklıdır. Birime Ambarcık köyü civarında rastlanmıştır.<br />
Dokanak ilişkisi: Yuvadağı formasyonu altta Kayalısırtı formasyonu ile, üstte<br />
Çatlıca formasyonu ile tektonik dokanaklıdır (Şekil 4.10).<br />
Fosil kapsamı ve yaş: Birim, Ammobaculites sp., Glomospira sp., Glomospirella<br />
sp., Endothıra sp., Galeanella sp., İnvolutina sinuosa (WEINSCHENK),<br />
Endothıranella sp., Involutina liassica (JONES), Opthalmidium martana<br />
(FARINACCI) vb. (det: C. Bilgi; Şenel vd., 1989) formlara göre Üst Triyas-Liyas<br />
yaşlıdır. Olası Orta Triyas’ı da kapsar. Birim sığ karbonat şelf ortamında çökelmiştir.<br />
4.1.1.2.3.2.3. Çatlıca formasyonu (JKçt)<br />
Tanım ve yayılım: Kireçtaşı, dolomitik kireçtaşı ve çörtlü kireçtaşlarından oluşan<br />
formasyon, Şenel vd. (1989) tarafından adlandırılmıştır.<br />
Litoloji: Çatlıca kireçtaşı, ince-orta-kalın tabakalı, bej, krem, açık gri renkli, altta<br />
dolomitik kireçtaşı araseviyeli çörtlü kireçtaşlarından oluşur. Tabanında pembe, açık<br />
kırmızı renkli ammonitli (ammonitico-rosso fasiyesi) kireçtaşları bulunur. Birime<br />
Ambarcık köyü civarında rastlanmıştır.<br />
Dokanak ilişkisi: Birim altta Yuvadağı formasyonu ile tektonik dokanaklıdır<br />
(Şekil 4.10).<br />
Fosil kapsamı ve yaş: Birim, Trochammina sp., Trocholina sp., Pseudocyclammina<br />
sp., Protopeneroplis sp., Ophthalmidium sp., Ammobaculites sp., Nautiloculina sp.,<br />
Valvulina sp. vb. (det: C. Bilgi; Şenel vd., 1989) formlara göre ve birimin<br />
tabanındaki Toarsiyen yaşlı ammonitico-rosso fasiyesine göre Toarsiyen-Kretase<br />
yaşlı kabul edilmiştir. Birim olası resif önü-yamaç ortamında çökelmiştir.<br />
49
4.1.1.2.3.2.4. Kayalısırtı birimi (JKks)<br />
Tanım ve yayılım: Pelletik kireçtaşı, kırmızı mikrit, çörtlü mikrit, radyolarit vb.<br />
kaya türlerinden oluşan formasyon Şenel vd. (1989) tarafından tanımlanmıştır.<br />
Litoloji: Birim, altta masif görünümlü, orta-kalın tabakalı, bej, kirli sarı, açık kahve,<br />
kirli beyaz renkli, pelletik ve oolitik dokulu kireçtaşları kapsar. Bu kireçtaşları<br />
Yuvadağı formasyonuna benzerlik gösterir. Pelletik ve oolitik kireçtaşları üzerinde<br />
yer yer yumrulu yapılı, ince-orta tabakalı, kırmızı renkli, yersel ammonit yığışımlı,<br />
bazen çörtlü mikritler ve bunlarla yanal yönde girik beyaz rekristalize kireçtaşı,<br />
köşeli çakıllı breşik kireçtaşları bulunur.<br />
Dokanak ilişkisi: Birim, altta Kızılcadağ melanj ve olistostromu ile, üstte Yuvadağı<br />
formasyonu ile tektonik dokanaklıdır (Şekil 4.10).<br />
Fosil kapsamı ve yaş: Tabanındaki pelletik kireçtaşları Üst Triyas-Liyas,<br />
ammonitico-rosso fasiyesi Toarsiyen yaşlıdır. Üstteki çörtlü kireçtaşı ve<br />
radyolaritlerden yaş alınamamıştır. Birim stratigrafik özelliklerine göre Üst Triyas-<br />
Kretase yaşlı kabul edilmiştir.<br />
4.1.1.3. Alüvyon ve yamaç molozu (Qal, Qy)<br />
İnceleme alanında genellikle gevşek tutturulmuş çakıl ve kum litolojilerinden<br />
meydana gelen alüvyon ve yamaç molozu sahadaki tüm birimleri uyumsuz olarak<br />
örtmektedir.<br />
50
Şekil 4.10. Ambarcık bölgesinin tektono-stratigrafik sütun kesiti<br />
51
4.2. Yapısal Jeoloji<br />
İnceleme alanında allokton kaya birimleri Alakırçay napına ait Tesbihli formasyonu,<br />
Gökdere formasyonu, Çandır formasyonu, Karadere formasyonu, Ispartaçay<br />
formasyonu, Keçili formasyonu; Tahtalıdağ napına ait Dulup kireçtaşı; Likya napına<br />
ait Kızılcadağ melanjı ve olistostromu, Marmaris Peridotiti; Domuzdağ napına ait<br />
Dutdere kireçtaşı, Yuvadağ formasyonu, Çatlıca formasyonu, Kayalısırtı formasyonu<br />
ve Yeşilbarak napına ait Elmalı formasyonu ile temsil edilir. Genel olarak bölge eski<br />
jeolojik devirlerde sıkışma tektonik rejiminin etkisinde kalmıştır. Akitaniyen’de<br />
başlayan Miyosen transgresyonu Burdigaliyen’de de devam etmiş, Burdigaliyen<br />
sonrasında ise D-B yönlü sıkışma tektoniği ile transgresyon sona ermiş ve allokton<br />
birimler bölgeye muhtemelen batıdan doğuya doğru yerleşmişlerdir.<br />
4.2.1. Tabakalanma<br />
Elmalı formasyonu içerisinde ince-orta kalınlıkta tabakalanma gözlenmektedir.<br />
Kumtaşları 40-50 cm arasında değişen tabaka kalınlıkları göstermektedir. Beydağları<br />
formasyonu içinde kireçtaşları orta-kalın tabakalanma, İmrezi kireçtaşları kalın<br />
tabakalanma, Ispartaçay formasyonu içinde bulunan killi kireçtaşları 3-5 cm ile 20-<br />
30 cm tabaka kalınlığı, Tesbihli formasyonunda radyolarit, çört ve şeyller ince-orta<br />
tabakalanma, Gökdere Formasyonunda kireçtaşları ince-orta tabakalanma, Keçili<br />
formasyonunda kumtaşı, kiltaşı, silttaşları ince tabakalanma ve Dulup kireçtaşları da<br />
orta-kalın tabakalanma göstermektedir.<br />
4.2.2. Eklemler<br />
İnceleme alanında bulunan birimler tektonik kuvvetlerin etkisinde kalmıştır. Bu<br />
nedenle kireçtaşları çok kırıklı ve çatlaklı bir yapı sunmaktadırlar.<br />
52
4.2.3. Kıvrımlanma<br />
Elmalı formasyonunda kıvrımlanmalar gözlenir. Bu kıvrımlar allokton birimlerin<br />
formasyon üzerine tektonik olarak gelmesi ve sıkışma sonucunda meydana gelmiştir.<br />
Bu kıvrımlar Kestel (Yazıpınar) köyü’nün güneybatısında gözlenmiştir. Ayrıca<br />
İmrezi köyü bölgesinde bulunan filiş fasiyesindeki Güneyce formasyonuna ait<br />
kumtaşı-çamurtaşı-kiltaşı ardalanmasında oldukça kıvrımlı yapılar gelişmiştir.<br />
Ayrıca, Ispartaçay formasyonuna ait radyolarit çörtlerde sık aralıklı kıvrım yapıları<br />
gözlenmiştir.<br />
4.2.4. Uyumsuzluk<br />
İncirdere ve Çebiş bölgesinde gözlenen Elmalı formasyonu Beydağları<br />
formasyonunu uyumsuz olarak örtmektedir. Ayrıca, inceleme alanında Kuvaterner<br />
çökelleri bütün birimleri uyumsuz olarak örtmektedir.<br />
4.2.5. Faylar<br />
Çalışma alanı genel anlamda bindirmelere bağlı olarak oldukça karmaşık bir yapı<br />
sunmaktadır. En büyük yapısal unsurları bu bindirme düzlemleri ve nap sistemleri<br />
oluşturur. Bunun dışında blokların kendi içerisinde de yanal ve düşey yönde<br />
faylanmalar mevcuttur.<br />
Bağıllı bölgesinde Dulup kireçtaşı üzerine Keçili formasyonu, Tesbihli formasyonu<br />
ve Tekirova ofiyoliti; Havutlu bölgesinde Beydağları formasyonu üzerine Tesbihli<br />
formasyonu; Kestel bölgesinde Güneyce formasyonu üzerine Kızılcadağ Melanj ve<br />
olistostromu ve Dutdere kireçtaşı; İncirdere ve Çebiş bölgesinde Elmalı formasyonu<br />
üzerine Kızılcadağ Melanj ve Olistostromu ve Dutdere kireçtaşı; Ambarcık<br />
bölgesinde ise Marmaris peridotiti üzerine Kızılcadağ Melanj ve Olistostromu,<br />
Kayalısırtı formasyonu, Yuvadağı formasyonu ve Çatlıca formasyonu bindirmeli<br />
olarak gelmektedir.<br />
53
4.3. Ekonomik Jeoloji<br />
4.3.1. Manganez ile ilgili genel bilgiler<br />
Mangan (Mn), atom numarası 25, atom ağırlığı 54.94 olan bir elementtir. Mangan’ın<br />
Mn 2+ , Mn 3+ ve Mn 4+ olmak üzere üç önemli iyonu bulunmaktadır. En yaygın iyonu<br />
Mn 2+ olup, derin ortam koşullarında Fe 2+ iyonuna, yüzeysel ortam koşullarında ise<br />
Ca 2+ iyonuna benzer özellikler ve dağılımlar göstermektedir. Manganın clark sayısı,<br />
çeşitli kayaç türlerindeki ve ortamlardaki bollukları aşağıdaki gibi belirlenmiştir<br />
(Krauskopf, 1979 ve Rose vd., 1979’dan).<br />
Clark sayısı 1000 ppm<br />
Ultramafik kayaçlarda 1040 ppm<br />
Mafik kayaçlarda 1500 ppm<br />
Granitik kayaçlarda 390 ppm<br />
Kireçtaşlarında 1100 ppm<br />
Şeyllerde 850 ppm<br />
Toprakta 320 ppm<br />
Bitki külü 6700 ppm<br />
Akarsular 15 ppb<br />
Deniz suyunda 50 ppb<br />
Mangan, mağmanın kristallenmesi sırasında Fe 2+ iyonu ile birlikte mafik<br />
minerallerin yapısına girmekte ve özellikle amfibol grubu minerallerin ve biyotitlerin<br />
yapısında zenginleşmektedir.<br />
Doğada bileşiminde manganez bulunan 300’den fazla mineral vardır. Bu<br />
minerallerden başlıcaları Çizelge 4.1’de verilmiştir.<br />
Pirolusit, manganit, rodokrosit, vad, kriptomelan, hollandit, koronadit ve psilomelan<br />
yüzeysel koşullarda oluşan manganez mineralleridir. Rodonit ve Braunit<br />
54
metamorfizma geçirmiş Mn yataklarında izlenebilmektedirler. Derin ortam<br />
koşullarında Hausmanit ile birlikte ender olarak Jakopsit minerali de gözlenir.<br />
Çizelge 4.1. Önemli manganez mineralleri<br />
Mineralin adı Kimyasal<br />
Renk Mn Sertlik Yoğunluk<br />
formülü<br />
(%)<br />
ton/m 3<br />
Pirolusit MnO2 Çelik grisi-siyah 63.2 6-7 5<br />
Ramsdellit<br />
Polianit<br />
Manganit<br />
Kriptomelan<br />
Psilomelan<br />
Hausmanit<br />
Braunit<br />
Bixbit<br />
Jakopsit<br />
Hollandit<br />
Koronadit<br />
Rodokrosit<br />
MnO2<br />
MnO2<br />
Mn2O3.H2O<br />
KMn8O16<br />
BaMn9O18.2H2O<br />
Mn3O4<br />
3Mn2O3.MnSiO3<br />
(Mn, Fe)2O3<br />
MnFe2O4<br />
BaMn8O16<br />
PbMn8O16<br />
MnCO3<br />
Koyu gri-siyah<br />
Siyah-çelik grisi<br />
Siyah-çelik grisi<br />
Siyah-çelik grisi<br />
Siyah-koyu gri<br />
Kahverengi-siyah<br />
Kahverengi-siyah<br />
Siyah<br />
Siyah<br />
Siyah-çelik grisi<br />
Siyah-çelik grisi<br />
Kırmızı-pembe-<br />
63<br />
-<br />
62<br />
45-60<br />
35-60<br />
72<br />
50-60<br />
30-40<br />
24<br />
24<br />
24<br />
48<br />
3<br />
6-6.5<br />
4<br />
5-6<br />
5-6<br />
4.8<br />
6-6.5<br />
6<br />
6<br />
6<br />
5.2-5.6<br />
3.5-4.5<br />
4.7<br />
5<br />
4.3<br />
4.3<br />
4.4-4.7<br />
4.7-5<br />
4.7-4.9<br />
5<br />
4.8<br />
4.5-5<br />
4.5-5<br />
3.3-3.6<br />
kahve<br />
Rodonit MnSiO3 Pembe 42 5.5-6.5 3.4-3.6<br />
Alabandit MnS Demir siyahı Değişken (63.2) 3.5-4 3.95<br />
Wad Değişik Siyah-esmer siyah Değişken (63.2) 5-6 3-4.28<br />
Kaynak: DPT VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı ÖİK Raporu<br />
4.3.2. Türkiye’de manganez madenciliği<br />
Türkiye manganez potansiyeli olarak % 0.11’lik bir paya sahiptir. Türkiye’deki<br />
yataklarda Mn tenörü fazla yüksek değildir. Demirli-mangan (% 10-35 Mn)<br />
cevherleri rezervlerin büyük bir bölümünü oluşturur. Manganlı demir cevheri demirçelik<br />
fabrikalarında sinterde kullanılarak manganez cevheri kullanımından tasarruf<br />
sağlar. Türkiye’de manganlı demir (% 5-10 Mn) cevheri de bulunmaktadır.<br />
(Hekimhan-Deveci) Türkiye’de bulunan manganez cevheri, genelde metalurjik<br />
manganez cevheri grubunda değerlendirilebilir.<br />
Çizelge 4.2’de Türkiye’de bulunan manganez ve demir-manganez yataklarının<br />
karşılaştırılması yapılmıştır. Zonguldak Ereğli çevresindeki manganezler Üst Kretase<br />
andezit volkanizmasına bağlı volkano-sedimanter oluşumlardır. Cevherleşme Üst<br />
Kretase aglomeralarının üzerindeki tüfit ve kumtaşları içerisindedir. Bu bölgedeki<br />
çok sayıda zuhurlardan en önemlisi Ereğli- Ramazanlı-Kızlamba sahasıdır.<br />
55
Kastamonu-Tosya çevresindeki cevherleşmeler Liyas ve Liyas öncesi yaşlı volkanik<br />
ve sedimanter kayaç istifinde, daha çok pelajik kireçtaşı ve çörtler içerisinde yeralan<br />
volkano sedimanter oluşumlardır.<br />
Doğu Karadeniz bölgesindeki cevherleşmeler Üst Kretase dasit ve andezit<br />
volkanizmasına bağlı olarak oluşmuş volkano sedimanter kökenlidir. Yörede çok<br />
sayıda zuhur vardır.<br />
Güneydoğu Anadolu yöresindeki cevherleşmeler, radyolaritler içerisinde ve<br />
radyolaritler ile ardalanmalı olarak oluşmuş volkano sedimanter karakterdeki<br />
oluşuklardır.<br />
Ankara çevresindeki cevherleşmeler Üst Kretase yaşlı ofiyolit karmaşığının<br />
radyolaritleri ve Tersiyer volkanizmasının tüfleri içinde volkano sedimanter olarak<br />
oluşmuşlardır, önemsizdirler.<br />
Trakya bölgesindeki manganez cevherleşmeleri Eosen yaşlı kireçtaşları üzerine<br />
transgressif olarak gelmiş Oligosen yaşlı marnlar içerisinde sedimanter olarak<br />
oluşmuşlardır. En önemlileri İstanbul-Çatalca Binkılıç ve İnceğiz sahalarıdır. Ancak<br />
tenörleri düşüktür.<br />
Erzincan çevresindeki cevherleşmeler daha çok hidrotermal kökenli yataklar olup bu<br />
yataklarda ülkemizin en kaliteli Mn cevheri vardır. Çöpler, Dilli ve Kekik pınarı<br />
zuhurları bunların en önemlileridir. Ancak bunlardan Çöpler ve Kekik pınarında<br />
cevher bitmiştir.<br />
Bursa-Bilecik ve Balıkesir bölgesinde volkanodesimanter ve metamorfik Mn<br />
cevherleşmeleri yer almaktadır. Ancak ekonomik değerleri yoktur.<br />
Güneybatı Anadolu bölgesi, sedimanter kökenli yatakların bulunduğu en önemli<br />
bölgedir. Buradaki manganez yataklarının bir çoğu geçmiş yıllarda işletilmiştir.<br />
56
Yörede bulunan Denizli-Tavas-Ulukent yatağı 4 milyon tonluk rezervle Türkiye’nin<br />
en büyük yatağıdır (DPT VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Madencilik ÖİK Raporu).<br />
Çizelge 4.2. Türkiye’de bulunan manganez ve demir-manganez yataklarının<br />
karşılaştırılması<br />
Lokasyon İli ve İlçesi Yaşı Yankayaç Cevher Köken<br />
Zonguldak-Ereğli - Üst Kretase tüfit, kumtaşı manganez volkano-sedimanter<br />
Kastamonu-Tosya Liyas pelajik kireçtaşı, çört manganez volkano-sedimanter<br />
Ocaklı-Trabzon Doğu Karadeniz Üst Kretase kireçtaşı manganez volkano-sedimanter<br />
Güneydoğu Anadolu - - radyolarit manganez volkano-sedimanter<br />
Ankara çevresi - Üst Kretase radyolarit, tüf manganez volkano-sedimanter<br />
Trakya - Oligosen marn manganez sedimanter<br />
Ulukent-Tavas Denizli Alt Kretase killi kireçtaşı manganez sedimanter<br />
Elmaçukuru Burdur-Çamoluk Triyas-Jura kireçtaşı manganez hidrotermal<br />
Akpınarkale Tepe Burdur-Çamoluk Triyas-Jura kireçtaşı manganez hidrotermal<br />
Kulube Tepe Burdur-Çamoluk Triyas-Jura kireçtaşı manganez hidrotermal<br />
Bağıllı Isparta-Aksu Triyas radyolarit manganez hidrojenetik<br />
Havutlu Isparta-Aksu Triyas radyolarit manganez hidrojenetik<br />
İmrezi Isparta Triyas-Jura radyolarit manganez hidrojenetik<br />
Kestel Burdur-Bucak Triyas-Jura kireçtaşı manganez hidrojenetik<br />
Kestel Burdur-Bucak Triyas-Jura kireçtaşı demir-manganez hidrotermal<br />
İncirdere-Üçgözler Burdur-Bucak Triyas-Jura kireçtaşı demir-manganez hidrotermal<br />
İncirdere Soğanlıdere Burdur-Bucak Triyas-Jura kireçtaşı demir-manganez hidrotermal<br />
Çebiş Burdur Triyas-Jura kireçtaşı demir-manganez hidrotermal<br />
Ambarcık Burdur-Çavdır Jura-Kretase radyolarit manganez hidrojenetik<br />
4.3.2.1. Yurtiçi manganez tüketimi<br />
Üretilen cevherin % 90-95’i demir-çelik sektöründe tüketilmektedir. İkinci önemli<br />
kullanım alanı pil-batarya ve kimya sanayiidir. Elektrolitik çinko üretimi, uranyum<br />
üretimi, cam ve seramik endüstrisi, kaynak sanayii ve ziraat sektörü manganezin az<br />
miktarda kullanıldığı diğer alanlardır.<br />
Demir-çelik sektöründe üretilen manganezin % 95 kadarı manganlı demir alaşımları,<br />
demirsiz mangan alaşımları ve metalik manganez üretiminde kullanılır. Manganlı<br />
demir alaşımları içinde en önemlisi ferro-mangan olup demir çelik üretiminde<br />
kullanılan manganezin % 90’ı ferro-mangan halindedir (DPT VIII. Beş Yıllık<br />
Kalkınma Planı, Madencilik ÖİK Raporu).<br />
57
4.3.2.2. İthalat<br />
Devlet İstatistik Endüstrisi verilerine göre Türkiye manganez ithalatı Çizelge 4.3’de<br />
verilmiştir.<br />
Çizelge 4.3. Türkiye manganez ithalatı<br />
Yıl Manganez Cevheri Diğer Manganez Cevheri<br />
Miktar (kg) Değer ($) Miktar (kg) Değer ($)<br />
1995 1.397.000 674.818 111.100 54.023<br />
1996 77.200 38.589 1 15<br />
1997 9.211 6.664 100 13<br />
1998 331.100 142.241 176.594 22.979<br />
Kaynak: DPT VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı ÖİK Raporu<br />
4.3.2.3. İhracat<br />
Devlet İstatistik Endüstrisi verilerine göre Türkiye manganez ihracatı Çizelge 4.4’de<br />
verilmiştir. Ancak veriler sağlıklı bir değerlendirme için yeterli görünmemektedir.<br />
Çizelge 4.4. Türkiye manganez ihracatı<br />
Yıl Manganez Cevheri Diğer Manganez Cevheri<br />
Miktar (kg) Değer ($) Miktar (kg) Değer ($)<br />
1989 20.504 1.024 10.250.000 663.249<br />
1990 11.671.170 606.610 - -<br />
1991 30.000 3.493 - -<br />
1992 8.400.000 304.079 100.000 8.000<br />
1993 - - - -<br />
1994 3.004.450 215.418 - -<br />
1995 32.400 30.110 - -<br />
1996 - - 11.640 9.312<br />
1997 - - 180.853 33.820<br />
1998 - - - -<br />
Kaynak: DPT VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı ÖİK Raporu<br />
4.3.2.4. Rezerv<br />
Türkiye manganez rezervleri görünür+muhtemel 4.561.750 ton olup en önemli<br />
manganez rezervi 4 milyon ton ile Denizli Tavas’ta bulunmaktadır. Türkiye<br />
manganez rezervleri Çizelge 4.5’de verilmiştir.<br />
58
Çizelge 4.5. Türkiye manganez cevheri rezervleri (DPT VII. Beş Yıllık Kalkınma<br />
Planı, ÖİK Raporu) ve Isparta ve Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez<br />
zuhurlarının karşılaştırılması<br />
Yatak adı İli ve İlçesi Rezerv<br />
Görünür+Muhtemel<br />
(Bin ton)<br />
59<br />
Tenör<br />
(%)<br />
Metal<br />
İçeriği<br />
Açıklama<br />
Dokuz tekne Adana-Selimiye 76.5 20.0 15.30 25<br />
Fe+18.14<br />
SiO2<br />
Kontromtaşı Artvin-Ardanuç 10.0 38.5 3.85 6.30<br />
Fe+1.38<br />
SiO2<br />
Paşalık " - " 8.0 21.0 1.68 13.0<br />
Fe+19.0<br />
SiO2<br />
Balçı " –Borçka 20.0 42.17 8.43 5.6 Fe+10<br />
SiO2<br />
Seçkiyat " - " 28.8 34.09 9.82 1.67<br />
Fe+21.51Si<br />
O2<br />
Korucular " - " 18.75 42.8 8.02<br />
" " - " 20.25 22.9 4.64<br />
Çavdarlı " – Şavşat 30.0 31.78 9.53 8.99<br />
Fe+10.28<br />
SiO2<br />
Ulukent Denizli-Tavas 4 000.0 33.86 1 354.4 5.53<br />
Fe+18.27<br />
SiO2<br />
Çağırgangözü " - " 5.0 57.85 2.89<br />
Erdoğmuş " - " 9.2 40-45 3.86<br />
Dilli Erzincan-<br />
Kemaliye<br />
24.0<br />
43.93 10.54 0.73<br />
Fe+2.58<br />
SiO2<br />
Dostallı Gaziantep-Burç 2.5 45.3 1.13 22.30 SiO2<br />
Karlıca " - " 8.4 34.73 2.91<br />
Zülfikar " - " 30.0 32.62 9.78 36.29 SiO2<br />
Y.Kalecik " – Musabeyli 9.0 30-48 3.6 15.40 SiO2<br />
K.Mustafapaşa " - " 145.0 53.65 7.78 21.50 SiO2<br />
Suçıkan Muğla-Fethiye 5.0 32.9 1.65<br />
Mendos " - " 23.0 49.35 11.35<br />
Çancıkorun Rize-Fındıklı 5.0 46.90 2.35 4.70 SiO2<br />
Çayırdüzü Rize-<br />
Çamlıhemşin<br />
4.5<br />
40.0 1.8<br />
Çubuklu Trabzon-Araklı 18.0 45.0 8.1<br />
Kızırnas " - " 3.6 49.23 1.77<br />
Çağlayan " - Maçka 1.5 45.3 0.68 4 Fe<br />
Küçükyaz " - " 3.75 51.0 1.92 3 Fe<br />
Ocaklı " - " 28.0 35.0 9.80 3 Fe<br />
Kızlamba Zonguldak-Ereğli 19.0 35.0 6.65<br />
Düzpelit " - " 5.0 25.0 1.25<br />
Elmaçukuru Burdur-Çamoluk - - - 14.65<br />
Fe+0.96<br />
SiO2<br />
Akpınarkale Burdur-Çamoluk - - - 24.28<br />
Tepe<br />
Fe+15.45<br />
SiO2
Çizelge 4.5. (devam)<br />
Kulube Tepe Burdur-Çamoluk - - - 20.78<br />
Fe+0.72<br />
SiO2<br />
İncirdere Burdur-Bucak - - - 25.51Fe+18<br />
Üçgözler<br />
İncirdere- Burdur-Bucak - - -<br />
.51 SiO2<br />
11.21Fe+26<br />
Soğanlıdere<br />
Kestel Fe-Mn Burdur-Bucak - - -<br />
.31 SiO2<br />
24.84Fe+15<br />
.83 SiO2<br />
Kestel-Mn Burdur-Bucak - - - 8.69Fe+27.<br />
14 SiO2<br />
Çebiş Mn Burdur - - - 21.60Fe+1.<br />
35 SiO2<br />
İmrezi Isparta - - - 1.73+78.29<br />
SiO2<br />
Bağıllı Isparta-Eğirdir - - - 3.88Fe+85.<br />
68 SiO2<br />
Havutlu Isparta-Eğirdir - - - 0.64Fe+47.<br />
93 SiO2<br />
TOPLAM 4 561.75 34.54 1 576<br />
60
4.3.3. Çalışma kapsamında incelenen manganez ve demir-manganez<br />
cevherleşmeleri<br />
İnceleme alanında bu çalışma kapsamında; Isparta ilinde 3 adet manganez<br />
cevherleşmesi, Burdur ilinde ise 6 adet olmak üzere toplam 9 adet manganez ve<br />
demir-manganez cevherleşmesi incelenmiş ve bu cevherleşmeler Türkiye’nin en<br />
önemli manganez yatakları olan Ulukent manganez yatağı ve Binkılıç manganez<br />
yatağı ile karşılaştırılmıştır. Bu cevherleşmeler genel özellikleri ile birlikte aşağıda<br />
sunulmuştur.<br />
Isparta bölgesindeki manganez cevherleşmeleri;<br />
Havutlu manganez cevherleşmesi, Ladiniyen (Triyas) yaşlı Tesbihli Formasyonunda<br />
yer alır. Radyolaritlerin kırık ve çatlaklarında çoğunlukla 0.5-3 cm. kalınlığında ağsal<br />
şekilde gözlenmektedir. Cevher kayacın kırılan yüzeylerinde metalik gri parlaklıkta,<br />
oksidasyon yüzeylerinde ise mat, siyah renklidir.<br />
Bağıllı manganez cevherleşmesi, Ladiniyen (Triyas) yaşlı Tesbihli Formasyonunda<br />
yer alır. Radyolarit içerisinde gelişmiştir. Radyolarit ve manganez cevheri iç içe<br />
gelişmiş olup, manganez katmanları radyolarit katmanlarıyla uyumludur. Manganezli<br />
katmanlar 2-6 cm. arasında değişmektedir.<br />
İmrezi manganez cevherleşmesi, Triyas-Jura yaşlı Ispartaçay Formasyonunda yer alır<br />
ve radyolaritler içerisinde mercek şeklinde gelişmiştir.<br />
Burdur bölgesindeki demir-manganez cevherleşmeleri;<br />
Kestel demir-manganez cevherleşmesi, Triyas-Jura yaşlı Dutdere kireçtaşı içerisinde<br />
yer alır. Cevherleşme düzensiz görünümlü olup, birbirini ağsal olarak kesen demir ve<br />
manganez damarcıklarından oluşmaktadır.<br />
61
İncirdere-Üçgözler demir-manganez cevherleşmesi, Triyas-Jura yaşlı Dutdere<br />
Kireçtaşı içerisinde yer alır. Manganez cevherleşmesi masif yapıda olup yer yer ağsal<br />
yapıda gözlenmektedir.<br />
İncirdere-Soğanlıdere demir-manganez cevherleşmesi, Triyas-Jura yaşlı Dutdere<br />
kireçtaşı içerisinde yer alır. Cevherleşme ağsal şekilde gelişmiştir.<br />
Çebiş demir-manganez cevherleşmesi, Triyas-Jura yaşlı Dutdere kireçtaşı içerisinde<br />
yer alır. Kireçtaşı içerisinde ağsal şekilde gözlenmektedir.<br />
Burdur bölgesindeki manganez cevherleşmeleri;<br />
Kestel manganez cevherleşmesi, Triyas-Jura yaşlı Dutdere kireçtaşı içerisinde yer<br />
alır. Kireçtaşları içerisinde damar şeklinde gözlenmektedir.<br />
Ambarcık manganez cevherleşmesi, Jura-Kretase oluşum yaşlı Kızılcadağ Melanj ve<br />
Olistostromu içerisinde yer alır. Cevherleşme kireçtaşları ve radyolaritler içerisinde<br />
ağsal olarak gelişmiştir.<br />
Ulukent manganez cevherleşmesi;<br />
Ulukent manganez cevherleşmesi, Alt Kretase yaşlı Ulukent formasyonunun killi<br />
kireçtaşları içerisinde katmanlar şeklinde bulunur. Manganez katmanları 0.20 m ile<br />
10 m arasında değişen kalınlıklar sunarlar.<br />
Binkılıç manganez cevherleşmesi;<br />
Binkılıç manganez cevherleşmesi Oligosen yaşlı Congerialı seri ile Karton (balıklı)<br />
seri arasında bulunmaktadır. Balıklı serinin içindeki manganez cevherleşmesinin<br />
tabanında sarımsı renklerde limonitleşmiş kumlu kırıntılılar yersel olarak<br />
gözlenmektedir.<br />
62
4.3.3.1. Isparta bölgesi manganez zuhurları<br />
İnceleme alanında bu çalışma kapsamında; Isparta ilinde 3 adet manganez<br />
cevherleşmesi incelenmiştir.<br />
4.3.3.1.1. Bağıllı manganez zuhuru<br />
Bağıllı Köyü’nde iki adet manganez zuhuru gözlenmektedir. İki zuhur arasındaki<br />
uzaklık yaklaşık 100 m.’dir. Zuhurlara ulaşım Bağıllı Köyü’nden stabilize bir yolla<br />
sağlanmaktadır.<br />
Zuhur 1: Cevherleşme Isparta ili Aksu ilçesine bağlı Bağıllı Köyü’nün yaklaşık 15<br />
km güneyinde bulunan Yelliler mahallesinde (x: 22.647 y: 77.723 z: 1333 m.) yer<br />
almaktadır. Cevherleşme radyolarit içerisinde gelişmiştir (Şekil 4.11). Radyolarit ve<br />
manganez cevheri iç içe gelişmiş olup (Şekil 4.12-4.13), manganez katmanları<br />
radyolarit katmanlarıyla uyumludur. Manganezli katmanlar 2-6 cm. arasında<br />
değişmektedir.<br />
Mn<br />
Şekil 4.11. Bağıllı manganez zuhuru 1’in genel görünümü<br />
(Ra: radyolarit, Mn: manganez) (Y. Bağıllı köyü, Yelliler mahallesi)<br />
63<br />
Ra
Şekil 4.12. Bağıllı manganez zuhuru 1’de gözlenen manganez cevherleşmesi<br />
(Mn: manganez) (Y. Bağıllı köyü, Yelliler mahallesi)<br />
Ra<br />
Mn<br />
Şekil 4.13. Radyolaritler (Ra) içerisinde gözlenen manganez (Mn) cevherleşmesi<br />
(Y. Bağıllı köyü, Yelliler mahallesi)<br />
64<br />
Mn
Zuhur 2: Cevherleşme (x: 22.785 y: 78.069 z: 1341 m) yer almaktadır. Zuhurun 3<br />
m genişliğinde 15 m uzanımı vardır (Şekil 4.14).<br />
Şekil 4.14. Bağıllı manganez zuhuru 2’nin genel görünümü (Mn: manganez)<br />
(Y. Bağıllı köyü, Yelliler mahallesi)<br />
4.3.3.1.2. Havutlu manganez zuhuru<br />
Mn<br />
Havutlu Köyü’nde iki adet manganez zuhuru gözlenmektedir. İki zuhur arasındaki<br />
uzaklık yaklaşık 150 m.’dir. Zuhurlara ulaşım Havutlu Köyü’nden stabilize bir yolla<br />
sağlanmaktadır.<br />
Zuhur 1: Cevherleşme Isparta ili Aksu ilçesine bağlı Havutlu Köyü’nde (x: 21.559<br />
y: 89.375 z: 1448 m) yer almaktadır. 5.5 m uzunluk ve 4 m genişliği olan bir<br />
yarmada kırmızı renkli radyolaritler içerisinde ağsal, siyah renkli pirolusit cevheri<br />
gözlenmektedir (Şekil 4.15). Pirolusitler yer yer ışınsal büyümeli ve öz şekilli olarak<br />
izlenir.<br />
65
Şekil 4.15. Havutlu manganez zuhuru 1’in genel görünümü (Mn: manganez)<br />
(Y. Havutlu köyü)<br />
Zuhur 2: Cevherleşme, Isparta ili Aksu ilçesine bağlı Havutlu Köyü’nde (x: 21.637<br />
y: 89.318 z: 1428 m) yer almaktadır. Radyolaritlerin kırık ve çatlaklarında<br />
çoğunlukla 0.5-3 cm kalınlığında ağsal manganez cevheri gözlenmektedir<br />
(Şekil 4.16). Yer yer üzerinde pelajik kireçtaşı döküntüleri mevcuttur. Pirolusit<br />
cevheri öz şekilli (Şekil 4.17), kimi zaman mikrokristalli yapıdadır. Cevher kayacın<br />
kırılan yüzeylerinde metalik gri parlaklıkta, oksidasyon yüzeylerinde ise mat, siyah<br />
renklidir.<br />
66<br />
Mn
Şekil 4.16. Havutlu manganez zuhuru 2’nin genel görünümü<br />
(Ra: radyolarit, Mn: manganez) (Y. Havutlu köyü)<br />
Mn<br />
Şekil 4.17. Radyolarit (Ra) içerisinde ışınsal olarak gelişen manganez (Mn)<br />
cevherleşmesi (Y. Havutlu köyü)<br />
67<br />
Ra<br />
Mn<br />
Ra
4.3.3.1.3. İmrezi manganez zuhuru<br />
Cevherleşme İmrezi Köyü girişinde (x: 93.621 y: 75.906 z: 887 m) yer almaktadır.<br />
Cevherleşme radyolaritler içerisinde mercek (Şekil 4.18) ve ağsal (Şekil 4.19)<br />
şekillerde gözlenmektedir.<br />
Ra<br />
Şekil 4.18. İmrezi manganez zuhurunun genel görünümü<br />
(Ra: radyolarit:, Mn: manganez:) (Y. İmrezi köyü girişi)<br />
68<br />
Mn
Ra<br />
Şekil 4.19. Radyolarit (Ra) içerisinde gelişen manganez (Mn) cevherleşmesi<br />
(Y. İmrezi köyü girişi)<br />
69<br />
Mn
4.3.3.2. Burdur bölgesi demir-manganez zuhurları<br />
İnceleme alanında bu çalışma kapsamında; Burdur ilinde 3 adet demir-manganez<br />
cevherleşmesi incelenmiştir.<br />
4.3.3.2.1. Kestel demir-manganez zuhuru<br />
Cevherleşme, Burdur ili Bucak ilçesine bağlı Kestel (Yazıpınar) Köyü’nün yaklaşık<br />
10 km batısında bulunan İlevedalı sırtında (x: 69.133 y: 44.984 z: 1003 m) yer<br />
almaktadır. Zuhura ulaşım, Kestel Köyü’nden stabilize bir yolla sağlanmaktadır.<br />
Sahada daha önce açılmış olan galeriden bir miktar cevher alınmıştır (Şekil 4.20).<br />
Cevherleşme düzensiz görünümlü olup, birbirini ağsal olarak kesen limonit, hematit<br />
ve manganez damarcıklarından oluşmaktadır (Şekil 4.21). Limonit ve hematit<br />
cevheri toprağımsı yapıdadır. Hematit tabana doğru daha iri kütleler halindedir.<br />
Mangan damarları, hematit ve limonite göre daha sert ve yer yer masif yapıdadır.<br />
Zuhurda kovuklu, çok kırık ve çatlaklı, breşleşmiş, kırmızımsı kahve, siyah, sarımsı<br />
kahve ve sarı renk karmaşası gözlenmektedir (Şekil 4.22). Cevherin görünür kalınlığı<br />
10 m civarındadır.<br />
Şekil 4.20. Kestel demir-manganez zuhurunun genel görünümü (Y. Kestel köyü)<br />
70
He<br />
Mn<br />
Şekil 4.21. Kestel demir-manganez zuhurunda açılan galerinin genel görünümü<br />
(Mn: manganez, He: hematit, Li: limonit) (Y. Kestel köyü)<br />
Mn<br />
Şekil 4.22. Kestel demir-manganez zuhurunda gözlenen ağsal limonit (Li) ve<br />
manganez cevherleşmesi (Mn) (Y. Kestel köyü)<br />
71<br />
Li<br />
Li
4.3.3.2.2. İncirdere-Üçgözler demir-manganez zuhuru<br />
Cevherleşme, Burdur ili Bucak ilçesine bağlı İncirdere Köyü’nün yaklaşık 5 km<br />
güneybatısında bulunan Üçgözler mevkiinde (x: 76.385 y: 49.934 z: 986 m) yer<br />
almaktadır. Zuhura ulaşım, İncirdere Köyü’nden stabilize bir yolla sağlanmaktadır.<br />
Cevherleşmenin tabanında ayrışmış özellikte ofiyolit, tavanında ise kireçtaşı<br />
bulunmaktadır (Şekil 4.23-4.25). Manganez cevherleşmesi masif yapıda olup yer yer<br />
ağsal yapıda gözlenmektedir (Şekil 4.24). Cevherleşmenin üst kesimlerinde<br />
limonitleşmeye rastlanılmaktadır.<br />
Şekil 4.23. İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunun genel görünümü<br />
(Y. İncirdere köyü)<br />
72
Şekil 4.24. İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunda gözlenen manganez<br />
cevherleşmesi (Mn) ile kil (Of) dokanağı (Y. İncirdere köyü)<br />
Mn<br />
Of<br />
Of<br />
Şekil 4.25. İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunun genel görünümü<br />
(Kçt: kireçtaşı, Mn: manganez, Of: kil) (Y. İncirdere köyü)<br />
73<br />
Mn<br />
Kçt
4.3.3.2.3. İncirdere-Soğanlıdere demir manganez zuhuru<br />
Cevherleşme, Burdur ili Bucak ilçesine bağlı İncirdere Köyü’nde Soğanlı Dere<br />
Mevkiinde (x: 78.031 y: 50.497 z: 880 m) yer almaktadır.<br />
Sahada daha önce bir galeri açılmış ve bir miktar cevher alınmıştır (Şekil 4.26).<br />
Limonit ve hematit cevherlerinin yoğun gözlendiği bir zuhurdur. Yer yer içerisinde<br />
20-50 cm kalınlığında merceğimsi manganez ve demirli cevherleşme<br />
gözlenmektedir. Daha çok sarımsı kahve renkli (kızıl kahve) cevher bulunur.<br />
Tabanda kil silt karışımı bir malzeme gözlenmektedir. Tavanında ise kireçtaşı<br />
gözlenmektedir. Cevherleşme ağsal şekilde gelişmiştir (Şekil 4.27).<br />
Zuhurda ayrıca daha önceden açılmış iki adet galeri mevcuttur (Şekil 4.28). Limonit,<br />
hematit ve manganez birbirini kesen damarlar şeklinde gözlenmektedir (Şekil 4.29).<br />
Şekil 4.26. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunun genel görünümü<br />
(Y. İncirdere köyü)<br />
74
Li<br />
Kçt<br />
Mn<br />
Şekil 4.27. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunun genel görünümü<br />
(Kçt: kireçtaşı, Mn: manganez, Li: limonit, Of: kil) (Y. İncirdere köyü)<br />
Şekil 4.28. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunda açılan galerilerin<br />
görünümü (Y. İncirdere köyü)<br />
75<br />
Of
Mn<br />
Li<br />
Şekil 4.29. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunda gözlenen demir<br />
manganez cevherleşmesi (Mn: manganez, Li: limonit, He: hematit, Of: kil)<br />
(Y. İncirdere köyü)<br />
4.3.3.2.4. Çebiş demir-manganez zuhuru<br />
Cevherleşme, Burdur iline bağlı Çebiş Köyü’nün yaklaşık 10 km güneybatısında<br />
bulunan Arlıtaş mevkiinde (x: 72.795 y: 51.742 z: 1131 m) yer almaktadır. Cevherin<br />
yan kayacı kireçtaşı olup yer yer manganez ve demir tarafından ornatılmıştır.<br />
Kireçtaşları gri renkli ve bol çatlaklıdır (Şekil 4.30). Yer yer manganez cevherini<br />
kesen limonit cevherleşmesi gözlenmektedir (Şekil 4.31).<br />
76<br />
He
Şekil 4.30. Çebiş manganez zuhurunun genel görünümü<br />
(Mn: manganez, Kçt: kireçtaşı) (Y. Çebiş köyü)<br />
Li<br />
Kçt<br />
Mn<br />
Şekil 4.31. Kireçtaşı içerisinde gelişen ağsal manganez ve demir cevherleşmesi<br />
(Kçt: kireçtaşı, Mn: manganez, Li: limonit) (Y. Çebiş köyü)<br />
77<br />
Kçt<br />
Mn
4.3.3.3. Burdur bölgesi manganez zuhurları<br />
4.3.3.3.1. Kestel manganez zuhuru<br />
Cevherleşme, Yazıpınar (Kestel) demir-manganez zuhurunun yaklaşık 100 m<br />
güneydoğusunda (x: 69.267 y: 44.806 z: 987 m) yer almaktadır.<br />
Cevher kireçtaşları içerisinde damar şeklinde 30 cm kalınlığında ve siyah<br />
kriptokristalin yapıda gözlenmektedir (4.32). Cevherin mostrada görünen derinliği 50<br />
cm, kalınlığı 30 cm’dir.<br />
Kçt<br />
Şekil 4.32. Kestel manganez zuhurunda gözlenen manganez cevherleşmesi (Mn) ve<br />
yan kayacı kireçtaşı (Kçt) (Y. Kestel köyü)<br />
78<br />
Mn
4.3.3.3.2. Ambarcık manganez zuhuru<br />
Cevherleşme, Burdur ili Çavdır ilçesine bağlı Ambarcık Köyü’nün yaklaşık 10 km<br />
güneybatısında bulunan Çevirmetaşı mevkiinde (x: 39.257 y: 99.895 z: 1486 m) yer<br />
almaktadır. Zuhura ulaşım, Ambarcık Köyü’nden stabilize bir yolla sağlanmaktadır.<br />
Zuhur daha önceden işletilmiştir. Manganez cevherinin yan kayacı kireçtaşı ve<br />
radyolarit’tir (Şekil 4.33). Cevherleşme ağsal olarak gelişmiştir (Şekil 4.34-4.35-<br />
4.36). Şekil 4.37’de yarmalar ayrıntılı olarak gösterilmektedir.<br />
Mn<br />
Şekil 4.33. Ambarcık manganez zuhurunun genel görünümü (Mn: manganez)<br />
(Y. Ambarcık köyü)<br />
79
Şekil 4.34. Radyolarit içerisinde ağsal yapıda gelişmiş manganez cevherleşmesi<br />
(Ra: radyolarit, Mn: manganez) (Y. Ambarcık köyü)<br />
Ra<br />
Ra<br />
Şekil 4.35. Radyolarit içerisinde ağsal yapıda gelişmiş manganez cevherleşmesi<br />
(Ra: radyolarit, Mn: manganez) (Y. Ambarcık köyü)<br />
80<br />
Mn<br />
Mn
Ra<br />
Şekil 4.36. Radyolarit (Ra) içerisinde gelişen manganez (Mn) cevherleşmesi<br />
(Y. Ambarcık köyü)<br />
Şekil 4.37. Ambarcık manganez zuhurunda açılan yarmalar ve genel görünümleri<br />
(Y. Ambarcık köyü)<br />
81<br />
Mn
4.3.3.4. Binkılıç (Çatalca-İstanbul) manganez yatağı<br />
Trakya havzasında manganez silikatları da içeren gnays ve şistler ile ve bunları kesen<br />
farklı yaştaki granitler kristalen temeli oluşturmaktadır. Bu temel üzerindeki Eosen<br />
serileri transgresyonla başlayan ve regresyonla sona eren kırıntılı karbonatlardan<br />
oluşmaktadır. Eosenin üzerine hafif bir diskordansla Oligosenin Rupeliyen katını<br />
(Bora, 1969) karakterize eden congerialı kireçtaşları çökelmiştir. Congerialı<br />
kireçtaşlarının üzerine balık fosilli, çamur çatlaklı, çok ince laminalanmalı, jips<br />
yumrulu ve organik maddece zengin kiltaşı, çamurtaşı, marndan oluşma, önceki<br />
araştırmacılarca Karton (balıklı seri) olarak tanımlanan oluşuklar gelmektedir.<br />
Manganez cevherleşmesi ise Congerialı seri ile Karton (balıklı) seri arasında<br />
bulunmaktadır. Transgresif congerialı seri ve regresif balıklı serinin yaşı üzerine<br />
önceki araştırmacılar tarafından farklı görüşler ileri sürülmüştür. Akartuna (1953)<br />
tarafından Miyosenin Ponsiyen ve Ülkümen (1960) tarafından Miyosenin<br />
Sarmasiyen katına dahil edilen congerialı ve balıklı seriye (Sönmez ve Gökçen,<br />
1964, Bora, 1969) Oligosen Rupeliyen yaşını vermiştir. Gerek cevherleşme gerekse<br />
ortamsal özellikleri itibariyle Karadeniz çevresindeki diğer Oligosen yaşlı<br />
formasyonlarla önemli benzerlikler gösteren balıklı serinin de Oligosen yaşlı olması<br />
kuvvetle muhtemeldir. Yaklaşık 60 m kalınlığındaki Karton serinin üst düzeyleri<br />
regresif koşulları yansıtan çakıllı ve kumlu kırıntılarla geçmektedir. Oligosen<br />
üstünde zayıf tutturulmuş Miyosene ait çakıl, kum ve çamurdan oluşma sedimentler<br />
bulunmaktadır.<br />
Balıklı serinin içindeki manganez cevherleşmesinin tabanında sarımsı renklerde<br />
limonitleşmiş kumlu kırıntılılar yersel olarak gözlenmektedir. Bunun üzerinde gri<br />
renkli çamur matriks içinde kil topaklı ve romaniye congeria, fosili bir düzey gelir.<br />
Manganez bulaşıklı olarak izlenen bu düzeyin üzerine yine organik maddece zengin<br />
gri renkli çamurlar ve bunların üzerinde de düzenli katmanlar şeklinde 25 cm<br />
kalınlığa erişen iyi kalite manganez cevherleşmeleri bulunur. Toplam 1 m civarında<br />
kalınlığa sahip manganez cevherli zondaki bu tür iyi kaliteli düzeyler max. 40 cm<br />
kadardır. Bu düzeyler oolitik yapıda olmakla birlikte oolitler erime boşluklu ve geç<br />
82
diyajenetik replasmanla değişime uğramış olarak izlenir. Sert pirolusitten oluşma<br />
ikincil kuvarsların özellikle ooilit erime boşluklarında geliştiği Mn ca zengin<br />
düzeyler üste doğru pizolitik karakterli, zayıf dereceli, organik maddece zengin<br />
yumuşak cevherleşmelere geçmektedir. Üst düzeylerdeki pizolitle 4 cm boyutlarına<br />
erişmekte, istifsel olarak alttan üste doğru irileşmektedir. İri ve yumuşak, pizolitik<br />
cevherin üzerine gri, yeşil laminalı kiltaşları gelmektedir. Kiltaşları üzerine 10-15 cm<br />
kalınlığında 4 cm ye varan manganez pizolitlerinden oluşma ikinci bir seviye<br />
bulunur. Bu düzey üzerine ise krem renkli laminalı marnlar çökelmiştir (Şekil 4.38).<br />
Marnlar üzerinde kumlu ve çakıllı düzeyler bulunur.<br />
Cevherleşmenin tabanındaki congerialı kireçtaşları batı yönünde daha<br />
belirginleşmektedir. Örneğin doğuda Çatalca, İnceiz Köyü civarındaki yatakların<br />
tabanında belirsiz, bazen tamamen kaybolan congerialı kireçtaşları, batıda Binkılıç<br />
civarında daha kalın ve düzenlidir. Yine doğu kesimde balıklı seri daha belirgin,<br />
daha bol fosilli iken doğu kesimde belirsiz balık fosillerince kıt ve daha iri tanelidir.<br />
Cevherleşme ise batıya doğru belirgin şekilde iyileşmektedir. Bu kuşaktaki<br />
manganez cevheri, ortalama % 30 Mn, % 15 Fe ve % 6 SiO2 içermektedir.<br />
Karadeniz çevresindeki Oligosen yaşlı manganez yataklarının oluşumu üzerine<br />
Cannon ve Force (1983), Frakes ve Bolton (1984) tarafından “transgresyon,<br />
regresyon salınımlarına bağlı cevherleşme” modeli önerilmiştir. Bu modelde transfgresyon<br />
cevherleşme için ön koşulları bir anlamda hazırlık safhasını oluşturmaktadır.<br />
Cevher çökelimi ise regresyon döneminde olmaktadır.<br />
Bu tür cevherleşmelerin regresyon döneminde oluştuğuna veri olarak cevherleşmenin<br />
içinde bulunduğu istifin sedimantolojik yapısı ve özellikle manganez yumrularındaki<br />
ters derecelenme gösterilmiştir (Frakes ve Bolton 1984, Bolton ve Frakes 1985).<br />
Manganez nodüllerinin alttan üste doğru irileşmesi önce Kretase yaşlı Groote<br />
Eylandt yatağında (Avustralya) daha sonra ise Oligosen yaşlı Chiatura yatağında<br />
saptanmıştır. Nodül boyutuna pozitif yönde etki eden ortamdaki enerji ve/veya<br />
oksijen miktarı göz önüne alınırsa iri nodüller sahil kenarında, daha küçükleri ise<br />
83
dalga enerjisinin düştüğü derinliklerde oluşacaktır. Regresyonla kıyının denize doğru<br />
ilerlemesiyle küçük boyutlu nodüllerin üzerine daha iri boyutlular çökelecektir.<br />
Şekil 4.38. Çatalca (Binkılıç) manganez yatağının stratigrafik konumu<br />
(Öztürk, 1993)<br />
Ters derecelenmeli nodüllerden başka Fe ile Mn’nın stratigrafik dizilimi de<br />
transgresyon, regresyon dönemine ilişkin önemli bilgiler vermektedir. Denizde<br />
derine bir başka ifadeyle yüksek oksitlenme ortamından düşük oksitlenme ortamına<br />
doğru sırasıyla Mn2O3, Mn(Ca)CO3, Fe2O3, Fe(Ca)CO3 şeklinde bir çökelim<br />
gerçekleşmektedir. Bu dizilimin kimyasal stratigrafi açısından anlamı Fe üzerine<br />
çökelen manganez cevherleşmesi regresif, tersine Mn üzerine çökelen Fe yatağı<br />
transgresif koşullarının ürünü olmaktadır. Bu ilişki Güney Afrika, Brezilya,<br />
Hindistan’da birlikte bulunan demir ve manganez cevherleşmeleri ile ayrıntılı olarak<br />
tartışılmıştır (Schissel ve Aro, 1992).<br />
84
Hem ters derecelenmeli mangan oksit pizolitleri hem de tabanında limonitik<br />
düzeyleri bulunan Trakya havzasındaki manganez yatakları deniz çekilmesi<br />
ürünüdür. Havzanın sığlaşması ve oksijence zengin ortam koşullarına ulaşılmasıyla<br />
suda yüksek oranda bulunan Mn iyonları diyajenetik remobilizasyondan sağlanan<br />
katılımla birlikte çökelmiştir. Havzaya taşınan manganez iyonlarının kaynağı yüksek<br />
temel değerli tabandaki metamorfik kayaçlar olmalıdır.<br />
Manganezin çökelmesine sebebiyet veren regresyon ve ilişkili paleoekolojik<br />
koşullardaki ani değişim ortamdaki faunal yok oluşu da beraberinde getirmiştir.<br />
Chiatura yatağı civarındaki balık ve su memelilerince zengin Maikop Black Shale<br />
fasiyesi Trakya havzasındaki balıklı seriye oldukça benzemektedir. Paratethis<br />
kıyılarını etkileyen ortamsal değişiklikler hem faunal yokoluşu hemde bununla<br />
ilişkili manganez çökelimini sonuçlamıştır. Ancak Oligosen’deki bu ani<br />
paleoekolojik ortam değişikliğinin zaman ve mekan içindeki gelişimi ise henüz<br />
aydınlığa tam olarak kavuşmuş değildir.<br />
85
4.3.3.5. Ulukent (Denizli) manganez yatağı<br />
İnceleme alanı Batı Toros’larda Denizli ili Tavas ilçesi, Ulukent bucağının güney<br />
kesiminde yer alır. Manganez zuhurları ise bu inceleme alanı içerisinde Dodu Pınarı,<br />
Erdoğmuş mahallesi ve Ulukent bucağı arasında kalan üçgenin içerisinde yaklaşık 13<br />
ayrı yerde bulunurlar.<br />
İnceleme alanında yer alan birimler alttan üste doğru, Karbonifer-Permiyen yaşlı<br />
kireçtaşı, şeyl ve kuvarsitten oluşan Sorkun formasyonu; konglomera ve<br />
kireçtaşından oluşan Triyas-Liyas yaşlı Altepe formasyonu; çörtlü kireçtaşı, kili<br />
kireçtaşı, manganez katmanları, radyolaritli düzeyler içeren Dogger-Malm ve<br />
Kretase yaşlı Ulukent formasyonu, Üst Kretase-Alt Eosen rudistli kireçtaşı; pelajik<br />
kireçtaşı ve kırıntılı birimlerden oluşmuş Dodu formasyonu ve bunlar üzerine<br />
bindirme ile oturan serpantinit ve dolomitik kayaçlar ile bütün bu birimleri açısal<br />
uyumsuz üstleyen Neojen Duranlar konglomerası olarak tanımlanmıştır (Şekil 4.39).<br />
Yörede yer alan manganez cevherleşmeleri, Alt Kretase yaşlı Ulukent<br />
formasyonunun killi kireçtaşları içerisinde katmanlar şeklinde bulunur. Manganez<br />
katmanlarını manganez karbonatlardan rodokrozit, manganokalsit, düşük Mn<br />
oksitlerden braunit, hausmanit, yakobsit, Mn silikatlardan spessartit, rodonit ve<br />
tefroit ile oksidasyon sonucu oluşan pirolusit, psilomelan ve kriptomelan manganez<br />
mineral toplulukları ile kuvars, kalsit, dolomit, klorit, hematit, spekülarit, limonit<br />
(götit, lepidokrosit) ve pirit mineralleri oluşturmuştur.<br />
Manganez katmanları 0.20 m ile 10 m arasında değişen kalınlıklar sunarlar.<br />
Manganez zuhurlarında Mn/Fe oranı ortalama 19’dur.<br />
Yan taşlardan cevherleşmeye yaklaşırken organik karbon miktarı ile manganez ve<br />
demir içeriği de artmaktadır. İndirgen bir ortamda oluşmuş bulunan manganez<br />
katmanlarının denizaltı volkanizmasının eşliğinde sedimanter şartlar altında çökelmiş<br />
olabileceği kabul edilmiştir. Bu cevherleşmeler oluşumlarından daha sonra düşük<br />
dereceli bölgesel bir metamorfizma geçirmişlerdir.<br />
86
Şekil 4.39. Ulukent manganez yatağının stratigrafik konumu<br />
(Kuşcu ve Gedikoğlu, 1989)<br />
87
4.3.4. Mineraloji<br />
4.3.4.1. Polarizan mikroskop incelemeleri<br />
Çalışma kapsamında incelenen manganez ve demir-manganez zuhurlarından alınan<br />
cevher ve yan kayaç örneklerinden ince kesitler hazırlanmıştır.<br />
Hazırlanan ince kesitlerde mikro-mezokristalin karbonat minerallerine rastlanılmıştır.<br />
Tektonik etkiler sonucu kırık ve çatlaklar meydana gelmiş olup, cevherleşme<br />
özellikle bu kırık ve çatlaklar boyunca gelişmiştir (Şekil 4.40-4.41). Bazı kesitlerde<br />
mikro-kriptokristalen silis mineralleri ve bol miktarda radyolarya kavkıları<br />
izlenmekte olup, yoğun olarak limonit boyamaları izlenmiştir. Cevherleşme karbonat<br />
içerisinde ağsal şekilde (Şekil 4.42), birbirini kesen damarlar (Şekil 4.43) ve çatlaklar<br />
boyunca ve şeklinde gelişmiştir (Şekil 4.44-4.45).<br />
Şekil 4.40. Tektonik etkiler sonucu kırık ve çatlaklar boyunca gelişen manganez<br />
(Mn) cevherleşmesi (N + , 7X, Çebiş demir-manganez cevherleşmesi)<br />
88<br />
Mn
Mn<br />
Mn<br />
Şekil 4.41. Tektonik etkiler sonucu kırık ve çatlaklar boyunca gelişen manganez<br />
(Mn) cevherleşmesi (N + , 20X, Çebiş demir-manganez cevherleşmesi)<br />
Şekil 4.42. Karbonat (Ka) içerisinde ağsal şekilde gelişen manganez (Mn)<br />
cevherleşmesi (N + , 8X, Çebiş demir-manganez cevherleşmesi)<br />
89<br />
Mn<br />
Ka
Ka<br />
Mn<br />
Şekil 4.43. Karbonat (Ka) içerisinde gelişen ve birbirini kesen manganez (Mn)<br />
damarları (N + , 8X, İncirdere Soğanlıdere demir-manganez cevherleşmesi)<br />
Mn<br />
Şekil 4.44. Karbonat (Ka) içerisinde gelişen manganez (Mn) cevherleşmesi<br />
(N + , 8X, İncirdere Üçgözler demir-manganez cevherleşmesi)<br />
90<br />
Ka<br />
Mn
Şekil 4.45. Çatlaklar boyunca gelişen manganez (Mn) cevherleşmesi<br />
(N - , 7X, Havutlu manganez cevherleşmesi)<br />
4.3.4.2. Cevher mikroskobisi incelemeleri<br />
Çalışma kapsamında incelenen manganez ve demir-manganez zuhurlarından alınan<br />
örneklerden parlak kesitler hazırlanmıştır. Parlak kesit incelemeleri sonucunda<br />
mineral parajenezinde pirolusit, polianit, psilomelan, hollandit, kriptomelan, braunit,<br />
manganit, yakobsit, magnetit, hematit, pirit ve götit mineralleri gözlenmiştir. Bu<br />
minerallerin özellikleri ayrıntılı olarak aşağıda sunulmuştur.<br />
4.3.4.2.1. Pirolusit<br />
Mn<br />
Cevherleşmelerde çubuk şekilli, radial-ışınsal yapılı pirolusit (Şekil 4.46) ve<br />
kolloform yapılı psilomelan mineraline sıkça rastlanılmaktadır. Pirolusit mangan<br />
minerallerinin en parlak olanıdır ve tek nikolde rengi belirgin krem tonda beyaz<br />
(yağda)’dır. Belirgin sarımsı beyaz, beyaz-gri yansıma çok renkliliği gösterir. Çok<br />
kuvvetli anziotropisi olup renkleri sarımsı, koyu kahve ve yeşilimsi mavidir. İç<br />
91<br />
Mn
yansıma görülmez. Pirolusit karbonatların çatlak ve dilinimlerini doldurmakta ve<br />
psilomelan ile birlikte kolloform doku (jel doku) (Şekil 4.47) ve ağ şeklinde<br />
oluşumlar göstermektedir (Şekil 4.48). Bazı kesitlerde pirolusit ve psilomelan<br />
oldukça ince taneli gözlenirken, yer yer de daha iri taneli halde gözlenmektedir.<br />
Ayrıca pirolusit kuvars gangı içerisinde damar şeklinde (Şekil 4.49-4.50-4.51) ve<br />
barit gangı içerisinde ise damarcıklar şeklinde gelişmiştir (Şekil 4.52-4.53).<br />
Pirolusitler içinde yer yer hollandit mineralleri izlenmiştir. Bazı örneklerde ise az<br />
oranda polianit mineraline rastlanılmıştır.<br />
4.3.4.2.2. Polianit<br />
Diğer mangan minerallerinden yüksek olan kuvvetli reflektivitesi vardır. Rengi açık<br />
beyazdır. Yansıma çok renkliliği yağda oldukça kuvvetlidir. Özellikle yağda çok<br />
parlak anizotropisi vardır ve rengi pembemsi beyazdan kahvemsi pembeye değişir.<br />
4.3.4.2.3. Psilomelan<br />
Psilomelanın tek nikolde rengi mavimsi gri-grimsi beyazdır. Çok ince taneli<br />
yığınları, kaba kristallerinden daha gri görünür. Kuvvetli bir yansıma çok renkliliği<br />
vardır. Anizotropisi kuvvetlidir ve beyaz ile gri renktedir. İç yansımaları kahverengi<br />
olup bazen görülür. Genelde kılcal damarcıklar boyunca pirolusit ile birlikte iç içe ve<br />
yan yana büyümüş olarak gözlenmektedir.<br />
92
Şekil 4.46. İğnemsi - prizmatik pirolusit (Py) kristallerinin parlak kesitteki görünümü<br />
(N - , 50X, Ambarcık manganez cevherleşmesi)<br />
Ps<br />
Şekil 4.47. Kolloform şekilli psilomelan (Ps) mineralinin parlak kesitteki görünümü<br />
(N - , 50X, Ambarcık manganez cevherleşmesi)<br />
93<br />
Py
Şekil 4.48. Stockverk yapı şeklinde gelişen pirolusit mineralinin parlak kesitteki<br />
görünümü (N - , 20X, Ambarcık manganez cevherleşmesi)<br />
Py<br />
Şekil 4.49. Damar şeklinde gelişen pirolusit mineralinin (Py) parlak kesitteki<br />
görünümü (N - , 20X, Ambarcık manganez cevherleşmesi)<br />
94
Şekil 4.50 . Kuvars (Q) gangı içerisinde gelişen pirolusit (Py) damarının parlak<br />
kesitteki görünümü (N - , 5X, Havutlu manganez cevherleşmesi)<br />
Q<br />
Q<br />
Şekil 4.51. Kuvars (Q) gangı içerisinde gelişen pirolusit (Py) damarının parlak<br />
kesitteki görünümü (N + , 5X, Havutlu manganez cevherleşmesi)<br />
95<br />
Py<br />
Py
Py<br />
Şekil 4.52. Barit gangı (Ba) içerisinde gelişen pirolusit damarcıklarının (Py) parlak<br />
kesitteki görünümü (N - , 10X, İncirdere Üçgözler demir-manganez cevherleşmesi)<br />
Py<br />
Şekil 4.53. Barit gangı (Ba) içerisinde gelişen pirolusit damarcıklarının (Py) parlak<br />
kesitteki görünümü (N + , 10X, İncirdere Üçgözler demir-manganez cevherleşmesi)<br />
96<br />
Ba<br />
Ba
4.3.4.2.4. Hollandit<br />
Tek nikolde rengi çok hafif bir sarımsı tonda beyazdır. Yağda belirgin bir yansıma<br />
çok renkliliği vardır. Anizotropisi kuvvetlidir ve gri, sarımsı ve mavimsi renktedir. İç<br />
yansıması görülmez. Kuvars gangı içerisinde pirolusit minerali ile birlikte damar<br />
şeklinde gelişmiştir (Şekil 4.54).<br />
Şekil 4.54. Kuvars (Q) gangı içerisinde gözlenen hollandit (H) ve pirolusit (Py)<br />
minerallerinin parlak kesitteki görünümü<br />
(N - , 50X, Ambarcık manganez cevherleşmesi)<br />
4.3.4.2.5. Kriptomelan<br />
Pirolusit-psilomelan dönüşümleri içinde bazen kriptomelan minerali gözlenmiştir.<br />
Bazı kesitlerde hematit ve pirolusit mineralleri ile iç içe gelişmiştir (Şekil 4.55).<br />
4.3.4.2.6. Braunit<br />
H<br />
Q<br />
Tek nikolde rengi kahverengimsi tonda gridir. Zayıf fakat belirgin, gri renkli<br />
yansıması vardır. Anizotropisi zayıf fakat belirgindir. Griden maviye değişir ve tipik<br />
97<br />
Py
dalgalı sönme gösterir. Limonit boyamaları içinde izlenmiştir. Yer yer pirolusit ve<br />
psilomelana dönüşüm göstermektedir. Braunit mineralleri arasındaki çatlak ve<br />
boşluklar boyunca daha iri taneli pirolusit ve psilomelan mineralleri izlenmiştir.<br />
Braunit mineralleri arasında ve kenarlarındaki boşluklarda kolloform dokuda<br />
psilomelan mineralleri gözlenmiştir.<br />
Cr<br />
Şekil 4.55. İç içe gelişen hematit (He), kriptomelan (Cr) ve pirolusit (Py)<br />
minerallerinin parlak kesitteki görünümü<br />
(N - , 20X, Kestel demir-manganez cevherleşmesi)<br />
4.3.4.2.7. Manganit<br />
He<br />
Py<br />
He<br />
Tek nikolde rengi gri ile kahverengimsi gridir. Açık gri ile kahverengi yansıması<br />
vardır. Anizotropisi kuvvetlidir ve sarı, mavimsi gri ve menekşe gri renklidir. İç<br />
yansıması belirgin ve kırmızı renklidir. Damar ve kılcal damarcıklar boyunca<br />
çoğunlukla pirolusit ve psilomelana dönüşmüş ve yer yer artıklar halinde<br />
gözlenmiştir.<br />
98
4.3.4.2.8. Yakobsit<br />
Tek nikolde rengi saf beyazdır. Yansıma çok renkliliği görülmez ve anizotropisi<br />
yoktur. İç yansıması koyu kırmızı renklidir. Limonit boyamaları içerisinde az oranda<br />
izlenmiştir. Yer yer pirolusite ve limonit minerallerine dönüşüm göstermektedir.<br />
4.3.4.2.9. Magnetit<br />
Tek nikolde rengi gri ve kahverengimsi tondadır. Yansıma çok renkliliği, anizotropi<br />
ve iç yansıması görülmez. Bazı örneklerde birkaç adet hematite dönüşüm gösteren<br />
magnetit mineraline rastlanmıştır.<br />
4.3.4.2.10. Hematit<br />
Tek nikolde rengi gri-beyazdır. Genelde zayıf bir yansıma çok renkliliği vardır.<br />
Anizotropisi belirgin olup gri-mavi ve gri-sarı renktedir. İç yansıması koyu<br />
kırmızıdır. Bazı kesitlerde hematitler götite dönüşmüştür ve pirolusit ve kriptomelan<br />
ile içe gelişmiştir (Şekil 4.56). Bazı örneklerde limonit boyamaları arasında<br />
mikrokriptokristalen hematit mineralleri izlenmiştir. Ayrıca piritten bozuşmuş<br />
hematit minerallerine de rastlanmıştır (Şekil 4.57).<br />
99
Q<br />
Şekil 4.56. Kuvars (Q) gangı içerisinde beraber gelişen pirolusit (Py) ve hematit (He)<br />
minerallerinin parlak kesitteki görünümü<br />
(N - , 20X, Ambarcık manganez cevherleşmesi)<br />
Q<br />
Py<br />
Şekil 4.57. Kuvars (Q) gangı içerisinde piritten bozuşmuş hematit (He) mineralinin<br />
parlak kesitteki görünümü (N - , 50X, Bağıllı manganez cevherleşmesi)<br />
100<br />
He<br />
He
4.3.4.2.11. Pirit<br />
Tek nikolde rengi sarımsı beyazdır. Yansıma çok renkliliği, anizotropi ve iç yansıma<br />
görülmez. Örneklerde pirit mineraline eser oranda rastlanılmıştır.<br />
4.3.4.2.12. Götit<br />
Tek nikolde rengi grimsi, donuk gri ile parlak gri arası ve çok az hafif mavimsi tonu<br />
ile tanınır. Yansıma çok renkliliği zayıftır. Belirgin bir anizotropisi olup, gri-mavi,<br />
kahverengimsi ve yeşilimsi gridir. İç yansıması kahverengimsidir. Az oranda boşluk<br />
ve kırıklarda götit ve pirolusit mineraline rastlanmıştır (Şekil 4.58).<br />
G<br />
Py<br />
Şekil 4.58. Götit (G) ve pirolusit (Py) minerallerinin parlak kesitteki görünümü<br />
(N - , 50X, Çebiş manganez cevherleşmesi)<br />
101
4.3.4.3. X-Ray Difraktometre İncelemeleri<br />
Bağıllı manganez zuhurundan 9 örnek ve Havutlu manganez zuhurundan 9 örnek,<br />
İmrezi manganez zuhurundan 2 örnek; Kestel demir-manganez zuhurundan 22 örnek,<br />
Kestel manganez zuhurundan 1 örnek, İncirdere Üçgözler demir-manganez<br />
zuhurundan 11 örnek, İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurundan 14 örnek,<br />
Çebiş manganez zuhurundan 7 örnek, Ambarcık manganez zuhurundan 5 örnek;<br />
Binkılıç manganez yatağından 9 örnek ve Ulukent manganez yatağından 3 örnek<br />
olmak üzere toplam 92 örneğin X-Ray difraktometre analizi yapılmıştır. X-Ray<br />
difraktometre analiz sonuçları grafikleri (Şekil 4.59-Şekil 4.63, EK-1) ile birlikte<br />
değerlendirilmiş ve çalışma alanında bulunan manganez ve demir-manganez<br />
zuhurlarında bulunan cevher ve gang mineralleri belirlenmiştir. Isparta bölgesi<br />
manganez zuhurlarının mineral parajenezi Çizelge 4.6’da, Burdur bölgesi manganez<br />
zuhurlarının mineral parajenezi Çizelge 4.7’de, Burdur bölgesi demir-manganez<br />
zuhurlarının mineral parajenezi Çizelge 4.8’de, Ulukent manganez yatağının mineral<br />
parajenezi Çizelge 4.9’da ve Binkılıç manganez yatağının mineral parajenezi ise<br />
Çizelge 4.10’da yapılan mikroskop çalışmalarındaki belirlemelerle karşılaştırmalı<br />
olarak sunulmuştur.<br />
Isparta bölgesi manganez zuhurlarında saptanan minerallerden; Bağıllı manganez<br />
zuhurunda farklı olarak braunit, mangan fosfid ve yakobsit; Havutlu manganez<br />
zuhurunda todorokit ve kriptomelan ve İmrezi manganez zuhurunda ise rodokrozit<br />
saptanmıştır (Çizelge 4.5).<br />
Burdur bölgesi manganez zuhurlarında saptanan minerallerden; Ambarcık manganez<br />
zuhurunda farklı olarak psilomelan, braunit, hollandit ve hematit saptanmıştır<br />
(Çizelge 4.6).<br />
102
Çizelge 4.6. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının mineral parajenezi<br />
Mineral Adı<br />
Cevher mineralleri<br />
Formül Metot Bağıllı<br />
Mn<br />
zuhuru<br />
103<br />
Havutlu<br />
Mn<br />
Zuhuru<br />
İmrezi<br />
Mn<br />
Zuhuru<br />
Pirolusit MnO2 O, X + + +<br />
Psilomelan (Ba, H2O)2Mn5O10 O + + +<br />
Braunit Mn +2 Mn +3 6SiO12 O + Yok Yok<br />
Todorokit (Mn,Mg,Ca,Ba,K,Na)2Mn3O12.3H2O X Yok + Yok<br />
Kriptomelan M K2Mn8O16 O,X Yok + Yok<br />
Mangan fosfid MnP4 X + Yok Yok<br />
Rodokrozit MnCO3 X Yok Yok +<br />
Hematit Fe2O3 O,X + + +<br />
Limonit FeOOH O + + +<br />
Magnetit Fe3O4 O,X + + Yok<br />
Yakobsit (Mn +2 , Fe +2 , Mg)(Fe +3 ,Mn +3 )2O4 O + Yok Yok<br />
Pirit FeS2 O,X + + Yok<br />
Götit FeO(OH) X + Yok Yok<br />
Manganokalsit (Ca,Mn)CO3 X + Yok Yok<br />
Gang mineralleri<br />
Kalsit CaCO3 O,X Yok + Yok<br />
Kuvars SiO2 O,X + + +<br />
Montmorillonit 14A Na0.3(Al,Mg)2Si4O10OH2 x H2O X Yok + Yok<br />
Montmorillonit 15A CaO.2(Al,Mg)2Si4O10(OH)2.4H2O X + + Yok<br />
Montmorillonit 21A Na0.3(Al,Mg)2Si4O10OH2.8H2O X Yok + Yok<br />
Kaolinit 1A Al2Si2O5(OH)4 X Yok + Yok<br />
Kaolinit-Montmorillonit Na0.3Al4Si6O15(OH)6.4H2O X Yok Yok +<br />
O: Optik, X: XRD<br />
Çizelge 4.7. Burdur bölgesi manganez zuhurlarının mineral parajenezi<br />
Mineral Adı<br />
Cevher Mineralleri<br />
Formül Metot Kestel<br />
Mn zuhuru<br />
Ambarcık<br />
Mn zuhuru<br />
Pirolusit MnO2 O,X + +<br />
Psilomelan (Ba, H2O) 2Mn5O10 O Yok +<br />
Braunit Mn +2 Mn +3<br />
6SiO12 O Yok +<br />
Hollandit BaMn8O16 O,X Yok +<br />
Hematit Fe2O3 O,X Yok +<br />
Gang mineralleri<br />
Kalsit CaCO3 X + Yok<br />
Kuvars SiO2 O,X + +<br />
İllit 2M1 (K,H 3O)Al 2Si3AlO10(OH) 2 X Yok Yok<br />
Kaolinit 1A Al2Si2O5(OH) 4 X + Yok<br />
Montmorillonit 15A Ca0.2(Al,Mg) 2Si4O10OH2.4H2O X Yok +<br />
Montmorillonit 18A Na0.3(Al,Mg) 2Si4O10OH2 .6H2O X Yok +<br />
Montmorillonit 21A Na0.3(Al,Mg) 2Si4O10OH2 .8H2O X Yok +<br />
O: Optik, X: XRD
Çizelge 4.8. Burdur bölgesi demir-manganez zuhurlarının mineral parajenezi<br />
Mineral Adı<br />
Cevher Mineralleri<br />
Formül Metot Kestel<br />
Fe-Mn<br />
zuhuru<br />
104<br />
İncirdere<br />
Üçgözler<br />
Fe-Mn zuhuru<br />
İncirdere<br />
Soğanlıdere<br />
Fe-Mn zuhuru<br />
Çebiş<br />
Fe-Mn<br />
zuhuru<br />
Pirolusit MnO2 O,X + + + +<br />
Polianit MnO2 O Yok Yok Yok +<br />
Psilomelan (Ba, H2O) 2Mn5O10 O + + + +<br />
Hausmanit Mn3O4 X + + + Yok<br />
Yakobsit (Mn +2 , Fe +2 , Mg)(Fe +3 ,Mn +3 ) 2O4 O Yok Yok + +<br />
Braunit 1Q Mn6SiO12 O,X + + + +<br />
Braunit 2Q Ca(Mn +3 ,Fe +3 ) 14SiO24 X + + + Yok<br />
Todorokit (Mn,Mg,Ca,Ba,K,Na) 2Mn3O 12.3H2O X + + + Yok<br />
Kriptomelan M K2Mn8O16 O,X + + + Yok<br />
Kriptomelan Q K2Mn8O16 X Yok Yok + Yok<br />
Hollandit BaMn8O16 O,X + + + Yok<br />
Romaneşit BaMn 5O10.H2O X + + Yok Yok<br />
Manganit MnO(OH) O,X + + Yok Yok<br />
Limonit FeOOH O Yok Yok + +<br />
Hematit Fe2O3 O,X + + + +<br />
Pirit FeS2 O,X + + + +<br />
Markasit FeS2 X Yok + Yok Yok<br />
Götit FeO(OH) O,X + + + +<br />
Magnetit Fe3O4 O,X + + + Yok<br />
Manganokalsit (Ca,Mn)CO 3 X + + + Yok<br />
Gang mineralleri<br />
Kalsit CaCO3 O,X + + + +<br />
Kuvars SiO2 O,X + + + +<br />
Barit BaSO4 O,X + + + Yok<br />
Anortit CaAl2Si2O8 X + Yok Yok Yok<br />
İllit 1M K0.7Al2(Si,Al) 4O10(OH) 2 X + + + Yok<br />
İllit 2M1 (K,H 3O)Al2Si3AlO10(OH) 2 X + + + +<br />
İllit 2M2 KAl2(Si3Al)O 10(OH) 2 X Yok + + Yok<br />
Halloysit 7A Al2Si2O5(OH) 4 X Yok Yok + Yok<br />
Kaolinit 1A Al2Si2O5(OH) 4 X + + + Yok<br />
Kaolinit 1Md Al2Si2O5(OH) 4 X + + + Yok<br />
Muskovit 1M KAl2Si3AlO10(OH) 2 X + Yok Yok Yok<br />
Muskovit 2M (K,NH4 ,Na)Al2 (Si,Al) 4O10 (OH) 2 X + Yok Yok Yok<br />
Muskovit 2M1 KAl2(Si3Al)O 10(OH,F) 2 X + Yok + Yok<br />
Muskovit 2M2 (K,Na)Al2 (Si,Al)4O10 (OH) 2 X + Yok Yok Yok<br />
Klorit-vermikulit- Na0.5Al 6(Si,Al) 8O20(OH) 10.H2O X + + + Yok<br />
İllit-montmorillonit KAl4 (Si,Al) 8O10 (OH)4.4H2O X + + + Yok<br />
Albit (Na,Ca)Al(Si,Al) 3O8 X + Yok Yok Yok<br />
Ortoklaz KAlSi3O8 X + + Yok Yok<br />
Anortit (Ca,Na)(Si,Al) 4O8 X Yok Yok + Yok<br />
Kaolinit-montmorillonit Na0.3Al4Si6O15(OH) 6.4H2O X + + + Yok<br />
Montmorillonit 14A Na0.3(Al,Mg) 2Si4O10OH2 x H2O X + + + Yok<br />
Montmorillonit 15A Ca0.2(Al,Mg) 2Si4O10OH2.4H2O X + + + Yok<br />
Montmorillonit 18A Na0.3(Al,Mg) 2Si4O10OH2.6H2O X + + + +<br />
Montmorillonit 21A Na0.3(Al,Mg) 2Si4O10OH2.8H2O X + + + Yok<br />
Analsim C Na(Si2Al)O6.H2O X + Yok Yok Yok<br />
Lepidokrosit FeO(OH) X + Yok Yok Yok<br />
Sepiyolit Mg4Si6O15 (OH) 2 .6H2O X + + Yok Yok<br />
Demirli sepiyolit (Mg,Fe) 4Si6O15(OH) 2.6H2O X Yok + Yok Yok<br />
Nontronit 15A CaO.Fe2(Si,Al) 4O10(OH) 2.4H2O X Yok + Yok Yok<br />
Mordenit (Ca,Na2,K2)Al2Si10O24.7H2O X Yok Yok + Yok<br />
Şabazit Ca2Al4Si8O24.12H2O X Yok Yok + Yok<br />
O: Optik, X: XRD
Çizelge 4.9. Ulukent manganez yatağının mineral parajenezi<br />
Mineral Adı Formül Metot<br />
Cevher Mineralleri<br />
Rodokrozit MnCO3 O,X<br />
Pirolusit MnO 2 O,X<br />
Psilomelan (Ba, H2O) 2Mn 5O 10 O<br />
Romaneşit BaMn 5O 10.H 2O X<br />
Manganit MnO(OH) X<br />
Hollandit BaMn 8O 16 X<br />
Limonit FeOOH O<br />
Hematit Fe 2O 3 O,X<br />
Gang Mineralleri<br />
Kalsit CaCO 3 X<br />
Kuvars SiO2 X<br />
Kaolinit 1A Al 2Si 2O 5(OH) 4 X<br />
Montmorillonit 15A Ca0.2(Al,Mg)2Si 4O 10OH 2.4H 2O X<br />
Montmorillonit 21A Na0.3(Al,Mg) 2Si 4O 10OH 2.8H 2O X<br />
Sepiyolit Mg4Si 6O 15(OH) 2.6H 2O X<br />
O: Optik, X: XRD<br />
Çizelge 4.10. Binkılıç manganez yatağının mineral parajenezi<br />
Mineral Adı Formül<br />
Cevher Mineralleri<br />
Dolomit<br />
Kalsit<br />
Kuvars<br />
Barit<br />
Kaolinit 1A<br />
Kaolinit 1Md<br />
Kaolinit-montmorillonit<br />
muskovit 2M1<br />
Montmorillonit 14A<br />
Montmorillonit 15A<br />
Montmorillonit 18A<br />
Montmorillonit 21A<br />
O: Optik, X: XRD<br />
CaCO3 CaCO3<br />
SiO2 BaSO4<br />
Al2Si2O5(OH) 4<br />
Al2Si2O5(OH) 4<br />
Na0.3Al4Si6O15(OH) 6.4H2O KAl2(Si3Al)O10(OH,F) 2<br />
Na0.3(Al,Mg) 2Si4O10OH2 x H2O Ca0.2(Al,Mg)2Si4O10OH2.4H2O Na0.3(Al,Mg) 2Si4O10OH2.6H2O Na0.3(Al,Mg)2Si4O10OH2.8H2O X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
105<br />
Metot<br />
Pirolusit MnO 2 O,X<br />
Psilomelan (Ba, H2O) 2Mn 5O 10 O<br />
Yakobsit (Mn +2 , Fe +2 , Mg)(Fe +3 ,Mn +3 ) 2O 4 O<br />
Manganit MnO(OH) X<br />
Rodokrozit MnCO 3 X<br />
Romaneşit BaMn5O 10.H 2O X<br />
Magnetit Fe 3O 4 O<br />
Hematit Fe2O 3 X<br />
Limonit FeOOH O<br />
Götit FeO(OH) O,X<br />
Gang Mineralleri
Şekil 4.59. Bağıllı manganez zuhurunun X-Ray difraktometre çekimleri<br />
Şekil 4.60. Kestel demir-manganez zuhurunun X-Ray difraktometre çekimleri<br />
106<br />
Örnek no: B-4<br />
Örnek no: K-4
Şekil 4.61. İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunun X-Ray difraktometre<br />
çekimleri<br />
Şekil 4.62. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunun X-Ray difraktometre<br />
çekimleri<br />
107<br />
Örnek no: IU-4<br />
Örnek no: IS-10
Şekil 4.63. Ulukent manganez yatağının X-Ray difraktometre çekimleri<br />
108<br />
Örnek no: U-1
4.3.4.4. Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) incelemeleri<br />
4.3.4.4.1. Isparta bölgesi manganez zuhurları<br />
Bağıllı manganez zuhurunda çatlak dolgusu şeklinde gelişen yakobsit, magnetit, götit<br />
ve damar şeklinde gelişen todorokit gözlenmiştir. Yakobsit % 31,86 O, % 0.98 Mg,<br />
% 25.92 Mn, % 41.25 Fe (Şekil 4.64); Magnetit % 27.80 O ve % 72.20 Fe<br />
(Şekil 4.65); Götit % 37.36 O, % 1.26 Al, % 4.99 Si, % 4.80 Mn ve % 51.59 Fe<br />
(Şekil 4.66) ve Todorokit % 38.47 O, % 0.76 Na, % 1.73 Mg, % 2.69 Ca ve % 56.35<br />
Mn (Şekil 4.67) içermektedir.<br />
109<br />
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 31.86 61.43 0.1860 1.1071 0.5264 1.0019<br />
MgK 0.98 1.24 0.0028 1.0613 0.2666 1.0001<br />
MnK 25.92 14.55 0.2412 0.9256 1.0055 1.0000<br />
FeK 41.25 22.78 0.3921 0.9432 1.0079 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 35.01 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.64. Yakobsit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi<br />
(Y: yakobsit, Bağıllı manganez cevherleşmesi)<br />
Y
Mg<br />
110<br />
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 27.80 57.33 0.1527 1.1104 0.4933 1.0027<br />
FeK 72.20 42.67 0.6881 0.9471 1.0062 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 34.35 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.65. Magnetit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi<br />
(Mg: Magnetit, Bağıllı manganez cevherleşmesi)<br />
Havutlu manganez zuhurunda (Ba, K) mangan oksit minerali gözlenmiştir. Mineral<br />
% 31,19 O, % 1,62 K, % 2,39 Ba ve % 64,49 Mn içerir (Şekil 4.68-4.69).<br />
İmrezi manganez zuhurunda (Ca, Mg) mangan oksit minerali gözlenmiş ve % 41,90<br />
O, % 2,50 Mg, % 3,89 Ca ve % 51,71 Mn içerdiği saptanmıştır (Şekil 4.70).
G<br />
G G<br />
111<br />
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 37.36 65.40 0.2032 1.0871 0.4994 1.0018<br />
AlK 1.26 1.31 0.0051 1.0116 0.4014 1.0016<br />
SiK 4.99 4.98 0.0272 1.0408 0.5237 1.0010<br />
MnK 4.80 2.45 0.0437 0.9078 1.0043 1.0000<br />
FeK 51.59 25.87 0.4806 0.9250 1.0071 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 34.77 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.66. Götit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi<br />
(G: götit, Bağıllı manganez cevherleşmesi)<br />
T T<br />
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 38.47 66.77 0.2090 1.0973 0.4941 1.0019<br />
NaK 0.76 0.92 0.0016 1.0266 0.2007 1.0003<br />
MgK 1.73 1.97 0.0054 1.0522 0.2962 1.0004<br />
CaK 2.69 1.86 0.0278 1.0242 0.9639 1.0474<br />
MnK 56.35 28.48 0.5188 0.9160 1.0050 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 34.78 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.67. Todorokit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi<br />
(T: todorokit, Bağıllı manganez cevherleşmesi)
112<br />
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 31.49 61.49 0.1798 1.1188 0.5089 1.0024<br />
K K 1.62 1.30 0.0159 1.0221 0.9271 1.0312<br />
BaL 2.39 0.54 0.0233 0.8018 1.0848 1.1183<br />
MnK 64.49 36.67 0.6031 0.9357 0.9994 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 34.72 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.68. Mangan oksit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi<br />
(Havutlu manganez cevherleşmesi)<br />
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 39.29 68.97 0.2552 1.1020 0.5882 1.0021<br />
MnK 60.71 31.03 0.5638 0.9202 1.0093 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 35.06 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.69. Mangan oksit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi<br />
(Havutlu manganez cevherleşmesi)
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 41.90 69.65 0.2169 1.0891 0.4746 1.0016<br />
MgK 2.50 2.74 0.0081 1.0444 0.3100 1.0004<br />
CaK 3.89 2.58 0.0399 1.0162 0.9676 1.0437<br />
MnK 51.71 25.03 0.4717 0.9087 1.0039 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 35.38 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.70. Ca, Mg manganez damarcığının SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta<br />
analizi (İmrezi manganez cevherleşmesi)<br />
113
4.3.4.4.2. Burdur bölgesi demir-manganez zuhurları<br />
Kestel demir manganez zuhurunda romaneşit gözlenmiştir. Romaneşit % 30,05 O,<br />
% 0,41 Si, % 0,92 Ca, % 17,47 Ba ve % 51.14 Mn içermektedir (Şekil 4.71).<br />
İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunda hematit kataklastik yapıda olup<br />
breşik bir yapı kazanmıştır. Manganez cevherleşmesinin ortama gelen karbonatlarla<br />
birlikte geliştiği görülmüştür. Barit % 20.24 O, % 1.31 Sr, % 14.47 S ve % 63.98 Ba;<br />
pirolusit % 32.66 O ve % 67.34 Mn içerir (Şekil 4.72). Barit kapanımları ve bariti<br />
kesen pirolusit (Şekil 4.73) ve hematit, kalsit (Şekil 4.74) ile kolloform yapıda<br />
limonit gözlenmiştir. Manganez cevherleşmesi kırık hatları ve çatlaklar boyunca<br />
gelişmiştir (Şekil 4.75).<br />
114<br />
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 42.75 72.63 0.2210 1.0972 0.4706 1.0013<br />
AlK 1.49 1.50 0.0063 1.0209 0.4154 1.0011<br />
SiK 1.03 0.99 0.0058 1.0505 0.5343 1.0016<br />
CaK 3.29 2.23 0.0334 1.0247 0.9554 1.0386<br />
BaL 9.48 1.88 0.0851 0.7860 1.0773 1.0600<br />
MnK 41.97 20.77 0.3776 0.9173 0.9808 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 34.74 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.71. Romaneşit mineralinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi<br />
(Kestel demir-manganez cevherleşmesi)
İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunda gözlenen mangan oksit mineralleri<br />
breşik yapıda gelişmiştir (Şekil 4.76).<br />
115<br />
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 20.24 57.58 0.0780 1.1999 0.3214 1.0001<br />
SrL 1.31 0.68 0.0072 0.9405 0.5813 1.0060<br />
S K 14.47 20.54 0.1078 1.1715 0.6317 1.0069<br />
BaL 63.98 21.21 0.5646 0.8681 1.0165 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 34.56 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.72. Barit damarcığı ve özşekilli barit kapanımlarının SEM-BSE görüntüsü<br />
ve EDS nokta analizi. (Ba: Barit, İncirdere Üçgözler demir-manganez<br />
cevherleşmesi)<br />
Py<br />
Ba<br />
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 32.66 62.49 0.2039 1.1155 0.5581 1.0026<br />
MnK 67.34 37.51 0.6327 0.9323 1.0079 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 34.53 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.73. Pirolusit mineralinin ve bariti (Ba) kesen pirolusit damarının (Py) SEM-<br />
BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi (İncirdere Üçgözler demir-manganez<br />
cevherleşmesi)<br />
B<br />
Ba<br />
Ba<br />
Py
Şekil 4.74. Hematit (He) içerisinde kalsit (K) ve pirolusit (Py) minerallerinin<br />
SEM-BSE görüntüsü (İncirdere Üçgözler demir-manganez cevherleşmesi)<br />
Şekil 4.75. Kırık hatlarında gelişen manganez cevherleşmesinin SEM-BSE<br />
görüntüsü (İncirdere Üçgözler demir-manganez cevherleşmesi)<br />
116<br />
K He<br />
Py
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 36.91 66.76 0.2369 1.1068 0.5787 1.0023<br />
MnK 63.09 33.24 0.5884 0.9245 1.0087 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 35.23 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.76. Breşik yapıda gözlenen mangan oksit cevherleşmesinin SEM-BSE<br />
görüntüsü ve EDS nokta analizi (İncirdere Soğanlıdere demir-manganez<br />
cevherleşmesi)<br />
Çebiş demir-manganez zuhurunda kalsit içinde ağsal yapıda gelişen demir oksit<br />
cevherleri gözlenmiştir. Demir oksit cevherinin % 34,90 O, % 2,16 Si, % 62,94 Fe<br />
içerdiği saptanmıştır (Şekil 4.77).<br />
117
118<br />
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 34.90 64.44 0.1960 1.0949 0.5118 1.0022<br />
SiK 2.16 2.27 0.0116 1.0481 0.5101 1.0011<br />
FeK 62.94 33.29 0.5910 0.9324 1.0071 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 35.36 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.77. Kalsit içerisinde gelişen ağsal demir oksit cevherleşmesinin SEM-BSE<br />
görüntüsü ve EDS nokta analizi (Çebiş manganez cevherleşmesi)
4.3.4.4.3. Burdur bölgesi manganez zuhurları<br />
Ambarcık manganez zuhurunda kuvars, pirolusit ve braunit gözlenmiştir. Manganez<br />
cevherleşmesi çatlaklar boyunca ve kuvars damarlarında gelişmiştir. Ayrıca,<br />
pirolusite dönüşüm gösteren manganit gözlenmiştir (Şekil 4.78).<br />
Py<br />
Py<br />
Q<br />
Q<br />
Br<br />
a b c<br />
g Br<br />
h<br />
Py<br />
Q<br />
Br<br />
Mn<br />
Şekil 4.78. Kuvars gangı içerisinde gelişen manganez cevherleşmesinin SEM-BSE<br />
görüntüsü (Ambarcık manganez cevherleşmesi) a-b) Kuvars damarcıklarında<br />
mangan mineralleri c) Kuvars (Q) içerisinde gelişen özşekilli pirolusit (Py) d) Çatlak<br />
boyunca ışınsal yapıda gelişen pirolusit (Py) e) Kuvars (Q) içerisinde gelişen braunit<br />
(Br), pirolusit (Py) ve pirolusite dönüşen manganit (Ma) f) Kuvars (Q) içerisinde<br />
kolloform yapıda gelişen braunit (Br) ve pirolusit (Py) g) Kuvars (Q) sınırında<br />
gelişen braunit (Br) h) Kuvars (Q) içerisinde Pirolusit (Py)’e dönüşen manganit (Mn)<br />
119<br />
Q<br />
Br<br />
Py<br />
d e f<br />
Py<br />
Ma<br />
Q<br />
Py
Kestel manganez zuhurunda gözlenen mangan oksit mineralleri breşik yapıda<br />
gelişmiştir (Şekil 4.79)<br />
120<br />
EDAX ZAF Quantification (Standardless)<br />
Element Normalized<br />
SEC Table : Default<br />
Elem Wt % At % K-Ratio Z A F<br />
-------------------------------------------------------------<br />
O K 31.61 61.35 0.1971 1.1177 0.5565 1.0026<br />
MnK 68.39 38.65 0.6438 0.9343 1.0075 1.0000<br />
Total 100.00 100.00<br />
kV: 20.00 Tilt: 0.00 Take-off: 35.11 AmpT: 102.4<br />
Det Type:SUTW, Sapphire Res: 130.54 Lsec: 10<br />
Şekil 4.79. Mangan oksit cevherleşmesinin SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta<br />
analizi (Kestel manganez cevherleşmesi)
4.3.4.4.4. Binkılıç manganez yatağı<br />
Binkılıç manganez yatağında ise manganez oksit mineralleri belirlenmiş olup farklı<br />
dokular gösterdikleri gözlenmiştir (Şekil 4.80).<br />
Şekil 4.80. Mangan oksit dokularının SEM-BSE görüntüsü ve EDS nokta analizi<br />
121
4.3.4.4.5. Ulukent manganez yatağı<br />
Ulukent manganez yatağında mangan oksit ve mangan karbonat minerallerine<br />
rastlanılmıştır (Şekil 4.81-4.82). Mangan karbonat damarcığı içerisinde (Mn, Si)<br />
demir oksit cevherleşmesi gelişmiştir. Mangan oksit ve silikat mineralleri ağsal<br />
şekilde gelişmiştir (Şekil 4.83-4.84-4.85). Mangan karbonat minerali % 17,82 C, %<br />
38,63 O, % 5,46 Ca, % 38,09 Mn; demir oksit minerali ise % 24,21 O, % 1,02 Si, %<br />
4,82 Mn ve % 69,94 Fe içerir.<br />
Şekil 4.81. Mangan karbonat içinde gözlenen baritin SEM-BSE görüntüsü ve EDS<br />
nokta analizi<br />
Şekil 4.82. Mangan karbonat içinde demir oksit oluşumlarının SEM-BSE görüntüsü<br />
ve EDS nokta analizi<br />
122
Şekil 4.83. Mangan oksit ve mangan silikat dokularının SEM-BSE görüntüsü ve EDS<br />
nokta analizi<br />
Şekil 4.84. Mangan karbonat damarcığı içinde Mn, Si, demir oksitin SEM-BSE<br />
görüntüsü<br />
123
Şekil 4.85. Mangan silikat içinde mangan karbonat damarcıklarının SEM-BSE<br />
görüntüsü<br />
4.3.5. Jeokimya<br />
İnceleme alanındaki manganez ve demir-manganez zuhurlarından, cevherleşmelerin<br />
major (Al, Fe, Mg, Ca, Na, K), iz element (Pb, Zn, Cu, Au, Ag, Ni, Co, Cr, Mo, Sn,<br />
Sb, W, Bi) ve nadir toprak element miktarlarının saptanması amacıyla toplam 69<br />
örnegin analizi ICP-MS ve ICP-ES yöntemleriyle ACME (Kanada) laboratuarlarında<br />
yaptırılmıstır.<br />
Isparta bölgesi manganez zuhurlarının jeokimyasal özellikleri Çizelge 4.11’de,<br />
Burdur bölgesi demir-manganez zuhurlarının jeokimyasal özellikleri Çizelge<br />
4.12’de, Burdur bölgesi manganez zuhurlarının jeokimyasal özellikleri Çizelge<br />
4.13’de, Binkılıç manganez yatağının jeokimyasal özellikleri Çizelge 4.14’de ve<br />
Ulukent manganez yatağının jeokimyasal özellikleri ise Çizelge 4.15’de verilmiştir.<br />
124
Çizelge 4.11. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının jeokimyasal özellikleri<br />
Örnek No B-6 B-7 B-8 B-9 B-10 H-4 H-5 H-6 H-8 H-9 H-10 H-11 IK-1 IK-2<br />
Major Oksitler (%)<br />
MnO 9,55 6,42 3,65 4,13 2,87 45,75 46,05 26,89 9,62 60,49 55,9 49,86 11,91 14,42<br />
Fe2O3 1,06 1,03 0,49 14,64 10,52 0,9 1,12 0,6 0,67 1,31 0,98 0,81 1,72 3,23<br />
SiO2 84,99 87,8 92,86 78,13 84,63 43,48 42,74 66,35 85,55 25,82 32,33 39,25 79,81 76,77<br />
TiO2 0,06 0,07 0,03 0,01 0,01 0,03 0,06 0,03 0,05 0,06 0,03 0,02 0,03 0,02<br />
Al2O3 1,37 1,72 0,82 0,35 0,32 0,97 1,21 1 1,14 1,48 0,61 0,61 0,53 0,41<br />
MgO 0,14 0,23 0,1 0,29 0,13
Çizelge 4.12.Burdur bölgesi demir-manganez zuhurlarının jeokimyasal özellikleri<br />
Örnek No K1 K7 K11 K17 K18 K19 K20 K21 K22 K23<br />
Major Oksitler (%)<br />
MnO 1,66 58,59 41,69 47,8 0,17 54,61 54,89 1,86 18,38 7,91<br />
Fe2O3 38,82 17,89 40,1 34,8 19,65 28,45 17,63 29,13 55,01 73,67<br />
SiO2 51,65 0,65 1,08 1,38 75,54 0,8 0,89 10,49 9,46 6,31<br />
TiO2
Çizelge 4.12.(devam)<br />
Örnek No IU-1 IU-2 IU-3 IU-5 IU-7 IU-8 IU-9 IU-10 IU-11<br />
Major Oksitler (%)<br />
MnO 0,19 0,43 0,63 0,14 0,41 1,6 46,18 1,67 2,45<br />
Fe2O3 6,67 6,21 34,69 3,4 3,67 80,46 36,22 73,89 83,12<br />
SiO2 54,03 35,85 1,83 67,01 0,13 2,59 1,13 1,74 2,27<br />
TiO2 0,71 0,22 0,02 0,61
Çizelge 4.12. (devam)<br />
Örnek No IS-2 IS-3 IS-4 IS-5 IS-8 IS-9 IS-11 IS-12 IS-13 IS-14 IS-15<br />
Major Oksitler (%)<br />
MnO 0,13 1,1 0,16 1,09 0,46 0,33 38,93 2,9 8,17 44,5 58,33<br />
Fe2O3 22,77 7,41 7,47 2,95 9,09 8,5 12,57 0,74 80,83 5,5 18,53<br />
SiO2 65,02 35,13 53,73 66,85 36,53 27,57 1,53 0,15 1,51 0,79 0,65<br />
TiO2 0,04 0,5 0,52 0,15 0,37 0,41 0,01
Çizelge 4.12. (devam)<br />
Örnek No Ç-2 Ç-4 Ç-6 Ç-7 Ç-8 Ç-9 Ç-11<br />
Major Oksitler (%)<br />
MnO 9,43 15,85 9,26 22,96 19,21 20,91 60,76<br />
Fe2O3 26,94 36,39 23,8 28,49 47,6 32,48 20,48<br />
SiO2 1,07 0,93 1,3 1,99 1,8 1,32 1,04<br />
TiO2
Çizelge 4.13. Burdur bölgesi manganez zuhurlarının jeokimyasal özellikleri<br />
Örnek No KZ-1 A-1 A-5 A-6 A-8<br />
Major Oksitler (%)<br />
MnO 32,85 34,34 29,63 56,04 47,27<br />
Fe2O3 12,42 1,65 0,48 1,36 0,78<br />
SiO2 27,14 56,51 64,59 24,62 44,67<br />
TiO2 0,21 0,04
Çizelge 4.14. Binkılıç manganez yatağının jeokimyasal özellikleri<br />
Örnek No BK-1 BK-2 BK-3 BK-4 BK-5 BK-6 BK-7 BK-8 BK-9<br />
Major Oksitler (%)<br />
MnO 47,39 42,77 43,18 35,62 65,01 34,29 11,46 29,64 76,54<br />
Fe2O3 1,95 1,84 3,12 2,01 1,05 2,48 53,09 2,07 1,29<br />
SiO2 5,86 6,52 7,56 22,4 3,65 4,26 11,25 11,17 2,87<br />
TiO2 0,08 0,09 0,07 0,1 0,02 0,04 0,05 0,04 0,01<br />
Al2O3 1,87 2,12 1,74 3,55 0,75 1,04 1,43 1,52 0,53<br />
MgO 1,48 1,29 1,37 1,45 0,44 1,19 0,52 1,23 0,48<br />
CaO 7,05 12,35 11,44 12,73 9,18 26,72 4,09 25,36 0,55<br />
Na2O 0,01 0,02 0,18 0,62 0,26 0,44 0,22 0,67 0,34<br />
K2O 0,16 0,25 0,33 0,68 0,38 0,38 0,2 0,55 0,44<br />
P2O5 0,066 0,068 0,146 0,148 0,197 0,174 0,335 0,327 0,271<br />
Cr2O3
Çizelge 4.15. Ulukent manganez yatağının jeokimyasal özellikleri<br />
Örnek No U-1 U-2 U-3<br />
Major Oksitler (%)<br />
MnO 30,15 31,23 54,61<br />
Fe2O3 6,13 10,8 7,04<br />
SiO2 18,64 21,76 14,57<br />
TiO2 0,25 0,12 0,09<br />
Al2O3 4,49 2,99 1,97<br />
MgO 2,65 3,64 2,11<br />
CaO 11,14 11,51 2,18<br />
Na2O 1,68 0,06 0,03<br />
K2O 0,92 0,18
4.3.5.1. Majör oksitler<br />
Doğal oluşuklar içerisindeki bolluk derecesi % 1 veya daha fazla olan elementler ana<br />
elementler olarak adlandırılır. Bu tür elementler kayaç yapıcı elementler olarak ta<br />
bilinirler (Akçay, 2002).<br />
İnceleme alanındaki manganez ve demir-manganez zuhurlarından alınan örneklerden<br />
yapılan majör oksit analizleri Çizelge 4.14-4.17’de verilmiştir. Buna göre,<br />
Isparta bölgesindeki manganez zuhurlarında;<br />
Bağıllı manganez zuhurunda; MnO oranı % 2,87-9,55 arasında ve ortalama % 5,32<br />
olarak saptanmıştır. Fe2O3 oranı % 0,49-14,64 arasında ve ortalama % 5,55; SiO2<br />
oranı % 78,13-92,86 arasında ve ortalama % 85,68; P2O5 oranı % 0,01-0,08 arasında<br />
ve ortalama 0,04’dür. Al2O3 oranı ise en düşük % 0,32 ve en yüksek % 1,72 değer<br />
sunmakta olup ortalama % 0,92’dir.<br />
Havutlu manganez zuhurunda; MnO oranı % 9,62-60,49 arasında ve ortalama %<br />
42,08 olarak saptanmıştır. Fe2O3 oranı % 0,60-1,31 arasında ve ortalama % 0,91;<br />
SiO2 oranı % 25,82-85,55 arasında ve ortalama % 47,93; P2O5 oranı % 0,03-0,17<br />
arasında ve ortalama % 0,08’dir. Al2O3 oranı ise en düşük % 0,61 ve en yüksek %<br />
1,48 değer sunmakta olup ortalama % 1,00’dir.<br />
İmrezi manganez zuhurunda; MnO oranı % 11,91-14,42 arasında ve ortalama %<br />
13,17 olarak saptanmıştır. Fe2O3 oranı % 1,72-3,23 arasında ve ortalama % 2,48;<br />
SiO2 oranı % 76,77-79,81 arasında ve ortalama % 78,29; P2O5 oranı % 0,05-0,07<br />
arasında ve ortalama 0,06’dır. Al2O3 oranı ise en düşük % 0,41 ve en yüksek % 0,53<br />
değer sunmakta olup ortalama % 0,47’dir.<br />
Burdur bölgesindeki manganez zuhurlarında;<br />
Kestel manganez zuhurunda; MnO oranı % 32,85 olarak saptanmıştır. Fe2O3 oranı %<br />
12,42; SiO2 oranı % 27,14; P2O5 oranı % 0,69’dır. Al2O3 oranı ise % 3,87’dir.<br />
133
Ambarcık manganez zuhurunda; MnO oranı % 29,63-56,04 arasında ve ortalama<br />
% 41,82 olarak saptanmıştır. Fe2O3 oranı % 0,48-1,65 arasında ve ortalama % 1,07;<br />
SiO2 oranı % 24,62-64,59 arasında ve ortalama % 47,60; P2O5 oranı % 0,0005-0,024<br />
arasında ve ortalama 0,010’dur. Al2O3 oranı ise en düşük % 0,08 ve en yüksek %<br />
0,93 değer sunmakta olup ortalama % 0,35’dir.<br />
Burdur bölgesindeki demir-manganez zuhurlarında;<br />
Kestel demir-manganez zuhurunda; MnO oranı % 0,17-58,59 arasında ve ortalama %<br />
28,76 olarak saptanmıştır. Fe2O3 oranı % 17,63-73,67 arasında ve ortalama % 35,52;<br />
SiO2 oranı % 0,65-75,54 arasında ve ortalama % 15,83; P2O5 oranı % 0,10-0,91<br />
arasında ve ortalama 0,24’dür. Al2O3 oranı ise en düşük % 0,09 ve en yüksek %<br />
10,71 değer sunmakta olup ortalama % 1,42’dir.<br />
İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunda; MnO oranı % 0,19-46,18 arasında<br />
ve ortalama % 5,97 olarak saptanmıştır. Fe2O3 oranı % 3,40-83,12 arasında ve<br />
ortalama % 36,48; SiO2 oranı % 1,13-67,01 arasında ve ortalama % 18,51; P2O5<br />
oranı % 0,02-0,49 arasında ve ortalama 0,20’dır. Al2O3 oranı ise en düşük % 0,05 ve<br />
en yüksek % 19,05 değer sunmakta olup ortalama % 5,08’dir.<br />
İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunda; MnO oranı % 0,13-58,33<br />
arasında ve ortalama % 14,19 olarak saptanmıştır. Fe2O3 oranı % 0,74-80,83 arasında<br />
ve ortalama % 16,03; SiO2 oranı % 0,15-66,85 arasında ve ortalama % 26,32;<br />
P2O5 oranı % 0,002-0,195 arasında ve ortalama 0,07’dir. Al2O3 oranı ise en düşük %<br />
0,02 ve en yüksek % 17,61 değer sunmakta olup ortalama % 6,38’dir.<br />
Çebiş demir-manganez zuhurunda; MnO oranı % 9,26-60,76 arasında ve ortalama %<br />
22,63 olarak saptanmıştır. Fe2O3 oranı % 20,48-47,60 arasında ve ortalama % 30,88;<br />
SiO2 oranı % 0,93-1,99 arasında ve ortalama % 1,35; P2O5 oranı % 0,17-0,39<br />
arasında ve ortalama 0,24’dür. Al2O3 oranı ise en düşük % 0,18 ve en yüksek % 0,86<br />
değer sunmakta olup ortalama % 0,44’dür.<br />
Binkılıç manganez yatağında;<br />
134
MnO oranı % 11,46-76,54 arasında ve ortalama % 42,88 olarak saptanmıştır. Fe2O3<br />
oranı % 1,05-53,09 arasında ve ortalama % 7,66; SiO2 oranı % 2,87-22,40 arasında<br />
ve ortalama % 8,39; P2O5 oranı % 0,066-0,335 arasında ve ortalama 0,192’dir. Al2O3<br />
oranı ise en düşük % 0,53 ve en yüksek % 3,55 değer sunmakta olup ortalama %<br />
1,62’dir.<br />
Ulukent manganez yatağında;<br />
MnO oranı % 30,15-54,61 arasında ve ortalama % 38,66 olarak saptanmıştır. Fe2O3<br />
oranı % 6,13-10,80 arasında ve ortalama % 7,99; SiO2 oranı % 14,57-21,76 arasında<br />
ve ortalama % 18,32; P2O5 oranı % 0,34-0,54 arasında ve ortalama 0,46’dir. Al2O3<br />
oranı ise en düşük % 1,97 ve en yüksek % 4,49 değer sunmakta olup ortalama %<br />
3,15’dir.<br />
Çalışma kapsamındaki manganez ve demir-manganez cevherleşmeleri<br />
karşılaştırıldığında;<br />
Al2O3 ve TiO2 değerleri İncirdere Üçgözler demir- manganez zuhurunda (IU1, IU2<br />
ve IU5 nolu örneklerde) ve İncirdere-Soğanlıdere demir-manganez zuhurunda (IS3,<br />
IS4, IS5, IS8 ve IS9 nolu örneklerde) diğer zuhurlara göre yüksek değerler<br />
sunmaktadır. Al’un sedimentlerdeki kil minerallerinden kaynaklandığı (Crerar ve<br />
diğ, 1982) ve Ti’un ise genellikle hidrotermal solüsyonlarda hareketsiz olduğu ve<br />
aslında klastik enerjinin bir ölçüsü olduğu bilinmektedir (Sugisaki, 1984). Mn oksit<br />
yataklarında gözlenen nispeten yüksek Ti değerleri çökelme süresince bir miktar<br />
detritik malzemenin de karıştığını göstermektedir (Choi ve Hariya, 1992). Buna göre,<br />
bu cevherleşmelerin oluşumunda sedimanter süreçlerin de etkin olduğu söylenebilir.<br />
Kriptomelan, hollandit, manganit, romaneşit, todorokit mineralleri değişen oranlarda<br />
potasyum içermektedir. Bu nedenle, İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunda<br />
(IU1, IU2 ve IU5 nolu örneklerde) ve İncirdere-Soğanlıdere demir-manganez<br />
zuhurunda (IS4, IS5, ve IS9 nolu örneklerde) gözlenen yüksek K2O değerlerinin bu<br />
minerallerden geldiği düşünülmektedir. Ayrıca, derin denizlerde veya kıta<br />
135
kenarlarında düşük redoks potansiyeli ile ilgili olarak todorokit mineralinin de kafes<br />
yapısına Cu, Ni, Zn, Mo, K ve Ba elementlerinin girebildiği belirtilmiştir (Roy,<br />
1981).<br />
4.3.5.1.1. Cevherleşmelerin Fe/Mn Oranları<br />
Manganez yataklarında önemli olan özelliklerden biri Fe/Mn oranıdır. Fe/Mn<br />
oranları Bağıllı manganez zuhurunda 0.34-10.24 arasında, Havutlu manganez<br />
zuhurunda 0.42-0.92, İmrezi manganez zuhurunda ise 1.20-2.26 arasında değerler<br />
sunmaktadır (Çizelge 4.16).<br />
Çizelge 4.16. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Fe/Mn oranları<br />
Örnek No Fe Mn Fe/Mn<br />
B6 0,74 7,40 0,1<br />
B7 0,72 4,97 0,14<br />
B8 0,34 2,83 0,12<br />
B9 10,24 3,20 3,2<br />
B10 7,36 2,22 3,32<br />
Ortalama 3,88 4,12 1,38<br />
H4 0,63 35,44 0,02<br />
H5 0,78 35,67 0,02<br />
H6 0,42 20,83 0,02<br />
H8 0,47 7,45 0,06<br />
H9 0,92 46,86 0,02<br />
H10 0,69 43,30 0,02<br />
H11 0,57 38,62 0,01<br />
Ortalama 0,64 32,60 0,02<br />
IK1 1,20 9,23 0,13<br />
IK2 2,26 11,17 0,20<br />
Ortalama 1,73 10,2 0,17<br />
ORTALAMA 1,95 19,23 0,52<br />
B: Bağıllı manganez zuhuru H: Havutlu manganez zuhuru IK: İmrezi manganez zuhuru<br />
Fe/Mn oranları Kestel demir-manganez zuhurunda 0.28-105.69, İncirdere Üçgözler<br />
demir-manganez zuhurunda 0,71-49.51, İncirdere Soğanlıdere demir-manganez<br />
zuhurunda 0.11-159.2, Kestel manganez zuhurunda 0.34, Çebiş demir-manganez<br />
zuhurunda 0.30-2.58, Ambarcık manganez zuhurunda ise 0.01-0.04 arasında değerler<br />
sunmaktadır. Buna göre, Burdur bölgesindeki manganez ve demir-manganez<br />
zuhurlarında Fe/Mn oranı ortalama 11,33 (Çizelge 4.17)’dür.<br />
136
Çizelge 4.17. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Fe/Mn<br />
oranları<br />
Örnek No Fe Mn Fe/Mn<br />
K-1 27,15 1,29 21,05<br />
K-7 12,51 45,38 0,28<br />
K-11 28,04 32,29 0,87<br />
K-17 24,34 37,03 0,66<br />
K-18 13,74 0,13 105,69<br />
K-19 19,90 42,30 0,47<br />
K-20 12,33 42,52 0,29<br />
K-21 20,37 1,44 14,15<br />
K-22 38,47 14,24 2,70<br />
K-23 51,52 6,13 8,40<br />
Ortalama 24,84 22,28 15,46<br />
KZ-1 8,69 25,45 0,34<br />
Ortalama 8,69 25,45 0,34<br />
IU-1 4,66 0,15 31,06<br />
IU-2 4,34 0,33 13,15<br />
IU-3 24,26 0,49 49,51<br />
IU-5 2,38 0,11 21,64<br />
IU-7 2,57 0,32 8,03<br />
IU-8 56,27 1,24 45,38<br />
IU-9 25,33 35,77 0,71<br />
IU-10 51,67 1,29 40,05<br />
IU-11 58,13 1,90 30,59<br />
Ortalama 25,51 4,62 26,68<br />
IS2 15,92 0,10 159,2<br />
IS3 5,18 0,85 6,09<br />
IS4 5,22 0,12 43,5<br />
IS5 2,06 0,84 2,45<br />
IS8 6,36 0,36 17,67<br />
IS9 5,94 0,26 22,85<br />
IS11 8,79 30,15 0,29<br />
IS12 0,52 2,25 0,23<br />
IS13 56,52 6,33 8,93<br />
IS14 3,85 34,47 0,11<br />
IS15 12,96 45,18 0,29<br />
Ortalama 11,21 10,99 23,78<br />
Ç-2 18,84 7,30 2,58<br />
Ç-4 25,45 12,28 2,07<br />
Ç-6 16.64 7.17 2,32<br />
Ç-7 19.92 17.78 1,12<br />
Ç-8 33.29 14.88 2,24<br />
Ç-9 22.71 16.20 1,40<br />
Ç-11 14.32 47.06 0,30<br />
Ortalama 21.60 17,52 1,72<br />
A-1 1,15 26,60 0,04<br />
A-5 0,34 22,95 0,01<br />
A-6 0.95 43.41 0,02<br />
A-8 0.55 36.61 0,02<br />
Ortalama 0,75 32,39 0,02<br />
ORTALAMA 15.43 9.66 11,33<br />
K: Kestel demir-manganez zuhuru; KZ: Kestel manganez zuhuru<br />
IU: İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhuru<br />
IS: İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhuru<br />
Ç: Çebiş demir-manganez Zuhuru; A: Ambarcık manganez Zuhuru<br />
Fe/Mn oranı Binkılıç manganez yatağında ortalama 0,50 (Çizelge 4.18) ve Ulukent<br />
manganez yatağında ise ortalama 0,20 (Çizelge 4.19)’dır.<br />
137
4.3.5.1.2. Korelasyon<br />
Çizelge 4.18. Binkılıç manganez yatağının Fe/Mn oranları<br />
Örnek No Fe Mn Fe/Mn<br />
BK1 1,36 36,71 0,04<br />
BK2 1,29 33,13 0,04<br />
BK3 2,18 33,45 0,07<br />
BK4 1,41 27,59 0,05<br />
BK5 0,73 50,36 0,01<br />
BK6 1,73 26,56 0,07<br />
BK7 37,13 8,88 4,18<br />
BK8 1,45 22,96 0,06<br />
BK9 0,90 59,29 0,02<br />
ORTALAMA 5,35 33,21 0,50<br />
BK: Binkılıç manganez yatağı<br />
Çizelge 4.19. Ulukent manganez yatağının Fe/Mn oranları<br />
Örnek No Fe Mn Fe/Mn<br />
U-1 4.29 23.35 0,18<br />
U-2 7.55 24.19 0,31<br />
U-3 4.92 42.30 0,12<br />
ORTALAMA 5.59 29,95 0,20<br />
U: Ulukent manganez yatağı<br />
Bağıllı manganez zuhurunda Mn-As arasında negatif yönde çok zayıf bir ilişki<br />
(r=-0.22), Mn-Ba arasında pozitif yönde kuvvetli bir ilişki (r=0.94) ve Mn-Pb<br />
arasında da pozitif yönde çok kuvvetli bir ilişki (r= 0.99) vardır (Çizelge 4.20).<br />
Havutlu manganez zuhurunda Mn-As arasında pozitif yönde çok kuvvetli bir ilişki<br />
(r=0.97), Mn-Ba arasında pozitif yönde zayıf bir ilişki (r= 0.48) vardır<br />
(Çizelge 4.21).<br />
İmrezi manganez zuhurunda Mn-As arasında pozitif yönde tam bir ilişki (r=1), Mn-<br />
Ba arasında negatif yönde tam bir ilişki (r= -1), Mn-Pb arasında negatif yönde tam<br />
bir ilişki (r= -1) vardır (Çizelge 4.22).<br />
Kestel demir-manganez zuhurunda Mn-As arasında pozitif yönde kuvvetli bir ilişki<br />
(r=0.6), Mn-Ba arasında orta pozitif yönde kuvvetli bir ilişki (r= 0.74), Mn-Pb<br />
arasında negatif yönde zayıf bir ilişki (r= -0.41) vardır (Çizelge 4.23).<br />
138
İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunda Mn-As arasında pozitif yönde çok<br />
zayıf bir ilişki (r=0.21) vardır (Çizelge 4.24).<br />
İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunda Mn-As arasında pozitif yönde<br />
zayıf bir ilişki (r=0.4), Mn-Ba arasında pozitif yönde kuvvetli bir ilişki (r= 0.69),<br />
Mn-Pb arasında pozitif yönde kuvvetli bir ilişki (r= 0.71) vardır (Çizelge 4.25).<br />
Çebiş demir-manganez zuhurunda Mn-As arasında negatif yönde kuvvetli bir ilişki<br />
(r= -0.7), Mn-Ba arasında pozitif yönde kuvvetli bir ilişki (r= 0.94) vardır<br />
(Çizelge 4.26).<br />
Ambarcık manganez zuhurunda Mn-As arasında pozitif yönde çok zayıf bir ilişki<br />
(r=0.31) vardır (Çizelge 4.27).<br />
Binkılıç manganez yatağında Mn-As arasında negatif yönde kuvvetli (r= -0.6), Mn-<br />
Ba arasında pozitif yönde kuvvetli bir ilişki (r= 0.61), Mn-Pb arasında negatif yönde<br />
çok zayıf bir ilişki (r= -0.21) vardır (Çizelge 4.28).<br />
Ulukent manganez yatağında Mn-As arasında negatif yönde kuvvetli bir ilişki<br />
(r= -0.53), Mn-Pb arasında negatif yönde çok kuvvetli bir ilişki (r= -0.99) vardır<br />
(Çizelge 4.29).<br />
139
Çizelge 4.20. Bağıllı manganez zuhurundaki korelasyon ilişkileri<br />
MnO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO CaO Na2O K2O TiO2 P2O5 Cr2O3 Ni Ba Co Sr Th U Mo Cu Pb Zn As Au La Ce Nd Sm Eu<br />
Dy 0,99 0,04 0,77 -0,58 -0,08 -0,54 0,69 0,65 0,82 -0,38 0,62 0,93 0,95 0,84 0,84 0,77 0,72 0,9 0,98 0,99 0,28 -0,24 -0,09 0,98 0,81 0,98 0,97 0,97<br />
Eu 0,98 0,06 0,87 -0,6 0,06 -0,58 0,83 0,54 0,9 -0,43 0,67 0,93 0,87 0,88 0,7 0,87 0,7 0,81 0,98 0,97 0,24 -0,32 0,03 1 0,9 0,99 1<br />
Sm 0,98 0,08 0,88 -0,62 0,05 -0,6 0,84 0,56 0,91 -0,46 0,69 0,92 0,87 0,89 0,7 0,87 0,73 0,82 0,99 0,98 0,22 -0,35 0,02 1 0,9 1<br />
Nd 0,98 0,14 0,87 -0,67 -0,04 -0,64 0,8 0,62 0,9 -0,5 0,72 0,9 0,91 0,91 0,73 0,86 0,77 0,86 1 0,99 0,17 -0,37 -0,06 1 0,9<br />
Ce 0,8 0,42 1 -0,83 -0,04 -0,83 0,93 0,47 1 -0,73 0,88 0,7 0,67 0,97 0,36 0,99 0,79 0,64 0,89 0,85 -0,15 -0,69 -0,08 0,89<br />
La 0,98 0,09 0,86 -0,63 0,01 -0,61 0,81 0,59 0,9 -0,47 0,7 0,92 0,89 0,89 0,72 0,86 0,74 0,84 0,99 0,99 0,21 -0,35 -0,01<br />
Au 0,02 -0,72 -0,07 0,54 0,98 0,51 0,27 -0,48 -0,09 0,43 -0,35 0,15 -0,28 -0,28 -0,18 -0,05 -0,42 -0,35 -0,1 -0,09 0,58 0,42<br />
As -0,22 -0,91 -0,69 0,91 0,41 0,93 -0,56 -0,41 -0,66 0,97 -0,9 0,02 -0,21 -0,72 0,2 -0,66 -0,74 -0,27 -0,39 -0,34 0,82<br />
Zn 0,31 -0,94 -0,16 0,62 0,61 0,64 0,01 -0,25 -0,12 0,76 -0,55 0,56 0,19 -0,24 0,49 -0,12 -0,43 0,07 0,14 0,17<br />
Pb 0,99 0,13 0,81 -0,66 -0,1 -0,62 0,74 0,71 0,85 -0,49 0,72 0,88 0,95 0,89 0,78 0,8 0,8 0,91 1<br />
Cu 0,98 0,17 0,85 -0,69 -0,09 -0,66 0,77 0,68 0,89 -0,52 0,74 0,88 0,93 0,92 0,74 0,84 0,81 0,89<br />
Mo 0,89 0,2 0,58 -0,63 -0,4 -0,58 0,42 0,9 0,64 -0,47 0,65 0,72 0,99 0,77 0,88 0,55 0,83<br />
U 0,71 0,63 0,74 -0,92 -0,48 -0,9 0,58 0,88 0,76 -0,88 0,95 0,44 0,78 0,9 0,47 0,7<br />
Th 0,75 0,39 1 -0,78 0,02 -0,79 0,94 0,34 0,99 -0,67 0,82 0,7 0,6 0,93 0,3<br />
Sr 0,82 -0,23 0,3 -0,22 -0,21 -0,15 0,2 0,66 0,38 0,01 0,22 0,79 0,91 0,47<br />
Co 0,82 0,52 0,95 -0,91 -0,26 -0,9 0,82 0,65 0,96 -0,79 0,93 0,67 0,78<br />
Ba 0,94 0,11 0,62 -0,58 -0,3 -0,53 0,48 0,82 0,68 -0,39 0,6 0,82<br />
Ni 0,93 -0,25 0,68 -0,31 0,2 -0,28 0,68 0,36 0,73 -0,08 0,37<br />
Cr2O3 0,62 0,73 0,86 -0,97 -0,37 -0,97 0,72 0,68 0,85 -0,96<br />
P2O5 -0,37 -0,87 -0,71 0,95 0,46 0,96 -0,56 -0,62 -0,69<br />
TiO2 0,81 0,39 1 -0,81 -0,04 -0,81 0,93 0,44<br />
K2O 0,65 0,42 0,39 -0,67 -0,59 -0,62 0,21<br />
Na2O 0,72 0,19 0,94 -0,62 0,32 -0,63<br />
CaO -0,51 -0,84 -0,82 1 0,5<br />
MgO 0,01 -0,72 -0,01 0,53<br />
Fe2O3 -0,54 -0,83 -0,81<br />
Al2O3 0,76 0,42<br />
SiO2 -0,02<br />
140
BaO (% ağ.)<br />
0,12<br />
0,10<br />
0,08<br />
0,06<br />
0,04<br />
0,02<br />
0,00<br />
0 2 4 6 8 10 12<br />
SrO (% ağ.)<br />
0,30<br />
0,25<br />
0,20<br />
0,15<br />
0,10<br />
0,05<br />
0,00<br />
MnO (% ağ.)<br />
0 2 4 6 8 10 12<br />
MnO (% ağ.)<br />
K2O (% ağ.)<br />
0,35<br />
0,30<br />
0,25<br />
0,20<br />
0,15<br />
0,10<br />
0,05<br />
0,00<br />
141<br />
SrO (% ağ.)<br />
Na2O (% ağ.)<br />
0,3<br />
0,25<br />
0,2<br />
0,15<br />
0,1<br />
0,05<br />
0<br />
0,05<br />
0,04<br />
0,04<br />
0,03<br />
0,03<br />
0,02<br />
0,02<br />
0,01<br />
0,01<br />
0,00<br />
0 2 4 6 8 10 12<br />
MnO (% ağ.)<br />
0 0,02 0,04 0,06 0,08 0,1 0,12<br />
BaO (% ağ.)<br />
0,00 0,02 0,04 0,06 0,08 0,10 0,12<br />
BaO (% ağ.)<br />
Şekil 4.86. Bağıllı manganez zuhurunun kimyasal bileşiminde yer alan elementler<br />
arası ilişkiler
Çizelge 4.21. Havutlu manganez zuhurunun korelasyon ilişkileri<br />
MnO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO CaO Na2O K2O TiO2 P2O5 Cr2O3 Ni Ba Co Sr Ta Th U Mo Cu Pb Zn As Au La Ce Nd Sm<br />
Eu -0,11 0,11 0,35 -0,11 0,02 -0,23 -0,3 -0,03 0,12 -0,48 0,08 -0,31 -0,04 -0,04 -0,26 -0,32 0,05 -0,2 -0,36 0,16 0,85 -0,31 -0,25 -0,25 0,74 0,97 0,96 0,98<br />
Sm -0,08 0,08 0,42 -0,03 -0,06 -0,32 -0,29 0,16 0,2 -0,56 0,28 -0,39 0,14 0,15 -0,09 -0,3 0,11 -0,15 -0,26 0,03 0,92 -0,33 -0,2 -0,23 0,84 0,99 0,99<br />
Nd -0,05 0,05 0,46 0,03 -0,07 -0,33 -0,31 0,22 0,27 -0,56 0,34 -0,4 0,2 0,2 -0,04 -0,28 0,16 -0,1 -0,23 0,01 0,94 -0,32 -0,16 -0,17 0,88 0,99<br />
Ce -0,12 0,12 0,51 0,01 0 -0,31 -0,23 0,16 0,33 -0,59 0,26 -0,45 0,1 0,11 -0,15 -0,19 0,22 -0,15 -0,35 0,02 0,93 -0,38 -0,25 -0,09 0,85<br />
La 0,22 -0,23 0,6 0,43 0,01 -0,22 -0,4 0,54 0,52 -0,52 0,62 -0,41 0,58 0,56 0,36 -0,29 0,43 0,25 0,11 -0,07 0,93 -0,11 0,14 0,08<br />
Au -0,04 0,02 0,62 0,53 0,46 0,26 0,29 0,11 0,84 -0,19 0,03 -0,35 0,06 0,03 -0,04 0,57 0,87 0,43 -0,21 -0,05 0,01 -0,12 -0,12<br />
As 0,97 -0,97 -0,21 0,72 0,26 0,58 -0,79 0,16 -0,11 0,63 0,16 0,65 0,56 0,41 0,72 -0,73 -0,04 0,62 0,89 0,46 -0,19 0,93<br />
Zn 0,94 -0,93 -0,36 0,61 0,4 0,78 -0,78 -0,2 -0,26 0,83 -0,21 0,84 0,23 0,06 0,44 -0,72 -0,15 0,54 0,74 0,69 -0,41<br />
Pb -0,09 0,09 0,65 0,14 -0,07 -0,41 -0,14 0,47 0,45 -0,75 0,55 -0,63 0,4 0,43 0,13 -0,14 0,39 0,03 -0,15 -0,2<br />
Cu 0,62 -0,61 -0,14 0,36 0,73 0,88 -0,68 -0,71 -0,18 0,64 -0,69 0,68 -0,34 -0,5 -0,24 -0,62 -0,06 0,21 0,09<br />
Mo 0,79 -0,79 -0,25 0,55 -0,06 0,26 -0,57 0,45 -0,21 0,4 0,44 0,43 0,76 0,66 0,9 -0,61 -0,09 0,62<br />
U 0,65 -0,66 0,1 0,73 0,2 0,41 -0,49 0,29 0,26 0,18 0,27 0,19 0,58 0,43 0,58 -0,31 0,45<br />
Th 0,06 -0,09 0,89 0,65 0,53 0,19 0,17 0,34 0,92 -0,45 0,28 -0,55 0,33 0,32 0,15 0,34<br />
Ta -0,77 0,76 0,29 -0,31 -0,17 -0,42 0,9 0,11 0,45 -0,42 0,04 -0,59 -0,28 -0,15 -0,36<br />
Sr 0,6 -0,61 0,05 0,58 -0,19 -0,04 -0,37 0,79 0,11 0,05 0,77 0,05 0,95 0,91<br />
Co 0,31 -0,32 0,33 0,46 -0,28 -0,33 -0,12 0,95 0,31 -0,36 0,94 -0,35 0,98<br />
Ba 0,48 -0,49 0,28 0,59 -0,2 -0,18 -0,3 0,89 0,3 -0,23 0,89 -0,2<br />
Ni 0,64 -0,63 -0,73 0,16 0,17 0,64 -0,65 -0,53 -0,57 0,97 -0,51<br />
Cr2O3 0,05 -0,06 0,34 0,26 -0,48 -0,59 0,03 0,99 0,36 -0,53<br />
P2O5 0,61 -0,6 -0,67 0,21 0,24 0,69 -0,52 -0,52 -0,46<br />
TiO2 -0,03 0,01 0,88 0,59 0,39 0,03 0,2 0,39<br />
K2O 0,04 -0,06 0,38 0,29 -0,43 -0,55 0,11<br />
Na2O -0,86 0,85 0,23 -0,52 -0,23 -0,51<br />
CaO 0,7 -0,7 -0,02 0,6 0,84<br />
MgO 0,42 -0,43 0,46 0,58<br />
Fe2O3 0,78 -0,8 0,45<br />
Al2O3 -0,1 0,08<br />
SiO2 -1<br />
142
BaO (% ağ.)<br />
SrO (% ağ.)<br />
0,80<br />
0,70<br />
0,60<br />
0,50<br />
0,40<br />
0,30<br />
0,20<br />
0,10<br />
0,00<br />
0,60<br />
0,50<br />
0,40<br />
0,30<br />
0,20<br />
0,10<br />
0,00<br />
0 10 20 30 40 50 60 70<br />
MnO (% ağ.)<br />
0 10 20 30 40 50 60 70<br />
MnO (% ağ.)<br />
SiO2 (% ağ.)<br />
100<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
143<br />
SrO (% ağ.)<br />
Na2O (% ağ.)<br />
0,12<br />
0,10<br />
0,08<br />
0,06<br />
0,04<br />
0,02<br />
0,00<br />
0,6<br />
0,5<br />
0,4<br />
0,3<br />
0,2<br />
0,1<br />
0 10 20 30 40 50 60 70<br />
MnO (% ağ.)<br />
0<br />
0 0,2 0,4 0,6 0,8<br />
BaO (% ağ.)<br />
0,00 0,10 0,20 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70 0,80<br />
BaO (% ağ.)<br />
Şekil 4.87. Havutlu manganez zuhurunun kimyasal bileşiminde yer alan elementler<br />
arası ilişkiler
Çizelge 4.22. İmrezi manganez zuhurunun korelasyon ilişkileri<br />
MnO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO CaO Na2O K2O TiO2 P2O5 Cr2O3 Ni Ba Sr Th U V W Mo Pb Cu Zn As Au La Ce Nd Sm<br />
Eu 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1 1 1 1 -1 1 -1 1 1 -1 -1 -1 1 1 1 -1 0 1 1 1<br />
Sm 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1 1 1 1 -1 1 -1 1 1 -1 -1 -1 1 1 1 -1 0 1 1<br />
Nd 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1 1 1 1 -1 1 -1 1 1 -1 -1 -1 1 1 1 -1 0 1<br />
Ce 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1 1 1 1 -1 1 -1 1 1 -1 -1 -1 1 1 1 -1 0<br />
La 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0<br />
Au -1 1 1 -1 1 -1 0 0 1 -1 -1 -1 1 -1 1 -1 -1 1 1 1 -1 -1 -1<br />
As 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1 1 1 1 -1 1 -1 1 1 -1 -1 -1 1 1<br />
Zn 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1 1 1 1 -1 1 -1 1 1 -1 -1 -1 1<br />
Cu 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1 1 1 1 -1 1 -1 1 1 -1 -1 -1<br />
Pb -1 1 1 -1 1 -1 0 0 1 -1 -1 -1 1 -1 1 -1 -1 1 1<br />
Mo -1 1 1 -1 1 -1 0 0 1 -1 -1 -1 1 -1 1 -1 -1 1<br />
W -1 1 1 -1 1 -1 0 0 1 -1 -1 -1 1 -1 1 -1 -1<br />
V 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1 1 1 1 -1 1 -1 1<br />
U 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1 1 1 1 -1 1 -1<br />
Th -1 1 1 -1 1 -1 0 0 1 -1 -1 -1 1 -1<br />
Sr 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1 1 1 1 -1<br />
Ba -1 1 1 -1 1 -1 0 0 1 -1 -1 -1<br />
Ni 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1 1 1<br />
Cr2O3 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1 1<br />
P2O5 1 -1 -1 1 -1 1 0 0 -1<br />
TiO2 -1 1 1 -1 1 -1 0 0<br />
K2O 0 0 0 0 0 0 0,04<br />
Na2O 0 0 0 0 0 0<br />
CaO 1 -1 -1 1 -1<br />
MgO -1 1 1 -1<br />
Fe2O3 1 -1 -1<br />
Al2O3 -1 1<br />
SiO2 -1<br />
144
Çizelge 4.23. Kestel demir-manganez zuhurunun korelasyon ilişkileri<br />
MnO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO CaO Na2O K2O TiO2 P2O5 Cr2O3 Ni Sc Ba Be Co Cs Ga Hf Nb Rb Sr Ta Th U V W Zr Y Mo Cu Pb Zn As Cd Sb Ag Au Hg Tl Se La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu<br />
Lu -0,2 -0,2 0,75 -0,06 0,16 0,78 0,87 0,27 -0,1 0,71 0,73 0,69 0,78 0,05 0,62 -0,1 0,45 0,67 0,09 -0,1 0,21 0,74 -0 0,74 -0,3 0,78 -0,4 0,45 0,85 -0,5 0,69 0,72 0,44 -0,5 0,48 -0,4 -0,2 0,39 -0,2 0,46 0,15 0,75 0,73 0,75 0,76 0,76 0,76 0,8 0,82 0,88 0,93 0,98 0,99 0,99<br />
Yb -0,2 -0,2 0,8 -0,11 0,21 0,83 0,85 0,18 -0,2 0,77 0,79 0,69 0,83 0 0,68 -0,1 0,38 0,72 0,09 -0,1 0,12 0,77 -0,1 0,79 -0,3 0,81 -0,4 0,47 0,87 -0,6 0,64 0,78 0,42 -0,5 0,41 -0,4 -0,2 0,31 -0,2 0,39 0,26 0,8 0,79 0,81 0,81 0,82 0,82 0,85 0,87 0,92 0,96 0,99 1<br />
Tm -0,2 -0,2 0,79 -0,08 0,16 0,82 0,83 0,19 -0,2 0,76 0,79 0,69 0,82 -0 0,69 -0,1 0,39 0,7 0,09 -0,1 0,12 0,77 -0,1 0,79 -0,3 0,81 -0,4 0,47 0,87 -0,6 0,61 0,77 0,39 -0,5 0,38 -0,4 -0,2 0,31 -0,2 0,36 0,28 0,79 0,78 0,8 0,8 0,81 0,81 0,84 0,87 0,91 0,96 0,99<br />
Er -0,2 -0,3 0,81 -0,05 0,24 0,82 0,83 0,19 -0,2 0,78 0,79 0,76 0,82 -0 0,72 -0,2 0,42 0,75 0,1 -0,1 0,12 0,79 -0,1 0,8 -0,2 0,84 -0,4 0,51 0,92 -0,6 0,59 0,78 0,46 -0,4 0,35 -0,5 -0,2 0,26 -0,2 0,34 0,3 0,81 0,8 0,82 0,82 0,82 0,82 0,86 0,89 0,93 0,98<br />
Ho -0,2 -0,3 0,88 -0,04 0,26 0,89 0,78 0,07 -0,2 0,87 0,87 0,78 0,89 -0,1 0,81 -0,2 0,35 0,79 0,14 -0 0,01 0,82 -0,2 0,88 -0,2 0,89 -0,3 0,6 0,94 -0,7 0,45 0,86 0,41 -0,4 0,19 -0,5 -0,2 0,11 -0,2 0,18 0,41 0,89 0,88 0,89 0,9 0,9 0,9 0,93 0,95 0,97<br />
Dy -0,3 -0,2 0,96 -0,1 0,27 0,96 0,74 -0,1 -0,2 0,95 0,94 0,75 0,96 -0,2 0,87 -0,3 0,24 0,85 0,24 0,05 -0,1 0,86 -0,2 0,96 -0,2 0,93 -0,3 0,65 0,9 -0,7 0,36 0,95 0,35 -0,4 0,07 -0,5 -0,2 0 -0,2 0,06 0,49 0,97 0,96 0,97 0,97 0,97 0,97 0,99 0,99<br />
Tb -0,3 -0,2 0,99 -0,08 0,27 0,98 0,68 -0,2 -0,2 0,97 0,97 0,71 0,98 -0,2 0,9 -0,3 0,15 0,84 0,24 0,13 -0,2 0,83 -0,3 0,98 -0,2 0,93 -0,3 0,68 0,86 -0,7 0,27 0,98 0,29 -0,4 -0 -0,4 -0,3 -0,1 -0,3 -0 0,53 0,99 0,98 0,99 0,99 0,99 0,99 1<br />
Gd -0,3 -0,2 0,99 -0,1 0,28 0,98 0,67 -0,2 -0,2 0,98 0,97 0,71 0,98 -0,2 0,9 -0,3 0,13 0,85 0,26 0,14 -0,2 0,84 -0,2 0,99 -0,2 0,93 -0,3 0,69 0,85 -0,7 0,25 0,98 0,29 -0,4 -0,1 -0,5 -0,3 -0,1 -0,3 -0,1 0,54 0,99 0,99 0,99 0,99 1 1<br />
Eu -0,4 -0,1 1 -0,1 0,27 0,99 0,62 -0,2 -0,2 0,99 0,99 0,66 0,99 -0,3 0,91 -0,3 0,06 0,82 0,25 0,19 -0,3 0,8 -0,3 1 -0,2 0,92 -0,2 0,69 0,8 -0,7 0,2 1 0,23 -0,4 -0,1 -0,4 -0,3 -0,2 -0,3 -0,1 0,55 1 1 1 1 1<br />
Sm -0,4 -0,1 1 -0,11 0,26 0,99 0,62 -0,2 -0,2 0,99 0,99 0,65 0,99 -0,3 0,91 -0,3 0,06 0,82 0,26 0,17 -0,3 0,81 -0,3 1 -0,2 0,92 -0,3 0,68 0,8 -0,7 0,2 1 0,22 -0,4 -0,1 -0,4 -0,3 -0,2 -0,3 -0,1 0,56 1 1 1 1<br />
Nd -0,4 -0,1 1 -0,12 0,26 0,99 0,62 -0,3 -0,2 0,99 0,99 0,65 0,99 -0,3 0,91 -0,3 0,05 0,82 0,26 0,17 -0,3 0,81 -0,3 1 -0,2 0,91 -0,3 0,68 0,79 -0,7 0,2 1 0,22 -0,4 -0,1 -0,4 -0,3 -0,2 -0,3 -0,1 0,57 1 1 1<br />
Pr -0,4 -0,1 1 -0,12 0,26 0,99 0,62 -0,3 -0,2 0,99 0,99 0,64 0,99 -0,3 0,91 -0,3 0,04 0,82 0,26 0,18 -0,3 0,81 -0,3 1 -0,2 0,91 -0,3 0,68 0,79 -0,7 0,19 1 0,22 -0,4 -0,1 -0,4 -0,3 -0,2 -0,3 -0,1 0,57 1 1<br />
Ce -0,4 -0,1 1 -0,11 0,26 0,99 0,59 -0,3 -0,2 0,99 0,99 0,62 0,99 -0,3 0,91 -0,3 0,02 0,81 0,26 0,19 -0,3 0,79 -0,3 1 -0,2 0,91 -0,2 0,68 0,78 -0,7 0,16 1 0,2 -0,4 -0,1 -0,4 -0,3 -0,2 -0,4 -0,2 0,58 1<br />
La -0,4 -0,1 1 -0,12 0,27 0,99 0,61 -0,3 -0,2 0,99 0,99 0,64 0,99 -0,3 0,91 -0,3 0,04 0,83 0,27 0,18 -0,3 0,81 -0,3 1 -0,2 0,91 -0,3 0,68 0,79 -0,7 0,18 1 0,22 -0,4 -0,1 -0,4 -0,3 -0,2 -0,3 -0,1 0,57<br />
Se -0,1 0,2 0,54 -0,49 0,09 0,5 0,09 -0,4 -0,7 0,55 0,58 0,22 0,48 -0,3 0,49 0,05 -0,2 0,5 0,09 -0,3 -0,6 0,48 -0,2 0,56 0,05 0,38 -0,4 0,23 0,38 -0,4 -0,3 0,56 -0,1 -0,3 -0,4 -0,4 -0 -0,5 0,01 -0,4<br />
Tl 0,44 -0,3 -0,14 -0,34 0,11 -0,1 0,66 0,8 -0,2 -0,23 -0,2 0,26 -0,1 0,67 -0,3 0,33 0,64 0,19 0,07 -0,5 0,71 0,24 0,56 -0,2 0,1 -0 -0,5 -0,2 0,27 0,23 0,94 -0,2 0,6 -0,1 1 -0,3 0,46 0,89 0,36<br />
Hg 0,93 -0,6 -0,36 -0,35 0,33 -0,4 0,15 0,63 -0,3 -0,38 -0,45 0,29 -0,4 0,7 -0,4 0,16 0,52 0,2 0,51 -0,5 0,42 0,21 0,65 -0,4 0,89 -0,2 -0,4 -0,1 0,15 0,01 0,21 -0,4 0,56 0,4 0,29 -0,7 0,9 0,43<br />
Au 0,52 -0,4 -0,19 -0,26 0,13 -0,1 0,59 0,83 -0 -0,27 -0,25 0,26 -0,2 0,76 -0,3 0,15 0,57 0,14 0,29 -0,4 0,79 0,22 0,66 -0,2 0,18 0,02 -0,5 -0,1 0,21 0,03 0,84 -0,2 0,61 -0,1 0,89 -0,4 0,48<br />
Ag 0,98 -0,6 -0,32 -0,52 0,52 -0,3 0,25 0,49 -0,4 -0,37 -0,43 0,23 -0,4 0,73 -0,3 0 0,28 0,28 0,53 -0,6 0,38 0,17 0,71 -0,3 0,86 -0,2 -0,5 -0,1 0,09 0,03 0,34 -0,4 0,65 0,54 0,4 -0,7<br />
Sb -0,7 0,74 -0,38 0,45 -0,6 -0,4 -0,62 -0,4 0,44 -0,35 -0,28 -0,7 -0,3 -0,6 -0,4 0,25 -0,4 -0,8 -0,7 0,42 -0,2 -0,8 -0,5 -0,4 -0,7 -0,6 0,67 -0,4 -0,7 0,59 -0,4 -0,3 -0,7 -0,2 -0,2<br />
Cd 0,37 -0,2 -0,12 -0,35 0,06 -0,1 0,66 0,78 -0,2 -0,22 -0,17 0,24 -0,1 0,63 -0,3 0,36 0,61 0,17 0,03 -0,5 0,71 0,23 0,52 -0,1 0,01 -0,1 -0,5 -0,2 0,25 0,25 0,95 -0,2 0,56 -0,2<br />
As 0,6 -0,5 -0,38 0,15 0,63 -0,4 -0,25 -0,1 0,29 -0,33 -0,47 0,02 -0,4 0,1 -0,1 -0,6 -0,3 -0,1 0,31 0,23 0,14 -0,3 0,13 -0,4 0,71 -0,2 0,29 0,21 -0,2 -0 -0,2 -0,4 0,39<br />
Zn 0,68 -0,8 0,21 -0,24 0,65 0,21 0,75 0,58 -0,1 0,15 0,08 0,78 0,2 0,47 0,19 -0,3 0,49 0,65 0,55 -0,1 0,65 0,51 0,38 0,2 0,59 0,4 -0,3 0,52 0,61 -0,3 0,69 0,16<br />
Pb -0,4 -0,1 1 -0,09 0,22 0,99 0,57 -0,3 -0,2 0,99 0,99 0,59 0,99 -0,3 0,9 -0,3 0 0,78 0,23 0,23 -0,4 0,77 -0,3 1 -0,3 0,89 -0,2 0,67 0,74 -0,6 0,14<br />
Cu 0,31 -0,3 0,18 -0,36 0,22 0,24 0,86 0,69 -0,2 0,08 0,12 0,47 0,23 0,55 -0 0,17 0,59 0,44 0,16 -0,4 0,64 0,46 0,45 0,17 0 0,26 -0,5 0,07 0,5 0<br />
Mo 0 0,55 -0,67 -0,2 -0,4 -0,6 -0,39 0,14 -0,1 -0,72 -0,64 -0,6 -0,6 0 -0,9 0,69 -0,1 -0,6 -0,5 -0,1 0,17 -0,6 -0 -0,7 -0,2 -0,8 0,34 -0,7 -0,7<br />
Y 0,08 -0,5 0,78 -0,1 0,41 0,78 0,8 0,27 -0,2 0,76 0,72 0,9 0,77 0,07 0,7 -0,2 0,53 0,87 0,31 -0,1 0,13 0,89 -0 0,77 0,17 0,86 -0,4 0,57<br />
Zr -0 -0,4 0,69 0,11 0,41 0,66 0,49 -0,1 0,2 0,68 0,62 0,76 0,66 -0,3 0,78 -0,6 -0,1 0,66 0,49 0,52 0,11 0,52 -0,3 0,69 0,12 0,72 0,07<br />
W -0,4 0,22 -0,22 0,64 -0,1 -0,2 -0,58 -0,4 0,7 -0,17 -0,21 -0,3 -0,2 -0,7 -0,1 -0,1 -0,3 -0,5 -0,4 0,81 -0,1 -0,6 -0,7 -0,2 -0,2 -0,3<br />
V -0,2 -0,4 0,92 0,04 0,46 0,92 0,65 -0,1 0,01 0,93 0,88 0,73 0,91 -0,1 0,91 -0,5 0,16 0,83 0,41 0,17 -0,1 0,81 -0,1 0,9 -0<br />
U 0,9 -0,8 -0,24 -0,18 0,61 -0,3 0,04 0,31 -0,2 -0,23 -0,35 0,33 -0,3 0,48 -0,1 -0,3 0,24 0,28 0,55 -0,3 0,22 0,15 0,47 -0,3<br />
Th -0,4 -0,1 1 -0,11 0,24 0,99 0,6 -0,3 -0,2 0,99 0,99 0,63 0,99 -0,3 0,91 -0,3 0,02 0,81 0,26 0,21 -0,3 0,79 -0,3<br />
Ta 0,72 -0,4 -0,25 -0,46 0,2 -0,2 0,29 0,55 -0,3 -0,31 -0,32 -0 -0,2 0,98 -0,3 0,11 0,35 0,18 0,64 -0,6 0,3 0,26<br />
Sr 0,13 -0,4 0,8 -0,34 0,28 0,8 0,81 0,27 -0,4 0,75 0,74 0,79 0,79 0,3 0,64 -0,1 0,48 0,93 0,58 -0,2 0,03<br />
Rb 0,45 -0,4 -0,31 0,05 -0 -0,3 0,44 0,86 0,24 -0,38 -0,39 0,4 -0,3 0,45 -0,4 0,18 0,63 -0 0,17 -0,1<br />
Nb -0,5 0,03 0,21 0,59 -0 0,2 -0,22 -0,4 0,76 0,24 0,19 0,07 0,22 -0,6 0,29 -0,4 -0,3 -0,1 0<br />
Hf 0,56 -0,7 0,27 -0,26 0,4 0,26 0,41 0,25 -0,1 0,23 0,17 0,47 0,24 0,61 0,28 -0,4 0,18 0,59<br />
Ga 0,23 -0,5 0,81 -0,41 0,57 0,8 0,8 0,1 -0,4 0,77 0,73 0,81 0,79 0,2 0,7 -0,3 0,27<br />
Cs 0,32 -0,5 0,04 0,03 -0,1 0,06 0,54 0,88 -0,1 -0,01 -0,02 0,55 0,06 0,5 -0,1 0,4<br />
Co -0,1 0,51 -0,32 -0,39 -0,7 -0,3 -0,05 0,43 -0,4 -0,39 -0,27 -0,2 -0,3 0,17 -0,6<br />
Be -0,3 -0,3 0,91 0,15 0,36 0,88 0,44 -0,4 0,03 0,95 0,9 0,6 0,89 -0,4<br />
Ba 0,74 -0,5 -0,25 -0,43 0,17 -0,2 0,38 0,69 -0,2 -0,32 -0,33 0,1 -0,2<br />
Sc -0,4 -0,1 1 -0,07 0,23 1 0,63 -0,2 -0,1 0,98 0,99 0,61<br />
Ni 0,24 -0,6 0,63 -0,04 0,4 0,61 0,79 0,39 -0,1 0,6 0,54<br />
Cr2O3 -0,5 0,01 0,99 -0,07 0,15 0,99 0,53 -0,3 -0,2 0,99<br />
P2O5 -0,4 -0,1 0,99 0 0,27 0,98 0,52 -0,3 -0,1<br />
TiO2 -0,3 -0,2 -0,15 0,86 -0,1 -0,1 -0,26 -0<br />
K2O 0,54 -0,5 -0,26 -0,14 -0,1 -0,2 0,49<br />
Na2O 0,21 -0,4 0,61 -0,36 0,32 0,63<br />
CaO -0,4 -0,1 0,99 -0,11 0,24<br />
MgO 0,54 -0,6 0,25 -0,2<br />
Fe2O3 -0,4 -0,2 -0,09<br />
Al2O3 -0,4 -0,1<br />
SiO2 -0,7<br />
145
K2O (% ağ.)<br />
BaO (% ağ.)<br />
0,25<br />
0,2<br />
0,15<br />
0,1<br />
0,05<br />
6,00<br />
5,00<br />
4,00<br />
3,00<br />
2,00<br />
1,00<br />
0,00<br />
0 10 20 30 40 50 60 70<br />
MnO (% ağ.)<br />
0<br />
0 10 20 30 40 50 60<br />
MnO (% ağ.)<br />
SiO2 (% ağ.)<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
146<br />
SrO (% ağ.)<br />
Na2O (% ağ.)<br />
1,8<br />
1,6<br />
1,4<br />
1,2<br />
1<br />
0,8<br />
0,6<br />
0,4<br />
0,2<br />
0,14<br />
0,12<br />
0,10<br />
0,08<br />
0,06<br />
0,04<br />
0,02<br />
0 10 20 30 40 50 60<br />
MnO (% ağ.)<br />
0<br />
0 1 2 3 4 5 6<br />
BaO (% ağ.)<br />
0,00<br />
0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00<br />
BaO (% ağ.)<br />
Şekil 4.88. Kestel demir-manganez zuhurunun kimyasal bileşiminde yer alan<br />
elementler arası ilişkiler
Çizelge 4.24. İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunun korelasyon ilişkileri<br />
MnO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO CaO Na2O K2O TiO2 P2O5 Cr2O3 Ni Sc Ba Be Co Cs Ga Hf Nb Rb Sn Sr Ta Th U V W Zr Y Mo Cu Pb Zn As Cd Sb Bi Ag Au Hg Tl Se La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu<br />
Lu -0,3 0,95 0,88 -0,4 0,63 -0,4 0,96 0,95 0,94 0,38 -0,1 -0,2 0,85 -0,1 -0,4 0,14 0,37 0,27 0,87 0,92 0,92 0,72 -0,3 -0,1 0,93 0,06 -0,2 -0,4 0,95 0,64 -0,5 0,67 -0,2 -0,2 -0,4 -0,2 -0,5 -0,1 -0,1 0,78 -0,3 -0,4 0,21 0,9 0,95 0,97 0,97 0,96 -0,2 0,9 0,95 0,45 0,93 0,96 0,99 1<br />
Yb -0,3 0,94 0,88 -0,37 0,63 -0,4 0,96 0,94 0,94 0,39 -0,07 -0,2 0,86 -0,1 -0,4 0,08 0,36 0,29 0,87 0,93 0,92 0,69 -0,2 -0,1 0,92 0,09 -0,2 -0,3 0,94 0,64 -0,5 0,67 -0,1 -0,2 -0,4 -0,3 -0,5 -0 -0,1 0,75 -0,3 -0,4 0,19 0,89 0,94 0,97 0,97 0,96 -0,1 0,92 0,96 0,48 0,94 0,97 0,99<br />
Tm -0,3 0,92 0,88 -0,32 0,65 -0,5 0,93 0,93 0,93 0,42 -0,05 -0,2 0,86 -0 -0,3 0,01 0,38 0,32 0,86 0,92 0,91 0,64 -0,2 -0,1 0,91 0,12 -0,1 -0,3 0,93 0,67 -0,5 0,71 -0,1 -0,1 -0,3 -0,3 -0,4 0,01 -0,1 0,71 -0,3 -0,4 0,19 0,88 0,92 0,95 0,94 0,94 -0,1 0,92 0,96 0,5 0,94 0,97<br />
Er -0,3 0,84 0,76 -0,16 0,5 -0,5 0,93 0,85 0,85 0,6 0,09 0,01 0,76 -0,2 -0,2 -0 0,19 0,26 0,72 0,87 0,81 0,69 -0,4 -0,3 0,8 0,09 0,04 -0,2 0,84 0,81 -0,3 0,56 -0,1 0 -0,2 -0,4 -0,4 0,06 -0,2 0,7 -0,3 -0,3 0,27 0,81 0,88 0,91 0,93 0,94 -0,1 0,94 0,97 0,34 1<br />
Ho -0,3 0,79 0,7 -0,07 0,45 -0,5 0,9 0,8 0,8 0,66 0,14 0,07 0,72 -0,2 -0,1 -0,1 0,13 0,27 0,66 0,83 0,75 0,67 -0,4 -0,3 0,74 0,12 0,13 -0,2 0,79 0,85 -0,2 0,52 -0,1 0,08 -0,2 -0,4 -0,3 0,08 -0,2 0,66 -0,3 -0,3 0,26 0,77 0,85 0,88 0,91 0,92 -0,1 0,94 0,95 0,29<br />
Dy -0,3 0,49 0,46 -0,26 0,26 -0,6 0,33 0,42 0,41 -0,15 -0,11 -0,3 0,34 0,71 -0,4 -0,3 0,47 -0,1 0,72 0,62 0,44 0,31 0,72 0,8 0,55 -0 -0,4 -0,4 0,56 0,05 -0,3 0,42 0,44 -0,2 -0,2 -0,3 -0,2 0,13 0,05 0,43 -0,2 -0,2 -0,2 0,57 0,48 0,47 0,43 0,46 0,39 0,51 0,53<br />
Tb -0,3 0,83 0,73 -0,17 0,45 -0,6 0,9 0,82 0,82 0,47 0,13 -0,1 0,72 0,04 -0,2 -0,1 0,23 0,24 0,78 0,94 0,78 0,71 -0,2 -0,1 0,81 0,13 -0 -0,2 0,85 0,71 -0,3 0,54 0,11 -0 -0,1 -0,5 -0,3 0,17 -0,1 0,73 -0,3 -0,2 0,14 0,86 0,92 0,93 0,94 0,97 0,1 0,99<br />
Gd -0,2 0,77 0,65 -0,09 0,34 -0,6 0,88 0,76 0,76 0,48 0,15 -0,1 0,65 0,05 -0,1 -0,2 0,1 0,25 0,72 0,91 0,71 0,73 -0,2 -0 0,74 0,19 0 -0,1 0,78 0,7 -0,3 0,43 0,16 0,02 -0 -0,6 -0,1 0,18 -0,1 0,7 -0,2 -0,2 0,04 0,81 0,88 0,9 0,92 0,96 0,19<br />
Eu 0,1 -0,3 -0,33 0,52 -0,4 -0,5 -0,3 -0,4 -0,3 -0,1 0,6 0,02 -0,3 0,62 0,4 -0,7 -0,2 -0,1 -0,2 0,1 -0,4 -0,2 0,45 0,51 -0,3 0,17 0,27 0,37 -0,3 -0,1 0,4 -0,3 0,95 0,51 0,79 -0,7 0,62 0,73 0,03 -0,2 0,07 0,64 -0,4 -0,1 -0,1 -0,1 -0,1 0,02<br />
Sm -0,2 0,89 0,77 -0,33 0,48 -0,5 0,95 0,87 0,86 0,32 0,01 -0,3 0,75 0,03 -0,3 0,05 0,25 0,31 0,82 0,95 0,83 0,78 -0,2 -0,1 0,86 0,2 -0,2 -0,2 0,89 0,59 -0,5 0,53 0,03 -0,2 -0,2 -0,5 -0,3 0,09 -0 0,8 -0,2 -0,2 0,08 0,91 0,97 0,98 0,99<br />
Nd -0,2 0,93 0,81 -0,42 0,52 -0,4 0,97 0,91 0,89 0,31 -0,1 -0,3 0,76 -0 -0,4 0,16 0,3 0,31 0,85 0,92 0,87 0,82 -0,3 -0,1 0,9 0,16 -0,3 -0,2 0,93 0,58 -0,6 0,56 -0,1 -0,3 -0,4 -0,4 -0,4 -0 0,02 0,86 -0,2 -0,3 0,11 0,93 0,98 1<br />
Pr -0,2 0,95 0,84 -0,47 0,56 -0,4 0,95 0,92 0,9 0,25 -0,13 -0,3 0,77 0,03 -0,4 0,19 0,38 0,32 0,88 0,93 0,89 0,79 -0,2 -0,1 0,93 0,17 -0,3 -0,2 0,95 0,53 -0,6 0,6 -0,1 -0,3 -0,4 -0,3 -0,4 -0 0,05 0,86 -0,2 -0,3 0,12 0,95 0,99<br />
Ce -0,2 0,94 0,82 -0,47 0,55 -0,4 0,92 0,88 0,86 0,21 -0,13 -0,3 0,72 0,09 -0,4 0,22 0,44 0,32 0,88 0,91 0,86 0,79 -0,2 -0,1 0,93 0,18 -0,3 -0,2 0,94 0,51 -0,6 0,63 -0,1 -0,3 -0,4 -0,3 -0,4 -0 0,13 0,89 -0,1 -0,3 0,14 0,98<br />
La -0,2 0,93 0,81 -0,51 0,56 -0,4 0,84 0,85 0,81 0,11 -0,22 -0,4 0,66 0,22 -0,5 0,24 0,57 0,32 0,91 0,87 0,84 0,75 -0,1 0,04 0,94 0,19 -0,4 -0,2 0,94 0,43 -0,6 0,69 -0 -0,3 -0,4 -0,3 -0,4 -0,1 0,24 0,89 -0,1 -0,3 0,11<br />
Se -0,5 0,14 0,13 0 0,15 0,27 0,08 0,1 0,09 0,43 0,42 0,58 0,08 -0,2 -0,2 0,44 0,2 -0,3 0,05 0,2 0,11 0,09 -0,4 -0,4 0,17 -0,5 0,31 -0,6 0,17 0,36 0,03 0,2 -0,1 0,19 -0,3 0,42 -0,7 0,3 -0,3 0,17 -0,4 0,05<br />
Tl 0,17 -0,5 -0,42 0,41 -0,3 0,08 -0,4 -0,5 -0,5 -0,23 0,72 0,09 -0,4 0,3 0,33 -0,1 -0,1 -0,1 -0,5 -0,1 -0,5 -0,4 -0,1 -0 -0,4 0,11 0,29 0,39 -0,5 -0,3 0,23 -0,3 0,71 0,46 0,68 -0,2 0,46 0,84 0,1 -0,4 0,15<br />
Hg 0,98 -0,2 -0,2 -0,07 -0,1 -0,2 -0,2 -0,2 -0,2 -0,3 -0,3 -0,1 -0,2 0,24 0,09 -0,2 -0,1 0,73 -0,2 -0,3 -0,2 -0,1 -0 -0 -0,2 0,88 -0 0,74 -0,2 -0,3 0,06 -0,2 -0 -0,2 0,11 -0,3 0,49 -0,2 0,87 -0,1<br />
Au -0,2 0,81 0,58 -0,52 0,24 -0,2 0,79 0,71 0,65 0,14 -0,22 -0,3 0,42 0,09 -0,5 0,44 0,32 0,04 0,78 0,76 0,66 0,94 -0,1 -0 0,79 -0,1 -0,5 -0,3 0,83 0,37 -0,6 0,36 -0,1 -0,4 -0,5 -0,3 -0,4 -0,2 0,12<br />
Ag 0,76 0,05 0,03 -0,25 0,14 -0,3 -0,1 -0,1 -0,1 -0,43 -0,38 -0,2 -0,1 0,49 -0,1 0 0,37 0,65 0,09 -0,1 -0 -0 0,13 0,13 0,1 0,77 -0,2 0,51 0,04 -0,3 -0,2 0,18 0,05 -0,3 -0,1 -0,2 0,27 -0,1<br />
Bi -0,2 -0,2 -0,19 0,44 -0,2 -0,2 -0,2 -0,3 -0,2 0,07 0,9 0,28 -0,2 0,4 0,21 -0,3 -0,1 -0,2 -0,2 0,24 -0,2 -0,2 0,05 0,13 -0,1 -0,1 0,39 0,04 -0,2 0,05 0,26 -0,1 0,85 0,56 0,6 -0,3 0,18<br />
Sb 0,58 -0,6 -0,57 0,62 -0,5 -0,3 -0,4 -0,5 -0,5 -0,07 0,21 0 -0,5 0,11 0,76 -0,6 -0,5 0,16 -0,6 -0,4 -0,6 -0,3 0,03 0,01 -0,6 0,47 0,35 0,91 -0,6 -0,1 0,54 -0,5 0,42 0,47 0,84 -0,6<br />
Cd -0,4 -0,1 0,11 -0,37 0,36 0,63 -0,3 -0 -0,1 -0,29 -0,33 -0 0,06 -0,3 -0,4 0,61 0,44 -0,2 -0,1 -0,4 0,04 -0,4 -0 -0,1 -0 -0,4 -0,2 -0,6 -0,1 -0,4 -0,3 0,27 -0,5 -0,3 -0,6<br />
As 0,21 -0,6 -0,6 0,87 -0,6 -0,3 -0,4 -0,6 -0,6 0,18 0,68 0,31 -0,5 0,13 0,85 -0,6 -0,5 -0,2 -0,6 -0,3 -0,6 -0,3 -0 -0 -0,6 0,15 0,64 0,65 -0,6 0,09 0,72 -0,4 0,68 0,81<br />
Zn -0,1 -0,5 -0,42 0,95 -0,4 -0,4 -0,3 -0,5 -0,4 0,57 0,75 0,7 -0,4 -0,1 0,85 -0,6 -0,3 -0,2 -0,5 -0,2 -0,5 -0,4 -0,2 -0,2 -0,5 -0,1 0,91 0,3 -0,5 0,46 0,83 -0,2 0,46<br />
Pb -0 -0,3 -0,28 0,41 -0,3 -0,4 -0,3 -0,3 -0,3 -0,17 0,66 0,03 -0,3 0,72 0,24 -0,5 -0 -0,2 -0,1 0,18 -0,3 -0,1 0,48 0,54 -0,2 0,03 0,19 0,18 -0,2 -0,1 0,29 -0,2<br />
Cu -0,3 0,74 0,87 -0,41 0,91 -0,4 0,51 0,71 0,71 0,04 -0,29 -0,2 0,75 0,12 -0,4 0,14 0,86 0,42 0,72 0,54 0,79 0,08 -0,1 -0 0,8 0,19 -0,2 -0,4 0,74 0,31 -0,5<br />
Mo 0,17 -0,7 -0,72 0,93 -0,7 -0,3 -0,6 -0,7 -0,7 0,49 0,52 0,79 -0,6 -0,1 0,84 -0,6 -0,6 -0,2 -0,7 -0,5 -0,7 -0,4 -0 -0,1 -0,7 -0 0,87 0,38 -0,7 0,26<br />
Y -0,2 0,43 0,35 0,36 0,16 -0,5 0,6 0,44 0,44 0,94 0,29 0,5 0,38 -0,4 0,33 -0,2 -0,1 0,11 0,27 0,47 0,39 0,45 -0,5 -0,5 0,37 0,01 0,56 -0,1 0,43<br />
Zr -0,3 0,99 0,93 -0,62 0,7 -0,3 0,9 0,96 0,94 0,15 -0,31 -0,4 0,83 0,07 -0,6 0,27 0,56 0,3 0,97 0,89 0,96 0,7 -0,1 0,03 0,99 0,07 -0,5 -0,5<br />
W 0,81 -0,4 -0,44 0,43 -0,4 -0,3 -0,2 -0,4 -0,4 -0,04 0,07 0 -0,4 0 0,64 -0,4 -0,4 0,44 -0,5 -0,4 -0,4 -0,2 -0,2 -0,2 -0,4 0,7 0,3<br />
V 0,1 -0,5 -0,42 0,89 -0,3 -0,3 -0,3 -0,4 -0,4 0,73 0,66 0,89 -0,3 -0,3 0,78 -0,6 -0,4 -0 -0,6 -0,3 -0,4 -0,3 -0,4 -0,4 -0,5 0,06<br />
U 0,86 0,1 0,16 -0,05 0,26 -0,5 0,13 0,13 0,14 -0,11 -0,24 -0,1 0,18 0,21 0,1 -0,4 0,06 0,92 0,07 0,03 0,14 -0,1 -0,1 -0,1 0,1<br />
Th -0,3 0,99 0,95 -0,64 0,77 -0,3 0,86 0,95 0,93 0,06 -0,31 -0,4 0,84 0,12 -0,6 0,31 0,65 0,33 0,96 0,87 0,96 0,61 -0,1 0,03<br />
Ta -0,1 -0 -0,03 -0,18 -0,1 -0,3 -0,2 -0,1 -0,1 -0,52 -0,13 -0,3 -0,1 0,83 -0,3 -0,3 0,25 -0,2 0,26 0,12 -0,1 -0,1 0,99<br />
Sr -0,1 -0,2 -0,12 -0,15 -0,1 -0,2 -0,3 -0,2 -0,2 -0,56 -0,19 -0,3 -0,2 0,8 -0,3 -0,3 0,25 -0,2 0,16 -0 -0,2 -0,2<br />
Sn -0,1 0,69 0,41 -0,36 0,01 -0,1 0,79 0,62 0,57 0,29 -0,12 -0,2 0,33 -0,1 -0,3 0,3 -0 -0 0,63 0,7 0,53<br />
Rb -0,3 0,97 0,99 -0,64 0,84 -0,3 0,89 0,99 0,99 0,12 -0,38 -0,4 0,95 -0,1 -0,6 0,23 0,55 0,42 0,92 0,81<br />
Nb -0,3 0,86 0,78 -0,39 0,5 -0,4 0,86 0,84 0,84 0,22 0,1 -0,3 0,74 0,2 -0,5 0,07 0,34 0,16 0,86<br />
Hf -0,3 0,95 0,9 -0,67 0,68 -0,4 0,81 0,91 0,89 -0,02 -0,38 -0,5 0,79 0,26 -0,7 0,21 0,62 0,26<br />
Ga 0,71 0,34 0,44 -0,27 0,56 -0,4 0,32 0,4 0,41 -0,04 -0,39 -0,2 0,47 0,03 -0,1 -0,2 0,21<br />
Cs -0,3 0,54 0,65 -0,54 0,73 -0,2 0,19 0,44 0,42 -0,36 -0,35 -0,4 0,43 0,43 -0,5 0,36<br />
Co -0,3 0,3 0,22 -0,63 0,19 0,72 0,15 0,23 0,18 -0,29 -0,29 -0,3 0,08 -0,2 -0,6<br />
Be 0,21 -0,6 -0,6 0,93 -0,5 -0,3 -0,4 -0,6 -0,6 0,46 0,47 0,51 -0,5 -0,3<br />
Ba 0,12 0 0 -0,13 -0 -0,4 -0,2 -0,1 -0,1 -0,54 0,05 -0,3 -0,2<br />
Sc -0,3 0,86 0,95 -0,53 0,87 -0,3 0,82 0,94 0,96 0,16 -0,28 -0,3<br />
Ni 0 -0,4 -0,4 0,68 -0,3 -0,1 -0,3 -0,4 -0,4 0,72 0,56<br />
Cr2O3 -0,2 -0,4 -0,36 0,68 -0,4 -0,1 -0,2 -0,4 -0,3 0,41<br />
P2O5 -0,2 0,14 0,07 0,53 -0,1 -0,3 0,37 0,18 0,19<br />
TiO2 -0,3 0,96 0,96 -0,59 0,79 -0,3 0,93 1<br />
K2O -0,3 0,98 0,96 -0,62 0,77 -0,3 0,94<br />
Na2O -0,2 0,92 0,82 -0,44 0,54 -0,3<br />
CaO -0,2 -0,3 -0,29 -0,31 -0,2<br />
MgO -0,2 0,73 0,91 -0,58<br />
Fe2O3 0,05 -0,6 -0,63<br />
Al2O3 -0,3 0,94<br />
SiO2 -0,3<br />
147
BaO (% ağ.)<br />
SrO (% ağ.)<br />
SiO2 (% ağ.)<br />
6,00<br />
5,00<br />
4,00<br />
3,00<br />
2,00<br />
1,00<br />
0,00<br />
8,00<br />
7,00<br />
6,00<br />
5,00<br />
4,00<br />
3,00<br />
2,00<br />
1,00<br />
0,00<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
0 10 20 30 40 50<br />
MnO (% ağ.)<br />
0 10 20 30 40 50<br />
MnO (% ağ.)<br />
0 10 20 30 40 50<br />
MnO (% ağ.)<br />
148<br />
SrO (% ağ.)<br />
Na2O (% ağ.)<br />
K2O (% ağ.)<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
0,2<br />
0,18<br />
0,16<br />
0,14<br />
0,12<br />
0,1<br />
0,08<br />
0,06<br />
0,04<br />
0,02<br />
0 1 2 3 4 5 6<br />
BaO (% ağ.)<br />
0<br />
0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00<br />
12<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
BaO (% ağ.)<br />
0 10 20 30 40 50<br />
MnO (% ağ.)<br />
Şekil 4.89. İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunun kimyasal bileşiminde yer<br />
alan elementler arası ilişkiler.
Çizelge 4.25. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunun korelasyon ilişkileri<br />
MnO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO CaO Na2O K2O TiO2 P2O5 Cr2O3 Ni Sc Ba Be Co Cs Ga Hf Nb Rb Sn Sr Ta Th U V W Zr Y Mo Cu Pb Zn As Cd Sb Ag Au Hg Tl Se La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu<br />
Lu -0,3 0,3 0,8 -0,29 0,6 -0,2 0,66 0,75 0,85 0,35 0,28 -0,1 0,75 -0,1 -0,1 0,2 0,64 -0,1 0,74 0,71 0,64 0,67 -0,1 0,06 0,6 -0,3 -0,1 -0,5 0,71 0,73 -0,4 0,54 -0,2 0,42 -0,4 -0 -0,4 0,13 0,04 0 0,03 -0,3 0,62 0,68 0,76 0,8 0,85 -0 0,88 0,91 0,82 0,97 0,97 0,98 0,99<br />
Yb -0,3 0,31 0,78 -0,34 0,58 -0,2 0,68 0,77 0,83 0,34 0,25 -0 0,72 -0,1 -0,1 0,17 0,67 -0,1 0,76 0,74 0,67 0,69 -0,1 0,14 0,63 -0,2 -0 -0,5 0,73 0,76 -0,4 0,55 -0,1 0,46 -0,5 0,04 -0,4 0,14 0,06 0 0,05 -0,2 0,67 0,71 0,79 0,83 0,87 0,02 0,9 0,93 0,85 0,98 0,98 0,99<br />
Tm -0,2 0,24 0,74 -0,3 0,52 -0,2 0,67 0,72 0,8 0,34 0,17 0,03 0,68 -0 -0 0,09 0,61 -0,1 0,71 0,69 0,61 0,67 -0,1 0,16 0,57 -0,2 0,02 -0,5 0,68 0,8 -0,4 0,51 -0,1 0,46 -0,4 0,1 -0,4 0,17 0,06 0,05 0,11 -0,2 0,64 0,65 0,75 0,79 0,85 0,07 0,9 0,94 0,87 0,99 0,99<br />
Er -0,2 0,2 0,72 -0,33 0,54 -0,2 0,61 0,66 0,77 0,29 0,21 0,13 0,68 -0,1 -0 0,11 0,56 -0 0,66 0,64 0,56 0,6 -0 0,17 0,52 -0,2 0,09 -0,6 0,63 0,86 -0,3 0,53 -0,1 0,47 -0,4 0,16 -0,4 0,24 0,03 0,13 0,2 -0,2 0,61 0,62 0,71 0,76 0,82 0,11 0,9 0,93 0,88 1<br />
Ho -0,1 0,17 0,71 -0,3 0,53 -0,2 0,6 0,65 0,76 0,27 0,17 0,15 0,67 -0 0,04 0,07 0,54 0,03 0,64 0,62 0,54 0,59 0,05 0,16 0,5 -0,2 0,1 -0,5 0,61 0,85 -0,3 0,49 -0,1 0,49 -0,4 0,14 -0,4 0,26 0 0,16 0,22 -0,2 0,61 0,61 0,71 0,76 0,83 0,13 0,91 0,94 0,88<br />
Dy 0,19 0 0,44 -0,23 0,25 -0,3 0,57 0,61 0,5 0,21 -0,1 0,18 0,38 0,41 0,29 -0,3 0,53 0,29 0,61 0,59 0,54 0,61 0,09 0,59 0,47 0,2 0,1 -0,3 0,57 0,86 -0 0,29 0,38 0,57 -0,2 0,42 -0,2 0,15 0,01 0,04 0,21 -0,1 0,74 0,64 0,74 0,77 0,86 0,52 0,94 0,95<br />
Tb 0,05 0,1 0,57 -0,21 0,34 -0,3 0,72 0,74 0,63 0,34 -0,04 0,12 0,49 0,26 0,28 -0,2 0,66 0,19 0,74 0,72 0,66 0,74 0,13 0,34 0,61 0,09 0,02 -0,3 0,71 0,81 -0,1 0,35 0,09 0,59 -0,2 0,16 -0,2 0,23 0,01 0,1 0,19 -0,3 0,78 0,76 0,84 0,87 0,95 0,34 0,99<br />
Gd 0,12 0,1 0,5 -0,22 0,27 -0,3 0,74 0,74 0,56 0,36 -0,07 0,17 0,4 0,31 0,35 -0,2 0,68 0,27 0,74 0,73 0,67 0,76 0,19 0,38 0,62 0,17 0,07 -0,2 0,72 0,81 -0 0,34 0,13 0,6 -0,2 0,18 -0,2 0,29 0,06 0,15 0,24 -0,3 0,82 0,79 0,86 0,89 0,96 0,4<br />
Eu 0,9 -0,5 -0,43 0,06 -0,4 -0,2 0 -0,1 -0,4 -0,17 -0,57 0,52 -0,4 0,86 0,83 -0,8 -0,1 0,86 -0,1 -0,1 -0,1 0,04 0,56 0,83 -0,1 0,88 0,38 0,35 -0,1 0,46 0,7 -0,3 0,84 0,43 0,4 0,66 0,42 0,23 -0,1 0,26 0,47 0,03 0,33 0,11 0,15 0,15 0,28<br />
Sm 0 0,26 0,52 -0,23 0,26 -0,4 0,85 0,88 0,59 0,45 -0,02 -0 0,38 0,29 0,28 -0,1 0,84 0,16 0,88 0,87 0,83 0,87 0,06 0,33 0,8 0,11 -0,1 -0,2 0,86 0,65 -0,1 0,37 0,03 0,57 -0,2 0,04 -0,2 0,21 0,15 0,01 0,07 -0,3 0,91 0,92 0,96 0,98<br />
Nd -0,1 0,41 0,52 -0,29 0,22 -0,3 0,91 0,95 0,57 0,51 0,03 -0,1 0,35 0,19 0,16 0 0,93 0,03 0,94 0,95 0,92 0,9 -0 0,25 0,9 -0 -0,2 -0,3 0,93 0,57 -0,2 0,42 -0,1 0,52 -0,3 0 -0,3 0,23 0,25 0 0,03 -0,2 0,94 0,97 1<br />
Pr -0,1 0,44 0,48 -0,26 0,17 -0,4 0,91 0,96 0,53 0,52 -0,01 -0,1 0,29 0,22 0,15 -0 0,95 0,01 0,95 0,96 0,95 0,9 -0,1 0,27 0,92 0 -0,2 -0,2 0,95 0,53 -0,2 0,38 -0,1 0,53 -0,3 0,01 -0,3 0,22 0,26 -0 0 -0,2 0,96 0,98<br />
Ce -0,2 0,5 0,46 -0,23 0,18 -0,4 0,89 0,94 0,5 0,53 0,03 -0,1 0,26 0,21 0,16 0,02 0,97 0,02 0,96 0,97 0,96 0,89 -0,1 0,21 0,95 0,02 -0,2 -0,2 0,96 0,41 -0,2 0,4 -0,1 0,54 -0,2 -0,1 -0,2 0,2 0,27 -0,1 -0,1 -0,2 0,95<br />
La 0,03 0,37 0,29 -0,2 -0 -0,4 0,82 0,88 0,33 0,46 -0,15 0,05 0,08 0,4 0,27 -0,2 0,9 0,14 0,87 0,9 0,9 0,79 0,05 0,45 0,87 0,17 -0,2 -0,1 0,86 0,53 -0 0,24 0,12 0,58 -0,1 0,21 -0,2 0,28 0,24 0,04 0,1 -0<br />
Se -0,1 0,3 -0,22 0,17 -0,4 -0,3 -0,25 -0,2 -0,3 0,08 -0,07 0,23 -0,3 -0 -0,2 -0,1 -0,2 -0,1 -0,2 -0,1 -0,1 -0,4 -0,1 0,17 -0,1 -0,1 0,3 -0 -0,2 -0 0,22 0,05 0,19 0,14 0,22 0,5 -0,1 0,21 0,37 0,21 0,22<br />
Tl 0,5 -0,4 -0,33 -0,09 -0,3 0,15 0,02 -0,2 -0,3 -0,03 -0,34 0,98 -0,3 0,06 0,46 -0,3 -0,2 0,45 -0,2 -0,1 -0,2 -0,1 0,84 0,12 -0,2 0,27 0,64 -0,2 -0,2 0,59 0,46 -0,1 0,18 0,23 0,24 0,49 -0,1 0,91 0 0,95<br />
Hg 0,35 -0,2 -0,3 -0,04 -0,3 0,13 0,06 -0,2 -0,3 0,1 -0,22 0,9 -0,3 -0,1 0,38 -0,2 -0,2 0,34 -0,2 -0,1 -0,2 -0,1 0,82 -0,1 -0,2 0,14 0,65 -0,2 -0,2 0,44 0,38 -0 -0,1 0,11 0,26 0,25 -0,1 0,96 0,12<br />
Au -0,2 0,6 -0,03 -0,1 -0,2 -0,4 0,39 0,26 0,02 0,57 0,31 -0,1 -0,1 -0,2 -0,1 -0,1 0,25 0,02 0,3 0,32 0,27 0,33 -0,2 0 0,36 -0,1 0,48 -0,2 0,3 -0 -0,2 0,6 -0 -0,1 -0 -0 -0,3 0,19<br />
Ag 0,25 -0 -0,18 -0,11 -0,3 0,04 0,28 0,07 -0,2 0,23 -0,21 0,84 -0,3 -0,1 0,35 -0,1 0,12 0,27 0,06 0,17 0,1 0,09 0,75 -0,1 0,12 0,09 0,53 -0,3 0,09 0,49 0,3 0,06 -0,1 0,25 0,17 0,24 -0,2<br />
Sb 0,45 -0,5 -0,47 0,83 -0,4 -0,4 -0,27 -0,3 -0,5 0,06 -0,45 -0 -0,4 0,66 0,62 -0,7 -0,3 0,4 -0,3 -0,4 -0,3 -0,2 0,38 0,14 -0,3 0,6 -0,1 0,94 -0,3 -0,4 0,82 -0,6 0,21 -0 0,87 -0,1<br />
Cd 0,49 -0,3 -0,29 -0,23 -0,3 0,03 -0,16 -0,2 -0,3 -0,29 -0,36 0,58 -0,3 0,44 0,18 -0,3 -0,1 0,37 -0,2 -0,1 -0,1 -0,2 0,19 0,79 -0,2 0,32 0,33 -0,2 -0,2 0,56 0,31 -0,1 0,81 0,32 -0<br />
As 0,4 -0,4 -0,61 0,88 -0,6 -0,4 -0,19 -0,4 -0,6 0,32 -0,42 0,21 -0,6 0,54 0,59 -0,7 -0,3 0,37 -0,3 -0,3 -0,3 -0,2 0,53 0,07 -0,3 0,48 0,21 0,78 -0,3 -0,2 0,9 -0,5 0,18 -0,1<br />
Zn 0,28 0,18 0,4 -0,22 0,18 -0,5 0,34 0,4 0,36 -0,07 -0,25 0,24 0,23 0,34 0,34 -0,2 0,44 0,44 0,47 0,47 0,45 0,31 0,13 0,35 0,41 0,36 0,1 0 0,43 0,45 0,13 0,19 0,21<br />
Pb 0,71 -0,4 -0,43 -0,07 -0,4 -0,1 -0,2 -0,2 -0,4 -0,3 -0,41 0,27 -0,4 0,74 0,44 -0,7 -0,2 0,62 -0,2 -0,2 -0,2 -0,1 0,13 0,92 -0,3 0,65 0,3 0,18 -0,3 0,31 0,44 -0,2<br />
Cu -0,4 0,72 0,66 -0,34 0,64 -0,4 0,39 0,4 0,66 0,41 0,77 -0,2 0,65 -0,5 -0,4 0,36 0,39 -0,2 0,5 0,47 0,38 0,39 -0,4 -0,2 0,47 -0,4 0,33 -0,6 0,48 0,3 -0,6<br />
Mo 0,7 -0,6 -0,67 0,65 -0,6 -0,3 -0,26 -0,4 -0,7 0,03 -0,6 0,49 -0,7 0,71 0,77 -0,8 -0,3 0,62 -0,4 -0,4 -0,4 -0,3 0,71 0,35 -0,4 0,72 0,27 0,72 -0,4 0<br />
Y 0,22 -0,1 0,32 -0,35 0,22 -0 0,4 0,36 0,36 0,1 -0,05 0,56 0,31 0,15 0,22 -0,1 0,31 0,27 0,35 0,38 0,29 0,36 0,32 0,44 0,25 0,07 0,36 -0,5 0,32<br />
Zr -0,4 0,6 0,59 -0,18 0,27 -0,4 0,92 0,98 0,62 0,63 0,14 -0,3 0,39 0,04 -0,1 0,16 0,98 -0,2 1 0,99 0,98 0,92 -0,2 0,04 0,98 -0,2 -0,3 -0,3<br />
W 0,43 -0,3 -0,48 0,71 -0,4 -0,5 -0,29 -0,3 -0,5 0 -0,37 -0,2 -0,5 0,63 0,58 -0,6 -0,2 0,43 -0,3 -0,3 -0,2 -0,2 0,24 0,14 -0,2 0,64 -0,1<br />
V 0,48 -0,1 -0,22 -0,08 -0,1 -0,2 -0,13 -0,4 -0,2 0,03 0,09 0,58 -0,1 -0 0,34 -0,4 -0,4 0,58 -0,3 -0,3 -0,4 -0,2 0,44 0,1 -0,3 0,29<br />
U 0,94 -0,5 -0,51 0,13 -0,5 -0,3 -0,13 -0,2 -0,5 -0,28 -0,56 0,33 -0,5 0,81 0,9 -0,8 -0,2 0,93 -0,2 -0,2 -0,2 -0,1 0,55 0,62 -0,2<br />
Th -0,4 0,68 0,5 -0,22 0,2 -0,4 0,87 0,95 0,53 0,6 0,16 -0,3 0,29 0,03 -0,1 0,2 0,99 -0,2 0,97 0,98 0,99 0,86 -0,3 0,06<br />
Ta 0,61 -0,3 -0,26 -0,15 -0,3 -0,2 0,05 0,11 -0,2 -0,19 -0,41 0,2 -0,3 0,79 0,43 -0,6 0,11 0,55 0,09 0,09 0,12 0,11 0,08<br />
Sr 0,67 -0,6 -0,5 0,19 -0,5 0,11 0 -0,2 -0,5 -0,03 -0,55 0,83 -0,5 0,31 0,77 -0,5 -0,2 0,6 -0,3 -0,2 -0,2 -0,1<br />
Sn -0,2 0,34 0,43 -0,13 0,14 -0,3 0,97 0,88 0,51 0,66 -0,01 -0,2 0,27 0,18 0,15 -0,1 0,86 -0,1 0,91 0,88 0,86<br />
Rb -0,4 0,61 0,51 -0,25 0,18 -0,3 0,88 0,98 0,54 0,53 0,06 -0,3 0,29 0,08 -0,1 0,18 1 -0,2 0,98 0,99<br />
Nb -0,4 0,62 0,56 -0,26 0,23 -0,3 0,91 0,98 0,59 0,58 0,11 -0,2 0,35 0,03 -0,1 0,18 0,99 -0,2 0,99<br />
Hf -0,4 0,6 0,62 -0,22 0,29 -0,4 0,91 0,98 0,66 0,59 0,14 -0,3 0,42 0,06 -0,1 0,15 0,97 -0,2<br />
Ga 0,94 -0,4 -0,37 -0,02 -0,3 -0,3 -0,1 -0,2 -0,4 -0,26 -0,39 0,47 -0,3 0,64 0,87 -0,8 -0,2<br />
Cs -0,4 0,6 0,5 -0,25 0,19 -0,3 0,88 0,97 0,53 0,53 0,08 -0,2 0,29 0,08 -0,1 0,19<br />
Co -0,8 0,53 0,51 -0,48 0,58 0,39 -0,03 0,18 0,45 -0,13 0,62 -0,3 0,52 -0,8 -0,8<br />
Be 0,86 -0,6 -0,44 0,25 -0,4 -0,3 0,11 -0,1 -0,4 -0,01 -0,59 0,46 -0,5 0,74<br />
Ba 0,69 -0,4 -0,41 0,34 -0,5 -0,4 0,08 0,05 -0,4 0,01 -0,62 0,11 -0,5<br />
Sc -0,5 0,39 0,96 -0,3 0,95 -0,1 0,21 0,38 0,95 0,04 0,64 -0,4<br />
Ni 0,56 -0,5 -0,38 -0,13 -0,3 0,22 -0,1 -0,3 -0,4 -0,19 -0,41<br />
Cr2O3 -0,6 0,61 0,54 -0,19 0,73 -0,2 -0,06 0,09 0,51 0,17<br />
P2O5 -0,4 0,41 0,15 0,43 -0,1 -0,5 0,68 0,54 0,21<br />
TiO2 -0,6 0,5 0,99 -0,32 0,83 -0,2 0,47 0,63<br />
K2O -0,4 0,57 0,58 -0,26 0,24 -0,3 0,89<br />
Na2O -0,2 0,39 0,39 -0,18 0,05 -0,2<br />
CaO -0,1 -0,4 -0,21 -0,42 -0,1<br />
MgO -0,5 0,36 0,87 -0,3<br />
Fe2O3 0 -0,3 -0,32<br />
Al2O3 -0,6 0,53<br />
SiO2 -0,7<br />
149
BaO (% ağ.)<br />
K2O (% ağ.)<br />
SrO (% ağ.)<br />
SiO2 (% ağ.)<br />
6,00<br />
5,00<br />
4,00<br />
3,00<br />
2,00<br />
1,00<br />
0,00<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0 10 20 30 40 50 60 70<br />
MnO (% ağ.)<br />
0 10 20 30 40 50 60 70<br />
1,80<br />
1,60<br />
1,40<br />
1,20<br />
1,00<br />
0,80<br />
0,60<br />
0,40<br />
0,20<br />
0,00<br />
0<br />
MnO(% ağ.)<br />
0 10 20 30 40 50 60 70<br />
MnO (% ağ.)<br />
0 10 20 30 40 50 60<br />
MnO (% ağ.)<br />
Şekil 4.90. İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunun kimyasal bileşiminde<br />
yer alan elementler arası ilişkiler<br />
150
Çizelge 4.26. Çebiş demir-manganez zuhurunun korelasyon ilişkileri<br />
MnO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO CaO Na2O K2O TiO2 P2O5 Cr2O3 Ni Sc Ba Be Co Ga Hf Nb Rb Sr Th U V W Zr Y Mo Cu Pb Zn As Cd Sb Ag Au Hg Tl Se La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu<br />
Lu 0,39 -0 0,88 0,56 0,67 -0,8 0,5 0,48 0,53 0,82 0,41 0,92 0,82 0,34 0,83 0,82 0,22 0,89 0,46 0,59 0,7 -0,4 0,77 0,85 0,01 0,95 0,96 0,53 0,91 0,84 0,82 0,26 -0,2 0,73 0,3 0,74 -0 0,28 0,13 0,78 -0,2 0,92 0,92 0,88 0,86 0,94 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99<br />
Yb 0,38 0,02 0,87 0,56 0,66 -0,7 0,58 0,44 0,47 0,79 0,4 0,9 0,82 0,33 0,82 0,79 0,17 0,88 0,42 0,56 0,67 -0,4 0,7 0,86 -0,1 0,93 0,94 0,46 0,95 0,86 0,82 0,29 -0,2 0,69 0,3 0,75 0,02 0,22 0,15 0,75 -0,2 0,91 0,92 0,86 0,83 0,93 0,99 0,99 0,99 1 0,99<br />
Tm 0,32 0,06 0,9 0,63 0,69 -0,7 0,58 0,4 0,5 0,84 0,45 0,93 0,85 0,25 0,85 0,76 0,11 0,89 0,49 0,56 0,63 -0,4 0,74 0,89 0 0,95 0,95 0,55 0,92 0,89 0,86 0,34 -0,3 0,74 0,22 0,7 -0,1 0,26 0,16 0,77 -0,2 0,88 0,88 0,83 0,85 0,92 0,98 0,98 0,99 0,99<br />
Er 0,42 -0 0,85 0,55 0,62 -0,8 0,52 0,45 0,46 0,78 0,42 0,91 0,8 0,37 0,83 0,8 0,23 0,87 0,4 0,53 0,69 -0,5 0,75 0,86 -0 0,93 0,94 0,48 0,94 0,84 0,82 0,24 -0,3 0,7 0,34 0,77 0,04 0,2 0,08 0,78 -0,2 0,93 0,93 0,87 0,82 0,94 0,99 0,99 0,99<br />
Ho 0,34 0,07 0,9 0,59 0,72 -0,7 0,54 0,46 0,52 0,84 0,42 0,91 0,84 0,29 0,81 0,81 0,17 0,89 0,53 0,59 0,67 -0,4 0,73 0,84 -0,1 0,94 0,98 0,52 0,9 0,85 0,83 0,35 -0,2 0,71 0,23 0,69 -0,1 0,33 0,16 0,72 -0,1 0,9 0,9 0,86 0,89 0,95 0,99 0,99<br />
Dy 0,41 0,06 0,86 0,54 0,68 -0,8 0,47 0,5 0,48 0,8 0,38 0,88 0,79 0,38 0,8 0,83 0,25 0,86 0,5 0,58 0,72 -0,5 0,74 0,8 -0,1 0,91 0,98 0,49 0,9 0,81 0,79 0,28 -0,2 0,66 0,31 0,73 -0 0,3 0,11 0,72 -0,1 0,93 0,93 0,9 0,88 0,97 1<br />
Tb 0,43 0,06 0,86 0,52 0,68 -0,8 0,48 0,51 0,48 0,79 0,35 0,87 0,78 0,39 0,8 0,83 0,25 0,85 0,5 0,6 0,73 -0,5 0,74 0,79 -0,1 0,91 0,98 0,48 0,9 0,8 0,78 0,26 -0,2 0,65 0,33 0,74 -0 0,31 0,14 0,73 -0,1 0,94 0,94 0,91 0,87 0,98<br />
Gd 0,54 0,1 0,77 0,37 0,65 -0,8 0,34 0,63 0,43 0,72 0,19 0,76 0,65 0,5 0,73 0,85 0,35 0,76 0,54 0,66 0,83 -0,5 0,71 0,65 -0,2 0,81 0,98 0,39 0,83 0,66 0,64 0,17 -0,2 0,52 0,42 0,75 0,06 0,38 0,17 0,67 0,04 0,96 0,96 0,96 0,87<br />
Eu 0,11 0,04 0,91 0,53 0,9 -0,5 0,37 0,57 0,73 0,93 0,37 0,79 0,83 0,14 0,56 0,88 0,21 0,89 0,74 0,67 0,6 -0,4 0,62 0,6 -0,1 0,87 0,94 0,52 0,66 0,7 0,7 0,49 0,03 0,69 0,01 0,38 -0,4 0,68 0,25 0,42 0,09 0,74 0,73 0,75<br />
Sm 0,71 -0,1 0,62 0,12 0,52 -0,9 0,21 0,76 0,39 0,55 -0,02 0,63 0,47 0,69 0,64 0,86 0,54 0,67 0,35 0,69 0,94 -0,5 0,66 0,52 -0,2 0,71 0,89 0,21 0,78 0,49 0,45 -0,1 -0,1 0,39 0,64 0,85 0,28 0,32 0,16 0,67 -0 0,99 0,98<br />
Nd 0,67 -0,1 0,65 0,22 0,49 -0,9 0,33 0,65 0,35 0,57 0,12 0,71 0,55 0,66 0,69 0,84 0,48 0,72 0,27 0,59 0,88 -0,5 0,67 0,63 -0,2 0,77 0,89 0,23 0,88 0,6 0,56 -0 -0,2 0,45 0,62 0,88 0,31 0,18 0,08 0,72 -0,2 0,99<br />
Pr 0,7 -0,1 0,66 0,23 0,48 -0,9 0,27 0,67 0,37 0,58 0,11 0,72 0,54 0,67 0,73 0,84 0,49 0,71 0,31 0,62 0,9 -0,5 0,73 0,63 -0,1 0,77 0,9 0,29 0,85 0,58 0,56 -0,1 -0,2 0,47 0,62 0,89 0,28 0,22 0,08 0,76 -0,1<br />
Ce -0,1 0,75 -0,05 -0,03 0,19 0,14 -0,2 0,05 -0,2 -0,04 -0,4 -0,3 -0,2 -0,2 -0,1 -0,2 -0,3 -0,3 0,68 0,27 -0 0,27 -0,1 -0,3 -0,3 -0,3 0,07 0,08 -0,4 -0,2 -0,2 0,25 0,15 -0,4 -0,3 -0,3 -0,3 0,51 0,46 -0,3<br />
La 0,59 -0,1 0,56 0,42 0,16 -0,9 0,23 0,27 0,22 0,47 0,33 0,75 0,48 0,41 0,94 0,45 0,2 0,56 0,14 0,35 0,6 -0,2 0,86 0,79 0,43 0,69 0,63 0,61 0,69 0,64 0,66 -0,2 -0,5 0,64 0,45 0,85 0,18 -0,1 -0,1<br />
Se -0,2 0,21 0,31 -0,07 0,57 0,24 0,47 0,36 0,35 0,22 -0,46 -0,1 0,12 -0,3 -0,1 0,08 -0,4 0,19 0,43 0,73 0,12 0,61 -0,3 -0 -0,4 0,08 0,22 -0,2 0,05 0,06 -0,1 0,43 0,74 -0,1 -0,2 -0,1 -0,1 0,59<br />
Tl -0,2 0,03 0,52 0,07 0,79 0,11 -0 0,61 0,75 0,59 -0,15 0,19 0,33 -0,1 -0 0,52 0,09 0,44 0,77 0,75 0,34 0,14 0,14 -0,1 -0,1 0,32 0,47 0,22 -0 0,09 0,07 0,42 0,55 0,27 -0,3 -0,2 -0,6<br />
Hg 0,73 -0,3 -0,44 -0,62 -0,5 -0,4 -0,1 0,24 -0,5 -0,56 -0,53 -0,3 -0,5 0,75 -0,1 -0 0,45 -0,3 -0,7 -0 0,39 -0,2 -0,1 -0,2 -0,3 -0,2 -0,1 -0,6 0,22 -0,3 -0,4 -0,7 0,01 -0,5 0,85 0,58<br />
Au 0,86 -0,2 0,37 0,05 0,08 -0,9 0,15 0,53 0,1 0,26 0 0,56 0,27 0,78 0,72 0,58 0,51 0,46 -0,1 0,41 0,83 -0,4 0,68 0,56 0,02 0,57 0,62 0,17 0,76 0,42 0,39 -0,4 -0,3 0,32 0,81<br />
Ag 0,95 -0,3 -0,15 -0,51 -0,3 -0,7 -0,3 0,58 -0,2 -0,23 -0,42 0,03 -0,3 0,98 0,22 0,39 0,77 0,01 -0,4 0,23 0,77 -0,4 0,32 0 -0,2 0,08 0,23 -0,3 0,37 -0,2 -0,2 -0,8 -0,1 -0,2<br />
Sb -0,1 -0,3 0,86 0,74 0,59 -0,3 0,39 0,15 0,73 0,88 0,74 0,92 0,87 -0,2 0,71 0,58 0,01 0,87 0,38 0,33 0,24 -0,1 0,73 0,81 0,56 0,89 0,63 0,79 0,57 0,81 0,86 0,37 -0,3<br />
Cd -0,3 -0,3 -0,05 -0,51 0,34 0,53 0,08 0,45 0,4 -0,05 -0,6 -0,4 -0,2 -0,1 -0,6 0,1 0,01 0,01 0,02 0,51 0,03 0,48 -0,6 -0,5 -0,4 -0,2 -0,2 -0,6 -0,3 -0,4 -0,5 0,15<br />
As -0,7 0,46 0,6 0,71 0,72 0,34 0,71 -0,3 0,35 0,61 0,49 0,38 0,68 -0,7 0,1 0,1 -0,7 0,46 0,64 0,14 -0,3 0,1 -0,1 0,4 -0,2 0,39 0,35 0,31 0,24 0,59 0,54<br />
Zn -0,1 0,15 0,86 0,92 0,57 -0,5 0,62 -0,1 0,4 0,84 0,83 0,95 0,93 -0,1 0,82 0,5 -0,2 0,81 0,45 0,17 0,19 -0,3 0,68 0,96 0,24 0,88 0,74 0,76 0,77 0,98<br />
Pb -0,1 0,17 0,88 0,89 0,62 -0,4 0,75 -0 0,41 0,83 0,75 0,93 0,94 -0,1 0,8 0,5 -0,2 0,83 0,44 0,26 0,2 -0,3 0,59 0,97 0,13 0,89 0,76 0,65 0,83<br />
Cu 0,38 -0 0,72 0,5 0,5 -0,7 0,66 0,31 0,3 0,63 0,42 0,83 0,75 0,37 0,72 0,7 0,16 0,79 0,16 0,37 0,57 -0,5 0,55 0,85 -0,2 0,85 0,81 0,27<br />
Mo -0,1 0,19 0,65 0,8 0,36 -0,3 0,1 -0,1 0,39 0,7 0,71 0,72 0,64 -0,2 0,76 0,26 -0,2 0,51 0,58 0,12 0,09 -0,1 0,79 0,67 0,64 0,6 0,5<br />
Y 0,35 0,14 0,88 0,52 0,77 -0,7 0,43 0,55 0,54 0,84 0,31 0,83 0,78 0,31 0,74 0,84 0,22 0,84 0,65 0,66 0,72 -0,4 0,71 0,72 -0,1 0,88<br />
Zr 0,14 -0,2 0,94 0,66 0,73 -0,6 0,54 0,38 0,69 0,92 0,59 0,98 0,93 0,13 0,76 0,81 0,15 0,98 0,43 0,51 0,53 -0,4 0,73 0,87 0,17<br />
W -0,1 -0,4 0,11 0,27 -0,2 -0 -0,3 -0,2 0,28 0,17 0,42 0,29 0,12 -0,2 0,35 -0,1 0 0,12 -0,1 -0,1 -0,1 0,25 0,49 0,25<br />
V 0,1 0,09 0,81 0,82 0,47 -0,6 0,68 -0 0,33 0,74 0,71 0,93 0,86 -0 0,89 0,46 -0,2 0,78 0,3 0,22 0,27 -0,3 0,68<br />
U 0,49 -0,1 0,62 0,49 0,28 -0,8 -0 0,34 0,38 0,63 0,47 0,79 0,55 0,39 0,88 0,61 0,38 0,61 0,37 0,32 0,62 -0,4<br />
Th -0,4 0,03 -0,16 -0,16 -0,1 0,56 0,11 -0,2 0,07 -0,21 -0,37 -0,4 -0,3 -0,6 -0,3 -0,5 -0,6 -0,3 -0 0,19 -0,4<br />
Sr 0,82 -0,2 0,42 -0,16 0,35 -0,8 -0,1 0,89 0,38 0,37 -0,25 0,43 0,22 0,82 0,48 0,8 0,72 0,5 0,21 0,71<br />
Rb 0,31 -0,1 0,62 -0,03 0,72 -0,3 0,23 0,84 0,69 0,56 -0,32 0,37 0,36 0,24 0,31 0,65 0,21 0,58 0,53<br />
Nb -0,2 0,56 0,66 0,54 0,77 -0,1 0,22 0,24 0,45 0,7 0,19 0,41 0,53 -0,3 0,38 0,36 -0,2 0,44<br />
Hf 0,03 -0,2 0,95 0,6 0,82 -0,4 0,56 0,44 0,8 0,94 0,53 0,92 0,93 0,07 0,62 0,84 0,15<br />
Ga 0,68 -0,6 -0,07 -0,49 -0,1 -0,5 -0,6 0,7 0,21 -0,02 -0,23 0,07 -0,1 0,86 0,01 0,61<br />
Co 0,38 -0,4 0,72 0,19 0,69 -0,6 0,17 0,77 0,71 0,74 0,2 0,7 0,64 0,5 0,44<br />
Be 0,41 0,17 0,7 0,67 0,32 -0,8 0,36 0,13 0,22 0,63 0,51 0,84 0,65 0,21<br />
Ba 0,94 -0,3 -0,09 -0,47 -0,2 -0,8 -0,3 0,64 -0,1 -0,14 -0,36 0,07 -0,2<br />
Sc -0,2 0,03 0,95 0,84 0,79 -0,3 0,68 0,12 0,65 0,94 0,74 0,93<br />
Ni 0,12 -0,1 0,91 0,77 0,63 -0,6 0,52 0,22 0,58 0,89 0,71<br />
Cr2O -0,4 0,04 0,53 0,87 0,26 -0,1 0,38 -0,4 0,23 0,59<br />
P2O5 -0,1 -0 0,98 0,73 0,89 -0,3 0,49 0,34 0,8<br />
TiO2 -0,2 -0,5 0,75 0,27 0,79 -0 0,2 0,58<br />
K2O 0,58 -0,4 0,35 -0,36 0,46 -0,5 -0,2<br />
Na2O -0,3 0,24 0,61 0,6 0,54 -0<br />
CaO -0,9 -0 -0,38 -0,17 -0,1<br />
MgO -0,2 0,09 0,88 0,5<br />
Fe2O3 -0,4 0,38 0,73<br />
Al2O3 -0 0,04<br />
SiO2 -0,1<br />
151
SrO (% ağ.)<br />
BaO (% ağ.)<br />
0,80<br />
0,70<br />
0,60<br />
0,50<br />
0,40<br />
0,30<br />
0,20<br />
0,10<br />
0,00<br />
2,00<br />
1,80<br />
1,60<br />
1,40<br />
1,20<br />
1,00<br />
0,80<br />
0,60<br />
0,40<br />
0,20<br />
0,00<br />
0 10 20 30 40 50 60 70<br />
MnO (% ağ.)<br />
0 10 20 30 40 50 60 70<br />
MnO (% ağ.)<br />
K2O (% ağ.)<br />
0,08<br />
0,07<br />
0,06<br />
0,05<br />
0,04<br />
0,03<br />
0,02<br />
0,01<br />
0<br />
152<br />
Na2O (% ağ.)<br />
SrO (% ağ.)<br />
0,08<br />
0,07<br />
0,06<br />
0,05<br />
0,04<br />
0,03<br />
0,02<br />
0,01<br />
0 10 20 30 40 50 60 70<br />
MnO (% ağ.)<br />
0<br />
0,8<br />
0,7<br />
0,6<br />
0,5<br />
0,4<br />
0,3<br />
0,2<br />
0,1<br />
0<br />
0 0,5 1 1,5 2<br />
BaO (% ağ.)<br />
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00<br />
BaO (% ağ.)<br />
Şekil 4.91. Çebiş demir-manganez zuhurunun kimyasal bileşiminde yer alan<br />
elementler arası ilişkiler
Çizelge 4.27. Ambarcık manganez zuhurunun korelasyon ilişkileri<br />
MnO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO CaO Na2O K2O TiO2 P2O5 Cr2O3 Ni Sc Ba Be Co Cs Ga Hf Nb Rb Sr Ta Th U V W Zr Y Mo Cu Pb Zn As Cd Sb Bi Ag Au Hg Tl La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu<br />
Lu 0,65 -0,8 0,39 0,71 0,13 0,57 0,95 0,24 0,5 -0,26 -0,06 0,44 0,09 0,26 0,91 0,24 0,09 0,79 0,28 0,14 0,13 0,37 -0,5 0,09 0,72 0,41 -0,4 0,35 0,69 0,52 0,99 0,57 0,68 -0,5 0,91 -0,7 0,91 0,91 0,75 0,91 0,79 0,79 0,43 0,33 0,4 0,3 0,26 0,39 0,51 0,55 0,74 0,94 0,98 0,98<br />
Yb 0,52 -0,7 0,55 0,8 0,3 0,43 0,98 0,41 0,65 -0,32 -0,04 0,28 0,27 0,18 0,82 0,41 0,27 0,74 0,45 0,32 0,31 0,2 -0,5 0,27 0,59 0,26 -0,2 0,51 0,75 0,39 0,97 0,71 0,53 -0,6 0,82 -0,9 0,82 0,82 0,62 0,82 0,66 0,87 0,59 0,49 0,54 0,45 0,42 0,53 0,64 0,68 0,83 0,98 0,98<br />
Tm 0,66 -0,8 0,52 0,82 0,25 0,58 0,99 0,38 0,61 -0,45 -0,23 0,31 0,22 0,06 0,84 0,32 0,22 0,66 0,4 0,25 0,26 0,36 -0,7 0,22 0,71 0,44 -0,4 0,45 0,82 0,57 0,95 0,65 0,61 -0,5 0,84 -0,8 0,84 0,84 0,71 0,84 0,75 0,88 0,54 0,46 0,54 0,45 0,4 0,54 0,63 0,67 0,84 0,97<br />
Er 0,46 -0,6 0,68 0,9 0,45 0,36 0,99 0,56 0,77 -0,46 -0,13 0,11 0,42 0,02 0,72 0,54 0,42 0,61 0,59 0,46 0,46 0,12 -0,6 0,42 0,51 0,21 -0,2 0,64 0,85 0,37 0,91 0,81 0,41 -0,7 0,72 -0,9 0,72 0,72 0,53 0,72 0,57 0,94 0,71 0,63 0,68 0,6 0,57 0,68 0,77 0,8 0,92<br />
Ho 0,31 -0,4 0,89 1 0,72 0,2 0,91 0,81 0,92 -0,74 -0,35 -0,3 0,7 -0,4 0,41 0,73 0,7 0,25 0,82 0,71 0,73 -0,1 -0,7 0,7 0,3 0,1 -0,1 0,84 0,96 0,29 0,67 0,93 0,12 -0,7 0,41 -0,9 0,41 0,41 0,28 0,41 0,3 1 0,89 0,86 0,91 0,86 0,83 0,91 0,94 0,96<br />
Dy 0,04 -0,2 0,98 0,97 0,89 -0,1 0,76 0,94 0,99 -0,73 -0,28 -0,5 0,87 -0,5 0,16 0,89 0,87 0,08 0,95 0,88 0,89 -0,3 -0,6 0,87 0,01 -0,2 0,17 0,95 0,89 0,04 0,47 0,98 -0,2 -0,8 0,16 -0,9 0,16 0,16 -0 0,16 0,02 0,94 0,98 0,97 0,98 0,96 0,95 0,98 1<br />
Tb 0 -0,1 0,99 0,96 0,91 -0,1 0,73 0,96 0,99 -0,74 -0,28 -0,6 0,89 -0,5 0,11 0,9 0,89 0,03 0,96 0,9 0,91 -0,4 -0,6 0,89 -0 -0,2 0,19 0,96 0,88 0,01 0,42 0,98 -0,2 -0,8 0,11 -0,9 0,11 0,11 -0,1 0,11 -0 0,92 0,99 0,98 0,99 0,97 0,96 0,99<br />
Gd -0 -0,1 0,98 0,93 0,93 -0,1 0,65 0,97 0,96 -0,82 -0,4 -0,6 0,92 -0,6 -0 0,88 0,92 -0,1 0,96 0,91 0,93 -0,4 -0,7 0,92 -0,1 -0,2 0,17 0,95 0,87 0,03 0,3 0,94 -0,3 -0,7 -0 -0,8 -0 -0 -0,1 -0 -0,1 0,87 0,97 0,99 1 0,99 0,98<br />
Eu -0,2 0,14 0,99 0,85 0,98 -0,3 0,52 1 0,96 -0,73 -0,27 -0,8 0,98 -0,6 -0,2 0,94 0,98 -0,2 0,99 0,97 0,99 -0,5 -0,5 0,98 -0,3 -0,4 0,35 0,98 0,76 -0,2 0,17 0,93 -0,5 -0,8 -0,2 -0,8 -0,2 -0,2 -0,3 -0,2 -0,3 0,78 0,98 1 0,99 1<br />
Sm -0,1 0,06 0,99 0,88 0,96 -0,2 0,56 0,99 0,96 -0,78 -0,34 -0,7 0,96 -0,7 -0,1 0,92 0,96 -0,2 0,98 0,95 0,97 -0,5 -0,6 0,96 -0,2 -0,3 0,27 0,96 0,81 -0,1 0,21 0,93 -0,4 -0,7 -0,1 -0,8 -0,1 -0,1 -0,2 -0,1 -0,2 0,82 0,97 1 0,99<br />
Nd -0,1 -0 0,99 0,93 0,94 -0,2 0,65 0,98 0,98 -0,78 -0,34 -0,6 0,93 -0,6 -0 0,9 0,93 -0,1 0,97 0,92 0,95 -0,4 -0,6 0,93 -0,1 -0,2 0,21 0,96 0,86 -0 0,31 0,95 -0,3 -0,8 -0 -0,8 -0 -0 -0,1 -0 -0,1 0,87 0,98 0,99<br />
Pr -0,2 0,07 1 0,89 0,97 -0,3 0,58 1 0,98 -0,73 -0,27 -0,7 0,96 -0,6 -0,1 0,94 0,96 -0,1 0,99 0,96 0,97 -0,5 -0,5 0,96 -0,2 -0,3 0,32 0,98 0,8 -0,1 0,24 0,95 -0,4 -0,8 -0,1 -0,8 -0,1 -0,1 -0,2 -0,1 -0,2 0,82 0,99<br />
Ce -0,1 0,03 1 0,91 0,95 -0,3 0,66 0,98 1 -0,65 -0,16 -0,6 0,94 -0,5 0,02 0,96 0,94 0,02 0,99 0,95 0,95 -0,5 -0,5 0,94 -0,2 -0,3 0,34 0,99 0,8 -0,1 0,36 0,99 -0,3 -0,9 0,02 -0,9 0,02 0,02 -0,2 0,02 -0,2 0,86<br />
La 0,37 -0,5 0,85 0,99 0,67 0,25 0,94 0,76 0,9 -0,71 -0,34 -0,2 0,64 -0,3 0,48 0,69 0,64 0,32 0,78 0,66 0,68 0 -0,7 0,64 0,36 0,15 -0,1 0,8 0,96 0,33 0,72 0,91 0,19 -0,7 0,48 -0,9 0,48 0,48 0,34 0,48 0,37<br />
Tl 0,94 -1 -0,17 0,26 -0,4 0,93 0,64 -0,3 -0,1 -0,1 -0,26 0,82 -0,5 0,34 0,94 -0,4 -0,5 0,68 -0,3 -0,5 -0,4 0,85 -0,5 -0,5 0,99 0,84 -0,8 -0,3 0,38 0,85 0,8 -0 0,98 0,14 0,94 -0,2 0,94 0,94 1 0,94<br />
Hg 0,79 -0,9 -0,02 0,37 -0,3 0,75 0,76 -0,2 0,1 0,01 0 0,77 -0,3 0,5 1 -0,2 -0,3 0,87 -0,1 -0,3 -0,3 0,64 -0,3 -0,3 0,88 0,61 -0,6 -0,1 0,4 0,64 0,94 0,17 0,9 -0,2 1 -0,4 1 1 0,92<br />
Au 0,96 -1 -0,2 0,23 -0,5 0,95 0,61 -0,3 -0,1 -0,13 -0,31 0,82 -0,5 0,3 0,92 -0,4 -0,5 0,63 -0,3 -0,5 -0,5 0,89 -0,5 -0,5 0,99 0,87 -0,9 -0,3 0,37 0,88 0,76 -0,1 0,98 0,2 0,92 -0,1 0,92 0,92<br />
Ag 0,79 -0,9 -0,02 0,37 -0,3 0,75 0,76 -0,2 0,1 0,01 0 0,77 -0,3 0,5 1 -0,2 -0,3 0,87 -0,1 -0,3 -0,3 0,64 -0,3 -0,3 0,88 0,61 -0,6 -0,1 0,4 0,64 0,94 0,17 0,9 -0,2 1 -0,4 1<br />
Bi 0,79 -0,9 -0,02 0,37 -0,3 0,75 0,76 -0,2 0,1 0,01 0 0,77 -0,3 0,5 1 -0,2 -0,3 0,87 -0,1 -0,3 -0,3 0,64 -0,3 -0,3 0,88 0,61 -0,6 -0,1 0,4 0,64 0,94 0,17 0,9 -0,2 1 -0,4<br />
Sb -0 0,21 -0,85 -0,89 -0,7 0,07 -0,85 -0,8 -0,9 0,39 -0,1 0,22 -0,7 0,03 -0,4 -0,8 -0,7 -0,5 -0,8 -0,7 -0,7 0,32 0,36 -0,7 -0,1 0,22 -0,3 -0,9 -0,8 0,05 -0,7 -1 -0 0,93 -0,4<br />
Cd 0,79 -0,9 -0,02 0,37 -0,3 0,75 0,76 -0,2 0,1 0,01 0 0,77 -0,3 0,5 1 -0,2 -0,3 0,87 -0,1 -0,3 -0,3 0,64 -0,3 -0,3 0,88 0,61 -0,6 -0,1 0,4 0,64 0,94 0,17 0,9 -0,2<br />
As 0,31 -0,1 -0,82 -0,72 -0,8 0,41 -0,6 -0,8 -0,9 0,19 -0,35 0,4 -0,8 -0 -0,2 -0,9 -0,8 -0,4 -0,8 -0,8 -0,8 0,62 0,06 -0,8 0,24 0,55 -0,6 -0,9 -0,5 0,41 -0,5 -0,9 0,29<br />
Zn 0,92 -0,9 -0,35 0,08 -0,6 0,93 0,49 -0,5 -0,3 0,04 -0,19 0,9 -0,6 0,43 0,9 -0,6 -0,6 0,66 -0,5 -0,6 -0,6 0,9 -0,3 -0,6 0,97 0,85 -0,8 -0,4 0,21 0,82 0,71 -0,2<br />
Pb -0,1 -0,1 0,97 0,94 0,89 -0,2 0,76 0,93 1 -0,6 -0,1 -0,5 0,87 -0,3 0,17 0,92 0,87 0,18 0,95 0,89 0,89 -0,4 -0,5 0,87 -0,1 -0,3 0,29 0,97 0,82 -0,1 0,5<br />
Cu 0,63 -0,8 0,31 0,63 0,05 0,56 0,92 0,15 0,43 -0,14 0,04 0,52 0,01 0,38 0,94 0,18 0,01 0,86 0,21 0,06 0,05 0,38 -0,4 0,01 0,72 0,39 -0,4 0,28 0,6 0,48<br />
Mo 0,98 -0,9 -0,12 0,27 -0,3 0,97 0,48 -0,2 -0,1 -0,47 -0,72 0,55 -0,4 -0,2 0,64 -0,4 -0,4 0,18 -0,2 -0,4 -0,3 0,92 -0,8 -0,4 0,92 0,98 -1 -0,3 0,49<br />
Y 0,47 -0,5 0,81 0,96 0,63 0,37 0,87 0,74 0,82 -0,86 -0,58 -0,2 0,61 -0,5 0,4 0,58 0,61 0,12 0,72 0,6 0,65 0,13 -0,9 0,61 0,42 0,31 -0,3 0,72<br />
Zr -0,3 0,15 0,99 0,85 0,97 -0,4 0,58 0,98 0,98 -0,59 -0,09 -0,7 0,96 -0,5 -0,1 0,98 0,96 -0 1 0,98 0,97 -0,6 -0,4 0,96 -0,3 -0,4 0,45<br />
W -1 0,87 0,32 -0,06 0,51 -1 -0,3 0,39 0,3 0,33 0,67 -0,6 0,53 0,08 -0,6 0,6 0,53 -0,1 0,43 0,57 0,49 -1 0,63 0,53 -0,9 -1<br />
V 0,96 -0,9 -0,31 0,08 -0,5 0,98 0,33 -0,4 -0,3 -0,32 -0,65 0,65 -0,5 -0,1 0,61 -0,6 -0,5 0,17 -0,4 -0,6 -0,5 0,98 -0,6 -0,5 0,91<br />
U 0,98 -1 -0,17 0,26 -0,4 0,98 0,6 -0,3 -0,1 -0,21 -0,41 0,77 -0,5 0,21 0,88 -0,4 -0,5 0,54 -0,3 -0,5 -0,4 0,91 -0,6 -0,5<br />
Th -0,4 0,34 0,95 0,73 1 -0,5 0,35 0,98 0,9 -0,61 -0,15 -0,9 1 -0,6 -0,3 0,96 1 -0,3 0,98 1 1 -0,7 -0,3<br />
Ta -0,7 0,65 -0,52 -0,73 -0,4 -0,6 -0,66 -0,5 -0,5 0,92 0,88 0,08 -0,3 0,65 -0,3 -0,2 -0,3 0,11 -0,4 -0,3 -0,4 -0,5<br />
Sr 0,93 -0,9 -0,48 -0,09 -0,7 0,97 0,23 -0,6 -0,4 -0,11 -0,49 0,78 -0,7 0,14 0,64 -0,7 -0,7 0,27 -0,6 -0,7 -0,7<br />
Rb -0,4 0,3 0,96 0,76 1 -0,5 0,4 0,99 0,92 -0,64 -0,17 -0,8 1 -0,6 -0,3 0,96 1 -0,3 0,99 0,99<br />
Nb -0,4 0,34 0,95 0,74 1 -0,5 0,39 0,98 0,92 -0,56 -0,07 -0,8 1 -0,5 -0,3 0,99 1 -0,2 0,99<br />
Hf -0,3 0,17 0,99 0,84 0,99 -0,4 0,53 1 0,97 -0,64 -0,15 -0,7 0,98 -0,5 -0,1 0,98 0,98 -0,1<br />
Ga 0,39 -0,5 -0,05 0,21 -0,3 0,36 0,6 -0,2 0,09 0,38 0,49 0,7 -0,3 0,79 0,87 -0 -0,3<br />
Cs -0,4 0,34 0,95 0,73 1 -0,5 0,35 0,98 0,9 -0,61 -0,15 -0,9 1 -0,6 -0,3 0,96<br />
Co -0,4 0,31 0,95 0,75 0,97 -0,5 0,45 0,95 0,94 -0,46 0,06 -0,7 0,96 -0,4 -0,2<br />
Be 0,79 -0,9 -0,02 0,37 -0,3 0,75 0,76 -0,2 0,1 0,01 0 0,77 -0,3 0,5<br />
Ba 0,04 -0,1 -0,53 -0,4 -0,6 0,08 -0,01 -0,6 -0,4 0,86 0,79 0,72 -0,6<br />
Sc -0,4 0,34 0,95 0,73 1 -0,5 0,35 0,98 0,9 -0,61 -0,15 -0,9<br />
Ni 0,68 -0,7 -0,65 -0,3 -0,8 0,73 0,17 -0,8 -0,6 0,46 0,15<br />
Cr2O3 -0,6 0,45 -0,22 -0,37 -0,2 -0,6 -0,22 -0,2 -0,2 0,85<br />
P2O5 -0,3 0,32 -0,7 -0,76 -0,6 -0,3 -0,5 -0,7 -0,6<br />
TiO2 -0,1 -0 0,99 0,93 0,92 -0,2 0,71 0,96<br />
K2O -0,3 0,17 0,99 0,84 0,99 -0,4 0,5<br />
Na2O 0,57 -0,7 0,63 0,88 0,39 0,47<br />
CaO 0,99 -1 -0,25 0,16 -0,5<br />
MgO -0,4 0,31 0,96 0,75<br />
Fe2O3 0,28 -0,4 0,91<br />
Al2O3 -0,1 0,04<br />
SiO2 -1<br />
153
SiO2 (% Ağ.)<br />
SrO (% ağ.)<br />
SrO (% ağ.)<br />
K2O (% ağ.)<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
0,50<br />
0,45<br />
0,40<br />
0,35<br />
0,30<br />
0,25<br />
0,20<br />
0,15<br />
0,10<br />
0,05<br />
0,00<br />
0,45<br />
0,35<br />
0,25<br />
0,15<br />
0,05<br />
0 10 20 30 40 50 60<br />
0,5<br />
0,4<br />
0,3<br />
0,2<br />
0,1<br />
MnO (% ağ.)<br />
0<br />
0 0,1 0,2 0,3 0,4<br />
BaO (% ağ.)<br />
0 10 20 30 40 50 60<br />
0,14<br />
0,12<br />
0,1<br />
0,08<br />
0,06<br />
0,04<br />
0,02<br />
0<br />
MnO (% ağ.)<br />
0 10 20 30 40 50 60<br />
MnO (% ağ.)<br />
Şekil 4.92. Ambarcık manganez zuhurunun kimyasal bileşiminde yer alan elementler<br />
arası ilişkiler.<br />
154
Ba 0,61 -0,17 -0,43 -0,44 -0,4 0,11 0,6 0,66 -0,7 0,4 -0,18 0,44 -0,6<br />
Sc -0,1 0,31 0,75 -0,34 0,77 0,02 -0,36 -0,1 0,9 -0,82 0,66 -0,1<br />
Ni -0,2 0,51 0,33 -0,28 0,31 0,57 0,81 0,8 0,07 0,11 0,44<br />
Cr2O3 -0,1 0,72 0,87 -0,22 0,53 0,01 0,16 0,46 0,76 -0,45<br />
P2O5 -0,2 0,08 -0,42 0,53 -0,6 0,01 0,54 0,26 -0,7<br />
TiO2 -0,4 0,6 0,91 -0,05 0,79 0,07 -0,21 -0<br />
K2O 0,09 0,58 0,34 -0,39 0,12 0,37 0,9<br />
Na2O -0,2 0,53 0,17 -0,14 0,03 0,54<br />
CaO -0,4 0,12 0,11 -0,33 0,48<br />
MgO -0,3 0,39 0,7 -0,43<br />
Fe2O3 -0,6 0,18 -0,07<br />
Al2O3 -0,4 0,86<br />
SiO2 -0,5<br />
Çizelge 4.28. Binkılıç manganez yatağının korelasyon ilişkileri<br />
MnO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO CaO Na2O K2O TiO2 P2O5 Cr2O3 Ni Sc Ba Be Co Cs Ga Hf Nb Rb Sr Ta Th U V W Zr Y Mo Cu Pb Zn As Cd Sb Bi Au Hg Tl Se La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu<br />
Lu -0,4 0,56 0,47 -0,29 0,56 0,76 0,74 0,7 0,27 0,02 0,48 0,91 0,08 0,19 0,46 0,8 0,08 -0,2 0,58 0,36 0,42 0,32 -0,4 0,39 0,49 0,65 0,26 0,63 0,95 0,72 0,62 0,6 0,38 0,09 0,82 -0,3 0,53 0,2 0,24 0,76 0,42 0,9 0,86 0,84 0,85 0,84 0,83 0,88 0,9 0,94 0,97 0,98 0,99 1<br />
Yb -0,4 0,6 0,49 -0,3 0,56 0,73 0,76 0,74 0,28 0,04 0,5 0,9 0,08 0,22 0,45 0,82 0,06 -0,1 0,61 0,35 0,42 0,33 -0,3 0,39 0,44 0,68 0,28 0,66 0,95 0,74 0,64 0,61 0,41 0,1 0,78 -0,3 0,56 0,2 0,24 0,8 0,44 0,93 0,9 0,87 0,88 0,87 0,86 0,91 0,93 0,96 0,98 0,99 0,99<br />
Tm -0,4 0,59 0,47 -0,26 0,56 0,75 0,76 0,71 0,26 0,09 0,46 0,87 0,06 0,19 0,44 0,79 0,09 -0,2 0,6 0,34 0,41 0,31 -0,4 0,37 0,4 0,64 0,29 0,64 0,96 0,69 0,63 0,6 0,35 0,11 0,78 -0,3 0,51 0,24 0,27 0,81 0,42 0,92 0,89 0,85 0,86 0,85 0,84 0,9 0,92 0,95 0,98 0,99<br />
Er -0,4 0,63 0,47 -0,28 0,51 0,73 0,83 0,78 0,23 0,14 0,46 0,87 0,03 0,25 0,37 0,79 0,06 -0,2 0,61 0,33 0,41 0,37 -0,3 0,35 0,36 0,68 0,31 0,67 0,97 0,69 0,59 0,55 0,41 0,12 0,75 -0,3 0,55 0,16 0,18 0,86 0,38 0,96 0,92 0,9 0,91 0,9 0,89 0,94 0,96 0,98 0,99<br />
Ho -0,4 0,69 0,53 -0,28 0,51 0,7 0,84 0,81 0,27 0,11 0,5 0,89 0,07 0,25 0,34 0,82 0,05 -0,2 0,66 0,35 0,43 0,37 -0,3 0,39 0,34 0,74 0,36 0,72 0,96 0,72 0,58 0,53 0,46 0,14 0,74 -0,3 0,63 0,07 0,1 0,86 0,35 0,98 0,94 0,94 0,95 0,94 0,93 0,97 0,98 0,99<br />
Dy -0,3 0,71 0,53 -0,28 0,47 0,66 0,87 0,86 0,25 0,16 0,5 0,86 0,06 0,29 0,3 0,81 0,04 -0,1 0,68 0,34 0,44 0,4 -0,2 0,38 0,26 0,76 0,38 0,74 0,94 0,72 0,56 0,51 0,49 0,14 0,69 -0,2 0,65 0,06 0,07 0,91 0,34 0,99 0,96 0,96 0,97 0,96 0,95 0,99 0,99<br />
Tb -0,3 0,78 0,59 -0,25 0,45 0,57 0,86 0,88 0,28 0,16 0,56 0,84 0,09 0,28 0,28 0,85 0,03 -0,1 0,73 0,35 0,46 0,37 -0,2 0,41 0,18 0,82 0,45 0,78 0,9 0,75 0,57 0,53 0,54 0,18 0,63 -0,2 0,73 0,02 0,04 0,92 0,35 1 0,98 0,99 0,99 0,99 0,98 1<br />
Gd -0,4 0,8 0,61 -0,22 0,45 0,57 0,86 0,87 0,3 0,16 0,55 0,82 0,1 0,26 0,23 0,83 0,04 -0,2 0,74 0,36 0,46 0,35 -0,2 0,42 0,17 0,82 0,48 0,81 0,89 0,74 0,54 0,49 0,53 0,2 0,63 -0,2 0,74 -0 -0 0,91 0,31 0,99 0,98 0,99 0,99 0,99 0,99<br />
Eu -0,3 0,85 0,66 -0,17 0,42 0,46 0,85 0,88 0,33 0,16 0,6 0,81 0,13 0,24 0,25 0,85 0,02 -0,2 0,78 0,39 0,46 0,33 -0,1 0,45 0,11 0,87 0,55 0,84 0,82 0,76 0,54 0,49 0,56 0,26 0,56 -0,2 0,81 -0,1 -0,1 0,89 0,28 0,97 0,97 1 1 1<br />
Sm -0,3 0,84 0,66 -0,22 0,42 0,48 0,84 0,89 0,33 0,13 0,61 0,81 0,14 0,27 0,23 0,85 0,03 -0,1 0,78 0,39 0,48 0,35 -0,1 0,45 0,12 0,87 0,51 0,83 0,83 0,77 0,55 0,5 0,59 0,22 0,57 -0,2 0,82 -0,1 -0,1 0,9 0,32 0,97 0,98 1 1<br />
Nd -0,3 0,83 0,64 -0,23 0,42 0,49 0,85 0,89 0,31 0,14 0,6 0,82 0,12 0,28 0,25 0,85 0,01 -0,1 0,77 0,36 0,46 0,36 -0,1 0,43 0,13 0,87 0,5 0,82 0,84 0,78 0,55 0,5 0,59 0,22 0,57 -0,2 0,8 -0,1 -0 0,9 0,32 0,98 0,98 1<br />
Pr -0,3 0,82 0,64 -0,25 0,41 0,48 0,85 0,91 0,3 0,14 0,61 0,82 0,12 0,3 0,25 0,85 0 -0,1 0,76 0,37 0,47 0,38 -0,1 0,43 0,13 0,87 0,49 0,82 0,83 0,78 0,54 0,49 0,61 0,2 0,56 -0,2 0,81 -0,1 -0,1 0,9 0,32 0,98 0,97<br />
Ce -0,3 0,85 0,7 -0,21 0,5 0,46 0,77 0,83 0,41 0,09 0,67 0,78 0,2 0,17 0,33 0,9 0,11 -0,2 0,83 0,44 0,54 0,23 -0,2 0,51 0,06 0,85 0,51 0,84 0,83 0,81 0,69 0,65 0,50,21<br />
0,58 -0,3 0,78 0,12 0,14 0,93 0,46 0,97<br />
La -0,3 0,73 0,56 -0,32 0,47 0,6 0,86 0,88 0,25 0,15 0,52 0,83 0,09 0,31 0,27 0,82 0,03 -0,1 0,71 0,32 0,45 0,4 -0,2 0,39 0,19 0,77 0,37 0,75 0,91 0,72 0,56 0,5 0,52 0,1 0,64 -0,2 0,68 0,04 0,05 0,93 0,34<br />
Se 0,08 0,32 0,36 -0,21 0,26 -0,1 0,05 0,28 0,3 -0,24 0,61 0,34 0,15 0,04 0,64 0,71 0 0,2 0,46 0,21 0,31 -0,1 -0,1 0,24 -0 0,46 0,1 0,25 0,19 0,73 0,86 0,89 0,37 0,04 0,07 -0,2 0,38 0,75 0,81 0,42<br />
Tl -0,2 0,72 0,59 -0,33 0,45 0,48 0,73 0,82 0,32 0,12 0,59 0,6 0,2 0,23 0,13 0,75 0,2 -0 0,77 0,42 0,58 0,26 -0,1 0,46 -0,1 0,68 0,33 0,76 0,78 0,64 0,59 0,55 0,4 0,01 0,51 -0,2 0,61 0,18 0,14<br />
Hg 0,01 -0,05 0,05 -0,1 0,27 -0 -0,2 -0,1 0,17 -0,17 0,29 0,09 0,08 -0,2 0,67 0,36 0,1 0,06 0,13 0,11 0,13 -0,3 -0,3 0,1 -0 -0 -0,1 -0,1 0,05 0,34 0,71 0,75 -0,1 -0,1 0,04 -0,2 -0,1 0,98<br />
Au -0 -0,08 0,05 -0,12 0,29 0 -0,23 -0,1 0,19 -0,16 0,28 0,01 0,13 -0,2 0,56 0,29 0,23 0,06 0,13 0,18 0,2 -0,3 -0,3 0,15 -0,1 -0,1 -0,2 -0,1 0,04 0,24 0,66 0,71 -0,2 -0,1 0,05 -0,2 -0,2<br />
Bi -0,1 0,87 0,81 -0,12 0,34 0,02 0,5 0,69 0,53 -0,17 0,8 0,62 0,36 0,08 0,27 0,84 0,02 -0 0,83 0,46 0,52 0,09 0,13 0,57 -0 0,93 0,6 0,83 0,42 0,85 0,58 0,54 0,66 0,29 0,3 -0,2<br />
Sb 0,71 -0,41 -0,64 -0,14 -0,7 -0,4 0,2 0,25 -0,8 0,45 -0,37 0,02 -0,6 0,82 0,18 -0,2 -0,8 0,65 -0,6 -0,6 -0,7 0,72 0,83 -0,7 0,19 -0 -0,3 -0,6 -0,3 -0,1 -0,4 -0,4 0,5 -0 -0,6<br />
Cd -0,5 0,35 0,48 -0,34 0,76 0,89 0,4 0,34 0,47 -0,3 0,37 0,63 0,4 -0,2 0,13 0,44 0,49 -0,3 0,5 0,57 0,61 0,04 -0,5 0,59 0,49 0,29 0,03 0,61 0,83 0,36 0,38 0,36 -0,1 -0,2<br />
As -0,6 0,5 0,13 0,86 -0,4 -0,2 0,29 0,09 -0,1 0,61 0,07 0,2 -0,4 -0,1 0,19 0,25 -0,3 -0,6 0,11 0,02 -0,3 -0,1 -0,1 -0,2 -0,1 0,47 0,89 0,19 0,04 0,21 0,06 0,11 0,16<br />
Zn 0,39 0,36 0,13 -0,31 -0,2 -0 0,63 0,79 -0,2 0,15 0,33 0,64 -0,3 0,74 0,37 0,61 -0,6 0,48 0,24 -0,2 -0,1 0,69 0,47 -0,1 0,29 0,76 0,2 0,22 0,3 0,71 0,24 0,22<br />
Pb -0,2 0,55 0,65 -0,15 0,55 0,1 0,13 0,33 0,6 -0,31 0,81 0,48 0,41 -0,2 0,68 0,84 0,27 -0,1 0,71 0,54 0,57 -0,3 -0,2 0,58 -0 0,57 0,28 0,55 0,37 0,81 0,99<br />
Cu -0,2 0,59 0,68 -0,21 0,63 0,11 0,17 0,36 0,62 -0,33 0,8 0,5 0,43 -0,2 0,66 0,86 0,24 -0,1 0,75 0,49 0,57 -0,2 -0,2 0,59 -0 0,58 0,27 0,59 0,41 0,83<br />
Mo -0,1 0,7 0,64 -0,26 0,38 0,13 0,51 0,71 0,4 -0,17 0,8 0,78 0,21 0,22 0,67 0,98 -0,1 0,11 0,72 0,36 0,42 0,2 0,05 0,45 0,2 0,89 0,41 0,64 0,53<br />
Y -0,4 0,51 0,37 -0,29 0,51 0,86 0,82 0,72 0,16 0,15 0,3 0,83 0 0,25 0,23 0,64 0,1 -0,2 0,5 0,29 0,37 0,41 -0,4 0,3 0,45 0,55 0,22 0,6<br />
Zr -0,5 0,92 0,94 -0,07 0,63 0,33 0,45 0,55 0,76 -0,2 0,8 0,5 0,58 -0,3 0,03 0,73 0,49 -0,3 0,96 0,75 0,8 -0,2 -0,2 0,82 -0,2 0,74 0,59<br />
W -0,7 0,82 0,54 0,69 -0,1 -0,1 0,38 0,27 0,32 0,41 0,38 0,28 -0,1 -0,3 0,08 0,48 0 -0,7 0,53 0,3 0,1 -0,2 -0,2 0,23 -0,3 0,67<br />
V -0,2 0,85 0,65 -0,01 0,17 0,12 0,68 0,8 0,31 0,11 0,71 0,76 0,07 0,26 0,4 0,9 -0,2 -0,1 0,72 0,34 0,34 0,27 0,09 0,37 0,1<br />
U 0,04 -0,25 -0,29 -0,26 0,03 0,57 0,35 0,22 -0,3 -0,01 -0,16 0,64 -0,3 0,41 0,45 0,14 -0,3 0,19 -0,3 -0,2 -0,2 0,55 -0,1 -0,2<br />
Th -0,3 0,59 0,89 -0,23 0,79 0,21 -0,04 0,17 0,93 -0,62 0,83 0,22 0,91 -0,5 0,07 0,49 0,79 -0,2 0,83 0,93 0,95 -0,5 -0,2<br />
Ta 0,76 -0,19 -0,24 -0,27 -0,5 -0,5 0,04 0,29 -0,4 0,09 0,06 -0 -0,1 0,61 0,13 -0,1 -0,4 0,73 -0,2 -0,2 -0,2 0,48<br />
Sr 0,46 -0,13 -0,4 -0,43 -0,3 0,31 0,71 0,69 -0,7 0,43 -0,22 0,55 -0,6 0,96 0,19 0,16 -0,7 0,55 -0,3 -0,5 -0,4<br />
Rb -0,2 0,54 0,83 -0,38 0,77 0,31 0,01 0,25 0,85 -0,61 0,81 0,19 0,88 -0,4 -0 0,48 0,81 -0 0,83 0,89<br />
Nb -0,4 0,54 0,77 -0,05 0,6 0,24 -0,03 0,14 0,81 -0,44 0,79 0,19 0,78 -0,5 0,08 0,42 0,82 -0,2 0,72<br />
Hf -0,4 0,9 0,97 -0,14 0,68 0,19 0,33 0,5 0,82 -0,31 0,87 0,43 0,65 -0,3 0,13 0,79 0,48 -0,3<br />
Ga 0,92 -0,44 -0,33 -0,71 -0,3 -0,2 -0,03 0,27 -0,4 -0,24 0,06 0,03 -0,1 0,68 0,17 -0 -0,3<br />
Cs -0,4 0,22 0,55 -0,05 0,64 0,26 -0,35 -0,3 0,76 -0,52 0,43 -0,2 0,81 -0,7 -0,3 -0<br />
Co -0,2 0,78 0,69 -0,21 0,45 0,23 0,59 0,74 0,44 -0,08 0,8 0,8 0,22 0,16 0,62<br />
Be 0,08 0,13 0,09 -0,11 0,15 -0 0,2 0,29 0,04 -0,03 0,4 0,61 -0,1 0,22<br />
155
SiO2 SiO2 (% ağ.)<br />
Total<br />
BaO (% ağ.)<br />
Na2O Na2O (% ağ.)<br />
TOTS<br />
SrO (% ağ.)<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
10 20 30 40 50 60 70 80<br />
2<br />
1<br />
MnO<br />
MnO (% ağ.)<br />
0<br />
10 20 30 40 50 60 70 80<br />
0,7<br />
0,6<br />
0,5<br />
0,4<br />
0,3<br />
0,2<br />
0,1<br />
MnO<br />
MnO (% ağ.)<br />
0,0<br />
0 1 2<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
BaO Total (% ağ.)<br />
0<br />
0 1 2<br />
156<br />
Total<br />
BaO (% ağ.)<br />
r = - 0.53<br />
r = 0.61<br />
r = 0.6<br />
r = 0.96<br />
Şekil 4.93. Binkılıç manganez yatağının kimyasal bileşiminde yer alan elementler<br />
arası ilişkiler
Çizelge 4.29. Ulukent manganez yatağının korelasyon ilişkileri<br />
MnO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO CaO Na2O K2O TiO2 P2O5 Cr2O3 Ni Sc Ba Co Sn Sr Th U V Cu Mo Pb Zn As Au La Ce Sm<br />
Eu -0,96 0,98 0,65 0,54 0,9 0,98 0,3 0,46 0,45 -0,1 0,43 0,29 0,51 0,9 0,51 0,29 0,9 0,32 0,46 0,89 0,37 -0,92 0,93 0,75 -0,29 0,93 0,99 0,71 1<br />
Gd -0,87 1 0,44 0,73 0,98 0,9 0,06 0,22 0,22 0,15 0,2 0,04 0,28 0,77 0,28 0,04 0,76 0,08 0,23 0,75 0,13 -0,8 0,81 0,89 -0,04 0,99 0,92 0,51 0,97<br />
Nd -0,97 0,97 0,67 0,51 0,88 0,99 0,33 0,49 0,48 -0,13 0,46 0,32 0,54 0,92 0,54 0,32 0,91 0,35 0,49 0,9 0,4 -0,94 0,94 0,73 -0,32 0,92 0,99 0,73 1<br />
Sm -0,97 0,97 0,66 0,53 0,89 0,98 0,31 0,46 0,46 -0,11 0,44 0,3 0,52 0,91 0,52 0,3 0,9 0,33 0,47 0,89 0,38 -0,93 0,93 0,75 -0,3 0,93 0,99 0,71<br />
Ce -0,87 0,54 1 -0,21 0,32 0,83 0,89 0,95 0,95 -0,77 0,94 0,88 0,97 0,94 0,97 0,88 0,95 0,9 0,95 0,95 0,92 -0,93 0,92 0,07 -0,88 0,4 0,81<br />
La -0,99 0,93 0,76 0,4 0,82 1 0,45 0,59 0,59 -0,26 0,57 0,43 0,64 0,96 0,64 0,43 0,95 0,47 0,6 0,95 0,51 -0,97 0,98 0,64 -0,43 0,86<br />
Au -0,8 0,99 0,33 0,81 1 0,84 -0,07 0,1 0,09 0,27 0,07 -0,08 0,16 0,68 0,16 -0,08 0,67 -0,05 0,11 0,66 0,01 -0,72 0,73 0,94 0,08<br />
As 0,53 -0,08 -0,92 0,65 0,17 -0,47 -1 -0,98 -0,98 0,98 -0,99 -1 -0,97 -0,67 -0,97 -1 -0,68 -1 -0,98 -0,7 -1 0,63 -0,62 0,41<br />
Zn -0,55 0,88 -0,01 0,96 0,97 0,61 -0,4 -0,24 -0,24 0,57 -0,26 -0,41 -0,18 0,4 -0,18 -0,41 0,39 -0,38 -0,23 0,37 -0,33 -0,45 0,46<br />
Pb -0,99 0,83 0,88 0,2 0,67 0,98 0,63 0,75 0,75 -0,46 0,73 0,62 0,79 1 0,79 0,62 1 0,64 0,76 0,99 0,68 -1<br />
Mo 0,99 -0,82 -0,89 -0,17 -0,66 -0,98 -0,65 -0,76 -0,76 0,48 -0,75 -0,63 -0,8 -1 -0,8 -0,63 -1 -0,66 -0,77 -1 -0,7<br />
Cu -0,61 0,16 0,95 -0,58 -0,08 0,54 1 1 1 -0,96 1 1 0,99 0,74 0,99 1 0,74 1 0,99 0,76<br />
V -0,98 0,77 0,93 0,09 0,59 0,96 0,71 0,81 0,81 -0,55 0,8 0,7 0,85 1 0,85 0,7 1 0,72 0,82<br />
U -0,68 0,26 0,98 -0,5 0,02 0,63 0,98 1 1 -0,93 1 0,98 1 0,8 1 0,98 0,81 0,99<br />
Th -0,56 0,11 0,93 -0,62 -0,13 0,5 1 0,99 0,99 -0,97 0,99 1 0,98 0,7 0,98 1 0,71<br />
Sr -0,98 0,78 0,92 0,11 0,61 0,97 0,69 0,8 0,8 -0,53 0,79 0,68 0,84 1 0,84 0,68<br />
Sn -0,53 0,08 0,92 -0,65 -0,17 0,47 1 0,98 0,98 -0,98 0,99 1 0,97 0,67 0,97<br />
Co -0,72 0,31 0,99 -0,45 0,07 0,67 0,97 1 1 -0,91 1 0,97 1 0,83<br />
Ba -0,98 0,79 0,91 0,12 0,62 0,97 0,68 0,8 0,79 -0,52 0,78 0,67 0,83<br />
Sc -0,72 0,31 0,99 -0,45 0,07 0,67 0,97 1 1 -0,91 1 0,97<br />
Ni -0,53 0,08 0,92 -0,65 -0,17 0,47 1 0,98 0,98 -0,98 0,99<br />
Cr2O3 -0,66 0,23 0,97 -0,52 -0,01 0,6 0,99 1 1 -0,94<br />
P2O5 0,36 0,11 -0,82 0,78 0,35 -0,29 -0,98 -0,93 -0,93<br />
TiO2 -0,67 0,25 0,97 -0,51 0,01 0,62 0,99 1<br />
K2O -0,68 0,25 0,97 -0,5 0,01 0,62 0,99<br />
Na2O -0,55 0,09 0,92 -0,64 -0,15 0,48<br />
CaO -1 0,92 0,78 0,37 0,79<br />
MgO -0,74 0,97 0,24 0,86<br />
Fe2O3 -0,3 0,71 -0,29<br />
Al2O3 -0,83 0,47<br />
SiO2 -0,88<br />
157<br />
Nd Gd<br />
1<br />
0,96<br />
0,97
SrO (% ağ.) SiO2 (% ağ.)<br />
TOTS<br />
SiO2<br />
SiO2<br />
(%<br />
(%<br />
ağ.)<br />
ağ.)<br />
SiO2<br />
Na2O (% ağ.)<br />
TOTS<br />
30<br />
20<br />
10<br />
30 40 50 60<br />
0,8<br />
0,7<br />
0,6<br />
0,5<br />
0,4<br />
0,3<br />
0,2<br />
0,1<br />
MnO<br />
MnO (% ağ.)<br />
0,0<br />
30 40 50 60<br />
0,8<br />
0,7<br />
0,6<br />
0,5<br />
0,4<br />
0,3<br />
0,2<br />
0,1<br />
MnO (% MnO ağ.)<br />
0,0<br />
0,00 0,01 0,02 0,03 0,04<br />
Total<br />
BaO (% ağ.)<br />
r = 0.68<br />
r = - 0.88<br />
r = - 0.98<br />
158<br />
BaO (% Total ağ.)<br />
K2O<br />
K2O (% ağ.)<br />
Na2O<br />
SrO (% ağ.)<br />
0,04<br />
0,03<br />
0,02<br />
0,01<br />
0,00<br />
30 40 50 60<br />
1,0<br />
0,9<br />
0,8<br />
0,7<br />
0,6<br />
0,5<br />
0,4<br />
0,3<br />
0,2<br />
0,1<br />
MnO MnO (% ağ.)<br />
0,0<br />
30 40 50 60<br />
2<br />
1<br />
MnO<br />
MnO (% ağ.)<br />
0<br />
0,00 0,01 0,02 0,03 0,04<br />
Şekil 4.94. Ulukent manganez yatağının kimyasal bileşiminde yer alan elementler<br />
arası ilişkiler.<br />
Total<br />
BaO (% ağ.)<br />
r = - 0.98<br />
r = - 0.68<br />
r = 1
4.3.5.2. İz Elementler<br />
Doğal oluşuklar içerisindeki bolluk derecesi % 0,1’den az olan elementler iz (eser)<br />
element olarak adlandırılır. Bu tür elementler madenlerin yapısında bulunurlar ve<br />
dolayısıyla büyük maddi değer oluşturabilirler (Akçay, 2002).<br />
İnceleme alanındaki manganez ve demir-manganez zuhurlarından alınan örneklerden<br />
yapılan iz element sonuçları Çizelge 4.14-4.17’de verilmiştir. Buna göre;<br />
Isparta bölgesindeki manganez zuhurlarında;<br />
Bağıllı manganez zuhurunda; Ba oranı 58-1002 ppm arasında ve ortalama 339<br />
ppm’dir. As değeri 1,0-14,7 ppm arasında ve ortalama olarak 7,72 ppm; Sr 34,9-<br />
237,0 ppm arasında ve ortalama 96,4 ppm; Zn 10-30 ppm arasında ve ortalama 22,4<br />
ppm; Pb 0,7-5,0 ppm arasında ve ortalama 2,3 ppm; Ni 27-73 ppm arasında ve<br />
ortalama 48,2 ppm; Co 59,6-223,4 ppm arasında ve ortalama 143,32 ppm ve Sb ise<br />
en düşük 0,2 ppm, en yüksek 2,1 ppm olup ortalama 0,6 ppm değer göstermektedir.<br />
Au ise en düşük
düşük 0,6 ppm, en yüksek 0,8 ppm olup ortalama 0,7 ppm değer göstermektedir. Au<br />
ise en düşük
ortalama 15,1 ppm ve Sb ise en düşük 0,4 ppm, en yüksek 1.174 ppm olup ortalama<br />
392,7 ppm değer göstermektedir. Au ise en düşük 1,1 ppb ve en yüksek 39,8 ppb’dır.<br />
İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunda; Ba oranı 224-50.000 ppm<br />
arasında ve ortalama 18.715,36 ppm’dir. As değeri
Ulukent manganez yatağında;<br />
Ba oranı 13-366 ppm arasında ve ortalama 222 ppm’dir. As değeri 2,7-9,4 ppm<br />
arasında ve ortalama olarak 7,17 ppm; Sr 38,1-648,8 ppm arasında ve ortalama 397,4<br />
ppm; Zn 17-26 ppm arasında ve ortalama 20,33 ppm; Pb 1,8-7,7 ppm arasında ve<br />
ortalama 5,4 ppm; Ni
oranındaki ani değişmeler, depolanma esnasındaki jeolojik koşulların değişiminin<br />
indikatörüdürler (Dirik, 2006).<br />
İncirdere Soğanlıdere demir-manganez cevherleşmesi Ba-Sr-Pb-Zn-Cu elementleri<br />
bakımından zenginleşmektedir. Ancak, IS-4 nolu örnekte Zr yüksek; IS-12 nolu<br />
örnekte Cu, Zn, Pb ve As oldukça düşük; IS-14 nolu örnekte Pb yüksek ve IS-15<br />
nolu örnekte ise Pb ve W yüksek değerler sunmaktadır.<br />
Çebiş demir-manganez cevherleşmesi Ba-Sr-V-As-Mo-Cu-Zn elementleri<br />
bakımından zenginleşmektedir.<br />
Ambarcık manganez cevherleşmesi Ba-V-Sr-Co elementleri bakımından<br />
zenginleşmektedir. As değerleri Burdur bölgesinde bulunan diğer manganez ve<br />
demir-manganez cevherleşmelerine kıyasla oldukça düşük değerler sunmaktadır.<br />
Kestel manganez cevherleşmesi ise Sr-Ba-Co-Zr-Y-Mo elementleri bakımından<br />
yüksek değerler sunmaktadır. Ancak As değerleri düşüktür.<br />
As değerlerinin yüksek olması cevherleşmenin hidrotermal kökenli olabileceğini<br />
göstermektedir. Turekian ve Wedepohl (1961) hidrotermal oluşumlardaki As<br />
içeriğinin şeyl ve derin deniz killerinkinden 10 kat daha fazla olduğunu<br />
açıklamışlardır. Ayrıca, bu yüksek As değerlerinin ekshalatif yataklar için de tipik<br />
olduğu bildirilmiştir (Bostrom ve Valdes, 1969, Cronan, 1972).<br />
Pb İncirdere Üçgözler demir- manganez zuhurunda ve İncirdere-Soğanlıdere demirmanganez<br />
zuhurunda yüksek değerler sunmaktadır. Hollandit, manganit,<br />
minerallerinin kimyasında kurşunun bulunduğu rapor edilmiştir (Handbook of<br />
Mineralogy). Bu nedenle kurşunun bu minerallerden geldiği düşünülmektedir.<br />
163
4.3.5.2.1. Farklı kökenli manganez yataklarında majör oksit ve iz element<br />
değerlerinin karşılaştırılması<br />
Çizelge 4.30’da bazı önemli manganez cevherleşmeleri ile Isparta ve Burdur bölgesi<br />
manganez ve demir-manganez cevherleşmelerinin ortalama kimyasal bileşimleri<br />
karşılaştırılmıştır. Buna göre;<br />
K2O içeriği bakımından en yüksek değer İncirdere Üçgözler demir-manganez<br />
cevherleşmesinde gözlenmektedir.<br />
Ba içeriğine bakıldığında Kestel, İncirdere Üçgözler ve İncirdere Soğanlıdere demirmanganez<br />
cevherleşmeleri oldukça yüksek değerler sunmakta olup Tokoro<br />
hidrotermal manganez yatağına benzerlik göstermektedir.<br />
As içeriğine bakıldığında ise, Kestel ve İncirdere Üçgözler demir-manganez<br />
cevherleşmeleri diğer cevherleşmelere göre oldukça yüksek değerler sunmaktadır.<br />
Isparta bölgesi manganez cevherleşmeleri ile Burdur bölgesinde yer alan Kestel ve<br />
Ambarcık manganez cevherleşmeleri yüksek Co içerikleri ile Tokoro (Koryu)<br />
hidrotermal manganez yatağı ve Tokoro hidrojenetik manganez yatağı ile uyum<br />
göstermektedir.<br />
164
Çizelge 4.30. Bazı önemli manganez yatakları ile Isparta ve Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının ortalama kimyasal<br />
bileşimleri ile karşılaştırılmaları<br />
Örnek No 1 (14) 2 (3) 3 (3) 4 (13) 5 6 7 (13) 8 (8) 9 (7) 10 11 (9) 12(5) 13 (7) 14 (2) 15 (10) 16 (9) 17 (11) 18 19 (7) 20 (4)<br />
Major Oksitler (%)<br />
MnO 32,65 42,06 67,21 51,44 40,82 67,57 33,39 65,53 51,52 30,89 23,60 5,32 42,08 13,17 28,76 5,97 14,19 32,85 22,63 41,82<br />
Fe2O3 0,92 0,55 0,59 1,19 22,57 2,00 2,46 1,36 2,90 0,64 30,51 5,55 0,91 2,48 35,52 36,48 16,03 12,42 30,88 1,07<br />
SiO2 58,16 40,56 12,62 12,92 19,85 7,08 10,65 10,30 8,69 19,68 10,07 85,68 47,93 78,29 15,83 18,51 26,31 27,14 1,35 47,60<br />
TiO2 0,04 0,05 0,04 0,15 - 0,23 0,02 0,03 0,61 - 0,02 0,04 0,04 0,03 0,01 0,18 0,18 0,21 0,01 0,02<br />
Al2O3 0,55 0,63 1,27 1,85 2,79 6,43 2,85 - 3,33 7,96 0,48 0,92 1,00 0,47 1,42 5,08 6,38 3,87 0,44 0,35<br />
MgO 0,19 0,02 0,08 0,48 2,24 0,68 1,27 - 1,04 0,30 0,45 0,18 0,14 0,11 0,20 0,59 1,40 1,40 0,28 0,04<br />
CaO 4,15 1,65 1,67 1,03 5,04 0,10 18,96 5,28 15,98 0,90 11,52 0,17 0,18 0,45 3,22 7,07 13,08 3,14 20,81 0,13<br />
Na2O 0,04 0,11 0,07 0,10 - 0,16 0,39 - 0,39 - 0,17 0,02 0,05 0,06 0,04 0,05 0,06 0,22 0,04 0,02<br />
K2O 0,10 0,27 0,46 5,24 - 0,55 0,56 - 0,30 - 0,19 0,15 0,33 0,10 0,06 2,50 0,87 0,48 0,03 0,05<br />
P2O5 0,10 0,02 0,12 - 0,09 0,11 0,31 0,21 0,91 - 0,11 0,04 0,08 0,06 0,24 0,20 0,07 0,69 0,24 0,01<br />
İz Elementler (ppm)<br />
Ba 13786 22126 8065 84 - 568 6892 2329 2708 1400 49355 339 3228 132,5 16326 20726 18715 448 5027,1 2316<br />
V 258,00 211,00 468,00 238,00 - 331,00 106,00 - 30,00 - 310,00 38,40 169,00 83,00 528,00 479,00 267,00 29,00 924,00 430,00<br />
Cr 10,00 7,00 16,00 - - 15,00 26,00 - 16,00 - - - - - - - - - - -<br />
Co 2,00 118,00 222,00 - - 77,00 59,00 19,00 110,00 30,00 3,00 143,32 221,46 91,70 12,60 15,10 25,20 99,10 23,70 172,30<br />
Ni 28,00 352,00 341,00 77,00 - 342,00 167,00 23,00 318,00 195,00 96,00 48,20 73,14 51,50 156,40 40,67 40,82
4.3.5.3. Nadir Toprak Elementler<br />
Atom numarası 57 olan Lantan ile atom numarası 71 olan Lutesyum arasında yer<br />
alan ve 15 elementten oluşan Lantanitler Nadir Toprak elementler (NTE) olarak<br />
adlandırılırlar. Atom numarası 39 olan Yitriyum (Y) ile atom numarası 21 olan<br />
Skandiyum (Sc) elementleri de NTE’den sayılmaktadırlar. Nadir Toprak Elementler;<br />
Hafif Nadir Toprak Elementleri veya Seryum grubu (La-lantan, Cr-seryum, Prpraseodinyum,<br />
Nd-neodinyum, Pm-prometyum, Sm-samaryum, Eu-europyum) ve<br />
Ağır Nadir Toprak Elementleri veya Yitriyum grubu (Gd-gadolinyum, Tb-terbiyum,<br />
Dy-disprosyum, Ho-holmiyum, Er-erbiyum, Tm-thulyum, Yb-yitterbiyum, Lulutesyum,<br />
Y-yitriyum, Sc-skandiyum) olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır.<br />
İnceleme alanındaki manganez ve demir-manganez zuhurlarından alınan örneklerin<br />
nadir toprak element analiz sonuçları Çizelge 4.14-4.17’de verilmiştir. Buna göre;<br />
Isparta bölgesindeki manganez zuhurlarında;<br />
Bağıllı manganez zuhurunda; La 4,36 ppm, Ce 6,44 ppm, Nd 4,78 ppm ve Eu 0,22<br />
ppm arasında değişmektedir.<br />
Havutlu manganez zuhurunda; La 7,7 ppm, Ce 9,3 ppm, Nd 7,64 ppm ve Eu 0,32<br />
ppm arasında değişmektedir.<br />
İmrezi manganez zuhurunda; La 2,0 ppm, Ce 6,2 ppm, Nd 1,7 ppm ve Eu 0,12 ppm<br />
arasında değişmektedir.<br />
Burdur bölgesindeki manganez ve demir-manganez zuhurlarında;<br />
Kestel demir-manganez zuhurunda; La 33,6 ppm, Ce 45,4 ppm, Nd 21,75 ppm ve Eu<br />
3,84 ppm arasında değişmektedir. Kestel manganez zuhurunda; La 66,6 ppm, Ce<br />
373,2 ppm, Nd 81,1 ppm ve Eu 3,20 ppm arasında değişmektedir.<br />
166
İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhurunda; La 13,8 ppm, Ce 25,1 ppm, Nd 11,4<br />
ppm ve Eu 2,32 ppm arasında değişmektedir.<br />
İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunda; La 10,1 ppm, Ce 15,8 ppm, Nd<br />
7,8 ppm ve Eu 1,38 ppm arasında değişmektedir.<br />
Çebiş demir-manganez zuhurunda; La 8,13 ppm, Ce 5,31 ppm, Nd 3,9 ppm ve Eu<br />
0,20 ppm arasında değişmektedir.<br />
Ambarcık manganez zuhurunda; La 5,53 ppm, Ce 4,93 ppm, Nd 4,1 ppm ve Eu 0,15<br />
ppm arasında değişmektedir.<br />
Binkılıç manganez yatağında;<br />
La 13,03 ppm, Ce 18,1 ppm, Nd 11,97 ppm ve Eu 0,58 ppm arasında değişmektedir.<br />
Ulukent manganez yatağında;<br />
La 44,73 ppm, Ce 330,57 ppm, Nd 56,3 ppm ve Eu 2,51 ppm arasında<br />
değişmektedir.<br />
Bağıllı manganez zuhurunda toplam NTE içeriği 9,10-37,13; Havutlu manganez<br />
zuhurunda toplam NTE içeriği 16,11-59,15; İmrezi manganez zuhurunda toplam<br />
NTE içeriği 14,28-16,54; Kestel demir-manganez zuhurundan alınan örneklerde<br />
toplam NTE içeriği genelde 10,05-57,72 arasında değerler göstermekte olup yalnızca<br />
K21 nolu örnekte 933,37 ‘dir. Kestel manganez zuhurunda toplam NTE içeriği<br />
598,85; İncirdere-Üçgözler demir-manganez zuhurunda toplam NTE içeriği 2,66-<br />
183,36; İncirdere-Soğanlıdere demir-manganez zuhurunda toplam NTE içeriği 3,23-<br />
143,24; Çebiş manganez zuhurunda toplam NTE içeriği 7,45-30,83; Ambarcık<br />
manganez zuhurunda ise toplam NTE içeriği 5,90-40,13’dır.<br />
167
Hidrojenetik Mn-Fe kabuklarında toplam NTE içeriği 1400 ppm aşmaktadır<br />
(Hein vd., 1997). Diğer yandan, düşük NTE içeriği (yaklaşık 100 ppm) hidrotermal<br />
Mn yataklarının karakteristik bir özelliğidir (Usui vd., 1997). Benzer NTE içerikleri<br />
çalışılan bu zuhurların hidrotermal ve hidrojenetik prosesler ile oluşmuş olabileceğini<br />
işaret etmektedir. Ağır NTE ile ilişkili hafif NTE zenginleşmesi, hidrotermal köken<br />
için bir belirteç olabilir (Mills ve Eldefield, 1995).<br />
Şekil 4.95’de Isparta bölgesi manganez zuhurlarının NTE karşılaştırılması<br />
yapılmıştır. Buna göre; Bağıllı manganez zuhurunda ve Havutlu manganez<br />
zuhurunda Ce ve Eu negatif anomali verirken, İmrezi manganez zuhurunda Ce<br />
pozitif, Eu negatif anomali vermiştir.<br />
Şekil 4.96’da Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının NTE<br />
karşılaştırılması yapılmıştır. Buna göre; Kestel demir manganez zuhurunda, İncirdere<br />
Üçgözler demir-manganez zuhurunda ve İncirdere Soğanlıdere demir-manganez<br />
zuhurunda Ce negatif, Eu pozitif anomali vermiştir. Kestel manganez zuhurunda Ce<br />
pozitif anomali verirken, Eu negatif anomali vermiştir. Çebiş demir-manganez<br />
zuhurunda ve Ambarcık manganez zuhurunda ise Ce ve Eu negatif anomali<br />
vermiştir.<br />
Şekil 4.97’de Binkılıç manganez yatağının NTE karşılaştırılması yapılmıştır. Buna<br />
göre; Ce ve Eu negatif anomali vermiştir.<br />
Şekil 4.98’de ise Ulukent manganez yatağının NTE karşılaştırılması yapılmış ve<br />
buna göre Ce pozitif anomali verirken, Eu negatif anomali vermiştir.<br />
Denizaltı volkanizmasıyla ilişkili hidrotermal yataklarda tanımsal nitelikli en önemli<br />
verilerden biri Ce’un davranışında yatmaktadır. Denizaltı hidrotermal yatakları<br />
kuvvetli bir şekilde negatif Ce anomalisi gösterirken hidrojenetik demirli manganez<br />
nodülleri pozitif Ce anomalisi ile karakteristiktirler (Choi ve Hariya, 1992). Çalışma<br />
kapsamındaki manganez ve demir-manganez zuhurlarından; Bağıllı manganez<br />
zuhuru, Havutlu manganez zuhuru, Kestel demir-manganez zuhuru, İncirdere<br />
168
Üçgözler demir-manganez zuhuru, İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhuru,<br />
Çebiş demir-manganez zuhuru, Ambarcık manganez zuhuru ve Binkılıç manganez<br />
yatağı gösterdiği kuvvetli negatif Ce anomalisi ile denizaltı hidrotermal yataklara<br />
benzerlik göstermektedir. İmrezi manganez zuhuru, Kestel manganez zuhuru ve<br />
Ulukent manganez yatağı ise gösterdiği kuvvetli pozitif Ce anomalisi ile hidrojenetik<br />
demirli manganez nodüllerine benzerlik göstermektedir. Yüksek pozitif Ce anomalisi<br />
nispeten düşük dereceli bir çökelmeden veya bu cevherleşmenin oluşumu sırasındaki<br />
oksijen koşullarından kaynaklanabilir (Hein vd., 1997).<br />
Pozitif Eu anomalisi kuvvetli indirgen koşulları yansıtan bir belirti olarak kabul<br />
edilmektedir (Graff, 1978) ve yüksek sıcaklık hidrotermal sıvılarının pozitif Eu<br />
anomalisi ile karakterize edildiği belirtilmektedir (Michard, 1989). Negatif Eu<br />
anomalisi çalışılan kayaçların oluşumunda deniz suyunun etkisi olduğunu<br />
yansıtabilir (Hein vd., 2000). Ancak Eu anomalisinin varlığı, hidrotermal sıvılardan<br />
süzülen kayaçların bileşimine de bağlı olabilir (Michard ve Albarede, 1986;<br />
Klinkhammer vd., 1994; Hein vd., 1997; Glasby vd., 1997). Bu nedenle, Eu<br />
anomalisi yatakların kökenini belirlemede bir belirteç olarak kullanılmaz<br />
(Jach ve Dudek, 2005).<br />
Sample/Chondrite<br />
30<br />
10<br />
1<br />
La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Dy Er Yb Lu<br />
Sample/Chondrite<br />
8<br />
1<br />
169<br />
Sample/Chondrite<br />
40<br />
a b<br />
La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Dy Er Yb Lu<br />
10<br />
1<br />
La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Dy Er Yb Lu<br />
Şekil 4.95. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının nadir toprak elementlerinin<br />
karşılaştırılması. a) Bağıllı manganez zuhuru b) Havutlu manganez zuhuru c) İmrezi<br />
manganez zuhuru<br />
c
Sample/Chondrite<br />
Sample/Chondrite<br />
Sample/Chondrite<br />
800<br />
100<br />
10<br />
1<br />
90<br />
10<br />
1<br />
0.4<br />
40<br />
10<br />
0.8 1<br />
La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Dy Er Yb Lu<br />
La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Dy Er Yb Lu<br />
La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Dy Er Yb Lu<br />
a 200<br />
b<br />
100<br />
170<br />
Sample/Chondrite<br />
10<br />
1<br />
0.2<br />
100<br />
10<br />
La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Dy Er Yb Lu<br />
400 c d<br />
Sample/Chondrite<br />
10<br />
1<br />
0.4<br />
La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Dy Er Yb Lu<br />
30 e f<br />
Sample/Chondrite<br />
La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Dy Er Yb Lu<br />
Şekil 4.96. Burdur bölgesi manganez zuhurlarının nadir toprak elementlerinin<br />
karşılaştırılması. a) Kestel demir-manganez zuhuru b) İncirdere Üçgözler demirmanganez<br />
zuhuru c) İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhuru d) Kestel<br />
manganez zuhuru e) Çebiş demir-manganez zuhuru f) Ambarcık manganez zuhuru
Sample/Chondrite<br />
80<br />
10<br />
2<br />
La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Dy Er Yb Lu<br />
Şekil 4.97. Binkılıç manganez yatağının nadir toprak elementlerinin karşılaştırılması<br />
Sample/Chondrite<br />
500<br />
100<br />
10<br />
8<br />
La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Dy Er Yb Lu<br />
Şekil 4.98. Ulukent manganez yatağının nadir toprak elementlerinin karşılaştırılması<br />
4.3.5.4. İzotop jeokimyası<br />
4.3.5.4.1. δ 18 O ve δ 13 C izotop incelemeleri<br />
Bu çalışma kapsamında incelenen İmrezi manganez zuhuru, Ulukent manganez<br />
yatağı ve Binkılıç manganez yatağından derlenen 6 adet karbonat cevher örneğinden<br />
karbon izotop analizi yapılmıştır. Bu değerler SMOW’a göre olup aşağıdaki denklem<br />
kullanılarak PDB değerlerine dönüştürülmüştür:<br />
18 OSMOW = 1.03086 x 18 OPDB + 30.86<br />
171
SMOW ve PDB değerleri Çizelge 4.31’de görülmektedir. İmrezi manganez<br />
zuhurunda δ 13 CPDB değeri o /oo -21.1, δ 18 OPDB değeri o /oo -3.5; Ulukent manganez<br />
yatağında δ 13 CPDB değerleri o /oo -6.5 ile o /oo -12.9 arasında değişmekte olup ortalama<br />
o /oo -10.2; δ 18 OPDB değerleri o /oo -4.3 ile o /oo -6.6 arasında değişmekte olup ortalama<br />
o /oo -5.2; Binkılıç manganez yatağında ise δ 13 CPDB değerleri o /oo -12.3 ile o /oo -12.9<br />
arasında değişmekte olup ortalama o /oo -12.6, δ 18 OPDB değerleri ise o /oo -6.7 ile<br />
o /oo -6.8 arasında değişmekte olup ortalama o /oo -6.8’ dır.<br />
Hidrotermal maden yataklarının karbon içeriği önemli derecede kalsiyum,<br />
magnezyum, demir ve manganez karbonatlar ile cevher ve gang minerallerinin sıvı<br />
ve gaz kapanımlarında CO2 ve CH4 gazı tarafından temsil edilmektedir. Hidrotermal<br />
sıvılardaki karbonun başlıca kaynağı denizel kireçtaşları (δ 13 C = o /oo 0); derin<br />
yerleşim veya kabuk (δ 13 C= o /oo -7); ve biyojenik kökenli organik bileşim<br />
(δ 13 C= o /oo -25)’dir. Sıvı kapanımlardaki CO2’nin δ 13 C değerleri PDB’ye göre<br />
o /oo -4 ile o /oo -12 arasında değişir. Hidrotermal damarlarda en erken oluşan manganez<br />
karbonatlar o /oo -6 ile o /oo -9 arasında değişen δ 13 C değerine sahiptir. Ancak,<br />
parajenetik dizide geç yataklanan karbonatlar erken yataklanan karbonatlara kıyasla<br />
13 C bakımından zenginleşirler ve pozitif δ 13 C değeri sunarlar. Hidrotermal maden<br />
yataklarındaki CO2 gaz ve karbonat minerallerinin düşük δ 13 C değerleri genelde<br />
karbonun derin yerleşim kaynaklı olduğunu göstermektedir (Faure, 1986).<br />
Denizel karbonatlar SMOW’a göre o /oo +20 ile o /oo +30 arasında değişen δ 18 O<br />
değerleri sunarlar (Faure, 1986). Oksijen izotoplarından mineral oluşturucu<br />
çözeltilerdeki suyun kökeninin araştırılmasında yararlanılmaktadır. Analiz sonuçları<br />
denizel (δ 18 O = o /oo 0), meteorik (δ 18 O < o /oo 0), magmatik (δ 18 O = o /oo + 5.5 - +10.1),<br />
metamorfik (δ 18 O = o /oo +5 - +25) , sedimanter (δ 18 O = > o /oo +25) kökenli sularla<br />
karşılaştırılarak değerlendirilmelidir. Ancak kökeni ne olursa olsun tüm hidrotermal<br />
sular içinden geçtikleri kayaçlarla su/kayaç oranına bağlı olarak etkileşmekte ve<br />
özellikle oksijen izotopları bakımından değişimler gelişmektedir.<br />
172
İnceleme alanındaki manganez cevherleşmelerinin δ 13 C değerleri irdelendiğinde;<br />
manganez karbonatları oluşturan karbonatların önemli ölçüde organik madde<br />
oksidasyonuyla gelişen karbondioksitlerle veya bikarbonatlarla ilişkili olduğu<br />
görülmektedir. Organik maddeler bünyelerinde karbonun duraylı izotoplarından 12 C<br />
izotopunu biriktirmektedir. Fitoplankton veya diğer organik maddelerin<br />
parçalanmasıyla 12 C izotopunca zengin karbondioksit oluşmakta ve ortamdaki Mn +2<br />
iyonlarıyla birleşerek Mn karbonatları oluşturmaktadır. Bu nedenle pek çok yatağın<br />
Mn karbonatlarında 12 C değeri yüksek değerler sunmakta ve cevherdeki tenör<br />
artışına bağlı olarak artmaktadır. Bu artış, doğal olarak δ 13 C değerinde azalmaya,<br />
negatif değerlerin çıkmasına neden olacaktır (Öztürk ve Hein, 2000).<br />
Manganez karbonatlarda oksijenin hafif izotopları PDB standartına göre az bir artış<br />
göstermekte, δ 18 OPDB değeri zayıfca negatif değerler almaktadır. Oksijen izotop<br />
değerleri ne soğuk, ne de sıcak bir ortamı karakterize etmekte, ortamın normal<br />
sıcaklıkta olduğunu işaret etmektedir.<br />
Çizelge 4.31. İnceleme alanından derlenen manganez cevherlerinin karbon ve oksijen<br />
izotop bileşimleri (binde olarak)<br />
Örnek No Esas Mineral Diğer mineraller δ 13 CPDB δ 18 OSMOW δ 18 OPDB IK-1 rodokrozit kuvars, kaolinit-montmorillonit -21.1 27.3 -3.5<br />
U-1 rodokrozit pirolusit, romaneşit, hematit,<br />
manganit,<br />
hollandit<br />
-6.5 26.4 -4.3<br />
U-2 rodokrozit kalsit, montmorillonit 15A-21A,<br />
kaolinit 1A<br />
-11.2 26.1 -4.6<br />
U-3 rodokrozit kaolinit 1A, kuvars,<br />
montmorillonit 15A-21A, sepiyolit<br />
-12.9 24.1 -6.6<br />
BK-1 rodokrozit romaneşit, kalsit, montmorillonit<br />
15A-21A<br />
-12.9 23.9 -6.8<br />
BK-1 rodokrozit romaneşit, kalsit, montmorillonit -12.7 24.1 -6.6<br />
(tekrar)<br />
15A-21A<br />
BK-2 rodokrozit pirolusit, manganit, romaneşit,<br />
kalsit, dolomit<br />
-12.3 23.8 -6.8<br />
IK:İmrezi manganez zuhuru U : Ulukent manganez yatağı BK: Binkılıç manganez yatağı<br />
173
4.3.5.4.2. Pb izotop incelemeleri<br />
İnceleme alanından derlenen toplam 22 adet örneğin Geochron laboratuarında Pb<br />
( 204 Pb, 206 Pb ve 208 Pb) izotop analizleri yapılmıştır.<br />
Isparta bölgesi manganez zuhurlarına bakıldığında Bağıllı manganez<br />
cevherleşmesinin 206 Pb/ 204 Pb, 207 Pb/ 204 Pb ve 208 Pb/ 204 Pb izotop oranları sırasıyla<br />
18.921-19.021, 15.657-15.658, 38.553-38.603 arasında; Havutlu manganez<br />
cevherleşmesinin 206 Pb/ 204 Pb, 207 Pb/ 204 Pb ve 208 Pb/ 204 Pb izotop oranları sırasıyla<br />
19.108-19.355, 15.662-15.678, 38.702-38.704 arasında; İmrezi manganez<br />
cevherleşmesinin 206 Pb/ 204 Pb, 207 Pb/ 204 Pb ve 208 Pb/ 204 Pb izotop oranları sırasıyla<br />
18.689-18.703, 15.640-15.678, 38.605-38.742 arasında değişmektedir (Çizelge 4.32).<br />
Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarına bakıldığında Kestel demirmanganez<br />
cevherleşmesinde 206 Pb/ 204 Pb, 207 Pb/ 204 Pb ve 208 Pb/ 204 Pb izotop oranları<br />
sırasıyla 18.746-18.894, 15.658-15.664, 38.578-38.581 arasında; İncirdere Üçgözler<br />
demir manganez cevherleşmesinde 206 Pb/ 204 Pb, 207 Pb/ 204 Pb ve 208 Pb/ 204 Pb izotop<br />
oranları sırasıyla 18.652-18.670, 15.710-15.743, 38.765-38.864 arasında; İncirdere<br />
206 204 207 204<br />
Soğanlıdere demir-manganez cevherleşmesinde Pb/ Pb, Pb/ Pb ve<br />
208 204<br />
Pb/ Pb izotop oranları sırasıyla 18.608-18.627, 15.649-15.664, 38.559-38.615<br />
arasında; Çebiş demir-manganez cevherleşmesinde 206 Pb/ 204 Pb, 207 Pb/ 204 Pb ve<br />
208 204<br />
Pb/ Pb izotop oranları sırasıyla 18.699-18.720, 15.630-15.629, 38.471-38.480<br />
arasında; Kestel manganez cevherleşmesinde 206 Pb/ 204 Pb, 207 Pb/ 204 Pb ve 208 Pb/ 204 Pb<br />
izotop oranları sırasıyla 19.234, 15.640, 38.416; Ambarcık manganez<br />
cevherleşmesinde 206 Pb/ 204 Pb, 207 Pb/ 204 Pb ve 208 Pb/ 204 Pb izotop oranları sırasıyla<br />
18.610-19.064, 15.611-15.634, 38.420-38.438 arasında değişmektedir (Çizelge 4.32).<br />
Ulukent manganez cevherleşmesinde 206 Pb/ 204 Pb, 207 Pb/ 204 Pb ve 208 Pb/ 204 Pb izotop<br />
oranları sırasıyla 18.660-18.932, 15.660-15.681, 38.529-38.819 arasında<br />
değişmektedir (Çizelge 4.32).<br />
174
Binkılıç manganez cevherleşmesinde 206 Pb/ 204 Pb, 207 Pb/ 204 Pb ve 208 Pb/ 204 Pb izotop<br />
oranları sırasıyla 19.278-20.311, 15.679-15.710, 38.747-38.754 arasında<br />
değişmektedir (Çizelge 4.32).<br />
Okyanuslardaki Pb konsantrasyonu 0.1 μg/L’den (Deniz suyundaki iz metaller) daha<br />
azdır. Bu nedenle Mn nodüllerindeki yüksek Pb konsantrasyonu muhtemelen<br />
diyajenetik prosesler süresince kurşunca zengin Mn mineralinin (koronadit)<br />
oluşumuna bağlıdır. Günümüzde yapılan çalışmalar Pb izotop oranlarının kimyasal<br />
ayrışmanın derecesini tespit etmek için potansiyel uygulamalar olduğunu<br />
göstermiştir (Harlavan vd., 1998; Harlavan ve Erel, 2002). Ayrışmanın erken<br />
evrelerinde serbest bırakılan kurşunun izotopik bileşimi geç evrelere ve U ve Th’ca<br />
zengin yardımcı fazların (allanit, apatit, s<strong>fen</strong>) çözünmesinden dolayı tüm kayaç<br />
değerlerine göre daha radyojeniktir. Bu nedenle kaynakta bulunan ayrışma ürünleri<br />
belirgin ve radyojenik Pb izotopuna katılabilir ve sonuçta Mn nodüllerinin<br />
kaynağındaki kurşunun belirlenmesini sağlar (Abouchami ve Goldstein, 1995).<br />
Doe ve Zartman (1979), üst kabuk, alt kabuk ve üst manto (
manganez yatağının Üst kabukta (Şekil 4.101), Ulukent manganez yatağının ise<br />
orojenik kuşakta (Şekil 4.102) olduğu görülmektedir. Buna göre cevherleşmeyi<br />
oluşturan kurşunun üst kabuktan geldiği söylenebilir.<br />
Çizelge 4.32. İnceleme alanında bulunan manganez ve demir manganez zuhurlarının<br />
Pb izotop bileşimleri<br />
Örnek No Analiz metotu<br />
206 Pb/ 204 Pb<br />
176<br />
207 Pb/ 204 Pb<br />
208 Pb/ 204 Pb<br />
Isparta Bölgesi manganez zuhurları<br />
B-6 19.021 15.657 38.603<br />
B-9 18.921 15.658 38.558<br />
H-5 19.108 15.662 38.704<br />
H-9 19.355 15.678 38.702<br />
IK-1 kalıntı 18.689 15.678 38.742<br />
IK-2 18.703 15.640 38.605<br />
Burdur bölgesi demir-manganez zuhurları<br />
K-17 18.894 15.664 38.581<br />
K-23 18.746 15.658 38.578<br />
IU-3 18.652 15.710 38.765<br />
IU-8 18.670 15.743 38.864<br />
IS-11 18.627 15.664 38.615<br />
IS-14 karbonat 18.601 15.649 38.559<br />
IS-14 barit 18.611 15.658 38.589<br />
IS-14 kalıntı 18.608 15.656 38.583<br />
C-4 18.720 15.629 38.471<br />
C-8 18.699 15.630 38.480<br />
Burdur bölgesi manganez zuhurları<br />
KZ-1 19.234 15.640 38.416<br />
A-1 18.610 15.611 38.438<br />
A-6 19.064 15.634 38.420<br />
Ulukent manganez yatağı<br />
U-1 18.660 15.681 38.819<br />
U-2 karbonat 18.932 15.660 38.529<br />
U-2 kalıntı 18.734 15.676 38.739<br />
Binkılıç manganez yatağı<br />
BK-5 20.311 15.710 38.747<br />
BK-7 19.278 15.679 38.754<br />
B: Bağıllı manganez zuhuru H: Havutlu manganez zuhuru IK: İmrezi manganez zuhuru<br />
K: Kestel demir-manganez zuhuru İÜ: İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhuru<br />
İS: İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhuru Ç: Çebiş demir-manganez zuhuru<br />
A: Ambarcık manganez zuhuru KZ: Kestel manganez zuhuru
Şekil 4.99. Kurşun tektonik modeli ile hesaplanan dört havzanın izotopik gelişimini<br />
gösteren Pb-Pb izokron diyagramı (Doe ve Zartman, 1979) (Isparta bölgesi<br />
manganez zuhurları. a) Bağıllı manganez zuhuru, b) Havutlu manganez zuhuru,<br />
c) İmrezi manganez zuhuru)<br />
177<br />
a<br />
b<br />
c
Şekil 4.100. Kurşun tektonik modeli ile hesaplanan dört havzanın izotopik gelişimini<br />
gösteren Pb-Pb izokron diyagramı (Doe ve Zartman, 1979) (Burdur bölgesi<br />
manganez ve demir-manganez zuhurları. a) Kestel demir-manganez zuhuru,<br />
b) İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhuru, c) İncirdere Soğanlıdere demirmanganez<br />
zuhuru)<br />
178<br />
b<br />
c<br />
a
Şekil 4.100 (devam)<br />
d) Çebiş demir-manganez zuhuru, e) Kestel manganez zuhuru,<br />
f) Ambarcık manganez zuhuru)<br />
179<br />
e<br />
f
Şekil 4.101. Kurşun tektonik modeli ile hesaplanan dört havzanın izotopik gelişimini<br />
gösteren Pb-Pb izokron diyagramı (Doe ve Zartman, 1979)<br />
(Binkılıç manganez yatağı)<br />
Şekil 4.102. Kurşun tektonik modeli ile hesaplanan dört havzanın izotopik gelişimini<br />
gösteren Pb-Pb izokron diyagramı (Doe ve Zartman, 1979)<br />
(Ulukent manganez yatağı)<br />
180
4.4. Tartışma ve Köken<br />
Manganez yataklarının kökeninin saptanmasında cevherlerin oluştuğu ortam,<br />
stratigrafik konumu, mineralojik ve jeokimyasal özellikleri önemlidir. Aşağıda<br />
üzerinde inceleme yaptığımız Mn ve Fe-Mn cevherleşmelerinin bu özellikleri dikkate<br />
alınarak nasıl oluştukları yorumlanacaktır.<br />
4.4.1. Oluşum Ortamı<br />
Bonatti vd. (1972) günümüz okyanus havzasında oluşan ferromanganez ve manganez<br />
yataklarını kökensel açıdan; Hidrojenetik (deniz suyundan oksitlenme koşullarında<br />
yavaş çökelim (veya tutunma) ile oluşum), Hidrotermal (aktif volkanizma ve/veya<br />
aktif okyanus sırtları, riftler ve merkezi denizaltı volkanlar gibi yüksek ısılı<br />
akışkanların olduğu yerlerde hidrotermal eriyiklerden çökelim), Halmyrolytic<br />
(bazaltik kayaçların parçalanmasıyla denizaltı ayrışmasından kaynaklanan metal<br />
desteği ile çökelim) ve Diyajenetik (indirgen ve oksitleyici zonların ara yüzeylerinde<br />
difüzyon ve zenginleşme ile sedimanlarda özellikle manganez gibi metallerin<br />
diyajenetik remobilizasyonu ile çökelim) olmak üzere 4 farklı kökende<br />
sınıflandırmışlardır.<br />
Bu sınıflama genel olarak, günümüz denizel ve gölsel havzalarda oluşan Fe-Mn ve<br />
Mn nodülleriyle farklı proseslerini kapsamaktadır. Bununla birlikte, Finkelman<br />
(1970, 1972), Jedwab (1970, 1971) ve Nadiradze (1976) tüm dünyada bulunan<br />
günümüz havzalarındaki manganez yataklarının geniş ve yaygın birikiminden dolayı<br />
eksik görünen manganez nodülleri için kozmojenik bir kaynak olduğunu<br />
savunmaktadır. Bu kaynak tabanlı proseslerin her biri birçok parametreyi ve tek bir<br />
prosesde veya bir kaç prosesin birleştirilmesinde bu parametrelerin etkileşimi ile<br />
kontrol edilen yatakların esas oluşumunu kapsamaktadır.<br />
Hidrojenetik yataklanmaya neden olan havza suyu, aynı zamanda kıtasal akış ve<br />
denizaltı ayrışma yoluyla metaller ile beslenebilir, ancak yataklanma oldukça farklı<br />
derecelerde nonvolkanojenik sedimanter prosesler ile gerçekleşebilir. Hidrotermal<br />
181
akışkan doğrudan yataklanmaya veya deniz tabanı ağzında normal deniz suyu ile<br />
etkileşime maruz kalabilir ve esasında volkanik bir kaynaktan sedimanter yatakların<br />
oluşumunu sağlar (volkanojenik sedimanter yataklar).<br />
Hidrojenetik manganez yatakları, oksitlenmiş sedimanlara bağlı olarak, okyanusların<br />
pelajik bölgelerinde havza suyunda bulunan major (Mn, Fe) ve minör (Ni, Co, Cu,<br />
Pb, Mo, Ba vb.) metallerin yavaşca katılımıyla oluşur. Bu yataklar, detrital<br />
sedimantasyon derecesinin düşük olduğu yüksek redoks potansiyelinde ve havza<br />
suyundan yeterli metal desteği ile oluşur. Oksitlenmiş üst seviyelerdeki sedimanların<br />
kıta kenarından pelajik kısma doğru artmasıyla hidrojenetik katılım da artar. Bender<br />
(1971) manganezin derin deniz sedimanlarında çatlak suyu sirkülasyonundan daha<br />
hızlı bir derecede biriktiğini belirtmiştir.<br />
Özellikle hidrojenetik manganez yatakları (genellikle düşük Mn/Fe oranları, derin<br />
okyanus yataklarında minör metallerde mevcut bileşen) (a) Krauskopf (1957)<br />
tarafından önerilen Eh-pH kontrollü mekanizmayı takip eden inorganik bir çökelim<br />
veya farklı anyonların ve erimiş organik maddelerin varlığı ile Eh ve pH ile kontrollü<br />
çökelim, (b) Aktif yüzeylerde metallerin seçilen kimyasal tutunma ve otokataliz<br />
oksidasyon yoluyla havza suyundan inorganik çıkışı ve (c) Oksidasyonu ve havza<br />
suyundan gelen metallerle birlikte manganezin çökelimini kolaylaştıran<br />
mikroorganizmaların aktif katılımı ile oluşumu göstermektedir.<br />
Demir ve manganezde zenginleşen veya iki metalin parçalanmasında yüksek<br />
dereceyi gösteren hidrotermal eriyiğin aktif volkanik ve okyanus tabanı yayılma<br />
merkezlerinde oluştuğu ve özellikle bu kaynaklardan oluşan yataklar belirtilmiştir.<br />
Hidrotermal sıvılar; (a) Püskürük lavın modife olmuş denizlerde sığ derinlikte<br />
zenginleşmesi, (b) azalan deniz suyunun derin çatlaklar ile sirkülasyonu ve (c) aktif<br />
sırtlarda manto akışının olduğu alanlarda pürolitin ayrımlaşması süresince gazdan<br />
arıtma ile açığa çıkarılan metaller ile zenginleşirler. Bazı yataklar hidrotermal sıvıdan<br />
doğrudan ve anında çökelim ile oluşabilirler, bazıları da hidrojenetik bir rejimde<br />
normal deniz suyu ile karışımdan sonra çökelebilir (Volkanojenik-sedimanter<br />
yataklar).<br />
182
Manganez yataklarının tanımlanmasında oluşum ortam ve koşullarına bağlı<br />
mineralojik ve jeokimyasal verilerin saptanması etkili bir yöntemdir. Yöntemin esası,<br />
çökelme ortamı ile bazı Mn-oksid, karbonat veya silikat mineralleri arasındaki<br />
ilişkiye veya deniz suyundan doğrudan çökelmeye ya da gözenek suyu sediman<br />
içetkileşimince belirginleşen tanımsal nitelikli element zenginleşmesine dayanır.<br />
Özellikle güncel havzalardaki diyajenetik işlevlerin saptanmasıyla gözenek suyunun<br />
manganez oksid ve karbonatların kimyasal bileşimine olan etkisi daha iyi anlaşılmış,<br />
kökenleri birbirinden farklı yataklarda manganez-element ilişkisi daha kolay<br />
tanımlanmıştır. Bu nedenle manganez yataklarının oluşumunda en önemli faktörlerin<br />
ortamın pH ve Eh ile Fe/Mn oranının olduğu ve bunların köken tespitinde<br />
kullanılabileceği ileri sürülmüştür. Ancak en iyi sonuca ulaşmak için bu tür<br />
faktörlerle birlikte yataklanma koşulları ile yakından ilişkili mineral birliği ve<br />
jeokimyasal zenginleşmeler bir arada incelenmelidir (Gültekin, 1997).<br />
4.4.2. Fe/Mn Oranları<br />
Fe/Mn oranlarının geniş bir aralıkta değişiyor olması kuvvetli bir Fe, Mn<br />
fraksiyonalleşmesini göstermektedir. Geniş bir aralıktaki Fe/Mn oranı değişimi<br />
(0.1>Fe/Mn>10) ve bu oranların çok küçük ya da büyük değerler alması genel<br />
anlamda denizaltı hidrotermal yatakları ifade ederken, çok daha dar bir aralıkta<br />
değişim gösteren Fe/Mn oranları (yaklaşık 1.0) ise hidrojenetik yatakları işaret<br />
etmektedir (Nicholson, 1992).<br />
4.4.3. Mineralojik zenginleşme<br />
Oluşum ortam ve koşullarına bağlı manganez oksid zenginleşmeleri, ilksel<br />
özelliklerini yitirmedikleri sürece yatakların kökenini tespitte belirleyici rol oynarlar<br />
ve bir tanımsal veri olarak kullanılır. Mineralojik zenginleşme açısından biksibit,<br />
braunit, hausmanit, hübnerit, yakobsit ve pirokroit yalnızca hidrotermal yataklarda<br />
oluşur. Kalkofanit, koronadit, krednerit, δ-MnO2, lithioforit, manganit, nsutit,<br />
kuenselit, ramsdellit, romaneşit, todorokit, vodruffit ise genelde superjen orijinlidir.<br />
Romaneşit minerali açık bir şekilde superjen yataklarla ilişkilidir ve hidrotermal<br />
yataklarda nadiren gözlenir. Superjen ve hidrotermal yataklar yalnızca Mn-oksid<br />
183
minerallerine dayalı olarak karasal ve denizel gruplandırılamaz. Bununla birlikte<br />
kalkofanit, koronadit, hetaerolit ve diğer Zn-Pb-(Cu) içeren oksidler (krednerit ve<br />
vodruffit), mevcut bir sülfürlü cevherleşmenin oksidasyonu sonucu oluşmuş yataklar<br />
için karakteristiktirler ve % 1.0 den fazla Zn-Pb içerirler. Bu mineraller özellikle<br />
epitermal Au-Ag yataklarına yönelik aramalarda iyi birer kılavuzdurlar. Birnesit ve<br />
todorokit ekshalatif sedimanter yatakların bir belirteci olabilir (Nicholson, 1992).<br />
Derin deniz nodülleri mineralojik yönden büyük değişimler gösterebilir. Bu tür<br />
oluşumlarda tanımlanmış olan manganez mineralleri todorokit, buserit, birnessit ve<br />
vernadit olup bunlara çeşitli demir hidroksitler eşlik eder (Roy, 1992). Genel olarak<br />
deniz suyu ile dengede olan en kararlı mineraller Mn +2 ’nin oksidasyonu ile oluşan<br />
hausmanit ve γ-manganittir (Gültekin, 1997).<br />
Hipojen, sedimanter, metamorfizma geçirmiş ve süperjen yataklarda karakteristik<br />
olan ve en yaygın gözlenen mineralleri Çizelge 4.33’de görülmektedir.<br />
Çizelge 4.33. Farklı kökenli yataklarda önemli manganez minerallerinin dağılımı<br />
(Roy, 1981)<br />
Hipojen Yataklar Sedimanter Yataklar Metamorfizmaya Uğramış<br />
yataklar<br />
Süperjen yataklar<br />
Oksitler ve hidroksitler<br />
Pirolusit Üst zonlarda mevcut Çok yaygın - Çok yaygın<br />
Kriptomelan Üst zonlarda mevcut Çok yaygın - Çok yaygın<br />
Psilomelan Üst zonlarda yaygın Yaygın - Çok nadir<br />
Nsutit - Nadir - Karbonatlı kayaçlarda yaygın<br />
Birnesit Sıcak su kaynakları yakınında<br />
mevcut<br />
Mevcut - İkincil<br />
Todorokit Nadir Mevcut - Nadir<br />
Koronadit Nadir Mevcut - Nadir<br />
Pirokroit - - Nadir -<br />
Manganit Nadir Mevcut Mevcut Yaygın<br />
Biksibit Nadiren mevcut - Düşük ve yüksek sıcaklıklarda<br />
yaygın<br />
-<br />
Braunit Nadiren mevcut Nadir Bütün sıcaklıklarda çok yaygın -<br />
Hollandit Nadiren mevcut Nadiren mevcut Bütün sıcaklıklarda çok yaygın Belirsiz<br />
Hausmanit Nadir - Yüksek sıcaklıklarda çok yaygın Yalnızca manganezli<br />
karbonatlardan sonra bulunur<br />
Yakobsit - Kolloform kütlelerde nadir Yüksek sıcaklıklarda yaygın -<br />
Vredenburjit<br />
Karbonatlar<br />
- - Yüksek sıcaklıklarda yaygın -<br />
Rodokrozit Alt zonlarda yaygın Çok yaygın Karbonatlı yataklarda yaygın -<br />
Kutnahorit Mevcut Mevcut Belirsiz -<br />
Silikatlar<br />
Neotosit Nadiren mevcut Yalnızca volkanojenik<br />
yataklarda mevcut<br />
- -<br />
Bementit Nadiren mevcut Yalnızca volkanojenik<br />
yataklarda mevcut<br />
- -<br />
Rodonit Alt zonlarda mevcut - Çok yaygın -<br />
Spessartin Nadiren mevcut - Çok yaygın -<br />
Tefroit<br />
Sülfidler<br />
Nadiren mevcut - Yalnızca karbonat-silikat<br />
yataklarında yaygın<br />
-<br />
Alabandit Alt zonlarda mevcut Yalnızca bir oluşum rapor<br />
edilmiştir<br />
- -<br />
184
Bazı araştırmacılara göre bazı manganez mineralleri oluşma ortamı ile<br />
cevherleşmenin kökenini de yansıtmaktadır. Sedimanter yataklarda rodokrozit,<br />
pirolusit, kriptomelan, psilomelan ve manganit yaygın olarak bulunan minerallerdir<br />
(Kuşcu ve Gedikoğlu, 1989). Braunit genellikle volkanik kökenli yataklarda bulunur<br />
(Roy, 1968; Stanton, 1972; Hewett, 1964). Yakobsit, spessartit, tefroit ve rodonit ise<br />
genellikle metamorfizma koşullarında oluşan ve artan sıcaklığı gösteren<br />
minerallerdir (Roy, 1968). Rodokrozit ise genellikle sedimanter, hidrotermal ve<br />
metamorfizma geçirmiş yataklarda bulunan ve ancak orta indirgen bir ortamda<br />
çökelen bir mineraldir (Hewett ve Fleischer, 1960; Roy, 1968 ). Manganit, pirolusit,<br />
psilomelan ve kriptomelan mineralleri ise superjen koşullarda oluşan ve birincil<br />
mangan minerallerinin oksidasyonu ile oluşan minerallerdir (Hewett ve Fleischer,<br />
1960; Hariya, 1961).<br />
4.4.4. Jeokimyasal çalışmalar<br />
Hidrotermal manganez cevherleşmelerinin tanımlanmasını amaçlayan ilk<br />
jeokimyasal çalışmalar Hewett ve Fleischer (1960) ve Hewett vd. (1963) tarafından<br />
yapılmıştır. Bu yazarlar hidrotermal manganez yataklarının As, B, Ba, Be, Ge, Pb,<br />
Sb, Sr, TI ve W’ca zenginleştiğini belirtmişlerdir. Daha sonra yapılan çalışmalar bu<br />
tür yatakların bu elementlerle birlikte çoğu zaman Li, Cd, Mo, V ve Zn gibi<br />
elementlerde karasal yada denizel ortamlar içinde gelişen oksidler içinde<br />
zenginleştiğini doğrulamıştır (Bostrom ve Valdes, 1969; Ossa, 1970; Cronan, 1972;<br />
Sillitoe, 1975; Zantop, 1978, 1981; Moorby vd., 1984; Varnavas vd., 1988). Genel<br />
bir yaklaşımla As-Ba-Cu-Li-Mo-Pb-Sb-Sr-V-Zn element zenginleşmeleri tanımsal<br />
nitelikli hidrotermal veriler olarak dikkate alınabilir. Bu tür elementlerin hidrotermal<br />
sıvılarca çeşitli formlar halinde taşındığı ve maden yataklarının oluşumuna neden<br />
olduğu düşünüldüğünde bahis konusu element zenginleşmesi doğal olacaktır<br />
(Nicholson, 1992). Hidrotermal manganez yataklarını tanımlamada kullanılan bu<br />
jeokimyasal veriler Çizelge 4.34’de verilmiştir (Gültekin, 1997).<br />
185
Çizelge 4.34. Manganez oksid yataklarında tanımsal nitelikli jeokimyasal veriler<br />
(Gültekin, 1997)<br />
Yatak Tipi Jeokimyasal Zenginleşme Jeokimyasal İlişki Tanımsal Diyagramlar<br />
Superjen Genel<br />
Hidrotermal Genel<br />
Co-Ni<br />
As-Ba-Cu-Li-Mo-Pb-<br />
Sb-Sr-V-Zn<br />
186<br />
Mn-Co-Cu-Ni-Zn<br />
Mn-As<br />
(Co+Ni)-<br />
(As+Cu+Mo+Pb+V+Zn)<br />
Superjen Denizel Na-K-Ca-Mg-Sr;<br />
Co-Cu-Ni<br />
-<br />
Na-Mg<br />
Superjen Karasal Ba Mn-Ba<br />
Superjen Denizel Fe/Mn=1<br />
- Fe-Mn-10(Co+Cu+Ni);<br />
Na-K-Ca-Mg-Sr;<br />
Si-Al;<br />
Co-Cu-Ni<br />
Fe/Ti-Al(Al+Mn+Fe)<br />
Ekzhalatif Sedimanter 0.1>Fe/Mn>10;<br />
As-Ba-Cu-Li-Mo-<br />
Sb-Pb-Sr-V-Zn<br />
Mn-As<br />
Superjen Genel<br />
Co-Ni<br />
Mn-Co-Cu-Ni-Zn Pb-Zn<br />
Birincil (çoğunlukla sülfürlü) Pb-Zn<br />
Mn-Pb (Metaller)<br />
cevherin okside olmasıyla<br />
oluşmuş yataklar<br />
Denizel nodüller ile ekshalatif sedimanter yatakları birbirinden en iyi şekilde Fe-Mn-<br />
10 (Co+Cu+Ni) üçgen diyagramı ile ayırtlanmaktadır. Bu diyagramın esası,<br />
hidrotermal manganez oksidlerin hidrojenetik yataklara oranla Co, Cu, Ni ve Zn ce<br />
tüketilmiş olmasına dayanmaktadır. Hidrotermal manganez yataklarını tanımlamada<br />
kullanılan diğer diyagramlar Crerar vd. (1982) tarafından sunulmuş olan Si karşı Al<br />
diyagramı ile Zn-Ni-Co üçgen diyagramıdır. Buna ilave olarak, ekshalatif kökenli<br />
yatakları terrijen sedimanlardan ayırmada daha kesin sonuçlar vermesi nedeniyle<br />
Fe/Ti-Al/(Al+Mn+Fe) diyagramı daha yaygın kullanılmaktadır (Nicholson, 1992).<br />
Akarsu ve gölsel sedimanlarla ilişkili örtü şekilli manganez oksid yataklarının<br />
kimyasal bileşimi yerel yataklanma koşullarındaki değişikliklere karşı oldukça<br />
hassastır. Bu nedenle bu tip yatakların tanımsal verilerinin saptanması güç olmakla<br />
birlikte denizel yataklarla yapılan karşılaştırılmalarında yüksek Ba içeriği<br />
göstermeleri ile tanınırlar. Bu tür cevherleşmeleri diğer yataklardan ayırmada<br />
yukarıdaki grafiklerin dışında Na-Mg ve Co+Ni-As+Cu+Mo+Pb+V+Zn<br />
diyagramları da sıkça kullanılmaktadır. Ayrıca mevcut bir cevherin oksidasyonu<br />
sonucu oluşan superjen karasal yatakları tanımlamada Pb-Zn diyagramı daha iyi<br />
sonuç verir.
4.4.4.1. Korelasyon<br />
Nicholson (1992), Mn ile diğer elementler arasındaki ilişkilerin genellikle bir anlam<br />
taşımadığını, fakat bazı elementlerin kökensel yorum amacıyla kullanılabileceğini<br />
belirtmiştir. Bunlar, Mn-Ba, Mn-As ve Mn-Pb’dir. Mn-As arasındaki iyi pozitif<br />
korelasyon hidrotermal kökenli mangan yataklarını ifade ederken, Mn-Ba arasındaki<br />
iyi pozitif korelasyon ise tatlı su oksitlerinin varlığına işaret etmektedir (Arslan ve<br />
Akçay, 1998). Ba zenginleşmesi sıkça hidrotermal yataklarda da görülmektedir.<br />
Ancak akarsu ve gölsel sedimanlarla ilişkili örtü şekilli yataklar ile yeraltısuyu<br />
tarafından oluşturulmuş yataklarda manganezle daha yüksek istatiksel bir ilişki<br />
saptanmış olduğundan bu tip yataklar için daha önemli bir ortam belirleyici olarak<br />
düşünülmektedir. Mn-Pb ilişkisi ise süperjen karasal yatakları işaret etmektedir.<br />
4.4.4.2. Fe-Mn-(Co+Cu+Ni) x 10 diyagramı<br />
Çalışma kapsamındaki manganez ve demir-manganez zuhurlarından hazırlanan<br />
Fe-Mn-(Co+Cu+Ni)x10 diyagramına göre Isparta bölgesi manganez zuhurlarının<br />
diyajenetik alanda (Şekil 4.103), Burdur bölgesi demir-manganez zuhurlarının<br />
hidrotermal alanda (Şekil 4.104), Burdur bölgesi manganez zuhurlarının<br />
(Şekil 4.104), Binkılıç manganez yatağının (Şekil 4.105) ve Ulukent manganez<br />
yatağının (Şekil 4.106) ise diyajenetik alanda yer aldığı görülmüştür.<br />
187
188<br />
Bağıllı manganez zuhuru<br />
Havutlu manganez zuhuru<br />
İmrezi manganez zuhuru<br />
Şekil 4.103. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Fe-Mn-(Co+Cu+Ni)x10<br />
diyagramı (Bonatti vd., 1972, Crerar vd, 1982, Savelli vd., 1999)<br />
Kestel demir-manganez zuhuru<br />
İncirdere Üçgözler<br />
demir-manganez zuhuru<br />
İncirdere Soğanlıdere<br />
demir-manganez zuhuru<br />
Kestel manganez zuhuru<br />
Çebiş demir-manganez zuhuru<br />
Ambarcık manganez zuhuru<br />
Şekil 4.104. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Fe-Mn-<br />
(Co+Cu+Ni)x10 diyagramı (Bonatti vd., 1972, Crerar vd, 1982, Savelli vd., 1999)
Şekil 4.105. Binkılıç manganez yatağının Fe-Mn-(Co+Cu+Ni)x10 diyagramı<br />
(Bonatti vd., 1972, Crerar vd, 1982, Savelli vd., 1999)<br />
Şekil 4.106. Ulukent manganez yatağının Fe-Mn-(Co+Cu+Ni)x10 diyagramı<br />
(Bonatti vd., 1972, Crerar vd, 1982, Savelli vd., 1999)<br />
189
4.4.4.3. Si-Al diyagramı<br />
Peters (1988) tarafından hazırlanan Si-Al diyagramı manganez yataklarının<br />
hidrotermal veya hidrojenetik kökenli olabileceğini göstermektedir. Şekil 4.107<br />
Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Si-Al değerlerinin konumunu göstermektedir.<br />
Buna göre; Bağıllı manganez zuhurunda ve Havutlu manganez zuhurunda<br />
hidrotermal etkinin olduğu gözlenirken İmrezi manganez zuhurunda hidrotermal<br />
etkinin olmadığı gözlenmektedir.<br />
Si (% ağ.)<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
Bağıllı manganez zuhuru<br />
Hidrotermal<br />
Hidrojenetik<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10<br />
Al (% ağ.)<br />
Si (% ağ.)<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
İmrezi manganez zuhuru<br />
Hidrotermal<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10<br />
Al (% ağ.)<br />
190<br />
Hidrojenetik<br />
Si (% ağ.)<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
Havutlu manganez zuhuru<br />
Hidrotermal<br />
Hidrojenetik<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10<br />
Al (% ağ.)<br />
Şekil 4.107. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Si-Al diyagramları<br />
(Peters, 1988’den)<br />
Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Si-Al diyagramına<br />
(Şekil 4.108) bakıldığında ise; Ambarcık manganez zuhurunda hidrotermal etkinin<br />
olduğu gözlenirken, Kestel demir-manganez zuhuru, İncirdere Üçgözler demirmanganez<br />
zuhuru, İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhuru, Çebiş manganez
zuhuru ve Kestel manganez zuhurunda hidrotermal etkinin olduğu gözlenirken,<br />
Ambarcık manganez zuhurunda hidrotermal etkinin olmadığı gözlenmiştir.<br />
Si (% ağ.)<br />
Si (% ağ.)<br />
Si (% ağ.)<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhuru<br />
Hidrotermal<br />
Hidrojenetik<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10<br />
Al (% ağ.)<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
Kestel demir-manganez zuhuru<br />
Çebiş demir-manganez zuhuru<br />
Hidrotermal<br />
Hidrotermal<br />
Hidrojenetik<br />
Hidrojenetik<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10<br />
Al (% ağ.)<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10<br />
Al (% ağ.)<br />
191<br />
Si (% ağ.)<br />
Si (% ağ.)<br />
Si (% ağ.)<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhuru<br />
Hidrotermal<br />
Hidrojenetik<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10<br />
Al (% ağ.)<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
Kestel manganez zuhuru<br />
Hidrotermal<br />
Hidrojenetik<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10<br />
Al (% ağ.)<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
Ambarcık manganez zuhuru<br />
Hidrotermal<br />
Hidrojenetik<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10<br />
Al (% ağ.)<br />
Şekil 4.108. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Si-Al<br />
diyagramları (Peters, 1988’den)<br />
Binkılıç manganez yatağının (Şekil 4.109) ve Ulukent manganez yatağının<br />
(Şekil 4.110) Si-Al diyagramına bakıldığında ise bu yataklarda hidrotermal etkinin<br />
olmadığı gözlenmiştir.
Si (% ağ.)<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
Binkılıç Manganez Yatağı<br />
Hidrotermal<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10<br />
Al (% ağ.)<br />
192<br />
Hidrojenetik<br />
Şekil 4.109. Binkılıç manganez yatağığının Si-Al diyagramı (Peters, 1988’den)<br />
Si (% ağ.)<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
Ulukent Manganez Yatağı<br />
Hidrotermal<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10<br />
Al (% ağ.)<br />
Hidrojenetik<br />
Şekil 4.110. Ulukent manganez yatağının Si-Al diyagramı (Peters, 1988’den)<br />
4.4.4.4. Na-Mg diyagramı<br />
Mangan yataklarını kaynak ve çökelme ortamına göre tatlı su, sığ denizel ve denizel<br />
olarak ayıran Na-Mg diyagramı (Nicholson, 1992); Isparta bölgesi manganez
zuhurlarında cevher çökeliminin tatlı su ortamında (Şekil 4.111) oluştuğunu<br />
göstermesine rağmen bu veriler cevherleşmenin çökeldiği ortamı yansıtmamaktadır.<br />
Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarında cevher çökeliminin;<br />
Kestel demir-manganez zuhurunda, Çebiş demir-manganez zuhurunda, Ambarcık<br />
manganez zuhurunda tatlı su ortamında ve Kestel manganez zuhurunda denizel<br />
ortamda (Şekil 4.112) oluştuğu görülmektedir. Ayrıca, İncirdere Üçgözler demirmanganez<br />
zuhurunda ve İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurundan alınan<br />
bazı örnekler tatlı su ortamında gözlenirken bazı örnekler ise sığ denizel ve denizel<br />
ortamda gözlenmiştir. Binkılıç manganez yatağının tatlı su ve sığ denizel ortamda<br />
(Şekil 4.113) ve Ulukent manganez yatağının ise sığ denizel ve denizel ortamda<br />
oluştuğu gözlenmiştir (Şekil 4.114). Buna göre; tatlı su ortamına düşen manganez ve<br />
demir-manganez zuhurlarında manganezin muhtemelen yüzeysel kökenli olduğu ve<br />
yüzeysel ayrışmaya bağlı olarak ortama taşınıp çökeltildiği belirtilebilir.<br />
Na (% ağ.)<br />
2<br />
1<br />
Tatlı su<br />
Bağıllı manganez zuhuru<br />
Sığ denizel<br />
Denizel<br />
0<br />
0 1<br />
Mg (% ağ.)<br />
2<br />
Na (% ağ.)<br />
2<br />
1<br />
Tatlı su<br />
Sığ denizel<br />
193<br />
Na (% ağ.)<br />
İmrezi manganez zuhuru<br />
Denizel<br />
2<br />
1<br />
Tatlı su<br />
Havutlu manganez zuhuru<br />
Sığ denizel<br />
Denizel<br />
0<br />
0 1<br />
Mg (% ağ.)<br />
2<br />
0<br />
0 1<br />
Mg (% ağ.)<br />
2<br />
Şekil 4.111. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Na-Mg diyagramları<br />
(Nicholson, 1992’den)
Na (% ağ.)<br />
Na (% ağ.)<br />
Na (% ağ.)<br />
2<br />
1<br />
Tatlı su<br />
Kestel demir-manganez zuhuru<br />
Sığ denizel<br />
Denizel<br />
0<br />
0 1<br />
Mg (% ağ.)<br />
2<br />
2<br />
1<br />
İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhuru<br />
0<br />
0 1<br />
Mg (% ağ.)<br />
2<br />
2<br />
1<br />
Tatlı su<br />
Tatlı su<br />
Sığ denizel<br />
Denizel<br />
Çebiş demir-manganez zuhuru<br />
Sığ denizel<br />
Denizel<br />
0<br />
0 1<br />
Mg (% ağ.)<br />
2<br />
194<br />
Na (% ağ.)<br />
Na (% ağ.)<br />
Na (% ağ.)<br />
2<br />
1<br />
İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhuru<br />
Tatlı su<br />
Sığ denizel<br />
Denizel<br />
0<br />
0 1<br />
Mg (% ağ.)<br />
2<br />
2<br />
1<br />
Tatlı su<br />
Kestel manganez zuhuru<br />
Sığ denizel<br />
Denizel<br />
0<br />
0 1<br />
Mg (% ağ.)<br />
2<br />
2<br />
1<br />
Tatlı su<br />
Ambarcık manganez zuhuru<br />
Sığ denizel<br />
Denizel<br />
0<br />
0 1<br />
Mg (% ağ.)<br />
2<br />
Şekil 4.112. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Na-Mg<br />
diyagramları (Nicholson, 1992’den)
Na (% ağ.)<br />
2<br />
1<br />
Tatlı su<br />
Sığ denizel<br />
Binkılıç Manganez Yatağı<br />
Denizel<br />
0<br />
0 1 2<br />
Mg (% ağ.)<br />
Şekil 4.113. Binkılıç manganez yatağının Na-Mg diyagramı (Nicholson, 1992’den)<br />
Na (% ağ.)<br />
2<br />
1<br />
Tatlı su<br />
Sığ denizel<br />
Ulukent Manganez Yatağı<br />
Denizel<br />
0<br />
0 1 2<br />
Mg (% ağ.)<br />
Şekil 4.114. Ulukent manganez yatağının Na-Mg diyagramı (Nicholson, 1992’den).<br />
195
4.4.4.5. Fe/Ti-Al/Al+Fe+Mn diyagramı<br />
Pelajik çökellerdeki karasal ve hidrotermal kaynaklı malzemelerin ayırt edilmesi<br />
amacıyla Bostrom (1970) tarafından Fe/Ti-Al/Al+Fe+Mn diyagramı kullanılmıştır.<br />
Burada “A eğrisi” ortalama okyanusal bazaltik malzemenin (Al % 7.95, Fe % 8.33)<br />
çeşitli oranlarda volkanik kökenli metalli çökellerle karışmasından ; “B eğrisi” ise<br />
aynı volkanik malzemenin ortalama kıtasal kabuk malzemesiyle (Al % 8.4, Fe % 5.2)<br />
karışmasından elde edilmiştir. Hidrotermal yataklar eğrinin yüksek kesiminde yer<br />
alırken, hidrojenetik yataklar eğrinin aşağı kesimindedir (Guillemot ve Nesteroff,<br />
1980). Buna göre; çalışma sahasındaki manganez ve demir-manganez zuhurlarının<br />
hidrotermal alana daha yakın olduğu görülmektedir.<br />
Şekil 4.115. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Fe/Ti-Al/ (Al+Fe+Mn) diyagramı<br />
196
Şekil 4.116. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Fe/Ti-Al/<br />
(Al+Fe+Mn) diyagramı<br />
197
Şekil 4.117. Binkılıç manganez yatağının Fe/Ti-Al/ (Al+Fe+Mn) diyagramı<br />
Şekil 4.118. Ulukent manganez yatağının Fe/Ti-Al/ (Al+Fe+Mn) diyagramı<br />
198
4.4.4.6. Zn-Ni-Co diyagramı<br />
Şekil 4.119’da Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Zn-Ni-Co diyagramı<br />
görülmektedir. Buna göre, Isparta bölgesi manganez zuhurları derin deniz manganez<br />
yatakları ile uyum içerisindedir. Diyagramı oluşturan eser elementlerden Zn ve Ni<br />
hidrotermal, Co ise sedimanter kökeni açıklamaktadır (Crerar vd., 1982).<br />
Şekil 4.119. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Zn-Ni-Co diyagramı.<br />
Hidrojenetik yataklarla karşılaştırma. Örn: Derin deniz mangan nodülleri ve denizaltı<br />
hidrotermal mangan yatakları (Cronan, 1980)<br />
Şekil 4.120’de Burdur bölgesi manganez yataklarının Zn-Ni-Co diyagramı<br />
görülmektedir. Buna göre; Kestel demir manganez zuhurunun, İncirdere Üçgözler<br />
demir-manganez zuhurunun, İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurunun ve<br />
Çebiş manganez zuhurunun denizaltı hidrotermal yataklarla uyumlu, Kestel<br />
manganez zuhurunun ve Ambarcık manganez zuhurunun derin deniz nodülleri ile<br />
uyumlu olduğu görülmüştür.<br />
199
Derin deniz manganez yatakları<br />
Denizaltı hidrotermal manganez yatakları<br />
Kestel demir-manganez zuhuru<br />
İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhuru<br />
İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhuru<br />
Kestel manganez zuhuru<br />
Çebiş demir-manganez zuhuru<br />
Ambarcık manganez zuhuru<br />
Şekil 4.120. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Zn-Ni-Co<br />
diyagramı. Hidrojenetik yataklarla karşılaştırma. Örn: Derin deniz mangan nodülleri<br />
ve denizaltı hidrotermal mangan yatakları (Cronan, 1980)<br />
200
Binkılıç manganez yatağının Zn-Ni_Co diyagramına bakıldığında derin deniz<br />
manganez yatakları ile uyumlu (Şekil 4.121), Ulukent manganez yatağının denizaltı<br />
hidrotermal manganez yatakları ile uyumlu (Şekil 4.122) olduğu görülmektedir.<br />
Şekil 4.121. Binkılıç manganez yatağının Zn-Ni-Co diyagramı. Hidrojenetik<br />
yataklarla karşılaştırma. Örn: Derin deniz mangan nodülleri ve denizaltı hidrotermal<br />
mangan yatakları (Cronan, 1980)<br />
Şekil 4.122. Ulukent manganez yatağının Zn-Ni-Co diyagramı. Hidrojenetik<br />
yataklarla karşılaştırma. Örn: Derin deniz mangan nodülleri ve denizaltı hidrotermal<br />
mangan yatakları (Cronan, 1980)<br />
201
4.4.4.7. Co+Ni/As+Cu+Mo+Pb+V+Zn diyagramı<br />
Şekil 4.123’de Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Co+Ni/As+Cu+Mo+Pb+V+Zn<br />
diyagramı hazırlanmış ve diyagramda cevher bileşiminin net olarak hidrojenetik<br />
alana düştüğü görülmüştür.<br />
Co+Ni (% ag.)<br />
1<br />
0,1<br />
0,01<br />
Hidrojenetik<br />
Hidrotermal<br />
.001<br />
.01 0,1 1 10<br />
As+Cu+Mo+Pb+V+Zn (% ag.)<br />
202<br />
Bağıllı manganez zuhuru<br />
Havutlu manganez zuhuru<br />
İmrezi manganez zuhuru<br />
Şekil 4.123. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının Co-Ni / As-Cu-Mo-Pb-V-Zn<br />
diyagramı (Nicholson, 1992)<br />
Şekil 4.124’de Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının<br />
Co+Ni/As+Cu+Mo+Pb+V+Zn diyagramı hazırlanmıştır. Kestel demir manganez<br />
zuhuru ve Çebiş manganez zuhuru genel olarak hidrotermal alana düşerken bazı<br />
örnekler hidrojenetik alana düşmüştür. İncirdere Üçgözler demir-manganez zuhuru<br />
ve İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurundan alınan örnekler hem<br />
hidrotermal alana hem de hidrojenetik alana düşmüştür. Kestel manganez zuhuru ve<br />
Ambarcık manganez zuhuru net olarak hidrojenetik alana düşmüştür.
Co+Ni (% ag.)<br />
1<br />
0,1<br />
0,01<br />
.001<br />
.01 0,1 1 10<br />
As+Cu+Mo+Pb+V+Zn (% ag.)<br />
203<br />
Kestel demir-manganez<br />
zuhuru<br />
İncirdere Üçgözler demir-<br />
manganez zuhuru<br />
İncirdere Soğanlıdere<br />
demir-manganez zuhuru<br />
Kestel manganez zuhuru<br />
Çebiş demir-manganez<br />
zuhuru<br />
Ambarcık manganez<br />
zuhuru<br />
Şekil 4.124. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının Co-Ni / As-<br />
Cu-Mo-Pb-V-Zn diyagramı (Nicholson, 1992)<br />
Binkılıç manganez yatağının (Şekil 4.125) ve Ulukent manganez yatağının<br />
(Şekil 4.126) Co+Ni/As+Cu+Mo+Pb+V+Zn diyagramına bakıldığında ise cevher<br />
bileşiminin net olarak hidrojenetik alana düştüğü görülmektedir.<br />
Co+Ni (% ag.)<br />
Hidrojenetik<br />
1<br />
0,1<br />
0,01<br />
Hidrotermal<br />
Hidrojenetik<br />
Hidrotermal<br />
.001<br />
.01 0,1 1 10<br />
As+Cu+Mo+Pb+V+Zn (% ag.)<br />
Şekil 4.125. Binkılıç manganez yatağının Co-Ni / As-Cu-Mo-Pb-V-Zn diyagramı<br />
(Nicholson, 1992)
Co+Ni (% ag.)<br />
1<br />
0,1<br />
0,01<br />
.001<br />
.01 0,1 1 10<br />
As+Cu+Mo+Pb+V+Zn (% ag.)<br />
Şekil 4.126. Ulukent manganez yatağının Co-Ni / As-Cu-Mo-Pb-V-Zn diyagramı<br />
(Nicholson, 1992)<br />
4.4.4.8. U/Th diyagramı<br />
Hidrojenetik<br />
Hidrotermal, hidrojenetik ve normal pelajik sedimanları birbirinden ayırmak<br />
amacıyla U/Th diyagramı kullanılmaktadır. U ve Th konsantrasyonları inceleme<br />
alanında bulunan manganez ve demir-manganez cevherleşmelerinde düşüktür.<br />
Hidrojenetik yataklar birikimlerinin yavaşça gelişmesinden ve bunun sonucu olarak<br />
da deniz suyunda uzun süre kalmalarından dolayı, hidrotermal yataklara oranla<br />
yüksek Th konsantrasyonu ile karakteristiktirler (Bonatti vd., 1972).<br />
Şekil 4.127’de Isparta bölgesi manganez zuhurlarının U/Th diyagramı hazırlanmış ve<br />
diyagramda cevherleşmelerin net olarak hidrotermal alana düştüğü görülmüştür.<br />
204<br />
Hidrotermal
U (ppm)<br />
205<br />
Bağıllı manganez<br />
zuhuru<br />
Havutlu manganez<br />
zuhuru<br />
İmrezi manganez<br />
zuhuru<br />
Şekil 4.127. Isparta bölgesi manganez zuhurlarının U/Th diyagramı<br />
(Bonatti vd., 1976)<br />
Şekil 4.128’de Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının U/Th<br />
diyagramı hazırlanmıştır. Kestel demir manganez zuhuru, Çebiş demir-manganez<br />
zuhuru ve Ambarcık demir-manganez zuhuru hidrotermal alana düşerken Kestel<br />
manganez zuhuru pelajik sedimanların bulunduğu alana düşmüştür. Ayrıca İncirdere<br />
Üçgözler ve İncirdere Soğanlıdere demir-manganez zuhurundan alınan örneklerin<br />
büyük çoğunluğu hidrotermal alanda gözlenirken, bir kısmı da hidrojenetik ve pelajik<br />
sedimanların bulunduğu alanda gözlenmiştir.<br />
Binkılıç manganez yatağından alınan örneklerin bir kısmı hidrotermal alana<br />
düşerken, bir kısmı da Orta Atlantik Sırtı Yataklarının (MAR) bulunduğu alana<br />
düşmektedir (Şekil 4.129). Ulukent manganez yatağının (Şekil 4.130) U/Th<br />
diyagramına bakıldığında ise örneklerin pelajik sedimanların bulunduğu alana<br />
düştüğü gözlenmiştir.
U (ppm)<br />
206<br />
Kestel demir-manganez<br />
zuhuru<br />
İncirdere Üçgözler<br />
demir- manganez<br />
zuhuru<br />
İncirdere Soğanlıdere<br />
demir-manganez<br />
zuhuru<br />
Kestel manganez<br />
zuhuru<br />
Çebiş demir-manganez<br />
zuhuru<br />
Ambarcık manganez<br />
zuhuru<br />
Şekil 4.128. Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez zuhurlarının U/Th<br />
diyagramı (Bonatti vd., 1976)<br />
U (ppm)<br />
Şekil 4.129. Binkılıç manganez yatağının U/Th diyagramı (Bonatti vd., 1976)
U (ppm)<br />
Şekil 4.130. Ulukent manganez yatağının U/Th diyagramı (Bonatti vd., 1976)<br />
207
5. SONUÇLAR<br />
1. Isparta ve Burdur bölgesinde yürütülen ayrıntılı jeoloji çalışmaları sonucunda<br />
cevherleşme ve çevresindeki kaya türleri tanımlanmış, birbirleriyle ilişkileri ortaya<br />
konmuştur.<br />
Isparta bölgesinde;<br />
Bağıllı bölgesinde tabanda Jura-Kretase yaşlı neritik kireçtaşlarından oluşan Dulup<br />
kireçtaşı yer alır. Bu birim üzerinde bindirme fayı ile Kretase yaşlı bloklu filişten<br />
oluşan Keçili Formasyonu, bindirme fayı ile Triyas yaşlı tabakalı radyolarit ve çörten<br />
oluşan Tesbihli formasyonu ve bindirme fayı ile Jura-Kretase oluşum yaşlı Tekirova<br />
ofiyoliti bulunur. Daha üstte de Kuvaterner yaşlı alüvyon ve yamaç molozu yer alır.<br />
Havutlu bölgesinde tabanda Jura-Kretase yaşlı orta-kalın tabakalı, gri koyu renkli yer<br />
yer dolomitik kireçtaşından oluşan Beydağları formasyonu yer alır. Bu birim<br />
üzerinde bindirme fayı ile Triyas yaşlı tabakalı radyolarit ve çörten oluşan Tesbihli<br />
formasyonu; ince-orta tabakalı, çoğu çört yumrulu, bol radyolarit içeren Gökdere<br />
formasyonu; yastık yapılı bazalt, yer yer tabakalı çört, mikrit ve şeyl ara düzeyli<br />
Karadere formasyonu ve ince-orta kalın tabakalı, gri kumtaşı, kiltaşı ve<br />
silttaşlarından oluşan Çandır formasyonu yer alır. Daha üstte de Kuvaterner yaşlı<br />
alüvyon yer alır.<br />
İmrezi bölgesinde tabanda Triyas-Jura yaşlı kırmızı-yeşil renkli çört-radyolarit, inceorta<br />
katmanlı plaketli kireçtaşı ve yer yer türbiditik kireçtaşı ardalanmasından oluşan<br />
Ispartaçay Formasyonu yer alır. Bu birim üzerinde uyumsuz olarak Miyosen yaşlı<br />
tabanda konglomera seviyeleri ile başlayan gri renkli, kalın tabakalı masif<br />
kireçtaşlarından oluşan İmrezi kireçtaşları yer alır. İmrezi kireçtaşlarını filiş<br />
fasiyesindeki Miyosen yaşlı açık kahve, grimsi renklerde kiltaşı, kumtaşı ve<br />
çamurtaşı ardalanmasından oluşan Güneyce Formasyonu yüzeyler. Bu birimler<br />
üzerinde Pliyosen yaşlı açık gri, sarımsı renklerde tüf ve tüfitten oluşan Gölcük<br />
208
volkanitleri uyumsuz olarak yerleşmiştir ve en üstte ise Kuvaterner yaşlı alüvyonlar<br />
bulunmaktadır.<br />
Burdur bölgesinde;<br />
İncirdere ve Çebiş bölgesinde tabanda Jura-Kretase yaşlı orta-kalın tabakalı, gri koyu<br />
renkli yer yer dolomitik kireçtaşından oluşan Beydağları formasyonu ve üzerinde<br />
uyumsuz olarak Eosen-Miyosen yaşlı ince-orta tabakalı, genelde kahverenginin<br />
hakim olduğu türbiditik kumtaşı ve şeyl ardalanmasından oluşan Elmalı formasyonu<br />
yer alır. Bu birim üzerinde allokton konumlu Marmaris Ofiyolit Napına ait Eosen<br />
sonu-Alt Langhiyen (Miyosen) sonrasında bölgeye yerleşen Kızılcadağ melanjı ve<br />
olistostromu yer alır. Daha üstte de yine bindirmeli olarak Domuzdağ Napı ile ilişkili<br />
Orta Triyas-Liyas (Jura) yaşlı, orta-kalın tabakalı, genel olarak açık renkli<br />
rekristalize kireçtaşlarından oluşan Dutdere kireçtaşları bulunur. Daha üstte de<br />
Kuvaterner yaşlı alüvyonlar bulunur.<br />
Kestel bölgesinde tabanda otokton birimler olarak Eosen-Miyosen yaşlı ince-orta<br />
tabakalı, genelde kahverenginin hakim olduğu türbiditik kumtaşı ve şeyl<br />
ardalanmasından oluşan Elmalı formasyonu, Miyosen yaşlı konglomera seviyeleri ile<br />
başlayan gri renkli, kalın tabakalı masif kireçtaşlarından oluşan İmrezi kireçtaşları ve<br />
filiş fasiyesindeki Miyosen yaşlı açık kahve, grimsi renklerde kiltaşı, kumtaşı ve<br />
çamurtaşı ardalanmasından oluşan Güneyce Formasyonu bulunur. Bu birimler<br />
üzerinde allokton konumlu Marmaris Ofiyolit Napına ait Eosen sonu-Alt Langhiyen<br />
(Miyosen) sonrasında bölgeye yerleşen Kızılcadağ melanj ve olistostromu yer alır.<br />
Daha üstte de bindirmeli olarak Domuzdağ Napı ile ilişkili Orta Triyas-Liyas (Jura)<br />
yaşlı, orta-kalın tabakalı, genel olarak açık renkli rekristalize kireçtaşlarından oluşan<br />
Dutdere kireçtaşları ve tüm birimleri uyumsuz olarak örten Kuvaterner yaşlı<br />
alüvyonlar bulunur.<br />
Ambarcık bölgesinde tabanda Kretase yaşlı Marmaris peridotiti yer alır. Bu birim<br />
üzerinde bindirmeli dokanak ile Marmaris Ofiyolit Napına ait Eosen sonu-Alt<br />
Langhiyen (Miyosen) sonrasında bölgeye yerleşen Kızılcadağ melanj ve<br />
209
olistostromu; bindirmeli dokanak ile Triyas-Kretase yaşlı kalın tabakalı, bej renkli<br />
pelajik kireçtaşları-ince, orta tabakalı, kırmızı renkli çörtlü mikritik kireçtaşı ve<br />
kumtaşı, kiltaşı, konglomera serisinden oluşan Kayalısırtı formasyonu; bindirmeli<br />
dokanak ile Triyas-Jura-Kretase yaşlı kalın tabakalı yer yer kristalize ve dolomitik<br />
kireçtaşından oluşan Yuvadağı formasyonu ve yine bindirmeli dokanak ile ince-ortakalın<br />
tabakalı bej, krem, yer yer çörtlü kireçtaşından oluşan Çatlıca formasyonu yer<br />
alır. En üstte ise Kuvaterner yaşlı alüvyonlar bulunmaktadır.<br />
2. İnceleme alanında bu çalışma kapsamında; Isparta ilinde 3 adet, Burdur ilinde ise<br />
6 adet olmak üzere incelenecek toplam 9 adet manganez ve demir-manganez zuhuru<br />
tespit edilmiştir. Bu zuhurların belirgin özellikleri Çizelge 5.1’de sunulmuştur.<br />
Isparta bölgesi manganez cevherleşmeleri;<br />
Bağıllı manganez cevherleşmesi Ladiniyen (Triyas) yaşlı Tesbihli Formasyonunda<br />
yer alır. Radyolarit içerisinde gelişmiştir. Radyolarit ve manganez cevheri iç içe<br />
gelişmiş olup, manganez katmanları radyolarit katmanlarıyla uyumludur. Manganezli<br />
katmanlar 2-6 cm. arasında değişmektedir. Mineral parajenezi XRD analizleri ve<br />
cevher mikroskobunda yapılan incelemeler sonucunda pirolusit, psilomelan, braunit,<br />
yakobsit, mangan fosfid, manganokalsit, hematit, limonit, magnetit, pirit, götit<br />
cevher mineralleri ile kuvars, montmorillonit gang mineralleri olarak tespit<br />
edilmiştir. İz elementlere bakıldığında, Ba, As, Zn ve Pb elementlerinin düşük<br />
değerler sunduğu görülmektedir. Bağıllı manganez zuhurunda toplam NTE içeriği<br />
9,10-37,13 arasında olup negatif Ce anomalisi sunmaktadır. Fe/Mn oranı 1.38 olup<br />
hidrojenetik yataklara işaret etmektedir.<br />
Havutlu manganez cevherleşmesi Ladiniyen (Triyas) yaşlı Tesbihli Formasyonunda<br />
yer alır. Kireçtaşı ve radyolaritlerin kırık ve çatlaklarında çoğunlukla 0.5-3 cm.<br />
kalınlığında ağsal şekilde gözlenmektedir. Cevher kayacın kırılan yüzeylerinde<br />
metalik gri parlaklıkta, oksidasyon yüzeylerinde ise mat, siyah renklidir. Mineral<br />
parajenezi XRD analizleri ve cevher mikroskobunda yapılan incelemeler sonucunda<br />
pirolusit, psilomelan, todorokit, kriptomelan, pirit, magnetit, hematit, limonit cevher<br />
210
mineralleri ile kuvars, kalsit, montmorillonit 14A-15A-21A, kaolinit gang mineralleri<br />
olarak tespit edilmiştir. İz elementlere bakıldığında, Ba, As, Zn ve Pb elementlerinin<br />
düşük değerler sunduğu görülmektedir. Havutlu manganez zuhurunda toplam NTE<br />
içeriği 16,11-59,15 arasında olup negatif Ce anomalisi sunmaktadır. Fe/Mn oranı<br />
0.02 olup hidrojenetik yataklara işaret etmektedir.<br />
İmrezi manganez cevherleşmesi Triyas-Jura yaşlı Ispartaçay formasyonunda yer alır<br />
ve radyolaritler içerisinde mercek şeklinde gelişmiştir. Mineral parajenezi XRD<br />
analizleri ve cevher mikroskobunda yapılan incelemeler sonucunda pirolusit,<br />
psilomelan, rodokrozit, hematit, limonit cevher mineralleri ile kuvars, kaolinitmontmorillonit<br />
gang mineralleri olarak tespit edilmiştir. İz elementlere bakıldığında,<br />
Ba, As, Zn ve Pb elementlerinin düşük değerler sunduğu görülmektedir. İmrezi<br />
manganez zuhurunda toplam NTE içeriği 14,28-16,54 arasında olup pozitif Ce<br />
anomalisi sunmaktadır. Fe/Mn oranı 0.17 olup hidrojenetik yataklara işaret<br />
etmektedir.<br />
Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez cevherleşmeleri;<br />
Kestel manganez cevherleşmesi Triyas-Jura yaşlı Dutdere kireçtaşı içerisinde yer<br />
alır. Kireçtaşları içerisinde damar şeklinde gözlenmektedir. Mineral parajenezi, XRD<br />
analizleri ve cevher mikroskobunda yapılan incelemeler sonucunda pirolusit cevher<br />
minerali ile kalsit, kuvars, kaolinit 1A gang mineralleri olarak tespit edilmiştir. İz<br />
elementlere bakıldığında, Ba, As, Zn ve Pb elementlerinin düşük değerler sunduğu<br />
görülmektedir. Kestel manganez zuhurunda toplam NTE içeriği 598,85 olup pozitif<br />
Ce anomalisi sunmaktadır. Fe/Mn oranı 0.34 olup hidrojenetik yataklara işaret<br />
etmektedir.<br />
Ambarcık manganez cevherleşmesi Jura-Kretase oluşum yaşlı Kızılcadağ Melanj ve<br />
Olistostromu içerisinde yer alır. Cevherleşme kireçtaşları ve radyolaritler içerisinde<br />
ağsal olarak gelişmiştir. Mineral parajenezi, XRD analizleri ve cevher<br />
mikroskobunda yapılan incelemeler sonucunda pirolusit, psilomelan, braunit,<br />
hollandit, hematit cevher mineralleri ile kuvars, montmorillonit 15A-18A-21A gang<br />
211
mineralleri olarak tespit edilmiştir. İz elementlere bakıldığında, Ba, As, Zn ve Pb<br />
elementlerinin düşük değerler sunduğu görülmektedir. Ambarcık manganez<br />
zuhurunda ise toplam NTE içeriği 5,90-40,13 arasında olup negatif Ce anomalisi<br />
sunmaktadır. Fe/Mn oranı 0.02 olup hidrojenetik yataklara işaret etmektedir.<br />
Burdur bölgesi demir-manganez cevherleşmeleri;<br />
Kestel demir-manganez cevherleşmesi Triyas-Jura yaşlı Dutdere kireçtaşı içerisinde<br />
yer alır. Cevherleşme düzensiz görünümlü olup, birbirini ağsal olarak kesen demir ve<br />
manganez damarcıklarından oluşmaktadır. Mineral parajenezi XRD analizleri ve<br />
cevher mikroskobunda yapılan incelemeler sonucunda pirolusit, psilomelan,<br />
hausmanit, braunit 1Q-2Q, todorokit, kriptomelan M, hollandit, romaneşit, manganit,<br />
manganokalsit, hematit, pirit, götit, magnetit cevher mineralleri ile kuvars, kalsit,<br />
barit, anortit, illit 1M-2M1, kaolinit 1A-1Md, muskovit 1M-2M-2M1-2M2, kloritvermikulit-montmorillonit,<br />
illit-montmorillonit, albit, ortoklaz, kaolinitmontmorillonit,<br />
montmorillonit 14A-15A-18A-21A, analsim C, lepidokrosit,<br />
sepiyolit gang mineralleri olarak tespit edilmiştir. İz elementlere bakıldığında, Ba,<br />
As, Zn ve Pb elementlerinin oldukça yüksek değerler sunduğu görülmektedir. Kestel<br />
demir-manganez zuhurundan alınan örneklerde toplam NTE içeriği genelde 10,05-<br />
57,72 arasında olup negatif Ce anomalisi sunmaktadır. Fe/Mn oranı 15.46 olup<br />
hidrotermal yataklara işaret etmektedir.<br />
İncirdere-Üçgözler demir-manganez cevherleşmesi Triyas-Jura yaşlı Dutdere<br />
kireçtaşı içerisinde yer alır. Manganez cevherleşmesi masif yapıda olup yer yer ağsal<br />
yapıda gözlenmektedir. Mineral parajenezi, XRD analizleri ve cevher<br />
mikroskobunda yapılan incelemeler sonucunda pirolusit, psilomelan, hausmanit,<br />
braunit 1Q-2Q, kriptomelan M, todorokit, hollandit, romaneşit, manganit,<br />
manganokalsit, magnetit, hematit, götit, pirit, markasit cevher mineralleri ile kuvars,<br />
barit, kalsit, illit 1M-2M1-2M2, kaolinit 1A-1Md, klorit-vermikulit-montmorillonit,<br />
illit-montmorillonit, ortoklaz, kaolinit-montmorillonit, sepiyolit, demirli sepiyolit<br />
montmorillonit 14A-15A- 18A-21A, nontronit 15A, gang mineralleri olarak tespit<br />
edilmiştir. İz elementlere bakıldığında, Ba, As, Zn ve Pb elementlerinin oldukça<br />
212
yüksek değerler sunduğu görülmektedir. İncirdere-Üçgözler demir-manganez<br />
zuhurunda toplam NTE içeriği 2,66-183,36 arasında olup negatif Ce anomalisi<br />
sunmaktadır. Fe/Mn oranı 26.68 olup hidrotermal yataklara işaret etmektedir.<br />
İncirdere-Soğanlıdere demir-manganez cevherleşmesi Triyas-Jura yaşlı Dutdere<br />
kireçtaşı içerisinde yer alır. Cevherleşme kireçtaşı içerisinde ağsal şekilde gelişmiştir.<br />
Mineral parajenezi, XRD analizleri ve cevher mikroskobunda yapılan incelemeler<br />
sonucunda pirolusit, psilomelan, hausmanit, yakobsit, braunit 1Q-2Q, todorokit,<br />
kriptomelan M-Q, hollandit, manganokalsit, magnetit, hematit, limonit, götit, pirit<br />
cevher mineralleri ile kuvars, kalsit, barit, illit 1M-2M1-2M2, halloysit 7A, kaolinit<br />
1A-1Md, muskovit 2M1, klorit-vermikülit-montmorillonit, illit-montmorillonit,<br />
anortit, kaolinit-montmorillonit, montmorillonit 14A-15A-18A-21A mordenit,<br />
şabazit gang mineralleri olarak tespit edilmiştir. İz elementlere bakıldığında, Ba, As,<br />
Zn ve Pb elementlerinin oldukça yüksek değerler sunduğu görülmektedir. İncirdere-<br />
Soğanlıdere demir-manganez zuhurunda toplam NTE içeriği 3,23-143,24 arasında<br />
olup negatif Ce anomalisi sunmaktadır. Fe/Mn oranı 23.78 olup hidrotermal<br />
yataklara işaret etmektedir.<br />
Çebiş demir-manganez zuhuru Triyas-Jura yaşlı Dutdere Kireçtaşı içerisinde yer alır.<br />
Kireçtaşı içerisinde ağsal şekilde gözlenmektedir. Mineral parajenezi XRD analizleri<br />
ve cevher mikroskobunda yapılan incelemeler sonucunda pirolusit, polianit,<br />
psilomelan, yakobsit, braunit 1Q, hematit, pirit, limonit, götit cevher mineralleri ile<br />
kuvars, kalsit, illit 2M1, montmorillonit 18A gang mineralleri olarak tespit edilmiştir.<br />
İz elementlere bakıldığında, Ba, As, Zn ve Pb elementlerinin yüksek değerler<br />
sunduğu görülmektedir. Çebiş manganez zuhurunda toplam NTE içeriği 7,45-30,83<br />
arasında olup negatif Ce anomalisi sunmaktadır. Fe/Mn oranı 1.72 olup hidrojenetik<br />
yataklara işaret etmektedir.<br />
Burdur bölgesi manganez ve demir-manganez cevherleşmelerine bakıldığında ise iz<br />
elementler kullanılarak hazırlanan diyagramlarda cevherleşmelerin çoğunlukla<br />
hidrotermal alan içerisinde yoğunlaştığı ancak bazı diyagramlarda ise hidrotermalhidrojenetik<br />
alan sınırında yoğunlaştığı belirlenmiştir. Burdur bölgesi demir-<br />
213
manganez zuhurları hidrotermal yatakları işaret ederken, manganez zuhurları<br />
hidrojenetik yatakları işaret etmektedir.<br />
Ulukent manganez cevherleşmesi; Yörede yer alan manganez cevherleşmeleri Alt<br />
Kretase yaşlı Ulukent formasyonunun killi kireçtaşları içerisinde katmanlar şeklinde<br />
bulunur. Manganez katmanları 0.20 m ile 10 m arasında değişen kalınlıklar sunarlar.<br />
Mineral parajenezi, XRD analizleri ve cevher mikroskobunda yapılan incelemeler<br />
sonucunda pirolusit, romaneşit, rodokrozit, psilomelan, manganit, hollandit, limonit,<br />
hematit magnetit cevher mineralleri ile kalsit, kuvars, kaolinit 1A, montmorillonit<br />
15A-21A, sepiyolit gang mineralleri olarak tespit edilmiştir. İz elementlere<br />
bakıldığında, Ba, As, Zn ve Pb elementlerinin düşük değerler sunduğu<br />
görülmektedir. Pozitif Ce anomalisi ve Fe/Mn oranının 0.34 olması bakımından<br />
hidrojenetik yataklara benzediği görülmektedir.<br />
Ulukent manganez yatağı hazırlanan iz element grafiklerinde hidrojenetik alana<br />
düşmektedir.<br />
Binkılıç manganez cevherleşmesi; Manganez cevherleşmesi Oligosen yaşlı<br />
congerialı seri ile karton (balıklı) seri arasında bulunmaktadır. Balıklı serinin içindeki<br />
manganez cevherleşmesinin tabanında sarımsı renklerde limonitleşmiş kumlu<br />
kırıntılılar yersel olarak gözlenmektedir. Mineral parajenezi, XRD analizleri ve<br />
cevher mikroskobunda yapılan incelemeler sonucunda pirolusit, psilomelan,<br />
yakobsit, manganit, rodokrozit, romaneşit, magnetit, hematit, limonit, götit cevher<br />
mineralleri ile dolomit, kalsit, kuvars, barit, kaolinit 1A-1Md, kaolinitmontmorillonit,<br />
muskovit 2M1, montmorillonit 14A-15A-18A-21A olarak tespit<br />
edilmiştir. İz elementlere bakıldığında, Ba, Sr yüksek değerler sunarken, As, Zn ve<br />
Pb elementlerinin düşük değerler sunduğu görülmektedir. Negatif Ce anomalisi ile<br />
hidrotermal yataklara ve Fe/Mn oranının 0.34 olması ile de hidrojenetik yataklara<br />
benzediği görülmektedir.<br />
Binkılıç manganez yatağı hazırlanan iz element grafiklerinde belirgin bir şekilde<br />
hidrojenetik alana düşmektedir.<br />
214
3. Çalışma kapsamında incelenen İmrezi manganez zuhuru, Ulukent manganez<br />
yatağı ve Binkılıç manganez yatağındaki manganez cevherleşmelerinin δ 13 CPDB<br />
değerleri irdelendiğinde, manganez karbonatları oluşturan karbonatların önemli<br />
ölçüde organik madde oksidasyonuyla gelişen karbondioksitlerle veya<br />
bikarbonatlarla ilişkili olduğu görülmektedir. Oksijen izotop değerleri ise<br />
cevherleşmeleri oluşturan çözeltilerin düşük sıcaklıklarda, hidrojenetik-erken<br />
diyajenetik evrede oluştuğuna işaret etmektedir.<br />
4. İnceleme alanından derlenen toplam 22 adet cevher örneğinin kurşun tektonik<br />
modeli ile hesaplanan dört havzanın izotopik gelişimini gösteren Pb-Pb izokron<br />
diyagramında manganez ve demir-manganez cevherleşmelerine ait değerlere göre<br />
Isparta bölgesi manganez zuhurlarının orojenik kuşakta, Burdur bölgesi manganez ve<br />
demir-manganez zuhurlarının orojenik kuşakta ancak İncirdere Üçgözler demirmanganez<br />
zuhurunun Üst kabukta, Binkılıç manganez yatağının Üst kabukta,<br />
Ulukent manganez yatağının ise orojenik kuşakta olduğu görülmektedir. Buna göre<br />
cevherleşmeyi oluşturan kurşunun üst kabuktan geldiği söylenebilir.<br />
215
Çizelge 5.1. Çalışma kapsamında incelenen manganez ve demir-manganez cevherleşmelerinin belirgin özellikleri<br />
Bölge<br />
ISPARTA<br />
BURDUR<br />
Zuhur Adı<br />
Havutlu<br />
Mn Zuhuru<br />
Bağıllı<br />
Mn Zuhuru<br />
İmrezi<br />
Mn Zuhuru<br />
Kestel Fe-Mn<br />
Zuhuru<br />
İncirdere<br />
Üçgözler Fe-Mn<br />
Zuhuru<br />
İncirdere<br />
Soğanlıdere<br />
Fe-Mn Zuhuru<br />
Kestel<br />
Mn Zuhuru<br />
Çebiş<br />
Fe-Mn Zuhuru<br />
Ambarcık<br />
Mn Zuhuru<br />
pirolusit pirit<br />
psilomelan magnetit<br />
todorokit limonit<br />
kriptomelan hematit<br />
pirolusit hematit<br />
psilomelan pirit<br />
braunit limonit<br />
yakobsit magnetit<br />
manganokalsit götit<br />
mangan fosfid<br />
pirolusit hematit<br />
rodokrozit limonit<br />
psilomelan<br />
pirolusit psilomelan<br />
hausmanit pirit<br />
braunit götit<br />
todorokit magnetit<br />
kriptomelan manganokalsit<br />
romaneşit manganit<br />
hollandit hematit<br />
pirolusit psilomelan<br />
hausmanit pirit<br />
braunit götit<br />
todorokit magnetit<br />
kriptomelan manganokalsit<br />
romaneşit manganit<br />
hollandit hematit, markasit<br />
pirolusit hematit<br />
psilomelan hausmanit<br />
yakobsit limonit<br />
kriptomelan götit<br />
todorokit pirit<br />
hollandit magnetit<br />
braunit manganoklasit<br />
pirolusit<br />
Parajenez<br />
pirolusit polianit<br />
hematit psilomelan<br />
götit yakobsit<br />
braunit limonit<br />
pirit<br />
pirolusit psilomelan<br />
hollandit braunit<br />
hematit<br />
pirolusit romaneşit<br />
Si-Al<br />
diyagramı<br />
Hidrojenetik<br />
Hidrotermal-<br />
Hidrojenetik<br />
Hidrotermal-<br />
Hidrojenetik<br />
Na-Mg<br />
diyagramı<br />
Hidrotermal Tatlı su<br />
Hidrotermal Tatlı su<br />
Tatlı su<br />
Hidrojenetik Denizel<br />
Hidrotermal Tatlı su<br />
Zn-Ni-Co<br />
diyagramı<br />
Derin deniz Mn<br />
yatakları<br />
Derin deniz Mn<br />
yatakları<br />
Derin deniz Mn<br />
yatakları<br />
Derin deniz Mn<br />
yatakları<br />
Derin deniz Mn<br />
yatakları<br />
Co+Ni-<br />
(As-Cu-Mo-Pb-V-Zn)<br />
diyagramı<br />
Tatlı su Hidrotermal Hidrotermal<br />
Hidrojenetik Tatlı su Hidrotermal Hidrotermal<br />
Tatlı su Hidrotermal Hidrotermal<br />
Hidrojenetik<br />
Hidrojenetik Tatlı su Hidrotermal Hidrotermal<br />
Binkılıç<br />
rodokrozit<br />
Binkılıç<br />
yakobsit<br />
Mn yatağı<br />
psilomelan<br />
magnetit<br />
hematit<br />
limonit<br />
Sığ denizel- Derin deniz Mn<br />
Hidrojenetik<br />
tatlı su yatakları<br />
manganit götit<br />
pirolusit manganit<br />
Ulukent<br />
Ulukent romaneşit<br />
Mn yatağı psilomelan<br />
rodokrozit<br />
limonit<br />
Hidrotermal<br />
hollandit hematit<br />
Denizel-sığ<br />
Hidrotermal<br />
denizel<br />
Hidrojenetik<br />
Hidrojenetik<br />
Hidrojenetik<br />
Hidrojenetik<br />
216<br />
Fe/Mn oranı<br />
0.02<br />
(Hidrojenetik)<br />
1.38<br />
(Hidrojenetik)<br />
0.17<br />
(Hidrojenetik)<br />
15.46<br />
(Hidrotermal)<br />
26.68<br />
(Hidrotermal)<br />
23.78<br />
(Hidrotermal)<br />
0.34<br />
(Hidrojenetik)<br />
1.72<br />
(Hidrojenetik)<br />
0.02<br />
(Hidrojenetik)<br />
Ce<br />
Anomalisi<br />
Negatif 440 - 6819 48.3 - 413.5<br />
Negatif<br />
Pozitif 84 - 181 166 - 355.3<br />
Negatif<br />
Negatif 119 - >50000 31.4 - 2931<br />
Negatif<br />
Pozitif 448 1715<br />
Negatif 1381 - 16714 142.2 - 599.7<br />
Negatif<br />
Hidrojenetik 0.5 Negatif<br />
Hidrojenetik 0.20 Pozitif<br />
Ba (ppm)<br />
Alt sınır-Üst sınır<br />
Sr (ppm)<br />
Alt sınır-Üst sınır<br />
58 - 1002 34.9 - 237<br />
263 - >50000 8 - 1400<br />
224 - >50000 38.1 - 1302<br />
1808 - 2855 71.7 - 373.5<br />
63 - 14586 78.7 - 5314<br />
13 - 366 38.1 - 648.8<br />
As (ppm)<br />
Alt sınır-Üst sınır<br />
21.3 - 32.5<br />
Zn (ppm)<br />
Alt sınır-Üst sınır<br />
1 - 14.7 10 - 30<br />
1371 - 3997 45 - 231<br />
24.05.6554 32 - 648 0.9 - 576.3<br />
KAYNAKLAR<br />
Abouchami, W. ve Goldstein, S., 1995. A lead isotopic study of Circum-Antartic<br />
manganese nodules. Geochimica et Cosmochimica. Acta, 59, 1809-1820.<br />
Akay, E., Uysal, Ş., Poisson A., Cravette, Ş. ve Müller, C., 1985. Antalya Neojen<br />
havzasının stratigrafisi. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bülteni, 26, 2, 26-29.<br />
Akbulut, A, 1979. Etude Geologique d’une Partie du Taurus Occidental au sud<br />
d’Egridir (Turquie). These (3) Universite Paris-Sud, 203 s., Orsay.<br />
Akbulut, A., 1980. Eğridir Gölü Güneyinde Çandır (Sütçüler-Isparta) Yöresindeki<br />
Batı Toroslar’ın Jeolojisi. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bülteni, 23, 1,1-10.<br />
Akçay, M., 2002. Jeokimya. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Yayın No: 204, 506 s.,<br />
Trabzon<br />
Arslan, M. ve Akçay, M., 1998. Zilan (Erciş-Van) yöresi pomza tüflerinde gelişen<br />
mangan oluşuğunun jeolojisi ve jeokimyası. Türkiye Jeoloji Bülteni, 41/2,<br />
139-150.<br />
Başarı, N., 1980. Burdur Yöresinin Manganez Oluşumları ve Bucak (Akpınarkale<br />
Tepe) Mn Zuhuru Jeoloji Raporu. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Rapor<br />
No: 6888, Ankara.<br />
Bender, M.L., 1971. Does upward diffusion supply the excess manganese in pelagic<br />
sediments?. Journal of Geophysical Research, 76, 4212-4215.<br />
Biçen, C., 1975a. Burdur Yöresi Fe-Mn Oluşukları ile İlgili Prospeksiyon Raporu.<br />
Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara.<br />
Biçen, C., 1975b. Burdur ili-Bucak ilçesi Yazıpınar (Kestel) Köyü Civarında<br />
Bulunan Manganez Madeni Jeolojik Etüd Raporu. Maden Tetkik ve Arama<br />
Enstitüsü, Ankara.<br />
Bilgin, Z.R., Karaman, T., Öztürk, Z., Şen, A.M. ve Demirci, A.R., 1990. Yeşilova-<br />
Acıgöl civarının jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Rapor no. 9429,<br />
Ankara (yayımlanmamış).<br />
Blumenthal, M., 1951. Recherches geologiques dans le Taurus occidental dans<br />
I’arriere-pays d’Alanya. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Seri D, No:5,<br />
Ankara.<br />
Bolton, B.R. and Frakes, A.F., 1985, Geology and genesis of manganese oolite,<br />
Chiatura, Georgia, U.S.S.R. Geological Society of America Bulletin, vol. 96,<br />
no. 11, pp.1398-1406.<br />
217
Bonatti, E., Kraemer, T., ve Rydell, H.S., 1972. Classification and genesis of<br />
submarine iron-manganese deposits. In “ Ferromanganese Deposits on the<br />
Ocean Flor” (D.R. Horn, ed.). National Science Foundation, 159-166,<br />
Washington, D.C.<br />
Bonatti, E., Zerbi, M., Kay, R., ve Rydell, H.S., 1976. Metalliferous deposits from<br />
the Apennine ophiolites. Mesozoic equivalents of modern deposits from<br />
oceanic spreading centre. Geological Society of America Bulletin, 87, 83-94.<br />
Bora, E., 1969. Trakya Binkılıç ve Safaalan Civarının Jeolojisi ve Manganez<br />
Yatakları. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Rapor no. 4617, Ankara.<br />
Bostrom, K., 1970. Submarine volcanism as a source of iron. Earth Planet Science<br />
Letters, 9, 348-354.<br />
Bostrom, K. ve Valdes, S., 1969. Arsenle in the ocean floor. Lithos, v. 2, pp. 351-<br />
360.<br />
Bozcu, A., 1996. Kasımlar (Sü<strong>tc</strong>üler-Isparta) Yöresinde yer alan Mesozoyik yaşlı<br />
denizel tortulların jeolojisi, petrografisi ve organik jeokimyasal yöntemlerle<br />
incelenmesi. S.D.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi, 136 s., Isparta<br />
(yayımlanmamış).<br />
Brunn, J.H., Dumont, J.F., Graciansky, P.C., Gutnic, M., Juteau, T., Marcoux, J. ve<br />
Monod, O. ve Poisson, A., 1971. Outline of the Western Taurides. Geology<br />
and History of the Turkey: (Edit. Angus s. Compbelli). Petroleum<br />
Exploration Society of Libya, 225-255, Tripoli.<br />
Bühn, B., Stanistreet, I.G. ve Okrusch, M., 1992. Late Proterozoic outer shelf<br />
manganese and iron deposits at Otjosondu (Namibia) related to the Damaran<br />
Oceanic Opening. Economic Geology, 87, 1393-1411.<br />
Cannon, W.F. and Force, E.R., 1983. Potential for high grade shallow-marine<br />
manganese deposit in North America, in: Shanks, W.C., III, ed., Cameron<br />
volume on unconventional mineral deposits. New York, Society of Mining<br />
Engineers, American Institute of Mining, Metallurgical and Petroleum<br />
Engineers, pp.175-189.<br />
Choi, J.H., ve Hariya, Y., 1992. Geochemistry and depositional environment of Mn<br />
oxide deposits in the Tokoro Belt, Northeastern Hokkaido, Japan. Economic<br />
Geology, v. 87, pp. 1265-1274.<br />
Crerar, D.A., Namson, J., Chyi, M.S., Williams, L., ve Feigenson, M.D., 1982.<br />
Mangeniferous cherts of the Franciscan assemblage: I. General geology,<br />
ancient and modern analogues and implications for hydrothermal convection<br />
at oceanic spreading centers. Economic Geology, v. 77, pp. 519-540.<br />
218
Cronan, D.S., 1972. The Mid-Atlantic Ridge near 45 N, XVII: Al, As, Hg and Mn in<br />
ferriginous sediments from the median valley. Canadian Journal of Earth<br />
Sciences, v.9, pp.319-323.<br />
Cronan, D.S., 1980, Underwater minerals: London, Academic Press, 364 p.<br />
Çapan, U., 1980. Toros kuşağı ofiyolit masiflerinin (Marmaris, Mersin, Pozantı,<br />
Pınarbaşı, Divriği) iç yapıları, petrolojisi ve petrokimyalarına yaklaşımlar.<br />
Hacettepe Üniversitesi Yer<strong>bilimleri</strong> Enstitüsü., Doktora Tezi, 400 s., Ankara,<br />
Dalyan, B., 1994. Binkılıç (Istranca) Civarının (İstanbul İli) Jeolojisi ve Manganez<br />
Yataklarının Oluşumu. İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Jeoloji<br />
Mühendisliği Bölümü, Diploma Tezi, 51 s., İstanbul.<br />
Degans, E.T. and Epstein, S., 1964. Oxygen and carbon isotope ratios in coexisting<br />
calcites and dolomites from recent and ancient sediments. Geochimica et<br />
Cosmochimica Acta, 28, 23-44.<br />
Delian, F., Dasgupta, S., Bolton, B.R., Hariya, Y., Momoı, H., Mıura, H., Jıaju, L.<br />
and Roy, S., 1992, Mineralogy and Geochemistry of the Proterozoic<br />
Wafangzi Ferromanganese Deposit, China: Econ. Geol., v.87, pp. 1430-1440.<br />
Demirtaşlı, E., 1988. Orta Toroslar’da Seydişehir ve Silifke otoktonlarının Antalya,<br />
Alanya ve Hadim naplarıyla olan ilişkilerinin stratigrafik ve tektonik açıdan<br />
incelenmesi, T.P.A.O. Raporu, Rapor no. 206, Ankara.<br />
Dickin, A.P., 1995. Radiogenic Isotope Geology, Cambridge University,<br />
ISBN No: 0-521-43151-4, 490 p., USA.<br />
Dirik, K., 2006. Yer altı jeolojisi ders notları. Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji<br />
Mühendisliği Bölümü, Ankara.<br />
http://yunus.hacettepe.edu.tr/~kdirik/Yeralti_jeolojisi.pdf. Erişim Tarihi:<br />
10.06.2009.<br />
Doe, B.R. ve Zartman, R.E., 1979. Plumbotectonics. In: Dickin, A.P., 1995.<br />
Radiogenic Isotope Geology. Cambridge University, ISBN No: 0-521-43151-<br />
4, 490 p., USA.<br />
Dumont, J.F., 1976. Isparta kıvrımı ve Antalya naplarının orijini; Torosların Üst<br />
Kretase tektojenezi ile oluşmuş yapısal düzeninin büyük bir dekroşman,<br />
transtorik arızayla ikiye ayrılması varsayımı. Maden Tetkik ve Arama<br />
Enstitüsü Dergisi, Sayı. 86, s. 56-67.<br />
Dumont, J.F. ve Kerey, E., 1975a. Egridir gölü güneyinin temel jeolojik etüdü.<br />
Türkiye Jeoloji Kurultayı Bülteni, 18/2, 169-174.<br />
219
Epstein, S., Graf, D.L. and Degens, E.T., 1963. Oxygen isotope studies on the origin<br />
of dolomites. In: H. Craig, S.L. Miller and G.T. Wasserburg, eds., Isotopic<br />
and Cosmic Chemistry. Dedicated to H.C. Urey 70 th Birthday, p. 188, North<br />
Holland, Amsterdam.<br />
Erakman, B., Meşhur, M., Gül, M.A., Alkan, H., Öztaş, Y., Akpınar, M., 1982.<br />
Kalkan (Antalya)-Muğla ve Burdur illeri arasında kalan alanın jeolojisi.<br />
Türkiye Petrol Kongresi, Program ve Bildiri Özleri, s.21, Ankara.<br />
Erakman, B., Alkan, H., 1986. Kalkan-Elmalı-Yeşilova-Acıpayam-Fethiye Arasının<br />
Jeolojisi ve Petrol Olanakları Raporu, T.P.A.O. Arama Grubu, Ankara<br />
Ersoy, Ş., 1989. Fethiye (Muğla)-Gölhisar (Burdur) arasında Güney Dağı ile<br />
Kelebekli Dağı ve dolayının jeolojisi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen<br />
Bilimleri Enstitüsü, 246 s., İstanbul.<br />
Ersoy, Ş., 1992. Dirmil (Burdur) ve güneyindeki tektonik ve neootokton birimlerin<br />
stratigrafisi ve Dinoro Toroslardaki yeri. Türkiye Jeoloji Bülteni, 35/2, 9-24.<br />
Faure, G., 1986. Principles of Isotope Geology (Second Edition). published by John<br />
Wiley & Sons, 589 p., USA.<br />
Finkelman, R.B., 1970. Magnetic particles extracted from manganese nodules:<br />
Suggested origin from stony and iron meteorites. Science, 167, 932-934.<br />
Finkelman, R.B., 1972. Relationship between manganese nodules and cosmic<br />
spherules, Marine Technology Society Journal, 6, 34-39.<br />
Force, E.R and Cannon, B.F., 1988, Depositional model for shallow-marine<br />
manganese deposits around black shale basins: Economic Geology, Vol.83,<br />
pp. 93-117.<br />
Frakes, L. and Bolton, B.R., 1984. Origin of manganese giants: Sea-level change and<br />
anoxic-oxic history. Geology, v.12, p.83-86.<br />
Gedikoğlu, A., Van, A., Eyüpoğlu, I., ve Yalçıntaş, B., 1985, Doğu Karadeniz<br />
Cevherleşmesine bir örnek: Ocaklı (Maçka-Trabzon) Manganez Zuhuru,<br />
Jeoloji Mühendisliği, sayı.25, s.23-37.<br />
Glasby, G.P., Stüben, D., Jeschke, G., Stoffers, P., Garbe-Schönberg, C.-D., 1997. A<br />
model for the formation of hydrothermal manganese crusts from the Pi<strong>tc</strong>airn<br />
Island hotspot. Geochimica et Cosmochimica Acta, 61, 4583-4597.<br />
Görmüş, M. ve Hançer, M. 1997. Dereboğazı (Isparta Güneyi) dolaylarındaki<br />
Karabayır Formasyonu'na ait fasiyes bulguları. Süleyman Demirel<br />
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2, 39-50, Isparta.<br />
220
Graciansky, P.C., 1972. Recherces geologiques dans le Taurus Lycien occidental<br />
(Turque). These, Universite Paris-Sud., 731 p., Orsay.<br />
Graff, J.L., 1978. Rare earth elements in iron formations and sea water. Geochimica<br />
et Cosmochimica. Acta, 42, 1845-1850.<br />
Guillemot, D. ve Nesteroff, W.D., 1980. Les depots mtealliferes de Chypre:<br />
comparaison, avec leur homologues actuels du Pacifique: Panayiotou, A., ed.,<br />
Ophiolite Symposium, 1979, 139-146, Cyprus.<br />
Gültekin, A.H. and Örgün, Y., 1994, Mineralogical and Chemical Characteristics of<br />
the Binkılıç Sedimetary Manganese Deposit, Trakya, Turkey: Abstracts, 9 th<br />
IAGOD Symposium, Beijing<br />
Gültekin, A.H., 1997, Manganez yataklarının köken tespitinde mineralojik ve<br />
kimyasal veriler, Jeoloji Mühendisliği, Sayı:50, Sayfa: 39-46.<br />
Gültekin, A.H., 1998. Geochemistry and Origin of the Oligocene Binkılıç<br />
Manganese Deposit; Thrace Basin, Turkey. Journal of Earth Sciences, 7,<br />
11-23.<br />
Günay, Y., Bölükbaşı, A.S., Yoldemir, O., 1982. Beydağlarının stratigrafisi ve<br />
yapısı. Türkiye 6. Petrol Kongresi Tebliğleri, 91-101, Ankara.<br />
Handbook of Mineralogy, 2003. Mineralogical Society of America.<br />
http://www.handbookofmineralogy.org. Erişim Tarihi: 12.05.2009.<br />
Hariya, Y., 1961, Mineralogical studies of manganese dioxide and hydroxide<br />
minerals in Hokkaido, Japan, Journ. Fac. Sc., Hokkaido University, 10, 641-<br />
702.<br />
Harlavan, Y., Erel, Y., Blum, D.J., 1998. Systematic changes in lead isotopic<br />
composition with soil age in glacial granitic terrains. Geochimica et<br />
Cosmochimica Acta, 62, 33-46.<br />
Harlavan, Y. ve Erel Y., 2002. The release of Pb and REE from granitoids by the<br />
dissolution of accessory phases. Geochimica et Cosmochimica Acta, 66,<br />
837-848.<br />
Hançer, M., 1996. Isparta güneyi, Ağlasun-Bucak civarının jeolojik ve tektonik<br />
özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora<br />
Tezi, 223 s., Isparta<br />
Hein, J.R., Koschinsky, A., Halbach, P., Manheim, F.T., Bau, M., Kang, J.K.,<br />
Lubick, N., 1997. Iron and manganese oxide mineralization in the Pacific: In:<br />
Nicholson, K., Hein, J.R., Bühn, B., Desgupta, S. (Eds), Manganese<br />
mineralization: Geochemistry and mineralogy of terrestrial and marine<br />
deposits, Geological Society Special Publication, v. 119, 123-138.<br />
221
Hein, J.R., Stamatakis, M.G., Dowling, J.S., 2000. Trace metal-rich Quaternary<br />
hydrothermal manganese oxide and barite deposits, Milos Island, Greece.<br />
Transactions of the Institutions of mining and metallurgy, Section B. Applied<br />
Earth Sciences, 109, B67-B76.<br />
Hewett, D.F., 1964. Veins of hypogene manganese oxide minerals in the United<br />
States. Economic Geology, 59, 1431-1472, 60, No: 1, pp. 1-38.<br />
Hewett, D.F. and Fleischer, M., 1960. Deposits of the Manganese Oxides. Economic<br />
Geology, v.55, pp. 1-55.<br />
Hewett, D.F., Fleischer, M. and Conklin, 1963, Deposits of the manganese oxides:<br />
Supplement: Econ. Geol., v.58, p.1-51.<br />
Jach, R. ve Dudek, T., 2005. Origin of a Toarcian manganese carbonate/silicate<br />
deposit from the Krizna Unit, Tarta Mountains, Poland. Chemical Geology<br />
224, 136-152.<br />
Jedwab, J., 1970. Les sphérules cosmiques dans les nodules de manganese,<br />
Geochimica et Cosmochimica Acta, 34, 447-457.<br />
Jedwab, J., 1971. Particules de meterière carbonée dans les nodules de manganèse<br />
des grandes fonds ocèaniques. C. R. Hebd Seance Acad Sci., Paris 272D,<br />
1968-1971.<br />
Juteau, T., 1975. Les ophiolites des nappes d’Antalya (Taurides occidentales,<br />
Turquie): Petrologie d’un fragment de l’ancienne croute oceanque<br />
tethyscience. Sci., These, Terre, Nancy. Mem. N32, 692 p.<br />
Juteau, T. ve Marcoux, J., 1973. Un exemple de volcanisme sour marin au Trias<br />
Superieorle strato-volkan du Karadere, Çalbalı Dağ (Ophiolites des nappes<br />
d’antalya, Taurides occidentales, Turquie) Int. Sym., Uber. die stra. Der<br />
Alpine-Medit. Wien 238-239.<br />
Kalafatçıoğlu, A., 1973. Antalya Körfezi batı kısmının jeolojisi. Maden Tetkik ve<br />
Arama Dergisi, 81, 82-131.<br />
Karaman, M.E., 1990. Isparta dolayının genel stratigrafisi. Türkiye Jeoloji Bülteni,<br />
33, 57-67.<br />
Kazancı, N., Karaman, M. E., 1998. Gölcük (Isparta) Pliyosen volkanoklastiklerinin<br />
sedimenter özellikleri ve depolanma mekanizmaları. Akdeniz Üniversitesi<br />
Isparta Mühendislik Fakültesi Dergisi, 4, 16-35, Isparta<br />
Klinkhammer, G.P., Elderfield, H., Edmond, J.M., Mitra, A., 1994. Geochemical<br />
implications of rare earth element patterns in hydrothermal fluids from midocean<br />
ridges. Geochimica et Cosmochimica Acta, 58, 5105-5113.<br />
222
Krauskopf, K.B., 1957. Seperation of manganese from iron in sedimentary processes.<br />
Geochimica et Cosmochimica Acta, 12, 61-84.<br />
Krauskopf, K.B., 1979. Introduction to Geochemistry (2. Baskı). McGraw-Hill and<br />
Kogakusha, 617 s.<br />
Kuşcu, M., 1985. Manganez Yataklarının Mineralojisi ve Türkiye’den bir Manganez<br />
Yatağı. Akdeniz Üniversitesi Isparta Mühendislik Fakültesi III. Mühendislik<br />
Haftası Bildirileri, 157-169.<br />
Kuşcu, M., 1987. Ulukent (Tavas-Denizli) ve Güneyi Manganez Zuhurları. Akdeniz<br />
Üniversitesi, Isparta Mühendislik Fakültesi Dergisi, Jeoloji, S.3, Isparta.<br />
Kuşcu, M., Gedikoğlu, A., 1989. Ulukent (Tavas-Denizli) Güneyi Manganez<br />
Yataklarının Jeokimyasal Özellikleri. Yerbilimcinin Sesi, Sayı:17, s. 29-47<br />
Madencilik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, 2001. Metal Madenler Alt Komisyonu<br />
Diğer Metal Madenler Çalışma Grubu Raporu, Antimuan-Tungsten-Nikel-<br />
Vanadyum-Molibden-Kalay-Manganez. 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı, DPT.<br />
2629, ÖİK.640, s.63-79, Ankara<br />
Michard, A., 1989. Rare earth element systematics in hydrothermal fluids,<br />
Geochimica et Cosmochimica Acta, 53, 745-750.<br />
Michard, A., Albarede, F., 1986. The REE content of some hydrothermal fluids.<br />
Chemical Geology, 55, 51-60.<br />
Mills, R.A., Eldefield H., 1995. Rare earth element geochemistry of hydrothermal<br />
deposits form the active TAG mound, 26 N Mid-Atlantic Ridge. Geochimica<br />
et Cosmochimica Acta, 59, 3511-3524.<br />
Monod, O., 1977. Recherches geologiques dans le Taurus occidental au sud de<br />
Beyşehir (Turquie). These, Universite Paris-sud, 442 p., Orsay.<br />
Moorby, S.A., Cronan, D.S. and Glasby, G.P., 1984. Geochemistry of hydrothermal<br />
Mn-oxide deposits from the S.W. Pacific island arc. Geochimica et<br />
Cosmochimica Acta, v.48, p.433-441.<br />
Nadiradze, V.R., 1976. On the metal source of ferromanganese concretions in the<br />
world ocean basins, (Abstract). Symposium 104.3, “Geology and<br />
Geochemistry of Manganese”. 25. International Geology Congress, Abstracts<br />
3, 784-785.<br />
Nicholson, K., 1992. Contrasting mineralogical-geochemical signatures of<br />
manganese oxides: Guides to Metallogenesis. Economic Geology, v. 87,<br />
1253-1264.<br />
Ossa, A.C., 1970. Genesis of manganese deposits in northern Chile. Economic<br />
Geology, v.65, p.681-689.<br />
223
Önalan, M., 1979. Elmalı –Kaş (Antalya) arasındaki alanın jeolojisi. İstanbul<br />
Üniversitesi, Fen Fakültesi Monografiller, Sayı 29, Doktora tezi, 139 s.,<br />
İstanbul.<br />
Önder, O., Kurugöl, G., 1983. Burdur-Bucak-Kestel Fe+Mn zuhuru ve Burdur-<br />
Bucak yöresi Mn zuhurları jeoloji raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel<br />
Müdürlüğü, Ankara.<br />
Özdemir, C., 1976a. İstanbul İli, Çatalca İlçesi, Binkılıç Köyü Civarında Tuna<br />
Madencilik Şirketi’nin AR: 4361, AR: 1780 no’lu Manganez Cevheri Ruhsat<br />
Sahalarına Ait Jeolojik Etüd Raporu. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü,<br />
Rapor no. 6677, Ankara.<br />
Özdemir, C., 1976b. Tarık Güceyener’e Ait İstanbul, Çatalca, İnceğiz Köyü AR: 923<br />
no’lu Manganez Ruhsat Sahasının Jeolojik Etüt Raporu. Maden Tetkik ve<br />
Arama Enstitüsü, Rapor no. 6628, Ankara.<br />
Özgönül, İ., 1979. Binkılıç (İstanbul-Çatalca) Dolayının Jeolojisi. Jeoloji Yüksek<br />
Mühendislik Diploma Çalışması, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Genel<br />
Jeoloji Kürsüsü, 22 s., İstanbul.<br />
Özgül, N., 1976. Torosların bazı temel jeolojik özelikleri. Türkiye Jeoloji Kurultayı<br />
Bülteni, Cilt:19, sayı:1.<br />
Öztürk, H., 1993. Türkiye Manganez Yatakları: Oluşumları ve Tipleri. Jeoloji<br />
Mühendisliği, s. 43, 24-33.<br />
Öztürk, H. ve Frakes, L.A., 1995. Sedimentationand Diagenesis of an Oligocene<br />
Manganese Deposit in a Shallow Subbasin of the Paratethys: Thrace Basin,<br />
Turkey. Ore Geology Reviews, v. 10, pp. 117-132.<br />
Öztürk, H., Öztunalı, Ö. ve Frakes, L., 1995. Siyah şeyller içindeki manganez<br />
cevherleşmeleri ve anoksik-oksik olayların gelişimi; Ulukent ve Gökçeovacık<br />
manganez yatakları, GB Türkiye. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bülteni, 10, 114-<br />
122.<br />
Öztürk, H., 1997. Binkılıç Manganez Yatağında Cevher Yapısı İncelemeleri (Trakya<br />
Havzası, Türkiye). İstanbul Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Dergisi, Sayı<br />
51, 25-29, İstanbul.<br />
Öztürk, H., 1998. Carbonate Replacement Type Manganese Ore Formation During<br />
The Oligocene Anoxia, Binkılıç Manganese Deposit, Thrace Basin, Turkey.<br />
Yer<strong>bilimleri</strong> Dergisi, Cilt 11, Sayı.1.<br />
Öztürk, H. ve Hein, R.J., 2000. Ulukent ve Gökçeovacık Manganez Yataklarının<br />
Oluşumu Üzerine Mineralojik-Petrolojik-Duraylı İzotop Bulguları, Güneybatı<br />
224
Toroslar, Türkiye. Cumhuriyetin 75. Yıldönümü Yer<strong>bilimleri</strong> ve Madencilik<br />
Kongresi, 609-624, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.<br />
Peters, T., 1988. Geochemistry of manganese-bearing cherts associated with Alpine<br />
ophiolites and the Hawasina formations in Oman. Marine Geology, v.84,<br />
p.229-238.<br />
Poisson, A., 1967. Donnees nouvelles sur le Cretace superieur et le Tertiaire du<br />
Taurus occidental au Nord-Ouest d'Antalya (region de Korkuteli, Turquie).<br />
C.R. Acad. Sci., ser. D, t. 264, pp. 218-221, Paris.<br />
Poisson, A., 1977. Recherches geologiques dans les Taurides occidentales (Turquie).<br />
These, Universite Paris-sud, 795 p., Orsay.<br />
Poisson, A. ve Poignant, A.F., 1974. Korkuteli bölgesindeki Miyosen<br />
transgresyonunun tabanı olan Karabayır (Antalya ili) Formasyonunun yeni<br />
bir alg türü. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, 82, 65-69.<br />
Pracejus, B. and Bolton, B.R., 1992. Geochemistry of Supergene Manganese Oxide<br />
Deposits, Groote Eylandt, Australia. Economic Geology, v.87, pp. 1310-<br />
1335.<br />
Rose, A.W. and Burt, D.M., 1979. Hydrothermal Alterations: Geochemistry of<br />
Hydrothermal Ore Deposits. Second Edition, (Ed: H.L. Barnes), John Wiley<br />
& Sons, New York, 173-235<br />
Roy, S., 1968. Mineralogy of the different genetic types of manganese deposits.<br />
Economic Geology, 63, 760-786.<br />
Roy, S., 1981. Manganese Deposits. Academic Press Inc. (London) Ltd., 458 p.<br />
ISBN: 0-12-601080-3, New York.<br />
Roy, S., 1992. Environmets and Processes of Manganese Deposition. Economic<br />
Geology, v.87, p.1218-1236.<br />
Savelli, C., Marani, M., ve Gamberi, F., 1999. Geochemistry of metalliferous,<br />
hydrothermal deposits in the Aeolian arc (Tyrrhenian Sea). Journal of<br />
Volcanology and Geothermal Research, 88, 305-323.<br />
Schissel, D. and Aro, P., 1992. The major early Proterozoic sedimentary iron and<br />
manganese deposit and their tectonic setting. Economic Geology, v. 87,<br />
pp. 1367-1374.<br />
Sönmez-Gökçen, N., 1964. Çatalca (Trakya) civarı Neojeninden Congerialı serinin<br />
ostracodlarla bulunan yeni yaşı hakkında. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü<br />
Dergisi, s.63.<br />
Stanton, R.L., 1972. Ore Petrology. McGraw-Hill, 713 s., New York.<br />
225
Sugisaki, R., 1984. Relation between chemical composition and sedimentation rate<br />
of Pacific ocean –floor sediments deposited since the Middle Cretaceous: Basic<br />
evidence for chemical chemical constraints on depositional environments of<br />
ancient sediments. Journal Geology, v. 92, pp. 235-259.<br />
Şenel, M., Kengil, R., Ünverdi, M., Serdaroğlu, M. ve Gözler, M. Z., 1981. Teke<br />
Toroslarının güneydoğusunun jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi,<br />
95/96, 13-43.<br />
Şenel, M., 1983. Discussion on the Antalya nappes. Geology of the Taurus Belt<br />
International Symposium, 41-51 p., Ankara.<br />
Şenel, M., Selçuk, H., Bilgin, A.Z., Şen, A.M., Karaman, T., Dinçer, M.A., Durukan,<br />
E., Arbas, Örçen, S. ve Bilgi, C., 1989. Çameli (Denizli)-Yeşilova (Burdur)-<br />
Elmalı (Antalya) ve dolayının jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Raporu,<br />
Rapor no. 9429, 344 s., Ankara (yayımlanmamış).<br />
Şenel, M., Dalkılıç, H., Gedik, İ., Serdaroğlu, M., Bölükbaşı, A.S., Metin, S.,<br />
Esentürk, K., Bilgin, A.Z., Uğuz F., Korucu, M. ve Özgül, N., 1992. Eğridir-<br />
Yenişerbademli-Gebiz ve Geriş-Köprülü (Isparta-Antalya) arasında kalan<br />
alanların jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Raporu, Rapor no. 9390, TPAO<br />
raporu 3132, 559 s., Ankara (yayımlanmamış)<br />
Şenel, M., Gedik, İ., Dalkılıç, H., Serdaroğlu, Bilgin, A.Z., Uğuz F., M., Bölükbaşı,<br />
A.S., Metin, S., Korucu, M. ve Özgül, N., 1996. Isparta büklümü doğusunda,<br />
otokton ve allokton birimlerin stratigrafisi (Batı Toroslar). Maden Tetkik ve<br />
Arama Dergisi, 118, 111-160.<br />
Şenel, M, 1997. 1:100.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları No:11, Isparta K-10<br />
Paftası. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etüdleri Dairesi,<br />
Ankara.<br />
Şentürk, M. ve Yağmurlu, F., 2003. Acıgöl ve Burdur Gölü arasındaki bölgenin<br />
jeolojik ve sismotektonik özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen<br />
Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Yer<strong>bilimleri</strong> Özel sayısı, 7(2), 11-24, Isparta.<br />
Teker, Y., 2004. Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) arasındaki manganez<br />
zuhurlarının maden jeolojisi ve kökeninin araştırılması. Süleyman Demirel<br />
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 60 s., Isparta<br />
Thuizat, R., Whitechurch, H., Montigny, R., ve Juteau, T., 1981. K-Ar dating of<br />
some infraophiolitic metamorphic soles from the eastern Mediterranean, New<br />
evidence for oceanic thrusting before obduction. Earth and Planetary Science<br />
Letters, 52, 302-310.<br />
Todt, W., Cliff, R.A., Hanser, A., Hofmann, A.W., 1996. Evaluation of a 202 Pb- 205 Pb<br />
double spike for high precision lead isotope analysis. In: Hort, S.R., Basu, A.,<br />
Earth processes, Reading the isotope code, v.95, AGU., 429-437.<br />
226
Usui, A., Bau, M., Yamazaki, T., 1997. Manganese microchimneys buried in the<br />
Central Pacific pelagic sediments: evidence of intraplate water circulation?.<br />
Marine Geology, 141, 269-285.<br />
Uysal, K. 2004. Uzaktan Algılamada Landsat MSS ve Spot XS uydu verilerinin<br />
kullanımı ile ayrıntılı jeolojik harita alımı ve yorumu: Dereboğazı (Isparta) ve<br />
çevresi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,<br />
Yüksek Lisans Tezi (yayınlanmamış), 149s.<br />
Ülkümen, N., 1960. Trakya ve Çanakkale mıntıkalarında bulunan Neojen balıklı<br />
formasyonları hakkında. İstanbul Üniversitesi, Fen Fakültesi Monografileri,<br />
s.16, 80 s.<br />
Varnavas, S.P., Papaioannau, J. and Catani, J., 1988. A hydrothermal manganese<br />
deposit from the Eratosthenes seamount, eastern Mediterranean Sea. Marine<br />
Geology, v.81, p.205-214.<br />
Waldron, J.W.F., 1982. Antalya karmaşığı kuzeydoğu uzanımının Isparta<br />
bölgesindeki stratigrafisi ve sedimanter evrimi. Maden Tetkik ve Arama<br />
Dergisi, 97-98, 1-20.<br />
Yalçın, A., 1993. Yukarı Aksu (Isparta) havzası mühendislik jeolojisi incelemesi.<br />
İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Doktora tezi,<br />
(yayınlanmamış), 283 s.<br />
Yalçınkaya, S., Ergin, A., Taner, K., Afşar, Ö.P., Dalkılıç, H., Özgönül, E., 1986.<br />
Batı Toroslar'ın jeoloji raporu. Maden Tetkik ve Arama Raporu, Rapor no.<br />
7898 (yayımlanmamış), Ankara.<br />
Yalçınkaya, S., 1989. Isparta-Ağlasun (Burdur) dolayının jeolojisi. İstanbul<br />
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 175 s., İstanbul.<br />
Yağmurlu, F., Pekuz, Ü., Bozcu, A., 1995. Eğirdir (Isparta) güneyinde yeralan<br />
karbonat kayaların stratigrafik korelasyonu ve fasiyes özellikleri. Türkiye<br />
Petrol Jeologları Derneği Bülteni, C.7, Sayı:1, 17-32.<br />
Zantop, H., 1978. Geologic setting and genesis of iron oxides and manganese oxides<br />
in the San Francisco manganese deposit, Jalisco, Mexico. Econonic Geology,<br />
v.73, pp.1137-1149.<br />
Zantop, H., 1981. Trace elements in volcanogenic manganese oxides and iron oxides:<br />
The San Francisco manganese deposit, Jalisco, Mexico. Economic Geology,<br />
v.76, p.545-555.<br />
227
EKLER LİSTESİ<br />
EK-1. XRD Grafikleri<br />
EK-2. Bağıllı Bölgesinin 1/25.000 ölçekli jeoloji haritası ve enine kesiti<br />
EK-3. Havutlu Bölgesinin 1/25.000 ölçekli jeoloji haritası ve enine kesiti<br />
EK-4. İmrezi Bölgesinin 1/25.000 ölçekli jeoloji haritası ve enine kesiti<br />
EK-5. Kestel Bölgesinin 1/25.000 ölçekli jeoloji haritası ve enine kesitleri<br />
EK-6. İncirdere ve Çebiş Bölgesinin 1/25.000 ölçekli jeoloji haritası ve enine kesiti<br />
EK-7. Ambarcık Bölgesinin 1/25.000 ölçekli jeoloji haritası ve enine kesiti<br />
228
EK-1<br />
XRD GRAFİKLERİ<br />
KESTEL DEMİR-MANGANEZ ZUHURU<br />
229<br />
Örnek no: K-1<br />
Örnek no: K-3
230<br />
Örnek no: K-5<br />
Örnek no: K-6<br />
Örnek no: K-7
231<br />
Örnek no: K-8<br />
Örnek no: K-9<br />
Örnek no: K-10
232<br />
Örnek no: K-11<br />
Örnek no: K-12<br />
Örnek no: K-13
233<br />
Örnek no: K-14<br />
Örnek no: K-15<br />
Örnek no: K-16
234<br />
Örnek no: K-17<br />
Örnek no: K-18<br />
Örnek no: K-19
235<br />
Örnek no: K-20<br />
Örnek no: K-21<br />
Örnek no: K-22
KESTEL MANGANEZ ZUHURU<br />
236<br />
Örnek no: K-23<br />
Örnek no: K-Z1
İNCİRDERE ÜÇGÖZLER DEMİR-MANGANEZ ZUHURU<br />
237<br />
Örnek no: I-U1<br />
Örnek no: I-U2<br />
Örnek no: I-U3
238<br />
Örnek no: IU-5<br />
Örnek no: IU-6<br />
Örnek no: IU-7
239<br />
Örnek no: IU-8<br />
Örnek no: IU-9<br />
Örnek no: IU-10
240<br />
Örnek no: IU-11
İNCİRDERE SOĞANLIDERE DEMİR-MANGANEZ ZUHURU<br />
241<br />
Örnek no: IS-1<br />
Örnek no: IS-2<br />
Örnek no: IS-3
242<br />
Örnek no: IS-4<br />
Örnek no: IS-5<br />
Örnek no: IS-6
243<br />
Örnek no: IS-8<br />
Örnek no: IS-9<br />
Örnek no: IS-11
244<br />
Örnek no: IS-12<br />
Örnek no: IS-13<br />
Örnek no: IS-14
245<br />
Örnek no: IS-15
ÇEBİŞ DEMİR-MANGANEZ ZUHURU<br />
246<br />
Örnek no: Ç-4<br />
Örnek no: Ç-6<br />
Örnek no: Ç-7
247<br />
Örnek no: Ç-8<br />
Örnek no: Ç-9<br />
Örnek no: Ç-10
248<br />
Örnek no: Ç-11
AMBARCIK MANGANEZ ZUHURU<br />
249<br />
Örnek no: A-1<br />
Örnek no: A-4<br />
Örnek no: A-5
250<br />
Örnek no: A-6<br />
Örnek no: A-8
BAĞILLI MANGANEZ ZUHURU<br />
251<br />
Örnek no: B-1<br />
Örnek no: B-3<br />
Örnek no: B-5
252<br />
Örnek no: B-6<br />
Örnek no: B-7<br />
Örnek no: B-8
253<br />
Örnek no: B-9<br />
Örnek no: B-10
HAVUTLU MANGANEZ ZUHURU<br />
254<br />
Örnek no: H-1<br />
Örnek no: H-3<br />
Örnek no: H-4
255<br />
Örnek no: H-5<br />
Örnek no: H-6<br />
Örnek no: H-8
256<br />
Örnek no: H-9<br />
Örnek no: H-10<br />
Örnek no: H-11
İMREZİ MANGANEZ ZUHURU<br />
257<br />
Örnek no: IK-1<br />
Örnek no: IK-2
BİNKILIÇ MANGANEZ YATAĞI<br />
258<br />
Örnek no: BK-1<br />
Örnek no: BK-2<br />
Örnek no: BK-3
259<br />
Örnek no: BK-4<br />
Örnek no: BK-5<br />
Örnek no: BK-6
260<br />
Örnek no: BK-7<br />
Örnek no: BK-8<br />
Örnek no: BK-9
ULUKENT MANGANEZ YATAĞI<br />
261<br />
Örnek no: U-2<br />
Örnek no: U-3
Adı Soyadı: Yeliz TEKER<br />
Doğum Yeri ve Yılı: Isparta, 1978<br />
Medeni Hali: Bekar<br />
Yabancı Dili: İngilizce<br />
ÖZGEÇMİŞ<br />
Eğitim Durumu (Kurum ve Yıl)<br />
Lise: Kütahya Anadolu Öğretmen Lisesi 1991-1995<br />
Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi 1996-2000<br />
Yüksek Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi2001-2004<br />
Çalıştığı Kurum/Kurumlar ve Yıl<br />
Süleyman Demirel Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü – Araştırma Görevlisi<br />
(Fen Bilimleri Kadrosu)2001-2007<br />
Afet İşleri Genel MüdürlüğüJeoloji Mühendisi2007-<br />
Yayınları (SCI ve Diğer Makaleler)<br />
1. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2003, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Manganez<br />
Zuhurları, 20. Yıl Sempozyumu, Program & Bildiri Özleri, Isparta, s.191.<br />
2. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2005, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Fe-Mn<br />
Cevherleşmeleri, Türkiye Demir Yatakları Jeolojisi, Madenciliği ve Mevcut Sorunları<br />
Sempozyumu, 23-25 Haziran, İstanbul.<br />
3. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2004, The Manganese Mineralizations of Çamoluk and Yazıpınar<br />
(Burdur, SW Turkey) Area, 5th International Symposium on Eastern Mediterranean Gelogy,<br />
Thessaloniki, Greece, p. 1609-1612.<br />
4. Özdamar, Ş., Ece, Ö.I., Kayacı, K., Çevik E. and Teker, Y., 2007, Technological properties<br />
of underclays in Şile (Istanbul) region, NW Turkey, Sixth International Symposium on<br />
Eastern Mediterranean Geology Incorporating The Ninth International Conference of<br />
Jordanian Geologists Association, p. 90, 2-5 April, Jordan.<br />
5. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2006, Çamoluk (Burdur) Yöresi Fe-Mn Cevherleşmeleri, Türkiye<br />
Jeoloji Bülteni, Cilt 49, Sayı.2, s.1-16.<br />
262
Adı Soyadı: Yeliz TEKER<br />
Doğum Yeri ve Yılı: Isparta, 1978<br />
Medeni Hali: Bekar<br />
Yabancı Dili: İngilizce<br />
ÖZGEÇMİŞ<br />
Eğitim Durumu (Kurum ve Yıl)<br />
Lise: Kütahya Anadolu Öğretmen Lisesi 1991-1995<br />
Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi 1996-2000<br />
Yüksek Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi2001-2004<br />
Çalıştığı Kurum/Kurumlar ve Yıl<br />
Süleyman Demirel Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü – Araştırma Görevlisi<br />
(Fen Bilimleri Kadrosu)2001-2007<br />
Afet İşleri Genel MüdürlüğüJeoloji Mühendisi2007-<br />
Yayınları (SCI ve Diğer Makaleler)<br />
1. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2003, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Manganez<br />
Zuhurları, 20. Yıl Sempozyumu, Program & Bildiri Özleri, Isparta, s.191.<br />
2. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2005, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Fe-Mn<br />
Cevherleşmeleri, Türkiye Demir Yatakları Jeolojisi, Madenciliği ve Mevcut Sorunları<br />
Sempozyumu, 23-25 Haziran, İstanbul.<br />
3. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2004, The Manganese Mineralizations of Çamoluk and Yazıpınar<br />
(Burdur, SW Turkey) Area, 5th International Symposium on Eastern Mediterranean Gelogy,<br />
Thessaloniki, Greece, p. 1609-1612.<br />
4. Özdamar, Ş., Ece, Ö.I., Kayacı, K., Çevik E. and Teker, Y., 2007, Technological properties<br />
of underclays in Şile (Istanbul) region, NW Turkey, Sixth International Symposium on<br />
Eastern Mediterranean Geology Incorporating The Ninth International Conference of<br />
Jordanian Geologists Association, p. 90, 2-5 April, Jordan.<br />
5. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2006, Çamoluk (Burdur) Yöresi Fe-Mn Cevherleşmeleri, Türkiye<br />
Jeoloji Bülteni, Cilt 49, Sayı.2, s.1-16.<br />
262
Adı Soyadı: Yeliz TEKER<br />
Doğum Yeri ve Yılı: Isparta, 1978<br />
Medeni Hali: Bekar<br />
Yabancı Dili: İngilizce<br />
ÖZGEÇMİŞ<br />
Eğitim Durumu (Kurum ve Yıl)<br />
Lise: Kütahya Anadolu Öğretmen Lisesi 1991-1995<br />
Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi 1996-2000<br />
Yüksek Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi2001-2004<br />
Çalıştığı Kurum/Kurumlar ve Yıl<br />
Süleyman Demirel Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü – Araştırma Görevlisi<br />
(Fen Bilimleri Kadrosu)2001-2007<br />
Afet İşleri Genel MüdürlüğüJeoloji Mühendisi2007-<br />
Yayınları (SCI ve Diğer Makaleler)<br />
1. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2003, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Manganez<br />
Zuhurları, 20. Yıl Sempozyumu, Program & Bildiri Özleri, Isparta, s.191.<br />
2. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2005, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Fe-Mn<br />
Cevherleşmeleri, Türkiye Demir Yatakları Jeolojisi, Madenciliği ve Mevcut Sorunları<br />
Sempozyumu, 23-25 Haziran, İstanbul.<br />
3. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2004, The Manganese Mineralizations of Çamoluk and Yazıpınar<br />
(Burdur, SW Turkey) Area, 5th International Symposium on Eastern Mediterranean Gelogy,<br />
Thessaloniki, Greece, p. 1609-1612.<br />
4. Özdamar, Ş., Ece, Ö.I., Kayacı, K., Çevik E. and Teker, Y., 2007, Technological properties<br />
of underclays in Şile (Istanbul) region, NW Turkey, Sixth International Symposium on<br />
Eastern Mediterranean Geology Incorporating The Ninth International Conference of<br />
Jordanian Geologists Association, p. 90, 2-5 April, Jordan.<br />
5. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2006, Çamoluk (Burdur) Yöresi Fe-Mn Cevherleşmeleri, Türkiye<br />
Jeoloji Bülteni, Cilt 49, Sayı.2, s.1-16.<br />
262
Adı Soyadı: Yeliz TEKER<br />
Doğum Yeri ve Yılı: Isparta, 1978<br />
Medeni Hali: Bekar<br />
Yabancı Dili: İngilizce<br />
ÖZGEÇMİŞ<br />
Eğitim Durumu (Kurum ve Yıl)<br />
Lise: Kütahya Anadolu Öğretmen Lisesi 1991-1995<br />
Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi 1996-2000<br />
Yüksek Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi2001-2004<br />
Çalıştığı Kurum/Kurumlar ve Yıl<br />
Süleyman Demirel Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü – Araştırma Görevlisi<br />
(Fen Bilimleri Kadrosu)2001-2007<br />
Afet İşleri Genel MüdürlüğüJeoloji Mühendisi2007-<br />
Yayınları (SCI ve Diğer Makaleler)<br />
1. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2003, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Manganez<br />
Zuhurları, 20. Yıl Sempozyumu, Program & Bildiri Özleri, Isparta, s.191.<br />
2. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2005, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Fe-Mn<br />
Cevherleşmeleri, Türkiye Demir Yatakları Jeolojisi, Madenciliği ve Mevcut Sorunları<br />
Sempozyumu, 23-25 Haziran, İstanbul.<br />
3. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2004, The Manganese Mineralizations of Çamoluk and Yazıpınar<br />
(Burdur, SW Turkey) Area, 5th International Symposium on Eastern Mediterranean Gelogy,<br />
Thessaloniki, Greece, p. 1609-1612.<br />
4. Özdamar, Ş., Ece, Ö.I., Kayacı, K., Çevik E. and Teker, Y., 2007, Technological properties<br />
of underclays in Şile (Istanbul) region, NW Turkey, Sixth International Symposium on<br />
Eastern Mediterranean Geology Incorporating The Ninth International Conference of<br />
Jordanian Geologists Association, p. 90, 2-5 April, Jordan.<br />
5. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2006, Çamoluk (Burdur) Yöresi Fe-Mn Cevherleşmeleri, Türkiye<br />
Jeoloji Bülteni, Cilt 49, Sayı.2, s.1-16.<br />
262
Adı Soyadı: Yeliz TEKER<br />
Doğum Yeri ve Yılı: Isparta, 1978<br />
Medeni Hali: Bekar<br />
Yabancı Dili: İngilizce<br />
ÖZGEÇMİŞ<br />
Eğitim Durumu (Kurum ve Yıl)<br />
Lise: Kütahya Anadolu Öğretmen Lisesi 1991-1995<br />
Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi 1996-2000<br />
Yüksek Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi2001-2004<br />
Çalıştığı Kurum/Kurumlar ve Yıl<br />
Süleyman Demirel Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü – Araştırma Görevlisi<br />
(Fen Bilimleri Kadrosu)2001-2007<br />
Afet İşleri Genel MüdürlüğüJeoloji Mühendisi2007-<br />
Yayınları (SCI ve Diğer Makaleler)<br />
1. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2003, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Manganez<br />
Zuhurları, 20. Yıl Sempozyumu, Program & Bildiri Özleri, Isparta, s.191.<br />
2. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2005, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Fe-Mn<br />
Cevherleşmeleri, Türkiye Demir Yatakları Jeolojisi, Madenciliği ve Mevcut Sorunları<br />
Sempozyumu, 23-25 Haziran, İstanbul.<br />
3. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2004, The Manganese Mineralizations of Çamoluk and Yazıpınar<br />
(Burdur, SW Turkey) Area, 5th International Symposium on Eastern Mediterranean Gelogy,<br />
Thessaloniki, Greece, p. 1609-1612.<br />
4. Özdamar, Ş., Ece, Ö.I., Kayacı, K., Çevik E. and Teker, Y., 2007, Technological properties<br />
of underclays in Şile (Istanbul) region, NW Turkey, Sixth International Symposium on<br />
Eastern Mediterranean Geology Incorporating The Ninth International Conference of<br />
Jordanian Geologists Association, p. 90, 2-5 April, Jordan.<br />
5. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2006, Çamoluk (Burdur) Yöresi Fe-Mn Cevherleşmeleri, Türkiye<br />
Jeoloji Bülteni, Cilt 49, Sayı.2, s.1-16.<br />
262
Adı Soyadı: Yeliz TEKER<br />
Doğum Yeri ve Yılı: Isparta, 1978<br />
Medeni Hali: Bekar<br />
Yabancı Dili: İngilizce<br />
ÖZGEÇMİŞ<br />
Eğitim Durumu (Kurum ve Yıl)<br />
Lise: Kütahya Anadolu Öğretmen Lisesi 1991-1995<br />
Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi 1996-2000<br />
Yüksek Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi2001-2004<br />
Çalıştığı Kurum/Kurumlar ve Yıl<br />
Süleyman Demirel Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü – Araştırma Görevlisi<br />
(Fen Bilimleri Kadrosu)2001-2007<br />
Afet İşleri Genel MüdürlüğüJeoloji Mühendisi2007-<br />
Yayınları (SCI ve Diğer Makaleler)<br />
1. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2003, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Manganez<br />
Zuhurları, 20. Yıl Sempozyumu, Program & Bildiri Özleri, Isparta, s.191.<br />
2. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2005, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Fe-Mn<br />
Cevherleşmeleri, Türkiye Demir Yatakları Jeolojisi, Madenciliği ve Mevcut Sorunları<br />
Sempozyumu, 23-25 Haziran, İstanbul.<br />
3. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2004, The Manganese Mineralizations of Çamoluk and Yazıpınar<br />
(Burdur, SW Turkey) Area, 5th International Symposium on Eastern Mediterranean Gelogy,<br />
Thessaloniki, Greece, p. 1609-1612.<br />
4. Özdamar, Ş., Ece, Ö.I., Kayacı, K., Çevik E. and Teker, Y., 2007, Technological properties<br />
of underclays in Şile (Istanbul) region, NW Turkey, Sixth International Symposium on<br />
Eastern Mediterranean Geology Incorporating The Ninth International Conference of<br />
Jordanian Geologists Association, p. 90, 2-5 April, Jordan.<br />
5. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2006, Çamoluk (Burdur) Yöresi Fe-Mn Cevherleşmeleri, Türkiye<br />
Jeoloji Bülteni, Cilt 49, Sayı.2, s.1-16.<br />
262
Adı Soyadı: Yeliz TEKER<br />
Doğum Yeri ve Yılı: Isparta, 1978<br />
Medeni Hali: Bekar<br />
Yabancı Dili: İngilizce<br />
ÖZGEÇMİŞ<br />
Eğitim Durumu (Kurum ve Yıl)<br />
Lise: Kütahya Anadolu Öğretmen Lisesi 1991-1995<br />
Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi 1996-2000<br />
Yüksek Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi2001-2004<br />
Çalıştığı Kurum/Kurumlar ve Yıl<br />
Süleyman Demirel Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü – Araştırma Görevlisi<br />
(Fen Bilimleri Kadrosu)2001-2007<br />
Afet İşleri Genel MüdürlüğüJeoloji Mühendisi2007-<br />
Yayınları (SCI ve Diğer Makaleler)<br />
1. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2003, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Manganez<br />
Zuhurları, 20. Yıl Sempozyumu, Program & Bildiri Özleri, Isparta, s.191.<br />
2. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2005, Çamoluk (Burdur)-Yazıpınar (Bucak) Yöresi Fe-Mn<br />
Cevherleşmeleri, Türkiye Demir Yatakları Jeolojisi, Madenciliği ve Mevcut Sorunları<br />
Sempozyumu, 23-25 Haziran, İstanbul.<br />
3. Teker, Y. & Kuşcu, M., 2004, The Manganese Mineralizations of Çamoluk and Yazıpınar<br />
(Burdur, SW Turkey) Area, 5th International Symposium on Eastern Mediterranean Gelogy,<br />
Thessaloniki, Greece, p. 1609-1612.<br />
4. Özdamar, Ş., Ece, Ö.I., Kayacı, K., Çevik E. and Teker, Y., 2007, Technological properties<br />
of underclays in Şile (Istanbul) region, NW Turkey, Sixth International Symposium on<br />
Eastern Mediterranean Geology Incorporating The Ninth International Conference of<br />
Jordanian Geologists Association, p. 90, 2-5 April, Jordan.<br />
5. Teker, Y. ve Kuşcu, M., 2006, Çamoluk (Burdur) Yöresi Fe-Mn Cevherleşmeleri, Türkiye<br />
Jeoloji Bülteni, Cilt 49, Sayı.2, s.1-16.<br />
262
Change language