üniversite öğrencilerinin girişimcilik özelliklerinin belirlenmesi

T.C. 

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ 

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ 

İŞLETME ANABİLİM DALI 

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN GİRİŞİMCİLİK 

ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ: 

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİ 

ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA 

YÜKSEK LİSANS TEZİ 

Emine CANSIZ 

Tez Danışmanı 

Doç. Dr. İlker H. ÇARIKÇI 

ISPARTA - 2007 

i

. 

ii

ÖNSÖZ 

Son yıllarda dünyadaki gelişmelere ayak uydurmada, yenilikçi, yaratıcı, 

vizyon sahibi, öğrenme coşkusuyla dolu girişimciler büyük önem kazanmaktadır. 

Çünkü onlar ekonomik, sosyal ve kültürel hayatın yaşanır kılınmasında, evrensel ilke 

ve etik değere bağlı örgütleriyle belirli bir işlev yüklenmektedirler. Zamanın 

gerektirdiği bilgilerle donanmış girişimci, sermaye ve doğal kaynaktan önce gelir. 

Literatürde "Entelektüel Sermaye" olarak ifade edilen beyin gücü, geleceğin en 

önemli etkinlik ve verimlilik kaynağı olacaktır. Bu doğrultuda üniversiteler 

entellektüel sermayenin depolandığı ve geliştirildiği birimler olarak çalışmamızın 

uygulama alanını oluşturmaktadır. 

Çalışmamızda potansiyel girişimcilik özelliği taşıdığını düşündüğümüz 

üniversite öğrencilerinin girişimcilik eğilimleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu 

noktada konunun teorik kısmıyla ilgili kitap ve makalelere ulaşmak için farklı 

üniversitelerin kütüphanelerinden ve internet kaynaklarından yararlanılmıştır. 

Çalışmanın alan araştırması kısmında Süleyman Demirel Üniversitesi’nde öğrenim 

gören İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi ve Isparta 

Meslek Yüksek Okulu öğrencilerine ulaşılarak yüz yüze görüşme yöntemi ile anket 

uygulaması yapılmıştır. Yapılan çalışmanın ileride yapılacak olan araştırmalara ve 

araştırmacılara ışık tutması ve fikir vermesi ümit edilmektedir. 

Öğrencisi olduğum 2004 yılından bu yana içten yaklaşımları ile beni 

cesaretlendiren, iyi niyetini ve desteğini üzerimden eksiltmeyen değerli hocam Doç. 

Dr. İlker H. ÇARIKÇI’ ya teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. Danışmanlığının 

ötesinde her türlü problemime rağmen daima anlayış ve ilgi ile yönlendirici ve 

cesaretlendirici katkılarını saygıyla ifade etmek isterim. Ayrıca, çalışmanın bilgi 

edinme aşamasında, önlisans, lisans ve yüksek lisans dönemlerinde büyük 

desteklerini gördüğüm saygıdeğer hocalarım Prof. Dr. Kezban IŞIK, Prof. Dr. Hasan 

İBİCİOĞLU, Doç. Dr. Murat Ali DULUPÇU, Doç. Dr. Faruk TURHAN ve Doç. Dr. 

Murat KARAÖZ’e teşekkürü bir borç bilirim. 

Son olarak sadece bu çalışma ile sınırlandırmak istemediğim desteklerinden 

dolayı arkadaşlarım Ayşe DURGUN, Hüzün SITKI, Dilek MEMİŞOĞLU, Elif 

ERDEM, Levent TAŞLI, Ahmet Sait ÖZKUL ve İsmail ÇELİK’e , ayrı ayrı teşekkür 

ederim. Elbette beni bu günlere kadar getiren, maddi ve manevi desteklerini benden 

hiç esirgemeyen değerli AİLEM’e gönülden teşekkür ederim. 

i 

Emine CANSIZ 

Isparta, 2007

ÖZET 

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN ĞİRİŞİMCİLİK ÖZELLİKLERİNİN 

BELİRLENMESİ: 

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNE BİR 

ÇALIŞMA 

Emine CANSIZ 

Süleyman Demirel Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı 

Yüksek Lisans Tezi, 108 sayfa, Eylül 2007 

Danışman: Doç. Dr. İlker H. ÇARIKÇI 

21. yüzyılda girişimcilik unsuru toplumsal refahın ve bölgeler arası dengeli 

kalkınmanın sağlanmasında önemli bir yere sahip olmuştur. Belirsizlik içeren çevre 

koşullarında karar alma, yenilik yapma, yaratıcılık ve risk almaya eğilimli olma gibi 

özellikler taşıyan girişimciler çağdaş uygarlığın gelişmesinde önemli bir misyon 

yüklenmişlerdir. 

Bireylerin risk alma eğilimi, kendi işlerini kurmaktaki istekleri, fırsat ve 

amaç odaklı olmaları, cesaret ve azimleri girişimciliğe eğilimlerinde etkili olacaktır. 

Özellikle üniversitelerde okuyan gençlerin girişimcilik eğilimleri belirlenerek 

potansiyel girişimci özelliği gösterenlerin doğru yönlendirmelerinde iş hayatına 

kazandırılmaları gerekmektedir. 

Bu çalışmamızın amacı; Süleyman Demirel Üniversitesi’nde öğrenim gören 

öğrencilerin girişimcilik özelliklerinin incelenmesi, girişimcilik eğilimlerinin 

belirlenmesi ve demografik özelliklerinin girişimciliğe etkisini belirlemeye 

çalışmaktadır. Ayrıca girişimcilik eğilimlerinin oluşmasında aile, çevre ve biçimsel 

eğitimin yanı sıra kişisel özelliklerin etkisi incelenmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda 

üniversite öğrencilerine bir anket uygulaması yapılmış ve değerlendirilmiştir. 

Anahtar kelimeler: Girişimci, Risk Eğilimi, Fırsat Odaklılık, Yaratıcılık, 

Yenilik. 

ii

ABSTRACT 

DETERMINING ENTREPRENEURSHIP PROPERTIES OF UNIVERSITY 

STUDENT: 

A STUDY ABOUT THE STUDENTS OF SULEYMAN DEMIREL 

UNIVERSITY 

Emine CANSIZ 

Süleyman Demirel University, 

Business and Administration MPA, 108 Pages, September 2007 

Uppergraduate Thesis, 

Supervising Professor: Assoc. Prof. Dr. İlker H. ÇARIKÇI 

Entreprenurship in 21. century has taken an important position in maintaining 

social welfare and a balanced development those entrepreneurs who are able to take 

decisions make innovations and have tendencies to creativity and risk taking in 

indetermined environmental condions have awned a crucial mision. 

İndividual’s tendency to take risks, willigness to start their own business, 

being opportunity and goal oriented, courage ethussias are going to be effective upon 

their tendency to entrepreneurship especially the tendency to entrepreneurship of 

university students should be determined and it is reguired to guide them 

successfully end to maintain them in business life. 

The aim of this study is to examine entrepreneurship features of students at 

SDU, to determine their entrepreneurship tendencies and to decide effects of 

demographic properties upon entrepreneurs. Besides it is tried to study effects or 

personel properties in addition to family environment and formal education in 

forming entrepreneurship tendency to that end is a study has been carried out and 

evaluaed. 

Key words : entrepreneur, risk tendency, opporteinty – oriendted, willigness, 

creativty, innovation. 

iii

İÇİNDEKİLER 

ÖNSÖZ......................................................................................................................... i 

ÖZET...........................................................................................................................ii 

ABSTRACT...............................................................................................................iii 

İÇİNDEKİLER ......................................................................................................... iv 

KISALTMALAR DİZİNİ .......................................................................................vii 

GİRİŞ .......................................................................................................................... 1 

BİRİNCİ BÖLÜM 

GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ORTAYA ÇIKIŞI ............................................. 6 

1.1. Girişimcilik Kavramı.................................................................................... 7 

1.2. Girişimcilikle İlgili Klasik Görüşler............................................................ 8 

1.3. Girişimcilik Seçimi ve Girişimcilik Eğilimi .............................................. 18 

1.3.1. İsteklilik............................................................................................... 20 

1.3.2. Fırsatları Değerlendirme................................................................... 21 

1.3.3. Risk Faktörü ve Girişimcilik Tercihi ............................................... 23 

1.4.Girişimcilikte Başarı ve İş Performansı..................................................... 24 

1.4.1.Çalışma Talebi..................................................................................... 24 

1.4.2. Süreklilik ve Başarı İhtiyacı.............................................................. 24 

1.4.3. Kendini İspatlama.............................................................................. 26 

1.5. Kültür ve Girişimcilik Potansiyeli ............................................................. 28 

1.5.1. Girişimcilik Potansiyeli...................................................................... 28 

1.5.1.1. İç Kontrol Odaklılık ve Karar Verme Yetkisi........................ 29 

1.5.1.2. Yenilik ........................................................................................ 32 

1.5.1.3. Risk Oluşturmada Motivasyon ................................................ 34 

1.5.2. Kültür ve Girişimcilik Özellikleri..................................................... 35 

1.5.2.1. Kültür Boyutu ........................................................................... 35 

1.5.2.2. Kişilik Özellikleri Yaklaşımı .................................................... 36 

1.5.2.3. Belirsizlikten Kaçınma.............................................................. 38 

1.5.2.4. Girişimcilik Eğilimi ve Kültür ................................................. 39 

1.6. Girişimcilik Kişiliğinin Oluşumunu Etkileyen Faktörler........................ 40 

1.6.1. Genel Faktörler .................................................................................. 40 

1.6.2. Ailenin Etkisi ...................................................................................... 41 

1.6.3. Eğitimin Etkisi.................................................................................... 42 

1.6.4. Çevrenin Etkisi................................................................................... 42 

iv

İKİNCİ BÖLÜM 

TÜRKİYE’DE GİRİŞİMCİLİK FAALİYETLERİNİN GELİŞİMİ.................. 44 

2.1.Türkiye’de Girişimcilik ............................................................................... 44 

2.2. Türkiye’de Girişimciliğin Tarihsel Gelişimi............................................. 46 

2.2.1. Türkiye’de Girişimciliğin Önündeki Engeller ................................ 48 

2.2.1.1. Ekonomideki İstikrarsızlık....................................................... 48 

2.2.1.2. Bürokratik Engeller.................................................................. 49 

2.2.1.3. Bilgi Eksikliği............................................................................. 49 

2.2.1.4. Özgüven Eksikliği ..................................................................... 49 

2.3. Türkiye’de Girişimciliğin Teşviki.............................................................. 50 

2.3.1. Ekonomik Gelişme İçin Girişimcilik ................................................ 51 

2.3.2. Girişimciliğe Özendirme................................................................... 51 

2.4. Girişimciliği Destekleyen Kuruluşlar........................................................ 53 

2.4.1. KOSGEB............................................................................................. 56 

2.4.2. TÜSİAD............................................................................................... 57 

2.4.3. TÜGİAD.............................................................................................. 57 

2.4.4. KAGİDER........................................................................................... 58 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

3.1. Başarılı Girişimcilerin Temel Özellikleri.................................................. 59 

3.1.1. Özgüven............................................................................................... 59 

3.1.2. Motivasyon.......................................................................................... 61 

3.1.3. Risk Alabilme ..................................................................................... 61 

3.1.4. Liderlik................................................................................................ 64 

3.1.5. Duygusal Zekâ .................................................................................... 66 

3.1.6. Empati ................................................................................................. 68 

3.2. Başarılı Girişimcilerden Beklenen Diğer Özellikler ................................ 68 

3.2.1. Yüksek Enerji..................................................................................... 69 

3.2.2. İyimserlik ............................................................................................ 70 

3.2.3. Bağımsızlık.......................................................................................... 70 

3.2.4. Dürüstlük ve Güvenirlilik ................................................................. 72 

3.2.5. İnisiyatif ve Sorumluluk Alma.......................................................... 72 

3.2.6. Fırsat ve Amaç Odaklılık .................................................................. 73 

3.2.7. Israr ve Azim ...................................................................................... 75 

3.2.8. Belirsizliğe Karşı Tolerans ................................................................ 75 

3.2.9. Zamanın Etkin Kullanımı ................................................................. 76 

v

3.2.10. Hayal Gücü ....................................................................................... 76 

3.3. Girişimcilerin Karşılaşabileceği Sorunlar ............................................... 77 

3.3.1. Çevresel Sorunlar............................................................................... 78 

3.3.2. Örgütsel Sorunlar .............................................................................. 79 

3.3.3. Çalışma Koşulları............................................................................... 80 

3.3.4. İş Tecrübesi ve Eğitim ....................................................................... 81 

3.3.5. Yönetim Tarzı..................................................................................... 82 

3.3.6. İnanç ve Tutumlar ............................................................................. 83 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİNİN 

GİRİŞİMCİLİK ÖZELLİKLERİNE İLİŞKİN.................................................... 86 

BİR ALAN ÇALIŞMASI......................................................................................... 86 

4.1. Araştırmanın Amacı ve Hipotezleri .......................................................... 86 

4.1.1. Araştırmanın Amacı .......................................................................... 86 

4.1.2. Araştırmanın Hipotezleri .................................................................. 86 

4.2. Araştırmanın Yöntemi................................................................................ 87 

4.2.1. Araştırmaya Dahil Edilen Öğrencilerin Seçilmesi.......................... 87 

4.2.2. Anket formunun Hazırlanması......................................................... 87 

4.2.3. Verilerin Kodlanması, Düzenlenmesi ve Analizi............................. 88 

4.2.4. Anket İzlenimleri................................................................................ 88 

SONUÇ...................................................................................................................... 92 

KAYNAKÇA .......................................................................................................... 100 

vi

Bkz. Bakınız 

ÇEV. Çeviren 

Der. Derleyen 

KISALTMALAR DİZİNİ 

DPT Devlet Planlama Teşkilatı 

KAGİDER Kadın Girimcileri Destekleme Derneği 

KOBİ Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler 

KOSGEB Küçük ve Orta Ölçekli Sanayicileri Geliştirme Birliği 

OECD Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü 

SDÜ Süleyman Demirel üniversitesi 

SPSS Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paketi 

TEFE Toptan Eşya Fiyat Endeksi 

TÜGİAD Türkiye Genç İş Adamları Derneği 

TÜSİAD Türkiye Sanayicileri ve İş Adamları Derneği 

Vb. Ve Benzeri 

yy. Yüzyıl 

vii

GİRİŞ 

İçinde bulunduğumuz dönemde, insanların daha rahat yaşama isteğinin 

artması buna paralel olarak daha fazla gelirin gerekliliği kişileri yüksek kazanç 

getirmesi beklenen işlere yöneltmiştir. 

Bununla birlikte herkes sahip olduğu işin yanına ek olarak yeni bir işe 

yönelmiştir. Başvurulan ikincil iş, çoğunlukla kişilerin aslında hep yapmak istediği 

ama bazı nedenlerden dolayı gerçekleştiremediği hayallerinin yansıması olarak 

karşımıza çıkmaktadır. 

Günümüzde hemen hemen her dönem yeni bir iş fikri yeni bir buluş yeni bir 

hizmet anlayışı ile karşılaşmamız kaçınılmaz hale gelmiştir. Dolayısıyla insanlar 

kendilerine ait bir iş fikrini hayata geçirerek bir girişimde bulunmaktadırlar. Bu 

girişimler zamanla büyüyerek geleceğin mal veya hizmet üreten büyük işletmelerinin 

temelini oluşturmaktadır. 

Geride bıraktığımız 20. yüz yılın son dönemlerinde ve içine henüz girdiğimiz 

21. yüz yılın başlangıcında, kalkınmanın ve gelişmenin sağlanmasında insan 

merkezli modeller önemli bir konuma yerleşmiştir. Bu dönemde birçok ülkede yeni 

bir endüstri gelişmiştir. Bu yeni endüstri yapısında girişimci anlayış geliştirilmeye ve 

desteklenmeye çalışılmıştır. Değişen bu yapı içinde bireylerin rolü, önemli ölçüde 

artmış, bireysel çabalar, adeta ekonomik başarının zorunlu bir koşulu olarak kabul 

edilmiştir. Bu süreç, aynı zamanda bir girişim kültürünü beraberinde getirmiştir. 

Sermaye kaynaklı görüşlerden, teknolojiye ve oradan da insanı temel alan anlayışlara 

geçilmesi, kalkınma ve gelişmenin temel faktörleri ile ilgili tartışmaları büyük ölçüde 

sona erdirmiştir. Neredeyse herkesin ittifakla kabul ettliği insan faktöründe aranan en 

önemli özellik ise, girişimcilik olarak ifade edilmektedir. Kimine göre eğitimle, 

kimine göre yaradılıştan kaynaklanan bu özelliğin insanda aranan en önemli meziyet 

olması, kalkınma ve gelişme ile girişimci insan tipi arasındaki ilişkiyi önemli 

kılmıştır. Toplumlar, bu girişimci insan tipini ortaya çıkarmak ve geliştirmek için 

sistemler kurmakta, teşvikler vermekte ve hatta beyin transferi adı altında bu insan 

tipini ithal etmektedirler. 

1

Yaşadığımız dünyanın büyüklüğünü bir zamanlar algılamakta zorlanırken, 

gelişen teknoloji ve artan nüfus ile birlikte dünya artık evrende bir mahalle haline 

gelmiştir. Ve bugün dünyada yaşanan yoğun bir bilgi alışverişi ve gerçekleştirilmeye 

çalışılan rekabet üstünlüğü sağlama stratejisidir. Bu bağlamda rekabet üstü olabilmek 

girişimcilik güçlerinin ve potansiyellerinin kullanılabilmesine bağlıdır. Girişimcilik 

günümüzdeki büyük ekonomilerin daha da gelişmesine katkıda bulunan dev bir güç 

kaynağı konumundadır. Bu güç kaynağından en iyi biçimde yararlanılabilmek bir 

ülkedeki girişimcilik sistemi, girişimcilik politikası ve girişimcilik stratejisinin 

güvenilirliğine bağlıdır. 

Türkiye 72 milyon nüfusu ile gelişen ve büyüyen dünya pazarında yıldızı 

parlayan, gelişmiş ülke sıfatını hak etmeye en uygun aday ülke durumuna gelmiştir. 

Türkiye’nin adaylıktan kurtulup asil hale gelebilmesi için, büyüyen pazardan pay 

alabilmesi için üniversitelerde ve araştırma merkezlerinde üretilen iş fikirlerini 

girişim haline dönüştürmesi ve bunlardan yararlanması gerekmektedir. 

Diğer yandan toplumsal refahın arttırılması, işsizliğin ortadan kaldırılması ve 

dengeli bir ekonomik kalkınma için kişilerin girişimciliğe özendirilmesi 

gerekmektedir. Bunun için özellikle yeni iş fikirleri uygulamaya geçirilerek genç 

girişimciler teşvik edilmelidir. Gençlere girişimcilikle ilgili eğitim verilmeli ve 

üniversitelerle işbirliğine gidilerek genç girişimcilere daha başarılı olmanın yol ve 

yöntemleri öğretilmelidir. 

Girişimcilik ve yöneticilik niteliklerine sahip olan kişiler sadece 

işletmelerinin başarısı için değil, birçok yerde, yörenin ekonomik başarısına da 

damgalarını vurmaktadırlar. Bu bakımdan ülkemizin ekonomik gelişmesini 

gerçekleştirmek konusunda, girişimcilik potansiyeline sahip insanlarımızın sahaya 

çıkarılması çok büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle girişimcilik niteliklerine sahip 

insanların dümenin başına oturtulması gün geçtikçe önemini artırmaktadır. Gerçek 

girişimcilik niteliklerine sahip insanları sahaya çıkarmanın yolu araştırılarak 

bulunması gerekmektedir. Ekonomik değerlerin yaratılmasında en büyük paya sahip 

olan girişimciliği cazip hale getirmek de bu yolun bulunmasında önemli olmaktadır. 

Ülkemizde özellikle Anadolu'da bu alanda görülen gelişmeler umut vericidir. 

2

Gençler arasında iş adamlığı bir meslek olarak tercih sıralamasında en üst sıralarda 

yer almaktadır. 1 

Ancak toplumumuzdaki bu olumlu gelişmenin dejenere olmaması için bazı 

hususların önemi vurgulanmalıdır. Girişimciliğin, her ne pahasına olursa olsun para 

kazanmaktan ibaret olmadığının belirtilmesi gerekir. Girişimciliğin en önemli başarı 

kriteri kardır fakat kar ederken her şey mubah değildir. Para kazanmak için her yolu 

meşru kabul eden bir anlayışı benimseyenlerin iş adamı olarak kabul edilmesi, 

ekonomik değerlerin yaratılmasında en önemli üretim faktörü olarak kabul ettiğimiz 

girişimciliğin dejenere olmasına neden olacaktır. Bu gelişme girişimciliğin yanlış 

değerlendirilmesinin de ötesinde toplumun dejenerasyonu ile sonuçlanacak çok 

büyük bir tehlikedir. Girişimciliğin de kuralları olduğu, yazılı olmayan bu kuralların 

kaynağını toplumdaki sosyal sermaye gücünün oluşturduğu unutulmamalıdır. 

Anadolu'da sanayi devrimi öncesinde varolan ahilik kültürünün sanayileşmiş bir 

toplum için gerekli olan girişimcilik kültürüne dönüştürülmesi gerekmektedir. 2 

Bugün girişimciliğe gereken önemin verilmesi bağlamında birçok fakülte ve 

yüksek okulda girişimcilik dersleri okutulmaktadır. Ancak verilen bu eğitimde 

öğrencilere kurulmuş bir işletmenin nasıl yönetilebileceği hakkında bilgiler 

verilmekte fakat kendi işini kurmak arzusu içinde bulunan öğrencilere tam bir katkı 

sağlanamamaktadır. Bu durumda öğrencilerin kendi işini kurma ve girişimciliğe 

başlama konusunda eğitim almaları onları daha da heveslendirecektir. 

“Üniversite öğrencilerinin girişimcilik özellikleri Süleyman Demirel 

Üniversitesi (SDÜ) öğrencileri üzerine bir çalışma” adı verilen bu çalışma ile 

gençlerin girişimcilik hakkındaki düşünceleri, girişimcilik özelliklerini taşıyıp 

taşımadıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca gençlerin girişimcilik özellikleri 

varsa bile onları girişimci olmaktan vazgeçiren nedenler belirlenmeye çalışılmış ve 

bu nedenleri ortadan kaldırabilecek çözüm önerileri sunulmuştur. 

Bu bağlamda tez çalışması dört ana bölüm üzerine kurulmuştur. Birinci 

bölüm konunun genel hatlarının ele alınıp sunulduğu bir başlangıç ifadesi 

1 

M. Tamer MÜFTÜOĞLU, Türkiye'de Küçük Ve Orta Ölçekli İşletmeler, Desen Ofset, Ankara, 

1993, s.29-30. 

2 

Hüsnü KAPU, Orta ve Güneydoğu Anadolu’da Yaşayan Girişimci Yöneticilerin Yaşam ve 

Girişimcilik Değerleri, Yayınlanmış Doktora Tezi, Marmara Univ. Sosyal Bilimler Ens., İstanbul, 

2001, s.5. 

3

şeklindedir. Birinci bölümde genel hatları itibariyle konuya teorik bir çatı 

oluşturması amacıyla girişimcilik olgusundan bahsedilmektedir.Girişimcilik konusu 

ile ilgili olarak literatürde tarihsel süreç içinde yapılan teorik tartışmalara genel 

hatlarıyla yer verilmektedir. 

Girişimciliğin önemine dikkat çekilerek girişimci olmanın değişik 

boyutlardan ele alınması gerektiği ve buna paralel olarak girişimcilik seçimi ve 

girişimcilik eğilimi ile ilgili belirleyiciler, kültür ve girişimcilik potansiyeli 

etkileşiminin yanı sıra girişimcilik eğilimini etkiyen faktörlerden bahsedilmektedir. 

Girişimci olabilmek kişilerin içindeki hevesle ve içinde bulundukları şartlarla 

doğrudan ilişkilidir. İnsanın ailesi, yaşadığı çevre, aldığı eğitim ve kişisel özellikleri 

girişimci olmasını belirleyen faktörlerdir. 

İkinci bölümde Türkiye’de girişimcilik olgusunun ortaya çıkışı ve 

gelişiminden bahsedilmiştir ayrıca Türkiye’de girişimciliğin önündeki engellere 

değinilerek, kişileri girişimci olmaya teşvik edebilecek yöntemler üzerinde 

durulmuştur. 

Girişimcilerin önündeki en büyük engelin sermaye yetersizliği olduğu 

inancına dayanarak bu engelin ortadan kaldırılabileceği aslında çok uygun çözüm 

yollarının varlığı anlatılmıştır. Girişimcilere ihtiyaç duyacakları her konuda yardımcı 

olacak, girişimciliği destekleyen kuruluşlar mevcuttur. Girişimcilikte ki en büyük 

riskin sermayeyi kaybetme olasılığı olduğu düşünülürse. Bu riski paylaşabilecek ya 

da riski ortadan kaldırabilecek sermaye temin etme yöntemleri belirtilmiştir. 

Tezin birinci bölümünde genel olarak girişimcilik kavramı ele alındığından, 

girişimcilik eğilimi gösteren ve başarılı bir girişimci profili çizen bireylerden 

beklenen özellikler üçüncü bölümde açıklanmaktadır. Başarılı bir girişimcinin sahip 

olması gereken özellikler ve girişimcilerin karşılaşabileceği çeşitli sorunlar 

tanımlanmıştır. 

Çağımızın teknoloji ve bilim çağı olduğu kabul edildiğine göre, teknolojinin 

en çok kullanıldığı, bilgiye en çok ihtiyaç duyulan birimler işletmelerdir. Bu 

işletmelerde istihdam edilen iş gücü ise üniversitelerde yetiştirilmekte ve donanım 

kazandırılmaktadır. Burada yetişen gençler geleceğin iş adamları, iş kurucuları ve ya 

iş görenleri olmaktadır. Dolayısıyla çalışmamızın son bölümünde SDÜ 

4

öğrencilerinin girişimcilik potansiyellerini ölçmeye yönelik bir araştırma yapılmıştır. 

Yapılan alan araştırmasının başlangıcında fakülte ve yüksek okullarda eğitim alan 

kız ve erkek öğrencilere ulaşılarak, girişimcilik özelliklerini ölçebileceğine 

inandığımız sorular yöneltilmiştir. Doldurulan formlardan alınan cevaplar 

değerlendirilerek alan araştırması tamamlanmıştır. 

Sonuç bölümünde alan araştırmasının verileri ışığında SDÜ öğrencilerinin 

girişimcilik potansiyeli ve girişimcilik eğilimine dair son değerlendirme yapılarak 

geleceğe yönelik girişimcilik politikalarının oluşturulmasına dair önerilerde 

bulunulmuştur. 

5

BİRİNCİ BÖLÜM 

GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ORTAYA ÇIKIŞI 

Ekonomik büyümenin yapı taşı girişimciliktir. Girişimcilerin zihinsel ve 

bedensel güçlerini etkili biçimde kullanabildiği, kendilerini gösterebildikleri alanlar 

piyasalardır. 

Dünya genelinde tüm girişimcilerin rahat hareket edebildiği piyasa ise serbest 

piyasa sistemi ya da diğer bir deyişle tam rekabet piyasa sistemidir. Bu sisteme göre 

müşteri beklenti ve ihtiyaçları en uygun koşullarda karşılanmalı ve ihtiyaçları 

karşılayacak girişimcilere herhangi bir zorluk ve kısıtlama getirilmemelidir. 

Ekonomik sistem içinde girişimciliğin önem kazanması, serbest piyasa 

sistemine göre rekabetin artmasıyla birlikte oluşmuştur. 

Girişimciler yeni bir iş fikrini uygun koşullarla birleştirerek müşteri 

beklentilerini karşılamak üzere kullanmaktadırlar. 

Modern girişimcilik düşüncesinin kurucusu olarak nitelendirilen Schumpeter, 

girişimciliği yeni bileşimlerin meydana getirilmesi olarak tanımlamış ve bunun da 

ekonomik kalkınmanın temeli olduğunu belirtmiştir. Yeni bileşimlerin meydana 

getirilmesi sadece girişimcilerin başarabileceği benzersiz bir başarıdır. Schumpeter 

girişimsel faaliyetleri başlatan olası bileşimleri; yeni ürün ya da hizmetlerin, yeni 

üretim yöntemlerinin, yeni pazarların, yeni arz kaynaklarının ve yeni organize olma 

biçimlerinin ortaya konması olarak açıklamaktadır. 3 

Bir ülke ekonomik sistemi içinde girişimciler, buluş yaparlar, yeni iş kurarlar 

ve ekonomik büyümeye yardımcı olurlar. Girişimciler bir ülkede büyüyen üretken 

ekonominin gereği olarak risk üstlenebilen işletmeciliğin itici güçleri olarak kabul 

edilmektedir. 4 

Günümüzde her yıl birçok kişi girişimci olarak yeni işler kurmakta, ekonomik 

gelişmeye ulusal ve uluslar arası kapsamda büyük katkılar sağlamaktadırlar. 

3 

Joseph A. SCHUMPETER, Capitalism, Socialism and Democracy, Oxford University Press, New 

York, 1978, s. 74 

4 

Anders LUNDSTROM and Loıs A. STEVENSON, Entrepreneurshıp Polıcy Theory and 

Practıce, Isen Internatıonal Studıes Press, Canada, s.27., ty. 

6

1.1. Girişimcilik Kavramı 

Girişimci kavramı Fransızca “ettreprendre” ve İngilizce “entrepreneur” 

kelimelerinden gelmekte ve “bir şey yapma” anlamına gelmektedir. 5 

Girişim ise herhangi büyüklükteki bir işletmenin kurulması veya kurulan 

işletmenin geliştirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım konuyla ilgili pek çok 

kişi tarafından daha da genişletilmiştir. 

OECD’nin konuyla ilgili çalışmaların da konuya şöyle bir yaklaşım 

getirilmiştir. Girişim kavramı ve girişimciliğin uygulanmasına yönelik iki yaklaşım 

söz konusudur. Birinci yaklaşım girişimi işletme girişimciliği olarak 

değerlendirmektedir. Bu tarz bir girişimciliğin ilerletilmesi veya geliştirilmesi ise, 

işletme kurmak veya yönetmek konusunda çoğunlukla deneysel bir temele dayanan 

ve öğrenmeleri için genç bireylere yardımcı olacak bir program geliştirme sorunu 

olarak eğitim ve öğretim sistemi içinde ele alınmaktadır. İkinci yaklaşım ise, 

girişimciliğe; bireylere, organizasyonlara, topluluklara veya kültürlere güç veren, 

fırsat tanıyan bir grup özellikler ve beceriler seti olarak bakmaktadır. Bireyler, 

topluluklar, toplumlar veya kültürler bu özellikler ve beceriler vasıtasıyla hızlı sosyal 

ve ekonomik değişimle yüz yüze geldiklerinde daha esnek, yaratıcı ve uyum 

sağlayabilecek bir nitelik kazanmaktadırlar. 6 

Girişimcilik kabiliyet, fikir sermaye ve bilginin birleştirilmesini zorunlu 

kılmaktadır. Bu birleştirme süreci ise riskli, belirsiz ve bazen de gelişigüzel olabilir 

fakat her zaman dinamiktir. Girişimcilik, faklı insanlar için farklı şeyler ifade 

etmiştir. “Girişimcilik” ve “Girişimci” tanımı konusunda tam bir görüş birliği 

oluşmamaktadırlar. 7 

Girişimcilik kavramıyla neyin kastedildiğine dair bir yaklaşım daha vardır ki; 

bu yaklaşımda girişimciliği açıklayan iki okul söz konusudur. Farklı anlayış ve 

uygulamalara dayanan bu iki okul, “Ekonomi Okulu” ve “Eğitim Okulu” olarak 

adlandırılmıştır. 

5 Tüsiad Basın Bülteni, ‘Türkiye’de Girişimcilik Özet Bulgular’, 17.03.2003 

http://www.tusiad.org.tr, Erişim Tarihi: 15.03.2007 

6 Simon BRIDGE, Ken O’NEIL and Stone CROMIE, Understanding Enterprise, Enterpreneurship 

and Small Business, Macmillan Pres Ltd. London, 1998, s.22-23. 

7 Donald L. SEXTON, Raymond W. SMILAR, The Art and Science of Entrepreneurship, Bolliger 

Publishing Company, Massachuset, 1986, s.1-2. 

7

Ekonomi okulu taraftarları, girişimcilerin işletmeler kurduğunu ve buna bağlı 

olarak yeni meslekler ortaya çıkardıklarını ve böylece bütün olarak ekonomiye 

katkıda bulunarak refah yarattıklarını savunmaktadırlar. Eğitim okulu ise, 

girişimciliğin geniş bir anlam ve uygulamaya sahip olduğunu söylemektedir. Ayrıca 

bireylerin girişimci bir anlayışla davranmalarının bir çok motive edici gerçeklere 

bağlı olduğunu belirterek, yüklenmesi gereken bir çok sorumluluk ve çözülmesi 

gereken birçok problemin olduğunu ifade etmektedir. Bu yüzden işletme tipi 

girişimcilik, içinde bireylerin girişimci bir şekilde davrandığı yapı olarak 

görülmektedir. Girişimcilik, hayal gücünün kullanılmasını, yaratıcı olmayı, 

sorumluluk yüklenmeyi, fikirleri organize etme ve tanımlamayı, karar almayı ve 

geniş yapılar içinde başkalarıyla ilişkiler kurmayı kapsayacak biçimde 

kullanılmaktadır. 8 

Girişimci tanımı için yapılan diğer bir ifade ise girişimcinin pazardaki fırsat 

ve gelişmeleri belirleyen, pazar fırsatlarını ve gelişmelerini iş fikrine dönüştüren, risk 

üstlenerek üretim faktörleri olan emek, sermaye ve doğal kaynakları bir araya 

getirerek, bir işletmeyi başarıyla yönetebilen, kendisini ve işletmesini geliştiren 

yenilikçi kişidir şeklindedir. 9 

Girişimci, müşterilerin ihtiyaç duyduğu mal veya hizmetleri üreterek yüksek 

kazanç sağlamayı hedefler. Ekonomik büyümenin yapı taşı girişimcilik ve 

yenilikçiliktir. Girişimci risk alarak yenilik yapan kişidir. Fırsatları gözetleyen ve 

onları bulduğunda her tür riski göze alarak değerlendirmeye çalışandır. 

Girişimcilik de, girişimcilerin risk alma, fırsatları kovalama, hayata geçirme 

ve yenilik yapma süreçlerinin tümüne verilen addır. 10 

1.2. Girişimcilikle İlgili Klasik Görüşler 

Girişimcilikle ilgili görüşler daha önce de belirtildiği gibi ekonomi okulu ve 

eğitim okulunun ileri sürdüğü yaklaşımlarla şekillenmiştir. 

Ekonomi okulu, iktisat teorilerinde ifade edilen dört temel girişimcilik 

yaklaşımından söz etmektedir. Birincisi, gelirin üretim faktörlerine göre dağılımını 

8 BRIDGE and O’NEIL, s.23. 

9 Mahmut TEKİN, Girişimcilik ve Küçük İşletme Yöneticiliği, 4. Basım, Ankara, 2004, s.4. 

10 Tüsiad Basın Bülteni, ‘Türkiye’de Girişimcilik Özet Bulgular’, 27.02.2003 


8

konu edinmiştir. Bu yaklaşım, geliri üretim faktörlerinin karşılığı veya getirisi olarak 

görmektedir. İkinci yaklaşım, piyasa süreçleri üzerinde yoğunlaşarak girişimcilik 

anlayışını açıklamaktadır. Sabit bir piyasa dengesinin hakim olduğu bir ortamda var 

olan rekabete bir eleştiri olarak ortaya çıkan dinamik bir yaklaşımdır. Üçüncüsü, 

ekonomilerdeki büyüme ve düzensiz değişimleri düzenleyen ve Schumpeter’in 

“yaratıcı yıkıcılık” olarak ifade ettiği yenilikçi vizyona sahip girişimciyi 

incelemektedir. Son yaklaşım ise, girişimci ile firma arasındaki ilişkilerin ele 

alınmasıdır. Bu yaklaşımda girişimcileri belirli bir durumdaki karar alıcılar olarak 

inceler ve onların motivasyonları ile çevreyi algılayış biçimleri üzerinde 

yoğunlaşır. 11 Aşağıda bu yaklaşımları öne süren bilim adamlarının görüşleri 

incelenmeye çalışılacaktır. 

İktisadi düşünceler tarihine bakıldığında girişim ve girişimcilik kavramı 

Fransız kökenlidir. En genel anlamıyla ilk olarak Ortaçağ’da kullanıldığı 

görülmektedir. Bu ilk anlamıyla kavram, “bir şey yapmak için bir şeyler elde etmeye 

çalışan birey” olarak tanımlanmaktadır. 16. yüzyıla kadar girişimci kavramı, 

savaşlarda vurgun yapan, kendi hayatını ve kaderini riske atmaya meyilli bireyler 

için kullanılmaktaydı. 17. yüzyılın başlangıcında savaşçı kesim önemini yitirdi ve 

kavram, Fransız Krallığı ile sabit fiyatlı sözleşmeler yapan geniş ölçekli girişimleri 

ifade etmek için kullanılmaya başlandı. 

Girişimcilik anlayışında risk kavramı ilk olarak 17.yüzyılda ortaya çıkmıştır. 

Girişimcilere yönetimle belirli bir hizmeti icra etmek ya da belirli ürünleri sunmak 

üzere bir sözleşme ile anlaşma yapan kişiler olarak bakılmıştır. Bu sözleşmelerdeki 

fiyatlar iş bitene kadar sabit olarak kalır, sözleşme yapan girişimci faaliyetleri 

sonucunda zarar da edebilirdi. Bilindiği gibi kazanç, üretim faaliyeti sonucunda elde 

edilen gelirin üretim faktörlerine yapılan dağıtımdan (işgücüne ücret, toprağa kira 

bedeli, sermayeye faiz ödemesi gibi) sonra arta kalan kısmıdır. Sabit bir rekabet 

ekonomisinde herhangi bir birey, üretim faktörlerini satın alabilir ve daha fazla bir 

sonuç elde etmek için onları üretime hazır hale getirebilir. Piyasaya giriş ve çıkışların 

serbest olduğu ve ölçek ekonomisinin olmadığı bir durumda üreticiler arasındaki 

rekabet, uzun vadede sıfır kazançlı bir ekonomik düzen şeklinde devam eder. 

11 Marc CASSON, Entrepreneurship, Edward Elgar Publishing Limited, Vermont, 1990, s.2. 

9

Kısacası böyle bir ekonomik yapıda bir girişimciye ihtiyaç yoktur. Girişimciliğin 

ortaya çıkmasının nedeni, bu statik çevrenin süreklilik arz etmemesidir. Yani 

çevredeki değişkenler her zaman basit bir belirleyicilik altında işlememektedir. 

Çevreyi önceden tahmin etmek güçleşmektedir. Çevre koşullarının önceden tahmin 

edilememesi, beraberinde risk ve belirsizlik unsurlarını getirmiştir. 12 

Bu dönemlerde yönetimle bu tür kontratlar yapan girişimcilerden birisi 

Fransız John Law'dır. Law, Fransız Hükümetinin bir çok önemli binalarını bu 

yöntemle yapmıştır. Richard Cantillon, Law’ın çalışmalarından yola çıkarak 

girişimci kavramını ilk olarak 1734 yılında yazdığı "Essai sur la nature de commence 

en generale" eserinde kullanmıştır. Eseri ölümünden 21 yıl sonra 1755'te 

yayınlanmıştır. Cantillon, girişimcileri getirisi belirsiz, katlanılacak maliyetin 

bilindiği koşullarda basiretli ve kendi kendine güveni tam bir şekilde hareket eden 

bireyler olarak görmektedir. Tezini de bu tip bir girişimci üzerine temellendirmiştir. 13 

Richard Cantillon, girişimcilik kavramının biçimsel teorik kullanımı ile ilgili 

çalışmalarında belirsizlik kavramını özellikle kullanmaya çalışmıştır. 18. yüzyılın 

ortalarında girişimcilik kavramı, Bernard F. De Belidor ve Richard Cantillon 

tarafından, hem yüksek fiyatlardan satış yapmanın nimetlerinden faydalanan ve hem 

de fiyatları aşan maliyetlere yol açan belirsizliklere göğüs geren bir bireyi ifade 

etmek için kullanılmıştır. Cantillon'a göre, bir birey ücret karşılığında emeğini 

kiralamıyor veya çalışmıyorsa, o zaman o bir girişimcidir. Girişimci bireyler ile ücret 

karşılığı çalışan bireyleri ayıran önemli farklılık olarak, girişimci bireylerin 

belirsizlik ortamında kendi kendine çalışarak yaşaması gösterilmektedir. Cantillon'a 

göre spekülatif komisyoncu, kendisinin bilmediği ya da onun için belirsiz olan 

gelecekteki piyasa koşulları altında faaliyette bulunmaktadır. 14 

Cantillon çalışmasında, bütün zenginliğin kaynağı olarak toprak faktörünü ele 

almaktadır. Ekonomide etkin olan insanları ise üç gruba ayırarak incelemektedir. İlki 

finansal olarak bağımsız çalışan toprak sahipleri, ikincisi gelir elde etmek için risk 

yüklenerek piyasadaki değişkenlerden faydalanan girişimciler ve üçüncüsü ise 

emeğini kiralayanlardır. Son kategorideki bireyler, anlaşmaya bağlı olarak garanti 

12 CASSON, 1990, s.2. 

13 Robert D. HISRICH and Mıchael P. PETERS, Entrepreneurshıp, BPI-IRWIN, Boston, 1989, s.7. 

14 Ivan BULL and Howard THOMAS, Entrepreneurshıp, Oxford, Kıdlıngton, 1995, s.3. 

10

altına alınmış sabit gelirleri için aktif kararlar alma durumundan sakınmaktadırlar. 

Cantillon'un girişimci tipi, değişimi başlatan ya da yenilikçi değildir. Girişimciliği 

tanımlamak için kazanç-risk teorisini araç olarak kullanmaktadır.Öngördüğü 

girişimcinin rolü, belirli fiyatlardan alış veriş yapmak ve belirsiz ortam ve fiyatlardan 

satmaktır. 15 

18.yüzyılın ikinci yarısındaki fizyokratlardan Qesnay, girişimcilik kavramını 

daha geniş bir açıdan bakarak tanımlamaktadır. Qesnay girişimciyi, kendisi için en 

iyi kazancı elde edebilmek amacıyla ekonomik olarak en uygun mal ve hizmetleri 

üretebilmek için ekonomik faktörleri birleştirme kapasitesine sahip olan kişi olarak 

tanımlamaktadır. Girişimciler, belirsizliğe katlanan, üretimi organize eden ve 

yöneten, yeni metotlar ve ürünler geliştiren ve yeni pazarlar araştıran bireylerdir. 

Avrupa'nın ilk ekonomi profesörü olan Jean Batiste Say (1767-1832) ise, 

girişimciyi daha dar bir bakış açısıyla tanımlamıştır. Say'a göre girişimci, üretim 

faktörlerini birleştirmek ve koordine etmek suretiyle yeni bir sonuç ortaya çıkaran ve 

problemlerin üstesinden gelen kişi olarak tanımlamaktadır. 16 

Girişimcilik kavramı İngiliz ve Amerikan ekonomik düşüncesinde Fransız 

ekonomi literatüründe kullanılandan nispeten farklı bir şekilde gelişmiştir. Kapitalist 

anlayış içinde kavramı genel bir teori olarak ortaya koyan Adam Smith'in (1776) The 

Wealth of Nations adlı eseridir. Bilindiği gibi bu eser klasik kapitalist ekonomi 

teorisinin temelini oluşturmaktadır. Smith bu eserinde kapitalistleri, emek, sermaye, 

toprak gibi temel üretim kaynaklarına ve sanayi kuruluşlarına sahip olan 

sermayedarlar ve yöneticiler olarak tanımlamaktadır. Bu sermayedarları her hangi bir 

girişimde bulunmaya sevk eden güdünün ise gelir elde etmek olduğunu ifade 

etmektedir. Girişimcilerin kazancının, yüklenmiş oldukları yönlendirme 

sorumluluğunun karşılığı olarak değil, yapmış oldukları yatırımın karşılığı olarak 

görmektedir. Böylece girişimcilerin fonksiyonunu sermaye sahipleriyle 

eşitlemektedir. 17 

15 

Daniel F. JENNINGS, Multiple Perspectives of Entrepreneurship, ITP, Cincinnati, 1993, s.42. 

16 

Wayne LONG, ‘The Meanıng of Entrepreneurshıp’, Amerıcan Journal of Small Busıness, Vol. 8., 

1983, s.221. 

17 

Calvin A. KENT, The Environment for Entrepreneurship, Lexington Booly, Toronto, 1984, s.3. 

11

Alfred Marshall (1842-1924), girişimcileri ya da işletme sahiplerini yeniliğe 

açık ve yeni çalışma metotları geliştiren ve risk üstlenen bireyler olarak 

tanımlamaktadır. 19. yüzyılda yeni gelişen bir olgu olarak profesyonel orta kademe 

yöneticilerinin ortaya çıkması ile birlikte, Marshall'ın işi yönetenlerle, işi bizzat 

uygulayanların farklı kişiler olduklarını ifade eden görüşüyle karşılaşılmaktadır. 

Marshall'a göre, işgücünü yönetmek gereklidir fakat bu bir işletmenin faaliyetlerinin 

tamamı değildir. Çünkü işin bütün olarak riskini yüklenen girişimciler başlangıçta iki 

görevi birden üstlendiklerinden daha fazla beceri ve enerji sahibidirler. Marshall'a 

göre bir girişimcide bulunması gereken özellikler o kadar çok ve çeşitlidir ki, çok az 

insanda bu niteliklerin hepsi bulunabilmektedir. Bir bireyde bu özelliklerin bir kısmı 

bulunurken, bir diğerinde de başka özellikler bulunmaktadır. 18 

Joseph Schumpeter (1910) "Ekonomik Gelişmenin Teorisi" çalışmasında 

girişimcilerin yeniliği benimsemede iş veya işletmeleri yönetenlerden farklı 

olduklarını ve dolayısıyla ekonomide refah yaratan ve dağıtan önemli aktörler 

olduklarını ifade etmektedir. Girişimcilerin yaptıkları yeniliklerle piyasada yeni 

talepler yarattıklarını, bunun ise mevcut piyasayı tahrip ederek yeni bir yapının 

oluşmasına yol açtığını belirtmektedir. Schumpeter bu durumu "yaratıcı yıkıcılık" 

olarak adlandırmaktadır. Dinamik bir süreci ifade eden bu anlayış yirminci yüzyılın 

büyük bir bölümünde egemenliğini sürdürmüştür. 19 

Ekonomik bir yapıda girişimciliği ve girişimciyi yok saymanın mümkün 

olmadığını belirten Schumpeter, yeni bir ticari mal ve hizmetin ortaya çıkması için, 

bir icadın kullanılması olarak tanımladığı "yenilik" kavramını yeni talep yaratmada 

ve dolayısıyla refah yaratmada anahtar bir güç olarak kullanmıştır. Girişimcileri ise, 

bu anahtar gücü kullanarak yeni işletmeler kuran ve istihdam yaratan girişimciyöneticiler 

olarak tanımlamıştır. 20 

Schumpeter, hem girişimcilerin ve hem de yöneticilerin riski üstlendiklerini, 

bu nedenle girişimciler için temel ayırıcı faktörün yenilik olacağını ileri sürmektedir. 

Ona göre girişimcilerin en önemli sorunu, yeni fikirler bulmak ve kullanmaktır. 

18 

Elizabeth CHELL, Jean HAWORTH and Sally BREARLEY, The Entrepreneurial Personality, 

Routledge, New York, 1991, s.16-18. 

19 

LONG, 1983, s.22. 

20 

Bruce A. KIRCHOFF, ‘Entrepreneurship's Controbucion to Economics’, Entrepreneurslıip 

Theory and Practice, Winter, 1991, Vol. 16, s.100. 

12

Bulunacak muhtemel alternatifleri ise, yeni ürünler ve hizmetler geliştirmek, yeni 

üretim metotları geliştirmek, yeni piyasalar bulmak, yeni arz kaynakları keşfetmek 

ve yeni organizasyon biçimleri geliştirmek şeklinde sıralamaktadır. 21 

Schumpeter'in yenilikçi girişimci bakış açısı, gelişmelerle birlikte tam bir 

cazibe merkezi olmaktadır. İşletmeye yönelik düşsel ve romantik çalışması, daha çok 

bir sanatkarı veya bireyci davranan aktörleri öne sürmektedir. Daha sonraki 

çalışmalarında ise, daha çok bir bilim adamı veya topluluk ruhuna sahip aktörler ön 

plana çıkmaktadır. Schumpeter'e göre yenilik ancak geniş bir organizasyon içinde 

etkin olarak koordine edilebilir ve programlanabilir. Yenilikçinin kişisel psikolojisini 

inceleyerek, onun vizyonunun "yaratıcı yıkıcılık" anlayışını nasıl harekete geçirdiği 

üzerinde önemle durmaktadır. Bu çalışmalarıyla diğer girişimcilik teorilerinde eksik 

olan sosyal ve tarihsel bir boyutu tamamlamaya çalışmaktadır. 22 

Schumpeter'in keşfetme ile yenilik arasındaki ayrımı ve yaratıcılık ile olan 

ilişkisi, uzun dönemli ekonomik gelişme, işletme çemberlerinin kurulması, piyasa 

yapısı ve işletmelerin büyümesi gibi farklı konuların tartışılmasına yol açmaktadır. 

Bazı bilim adamları ise Schumpeter'in çalışmalarını Darwin'ci anlayışa 

benzetmektedirler. Söz konusu bilim adamlarına göre Schumpeter, konulara evrimci 

bir bakış açısıyla yaklaşmaktadır ve o doğrultuda analizler yapmaktadır. Evrimci bir 

perspektiften bakıldığında, yenilik genetik değişime eşdeğerde bir farklılık kaynağı 

olarak görülmektedir. İşletmelerde çalışan bireylerden biri tarafından yeni bir 

yönetim uygulaması ya da yeni bir teknolojiyi kullanma becerisinin gelişmesi 

şeklindeki değişme ve gelişmede de bu eşdeğerlilik görülmektedir. Bu anlayış 

doğrultusunda, rekabet ortamında yenilikçi işletmeler, daha önce kurulmuş 

işletmelerle rekabet etmektedirler. Endüstri dalı, bu mücadelenin gerçekleştiği bir 

çevresel ortamı oluşturmaktadır. Uyum ise, rakip firmalara başarılı yenilikleri 

nakleden sosyal bir mekanizmayı oluşturmaktadır. 

Kısacası modern girişimci düşüncesinin babası olarak kabul edilen 

Schumpeter, girişimcileri sadece kurulu bir işletmenin başındakiler, yöneticiler ya da 

sanayiciler olarak görmemektedir. Ona göre girişimciler, üretim faktörlerinin yeni 

21 

Robert H. BROCKHAUS and Pamela S. HORWITZ, ‘The Psychology of The Entrepreneur’, The 

Art and Science of Entrepreneurship, Bollinger Publishing Company, 1986, Massachuset, s.25. 

22 

Ivan BULL and Gary WILLARD, ‘Towards A Theory of Entrepreneurship’, Entrepreneurship, 

Pergamon, Tarrytown, 1995, s.3. 

13

ileşimlerini başaran kişilerdir. Girişimcilerin iddiası, ekonomiye katkıda 

bulunabilecek yeni fikirleri bulup kullanmaktır. Schumpeter, girişimci davranışı 

harekete geçiren çeşitli alternatif bileşimlerin olduğunu kabul etmektedir. Bu 

alternatifleri ise; yeni ürün ve hizmetler, yeni üretim metotları, yeni pazarlar, yeni arz 

kaynakları ve yeni organizasyon biçimleri olarak ifade etmektedir. 

Schumpeter yeni kombinasyonların ise, yeni işletme döngülerinden geçilerek 

üretilebileceğini ifade etmektedir. Yeni bir işletmenin kurulması girişimci 

fonksiyonun bir parçası olarak kabul edilmektedir. Onun için zorunlu bir güveni 

devam ettirmek ve organizasyonu oluşturmak için ‘özel yetenekler’ gerekmektedir. 

Temelde önemsenen nokta, ‘yeni bileşimleri gerçekleştiren’ genel yaratıcı sosyoekonomik 

bireydir. Kısacası ideal girişimci tipi, sadece organizasyon kurucu değil, 

aynı zamanda organizasyon geliştirici ve ilerletici olandır şeklinde belirtilmektedir. 23 

Girişimcilik üzerine ilk teorik çalışmaları Harvey Leibenstein (1968) 

yapmıştır. O da J. B. Say gibi farklı piyasalardan elde edilen üretim faktörlerini 

başarılı bir şekilde birleştiren girişimciler üzerinde durmaktadır. Girişimcileri 

yöneticiler gibi gören bir girişimcilik teorisi geliştirerek, girişimciliği iki sürece 

ayırmaktadır. Birincisi, Schumpeter'in ifade ettiği ürün ve süreçlerde yeniliği ve yeni 

kombinasyonları sağlayan girişimci süreçler; ikincisi ise, geleneksel şekillerde bir 

işletme veya iş kuran yöneticileri anlatan süreçtir. Girişimcileri belirsizliğe katlanan 

bireyler olarak, girişimcilik alanına mı yoksa yönetim alanına mı ait olduğunu 

belirlemenin güç olduğunu belirtmektedir. Girişimcilerin maliyetleri kontrol altına 

almak veya piyasayı koruyan faaliyetleri gerçekleştirmek gibi iki farklı fonksiyonu 

yerine getirdiklerini söylemektedir. Leibenstein işletmeleri bir sistem olarak 

tanımlamaktadır ve girişimciliği ise içinde girişimcilerin çalıştığı tanımlayıcı 

metodlar olarak kabul etmektedir. İşletmelerin oluşmasında ise, işletmenin gelişim 

evrelerine bağlı olarak değişmeyen statik bir modeli benimsemektedir. 24 

Israel Kirzner orijinal girişimcilik teorisini Mises'in insan davranışı anlayışı 

üzerine kurmaktadır. Mises'e göre bütün insan davranışlarında göze çarpan girişimci 

bir özellik vardır. Ludvig von Mises (1966) ve onu izleyen Gunning, ekonomik 

23 

KIRSCHOFF, 1991, s.98-100. 

24 

Martin BINKS and Philip VALE, Entrepreneurshıp and Economic Change, McGraw-Hıll Book 

Company, London, 1990, s.17. 

14

girişimcilik anlayışını, piyasa ekonomisinin tanımlamalarında belirlenmiş koşullar 

altındaki insan davranışlarının ( değer biçme, karar alma ve belirsizliğe katlanma) 

beşeri yönünü yansıtan bir fenomen olarak tanımlamaktadır. Kuramsal piyasa 

ekonomisi ise, özel mülkiyet, uzmanlaşma ve değişim aracı olarak paranın 

kullanılması gibi anlayışlar üzerine temellendirilmektedir. Buna ek olarak işletme 

girişimcilik anlayışı ise, bir ideal tipin tanımlanması olarak ifade edilmektedir. İdeal 

tipin yüklenmesi gereken özellikleri olarak da, maceraperestlik, üretim faktörlerinin 

arz ve talebi durumunda açık gözlü olmak, yenilikçi kabiliyete sahip olmak, 

faktörleri yönetme yeterliliği, belirsizlik ve riski yüklenmeye gönüllülük ve liderlik 

yeteneği sayılmaktadır. 25 

Kirzner'e (1975) göre en uyanık bireyler, kazanç sağlayanlardır. Monopol 

kazanç ümidi, bireyleri yeni bilgiler elde etme yönünde araştırma yapmaya teşvik 

edecek ve böylece ekonominin uygulayıcı ve yenilikçi kapasitesi desteklenmiş 

olacaktır. 26 Kirzner bu yapı içinde girişimcinin denge sağlayıcı bir güç olarak rol 

oynadığını ifade etmektedir. Kirzner'in bu anlayışı, dengeyi bozucu ekonomik bir 

güç olarak Schumpeter'ci ideal girişimci anlayışını tamamlayıcı bir özellik 

taşımaktadır. Schumpeter'den fazla olarak girişimciliğin süreçleri üzerinde önemle 

durmaktadır. Ona göre girişimciler, belirli piyasalardaki düşük fiyatlı ürün ve üretim 

faktörlerini bulma yeteneğine bağlı olan kazanç fırsatları konusunda büyük bir 

anlama kapasitesi olan bireyler olarak tanımlanmaktadır. Onun için girişimcilik 

fırsatlar ile başlamakta ve kazanç ile sonuçlanmaktadır. 

Girişimciliğin bugünkü popülerliği ve buna bağlı olarak ortaya çıkan 

tanımlama sorunu ile ilgili önemli katkılar yapan bilim adamlarından birisi de Mark 

Casson'dur (1982). Casson girişimcilik tanımlamalarına yönelik iki bakış açısı 

önermiştir. Bunlardan birincisi, fonksiyonel yaklaşım, ikincisi ise betimlemeci 

yaklaşımdır. Fonksiyonel yaklaşıma göre girişimci, girişimci faaliyet olarak 

tanımlanan bir fonksiyonu gerçekleştiren kişidir. Betimlemeci yaklaşım ise, 

girişimciyi yasal statüsü, başkalarıyla kurduğu anlaşmaya bağlı ilişkileri ve 

toplumdaki yerine göre tanımlamaktadır. 27 

25 CHELL, HAWORTH and BREARLEY, 1991, s.25. 

26 BULL and THOMAS, 1995, s.10. 

27 BINKS and VALE,1990 , s.17. 

15

Betimlemeci bakış açısı fonksiyonel yaklaşıma göre daha somuttur. Casson, 

sağlıklı bir girişimcilik tanımının yapılabilmesi için bu iki yaklaşımın birleştirilmesi 

gerektiğini ifade etmektedir. Girişimci; kıt kaynakların koordinasyonuyla ilgili 

sağlıklı ve akılcı kararlar almada uzmanlaşan kişi şeklinde tanımlanmaktadır. 28 

Casson'un anlayışının genel özelliği, girişimcileri uzmanlaşmış ve üretim 

faktörlerini yeniden dağıtarak ekonomik katkı yapan bireyler olarak kabul etmesidir. 

Diğer bir özelliği ise girişimci davranışlar ve belirsizlik koşulları altında faaliyette 

bulunan bireyler tarafından kullanılan muhtemel stratejiler konusunda yapılan belirli 

saptamaları göstermesidir. 

Önemli bir alternatif girişimcilik ve girişimci özelliği ise Peter F. Drucker 

(1985) tarafından geliştirilmiştir. Drucker, güçlü bir yönetim yönelimi ile pragmatik 

bir yaklaşımı ele almaktadır. Girişimci davranışın ya da anlayışın gelişmesini 

şirketleri aşan bir ortamda yeni fırsatların bulunmasındaki etkinliğe bağlamaktadır. 

Girişimcilerin değişimi normlar olarak veya mutluluk olarak gördüklerini ifade 

etmektedir. Girişimcilerin her zaman değişim için araştırma yaptıklarını, ona cevap 

vermeye çalıştıklarını ve değişimi bir fırsat olarak kabul ettiklerini belirtmektedir. 29 

Drucker, girişimciliğin bir gruba has bir özellik olmadığını, girişimcilerin 

belirli girişimci özelliklerle doğmadıklarını; bunların aksine girişimci davranışın 

rekabet avantajı sağlamak için varolan bir işletme organizasyonu içindeki bireyler 

arasında gelişmekte olduğunu söylemektedir. 

Girişimci veya girişimciliğin ekonomide oynadığı önemli rolüne rağmen, 

işletme ve ekonomi alanında kabul görmesi oldukça yenidir. Bu yüzden 

girişimciliğin ne olduğunu tanım olarak ifade eden tek bir tanım hala kabul 

edilmemiştir. Girişimcilere ve onların nasıl davrandıklarına yönelik farklı bakış 

açılarından kaynaklanan geniş bir anlamlar seti oluşmuştur. Girişimciliğe atıfta 

bulunan anlam alanlarından biri olan ekonomik gelişmenin katkısı bu noktadadır. Bu 

yapıda girişim ile girişimcilik kavramı aynı anlamı ifade etmektedirler. Girişimcilik 

kavramı aynı zamanda bir işletme birimini, işletme kurma sürecini, işletmede 

28 BINKS and VALE,1990, s. 17. 

29 BINKS and VALE,1990, s. 17-18. 

16

gerçekleşen süreçleri ve işletmenin büyümesi ve geliştirilmesini ifade etmek için de 

kullanılmaktadır. 30 

Sonuç olarak girişimcilerin üstün bir karar alma yargısına sahip oldukları 

ifade edilmektedir. Bu vasıflarından dolayı, girişimciler diğer insanların 

çözemedikleri karmaşık ve zor problemlerle uğraşmayı göze alabilmektedirler. 

Ancak girişimcilerin almış olduğu kararların her zaman diğer insanların kararlarına 

göre daha olumlu ve iyi sonuçlar doğurduğunu söylemek doğru olmamaktadır. 

Çünkü başka bireylerde girişimcilerin sahip olmadıkları farklı özellikler ve bilgiler 

olabilir. Ancak bu becerilerini ortaya koymamış olabilirler. Aynı şekilde bir bireyin 

çok değerli fikirlere sahip olduğu halde, bu fikirlerinin başkaları açısından bir anlam 

ifade etmeyeceğini düşünerek onları saklaması ya da potansiyelini açmaması bu 

durumu açıklamada iyi bir örnek teşkil etmektedir. Halbuki işletmeler sahip oldukları 

bilgi ile kaynakların daha etkin bir şekilde yeniden dağıtılmasını sağlayan bir kurum 

olarak böyle bireyler tarafından geliştirilmiştir. Dış piyasalardaki işlem maliyetleri 

girişimcilere sahip oldukları bilgiyi kullanmaları için kolaylıklar sağlamaktadır. 

Ayrıca bu bilgiyi bir kurum içinde kullanma şansını da vermektedir.Böyle bir 

durumda işletmeler, bilgiyi kullanan bir araç olmanın yanında aynı zamanda bilgiyi 

toplama işlevini de görmektedirler. Toplanan bilgi ise, uygun ortamın belirlenmesi 

ile ilgili alternatif hipotezlerin test edilmesi için kullanılmaktadır. İşletmeler, marjinal 

kararların sonuçlarını izleyerek bir geri bildirim akışını sağlamak için öğrenme 

sürecini kurumsallaştırarak bilgiyi sürekli olarak elde etmeye çalışmaktadır. 

Bilgilenme sürecinde içsel iletişim, firmanın açık-öğrenen bir sistem olarak 

fonksiyon icra etmesine yol açmaktadır. 

İnsanlık varlığını daha çok bilgi toplumu sürecini besleyerek sürdürmektedir. 

Bilgi, ekonomiden siyasete temel bilimlerden uygulamalı bilimlere her alanda 

önemini arttırmaktadır. Temel bilimler matematik, fizik, kimya biyoloji, psikoloji ve 

sosyoloji olarak sıralanırken mühendislik, tıp, iktisat, işletme gibi uygulamalı 

bilimlere girişimcilik bilimi de eklenmektedir. 31 

30 KAPU, 2001, s.140. 

31 Ramazan UGUN, Türkiye’de Girişimcilik Kültürünü Yönlendiren Öncü Girişimciler ve 

İbrahim Bodur Modeli, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, 18 Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler 

Enstitüsü, Çanakkale, 2006, s.8. 

17

Girişimcilik alanında yapılan araştırmalar oldukça zordur, alan; yaradılışında 

var olan bir karmaşıklığa sahiptir ve disiplinler arasıdır. 32 

20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bilime dayalı teknoloji üretimi ve 

bilime dayalı endüstriler yaygınlık kazanmaya başlamıştır. 33 

Bilişim teknolojilerinin yaygınlaşması ve bilişim teknolojileri kanalıyla 

sürekli üretilebilen, tekrarlanabilen ve paylaşılabilen bilgiye dayalı bilgi ekonomisine 

geçiş söz konusu olmaktadır. Bilgi toplumunda bilgi üretimi ön plandadır. 

Girişimcilik bilginin üretilmesi ve üretilen bilgiyle toplumların kalkınmasına katkı 

sağlamaktadır. 

1.3. Girişimcilik Seçimi ve Girişimcilik Eğilimi 

Girişimcilik ile ilgili olarak yapılan tanımlardan yola çıkılarak girişimcilik 

eğilimi iki şekilde oluşturulmaktadır. İlk olarak girişimcilik eğilimi küçük bir 

işletmeyi ya da yeni bir işletmeyi kurma sürecine yönelik davranışlar olarak 

tanımlanırken, İkinci olarak ise daha çok davranışlarla ilgili bir durum ve insanın 

gelişmesine yöneliktir şeklinde açıklanmaktadır. 

Girişimci, değişime karşı olumlu, esnek ve uyum sağlayabilen bir özelliğe 

sahip ve değişimi bir fırsat olarak kabul eden kişi olarak görülmektedir. Girişimci 

bireyin değişime bu şekilde bakması, güvensizlik, risk ve belirsizlikle karşılaştığında 

kendi kendine güvenen bir özelliğe sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Girişimci 

birey faaliyette bulunduğu ortamlarda, yaratıcı fikirleri harekete geçiren, geliştiren 

bir yeteneğe sahiptir. Sorumluluk yüklenmeye hazır, etkin bir iletişimci, organizatör, 

planlamacı, etkileyici ve müzakerecidir. Aktif, güvenilir ve hazımsızdır. 34 

Girişimciler genellikle projeleri başlatan ve geliştiren; bir şeylerin olması için 

beklemeyen, aksine sorunları ve doğabilecek sonuçlarını gören ve kontrol eden 

kişiler olarak kabul edilmektedirler. 35 

Girişimcilerin ve girişimcilik anlayışının nasıl ortaya çıktığını bir çok bilim 

adamı araştırmaya çalışmıştır. Bunlar arasında en önemli olanlarından birisi David 

32 

William B. GARTNER and Barbara J. BIRD, Entrepreneurship Theory and Practice,1922, s.31. 

33 

Hüseyin İNCELER, Teknoloji Yönetimi, Desnet Yayınları, 1998, s.169. 

34 

Ömer AYTAÇ, ‘İktisadi ve Sosyal Gelişme Açısından Girişimcilik’, Akademik Araştırmalar 

Dergisi 26, 2005, s.79-102. 

35 

Tamer KOÇEL, İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınevi, İstanbul, 2003, s.87. 

18

McClelland'dır. McClelland konuyu motive edici güçleri dikkate alarak 

değerlendirmiştir. Girişimcilerin ortaya çıkmasında motive edici en önemli güçler 

olarak başarma ihtiyacı, sosyal ilişkiler kurma ihtiyacı ve güç ihtiyacını görmektedir. 

Ona göre başarı motivasyonu ile hareket eden bireyler, iyimser, sorumluluk 

gerektiren işlerle uğraşmayı seven ve yenilikçi bir anlayışa sahiptirler. Böyle 

bireylerin en önemli özelliği risk yüklenmeye istekli olmalarıdır. Bunlara özerk olma 

isteği ve nüfuz sahibi olma arzusu da eklenmektedir. Burada esas üzerinde durulan, 

bir çok durumda kullanılan bir özellikler grubunun varlığıdır. Bu özelliklerin 

tanımlanması için başlangıç noktası ise genellikle girişimcilerin davranışları 

olmaktadır. 36 

Girişimcilerin davranışlarını incelemede psikoloji biliminden 

yararlanılmaktadır. Psikoloji bilimi bireylerle ilgilidir. Bu nedenle girişimcilik 

alanındaki psikoloji kökenli yaklaşımlar, bireye yani girişimciye odaklanmaktadır. 37 

Girişimcinin kişiliği, inançları, değerleri ve davranışları işletmenin 

geçmişinde, şu anından ve geleceğin de güçlü bir etki göstermektedir. İşletmenin ve 

bireyin kaderleri ayrılmaz bir biçimde birbirlerine bağlıdır. Hisrich girişimcilikle 

ilgili psikolojik yaklaşımları; girişimcinin çocukluk dönemi ve ailesine, eğitimine, 

değerlerine, yaşına, iş geçmişine, atıf yapan demografik yaklaşım ve başarı 

ihtiyacına, iç kontrol odaklılığa ve risk alma eğilimine atıf yapan kişilik özelikleri 

yaklaşımı olarak sınıflandırmaktadır. 38 

Davranışlar hem çevrenin hem de bireyin bir reaksiyonudur. Bireyin kültürel 

çevresi çeşitli sosyal ilişki ağları ve organizasyonlardaki üyeliği davranışlarını 

etkilemektedir. Psikoloji bireyin kültürel mirasının zihinde nasıl temsil edildiğini 

araştırır. Girişimcilik ise yeni bir girişim yaratmada kişiye etki eden psikolojik 

portrenin bireyde nasıl eğilime dönüştüğünü göstermektedir. 

36 

Davıd C. McCLELLAND, The Achıvıng Socıety, D. Van Nostrand Company, Prınceton, 1961, 

s.36. 

37 

Kelly G. SHAVER and Lİnda R. SCOTT, ‘Person, Process, Choice: The Phsychology of New 

Venture Creation’, Enrepreneur Theory and Practice, Volume 16, Number 2, 1991, s.45. 

38 

UYGUN, 2006, s.20. 

19

1.3.1. İsteklilik 

Girişimleri başlatan bireylerin ruh hali, onların girişimci davranışlar 

sergilemeleri yönünde harekete geçirmektedir. 

Girişimci bir projenin tamamlanması için bireyin ilgisi, isteği ve enerjisi 

gereklidir. 

İsteklilik girişimciliğin başlaması için ilk adım olarak varsayılmaktadır. Hatta 

girişimcilik için en doğru fırsat tercih edilmiş ise isteklilik tamamen pozitif sonuçlar 

doğurmaktadır. İsteklilik bireyin girişimcilikle ilgili tercihlerine, kişisel özelliklerine, 

alternatifler arası seçme hakkına ve alternatiflerin birbirine göre çekim gücünün 

fazlalığına bağlıdır. 39 

Say (1803-1971) girişimci istekliliği için moral ve motivasyon olgularının 

önemli olduğunu savunmaktadır. Sermaye temin edilebilir bir olgudur. Fakat sadece 

bazı özel nitelikleri olan bireyler tarafından temin edilebilir. Girişimcilik için 

başlangıçtan itibaren zengin olmaya gerek yoktur. Sermaye çözümlenebilir bir 

problemdir. Birey zekasını, öngörüsünü ve fırsatları değerlendirme kabiliyetini 

kullanarak sermayeyi oluşturabilir. Fakat tüm bunları yapabilmesi için bireyin 

eyleme karşı istekli olması gerekmektedir. 40 

Marshall’ın görüşü (1890-1930) geniş ölçüde Say ile aynıdır. Her ikisi de 

başarılı bir girişimcilik için tetikleyici unsurunun istek ve motivasyon olduğu 

konusunda hemfikirdir. Marshall’a göre girişimci sermayeyi ödünç olarak kullanıp 

değerini arttırabilmektedir. Schumpeter için girişimcilikte temel belirleyiciler 

doğrudan ve dolaylı olarak girişimcilik isteğini tetikleyen motivasyon unsurlarıdır. 

Knight (1921-1971), girişimciliğe başlamak için gerekli unsurların taşıdığı 

risk nedeniyle öncelikle sermaye olduğunu ve sonrada istek ve yetenekler olduğunu 

ileri sürmüştür. Knight’a göre isteklilik garanti verme gücünü arttırır buna karşılık 

yetenek tek başına garanti verme gücünü yükseltmemektedir. Buda kaynakların 

39 C. Mirgam Van PRAAG, ‘Willigness and Opportunity to Start up As An Entrepreneur’, Succesful 

Entrepreneurshıp, MPG Boks Ltd., Netherlands, 2005, s.37-54. 

40 PRAAG, 2005, s.39. 

20

israfına açıkça neden olacak ve böylece sermaye ve yetenek göz göre sadece boşa 

harcanmış olacaktır. 41 

Sosyolojik bakış açısı ve araştırmalarında ise girişimcilik isteğinin 

anlaşılmasına üç değişik açıdan yaklaşılmaktadır. İlk olarak, girişimcilik rol ve 

fonksiyonunu içeren üretim faaliyetleri ile ilgili toplumsal kavramların gelişimi 

aracılığı ile gerçekleşmektedir. Sosyo ekonomik sistemi vurgulayan iki büyük 

yaklaşım büyük üretim işletmelerinin hâkimiyetini kaçınılmaz olarak görmektedir. 

Bu yaklaşımlardan biri genel bir dengeye doğru olan hareket ve uyuşmazlıkların 

çözümünü vurgulayan sınıfsal rekabettir. Bu rekabet ise girişimcilik isteğini 

engelleyebilir. 

İkinci olarak sosyoloji, girişimciliği etkileyen spesifik toplumsal niteliklere 

dikkat çekmektedir. Bunlar; modernleşme, ekonomik kalkınmada devletin rolü, kayıt 

dışı ekonomiler ve organizasyon nüfusunun özellikleridir. 

Son olarak ise sosyolojinin girişimcilik isteği ile ilgili görüşü; bireylerin 

girişimsel faaliyetlerle meşgul olma kararını almalarına sosyal yaşamın etkileridir. 

Bu ise bireylerin sosyal konumlarına sosyal ilişki ağlarına ve bu ağların 

yerleşikliğine, etnik kimliklerine ve iş deneyimlerine bağlıdır.” 42 

1.3.2. Fırsatları Değerlendirme 

Fırsatlar 

tanımlanabilir. 

girişimciliğe başlamak için gereli olan imkanlar olarak 

Fırsatlarla ilgili önemli olan veriler sermaye ile başlamakta, ardından 

girişimcilik yeteneği ve makro ekonomi çevrelerin etkisi ile devam etmektedir. 

Girişimcilik fırsatı yeterli sermaye sürecinin oluşturulması veya ödünç alınması ile 

kazanılır. Ödünç verme işlemi ise girişimcilik yeteneğine sahip olup olmama 

durumuna bağlıdır. Buda yetenek ve sermaye kaynaklarının ikame edilebilir 

kavramlar olduğunu göstermektedir. Yâni girişimciliğe başlamak için fırsatları 

değerlendirebilme kabiliyeti her iki unsurunda toplam faydasını arttırmaktadır. 43 

41 PRAAG,2005, s.41. 

42 Paul D. REYNOLDS, ‘Sociology and Entrepreneurship; Consepts and Contributons’, 

Entrepreneuship Theory and Practice, Volume 16, Humber 2, 1991, s.47. 

43 PRAAG, 2005, s.39. 

21

İsteklilik ve fırsatları değerlendirme yeteneği girişimcilik eğiliminin 

oluşmasında birlikte kullanabilir. İsteklilik motivasyon faktörleri ve yetenekleri 

kapsarken, fırsatlar ise birçok bilim adamına göre sermayeye sahip olma ya da 

sermayeyi ödünç alma yeteneğine göre tanımlanabilir. Blanchflower ve Oswaldin’in 

likitide (nakit akışı) ve sermaye tanımını ayrı tutması ciddi bir engel olarak 

girişimcilik eğiliminin ve girişim isteğinin karşısında bir yaklaşımdır. Çünkü 

sermayeyi temin etmek fırsatları değerlendirmekle ilgili iken sadece istekli ve 

yetenekli bir girişimci sermayeyi iyi kullanabilmektedir. 44 

İktisat Bilimi sınırsız insan ihtiyaçlarını karşılayabilmek için kıt kaynakların 

en etkin ve en verimli biçimde kullanımını sağlamaktadır. Girişimci kavramı üretim 

faktörleri içinde ilk sırada yer almaktadır.Girişimcinin sermayeyi doğru kullanması 

yeteneğiyle ilgili bir durumdur. Girişimcinin de günümüzde iş fikri üretiminin azlığı 

düşünüldüğünde kıt kaynaklar içinde sayılması ve var olan mevcut girişimcilerin 

rasyonel biçimde değerlendirilmesi gerekmektedir. 45 

Genel olarak sermaye öncelikli düşünen iktisatçılar girişimciliğe karşı 

kararsız bir bakış açısı sergilemektedir. Girişimcilerin önceden tahmin edilemeyen 

eylemleri iktisatçıların rasyonel, mantıklı sistemlerine uymamakta; modellerinin 

sergilendiği tam bir uyumu alt-üst etme eğilimi göstermektedir. Buna rağmen 

girişimcilikle ilgili ilk tanımlar iktisatçılar tarafından formüle edilmiştir. Belirsizliği 

vurgulayan Cantillon ve Say girişimciliği tartışmıştır. Yine Schumpeter girişimciyi, 

aktif, denge bozucu bir güç olarak görürken; diğer bir iktisatçı olan Kirzner pasif, 

dengeleyici olarak görmektedir. 46 

Sonuçta bazı fikir ayrılıklarına rağmen yetenekli bireyler fırsatları 

değerlendirdikleri takdirde iktisadi açıdan girişimciliğin gelişmesi ve sermaye temini 

için en önemli adımı atmış olacaklardır. Girişimciler var olan yakın ve uzak 

gelecekteki ekonomik koşulları göz önüne alarak hareket etmelidirler. Çünkü işletme 

içi sorunların çözülmesi ve amaçların gerçekleştirilmesi, işletme dışı, yani ekonomik 

yapının özellikleri bilinmeden mümkün olmamaktadır. 

44 PRAAG, 2005, s.40-41. 

45 Ömer DİNÇER ve Yahya FİDAN, İşletme Yönetimine Giriş, Beta Yayınları, 2003, s.11. 

46 UYGUN, 2006, s.18. 

22

1.3.3. Risk Faktörü ve Girişimcilik Tercihi 

Girişimcilik tercihi sonucu elde edilebilecek getiri belirli bir işte çalışma 

karşılığı alınan ücret getirisinden daha fazla değişkenlik ve daha az kesinlik 

göstermektedir. Klâsik görüşün öncüsü bilim adamları Cantillon (1755), Say (1803) 

ve Knight (1921) risk alma eğilimi yüksek bireylerin belirli bir ücret karşılığı 

çalışmaktansa girişimcilik yaparak daha başarılı olacaklarını savunmuşlardır. 47 

Girişimcilik için başarma ihtiyacının önemi genel olarak tartışma konusu 

değildir. Tartışma konusu olan, bireyin başarma ihtiyacı ve risk alma eğiliminin 

hangi derecede olduğunun nasıl kabul edileceğidir. Bu konuda McClelland 

girişimciyi, kendi kendine güvenen, açık olarak hesaplanmış riskleri yüklenmekten 

hoşlanan, kendi çevresini aktif olarak araştıran ve yaptığı bir şeyi daha iyi nasıl 

yapacağını somut ölçümlerle merak eden kişi olarak tanımlamaktadır. 48 

İşletmelerde belirli bir riski göze alan girişimciler, işletme içi ve işletmeler 

arası olay ve faaliyetlerle ilgili sebep – sonuç ilişkilerini ele alarak, bir işletmenin 

amaçlarına en etkin biçimde nasıl ulaşacağını belirlemeye çalışmaktadır. Bu 

doğrultuda işletme amaç ve araçları ve örgüt yapısıyla tüm işletme sistemini analiz 

ederek, etkin bir yönetim için geçerli işlemleri, ilkeleri ve teknikleri, bu alandaki 

değişmeleri ortaya koymaya ve yöneticilik bilgi ve yeteneklerini geliştirmeye çaba 

sarf etmektedir. 49 Girişimciliğin arzu edilen amaca ulaşılabilmesi için işletmedeki 

tüm varlık ve kaynakların doğru biçimde amaca yönlendirilmesi gerekmektedir. 

Girişimci, ekonomik kaynakların düşük üretkenlik alanlarından yüksek 

alanlara aktarılma sürecinde baş aktördür; çünkü üretim kaynaklarını yeni bir tarzda 

birleştirerek kullanılmayan üretim faktörlerinin kullanılmasını sağlar, daha da 

önemlisi kullanılmakta olan üretim araçlarının ve girdilerinin değişik şekillerde 

kullanımı ile üretimi arttırmaktadır. 50 

Girişimcini davranışları risk alma eğiliminin bir göstergesidir. Çeşitli deney, 

gözlem ve analiz yoluyla insan ve onun içinde bulunduğu grup çözümlenmeye 

47 PRAAG, 2005, s.59. 

48 Barbara J. BIRD, Entrepreneurıal Behavıor, Foresman Company, Illinoıs, 1998, s.44. 

49 Muammer Doğan, İşletme Ekonomisi ve Yönetimi, İstiklal Matbaası, İzmir, 1982, s.11. 

50 http://www.tusiad.org.tr Erişim Tarihi: 15.03.2007 

23

çalışşılmaktadır. Girişimci insandır ve İnsanın anlaşılması işletmenin istenilen 

sonuca ulaşması için önemlidir. 51 

1.4.Girişimcilikte Başarı ve İş Performansı 

1.4.1.Çalışma Talebi 

İşin gerektirdikleri ile girişimcinin yetenekleri arasında örtülü bir iletişim 

vardır. Çalışma iç güdüsü ile hareket eden birey ile hedefteki işin ilk anda birbirini 

görüp tanıması muhtemel olacaktır. 52 

Kihlstrom ve Laffont (1979) riskli bir girişimcilik ve risksiz bir kazanç olan 

ücret tercihinde aynı kişinin farklı kişisel özelliklerinin etkili olacağına dair bir 

model oluşturmuşlardır. Bu modelde bireysel tercihleri etkileyecek bir çok faktörden 

bahsedilmektedir. En önemli olanları girişimcilik yeteneği, iş tecrübesi, risk eğilimi 

ve iş için başlangıç sermayesinin durumu olarak belirtilmektedir. Risk alma 

eğilimine yönelik davranışlar kimin girişimci kimin işçi olarak çalışma tercihinde 

bulunacağını belirleyecektir. 

1970’lerin sonlarında geliştirilen tüm bu modeller girişimciler ve işçiler ya da 

işverenler ve işçiler şeklinde iki sınıfın çalışma durumunu tanımlamaktadır. Bu 

durum bireysel özelliklerin eğilimine bağlıdır. Lucas (1978) sermayeden önce 

girişimcilik eğilimini; Kanbur (1979), Kihlstrom ve Laffont (1979) girişimcilik 

eğiliminin risk alma eğilim ile ilgili olduğunu vurgular ve bunun birey için 

kanıtlanana kadar bilinmeyen olarak kalacağını savunmaktadırlar. 53 

1.4.2. Süreklilik ve Başarı İhtiyacı 

Başarı motivasyonun ilk olarak Murray'ın (1938) kişilik sisteminde 

tanımlandığı ifade edilmektedir. Murray'ın kişiliğin kimlik teorisinde başarı 

motivasyonu, mümkün olduğu kadar kısa bir sürede fiziki kaynakları, beşeri 

kaynakları ve fikirleri bir araya getirerek ve etkin bir şekilde organize ederek zor 

olan bir şeyi başarmak şeklinde tanımlanmaktadır. 54 

51 

Erol EREN, Yönetim ve Organizasyon, Beta Basım, İstanbul, 1993, s.27. 

52 

PRAAG, 2005, s.71. 

53 

PRAAG, 2005, s.73-74. 

54 

SHAVER and SCOTT, 1991, s.27. 

24

Başarı motivasyonu, faaliyetlerde başarı için gerekli olan kişisel kabiliyet ve 

sorumlulukları ve mükemmellik standartlarını seçme ve sürdürmeye yönelik temel 

bir davranışsal eğilimdir. Motivasyon, başarı yönelimli durumlarda davranışın 

gücüne, yoğunluğuna ve direncine katkıda bulunma düşüncesi olarak 

tanımlanmaktadır. 

Daha sonraki dönemlerde girişimcilerin psikolojik yapılarına yönelik en 

önemli katkıyı McClelland yapmıştır. Onun çalışmalarının büyük bir kısmı başarma 

ihtiyacı üzerine dayanmaktadır. McClelland, bireylerde güçlü bir başarma arzusunu 

sağlayan yüksek bir başarma ihtiyacı olduğunu ifade etmektedir. Güçlü bir başarma 

arzusuna sahip bireylerin şu üç özelliği taşıdığını belirtmektedir: İlk olarak bireyler 

karar almada kişisel sorumluluğu tercih etmekte, ardından yeteneğin bir fonksiyonu 

olarak risk yüklenmeyi kabul etmekte, ve son olarak da kararların sonuçlarından elde 

edilen somut bilgilerin yol açtığı faydaları elde etmeye çalışmaktadırlar. Kısacası 

başarı ihtiyacının bireyleri girişimci yaptığını belirtmektedir. 55 

Motivasyonun içerik teorileri, bireylerin bazı temel ihtiyaçlara sahip 

olduklarını ve zaman zaman bu ihtiyaçların yeterince karşılanmadığını iddia 

etmektedir. Böyle bir durumla karşılaşan bireylerde bir tatminsizlik ve buna bağlı 

olarak mutsuzluk oluşmaktadır. Mutsuzluğun ve tatminsizliğin giderilmesi için 

bireyler bu ihtiyaçları tatmin etmeye çalışmaktadırlar. İhtiyacın karşılanması ise, 

ihtiyacı giderme kapasitesinde olan ulaşılması mümkün amaçlar vasıtasıyla söz 

konusu olmaktadır. Öncelikle bu temel ihtiyaçlar tatmin edilir, mutsuzluklar ya da 

gerilim azaltılır ve birey hala motive edilmemişse, ihtiyaç hala karşılanmamış 

demektir. Başarı ya da başarma, yeme veya içme gibi içgüdüsel bir ihtiyaç değil 

aksine öğrenilen bir ihtiyaçtır. Muhtemelen çocukluk evresinden başlayarak devam 

eden süreç içerisinde öğrenilen bir ihtiyaç olarak tanımlanmaktadır. Bütün 

beklentileri ebeveynleri tarafından karşılanan ve sorularını ciddiye alıp gerekli cevabı 

veren ebeveynlere sahip olan güçlü ve iradeli çocukların yüksek bir başarma 

arzusuna sahip oldukları ifade edilmektedir. 56 McClelland öğrenme sürecinin aynı 

zamanda yetişkinlik evresinde de geliştirilebileceğini kabul etmektedir. 57 

55 McCLELLAND, 1961, s.36. 

56 BRIDGE and O’NEILL, 1998, s.43. 

57 McCLELLAND, 1961, s.95. 

25

Girişimci bireylerin, güçlü bir başarma ihtiyacına sahip olmaları, onları 

aksiyoner olmaya zorlamaktadır. Dikkate değer olduğunu düşündükleri herhangi bir 

problemi çözmeyi başardıkları zaman, kendilerine olan öz saygıları artmakta ve talep 

edilen başka görevlerle uğraşma konusunda cesaret kazanmaktadırlar. Kısacası 

girişimci bireyler sürekli olarak sorunları gözetlemekle meşgul olmaktadırlar. 58 

Girişimcilik için başarma ihtiyacının önemi genel olarak tartışma konusu 

olmamaktadır. Tartışma konusu olan, bu bireyin yüksek bir başarma ihtiyacına sahip 

olduğunun nasıl kabul edileceğidir. Bu konuyu ise McClland şöyle ifade etmektedir: 

Girişimci, kendi kendine güvenen, açık olarak hesaplanmış riskleri yüklenmekten 

hoşlanan, kendi çevresini aktif olarak araştıran ve yaptığı bir şeyi daha iyi nasıl 

yapacağını somut ölçümlerle merak eden kişidir. 

Yüksek başarma arzusuna sahip olan bireyler, genellikle paraya kendilerinin 

nihai amacı olarak değil, başarının bir ölçüsü olarak bakmaktadırlar. Her ne kadar 

nihai bir amaç olarak kabul edilmese bile para, bu bireylerin başarılarını kanıtlamak 

için geri bildirim sağlayan bir araç rolü oynamaktadır. 59 

Bütün bu olumlu yönlerinin yanında McClelland'ın görüşlerini eleştiren bilim 

adamları da vardır. Örneğin, Brockhous McClelland'ın empirik araştırmalarının bir 

işletmenin sahibi olmak veya yönetmek ile başarma ihtiyacı arasında doğrudan bir 

bağ kurmadığına işaret etmektedir. 60 Benzer bir eleştiriyi de Hull yapmıştır, Hull, 

başarma ihtiyacının bir işletme kurmak için bireysel eğilimleri belirlemede zayıf bir 

etken olduğunu belirtmektedir. Üçüncü bir eleştiri ise Wilken'den gelmektedir. 

Wilken'e göre başarı motifinin kültürel temelleri ve etkileri spekülasyona açıktır. 

Örneğin İngiliz kültürünün yüksek başarı anlayışı kendi kendine çalışma anlayışını 

ön plana çıkarmaktadır. 61 

1.4.3. Kendini İspatlama 

Akademisyenler ve ekonomistler girişimcilik performansındaki önemli 

etkilerden birinin insanın kendi birikimi ve tavırları olduğunu savunmaktadırlar. 

58 BİRD, 1989 , s.79. 

59 BIRD, 1989, s. 80. 

60 Robert BROCKHOUS, Pamela HORWITZ, ‘The Psychology of The Entrepreneur’, Advences 

in Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth, Vol. 2., JAI Press Inc., 1995, s.25-48. 

61 BROCKHOUS and HORWITZ, 1995, s.38. 

26

İnsanın bilgi birikimi ve kendine yaptığı yatırım entelektüel başarıda önceki 

bilgilerle yeni kazanılanlar arasındaki adaptasyonda önemli bir rol oynamaktadır. 

Bireyler kendilerini kanıtlamak adına iş ya da hayat tecrübesiyle kazandıkları 

biçimsel olmayan eğitimlerinin yanında biçimsel eğitimle de birikimlerini 

arttırabilmektedir. 

Marshall’a (1890) göre bilgi birikimi başarılı bir girişimcilikle doğrudan 

ilgilidir. Bilgi birikiminin kazandırdığı yeni nitelik kaliteli iş oluşturmadaki verimli 

etkilerinin yanında iş gücü potansiyelinde var olan kabiliyetlerin de verimliliğini 

arttırmaktadır. 62 

Bireylerin girişimcilik kişiliği sergilemeleri hem yüksek heyecanın hem de 

gücün yansıması olarak bazı davranış şekilleri olarak hayata yansımaktadır. Sahip 

olunan gücün farkına varılarak onun akıllıca kullanılması heyecan vermelidir. Fakat 

bazı bireyler bu özelliklerini tek başına yaşamak isteyebilir, bu ise girişimci birey 

için eksikliktir. Bu eksiklik bireyi kötü konumlara getirebilir. Girişimci biçimsel 

olmayan eğitimini ancak eleştiriler ve tecrübelerle tamamlayacaktır. 63 

Aslında girişimci attığı her adımda başarılı olma güdüsünü içinde 

taşımaktadır. Etrafında çok sayıda fırsat dolaşmaktadır. Ancak yetersiz başarı 

güdüleriyle bunları kullanmamaktadır. Başarı ihtiyacı hangi meslekte olursa olsun 

bireyleri daha fazla performans göstermeye yöneltmektedir. Birey böyle davranarak 

kendini ispatlayacak, böylece etrafındakilere bu başarıyı tek başına elde ettiğini 

kanıtlayacaktır. Bu nedenle başarılı olmaya meyilli, girişimci ruhu taşıyan bireyler 

her işi tek başlarına yapabileceklerine ve her şeyi doğru yaptıklarına 

inanabilmektedirler. 

İnsanların mevcut ekonomik fırsatlardan yararlanması, topluluk oluşturma 

yeteneklerine bağlıdır. Topluluk oluşturma yeteneği ise, Colleman'ın ‘sosyal 

sermaye’ olarak ifade ettiği özelliğin var olmasına bağlıdır. 64 Sosyal sermaye, 

insanların ortak amaçları için gruplar ya da organizasyonlar halinde bir arada 

62 

PRAAG, 2005, s.115. 

63 

Florence LITTAUER, Kişiliğiniz Tanıyın, Çev. Demet DİZMAN, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 

1995, s.93. 

64 

Jenny ONYX and Paul BULLEN, ‘Measuring Social Capital İn Five Communities’, Journal Of 

Applied Behavioral Science, Vol.1., 2000, s.24-36. 

27

çalışabilme yeteneğidir. Colleman bu yeteneğin sadece ekonomik yaşamda değil, 

toplumsal yaşamın diğer tüm alanlarında da çok önemli olduğunu ifade etmektedir. 

Sosyal sermayenin birikimi, karmaşık ve birçok açıdan gizemli kültürel süreçlerle 

ilişkilendirilmektedir. 

1.5. Kültür ve Girişimcilik Potansiyeli 

1.5.1. Girişimcilik Potansiyeli 

Bütün girişimsel faaliyetler, yeni fikirlerin kullanılması sonucu meydana 

gelmektedir. Bu nedenle, yaratıcı süreç nasıl mümkün olur veya nasıl çalışır gibi 

konuların açıklığa kavuşması girişimciliğin başarısı için çok önemli olmaktadır. 65 

Girişimcilik potansiyeli taşıyan bireylerin özellikleri; yeniliklere açık, risk 

almaya eğilimli, yaratıcı, yetenekli ve fırsat odaklılık şeklinde açıklanmaktadır. Bu 

özellikleri taşıyan bireyler ‘potansiyel girişimci’ olarak tanımlanmaktadır. 

Yaratıcılık sadece girişimsel bir iş kurma fiiliyle ilgili değildir, aynı zamanda 

bütün olarak işletmeleri ilgilendirmektedir. Büyüme ve değişim ile ilgilenen bütün 

organizasyonlar için rekabetin önemli bir kaynağıdır. Aynı şekilde yaratıcılık, şirket 

kültürünün bir parçası olarak da kabul edilmektedir. Onun için organizasyon 

yapılarını ve insan kaynaklarının uygulamalarını da belirlediği ifade edilmektedir. 

Kısacası yaratıcılık karmaşık bir süreç olarak görülmektedir. 66 

Yaratıcılık, yeni, kullanışlı ve anlaşılabilir bir sonucu doğuran insani bir 

süreç olarak tanımlanmaktadır. Yaratıcılık bir düşünce biçimidir ve yenilik bu 

düşüncenin uygulanmasıdır. Yaratıcının bizzat kendisi girişimci değildir ve değişimi 

uygulamayabilir. Yani yenilikçi ya da girişimci bireyler onu alıp kullanmadığı 

sürece, her hangi bir değişim söz konusu olmamaktadır. 

Yaratıcılık, devrimci ve yıkıcı özelliğiyle daha çok değişim düşüncesiyle 

ilişkilendirilmektedir. Bu doğrultuda her bir yaratıcı eylemin aynı zamanda yıkıcı bir 

eylem de olduğu ifade edilmektedir. 67 Schumpeter'in girişimciliği, ‘yaratıcı yıkıcılık’ 

65 

Alexander KAUFMAN and Franz TÖDLİNG, ‘Innovatıon Patterns of SMEs’,Regıonal Innovation 

Policy For Small-Medıum Enterprises’,edıt., Bjorn T. ASHEIM, Arne ISAKSEN and Franz 

TÖDLİNG, Vol.2., MPG Books Ltd., Massachusets, s.78-115. 

66 

John KAO, Entrepreneurship, Creativity and Oıganization, Prentice Hail, New Jersey, 1989, 

s.13. 

67 

KAO, 1989, s.14. 

28

olarak görmesi önemli bir yaratıcılık örneğidir. Bir ürünün ya da bir tepkinin yaratıcı 

olarak kabul edilmesi, onların yeni, uygun, kullanışlı, doğru ve işlerin görülmesinde 

değer atfedilebilir olmalarına bağlıdır. Burada sözü edilen işler bilgi ya da öğütlerden 

ziyade daha çok deneyim ve çabalardan oluşmaktadır. 

İcat etme, yaratıcılık süreci sonucu olarak yeni bir kavram ya da fikrin ortaya 

çıkmasıdır. Hayal gücünü kullanarak yaratıcı ve üretici fikirler geliştirmektir. Burada 

keşfetmede olduğu gibi önceden var olan her hangi bir şeyi bulma söz konusu 

değildir. İcat etme genellikle teknoloji ile bağ kurularak ifade edilmeye 

çalışılmaktadır. İcat etme yenilikten önce gelmektedir. Yenilik ise, icat edilen ya da 

ortaya çıkarılan yeni fikirlerin başarılı bir şekilde kullanılması şeklinde ifade 


1.5.1.1. İç Kontrol Odaklılık ve Karar Verme Yetkisi 

Psikolojinin bir çok farklı alanlarında (gelişim psikolojisi, sosyal psikoloji, 

kişilik psikolojisi v.b.) üzerinde önemle durulan kavramlardan birisi de kontrol etme 

arzusudur. Kontrol etme isteği, ilk olarak Rotter'in (1966) sosyal öğrenme teorisinde 

ifade edilmiştir. 69 Kontrol etme arzusu, güçlü olma başarısını etkileyecek bir katkı 

şeklinde algılanmaktadır. Ancak bu arzu, davranışların başarı amaçları için araç 

olarak kabul edilip edilmeyeceği sorununu ifade eden belirli bir güçlendirme 

biçimiyle ilgili bir beklenti değildir. Kontrol etme arzusu, belirli yapılarda bireyler 

tarafından yaşanan güçlü olma derecesi kadar, farklılık ve belirsizliğin olduğu bu 

yapıda belirli bir durumdaki amaç beklentilerini de etkilemektedir. 70 

Kontrol etme arzusu, bireyin olayların kontrolünün kendisinde olmasını 

istemesine işaret etmektedir. Girişimci bireyler, belirli bir ortamda meydana, gelen 

olguları kişisel olarak yaptıklarına inanmaktadırlar ve kader ya da şansın rolünü 

önemsememektedirler. Onlara göre olgular kendiliğinden oluşmamaktadır, olguların 

meydana gelmesi için kendilerinin harekete geçirici güçlerinin gerekli olduğuna 

68 BIRD, 1989, s.37. 

69 Adrian FURNHAM and Howard STEELE, ‘Measuring Locus Of Control’, British Journal of 

Psychology, 1993, Vol. 84., s.443. 

70 FURNHAM and STEELE, 1993, s.444. 

29

inanmaktadırlar. Aynı şekilde günlük yaşamlarında karşılaştıkları olaylar üzerinde 

önemli bir kontrol gücüne sahip olduklarını da ifade etmektedirler. 71 

Kişiliğin bu yönünü belirleme konusunda Rotter önemli bir açılım 

sağlamaktadır. Yaptığı açılım ile, kontrol altında olduğu kabul edilen ‘içsel 

durumlar’ ve kontrol dışında olan ‘dışsal durumlar’ olarak bir ayrım yapmaktadır. 

‘İçsel durumlar’, kabiliyet, çok çalışma, kararlı oluş ve başarılan veya meydana 

getirilen sonuçların planlayıcısı olma gibi özellikler üzerinde önemle durmaktadır. 

Bunun genel görünüşü, ‘benim yaptığım şey, benim için meydana gelen şeydir’ 

ifadesiyle özetlenmektedir. Dışsal durumlar ise, bireyin dışında başka güçlerin 

kontrolünde olan ve bireyin dışındaki güçler tarafından belirlenen durumlardır. Bu 

güçler, gelişen önemli olaylar ve güçlü insanlar şeklinde olabilmektedir. 72 

Organizasyonlar içerisinde olaylar kontrol edilmek istendiğinde, genellikle 

organizasyonun içindeki bireyler dışarıdakilere göre daha avantajlı konumda 

oldukları kabul edilmektedir. Liderliği içeridekiler kullanmaya daha yakındırlar. 

Ayrıca organizasyonları bir kontrol alanı olarak görenler de vardır. Böyle bir 

anlayışın hakim olduğu organizasyonlarda bireysel davranış, çeşitli kurallar, normlar 

veya mevcut yöneticiler tarafından sınırlandırılabilmektedir. Bu ise içerdekilerin 

hoşlanmadığı bir durumdur. Organizasyonlardaki girişimci bireyler, bu sınırlamalar 

karşısında sinirlenip organizasyondan ayrılarak kendi işletmelerini kurma yoluna 

başvurabilmektedir. Bu sebeple işletme kurucuları muhtemelen, daha çok ‘benim için 

meydana gelen şey, yaptığım şeydir’ iddiasını gerçekleştirmeye çabalamaktadırlar. 73 

Bir şeyi meydana getirme ya da yapma beklentisi, girişimcilerin tanımlanan 

davranışsal yeterliliğidir. Araştırmalar girişimcilerin sürekli bir iyimserlik ve kendine 

güven tutumuna sahip olduklarını göstermektedir. Girişimsel durum veya olayların 

temelinde, girişimcilerin yol gösterici özelliği yatmaktadır. Çünkü bu özellik, alınan 

kararlar ve gerçekleştirilen davranışlardan önce gelmektedir. Belirli bir şeyi meydana 

getirmeyi başarma beklentisi, yaratıcılık, stratejik gelişme ve başkalarının güvenini 

kazanmak için çok önemli olmaktadır. 



73 FURNHAM and STEELE, 1993, s.445-447. 

30

Rotter, yüksek bir başarma arzusu olan bireylerin kendi çabalarının 

sonuçlarını kontrol etme becerisine sahip olduklarını ve dolayısıyla aralarında olumlu 

bir ilişkinin olduğunu belirtmektedir. 74 Aynı şekilde Borland ise, kontrol odağı 

olmanın girişimsel niyetlerin en iyi bir belirleyicisi olduğunu ve kişisel özellikler 

bileşiminin, bireylerin yüklenmiş olduğu her hangi bir tek özellikten daha önemli 

olduğunu ifade etmektedir. 75 Brockhaus'un girişimciler ve yöneticilerdeki kontrol 

etme anlayışlarının karşılaştırmasını yaptığı çalışmada, başarının kriteri olarak, 

kontrol etme arzusu taşıyan bir girişimcinin, bu anlayışla bir işletme kurmaya ve 

çalıştırmaya başladıktan üç yıl sonra da işletmesinin varlığını hala devam ettirmesi 

olarak kabul etmektedir. Başarılı işletmelerin kurucuları olarak da en yüksek oto 

kontrole sahip bireyler girişimciler olarak gösterilmektedir. 76 

Kontrol odaklılığın iç ve dış kontrol odağı olmak üzere iki uçlu bir yapıya 

sahip olduğu bilinmektedir. Dış kontrol odaklı bireyler, kendilerini nispeten pasif bir 

birey olarak görmekte ve hayatlarındaki olayların kontrol edilemeyen güçlere bağlı 

olduğu inancını taşımaktadırlar. Dış kontrol odaklı bireyler, istedikleri hedeflere 

ulaşmalarının; şansa, talihe, güçlü bireyler ya da kurumlara bağlı olduğunu 

düşünmektedirler. Hayatlarını kendi davranış ve çabalarıyla kontrol altına alabilme 

olasılıklarının düşük olduğuna inanmaktadırlar. 

İç kontrol odaklı bireyler ise; kendilerini aktif bir birey olarak görmekte, 

kaderlerinin hakimi olduklarını düşünmekte ve çevrelerini etkileyebilme 

kapasitelerine çok güvenmektedirler. 

İç kontrol odaklı bireyler, hayatlarındaki olayları kendi yetenekleri ve 

çabalarıyla kontrol edebileceklerine inanmaktadırlar. 77 

Girişimcilerin kişilik özellikleri de dikkate alındığında yüksek başarı 

ihtiyacına sahip bireylerin iç kontrol odaklı olduğu söylenebilmektedir. 

Kararlılık, insan gücü ile orantılıdır. Bu güç; inanç gücü, bilgi gücü, deneyim 

gücü yetenek gücü, yaratıcılık gücü ve düşünce gücüdür. 78 

74 

FURNHAM and STEELE, 1993, s.445-448. 

75 

CHELL, 1991, s.40. 

76 

BROCKHAUS and HORWITZ, 1986, s.27-29. 

77 

UYGUN, 2006, s.32. 

78 

C. Hikmet DEĞİRMENCİ, Kişisel Gelişim ve Pozitif Enerji, Neden Kitap Yayıncılık, 

İstanbul, 2005, s.30. 

31

Karar verme mekanizmasını elinde tutmak isteyen bir birey kesinlikle 

girişimci niteliklere sahip demektir. 

1.5.1.2. Yenilik 

Yenilik ile icat etme kavramları genellikle aynı anlama gelecek şekilde 

kullanılmaktadır. Böyle kullanılmakla birlikte aralarında önemli farklılıklar vardır. 

Buna rağmen yeniliğin ne olduğuna dair, herkes tarafından kabul edilen bir görüş de 

yoktur. Bazıları için yenilik, yeni kavram ve fikirlerin geliştirilmesi ve uygulanması 

iken, başkaları için ise yeni ya da uygulanmış fikirlerin bizzat kendisi olarak 

tanımlanmaktadır. Ayrıca icat etmenin yenilikten önce geldiğine dair genel bir kabul 

vardır. Yeniliğe yeni fikirlerin kaynağı olarak değil, daha çok bu fikirlerden başarılı 

bir şekilde faydalanılması olarak bakılmaktadır. 79 

Yenilik genellikle yaratıcı fikirlerin başarılı bir şekilde geliştirilmesi olarak 

tanımlanmaktadır. 80 Burada yaratıcılık yeniliğin çıkış noktası olarak kabul 

edilmektedir. Yaratıcılık, yeniliğin ortaya çıkması için gerekli fakat tek başına yeterli 

olmayan bir koşuldur. Yenilik de değişim gibi hem bir süreç ve hem de bir sonuç 

olarak belirtilmektedir. Bir süreç olarak yenilik, farkında olma, değerlendirme, uyum 

sağlama, dağıtma ve ilerleme evrelerini içeren süreklilik ve döngüsellik olarak 

tanımlanmaktadır. Yenilik süreci, mevcut politikaların, prosedürlerin, ürün çizgisinin 

ve hizmetlerin yeniden geliştirilmesi ve düzenlenmesini kapsamaktadır. Bu yüzden 

yenilik süreci zorunlu olarak değişim boyutunu da içerdiğinden, yenilik aynı 

zamanda belirli kriterleri karşılayan bir değişim olarak da algılanmakladır. 81 

Bir sonuç olarak tanımlandığında ise yenilik, dağıtılabilir ya da adapte 

edilebilir belirli ürün, hizmet veya bilgiler olarak ifade edilmektedir. Daha geniş 

anlamıyla yenilik, yenilik sürecinin sonucunda ortaya çıkan koşullarda, süreçlerde ve 

ilişkilerdeki değişim olarak kabul edilmektedir. Söz konusu değişimler kademeli bir 

şekilde gerçekleşebileceği gibi radikal bir şekilde de gerçekleşebilmektedir. 

Kademeli değişimlerin bazıları radikal değişimlerle de sonuçlanmaktadır. Çok 

79 BRIDGE and O’NEIL, 1998, s.40-41. 

80 Deborah V. BRAZEAL, ‘The Genesis of Entrepreneurship’, Entrepreneurship Theory and 

Practice, Vol. 23., 1993, s.37. 

81 BRAZEAL, 1993, s.37. 

32

adikal ya da devrim niteliğindeki değişimler genellikle devamlı olmayan değişimler 

olarak tanımlanmaktadır. 82 

Girişimcilik bağlamında ise yenilik, bir nihai ürünü yani bireyler tarafından 

yeni olduğu kabul edilen bir fikir, uygulama ya da ürünü ifade etmektedir. Drucker 

ise, yeniliği girişimciliğin bir fonksiyonu olarak görmekte ve girişimsel olan veya 

yönetimsel olan durum şeklinde tanımlamaktadır. 83 

Forehand, başarılı bir yenilikçide bulunması gereken yetenekleri şöyle ifade 

etmektedir: Yenilikçi davranış, karşılaşılan problemlerin çözümü için yeni 

çözümlerin geliştirilmesini ve önceden varolan pratiğe uygunluğu aşan daha 

kapsamlı kriterlere göre değerlendirmelerin yapılmasını gerekli görmektedir. Aynı 

şekilde, kendi kendine güvenen, araştırmacı, esnek, orijinal ve bağımsız bireylerin 

daha çok yenilikçi davranış içinde olduğunu belirtmektedir. 84 Bu özellikler girişimci 

davranış ile karşılaştırıldığında aralarında önemli benzerliklerin olduğu 

görülmektedir. 

Moris Kanter ise, yenilikçilerin yeni bir anlayışın veya ürünün vizyonunu 

geliştirmek ve fikirlerin ilerlemesini temel alan bir gücü ortaya çıkarmak zorunda 

olduklarını belirtmektedir. Yeni fikirleri geliştirmek için de, yeni ilişkiler ve 

sistemler inşa etmek zorundadır. Kanter'e göre vizyon, çok hızlı değişen 

düşüncelerden kaynaklanmaktadır. Bazı bireyler varolan varsayımlar tarafından 

sınırlandırılmadığından mevcut yapı ve davranışlara farklı perspektiflerden bakma 

becerisine sahip olmakta ve böylece kaynakların daha verimli kullanım metotlarını 

ve yeni bileşimlerini daha çabuk görmektedir. 85 

Bu ifadeler, başarılı bir girişimciliği tanımlamak için kullanılan dil ile büyük 

benzerlik göstermektedir. Onun için girişimcilik ile yenilik arasında birçok 

benzerlikler söz konusu olmaktadır. Her ikisi de artan ve yoğunlaşan bir çabayı 

zorunlu kılmaktadır. Herhangi bir girişim çabasında, atılan adımlar yeni olduğundan 

önemli ölçüde bir cesareti zorunlu kılmaktadır. Yenilik ise, alışılmışın dışında cesaret 

gerektiren çözümler için kullanılır ve her ikisinin de yerine getirilmesi belirsiz 

82 BRAZEAL, 1993, s.38. 

83 Peter DRUCKER, Gelecek İçin Yönetim, Çev. Fikret ÜÇCAN, İş Bankası Yayınları, No.327., 

İstanbul, 1993, s.392. 

84 BRIDGE, 1998, s.41. 

85 BRAZEAL, 1993, s.37. 

33

koşullarda olacağından, teknik, ekonomik, sosyal ve politik boyutların dikkate 

alınmasını zorunlu kılmaktadır. Her ikisi de başarı konusunda değişen yönetim 

becerileri ve şebeke organizasyonları üzerinde önemle durmaktadır. Bütün bunların 

yanında esas olarak girişimcilik, işlerin veya projelerin başlatılması ve yönetilmesi 

ile ilgilidir. Birçok benzersiz ve yeni yaklaşımları içermektedir. Diğer taraftan 

yenilik ise, esas olarak yeni fikirler, yaklaşımlar, araştırmalar ve orijinallikler ile 

ilgilenmektedir. 

1.5.1.3. Risk Oluşturmada Motivasyon 

Belirsizlik taşıyan durumlarda alınacak herhangi bir kararın sonucu tahmin 

edilemiyorsa, sonuçta bir kazanç ya da kaybetme durumu söz konusuysa içinde 

bulunulan durum risk olarak tanımlanmaktadır. 

Karar alma ortamı belirsizse yüklenilecek risk artacaktır. Bireyin riski 

göğüsleyebilecek cesareti yoksa sonucun kaybetme şeklinde gerçekleşeceği 

düşünülmektedir. 

Risk oalmaktan çekinenler korkak insanlar olarak belirtilmekte ve risk 

almaktan korkanların sınırları dışına çıkamadıkları ve yaratıcı olamadıkları 

savunulmaktadır. 86 

Girişimsel yeterlilikler, bir girişimin kurulması, büyütülmesi ve devam 

etmesini sağlayan genel ve spesifik bilgiler, güdüler, özellikler, kişilik imajı, sosyal 

roller ve yetenekler gibi temel özellikler olarak tanımlanmaktadır. Girişimsel 

yeterlilikler organizasyonları kuran ya da dönüştüren veya kaynakları ve fırsatları 

birleştirerek değer yaratan bireyler tarafından taşınmaktadır. Dolayısıyla spesifik 

olarak girişimci yeterlilikten beklenilen, yeni bir girişim başlatma ve başarılar ile 

nedensel bağlara sahip olmaktır. Yeni bir girişimi oluşturma süreci ise girişimcilerin 

yeterliliklerini artırmak için geri bildirim sağlayacaktır. Yani girişimciler, diğer 

yapılardan olduğu kadar kendi girişim kurma deneyimlerinden de yeni şeyler 

öğreneceklerdir. Bu öğrenilenler ise, yeterlilik özelliğini hem genişletecek hem de 

ona motıvasyon kazandıracaktır. 87 Kısacası girişimsel yeterlilik, girişimcilere 

86 DEĞİRMENCİ, 2005, s.67. 

87 Barbara BIRD, ‘Toward A Theory of Entrepreneurial Competency’, Avences In 

Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth, Edit., Jerome A. KATZ, Robert H. 

BROCKHAUS, JAI Press Inc., Vol. 2., London, 1995, s.28-52. 

34

aşlangıç standardı olma, davranışın niteliğini belirleyen pratik bir araç ve yeni 

oluşumların açıklanmasını sağlayacak motivasyon faktörü olarak bir katkı 

sağlamaktadır. 

Yeterlilik, kabiliyet ve maharetlerin modern terminolojisi olarak 

tanımlanmaktadır. 88 Davranışsaldır ve gözlemlenebilir niteliktedir. Kısmen soyut bir 

özellik sergilemektedir. Bu yüzden bireysel farklılıklar ile girişimlerin sonuçları 

arasında güçlü bir ilişkinin geliştirilmesini önermektedir. Yeterlilik kısa dönemde 

değişebilir kişilikleri karşılaştırmaktadır. Kişilik değişiminin mümkün olduğu ancak 

tedavi edici bir yardıma gereksinimi olduğu görülmektedir. Bunun aksine yeterlilik 

ise öğrenilebilir bir olgu olarak belirtilmektedir. 89 

Günümüzde başarılı girişimcilerin temel yeterliliklerini belirlemeye yönelik 

dikkate değer bir ilginin olduğu ifade edilmektedir. Bu ilgi en çok Amerika'da 

Boyatzis'in çalışmalarında görülmektedir. Onun yeterlilik temelli yaklaşımı, gelişme 

ve öğretim için popüler metotlar olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak hala kavram ile 

ilgili dikkate değer bir karışıklığın söz konusu olduğu, bu karışıklığın ise, ‘yeterlilik’ 

kavramının ne anlama geldiği konusunda kendini gösterdiği belirtilmektedir. Söz 

konusu karışıklığın giderilmesine yönelik olarak iki geniş yaklaşım gelişmiştir. 

Bunlardan birisi, Boyatzis'in ifade ettiği yeterliliğin bireylerin ‘kişisel özellikleri’ ile 

ilgili olduğu yaklaşımıdır. Kolay motive edilebilen veye kendiliğinden motive olan 

kişiler girişimcilik için yeterlilik düzeyinde ya da risk alma eğiliminde daha başarılı 

olacaklardır. 

1.5.2. Kültür ve Girişimcilik Özellikleri 

1.5.2.1. Kültür Boyutu 

Girişimcilik eğilimi kültürel yapı ile doğrudan ilgili ve ilişkili kabul 

edilmektedir. Girişimcinin çevresinde algıladığı ve yerleşmiş davranışları kültürle bu 

güne taşınmış ve benimsenmiş durumlardır. Bu davranışların bütün girişimci bireyler 

tarafından sergilendiği de ifade edilmektedir. 

Girişimcilik kültüründe mükemmellik için gerekli olan koşullar, başarıya 

yöneltme, verimliliği arttırma çabaları, sürekli hareket halinde olma, girişimci 

88 BRIDGE and O’NEIL, 1998, s.51. 

89 BIRD, 1989, s.53. 

35

motivasyonu ve becerisine sahip olmak olarak kabul edilmektedir. Onun için 

girişimci yöneticiler, sürekli olarak kendilerini ve çalışanlarının yaptıklarını 

geliştirmekle ilgilenmek durumundadırlar. Böyle bir yapıya ise, statükoyu koruma 

eğilimli bürokratik yöneticiler ters düşmektedir. Özellikle iş ortamlarında karşılaşılan 

bu zıtlık, yaşamın diğer alanlarında da görülmektedir. Bir işletme yapısında 

girişimcilik için gerekli olan özellikler, kaynaklar ve koşullar ne olursa olsun 

uygulanabilir olmalıdır. Bu durumu Knight şöyle özetlemektedir: İş yerlerindeki 

politikaların gelişmesine yol açan sosyal politika ve değişim uygulamaları, 

potansiyel insan kaynağının en verimli bir şekilde kullanılmasına yol açmaktadır. 

Girişim olarak kabul edilen politika ve uygulamalar aynı zamanda kurumlar ile 

bireyler arasında yeni bir güç dengesi kurmaya çalışmaktadır. Bu uygulama ise, 

organizasyonların ve toplumların genelinde girişimci bir kesimin doğmasına yol 

açmaktadır. 

Burada arzu edilen sonuç, bireyleri girişimci bir şekilde çalışma ve hizmet 

etme yönünde cesaretlendiren yapılar ve sistemlerin oluşturulmasıdır. Her nerede ve 

ne zaman böyle bir durum söz konusu olursa, burada bir girişimcilik kültürü oluşmuş 

demektir. Modern toplumlardaki değişimler karmaşık ve çok yönlü olmakla birlikte, 

taşıdıkları özellikler ortaktır. Güç dengesindeki bir değişme veya rollerdeki paralel 

bir değişme, bireylerin kendileri için ne yaptıkları ile başkalarının kendileri için ne 

yaptıkları arasında ortaya çıkmaktadır. Denge değişimleri söz konusu olduğunda 

yapılması gerekenin, bir girişim kültürü oluşturmak olduğu ifade edilmektedir. 90 

1.5.2.2. Kişilik Özellikleri Yaklaşımı 

Kişilik, insan davranışları üzerinde etkisi olan ve bir bireyin belirli bir 

biçimde davranma eğilimini yansıtan bir olgu olarak tanımlanmaktadır. Bir bireyin 

kişiliği, geniş bir özellikler ve karakter yapıları dizisinden oluşan çok boyutlu durum 

olarak görülmektedir. 91 Kısacası kişilik, bir bireyin ayırt edici niteliği olan, onu tek 

ve biricik hale getiren kazanılmış ve kalıtımla geçen ruhsal özelliklerin tümü olarak 

tanımlanmaktadır. 92 

90 

CHELL, HAWORTH and BREARLEY, 1991 , s.64-65. 

91 

Douglas NAFFZIGER, ‘Entreprencurship: A Person Based Theory Approach’, Advences in 

Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth, Vol. 2., JAI Press Inc., 1995, s.25. 

92 

Erich FROMM, Erdem ve Mutluluk, Çev. Ayda YÖRÜKAN, İş Bankası Yayınları, No: 325., 


36

Naffziger, kişiliğin ne olduğu ve insan davranışlarını nasıl etkilediği tam 

olarak anlaşılmadan girişimci kişiliğin anlaşılmayacağını söylemektedir. Kişilik ile 

girişimci davranış arasındaki ilişkilerin incelenmesiyle ilgili kişilik araştırmalarında 

da bazı sorunların olduğunu ifade etmektedir. 

Naffziger'e göre birinci sorun, bir kavram olarak kişiliğin tanımlanıp 

tanımlanamayacağıdır. Araştırmacılar açısından kişiliği tanımlamanın en azından 

girişimciyi tanımlamak kadar zor olduğunu belirtmektedir, ikinci sorun, kişilik 

teorilerinin kişilik ile davranış arasındaki ilişkileri içerip içermediği konusundadır. 

Eğer kişilik davranışı etkiliyorsa, bunun hangi yönde ve hangi mekanizmalar 

vasıtasıyla gerçekleştiğinin bilinmesi gerekmektedir. Üçüncü sorun kişiliğin yapısal 

doğası ile kişilik incelemeleri konusundadır. Burada bir bireyin kişilik yapısını genel 

olarak yansıtan büyük bir kişilik boyutunun olup olmayacağı üzerinde durulmaktadır. 

Son olarak ise, yönlendirici sorunlar ya da davranış amaçları düşünüldüğünde, bir 

davranışsal etki olarak kişiliğin rolünün ne olduğu ile ilgilidir. 93 

Naffziger bu sorunları da dikkate alarak Potkay ve Allen'in (1986), girişimci 

kişilik araştırmalarında kullanılabilen kişilikle ilişkili bir kavramlar hiyerarşisi 

geliştirdiklerini ifade etmektedir. Bu hiyerarşide özellikler (traits), bireylerde 

içselleşen ve davranışların yerini tutan karakterleri işaret etmektedir. İnsanlar bu 

özellikleri çeşitli kombinasyonlar biçiminde yüklenir ve her bir özellikler 

kombinasyonu ise bir kişilik profili olarak bilinmektedir. Yine bu hiyerarşide belirli 

özellik ya da karakterleri paylaşan bireyler kategorisi ise, bir tür ya da tip olarak 

algılanmaktadır. 94 

Naffziger, bütün özelliklerin bir davranışsal boyut ya da özellik taşıdığını ve 

somut olarak görülen davranışların da bireylerin kişiliklerinin bir sonucu olduğunu 

anlatmaktadır. Böyle olmakla birlikte kişilik ile davranış arasındaki ilişki konusunda 

ya da davranışlarda kişisel özelliklerin rolü konusunda psikologlar arasında bir 

ayrılığın olduğunu da belirtmektedir. Bu doğrultuda, bir bireyin nasıl davranacağını 

belirlemede kişisel özelliklerinin önemli olduğunu kabul eden “kişiyi esas alan grup” 

ile bireyin içinde bulunduğu çevrenin davranışları belirlemede daha çok önemli 

olduğunu savunan “durumsal grup” şeklinde iki ayrı anlayışın ortaya çıktığını 

93 NAFFZIGER, 1995, s.27-28. 

94 NAFFZIGER, 1995, s.28. 

37

elirtmektedir. Bu iki anlayışı bir noktada buluşturan bir üçüncü anlayış olarak da 

davranışların belirlenmesinde çevre ile kişi arasındaki etkileşimin rol aldığını ileri 

süren “etkileşimci grup”tur. İşte bütün girişimci davranışların bu tür bir etkileşim 

sonucu ortaya çıktığını ifade etmektedir. 

Girişimciliğe yönelik kişilik teorisi, bireylerin kişiliğinin onların 

davranışlarını açıklayabildiğini ileri sürmektedir. En yalın haliyle teori, bireyleri 

girişimci davranışlar sergilemesi yönünde etkileyen bir özellik ya da özellikler 

grubunun olduğunu ifade etmektedir. Genellikle öne sürülen özellikler ise, başarma 

güdüsü, risk yüklenme arzusu ve kontrol etme isteği olarak belirtilmektedir. Diğer 

kişilik teorileri ise, değişik özelliklerin bileşimlerini dikkate almaktadırlar. 95 Örneğin 

psikodinamik yaklaşımlar girişimci bireylere, toplumda ‘aykırı’ olan birisi olarak 

bakarken; sosyal psikoloji yaklaşımı daha çok bireyin içinde faaliyette bulunduğu 

yapıyı dikkate almaktadır. 

1.5.2.3. Belirsizlikten Kaçınma 

Bireylerin girişimci olarak davranması konusunda onları harekete geçiren 

faktörler ya da özellikler ile ilgili önemli bir literatür oluşmuştur. Mc Kenna, 

özelliklerin güdüler, mizaç, biçim ve yetenekler ile ilgisi olduğunu iddia 

etmektedir. 96 Başka bilim adamları ise, girişimcilerin güçlü bir başarma ve kendi 

kaderlerini kontrol etme arzusunu taşıdıklarını ileri sürmektedir. Bir işin başarılı bir 

şekilde tamamlanmasıyla, bireylerde güçlü bir başarma arzusunun oluşacağı ve kendi 

yaşamlarını kontrol etme becerilerini de güçlendireceği ifade edilmektedir. Bu iki 

özelliğin yanında ayrıca risk yüklenme eğiliminin de girişimcilerin özelliklerinden 

biri olduğu ifade edilmektedir. 97 Yüklenilen bu riskin yüksek, ılımlı ya da 

hesaplanmış olup olmadığı ile ilgili bir tartışma söz konusu olmasına rağmen, yine de 

girişimcilerin önemli bir özelliği olarak kabul edilmektedir. Bu araştırmacılardan 

Stevenson ve Gumpert yüklenilen riskin derecesini tanımlamamışlar, bunun yerine 

girişimcilerin zorunlu kaynakları dikkate almaksızın sürekli olarak iş fırsatlarını 

yakalamak için uğraştıklarını ifade etmişlerdir. 98 Uygun miktarların yakın bir 

zamanda elde edilebileceğini düşündüklerinden, kaynaklara yönelik bir risk 

95 CHELL, HAWORTH and BREARLEY, 1991, s.29-30. 


97 McCLELLAND, 1961, s.259. 


38

almaktadır. Timmons ise sebat eden, problem çözen ve güvenilir bir mizaca sahip 

olan bireylerin girişimci eğilimlere sahip olacağını düşünmektedir. Fakat bu 

özellikler listesi hem çok uzundur hem de muhtemelen bir çok girişimci, onun iddia 

ettiği bütün özellikleri taşımayabilmektedir. 99 

Bütün bu anlatılanlara rağmen, bireylerin girişimci olmasını sağlayan bir 

nitelik üstünlüğü ya da farklılığı söz konusu olmaktadır. Bu kişisel nitelikler anlamlı, 

ileri derecede aktif, dinamik ve olumlu olmayı kapsamaktadır. Ayine bu nitelikler, 

harekete geçiren, değişime bir fırsat olarak bakmaya çalışan, fikirleri belirleme veya 

tanımlama gücü olan, yenilikçi, hayal gücü kuvvetli, yaratıcı, esnek ve belirsizliğe 

katlanma becerisi olan, uyum sağlayabilen, güvenilir, ılımlı risk yüklenen, riski 

yüklenirken rahat davranan, belirleyici olan, inatçı, yeni fikirleri görme kapasitesi 

olan, sorumluluk yüklenen ve kendi kendine güvenen, şeklinde sıralanmaktadır. 100 

Nitelikler, deneyimlerden, özelliklerden, organizasyon yapıları ve toplumdan da 

kaynaklanmaktadır. Fakat onların öncelikleri, girişim ile olan bağlarından daha az 

önemlidir. Özelliklerin bir araya toplandığı çok çeşitli değişkenler vardır. Girişimci 

eğilimler üzerine yapılan araştırmalarda, girişimci bireylerin güçlü bir başarma 

ihtiyacına, özerkliğe ve bir iç denetime sahip olma eğiliminde oldukları ifade 

edilmektedir. Ayrıca bu bireylerin aktif, bağımsız, yaratıcı bir eğilime sahip ve ılımlı 

bir risk yüklenici oldukları da belirtilmiştir. 101 

1.5.2.4. Girişimcilik Eğilimi ve Kültür 

İnsanlar çeşitli nedenlerden dolayı bir girişim de bulunmak istemektedir. 

Herkeste tam olarak netlik kazanamayan bu nedenlerden biri veya bir kaçı girişimci 

olmak için yeterli sayılabilmektedir. Yüksek kazanç sağlama isteği, başkalarının 

gözetiminde çalışamama, sahip olunan yeteneklerin sonucu olarak kişiler girişimci 

olmak isteyebilmektedirler. 




39

Kişi doğduğunda hemen hemen sezinlenmemiş bir potansiyel halindedir. 

Herkes de yeni bir olasılık bulunmaktadır. Dolayısıyla girişimciler, girişimci 

olmayan bireylerden farklı potansiyeller taşımaktadırlar. 102 

Girişimci kişiliğe sahip kişiler zamanla bu özelliklerini ön plana çıkarıcı 

davranışlar sergilemektedir. Girişimcilerin girişim özellikleri, bir konuya yaklaşım 

tarzları hemen hemen benzer özellik göstermektedir. Bir girişimci daima girişim 

eğilimlidir. ‘Herhangi bir zamanda yeniden doğmayı seçebilir ve kendi benliğinin 

meydan okuyuşlarına karşı çıkmayı benimseyebilmektedir. 103 

Çünkü girişimcilere yüklenen kişilik özellikleri incelendiğinde en çok risk 

alma eğilimlerinin çokluğu, başarı ihtiyacı ve kontrol odaklı oldukları üzerinde 

durulmaktadır. 

1.6. Girişimcilik Kişiliğinin Oluşumunu Etkileyen Faktörler 

1.6.1. Genel Faktörler 

Girişimciliğin ortaya çıkmasına neden olan temel güdülerin neler olabileceği 

önemli tartışma konularından birisidir. Ekonomik fayda ve yüksek kazanç sağlama 

isteği en önemli girişimcilik nedeni olarak ifade edilmektedir. 

Girişimcilerin yenilikçi, yaratıcı risk alan, fırsatları görüp değerlendirebilen 

yönleri incelendiğinde ise sadece ekonomik çıkarlar için girişimde bulunamayacağı 

da göze çarpmaktadır. Bireyin kişilik özellikleri onu girişimci olmaya 

yönlendirmektedir. 

Bir işletme, ister mal ister hizmet üretsin, ister fabrika, ister şantiye, ister 

mühendislik bürosu, ister pazarlama şirketi olsun bir amaç doğrultusunda 

kurulmaktadır. Bunları kuran her bir kişi girişimcidir ve hedefi “kâr” dır. 104 Başarıyı 

getiren kara götürecek olan farklı yöntemlerdir. Farklı yöntemleri ortaya koyabilmek 

bireyin kişilik özelliklerden gelen bir yetenek olarak ifade edilmektedir. 

Girişimcilik eğilimi gösteren bireylerin aileden gelen özelliklere, biçimsel ve 

biçimsel olmayan eğitim koşullarına ve dış çevre değişkenlerine bağlı olarak 

102 

Leo BUSCAGLIA, Kişilik, Tümüyle İnsan Olabilme Sanatı, Çev. Nejat EBCİOĞLU, İnkılâp 

Yayınevi, İstanbul, 1987, s.32. 

103 

BUSCAGLIA, 1987, s.34. 

104 

Üzeyir GARIH, Yönetim Teknikleri, Hayat Yayınları, İstanbul, 2000, s.93. 

40

etkilendikleri ve şekillendikleri söylenebilir. Aşağıda girişimci kişiliğin oluşumunu 

etkileyen faktörler açıklanacaktır. 

1.6.2. Ailenin Etkisi 

İstatistiklere göre insanların hayattaki en büyük başarılar, 1 – 35 yaş arasında 

gerçekleşmektedir. Hayatın ilk yarısında daha çok şeyin başarıldığı, çünkü neyi 

yapamayacaklarını henüz bilmedikleri belirtilmektedir. İnsanların büyük 

çoğunluğuna daha çocukluk döneminde neyin yapılamayacağı öğretilmekte ve 

onların büyük hayaller kurması ve hayallerini izlemek için kurulu düzenlerini 

bozmaları engellenmektedir. Bu ‘öğretilmiş’ çaresizlik derslerini reddeden insanlar, 

neyin başarılamayacağını bilmeden büyümekte ve en büyük işleri de çoğu kez onlar 

başarmaktadırlar. 105 Çocukların sosyalleşme sürecinin ailede başlaması ve çocuğun 

yetiştiği aile ortamının sonraki hayatına etkisi nedeniyle, girişimcilik aile ortamıyla 

doğrudan ilişkilendirilmektedir. 

Aile ortamında bireylerin sınırlarına ve sorumluluk bilincine yapılan 

karışmalar, zorlamalar; saygısızlıklar, nedeniyle bireyde sınırlar ve sorumluluk 

bilinci gelişmemektedir. Sonuçta birey karşılaştığı sorunları çözmek için sorumluluk 

alamamaktadır. 106 

Sorumluluk almaktan kaçınan bireylerin girişimci olması olası bir durum 

olarak kabul edilmektedir. Aileden gelen etkiler olumlu ise girişimci kişilik 

gelişebilmektedir. Ancak kimi girişimcilerin başarılanda ailelerinin hiç etkili 

olmadığı da görülebilir. Bu da değer farklılığından kaynaklanabilir. 

Değerler, kararları etkilediği kadar, algıları da etkiler; bireyin dünyayı 

algılama şeklini belirler. Değer yargıları çok çeşitli olabilir. Bireysel değerlerin 

dışında, ortak değerler varsa bir aile olunabilmekte, ortak değerler yoksa aile 

oluşturulamamaktadır. 107 

Ailesinin olumlu etkisi olmadan girişimde bulunabilmiş bireyleri bir aileye 

dahil değildir şeklinde yargılamak da mümkün olamaz, burada ki fark sadece 

girişimcilik değerleri ile ilgili bir fark olarak ifade edilmektedir. 

105 Mümin SEKMAN, Her şey Seninle Başlar, Alfa Yayınevi, İstanbul, 2005, s.117. 

106 Doğan CÜCELOĞLU, Başarıya Götüren Aile, Remzi Kitapevi, İstanbul, 2006, s.88. 

107 Ahmet Şerif İZGÖREN, Avucunuzdaki Kelebek, Elma Yayınevi, Ayvalık, 2004, s.43. 

41

1.6.3. Eğitimin Etkisi 

Pek çok insanda var olan girişimcilik özellikleri zaman zaman yeteneklerin 

farklı yönlere çevrilmesi nedeniyle atıl kalmaktadır. Girişimcilikte; önceki ve sonraki 

aşamalarda alınacak eğitimle başarılı olunabileceği ifade edilmektedir. 

Girişimcilik eğitimindeki amaç kişide var olan ama gizli kalmış girişimci 

niteliklerini ortaya çıkarmaktır. 108 Aynı zamanda girişimcilerin yanlış işler 

yapmalarını önleyerek, üretim kaynaklarının (sermaye, emek, doğal kaynaklar) boşa 

harcanmasını engellemektedir. Üniversitelerde verilen girişimcilik eğitimi ile 

gençlerin içinde girişimci ruhunun olup olmadığı tespit edilerek, girişimciliğe 

yönlendirilebilirler. Bu özelliğinin farkına varan herkes kendi işini kurmak 

isteyebilir. Türkiye’de kendi işini kurmak isteyen girişimci adaylarına eğitim ve 

danışmanlık hizmeti veren, birçok kurum bulunmaktadır. 109 Verilen eğitimin konusu 

yeni girişimcilerin ve işletmecilerin, yurtiçi ve yurtdışı pazarlarda rekabet edebilir 

düzeye gelmelerini temin etmek, istihdamı ve katma değeri arttırabilmek için; 

planlama, yatırım, modernizasyon, teknolojik Ar-Ge, finansman, yönetim, 

girişimcilik gibi konulardaki bilgi ve becerilerini geliştirmek amacıyla eğitim 

ihtiyaçlarının karşılanması için destek verilmesidir. 110 

1.6.4. Çevrenin Etkisi 

Girişimci kişiliğin ortaya çıkışında çevresel faktörler; genelde pazarın 

durumu, hükümet politikaları, ekonomik yapı şeklinde olmaktadır. Yine toplumun 

yapısı ve başarılı girişimcileri kahraman olarak algılanmaları, ihracata yönelenleri, 

istihdama katkı sağlayanları vatansever olarak görmeleri bireylerde girişimcilik 

arzusunu desteklemektedir. 111 

İnsanın kendi çevresine uyum sağlamadaki en önemli organının beyin olduğu 

ifade edilmektedir. İnsanın zihni, kapasitesi, vücudun çok yönlülüğü ile birleşerek 

108 

Esen ŞAHİN, Kadın Girişimciler ve Konya İli’nde Kadın Girişimciler Üzerine Bir Uygulama, 

Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2006, s.18. 

109 

http://bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl-gos-php?nt=521, Erişim Tarihi: 10.03.2007 

110 

http://www.kobinet.org.tr Erişim Tarihi: 17.04.2007 

111 

Adnan ÇELİK ve Tahir AKGEMCİ, Girişimci Kültürü ve Kobiler, Nobel Yayınları, İstanbul, 

1998, s.39. 

42

çevresine çeşitli tepkiler vermektedir. Örneğin kaynakların az olduğu durumlarda 

girişimci temelde şu üç sosyal yapı ile etkileşim içindedir: 112 

• Yerel Çevre (Yöneticiler, Ortaklar, İşgörenler, Tüketiciler) 

• Ulusal Çevre (Devlet, Rakipler, Kurumlar, Finansal Çevre, Toplum, 

Medya, vb.) 

• Uluslar arası Çevre (Uluslararası birlikler, uluslar arası işletmeler, dış 

devletler, uluslararası hukuk mevzuatı, vb.) 

Sonuçta, belirli bir fırsata odaklanmış birey çevreden aldığı ve çevrede fark 

ettiği olumlu etkileşimlerle girişimci kişiliğini geliştirebilir. 

112 Michael E. GERBER, Girişimcilik Tutkusu, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 2003, s.72. 

43

İKİNCİ BÖLÜM 

TÜRKİYE’DE GİRİŞİMCİLİK FAALİYETLERİNİN GELİŞİMİ 

2.1.Türkiye’de Girişimcilik 

Girişimcilik, tam rekabet piyasa sisteminin en önemli unsuru olarak 

belirtilmektedir. Bu sistemde devlet piyasanın hatasız işlemesi için kural koymaktan 

ve ortam hazırlamaktan sorumlu tutulmaktadır. Bu amaçla gerekli yasaları çıkarmak, 

teşvik ve kredi sistemleri ile girişimciliği desteklemek devletin görevi olarak ifade 

edilmektedir. Türkiye’de artan nüfus yapısına ve nüfusun büyük çoğunluğunun genç 

nüfus olduğuna dikkat edilirse Türkiye’nin iyi bir tüketim toplumu olduğu sonucuna 

varılabilmektedir. Genç ve dinamik bir nüfus; sağlık, eğitim, hizmetler, gıda, ulaşım 

v.b. alanlarda büyük bir talep oluşturacaktır. Dolayısıyla yeni girişimcilik alanları ve 

yeni girişimcilerin doğması kaçınılmaz olacaktır. 113 

Bilim ve teknolojinin gelişmesi girişimcilerin başarısına bağlı olarak 

artacaktır. Kamu kesiminde aşırı istihdamın azaltılarak uygun bir seviyeye çekilmesi, 

kamu kesiminde çalışan, ancak girişimciliğe eğilimli kişilerin yeni iş alanları 

kurmasına ortam sağlayacaktır. 

Ülke ekonomisinin gelişmesi, bireysel yeteneklerin değerlendirilmesine, 

bölgesel potansiyellerin etkin kullanımına bağlı olmakta, bu da ancak girişimcilik ile 

sağlanabilmektedir. Ekonomik yönden gelişmiş bölgelere bakıldığında bu bölgelerde 

girişimcilik faaliyetlerinin çokluğu göze çarpmaktadır. 

Girişimciliğin gelişmesine bağlı olarak girişimci olma şekilleri de hızını 

arttırabilir veya mevcut iş fikirlerini geliştirerek sektördeki verimliliği arttırabilir. 

Yani, girişimcilik yeni bir iş kurma olarak karşımıza çıkabileceği gibi mevcut bir işi 

devam ettirme şeklinde de olabilmektedir. Bu bağlamda Türkiye’de girişimcilik dört 

farklı durumda uygulama alanı bulmaktadır. 114 İlki mal ve hizmetleri üretme ve 

pazarlama durumuna göre ‘fırsat girişimciliği’ şeklinde belirtilmektedir. Fırsat 

girişimciliği ekonomideki canlılık nedeniyle pazarda meydana gelen genişleme veya 

ekonomik kriz ile birlikte pazara yeterince mal sunulmaması nedeniyle ortaya çıkan 

113 TEKİN, 2004, s.9. 

114 TEKİN, 2004, s.12-16. 

44

fırsatları değerlendirmeyi öngörmektedir. Girişimcinin fırsatları görebilmesi ve iş 

fikrine dönüştürebilmesi için bilgi birikimi ve yeteneklere sahip olması gerekir. Bu 

yetenekler yaratıcı eğilimlerin meydana çıkarılmasıyla Schumpeter’in de dikkat 

çektiği gibi yaratıcı girişimcilik şeklinde tanımlanabilmektedir. Yeni bir fikir veya 

icat asıl olan nokta olarak belirtilmektedir. 115 

İkinci olarak girişimciliğin faaliyet bölgesine göre değişik bir boyut 

kazanacağı belirtilmektedir. Günümüzde küresel işletmecilik olgusu ile birlikte 

girişimciliğin de sürekli bir değişim içinde yeni bir anlam ve önem kazandığı 

görülmektedir. Girişimcilik kavramının boyutları değişmektedir. Sonuçta 

girişimcilikte coğrafi sınırların önemi kaybolmaktadır. Tabii ki yeni bir işe 

başlandığında girişimciliğin henüz ilk aşamalarında yapılan yerel girişimcilikte 

işletme sermayesi ve iş hacmi sınırlı olmaktadır. Bölgesel ve uluslararası girişimcilik 

de ise bölgeler arası dengeli kalkınmanın sağlanması için sürekli bir bilgi transferi ve 

iş akışı oluşturmakta yarar vardır. Girişimciliğin diğer boyutunda ise sermaye 

sahipliği, yaratıcılık ve girişimcilik eğiliminin biraz daha önüne geçmektedir. 

Bilinenleri en iyi yapan ve hünerlerine aklını da katan, olağan ve olağan dışı 

koşullarda iş gücü ve sermaye kaynaklarını verimli bir biçimde kullanacak önlemleri 

düşünen, analiz eden, planlayan, yürürlüğe koyan, uygulayan ve sonuçlarını 

denetleyebilen kişi yaratıcı girişimci olarak tanımlanmaktadır. 116 Her ne kadar bazı 

bilim adamları sermayeyi, yaratıcılık ve yenilik oluşturmaya yatkınlıktan daha da 

önemli tutsalar da yaratıcı bireylerin sermaye temininde de hünerlerini 

sergileyecekleri ifade edilmektedir. 

Son olarak da girişimcilerin değişime ve gelişime önderlik ettikleri tamamen 

yeni yöntem ve politikalarla ekonomiye katkı sağladıkları “yaratıcı yenilik” durumu 

belirtilmektedir. Girişimciler ekonomik hareketliliğin itici gücü durumundadırlar. 

Yeni mal ve hizmetlerin pazara sunulmasında, yeni pazarların gelişmesinde, yeni 

örgütlenme şekillerinin ortaya çıkmasında, iş fikirlerinin girişimciliğe uygulamasında 

girişimcilerin öncü görevinde olduğu belirtilmektedir. Girişimciler bu özellikleriyle 

115 

Helge PEUKERT, ‘Schumpeter’s ‘Lost’ Seven Chapter: A Crıtıcal Overwıew’, Industry and 

Inovatıon, Vol. 9., Num. 2., s.79-89 

116 

http://www.ytukvk.org.tr/arsiv/barisyildiz1, Erişim Tarihi: 12.03.2007 

45

mevcut olanlarla yetinmeyip sürekli yenilik arayışlarıyla değişime önderlik 

etmektedirler. 

Bir girişimcinin bitip tükenmeyen tutkusu daima başkalarının göremediği 

fırsatları görerek bunları iş fikrine dönüştürmek şeklinde oluşmaktadır. Günümüzde 

girişimcilik, yeni ekonomi ve bilişim teknolojileriyle birlikte sanal girişimcilik olarak 

da yapılabilmektedir. Bilişim ortamında bilgisayarlar kullanılarak açılan siteler 

aracılığıyla, pazara mal ve hizmet sunan girişimciler sanal girişimcilik 

yapmaktadırlar. 117 

Dünyanın en yüksek girişimcilik eğilimi ve yeteneğine sahip milletleri 

arasında Türkler ilk sıralarda yer almaktadır. 

Türkiye’nin genç bir nüfus yapısına sahip olması sıralamadaki yerini 

korumasına yardımcı olmaktadır. Genç bir nüfus aynı zamanda her alanda daha fazla 

talep demek olduğu için bu durum girişimcileri daha da heveslendirmektedir. 

Ancak olumlu görünen bu tablo uygun koşullarda üretime çevrilmediği 

zaman, sadece girişimcilik özelliklerine sahip olmak yeterli olmayacaktır. Şöyle ki; 

uluslararası girişimcilik endeksinde kullanılan 10 yetişkin içinde şirket kuran 

insanlara bakıldığında Türkiye yirmi dokuz ülkenin gerisinde kalmış durumdadır. 

Türkiye’de her 100 yetişkin içinde şirket kuran sayısı 4,6 olmasına karşın bu sayı 

ABD’de 11,7, Güney Kore’de 15, Meksika’da 18,7’dir. 118 Türkiye’nin yeterli kamu 

kaynaklarına sahip olmaması, girişimcilere verilen kredi miktarını etkilemekte ve 

Türkiye’de ki girişimci potansiyelini tam olarak ortaya çıkarmamaktadır. 

Türkiye’de var olan bürokratik zorluklar ve engeller yeni düzenlemelerle 

aşılabilirse girişimcilik daha da yaygınlaşacaktır. 119 Pek çok girişimci adayı sermaye 

yetersizliği nedeniyle iş fikrini hayata geçirememektedir. 

2.2. Türkiye’de Girişimciliğin Tarihsel Gelişimi 

Türkiye’de girişimcilik cumhuriyet öncesi dönem, cumhuriyet döneminin ilk 

yılları, 1950 – 1980’li yıllar ve 1980 sonrası dönem olarak ayrı bölümlerde ele 

alınabilir. 

117 ŞAHİN, 2006, s.18. 

118 http://www.tusiad.org.tr Erişim Tarihi: 15.03.2007 

119 TEKİN, 2004, s.7. 

46

Cumhuriyet öncesi dönemde Ahilik Teşkilatı’na dayalı Türk girişimciliği 

görülmektedir. İlk dönem Orta Asya toplumlarından beslenerek biçimlenen Türk 

Ekonomisi, yükselişini Selçuklu Devleti ile sürdürmüş; geliştirilen üretim biçimleri, 

sistemleştirilen ekonomik ilişkiler, çağına göre ileri düzeyde örgütlenmiş ve 

uzmanlaşmış ekonomik yapı Osmanlı İmparatorluğu’na kadar ulaşmıştır. 120 

Selçuklu’da sanayi ve ticaret hayatı ahilik ilkelerine dayalı olan esnaf 

birlikleri tarafından teşkilatlandırılmaktadır. Ahi kelimesinin kökeni Arapça’dır ve 

“kardeşim” anlamına gelmektedir. 1200’lerde Moğol işgalinden Anadolu’ya kaçan 

esnaf ve sanatkârlar, yeni adım attıkları ülkede tutunabilmek için birbirlerine 

kenetlenmişler ve sahip oldukları dayanışma ve mesleki eğitim gibi değerleri 

Anadolu’ya taşımışlardır. 121 

Cumhuriyet öncesi dönemdeki Ahilik Teşkilatına dayalı Türk girişimciliği, 

sanayi devrimi ve sonrasında hızla artış gösteren kitle üretimi ve sosyo-ekonomik 

gelişmelere ayak uydurmakta güçlük çekmiştir. Ayrıca Osmanlı dönemindeki 

girişimcilerin büyük çoğunluğunun özellikle sanayi devriminden sonra batıyla sıkı 

ilişkiler içinde olan yabancı asıllı Türk vatandaşları olduğu belirtilmektedir. 

Cumhuriyetin ilanından dokuz ay önce İzmir’de toplanan 1. İktisat 

Kongresi’nin temel ilkelerinden biri Türk insanını girişimci yapmak olmuştur. 

Ayrıca bu dönemde Makedonya’dan, Arap Ülkeleri’nden ve Asya’nın diğer 

yörelerinden gelen göçmen Türklerin edindikleri üretim kültürünü Türkiye’ye 

taşıdıkları görülmektedir. 

1950 – 1980’li yıllarda daha çok girişimciliğin desteklenmesi ve özel 

mülkiyetin tabana yaygınlaştırılmasında alt yapı oluşturulmuştur. Özellikle 1970’li 

yılların nitelikli girişimcilerinin özellikleri şu şekildedir. 122 

- Girişimciler kısmen yüksek öğrenim görmüş kişilerdir. 

- Geleneksel tüccar zihniyetini aşma çabasındadırlar. 

120 

Metin AYDOĞAN, Antik Çağdan Küreselleşmeye Yönetim Gelenekleri ve Türkler, Umay 

Yayınları, İzmir, 2005, s.725. 

121 

Ahmet TABAKOĞLU, Türk İktisat Tarihi, İktisat Dizisi 1, Dergah Yayınları, 2003, s.108. 

122 


47

- Üretme hırsları temeldir ve yatırım diğer boyutları olan verimlilik 

yönetim felsefesi, kalite ve uygun fiyat ilkelerine önem vermişlerdir. 

1980 ve 1990’lı yıllardan sonra yurdumuzda iyimser gelişmeler 

kaydedilmiştir. 1980 sonrası uygulanan yoğun piyasa ekonomisi, gelişen girişimcilik 

ortamlarında Türk insanının başarılı olabileceği fikri kabul görmeye başlamıştır. 

Özellikle gençler arasında girişimcilik ve iş adamlığı bir meslek olarak tercih 

sırasında en üstte yer aldığı görülmektedir. 

2.2.1. Türkiye’de Girişimciliğin Önündeki Engeller 

Ülkelerin gelişmişlik düzeyini yakalayabilmek adına gerçekleştirilmesi 

gereken öncelikli olarak işsizlik sorununun çözülmesi olarak söylenmektedir. 

İşsizliğin azaldığı bir ekonomi; üretimin arttığı buna bağlı olarak ekonomideki arz ve 

talep dengesinin gerçekleştirildiği, fiyatların uygun düzeylerde seyrettiği bir yapı 

oluşturmaktadır. 

Ancak Türkiye’de yukarda çizilen tablo hakikaten belirli bölgelerde 

sağlanmaktayken diğer bölgelerde tam tersi bir durum yaşanmaktadır. Yani, 

Türkiye’nin batı illerindeki gelişmiş sanayi topluluğu, refahın tüm ülkeye 

yayılmasında yeterli olamamaktadır. Dolayısıyla özellikle Türkiye’nin doğusunda 

artan işsizlik oranı nüfusun batıya kaymasına neden olmakta ve Türkiye’nin elinde 

değerlendirilmeden kalan doğal kaynaklar olarak Türkiye Bilânçosuna negatif değer 

olarak kaydedilmektedir. 

Oysaki girişimciliğin öneminin tüm ülkenin refahı için bütün bireylere 

anlatılmasıyla dengeli bir kalkınma yaşanabilecektir. Türkiye’de girişimciliğin 

önündeki engeller aşağıdaki açıklanmaktadır. 123 

2.2.1.1. Ekonomideki İstikrarsızlık 

Girişimcileri kendi iş fikirlerini hayata geçirmekten en çok alıkoyan konunun 

ekonomik istikrarsızlık olduğu savunulmaktadır. Girişimcilik zaten başlı başına bir 

risk iken, bireyler ekonomik açıdan riskli olan bir ortamda daha fazla bir yükümlülük 

altına girmek istememektedirler. Dolayısıyla ellerindeki mevcut sermayeyi üretim 

123 UYGUN, 2006, s.165-170. 

48

gerçekleştirmeyecek şekilde, ama kendilerine sabit bir gelir getirmesini ümit ederek 

değerlendikleri görülmektedir. 

2.2.1.2. Bürokratik Engeller 

Türkiye’de işletmelere yönelik mevzuatlar ve uzun süren bürokratik aşamalar 

nedeniyle işletmeler için uygun iş ve yatırım yapma ortamı kolay oluşamamaktadır. 

Girişimcilerin ortaya çıkıp yeni istihdam alanları yaratabilmesi için ülkedeki 

devlet politikaları, ekonomik koşulları ve müşteri grubu yatırım yapmaya elverişli ve 

değer olmalıdır. 

Bürokratik sorunların aşılmasında ilk adım vergi sisteminin sadeleştirilmesi, 

işletme açma ve kapatma işlemlerinin kolaylaştırılması gibi işlemler olmalıdır. 

2.2.1.3. Bilgi Eksikliği 

Kişi bilmediğinin düşmanıdır sözünden yola çıkarak, kadın veya erkek 

girişimci adaylarını kendi işlerini yapmaktan alıkoyan ya da işlerini yaparken 

başarısız olmalarına neden olan en önemli etkinin işin gerektirdiği teknik ve sosyal 

bilginin eksik olması nedeniyle olduğunu söylemek yanlış olmasa gerektir. Çünkü 

yaptığı işin inceliklerini bilmeyen bir kişi ürettiği mal veya hizmeti pazarlayamaz. 

Kurulan işletmeden de uzun bir ömür ve yüksek kazanç getirisi beklenemez. 

Girişimciler kendileri için gerekli bilgiyi eğitim ve danışmanlık hizmeti veren 

kuruluşlardan sağlayabileceklerdir. 

2.2.1.4. Özgüven Eksikliği 

Üretmek için gerekli tüm kaynaklar temin edildiği takdirde, hala birey 

üretmekten kaçınıyorsa, girişimcilik için mutlaka olması gereken bir kaynak eksik 

demektir. Bu özgüven eksikliğidir. Korku ve sinirliliğin temelinde özgüven eksikliği 

yatmaktadır. Özgüven eksikliği hiçbir fikrin olmadığı durumlarda ortaya 

çıkmaktadır. 124 Bireyleri zorla bir işi kurmaya yönlendirmek, işni kurulmadığı 

takdirde toplumun uğrayacağı zarar kadar, topluma zarar vermektedir. Bir iş fikri 

oluşturulmaya başlandığında rakiplerden ve tecrübesizlikten korkmak, ilk meydana 

124 

Arnold Nick CARTER, Etkin İletişim Kurun, Çev. Zeynep GÜDEN, Arion Yayınevi, İstanbul, 

2004, s.17. 

49

gelen olumsuzlukla yılgınlık göstermek girişimcinin çoktan zarar riskini kabul ettiği 

anlamına gelmektedir. 

2.3. Türkiye’de Girişimciliğin Teşviki 

Türkiye’de insanların genel olarak girişimci bir yapıya sahip olduğu 

söylenmektedir. Özellikle gençlerin girişimciliğe olan ilgisinin arttığı başarılı genç 

girişimcilerinin adını sık sık duyurmasıyla gözlemlenebilir. Türkiye’de girişimci 

ruhun dengeli bir şekilde yayılmasını sağlayarak ve girişimciliğin önündeki engelleri 

kaldırarak girişimcilik adına önemli bir adım atılmış olabilir. 

Türkiye’de girişimciliğin teşviki için çalışma mevzuatında esneklik, uygun 

fiyatlarda enerji ve hammadde temini, vergi indirimleri gibi konularda devletin 

duyarlı olması beklenmektedir. Ayrıca kayıt dışı istihdam ve serbest ithalat yoluyla 

haksız rekabet yaratılmaması gerekmektedir. Yine, Türkiye’de gözlemlenen erkek 

egemen girişimci profili yıkılmalı, kadın girişimcileri destekleyen kararlar 

alınmalıdır. Hali hazırda Türkiye’de iş gücüne katılım oranı yüzde 49.5 olup, 

kadınlarda bu oran yüzde 25.6’dır. Kadın istihdamını arttırmaya yönelik politikalara 

öncelik verilmelidir. Türkiye’de kadın işverenlerin oranı sadece yüzde 3.3’dür. 125 

Kadınlara ve erkeklere yıllar boyunca toplum tarafından belirli roller 

yüklenmiştir. Ticari risk taşıyan işlerde erkekler görevlendirilirken kadınlara daha 

farklı ve daha az riskli roller uygun görülmüştür. 126 

Türkiye’nin girişimciliğinin arttırılabilmesi elindeki genç nüfusu 

değerlendirebilmesiyle doğru orantılıdır. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin 

(TOBB) araştırmasına göre 2006 yılında açılan şirket sayısı 2004 yılına göre yüzde 

20 artmıştır. Bunların çoğunluğu ise daha üniversitedeyken kendi işini kuran 

gençlerden oluşmaktadır. Yapılan işler çoğunlukla bilişim teknolojilerindedir. 

Yazılım üretip satan, internette kendi sitesini kurup yeni sektörler yaratan, 

reklam, organizasyon, tanıtım, kafe işletmeciliği yapan gençler, Türkiye’de çok 

uygun girişimcilik alanlarının olduğunu, fakat akranlarının piyasa koşullarını belirsiz 

gördükleri için kendi fikirlerini hayata geçirmekten kaçındıklarını 

125 İpek İLKKARACAN, “Kentli Kadınlar ve Çalışma Yaşamı”, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, 

Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 1998, s.285. 

126 Stephen L. MULLER, ‘Gender Gaps in Potentıal for Entrepreneurshıp Across Countrıes and 

Cultures’, Journal Of Developmental Entrepreneurshıp, Vol. 9., No. 3.,2004, s.190-220. 

50

açıklamaktadırlar. 127 Nihayetinde girişimcilik teşviki girişimciliğe özendirme ve 

ekonomik gelişme için girişimciliği destekleme şeklinde yapılabilmektedir. 

2.3.1. Ekonomik Gelişme İçin Girişimcilik 

Girişimci, yeni ticari fikir etrafında yeni işler kurarak pazarın büyümesini, 

çeşitlenmesini ve sağladığı iş olanakları ile istihdamın artmasını sağlayan kişi olarak 

tanımlanmaktadır. Girişimciler toplumun ve ekonominin gelişmesindeki baş aktör 

gibidirler. Bu nedenle girişimcilere yönelik çeşitli kaynaklar oluşturularak 

ekonominin canlandırılması ve girişimcilerin teşvik edilmesi gerekmektedir. 

Ekonomik gelişme için etkili olacak projeler aşağıdaki gibidir: 128 

1. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin desteklenmesi ile ilgili projeler; Fabrika 

ve diğer iş yerleri binaları, yeni teknoloji ve yeni iş sahalarının geliştirilmesi. 

2. Üretken yatırımların teşvik edilmesi ile ilgili projeler; Turizm, personel 

eğitimi, araştırma ve geliştirme. 

3. Alt yapının iyileştirilmesi; Ulaşım, telekomünikasyon, turizm hizmetleri, 

sağlık ve eğitim, sınai kalkınma ve çevreyle ilgili projeler. 

4. Yerel kalkınmanın hızlandırılması ile ilgili projeler. 

Girişimcilik, işletmeciliğin yapısında bir değişimi başlatan ve geliştiren unsur 

olarak görülmektedir. Böylece üretim ve büyümenin sağlanacağı savunulmaktadır. 

Değişim ise yenilikle gerçekleştirilecek bir olaydır. Yenilikçilik hem pazar için yeni 

mal ve hizmetlerin geliştirilmesini sağlamakta, hem de kurulacak işletmelere yatırım 

ilgisini tetiklemektedir. 129 Yeni bir mal veya hizmet üretimi gerçekleştiğinde 

ekonomiyi oluşturan diğer işletmelerin ilgisi çekilir. Yapılan girişimcilik örnek 

alınarak yeni istihdam alanları yaratılabilmektedir. 

2.3.2. Girişimciliğe Özendirme 

Toplumlarda cinsiyete göre sosyal sorumluluklardaki farklılıklar rastlanılan 

bir durumdur. Cinsiyet rolleri tanım olarak toplumdan topluma, tarih içinde değişse 

127 

Ayşe Tarcan, “Geleceğin Bill Gates’leri”, Akşam Gazetesi, 18.02.2006 http://aksam.com.tr Erişim 

Tarihi: 14.02.2007 

128 

European Union, Workıng For The Regıons, Europen Communıtıes, Belgıum, 2001, s.9. 

129 

Hasan Kürşat GÜLEŞ ve Hasan BÜLBÜL, Yenilikçilik, Nobel Basım Dağıtım, Ankara, 2004, 

s.126. 

51

de, hiç değişmeyen yönü cinsiyet temelindeki, kadının erkeğe göre ikincil sırada 

olduğu anlayışının yaygınlığıdır. 130 

Geleneksel olarak belirlenmiş cinsiyet rollerinin belirlenmesi, kadınların 

erkeklere bağımlılıklarının ölçüsünü ifade etmektedir. Bazı kadınlar bu durumdan 

rahatsızlık duyarken bazıları da bu durumu ‘normal’ ve ‘doğal’ bir durum olarak 

görmektedir. Bu nedenle pek çok kadının sosyal konumu erkekler tarafından 

belirlenmektedir. 131 

Dünyanın pek çok yerinde kadın iş gücü erkek işgücünün neredeyse yarısı 

kadardır. Özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde; töre, gelenek, görenek 

gibi yazılı olmayan toplum kuralları nedeniyle kadınlar kendilerini 

geliştirememektedir. 

Girişimci rolü ile toplumda var olma şansı verilen kadın daha fazla bağımsız 

hareket etme, kendini gerçekleştirebilme ve hedeflerine ulaşabilme imkanına 

kavuşacaktır. Böylece toplam istihdam içinde kadınlar da kendi işlerine yönelik kısa 

ya da uzun vadeli planlar yaparak; kaynakları optimum kullanabilme, beşeri 

ilişkilerde başarı elde etme, işinde elde ettiği bilgileri farklı kanallara aktarabilme 

gibi konularda söz sahibi olacaktır.” 132 

Son yıllarda Türkiye’de kadınlar yaptıkları işlerde gösterdikleri başarıyla 

toplum olarak belli yargıların aşıldığını hissettirmektedirler. Kadınların girişimcilikte 

başarılı olmaları, kendilerine güvenme, bu güvenden hareketle risk alabilme 

yeteneklerine bağlıdır. 133 

Yaratıcı, sağduyulu, yeniliklere açık, çözüm üretme ve uzlaştırıcı yeteneklere 

sahip olan kadınlar kişisel sorumluluk alarak rekabet edebileceklerdir. İnançlarını 

savunan, önderlik eden, yetki kullanabilen beşeri ilişkilerinde başarılı olan kadınlar, 

bir girişimci olarak toplumsal hayatta ve çalışma hayatında söz sahibi olacaklardır. 

Girişimci teşvikleri ve girişimciler için hazırlanan çalışmalar kadın ve erkek 

her iki tip girişimci için motive edici unsur olacaktır. Bu bağlamda yapılması gereken 

130 

Şahin, 2006, s.30. 

131 

R. GOFFEE ve R. SCASE, Kadınlar İş Başında, Çev. Ahmet FETHI, Eti Kitapları, İstanbul, 

1992, s.13. 

132 

N. Çelebi, Turizm Sektöründeki Küçük İşyeri Örgütlerinde Kadın Girişimciler, T.C. 

Başbakanlık Kadın Statüsü ve Sorunları Gen. Müd. Yayınları, Ankara, 1997, s.6. 

133 

ŞAHİN, 2006, s.32. 

52

ir diğer çalışma toplumu dengeli bir biçimde kalkınmaya yönlendirecek projeler 

hazırlamak olacaktır. 

Dengeli kalkınmaya yönelik ve girişimcilerin desteklenmesi kapsamında 

hazırlanan çalışmalarda belirli bölgelerdeki değişik alanlarda gelişmenin sağlanması 

amaçlanmıştır. Örneğin 2001-2005 yıllarını kapsayan VIII. Beş Yıllık Kalkınma 

Planı’nda ulusal kaynakların maksimum faydayı kapsayacak şekilde geliştirilmesi ve 

bölgelerarası dengesizliklerin en aza indirilmesi hedeflenmiştir. Bölgesel gelişme 

politikalarının uygulanmasında sürdürülebilirlik, bölgeler arası bütünleşme, sosyoekonomik 

dengelerin sağlanması, yaşam standartlarının yükseltilmesi, fırsat eşitliği, 

kültürel gelişme ve katılımcılık ilkesi esas alınmıştır. 134 

2.4. Girişimciliği Destekleyen Kuruluşlar 

Girişimciler bir işçi hayata geçirmek üzere yola çıkmaya karar verdikleri 

zaman birçok engelin ve zorluğun tam olarak farkında değildirler. Zaman içinde bu 

zorluklarla karşılaştıklarında kendilerine mutlaka bir destek ararlar. Girişimcilik 

kimsenin göremediği fırsatları fark ederek başlar. 

Dikkatli gözler her tarafta fırsatları görür. İyi işiten kulaklar yardımsızlıktan 

ölenlerin sesini duyar, açık kalpler ve açık eller de daima yardıma muhtaçlara 

verilecek bir şey, yapılacak asil bir iş bulurlar. Bir fırsatı yakalayanlar, hem kendileri 

hem başkaları için diğer fırsatlara imkan sağlarlar. Bugün girişimciler için bir çok 

fırsat ortamı oluşturmaktadır. Bu ortamlar onları büyük başarılara götürebilir. 135 

Girişimci ruhu taşıyan bireylere toplumda uzanacak bir el mutlaka bulunacaktır. 

Girişimcilik zorlu bir süreç olarak ifade edilmektedir. Zorluk sadece planlama ve 

yönetim açısından değil psikolojik açıdan da girişimcilerin özgüvenlerini 

kaybetmelerine neden olmaktadır. 

Bunun bilincinde olan pek çok ülke, gerek devlet gerekse sivil toplum 

örgütleri aracılığıyla girişimcilerin gelişimine katkıda bulunmaya ve onlara her 

alanda destek vermeye çalışmaktadır. Girişimci yeteneği taşıyan ve girişimcilik isteği 

134 Murat Ali DULUPÇU, İlker H. ÇARIKÇI ve Onur SUNGUR, ‘Avrupa Birliği Sürecinde KOBİ 

Politikası ve Bölgesel Politika İlikisi Üzerine Bir Değerlendirme,’ İstanbul Kültür Üniversitesi 2. 

KOBİ’ler Verimlilik Kongresi, 2-3 Aralık 2005, İstanbul, s.546. 

135 Orison Sweet MARDEN, Fırsatı Yakalayın, Çev. Hilmi BİLGİNER, Hayat Yayınları, s.16-17. 

53

duyan bireylerin sermaye ile ilgili problemlerinde ya da tecrübesizlikten 

kaynaklanabilecek sorunlarının çözümünde her zaman bir çıkar yol bulunmaktadır. 136 

Girişimci kişiliğe sahip bireyleri girişimde bulunmaktan caydıran ilk etken 

girişimcinin sermayeye sahip olmamasından kaynaklanan sorunlarıdır. Finansal 

problemler nedeniyle bugün birçok iş fikri istihdam alanına dönüştürülemeden 

kaybolmaktadır. Ya da o işi yapmaya hevesli ancak sermayesi olmayan kişilerin 

elinden çıkarak satın alma yoluyla el değiştirmektedir. Tabiî ki burada ekonominin 

yaşadığı bir kayıp olmamakla birlikte, kaybolan iş fikrinin gerçek sahibinin hayalleri 

olarak ifade edilmektedir. 

Son dönemde girişimciliğe gereken önemin verilmesine dair yapılan 

çalışmalar, izlenen yollar neticesinde, finansal sorunların aslında çözümlenmeyecek 

problemlerden olmadığı girişimcilere büyük ölçüde anlatılmış ve çözüm önerileri 

benimsetilmiştir. Aşağıda bu çözüm önerilerinden dört tanesi kısaca 

açıklanmaktadır: 137 

Risk Sermayesi Yöntemi: Risk; ortaya çıktığı zaman projenin zamanında 

tamamlanmasını sağlamak amacıyla hemen üzerine eğilinmesi gereken durumdur. 138 

Girişimciler, sermayeye, pazardaki bir fırsatı görüp bunu değerlendirme isteği 

zihinlerinde oluştuğu anda ihtiyaç duyarlar. Bu ihtiyaç duyma anında bireyin bir 

insan olarak hissettiği duygu onun girişimcilik adına bir adım atıp atmayacağını 

belirleyecektir. 

Eğer ki birey iş fikrini projeye dönüştürmek için bir adım atma kararı 

vermişse ve ihtiyaç duyduğu finansmanı nereden sağlayabileceğini düşünüyorsa 

devreye girebilecek ve sorunu çözebilecek yöntemlerden biri risk sermayesi yöntemi 

olarak belirtilmektedir. 

Risk Sermayesi; iyi bir iş fikrine sahip bilgili ve yetenekli girişimcilere iş 

kurmaları için gerekli sermayeyi sağlayan bir finansman yöntemi olarak 


136 PRAAG, 2005, s.37-48. 

137 Ertuğrul BAYER ve Kürşat TÜFEKCİ, Genel İşletme,3 Ltd.Yayını, Isparta, 2007, s.161-165. 

138 Trevor L. YOUNG, Proje Yönetimi, Çev. Ali ÇİMEN, Timaş Yayınları, İstanbul, 1998, s.58. 

139 TEKİN, 2004, s. 33 

54

Risk sermayesi, risk sermayedarı tarafından yeni teknolojiler ve iş fikirleri 

üreten gelişme potansiyeli yüksek Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelere (KOBİ) 

edinecekleri pay karşılığında öz kaynak sağlayan bir yatırım aracıdır. 

Leasing: Uzun vadeli finansman sağlama yöntemlerinden olan ve yatırımcıya 

büyük avantajlar sağlayan yöntem finansal kiralama anlamına gelmektedir. 140 

Herhangi bir yatırım malının, bunu kullanmak isteyen kuruluş tarafından satın 

alınması yerine, bir finansal kiralama şirketi tarafından satın alınarak yatırımcıya 

kiralanması şekline verilen isim olarak tanımlanmaktadır. 

Girişimciler işin henüz başındayken ve faaliyetlerin yürütülmesi için 

kesinlikle gerekli olan malların temin edilmesi bakımından girişimciye büyük 

sermaye avantajı sağlayan bir yöntemdir. Özel şirketler tarafından oluşturulabileceği 

gibi bankalar tarafından da gerçekleştirilebilecek bir işlem olarak belirtilmektedir. 

Franchising: Bir işletmenin isim veya işletme hakkını kullanmak anlamına 

gelen ‘franchising’ ifadesi literatüre İngilizce kullanımıyla girmiştir. 141 

Franchising bir işi satın alma işlemidir. Girişimcinin bir işe sahip olması için 

bu işi mutlaka kendisinin başlatmış olmasına gerek yoktur. Mevcut bir iş satın 

alınarak, işin kurulması için gereken zaman ve çaba harcama gibi uzun bir süreçten 

kurtulunabilir. 

Sistemin işleyişinde Franchise veren ve Franchise alan şeklinde iki ifade 

bulunmaktadır. Franchise veren taraf belirli bir hizmet veya ürünün sahibi iken 

Franchise alan taraf bu ürün veya hizmeti belirli bir pazara sunmakla ilgilenmektedir. 

Franchise, belirli bir pazara sunmakla ilgilenmektedir. Franchise, belirli bir pazara o 

mal veya hizmeti sunma hakkının alınmasıdır. Yerel dağıtım için bu belirli iş fırsatını 

vermesi karşılığında Franchise veren taraf, Franchise alan taraftan bir ödeme veya 

işletme payı almaktadır. 142 

Factoring: Girişimcilerin hem kısa hem de uzun vadeli olarak 

kullanabilecekleri bir finansman sağlama yöntemi olarak ifade edilmektedir. İş 

140 DİNÇER ve FİDAN, 2003, s. 237 

141 John STANWORTH and Brian SMITH, Franchising, Epsilon Yayınlar, İstanbul, 1995, s.9. 

142 Tim BURNS, Eğriyi Kırın, Çev. Semih ERTAŞ, Epsilon Yayınları, İstanbul, s.207-208 

55

hayatına başlamış, mal veya hizmet üretimi ve satışını yapan girişimcilerin 

çoğunlukla başvurdukları yöntemlerdendir. 

Kredili satış yapan işletmeler bu satışlardan doğan alacak haklarını factoring 

işlemi yapan bir kuruluşa satmaktadır. Böylece; senet tahsili, ödemelerin takibi ve 

defter tutulması gibi rutin işlerden kurtulmaktadır. Factoring şirketi ise sunduğu 

hizmetler karşılığında belirli bir komisyon almaktadır. 

Girişimciler uygulamada genellikle alacaklarının toplamda yüzde 80’lik bir 

bölümünü başlangıçta nakit olarak almakta ve büyük bir sermaye avantajı 

sağlamaktadırlar. 

Türkiye’de de girişimciliği geliştirmek ve bu alandaki çalışmaları 

desteklemek için kurulmuş devlet veya sivil merkezli pek çok kuruluş 

bulunmaktadır. Bu kuruluşların başlıcaları aşağıda açıklanmıştır. 

2.4.1. KOSGEB 

Küçük ve Orta Ölçekli Sanayicileri Geliştirme Birliği (KOSGEB); 

KOBİ’lerin teknolojik yeniliklere süratle uyumlarını sağlamak, rekabet güçlerini 

yükseltmek ve ekonomiye katkılarını ve etkinliklerini arttırmak amacıyla 1990 

yılında, 3624 sayılı yasa ile kurulmuş, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na bağlı bir kamu 

kuruluşudur. 

KOSGEB, KOBİ’lerin katma değerini arttırmak, rekabet güçlerini 

yükseltmek, uluslararası pazarda söz sahibi olmasını sağlamak, marka bilincini 

geliştirmek, ana – yan sanayi ilişkilerini güçlendirebilmek, hedeflerini 

gerçekleştirebilmek ve daha etkin hizmet vermek amacıyla ‘Yeniden Yapılanma’ 

sürecini başlatmıştır. 

KOSGEB, her yaştan girişimciye kadın – erkek ayrımı yapmaksızın birçok 

konuda destek vermektedir. Bu destekler; Danışmanlık ve Eğitim, Teknoloji 

Geliştirme ve Yenilik, Bilişim, Kalite Geliştirme, Pazar Araştırma ve İhracatı 

Geliştirme, Bölgesel Kalkınma ve Girişimciliği Geliştirme Destekleri’dir. 

KOSGEB’in özellikle üniversitelerle işbirliği ve fikir alışverişine giderek, 

gençlerin girişimciliğe özendirilmesi ve desteklenmesi konusundaki en önemli 

desteklerinden biri, şüphesiz ki, genç girişimcilerin cesaretini kıran finansal sorunlara 

56

getirdiği, alternatif finansman modelleridir. Bu bağlamda; yatırım ve işletme 

sermayesi olarak kullanılmak üzere Toptan Eşya Fiyat Endeksli (TEFE) bir kredi 

programı olan KOSGEB–VAKIGBANK KOBİ Destek Programı uygulamaya 

konulmuştur. Hemen arkasından KOSGEB – Halkbank Ekspres KOBİ Destek Kredi 

Programı Hayata geçirilmiştir. 143 

2.4.2. TÜSİAD 

Türkiye Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜSİAD) bünyesinde, Ömer 

SABANCI, başkanlığında kurulan bilgi Toplumu ve Yeni Teknolojiler Komisyonu 

bulunmaktadır. Bu komisyonun altında da ‘Girişimcilik ve Yenilikçilik Çalışma 

Grubu’ kurulmuştur. 

Bu grup 20 Nisan 2004 tarihinde Boğaziçi Üniversitesi’nde pek çok 

üniversiteden gelen öğrencilerin fikirleri ve konuşmacıların katılım ile Girişimcilik 

Kongresi gerçekleştirmiş ve projenin hayata geçirilmesi yolunda gençler iş adamları 

ile buluşmuştur. 

Yine her yıl bu kongre yapılmakta ve yeni fikirler hayata geçirilmektedir. 

TÜSİAD, gerek yayınladığı raporlar, gerek çeşitli platformlarda dile getirdiği 

görüşlerle girişimciliğin önemine dikkat çeken bir kuruluştur. Son dönemde Arzuhan 

YALÇINDAĞ’ın başkanlığa seçildiği dernek, özellikle kadın girişimcilere verdiği 

destekle dikkat çekmektedir. Kadın girişimcilere verilen ekonomik, teknik ve proje 

bazlı destekler artarak devam etmektedir. 144 

2.4.3. TÜGİAD 

Türkiye Genç İş Adamları Derneği’nin kuruluş amacı; sistematik çalışmalarla 

Türkiye’de ki girişimcilik potansiyelinin arttırılması için çalışmalarda bulunmak, 

girişimciliğin önündeki engellerin tespiti ve giderilmesi için çalışmalar yürütmek, 

Türkiye’nin girişimcilik profilini belirlemek, liderlik, motivasyon gibi konuları 

çeşitli platformlarda işlemek, girişimciliğe özendirmek, özgün ve orijinal projeleri 

belirleyerek fon sağlayıcı kuruluşlara sunmak ve başarılı girişimcileri 

ödüllendirmektir. 145 

143 http://www.kosgeb.gov.tr, Erişim Tarihi: 14.02.2007 

144 http://www.tusiad.org.tr, Erişim Tarihi: 14.02.2007 

145 http://www.tugiad.gov.tr, Erişim Tarihi: 14.02.2007 

57

İki seçenekten birisini seçmeye zorlamak ya da zorlanmak yaratıcılık değil, 

üçüncü seçeneği oluşturmak ise yaratıcılık olarak ifade edilmektedir. 146 Girişimcilik 

zorla yapılabilecek bir meslek değildir, ya da sürekli taklit ederek başarılabilecek bir 

teşebbüs de değildir. TÜGİAD kuruluş amacında da açıkladığı gibi kişilere farkında 

olmanın ve farklı olmanın yol ve yöntemlerini öğretme desteği vermektedir. 

2.4.4. KAGİDER 

Kadın Girişimciler Derneği, geleceğin iş dünyasında kadın girişimcilerin 

sayısını ve etkinliğini arttırmak amacıyla 2002 yılında kurulmuştur. 

Misyonu kısaca ‘kadınları ekonomik hayata kazandırmak’ olarak ifade 

edilmektedir. Dernek tarafından girişimci kadınlar teşvik edilmekte, projelere destek 

sağlanmakta, iş sahibi kadınlara her aşamada uzman üyeleri aracılığıyla danışmanlık 

hizmetleri verilmektedir. 147 

KAGİDER potansiyel kadın girişimcilere destek veren bir kuruluştur. İşlerini 

kurmaları, büyütmeleri ve güçlendirmeleri için kadın girişimci adaylarına gerekli 

olan eğitim ve danışmanlık hizmetlerini veren dernek, öncelikle ‘aday proje’ 

başvurularını değerlendirmektedir. Bu değerlendirme işlemi komite tarafından 

incelenmekte ve proje sahipleri dört günlük bir eğitime tabi tutulmaktadırlar. Kadın 

girişimcilere işlerini nasıl kuracakları ve nasıl yönetecekleri öğretilmektedir. 148 

146 

Üstün DÖKMEN, Küçük Şeyler, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 2004, s.85. 

147 

ŞAHİN, 2006, s.75. 

148 

Eylem Türk, İş Dünyasındaki Marka Kadınlar, Neden Kitap Yayıncılık, İstanbul 2005, s.154. 

58

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

BAŞARILI GİRİŞİMCİLER 

3.1. Başarılı Girişimcilerin Temel Özellikleri 

Hayal gücü ve girişimci ruh ile yapılamayacak hiçbir iş yoktur. Son yıllarda 

gençlerin en çok tercih ettiği meslek girişimciliktir. Türkiye’de işsizlik oranlarının 

artması ve sabit ücretle çalışmanın dahi şartlarının zor olması nedeniyle kendi işini 

kurmak isteyeceklerin sayısı daha da artacak gibi gözükmektedir. 

Türkiye’deki genç girişimcilerin yaş ortalaması 18-30 arasında 

değişmektedir. 149 Gençlerin çoğunluğunun fikirleri içinde bulunduğumuz bilim ve 

teknoloji çağı nedeniyle genellikle bilişim teknolojileri alanında gerçekleşmektedir. 

Girişimcilik eğilimi gösteren bireylerin genel özellikleri incelendiğinde 

hemen hemen benzer kişisel niteliklere sahip oldukları hemen fark edilmektedir. Bu 

niteliklerin temel olarak ön plana çıkanları aşağıdaki açıklanmaktadır. 

3.1.1. Özgüven 

Girişimci bireylerin, başarının gerçek karşılığını sağlayan ve istenilen iş 

fırsatlarını arayıp bulan bireyler olarak kabul edildiği bir gerçektir. Girişimciler, 

fırsatların ortaya çıktığı kendi çevrelerinde faaliyette bulunurlarken aynı zamanda 

meydana gelen değişimlere de ayak uydurmaya gayret etmektedirler. Ayrıca 

problemler ya da fırsatlar için söz konusu olan yaratıcı ve riskli tercihleri yapma 

noktasında kendi bağımsız güçlerini kullanmaktadırlar. Özgüveni olmayan bireylerin 

bu işleri yüklenmesi genellikle mümkün olmamaktadır. Harekete geçiricilik, 

yaratıcılık ve başarma gibi olguların büyük değişimler olmaksızın gerçekleşmesi 

mümkün değildir. Bu doğrultuda Gibb, girişimci bireylerin, belirsiz durumlarda gizli 

bir özgüven duygusu taşıdıklarını ifade etmektedir. Bu yüzden kendi kendine güven, 

girişim veya girişimciler için zorunlu bir öncelik olarak görülmektedir. 150 

Özgüven ile birlikte, genel olarak güven anlayışı zikredilmektedir. Bazı 

insanlar, özellikle bir işletme yapısı içinde girişimci bireyleri, bencil ve sömürücü 

olarak görmektedirler. Ancak gerçek hayatta girişimlerin başarılı olması, farklı 

149 http://www.aksam.com.tr, Erişim Tarihi: 14.02.2007 

150 BIRD, 1995, s.51-52. 

59

girdilerin etkin bir şekilde koordinasyonuna, itimat ve güven derecesine ve ortaklar 

arasındaki işbirliğine bağlı olmaktadır. Girişimciler üzerine yapılan çalışmalarda, 

genel nüfusla karşılaştırıldığında girişimcilerin bir çoğunun ahlaklı ve sosyal olarak 

sorumlu bireyler olduğu belirtilmektedir. 151 Bu durum ise, girişimcilere 

çalışmalarında yardım eden bireylerde, sömürülmediklerine dair bir güven anlayışı 

doğurmaktadır. 152 

Özellikler veya niteliklerin davranışları etkilediği ya da belirlediği genel 

olarak ifade edilmekle beraber girişimci davranışı açıklayan bu yaklaşımlara bazı 

eleştiriler de yöneltilmektedir. Kişilik teorilerinin genel eğilimleri açıkladığı ve çok 

nadir olarak, özel durumları da açıkladığı belirtilmektedir. 153 Aynı şekilde girişimci 

özellikleri ölçmek için kullanılan metotların da farklı olduğu ve sonuçlarının ise 

birbiriyle çelişkili olduğu belirtilmektedir. 154 

Bazı araştırmalar, girişimcilerin başkalarının sahip olmadığı genel bir 

psikolojik profile uyduklarını ortaya çıkarmaktadır. Ancak başka gruplar içinde 

(yöneticiler) de girişimci bir psikolojik profilin sergilendiğini gösteren çalışmalar da 

vardır. Yöneltilen bir diğer eleştiri ise, bir çok girişimcinin tanımlanan bütün 

girişimci özelliklere sahip olmadıkları ve bu özelliklerin çoğunun girişimci olarak 

tanımlanmayan bireyler tarafından da sergilendikleri yönündedir. 155 

Özgüven; bireylerin kendileriyle ilgili iyi duygular taşımaları sonucunda, 

kendilerini iyi hissetmeleri, kendilerinden memnun olmaları ve hiçbir olumsuzluğun 

kendilerine zarar veremeyeceğine inanmaları sonucunda ortaya çıkan hisleri olarak 

tanımlanmaktadır. 

Josef Kirschner’e göre, “kendine güvenmek ya da kişisel bilince sahip olmak 

denildiğinde insanların çoğu bunu kaderlerinin bir sonucu olarak 

değerlendirmektedirler. Yani bu kişisel bilince ya da özgüvene ya sahiptirler ya da 

151 Barton J. CUNNINGHAM and Joe LISCHERON, ‘Defining Entrepreneurslıip’, Journal of Small 

Business Management, Ocak 1991, Vol. 29, s.48. 

152 BRIDGE and O’NEIL, 1998, s. 47. 

153 CHELL, HAWORTH and BREARLEY, 1991, s. 36. 

154 CHELL, HAWORTH and BREARLEY, 1991, s.36 


60

sahip değildirler. Oysaki bir insanın kendisinin bilincine varması ya da farkına 

varması ve kendisini dış dünyaya kabul ettirmesi, öğrenilebilen bir şeydir.” 156 

Sonuçta girişimcilerin özgüvenlerinin var olup olmadığı ne istediklerini tam 

olarak bilip bilmemeleriyle başlamakta ve gerçekleştirme konusundaki kesin kararı 

almalarıyla devam etmektedir. Bireylerin iş hayatında başarılı olmalarında etkili olan 

en önemli unsur özgüven olarak belirtilmektedir. Kendi yapabileceklerine inanan ve 

kendine güvenen ne istediğini bilen bir birey rakipleri arasında sivrilebilecek ve 

başarılı olacaktır. 

Girişimcileri başarıya götüren anahtar özgüvendir. Duygu ve düşüncelerin 

anlaşılmasında kelimeler değil, bireyin kendisi esas olmaktadır. Alt ve üst yaş sınırı, 

eğitim düzeyi, sağlık ve enerjisi, motivasyonu, ikna kabiliyeti, esnekliği, konuşma 

kabiliyeti, yaratıcılığı, kararlılığı, bilgi ve kabiliyeti kendine güven duyan bir 

bireyden beklenen nitelikler olarak belirtilmektedir. 157 

3.1.2. Motivasyon 

Motivasyon, insanın sahip olduğu kişisel yetenek ve becerilerini belirli bir 

amacı gerçekleştirmek üzere harekete geçirip kullanmasını sağlayan heves, istek, 

arzu, dürtü gibi enerji veren güç olarak betimlenmektedir. 158 

Doğru ve yerinde bir hedef belirlemek, en iyi motivasyon kaynaklarındandır. 

Bu hedeflerin yerine getirilmesi, kendini gerçekleştirme ve gurur gibi yüksek 

dereceli ihtiyaçların tatmin edilmesini kolaylaştırır. Hedefe ulaşılarak elde edilen 

başarının takdir edilmesi de süreci iyileştirici bir unsurdur. 159 Bir girişimcinin 

başarılı olabilmesi için kendine uygun bir konuyu fırsat bilerek bunu iş fikrine 

dönüştürüp gerçekleştirebilecek bir hedef haline getirmesi gerekmektedir. 

3.1.3. Risk Alabilme 

Rizikolu durumlar iki ya da daha çok alternatifin olduğu ortamlarda söz 

konusu olmaktadırlar. Teorik olarak riskin üç boyutu vardır: İlk olarak potansiyel 

156 

Josef KIRSCHNER, Hayat Okulu, Çev. Aydın ARITAN, Arıtan Yayınevi, s.87.,ty. 

157 

Asuman YALÇIN, Satış Teknikleri, Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul, 1995, s. 12 

158 

Dean A. STEPHERT and Johan WIKLUND,Entrepreneurıal Small Busınesses, MPG Boks Ltd., 

Cheltenham, 2005, s.43-47 

159 

John ALLAN, Daha İyi Nasıl Motive Etme, Çev. Ali ÇİMEN, Timaş Yayınları, İstanbul, 1998, 

s.59. 

61

kayıpların büyüklüğü, ikinci olarak potansiyel kayıp ihtimalleri ve son olarak da 

potansiyel kayıpların ortaya konulması şeklinde sıralanmaktadır. Daha da ileri 

gidilerek riskin üç belirleyicisi ya da kaynağı olduğu ifade edilmektedir. Bunlar, 

doğal güçler, diğer insanlar ve verimsiz kaynak ile bilgi ve zamandan kaynaklanan 

kontrol eksikliği ve bilgi eksikliği ile zaman eksikliğidir. 160 

Girişimciler beş alanda belirsizlik veya muhtemel kayıplarla karşılaşırlar. 

Bunlar; 

- Finansal, 

- Sosyal ve ailesel, 

- Duygusal ve fiziksel, 

- Kariyer ve gelecekteki çalışma becerisi, 

- Organizasyonel’dir. 

Bu belirsizlikler, girişimcilerin hızlı kararları ve davranışlarıyla da 

büyütülmüş görünmektedir. Böyle olmakla birlikte yine de risk yüklenme, genellikle 

rasyonel bir tercihtir. Ülkelerin veya dünya ekonomilerinin artan belirsizliği kabul 

edilen riske yönelimde baskı yaratmaktadır. 161 

Riskin bütün bu farklı boyutları, girişimcilerin riske yönelik yönelimlerinin 

bir sonucu olarak anlaşılmaktadır. Girişimcilerin risk davranışları, karşılaşmış 

oldukları riskleri seçme ve yönetme metotlarını kapsamaktadır. Risk davranışının, 

riske yönelik tutumların ve nihayetinde risk yönetiminin başlıca belirleyicisi, 

bireylerin tarihsel arka planı, kişiliği ve içinde yaşadıkları sosyal yapıdır. 

Bireylerin risk yüklenme istekleri, girişimciliklerinin temel bir özelliği 

olduğuna yönelik önemli araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmalarda risk yüklenen 

kişi, başarılı olma ihtimalinin düşük olduğu zamanlarda bile bir işletme kurma fikrini 

ısrarla takip eden birisi olarak kabul edilmiştir. Yani girişimciler risk yüklenen kişiler 

olarak ifade edilmiştir. 162 

160 BIRD,1995, s. 85. 

161 BIRD, 1995, s. 86. 

162 BROCKHAUS and HORWITZ, 1986, s.29. 

62

McClelland ise, yüksek bir başarma ihtiyacı olan bireylerin risk yüklenme 

isteklerini yumuşattıklarını ve orta derecede risklerin insanlarda büyük bir başarma 

motivasyonuna yol açtığını ifade etmektedir. Aynı şekilde yüksek bir iç kontrol 

anlayışına sahip bireylerin de başarma ihtiyacı eğiliminde olduklarını ve sonuçta 

ılımlı risk yükleniciler olarak sınırlandırıldıklarını söylemektedir. 163 

İleri derecede aktif başarı sahipleri, yeni alanlara korkmadan giren bireylerdir. 

Bireylerin bu davranışları ise önemli derecede bir risk taşımaktadır. Bir organizasyon 

ya da meslek için felaket niteliğinde olan bir çok başarısızlık bazen böyle risklere 

katlanılması sonucu ortaya çıkmıştır. Girişimci faaliyetin sonuçları nispeten 

muhafazakar olan bir faaliyetin sonucuna göre daha az bir belirliliğe sahiptir. Bu 

yüzden girişimci bireylere düşen, söz konusu risklerin etkisini en aza indirebilecek 

beceriyi kazanmalarıdır. Ayrıca girişimcilerin herhangi bir başarısızlığın üstesinden 

gelebilmeleri için belirli bir psikolojik yaratılışa sahip olmaları gerekir. Maddi açıdan 

da gerekli kaynaklara sahip olmak zorundadırlar. 164 

Girişimci bireylerin riski benimsemiş olmaları, onların her zaman yüksek risk 

yüklenicileri olduğu anlamına gelmez. Girişimcilik ile ilgili araştırmalar, etkin 

girişimcilerin ılımlı risk-yüklenenler olduğunu göstermektedir. 165 Bunun aksini iddia 

eden araştırmacılar ise, girişimci bireylerin hesaplanmış risk-yüklenenler olduğunu 

belirtmişlerdir. 166 Koşulların tamamen kendileri tarafından belirlendiğini dolayısıyla 

başarı konusunda düşük bir ihtimale sahip seçeneklerin pek izlenmediğini iddia 

etmektedirler. Bu doğrultuda Drucker başarılı girişimcileri ‘..yüklendikleri riskleri 

tanımlamaya çabalayan ve mümkün olduğu kadar onları minimize edenler’ olarak 

tanımlamaktadır. Girişimciler fırsatları araştırırlar ve onlara ciddi bir önem 

atfederler. Fırsatları kendi lehlerine çevirmeye çalışırlar. Yine Drucker başarılı 

girişimcilerin, ihtiyatlı olma eğiliminde olduklarını ve risk-odaklı olmaktan ziyade, 

fayda-odaklı olduklarını belirtmiştir. Onun için ‘erişilmesi gereken yarın’dan çok 

‘savunulan dün’ daha riskli görünmektedir. 

Girişimciliğin bir kazanma ya da kaybetme sonucunu göze alma durumu 

olduğu herkes tarafından kabul edilmektedir. Bir işin sonucunda ‘ya, ya da’ gibi iki 

163 McCLELLAND, 1961,s.214. 

164 BROCKHAUS and HORWITZ, 1986, s.30. 

165 SHAVER and SCOTT, 1991, s. 26. 


63

farklı sonucu tanımlayan ve birbirine bağlayan, ‘bağlaç’ kullanılıyorsa bu durum 

‘risk’tir. Riski tanımlayan bu ifadede belirsiz iki durum vardır ve bunun biri mutlaka 

gerçekleşebilecektir. 

Girişimcilerin belirsiz durumlara daha erken karar vererek işe atılmaları 

onların risk alma cesaretlerinin çokluğundandır. Büyük işler yapabilmek için paraya, 

çevreye, fırsatlara ve araçlara ihtiyaç duyulur. Bir işe başlarken önce imkansızlıklar 

göze çarpar. Önemli olan şimdiki ve geçmişteki imkanlar değil, sonraki ve 

gelecekteki imkanlardır. Çünkü başarı insanı geçmişte değil, gelecekte 

beklemektedir. Geçmişteki imkansızlığa odaklanarak, geleceği başarısızlığa mahkum 

etmek mantıksız kabul edilmektedir. 167 

Bir işe başlarken her türlü risk göze alınarak o işe başlanılır. İş fikrine sahip 

genç bir girişimci projesinin zamanında tamamlanabilesi için ortaya çıkabilecek her 

tür riski hemen fark etmeli ve çözüm bulmalıdır. Bir projede karşılaşılabilecek üç tip 

risk olabilir. 168 Bu riskler aşağıda belirtilmiştir. 

Birincisi; Ticari risklerdir. Projenin uygulanabilirliği ve onu çevreleyen 

etkenleri ortaya çıkarır. 

İkincisi; Proje riskleridir. Hedefe ulaşmak için yapılması gereken işten 

kaynaklanan teknik sorunlardır. 

Son olarak ise; Süreç riskleridir. Projeyi kontrol etmek için kullanılan 

ekipmanlar, teknikler ve prosedürlerden kaynaklanan sorunlardır. 

Riski tamamen olumsuz bir durum gibi görmemek gerekir. Çünkü sonucunda 

ortaya çıkacak olumlu durum, kaynakların doğru kullanılması ve hedeften sapmadan 

ilerleyerek elde edilebilir. 

3.1.4. Liderlik 

Lider, bireyleri ortak hedeflere yönelten, hedefleri benimseten, bireyler arası 

köprüyü oluşturan, dağınık güç ve bilgiyi bir araya toplayıp sinerji yaratan kişi olarak 

167 Muhammed BOZDAĞ, Düşün ve Başar, Nesil Yayınları, 2003,s.35. 

168 YOUNG, 1998, s. 59 

64

tanımlanmaktadır. 169 Liderlik ise; vizyon sahibi olmak, geleceğin ne kadarının 

bugünden ortaya çıktığını bilmek olarak betimlenmektedir. 170 

Küreselleşme, yeni teknolojiler, rekabetin artması gibi nedenlerle işletmeler 

en çok iyi bir lidere ihtiyaç duymaktadır. İşletme yönetiminin başarısı için iyi bir 

lider en önemli girdi olarak görülmektedir. Girişimciliğe niyet etmiş bir birey ister 

genç, ister yaşlı ister erkek ister kadın olsun nitelikli bir lider olma özelliği 

taşımalıdır. 

Liderlik kumaşını dokuyan iplikler; sezgi, yaratıcılık, imgelem, hoşgörü, 

duyarlılık, empati, iç gözlem, merak, iyimserlik, güven, kendini adama, vizyon, risk 

alma, sentez yeteneği, aciliyet duygusu, dinleme ve iletişim becerileri olarak 

sıralanmaktadır. 171 

Liderliğin birinci kuralı, lider ile onu takip edenler arasında bir ilişki 

olmasıdır. İzleyenler yoksa yönetilecek kimse yok demektir. 172 Liderlerden en fazla 

beklenen yönetilenlerin sahip olmadığı yetenekleri onlara kazandırması, her zaman 

amaçtan sapmaların önleyerek onları yönlendirmesidir. Lider vizyon sahibi 

olmalıdır. Vizyon hedef değildir. Vizyon geleceğin nasıl şekilleneceğini 

göstermektedir. 173 

şunlardır: 174 

Bir liderin ileriye yönelik kararlar verirken bilmesi gereken durumlar 

• Strateji sahibi olması gerektiğini 

• Amacı olması gerektiğini 

• Üstün kalite, müşteri hizmeti ve hız gibi pazar piyasasında yarar 

sağlayacak etmenleri 

• Teknolojiyi 

169 Tamer KOÇEL, İşletme Yöneticiliği, 9. Basım, Beta Yayınları, İstanbul, 2003, s.581. 

170 Peter BURWASH, Liderliğin Anahtarı, Çev. Emine EROĞLU, Timaş Yayınları, İstanbul, 2003, 

s. 88 

171 Cengiz ERENGİL, NLP Metre, Akis Kitap, İstanbul, 2005, s.133. 

172 Franches HESSELBEIN, Marshall GOLDSMITH and Richard BECHARD, Geleceğin Lideri, 

Çev. Hayrettin TOK, Drucker Vakfı Yayınları, s.175. 

173 Pat MESİTİ, Hayalleri Olanlar Asla Uyumaz, Çev. E. Canan KARDERİN, Sistem Yayıncılık, 

s.82. 

174 David F. FALINO, Etkili Karar Verme, Çev. E. Sabri YARMALI, Hayat Yayınları, İstanbul, 

2003, s.16. 

65

• Kendi gücünü ve rakiplerini gücünü 

Girişimcilik yapmayı planlayan bir bireyin liderlik ruhuna sahip olması 

şarttır. Liderlik kumandanlık değildir. Geleceği yönetirken şartları ve ihtimalleri 

değiştirebilme yeteneğidir. Değişim lideri değişimi bir fırsat olarak görmesi, değişimi 

araması, doğru değişimleri bulması ve bu değişimleri organizasyonun içinde ve 

dışında nasıl verimli kullanacağını da bilmesi gerekmektedir. 175 

Girişimcilerden beklenen daha az hata yapmalarıdır. Tecrübe eksikliği 

nedeniyle hata yapma olasılıkları bulunsa da gerek üniversitede almış oldukları 

eğitim gerekse dışarıdaki kurumların vermiş olduğu danışmanlık ve destek hizmetleri 

ile bu olasılığı ortadan kaldırabilirler. 

Kadın girişimcilerin ve erkek girişimcilerin liderlik özelliklerine 

baktığımızda, büyük ölçüde farklılıklar olduğu göze çarpmaktadır. Doğası gereği 

sahiplenme duygusuna ve sorumluluk alma bilincine sahip olan bir kadın girişimci, 

genellikle geleneksel emir – komuta liderlik tarzını kullanarak değil, kadın olarak 

sahip olduğu benzersiz deneyimlerden ve çok yönlü düşünebilme yeteneğinden 

faydalanarak başarılı olabilmektedir. 176 

Erkekler ise kadın girişimcilere kıyasla liderliği, astlarıyla yaptıkları bir dizi 

pazarlık olarak görmekte ve çalışanlarını motive etmek için sahip oldukları konumu 

ve kaynakları kullanmada kontrolü ellerinde tutma konusunda daha başarılı 

olmaktadırlar. 177 

Kadın veya erkek genç girişimcilerin başarılı olmaları ve bu başarıyı 

sürdürülebilir kılmaları zor kararları vermekten korkmayarak risk almaları ve lideri 

oldukları grubu daima geleceğe hazırlamalarına bağlıdır. Liderlik, gençlik, heyecan, 

dinamiklik ve bitmek tükenmek bilmeyen bir enerjinin varlığı ile etkinleştirilebilir. 

3.1.5. Duygusal Zekâ 

Girişimcilik sürecinde önemli olan bir kavram da ‘Duygusal Zekâ’dır. 

Duygusal zekâ; bireyin kendi hislerini ve başkalarının hissettiklerini gözleyip 

175 

Peter F. DRUCKER, 21. yy. için Yönetim Tartışmaları, Çev. İrfan BAHÇIVANGİL ve Gülenay 

GARBAN, Espilon Yayıncılık, İstanbul, 1999, s.85. 

176 

Harward Business Review, İş Yayşamında Kadınlar, Çev. Leyla ARSLAN, Acar Basım, 

İstanbul, 2006, s.187. 

177 

Harward Business Rewiev, 2006, s.188. 

66

düzenlemek, hisleri düşünce ve eyleme yol gösterecek şekilde kullanmak olarak 


Duygusal zekâya sahip girişimciler, fikirlerini açıklama, iş yapma ve 

yaptırma sürecinde daha başarılıdırlar. Duygusal zekâ aile, iş ve sosyal hayattaki 

başarılarda temel belirleyici durumuna gelmiştir. Zekâ oldukça zor değişen bir 

yapıdır, oysaki duygusal yapı çeşitli etkenlerle değiştirilebilmektedir. 

Girişimcilerin günümüz koşullarında iletişim becerilerinin ve imkanlarının 

çokluğu daha fazla kişiyle görüşme ve onları anlama fırsatları duygusal zekalarının 

gelişmesine katkıda bulunmaktadır. 

Girişimsel davranışlar genellikle hareketli sosyo-ekonomik çevrelerde, 

özellikle yeni girişimlerde yaygındır ve bu davranışların uygulandıkları 

organizasyonlar hızlı bir değişimi yaşamaktadırlar. Bu davranışlar, kaynakların kıt 

olduğu bir ortamda fırsatların belirlenmesi ve takip edilmesiyle karakterize 

edilmiştir. Fayda odaklı, gelişen piyasaları bilen ve yeni bir girişimi başlatmaya 

eğilimli olan bireyler girişimci davranışlar sergilemektedir. Onun için bu davranışlar, 

değişik ortamlarda hatta ekonomiyle ilgisi olmayan alanlarda bile söz konusu 

olmaktadır. 

Sosyal psikolojik yaklaşımlar, bireylerin kişisel özellikleri kadar onların 

içinde faaliyette bulunduğu yapıları da hesaba katmaktadır. Bu yapılarda ise girişimci 

bireylerin nasıl davranacağını belirleyen rol davranışları önemli bir işlev 

görmektedir. Roller bireylerin davranışlarına yön vermektedir. Girişimsel 

davranışlar, belirli bir pozisyonda çalışan bir bireyin kurmuş olduğu sosyal ilişkilerin 

ifadesi olan rol setlerini içermektedir. Girişimcilerin rol seti ise, aile üyelikleri, 

girişimci kapitalistler, ortaklar ve dağıtımcılar gibi kategorileri kapsamaktadır. Bir 

girişimcinin davranışları büyük ölçüde içinde yer aldığı ilişki ağları tarafından 

etkilenmektedir. Çeşitli davranışsal stratejiler, bu rollerin yerine getirilmesi için 

girişimciler tarafından uygulanmaktadır. Rol kategorilerinin odağı olarak 

girişimciler, kategorilerin üyeleri tarafından sağlanan bilgi ve kaynaklara bağlıdırlar. 

Sosyal faktörler, rollerle ilişkili hem bilinçlenme ve hem de bilgilenme süreçlerini 

etkilemektedir. Bu durum, özellikle belirli bir rol kategorisinin üyesi olan bireylerin 

178 Selen DOĞAN, Çalışan İlişkileri Yönetimi, Kare Yayınları, İstanbul, 2003, s.112. 

67

çatışan beklentileri söz konusu olduğunda gerçekleşmektedir. Bireyler farklılaşan bu 

beklentileri karşılamak için kendi davranışlarını uygularlar. Böylece roller geniş bir 

sosyal yapıda iyice yerleşmiş olur. 179 

3.1.6. Empati 

Girişimcilerin taşıması gereken temel özelliklerin biri de empati yeteneği 

olarak belirtilmektedir. Herkeste varlığına çok sık rastlanamayan ve kişinin 

kendisinde bu özelliği keşfetmesi ile önem kazanan bir yetenek olarak ifade 

edilmektedir. 

Empati; bir insanın, kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak olaylara 

onun bakış açısıyla bakması, o kişinin duygu ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, 

hissetmesi ve bu durumu ona iletme süreci olarak tanımlanmaktadır. 180 

Kişilerin matematiksel ve sözel yeteneklerinin çok iyi olması başarı için 

yeterli olmamaktadır. Dünyaya ve olaylara, karşı tarafın bakış açısıyla bakabilmek 

girişimcilikte rekabet üstünlüğü sağlamak için önemli bir avantaj kazandırır. 

Empati kurabilen girişimciler piyasada müşterilerinin beklentilerini 

karşılamak, çalışanların işletmeden ve girişimciden beklentilerin karşılayıp onları 

memnun etmek, rakiplerinin hareket güdülülerini tahmin ederek önlemler almak gibi 

birçok konuda üstünlük sağlamaktadırlar. 

3.2. Başarılı Girişimcilerden Beklenen Diğer Özellikler 

Girişimcilik literatürü incelendiğinde girişimci bireyin birçok kişilik özelliği 

ile tanımlandığı görülmektedir. Neredeyse bütün olumlu özelikleri taşıması beklenen 

girişimci ulaşılması güç bir “kişisel özellik” türü olarak kavramsallaştırmak üzeredir. 

Girişimcilerin taşıması gereken özelikler toplumdaki diğer meslek 

gruplarında da karşımıza çıkmaktadır. 

Girişimcilikte başarı için, girişimcinin taşıması gereken temel özeliklere ek 

olarak, girişimciden beklenen diğer özelikler başlığı altında açıklanmıştır. Böylece 

tüm bireylerin temel özellikleri taşıyabileceği düşüncesinden yola çıkarak, 

179 Alan L. CARSRUD and Norris F. KRUEGER, ‘Entrepreneurship and Social Psychology’, 

Avences in Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth, Edit., Jerome A. Katz, Robert M. 

Brokhaus, JAI Press Inc., Vol. 2, London, 1995, s.73-74. 

180 Üstün DÖKMEN, İletişim Çatışmaları ve Empati, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 2004, s.135. 

68

girişimcinin fark yaratması adına aşağıdaki özelikleri de taşıması gerektiğine 

değinilecektir. 

3.2.1. Yüksek Enerji 

Girişimciler çok yüksek miktarda bireysel enerjiye ihtiyaç duymaktadır. 

Günler ve geceler boyunca çok az bir uyku ile çalışabilirler. Karşılaşılan iş 

yoğunluğu, stresli çalışma ortamı vb. nedenlerle normal insanlardan daha fazla 

enerjiye ihtiyaç duyarlar. 

Girişimcileri diğerlerinden ayıran en önemli özellik beklenen yüksek 

enerjinin ve zorluklarla mücadele gücünün onlarda var olmasıdır. Girişimcilik bir 

risk ise ve bununla baş etmenin ilk adımı cesaret ise girişimcilerin korkmadan sahip 

oldukları enerjiyi hedeflerine yönlendirmeleri gerekmektedir. Belirsizlikten korkma 

tüm insanlar için doğal bir duygudur. Girişimcilerin belirsizliğe karşı hazırlıklı 

olmaları, olumsuz durumları, olumlu enerji kullanarak lehlerine çevirmeleri 

gerekmektedir. 181 Olumlu düşünce tarzı insanın hayattan beklenti içinde olmasını 

sağlar ve canlılık getirir. Hangi işe teşebbüs edilirse edilsin, kişinin önündeki en 

büyük engel kendisidir. 182 

Girişimcilik yolunda bireylerin enerjilerini tüketebilecek veya onların 

korkularını haklı çıkarabilecek durumlar mutlaka ortaya çıkacaktır. Girişimcilerin 

yaptıklarını eleştirenler, moral ve motivasyonlarını azaltan olumsuz durumlar 

oluştuğunda gösterdikleri savunma mekanizması, sonucu etkileyecektir. 

Richard Carlson’a göre yapılan eleştiriye savunma refleksi ile karşılık 

vermek bireye zarar verebilir. Saldırıya uğradığını düşünen birey, karşı eleştiri 

yapma ihtiyacı duyacaktır. Bu tepkiler ise zihinsel enerjiyi tüketebilir. Bunun karşıt 

yöntemi ise eleştiriyi kabul etmek ve bunu kazanca çevirmektir. Bunu yaparak 

başkasının gözüyle birey kendini görebilir ve bir şey öğrenme fırsatını yakalayabilir. 

En önemlisi ise sakin kalarak, enerjisini tasarruflu kullanabilir. 183 

181 

Roger ALLES ve Jhon KRAUSER, Mesaj Sizsiniz, Çev. Alev ÖNDER, Sistem Yayıncılık, 

İstanbul, 2004, s.189 

182 

Yücel GÖKMEN, Yürekli Başarı, Armoni Yayıncılık, İstanbul, 2005, s. 82 

183 

Richard CARLSON, Ufak Şeyleri Dert Etmeyin, Hepside Ufak Şeylerdir, Çev. Esat ÖREN, 

Alkım Yayınevi, İstanbul, 1999, s. 120. 

69

3.2.2. İyimserlik 

Girişimciler genellikle çok önemli engellerle karışılabildikleri halde, kendi 

yapabileceklerine dair inançları nadiren sarsılır. Çünkü yüksek düzeyde özgüven 

sahibidirler ve olaylara olumlu yönlerini görme içgüdüsüyle yaklaşmaktadır. 

Başarı formülünün bir kısmı “kendine güven” olarak belirtilmektedir. 

Psikolog Maxwell Maltz’a göre inanılır durum gerçekleşir ve duygusal inancın, 

düşünce ve çabalarla örülen bir binanın temeli olduğunu belirtilmektedir. 184 

Girişimciden beklenen; inanç, azim, odaklanmış bilgi ve etkin bir yaklaşım 

olarak sıralanmaktadır. 185 Böylece kendi iyimser yaklaşımıyla bir girişimci birlikte 

çalıştığı bireylerinde iyimserliklerini devam ettirmelerine yardımcı olacak ve etkili 

bir grup çalışması için özgüven seviyesi yükselecektir. 

3.2.3. Bağımsızlık 

Özerklik, bireyin yada grubun başkalarından bağımsız olması, kendi kaderini 

kendisinin belirlemesine ya da kararları kendisinin almasına işaret etmektedir. 

Özerkliğin, bireyleri aşan olayların kontrolünü ifade eden ‘kontrol alanı’ ile yakın bir 

ilişkisi vardır. Ancak, bu ilişki iki anlayışın bütünüyle aynı anlamı ifade ettiğini 

göstermemektedir. Girişimci bireyler, tek başına hareket etme konusunda güçlü bir 

arzuya sahiptirler. Girişimci bireylerle görüşüldüğünde sürekli olarak kendi 

yaşamlarını kontrol etme ihtiyacına vurgu yaptıkları görülmektedir. Muhtemelen 

‘Kontrollü olmak istiyorum’ veya ‘Yaşamım boyunca yaptığım şey, sahip olduğum 

iştir’ gibi ifadeler sürekli olarak kullanılmaktadır. Bir çok grupla, organizasyonda 

veya toplumda bireylerin normlara, kurallara veya kollektif sosyal organizmaların 

düzenlemelerine bağlı olmaları beklenmektedir. Bu tür yapılarda bağlılık ya da 

uygunluk üyelik için bir değerdir. Bunun yanında bağımsız bireyler, genellikle bu 

sınırlamaları hoş karşılamazlar ve bunları yenilikçi öneriler geliştirirken amaca 

ulaşmayı engelleyen faktörler olarak görürler. Girişimci bireyler, ilerlemenin 

önündeki engelleri azaltmayı istemektedirler. Her ne kadar kurallar veya davranış 

normlarının güçlendirici bazı faydalarını görseler de, bağımsız düşünce ve 

184 John T. SCHOHL, Başarıya Yatırım, Çev. Aslı AÇIKGÖZ, Form Yayınları, s. 29. 

185 BURNS, s. 22 

70

davranıştaki değeri daha anlamlı görmektedirler. Onlar sosyal yapılarda, inatçı ve 

yıkıcı olarak görülmektedirler. 186 

Girişimci bireyler aynı zamanda azimli ve kararlı insanlar olarak 

bilinmektedirler. Girişimcilerin genellikle projeleri bitirmeye çalışmaları ve onların 

bir şeyde ısrar etme anlayışları başarıları için bir zorunluluk oluşturmaktadır. 

Genelde bireyler ‘mükemmellik standartları’ ile karşılaştıklarında kendi 

farklılıklarını göstermeye çalışırlar. Dolayısıyla değişik alternatifleri denemeye 

yönelirler. Aynı şekilde bu çabayı, problemlerin üstesinden gelme ve yaptıkları iş 

planları konusunda da yapmak zorundadırlar. Yaratıcılığın ortaya çıkması için 

özgürlüğün gerekli olması kadar kontrollü olması da önemlidir, fakat zor bir projenin 

başarılması için kararlı ve azimli olmak hayati bir önem taşımaktadır. 187 

Bireysel kararların alınmasında kimseye bağlı kalmadan özgürce hareket 

edebilme, kurallardan, prosedürlerden, sosyal sınırlamalardan kaçınarak davranma 

girişimci için “bağımsızlık” tanımı olarak ifade edilebilir. 

Girişimciler bütün kararları tek başlarına alamasalar da en önemli kararlar 

alınırken tek yetkili kişi olmak istemektedirler. 

Bağımsız olma düşüncesi bireyin aklına bir kere düştümü nereye gitse hangi 

işi yapsa peşini bırakmaz, kendi işini yapma fikri karşı konulmaz bir saplantıya 

dönüşür ve insanın içinde bir kere girişimcilik hevesi doğarsa bundan kurtuluş 

olmamaktadır. Artık birey kendi işini kurmak zorundadır. 188 

Yine hayata girişimci olarak atıldıktan sonra memnun kalınmadığı taktirde 

geri dönmek de zordur. Çünkü girişimci bağımsız çalışmayı sever, her şeye kendi 

karar vermek ister. 189 

Bireyleri girişime heveslendiren en büyük etki girişimcilikteki bağımsız 

çalışabilme imkanıdır. Ancak belirsiz çalışma saatleri, günlerce çalışmak zorunda 

kalmak gibi durumlar göz ardı edilmemelidir. 

186 

BRIDGE and O’NEILL, 1998, s. 45. 

187 

BRIDGE and O’NEILL, 1998, s. 48 

188 

GERBER, 2003, s. 13 

189 

Adnan Nur BAYKAL,“Girişimciye Kurumsallaşma Mektupları”, Babalar, Oğullar ve Kızlar, 

Sistem Yayıncılık, İstanbul, 2002, s. 54 

71

3.2.4. Dürüstlük ve Güvenirlilik 

Dürüstlük ve güvenirlilik, inanılabilir olmayı sağlayan, insanlarda güven 

uyandıran bir kişisel özellik olarak ifade edilmektedir. 

Girişimcilerin girişimde bulunurken amaçları yüksek kazanç sağlamaktır. 

Fakat tabiî ki parayı getirecek her yol mubah değildir. Sadece kendini düşünen, 

toplumun kazancını arttıracak herhangi bir sosyal fayda sağlamayacak girişimler de 

bulunmak başarısızlık getirecektir. 

Vicdan sahibi olmayan kimse kendini düşünür. 190 Oysaki vicdanlı bireyler, 

karşıdaki insanların beklentilerinin ne olduğunu fark ederek buna göre fırsatları 

değerlendirirken dikkatli davranırlar. 

Girişimcilerden beklenen ‘fayda’ faktörü gündeme geldiğinde toplumsal 

faydayı öncelikli düşünmeleridir. Böylece güvenilirliklerini arttıracaklardır. 

Toplumsal faydayı yükseltebilmek için, ekonomideki kıt kaynakların etkin 

şekilde tümünün üretime katılması gerekmektedir. Fakat asıl amacı karını maksimize 

etmek olan girişimciler çoğu zaman toplumsal faydayı göz ardı ederek yüksek kar 

oranı getirecek yatırım alanlarına ve bölgelere yönelmektedir. Bu da bölgeler arası 

dengeli kalkınmanın sağlanmasında girişimciden beklenenin tersi bir durumu 

oluşturur ve güven sarsar. 191 

3.2.5. İnisiyatif ve Sorumluluk Alma 

Yukarıda tartışılan bütün özellikler önemli olmakla birlikte, girişimciler için 

olmazsa olmaz koşul, onların ilk başlatıcı olma özellikleridir. Bir birey, güçlü bir 

başarı ihtiyacına sahip olabilir, azimli ve kararlı olabilir, istediği şeyleri yapmak için 

iyi bir şans yakalamış olabilir veya planlanmış bir projenin izlenmesinde kendi 

çevresini kontrol edebilir. Aynı şekilde bir çok girişimci niteliklere sahip olabilir. 

Bütün bunlar olduğu halde eğer aktif olarak harekete geçirici değilse veya fırsatlar ve 

imkanlar için çaba sarf etmiyorsa, o zaman kendi girişimci anlayışı sınırlandırılmış 

190 Samuel SMILES, Görevimiz Başarmak, Hayat Yayınları, İstanbul, 2003, s. 14 

191 Ayşe DURGUN, Bölgesel Kalkınmada Turizmin Rolü: Isparta Örneği, Yayınlanmış Yüksek 

Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta, 2006, s. 14 

72

demektir. Yani girişimciliğin oluşması, bireyin bu süreci başlatması ile mümkün 

olabilmektedir. 192 

Girişimciler herhangi bir faaliyetteki başarıdan kendilerinin sorumlu 

tutulmasını ve tüm problemlerin çözücüsü olarak bilinmeyi isterler. 

İnisiyatif kullanmak, daha kısa bir zamanda ve doğru bir şekilde 

sonuçlandırılması amacına yönelik karar verme yetkisine sahip olmak şeklinde 

tanımlanmaktadır. 193 Girişimciliğin kendine özgü yapısı incelendiğinde sorumluluk 

alma bilinci sürekli öne çıkmaktadır ve bir girişimciyi farklı kılan özelliklerden birisi 

olarak belirtilmektedir. Sorumluluk bir işi kurma noktasında yakalanan fırsatları 

değerlendirmek aynı zamanda belli bir sorumluluğu omuzlama becerisini de 

beraberinde getirmektedir. 

3.2.6. Fırsat ve Amaç Odaklılık 

Girişimci bireyler, genellikle yeni ürünler, süreçler geliştirmek ya da yeni 

piyasalar bulmakla ilgilenmektedirler. Böyle bireyler, başkalarından daha çok 

orijinal fikirlere sahiptirler ve yeni çözümler üretme kabiliyetleri daha çok 

gelişmiştir. Girişimci bireylerde aynı zamanda uyum sağlayabilme ve geniş bir 

alternatif yaklaşımla olaylara bakma anlayışını benimseme eğilimi de güçlüdür. 194 

Girişimciler için fırsatlardan çıkarılacak yaratıcı sonuçlar daha çok belirli bir sürecin 

izlenmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. 195 Bu süreç bir problemin kabulü ya da bir 

fırsatın fark edilmesi ile başlar ve daha sonra durumların ve sorunlardaki 

yansımaların anlaşılmasıyla yeni bağlar kurulmaya çalışılarak, böylece boyutların 

muhtemel yeni oluşumları açıklanır. 196 

Girişimci bireyler cesur ve yaratıcı adımlar atma eğiliminde olmakla birlikte 

onların bu eğilimini asıl belirleyen faktör, içinde bulundukları koşullardır. Thompson 

yaratıcılık için gerekli olan koşulları ve durumları kısaca, özetlemektedir. Ona göre 

bireyler özgür oldukları zaman, işlere yönelik yüksek içsel motivasyon, önemli 

anlamlı ödüller ve rekabet yaratıcılığı geliştirirler. Girişimci için bir sonucun sadece 

192 BRIDGE and O’NEILL, 1998, s. 46. 

193 DEĞİRMENCİ, 2005, s.71 

194 CUNNINGHAM and LISCHERON, 1991, s. 50. 

195 CUNNINGHAM and LISCHERON, 1991, s.52. 

196 KAO, 1989, s.14-15. 

73

tek başına yaratıcılığa bağlı olmadığını, bunun yanında yaratıcılığı izleyen yenilik 

süreçlerine de bağlı olduğunu belirtmektedir. 

Piyasadaki anlık değişimler, farklı beklentiler beraberinde fırsatları ortaya 

çıkarır. Başarılı bir girişimci bu fırsatları fark edebilen ve zihninde iş fikri kıvılcımı 

oluşturarak bunu ateşleyip iş alanına dönüştürebilendir. 197 

‘Ani değişim olasılığı’, ‘kıvılcım anı’ fikrinin merkezindedir ve belki de bu 

fikir kapsamındaki varsayımların kabul edilmesinde en zor olanı budur. Kıvılcım anı 

ifadesi, ilk olarak 1970’lerde, Amerika’nın Kuzey Doğusu’ndaki daha köklü 

kentlerde yaşayan beyazların banliyölere kaçışını tarif etmek için yaygın biçimde 

kullanılmaya başlanmıştır. Kentlere gelen siyah Amerikalıların sayısı yüzde 20’ye 

ulaştığında, sosyologlar o kent toplumunda ‘kıvılcımlanma’ yaşandığını 

gözlemliyordu: yani, kentlerde yaşamayı sürdüren beyazların çoğu da bu orana 

varılır varılmaz, neredeyse hemen banliyölere kaçıyordu. Kıvılcım anı, kritik kütleye, 

eşiğe, kaynamaya erişildiği an olarak tanımlanmaktadır. New York’ta ki şiddetli suç 

oranının 1990’ların başından itibaren gerilemesinde, yeni bir teknolojinin piyasaya 

girişinde, hep bir kıvılcım anı vardır. Yaratıcı bir girişimcilik örneği olan cep 

telefonları 1998 yılında kıvılcım anına erişmiş ve herkes cep telefonu satın almaya 

yönelmiştir. 198 

Fırsatların oluşmasını beklemek mantıksızlıktır. Görebilen gözler için her 

zaman bir fırsat vardır. 

Ömürlerini büyük bir fırsatı yakalamak için bekleyerek geçirenler, o fırsatın 

ortaya çıktığı zamanda ondan istifade edecek güce sahip bulunmayabilirler. Fırsatın 

ortaya çıkmasının beklenmesi rekabet ortamının dışına kalmak demektir. Rekabet 

bunları çiğner ve mücadele sahasının dışına atar. 199 Dolayısıyla girişimcilerin var 

olan fırsatları görebilesi bir amaçlarının olmasına bağlıdır. 

197 

Malcolm GLADWELL, Kıvılcım Anı, Çev. Uğur KIZILASLAN, Salyangoz Yayınları, İstanbul, 

2006, s.21-22 

198 

GLADWELL, s.23-24 

199 

Herbert N. CASSON, Hayat Yolunda Zorluklarla Mücadele, Çev. R. Şükrü APUHAN,Timaş 

Yayınları, İstanbul, 2003, s.48. 

74

3.2.7. Israr ve Azim 

Genç girişimcileri diğerlerinden ayıran en önemi özelliklerden biri 

başladıkları işte ısrarcı olmaları ve bitmek tükenmek bilmeyen bir azim sergilemeleri 

şeklinde belirtilmektedir. 

Düşünce gücü kullanılarak büyüme sınırları zorlamakta yaratıcı yetenekle 

uzun dönemli problemler çözülebilmektedir. Girişimci sürekli yeni buluşlar ve 

arayışlar içinde iken istediğini elde etmede ısrarcı olmalıdır. Karşılaşılan ilk sorun 

cesaret kırılabilir ancak gösterilen yüksek çaba ile sorunlar çözülebilir. 200 

Uzun vadeli başarılar yenilgiye karşı koyma kapasitesiyle ve engellerden çok 

fırsatlara odaklanma gücüyle büyük oranda ilişkilendirilmektedir. 201 

3.2.8. Belirsizliğe Karşı Tolerans 

Belirsizlik sonucun tam olarak nasıl olduğunun görünmemesi durumu olarak 

ifade edilmektedir. Risk ve belirsizlik aslında birbirinin tamamlayıcısıdır. Her bir 

risk belirsizlik ifade ederken, her belirsizlikte risk yüklü bir sürecin oluştuğu 

belirtilir. 

Girişimciler için belirsiz ortam oluşturan en önemli faktör ekonomik 

dalgalanmalar sonucu meydana gelen belirsizliklerdir. Bu belirsizliklere karşı 

tolerans göstermek ise, girişimcinin, şekillendirilmemiş, açıklanamamış bilgi ve 

koşullarda, psikolojik bir baskı ve sıkıntı hissetmeden hiçbir tehdit yokmuş gibi 

sorunlarla ilgilenebilmesidir. 

Girişimcilerin karşılaşabileceği belirsizlikler, her geçen gün değişen ve 

gelişen teknolojinin yaratacağı etkiler, iş, kariyer ve güvenlik konusundaki 

beklentileri şeklinde sıralanabilir. 

Girişimciler belirsiz koşullarda faaliyette bulunmakla kalmayıp, aynı 

zamanda yeni bilinmeyenlere yönelmeyi belirsiz durumları araştırmayı ve üstesinden 

gelebilmeyi artı bir başarı olarak görmektedirler. 

200 

DEĞİRMENCİ, s.18. 

201 

Charles C. MANZ, Başarısızlığın Gücü, Çev. Aylin NOYAN, Morpa Kültür Yayınları, İstanbul, 

2003, s. 48 

75

3.2.9. Zamanın Etkin Kullanımı 

Girişimci ihtiyaçları tespit edip, fırsatları görerek uygun kararları alırken 

zaman kavramını da etkili değerlendirmelidir. 

Zamanı iyi kullanmak kavramı çok çalışmayı, eldeki zaman çerçevesinde, 

yapılabileceklerin en çoğunun yapılmasını ifade etmektedir. Ancak zamanın en etkin 

biçimde kullanılabilmesi zamanı sadece çalışarak değerlendirmek olarak 

algılanmamalıdır. Özellikle girişimcilerin yüksek enerjiye sahip olmaları, azim ve 

hırsları yoruldukları anı fark etmemelerine neden olabilir. Oysaki etkin zaman 

kullanımında çalışmak kadar dinlenmek, uyumak ve hatta rüya görmek bile önemli 

olmaktadır. 

Dinlenme anında girişimci yeniden fikir yaratmak için enerji depolar, 

düşünür ve hayal kurar, uyumak ise özellikle öğlenin 15 – 20 dakikalık bir kısmını 

kullanıp şekerleme uykusu şeklinde değerlendirildiği takdirde ‘güç dinlenmesi’ 

şeklinde değerlendirilecektir. Ayrıca uyku sırasında görülen rüyalar, geleceğe 

yönelik planların ve olunmak istenen yerin keşfi için gerekli olmaktadır. 202 

Fırsatların uygun zamanda değerlendirilmesi ve kararların gereken zamanda 

alınması, sonucun başarılı olmasında büyük rol oynayacaktır. 

Girişimci zamanı etkin kullanmak adına, işlerini önemli veya önemli değil, 

acil veya acil olmayan şeklinde bir sıraya koyarsa ve basit işlerde yetkisini 

kullanarak bir başkasına bu işi yaptırırsa zamanı daha etkin ve verimli kullanacaktır. 

3.2.10. Hayal Gücü 

Yenilik, sağlam ve hayalperest bir elin imzası ifadesi ile betimlenmektedir 203 

Girişimcilerden beklenen ve onların daha da başarılı olmasını sağlayan en 

önemli özelliklerinden biri de hayal kurma yetilerinin sonsuzluğu olarak 

belirtilmektedir. Başarıyı getiren ilk adım onu istemek ve hayal kurmakla atılacaktır. 

Son yıllarda araştırmalar hayal kurmanın da bir yetenek olduğunu ve 

kesinlikle beyin tarafından yönetildiğini göstermektedir. Sağlıklı bir beyin insan 

vücudunu iki yönden etkiler. Beyin sol ve sağ olmak üzere iki kısımdan oluşur. 

202 BURWASH,2003, s. 85. 

203 GERBER,2003, s.128. 

76

Beynin sol tarafının insanlarda matematik, dil, mantık, irdelemek ve yazmak gibi 

becerileri yönettiği, sağ beynin ise hayal gücü, renkler, müzik, ahenk ve hayal kurma 

gibi yetenekleri yönettiği bilinmektedir. 204 

Zihin haritaları ve zihinsel okur – yazarlık kavramlarının sahibi, Forbes 

Magazine tarafından 1994 yılında dünyanın en büyük beş uluslar arası 

konuşmacısından biri seçilen Tony BUZAN, önemli işlere imza atabilmek için 

beynin her iki yarısının da etkili şekilde kullanılması gerektiğini vurgulamaktadır. 

Tarihin en büyük komutanları, kazandıkları zaferleri beyinlerinin sağ yarısından 

(hayal gücü) yola çıkarak sol yarısın (mantığını) kullanmalarına borçludurlar. Hayal 

gücü olmadan başarı ihtimalinin zayıf olduğu belirtilmektedir. 205 

Dolayısıyla girişimciler yalnızca onlar için bir ayrıcalık olan bu özelliklerini 

geliştirip, gerçeğe dönüştürebildikleri takdirde hem bireysel olarak kazançlı 

çıkacaklar hem de toplumsal fayda sağlama yönünde önemli bir katkı 

sağlayacaklardır. 

3.3. Girişimcilerin Karşılaşabileceği Sorunlar 

Girişimci; gayretli, cesaretli, enerjik, maceraperest, liderlik özellikleri 

fazlasıyla ön plana çıkan; güç, statü ve maddi zenginliği seven; özgüven sahibi, ikna 

yeteneği ve sözel kabiliyeti kuvvetli olan; tüm bu yeteneklerini eğitimle destekleyip 

kendi donanımını arttıran kadın veya erkek birey olarak tanımlanır. 

Girişimci bir üretim faktörüdür. Emek, sermaye ve doğal kaynaklar üretim 

için ne kadar önemli ve gerekliyse, dördüncü faktör olana girişimci; bu faktörleri bir 

araya getirip, mal veya hizmet üretmek için, işletmenin maddi ve sosyal amaçlarına 

ulaşabilmesi adına tüm beceri, bilgi ve kabiliyetlerini kullanarak yönlendirdiği için 

çok daha önemli ve gereklidir. 

Türkiye’de gençler mesleki tercihlerini yaparken çoğunlukla kendi işlerini 

kurabilecekleri alanlara yönelmektedirler. Ancak; sadece Türkiye’de değil dünyada 

girişimciliğin önündeki en önemli engel işsizlik olarak görülmektedir. İşsizlik ve 

yoksulluk sorununa çözüm ise girişimciliğin geliştirilmesidir. Birçok kendi iş fikrine 

204 

Tony BUZAN, Aklını En İyi Şekilde Kullan, Çev. Banu ERGÜDER, Arıon Yayınevi, İstanbul, 

2001, s.25. 

205 

Akın ALICI, Hayata Yönveren Öyküler, Epsilon Yayıncılık, İstanbul, 2004 

77

sahip birey, finansal kaynak yetersizliği, ekonomik sorunlar vb. nedenlerden dolayı 

kendi işini kuramamakta ve başka bir işle uğraşmayı da tercih etmemektedir. 

Dolayısıyla işsizlik artmakta ve Türkiye’nin genel profili atıl kalan işsiz, fakat 

eğitimli bir genç nüfus olarak çizilmektedir. Türkiye’de genç girişimcileri 

desteklemek ve işsizlik sorununa büyük ölçüde çözüm bulabilmek için KOBİ’lere 

verilen destekler arttırılmıştır. Ekonomik krizlere karşı bir tedbir olarak görülen 

KOBİ’ler, insanlar için yeni iş kolları yaratmakta ve olumlu sonuçlarından hem 

bireyler hem de toplum yararlanmaktadır. Yeni iş fikirlerinin hayata geçirilmesiyle 

yeni istihdam alanları oluşturulmaktadır. 

Eğer ki bir işletme yenilikçi bir anlayışla farklı bir iş alanı oluşturmuşsa 

küresel bir mahalle haline gelen dünya pazarında kendisine bir yer bulabilmiş 

demektir. 

Böylece hem ülke ekonomisine büyük katkı sağlamış hem de kendi faaliyet 

alanını genişletme yolunda adım atmış olacaktır. Bu ve benzeri nedenlerden dolayı 

dünya üzerinde pek çok devletin krizlere karşı çözüm olarak gördüğü KOBİ’lere 

verdiği destekler arttırılmaktadır. Bu noktada girişimcilerin önemi ön plana 

çıkmaktadır. Risk alabilme, yaratıcı zekâ, yüksek enerji ve hayal gücü hem kadın 

hem erkek girişimcilerin ortak özellikleri olarak belirtilmektedir. 

Her yaştan girişimci kendi işlerini kurma hevesini hissettikleri andan itibaren 

birçok zorlukla mücadele etmek zorunda kalmaktadırlar. Bu zorlukların büyük kısmı 

ise girişimcilerin karşısına çıkmaktır. Girişimciler hem finansal yetersizlik, hem de 

tecrübe eksikliği gibi nedenlerle hem faaliyetlerin başında hem de iş hayatına 

atıldıkları zaman sıkıntılar yaşamaktadırlar. 

Bu sıkıntılar çevresel ve örgütsel, nedenlerden dolayı olabileceği gibi, 

girişimcinin iş tecrübesinin olmaması, aldığı eğitimin yapmak istediği işle 

örtüşmemesi gibi nedenlerden dolayı olabilir. Yine girişimcinin kurduğu örgütteki 

yönetim sorumluluğunun getirdiği zorluklar, çalışma koşulları, inançlar ve tutumlarla 

ilgili sorunların genç girişimcilerin karşısına nasıl çıktığı açıklanacaktır. 

3.3.1. Çevresel Sorunlar 

Girişimcinin istese de istemese de yani kendi tercihine bağlı olmaksızın 

etkileşim içinde olduğu bir çevre vardır. Bu çevrede toplumsal ve kültürel yapı, 

78

politik ve hukuki yapı, pazar ve rekabet koşulları, finansal çevre, uluslararası çevre, 

sendikalar ve meslek odaları, yerel yönetimler, gibi daha birçok alandan 

sayabileceğimiz faktörler bulunmaktadır. 

Bu faktörlerin her birinin girişimciliğe etkisi farklı şekillerde olacaktır. 

Örneğin Türkiye gibi biraz daha geleneksel değer ve tutumların iş hayatındaki rolleri 

etkilediği bir ülkede erkek girişimci ile kadın girişimci aynı tutulamamakta, yaşı 40 

ve üzerinde olan girişicinin daha etkin çalışabileceği savunulmakta ve 18 – 35 yaş 

arası genç girişimcilerle iş yapmaktan kaçınılmaktadır. 206 

3.3.2. Örgütsel Sorunlar 

Örgüt; ortak bir amaç, belirlenmiş bir yapı, bu yapının işleyişinde göz önünde 

bulundurulacak kural ve politikalar, haberleşme ve karar alma gibi süreçlerden 

meydana gelen bir bütün olarak tanımlanır. 207 

Örgütsel faktörlerle ilgili incelemeler yapan bilim adamları, örgütteki 

değişimlerin işteki performansı ve yeniliği nasıl etkilediğini araştırmaya 

çalışmışlardır. Örneğin Tisk ve Bamfort, işlerdeki değişimin zorunlu olarak 

organizasyonun sosyal sistemini bozduğunu ve çeşitli güçlüklere sebep olduğunu 

belirtmektedirler. Kant, Stevenson ve Salhe ise geniş organizasyonların kendi rutin 

işlerini uygun bir şekilde yönetmek için kurallar ve politikaları kullandıklarını 

söylemektedirler. Bu düzenlemelerin de genellikle girişimci ve yenilikçi faaliyetleri 

engelleyici bir rol oynadıklarını ifade etmektedirler. 208 

Başka bilim adamları ise, değişen çevre koşullarında hangi örgütsel yapıların 

daha faydalı olacağını inceleyerek girişimcilik ile örgütsel faktörler arasındaki 

ilişkileri araştırmaya çalışmışlardır. Burns ve Stalker'in çalışmaları bu ilişkiyi 

gündeme getiren ilk çalışmalardır. 

Girişimcinin örgüt etkinliğini sağlayabilmesi için bireylere ve bu bireylerden 

oluşturduğu gruplara özel itina göstermesi gerekmektedir. Girişimcinin kurduğu 

örgütün elemanları kendi çıkarlarını örgütün çıkarlarının önünde tutacak olursa ve 

toplumla çatışırsa girişimci amacına ulaşamayacaktır. 

206 http://www.aksam.com.tr, Erişim Tarihi: 14.02.2007 

207 DİNÇER ve FİDAN, s. 17 

208 Shaker A. ZAHRA and John A. PEARCE, ‘Corporate Entrepreneurshıp ın Smaller Firms’, 

Entrepreneurshıp, Innovatıon and Change, Vol. 3., No.1., 1994, s.169-185 

79

Girişimcinin örgüt için alacağı kararlar önemlidir. Karar verme sürecinde 

dikkat edilmesi gereken aşamalar şu şekildedir. 209 

• Hedef belirleme 

• Bilgi toplama 

• Alternatif çözümler belirleme 

• Seçenekleri değerlendirme 

• En iyi seçimi yapma 

Böylece girişimci ne yapması gerektiğini bilerek hareket edecek olursa 

karşılaşabileceği sorunlara da çözüm üretebilecektir. 

3.3.3. Çalışma Koşulları 

Girişimcilerin özellikle finansal kaynak temin etmek için çaba harcamak 

zorunda kalmaları, kendi yeteneklerini iş ve üretim için kullanmalarını engelleyici bir 

faktör olabilmektedir. 

Çalışma koşullarının zorluğu, belirli ve sınırlı bir çalışma saatinin olmaması 

tüm sorumluluğu taşımak zorunda olan girişimciyi olumsuz etkileyebilmektedir. 

Girişimci için başarı ya da başarısızlık bir risk olsa da, girişimcinin başarısızlığa 

tahammülü daha azdır. 

Başarı ise kişiler için bazen gerilim nedeni olabilir. Bir kez başarılı olunduğu 

zaman herkesin ondan sürekli başarı beklemesi girişimciyi sıkıntıya 

düşürebilmektedir. 210 

Gerilim, günümüzde anlamı tam olarak benimsenmeden kullanılan 

kavramlardandır. Uzun süreli yoğun gerilimler, fiziksel ve psikolojik rahatsızlıklara 

neden olabilir. Sağlık açısından son derece zararlı bu rahatsızlıklar verimliliğin 

azalmasına ve iş kayıplarına neden olabilir. Kronikleşmiş gerilim ise tüm girişimci 

yöneticileri tehdit eden bir sağlık problemidir. 211 Girişimciler kaynak yetersizliği 

209 

Jane SMITH, Doğru Karar Verme, Çev. E. Sabri YARMALI, Damla Yayınevi, İstanbul, 1997, 

s.33 

210 

Jena E. YATES, Gerilim Altındaki Yönetici, Çev. Fatoş DİLBER, İlgi Yayınları, İstanbul, 1998, 

s. 63 

211 

Nurullah GENÇ, Zirveye Götüren Yol Yönetim, Timaş Yayınları, İstanbul, 1997, s. 203 

80

gibi sorunların yanında çalışma koşularının getirdiği sağlık sorunlarıyla da mücadele 

etmek zorunda kalacaklardır. 

Çalışma koşullarının olumsuz etkisini azaltmanın en güzel yolu ise tüm 

çalışanların bir dayanışma içinde olması, sevgi ve güvenin çoğaltılması olarak 

açıklanmaktadır. 212 

Girişimcilikte başarı, girişimcilik ruhunu tam olarak taşımakla elde edilebilir. 

Başarılı bir girişimci iş bitirme azmi ve heyecanı içinde, çalışkan, bilgili, 

organizasyon gücü yüksek, iyi bir sermaye yöneticisi, liderlik yeteneği ve yönetim 

becerisi yüksek, çevresi ile iyi iletişim kurabilen, tüm bu özeliklerini kullanarak iş 

görenlerini etkin ve verimli bir şekilde çalıştıran kişi olarak gösterilir. 

Etkili ve planlı bir zaman yönetimi, sistemli bir çalışma düzeni, akıllı 

davranarak sorunlarla mücadele, uzman danışmanlardan faydalanma, kendi 

çıkarlarının yanında toplumun menfaatlerini gözeterek dengeli bir refah seviyesine 

katkıda bulunma, yaratıcı girişimcilik ile yeni istihdam alanları yaratma gibi etmenler 

girişimcileri başarıya götürecektir. 

3.3.4. İş Tecrübesi ve Eğitim 

Girişimciler herhangi bir ayrım yapılmaksızın iş hayatının büyük bir 

bölümünde önemli sorunlarla karşılaşabilirler. Bu sorunlar çözülmezse başarısızlığa 

neden olmaktadır. Girişimcilikte başarısızlık nedenleri: 213 

• Girişimcilerin eğitiminin yetersiz olması, 

• Girişimcilerin tecrübelerinin yetersiz olması, 

• Girişimcilerin girişimcilik için gerekli kişisel yeteneklere sahip 

olmamaları, 

• Girişimcileri destekleyen kuruluşlardan yardım almamaları, 

• Girişimcinin tam bir hedef belirlememiş olması, 

• Girişimcinin yeterli sermayeye sahip olmaması, 

212 

Mehmet TANRISEVER, Var Olmanın Yolunda Zenginlik, Feza Film Yayınları, İstanbul, 2005, 

s. 88 

213 

Tamer MÜFTÜOĞLU ve Tülin DURUKAN, Girişimcilik ve KOBİ’ler, Gazi Kitabevi, Ankara, 

2004, s.103-109 

81

• Girişimcinin iş hayatının stresine dayanacak yeterli güç ve enerjiye 

sahip olmaması, 

• Girişimcilerin önündeki bürokratik engellerle mücadele edememeleri. 

Girişimcilerin iş tecrübesi ve eğitim ile ilgili olarak karşılaşabilecekleri 

sorunları açıklayan iki yaklaşım söz konusudur. İlk yaklaşım erkek girişimcilerin 

çocuk yaşlardan gelen bir usta – çırak ilişkisi ile yetişmiş olabileceklerinden dolayı 

tecrübelerinin daha fazla olabileceği fikrini savunur. Ayrıca özellikle Türkiye’de 

okula gönderilme oranı erkeklerde daha yüksek olduğu için eğitim almış erkek 

girişimci sayısı da daha fazladır. 

İkinci yaklaşım ise kadın girişimcilerin iş tecrübesi olarak bir alt yapıları 

olmasa da, özellikle küçük işletmelerde, kadınların iş kurmak için gerekli ticari ve 

teknik beceriye fazlasıyla sahip olduğu şeklindedir. Yeterli eğitimi alamayan 

kadınlar, iş tecrübesine sahip olsalar bile, bu kez de eğitim almamış olmanın 

tecrübesizliğini göğüslemek zorundadırlar. Ancak ön lisans ve lisans eğitimi alanlar 

kısmen de olsa iş tecrübesine sahipmiş gibi algılanabilirler. 214 

Kadın ya da erkek girişimci sonuçta belirli bir hedef doğrultusunda 

ellerindeki kaynakları ve ne kadar olduğunu bilmedikleri bir ömrü yatırıma 

çevirmeyi hedeflemişlerdir. 

İyi planlanmış yirmi yıllık bir süreç içinde ‘insan’ öğesine ülke çapında 

yapılacak bir yatırım, kendi kendine dejenere eden yenileyici bir yatırımdır. 215 

Girişimciler ise bu yatırımın ana öğesidir. Bu bağlamda girişimcilerin 

tecrübesizlikten ve eğitim eksikliğinden dolayı karşılaşabilecekleri sorunların 

çözümü için destekleyici kuruluşlar devreye girebilir. 

3.3.5. Yönetim Tarzı 

Girişimci riski üstlenmenin verdiği sorumlulukla her işi kendisi yapmak 

isteyebilir. Oysaki zaten iyi bir iş fikri sahibi olarak ve fırsatları gören kişi olarak 

girişimci ‘üstün birey’ olarak adlandırılmaktadır. Bu sıfatla yetinmek istemeyen 

girişimciler yetki vermekten kaçınıp tüm başarıları tek başına elde etmiş görünümü 

214 GOFFEE and SCASE, 1992, s. 189 

215 GARİH, 2004, s. 59 

82

çizmek isteyebilirler. Bu da tam olarak yönetmeyi bilememenin bir sonucu olarak 

karşımıza çıkmaktadır. 

İster büyük ister küçük bir girişimde şekillerdeki kargaşa, kimin hangi 

yetkiye sahip olduğunun bilinmemesi, insanların nasıl kullanacaklarını bilmedikleri 

silahlarla savaş meydanına sürülmelerine benzetilebilir. Bu da yönetimde 

yapılabilecek en tehlikeli hatalardandır. Sonuçlarına katlanmak ise girişimcinin 

mücadele etmek zorunda kalacağı bir sorundur. 216 

Yönetimle ilgili sıkıntıları en aza indirmenin yolu çalışanlara yetki vermekle 

bulunabilir. Birçok çalışan, eğer bir görev ile ilgili önemli bir kararı vermekten 

kaçınırlarsa görev için sorumluluktan da kaçınabileceklerini düşünürler böylece işleri 

daha kolay ve daha az stresli bir hal alır. Çoğu “girişimci yönetici” karar vermekten 

hoşlandığı için, doğal olarak çalışanlar yerine karar verme işini de kabul etme 

eğilimindedirler. Sonuç ise karar verme işini öğrenemeyen ve doğru görevlendirme 

yapamayan bir girişimcidir. 217 

Girişimciler kendi işlerini kurarken hayalleri peşinde koştukları için birçok 

sorunu rahatlıkla halledebileceklerini düşünmektedirler. Bir sorundan diğerine 

koşmak ve onları çözmeye çalışmak girişimci için sıkıntı vericidir ve bu sıkıntıyı 

yönettiği kişilere de yansıtmaması mümkün değildir. Ortaya çıkan durum ise kriz 

olarak adlandırılır. Girişimci bu krizi yönetemezse verim düşecek ve bu da 

girişimcinin iyi bir yönetici olamayacağı sonucunu çıkaracaktır. Sonuçta girişimci 

üzerindeki etkisi ise kendi motivasyonunu azaltıcı şekilde görülecektir. 218 

3.3.6. İnanç ve Tutumlar 

İnançlar, belirli şeylerin hakiki ya da gerçek oldukları hakkındaki kanılar ya 

da kabuller bir şeyleri yapabilme gücünü harekete geçiren ya da durduran bir etki 

olarak açıklanmaktadır. 

Tutum ise belirli bir konu çerçevesindeki değer ve inanç sisteminden 

gelişerek oluşur. Tutumları değiştirmek inançları değiştirmeye göre daha zordur. 219 

216 

Recep Şükrü APUHAN, Doğru Yönetim Kesin Sonuç, Timaş yayınları, İstanbul, 2004, s. 59 

217 

Robert B. NELSON, Çalışanlara Yetki Verme, Çev. E. Sabri YARMALI, Hayat Yayınları, 


218 

Jane SMITH, Daha İyi Nasıl Yönetim, Çev. Ali ÇİMEN, Timaş Yayınları, İstanbul, 1998, s. 13 

219 

Cengiz ERENGİL, NLP ile Zirveye Yolculuk, Ares Kitap, İstanbul, 2006, s. 27 

83

Gasse girişimlerin değer oryantasyonları üzerine çeşitli araştırmalar yapmış 

bir bilim adamıdır. Çalışmalarında küçük işletme yöneticilerinin ya da girişimcilerin 

büyük işletme yöneticilerinden farklı fonksiyonlara sahip olduklarını ifade 

etmektedir. Aynı şekilde bu grupların genelde işletme ve yönetim süreçlerinin 

yapısıyla ilgili de farklı tutum ve inançlar setine sahip olduklarını belirtmektedir. 

Süregelen bir işletme ideolojisinde Gasse iki ayrı kutbu tanımlamaktadır. Bunlar 

rasyonel yönetimsel kutup ve sezgisel girişimsel kutuplardır. Gasse, rasyonel 

yönetimsel işletme ideolojisinin sezgisel girişimsel ideolojiden daha çok karmaşık ve 

bütünleşmiş düşünce biçimiyle birleşme eğiliminde olduğuna inanmaktadır. Sezgisel 

girişimsel ideolojide basit bilişsel yapılar daha çok yaygındır. Bu durum, belirli 

endüstriyel ortamlarda bazı girişimci tiplerin daha etkin oldukları şeklinde ifade 


Girişimcilik değer atfedilen bir yaşam biçimidir. Girişimcilerin faaliyetleri ya 

da yaşam sitili değerleri, iş ve eğlence biçimi, liderlik tercihleri, bağlılık, düzen ve 

estetiği kapsamaktadır. İleri teknoloji girişimcileri ile ilgili araştırmada, bu 

girişimcilerin dini ve ekonomik değerden daha çok estetik ve teorik değerlere önem 

verdikleri görülmüştür. Aynı şekilde bu girişimcilerin bağımsızlık, bağlılık, başarı ve 

amaç yönelimli gibi değerleri de önemsedikleri ifade edilmektedir. Bazı girişimciler 

organizasyondaki pozisyonlarını kişisel olarak önemsedikleri faaliyete yönelik 

değerleri geliştirmek için kullanmaktadırlar. Bazıları mesleki değerleri, bazıları ise 

sosyal değerleri geliştirmeye çalışır. 221 

Toplumdaki genel inanç girişimciliğin erkek işi olduğu şeklindedir. Oysaki 

kadınlar bu konuda erkeklere göre daha gerçekçidirler ve iş yaşamında eşitlikten 

yanadırlar. Erkekler ise ailelerinin hep güven içinde olmasına inandıklarından 

kadınların evde daha güvende olacağını savunurlar. 

Sonuçta toplumun bu konudaki tutumu, kadınların ev işlerinden sorumlu 

olması, erkeklerinde evi geçindirebilmek için kendi işini kurması şeklindedir. 

Bu inançla yetişmiş bireyler ise kendi işlerini kurarken bir taraftan da bu 

zorlukları düşünmek zorundadırlar. Finansal kaynak yetersizliğine ya da diğer 

220 Yvon GASSE, ‘The Development of New Entrepreneurs: A Belief-Based Approach’, The Art 

And Scıence Of Entrepreneurshıp, Bollınger Publıshıng Company, Massachuset,1986, s. 49-50. 

221 BIRD, 1995, s.95. 

84

eksikliklerden dolayı yaşanan problemlere çözüm bulanabilinirken. Toplumun bakış 

açısını değiştirmek oldukça zor olacak bir durumdur. 222 

Girişimciler bu engeli kendi yapabileceklerine olan inançlarıyla yine kendi 

kendileri aşabilirler. Girişimcinin içindeki cesareti, kendine olan güveni, hayallerine 

olan inancı, olumsuz tutumları güçte olsa değiştirilebilir. 223 

222 

GASSE, 1986, s.53. 

223 

J. CONDRILL ve B. BOUGH, 101 İletişimin Yolu, Çev. Aslı ŞAHİN, Beyaz Yayınları, İstanbul, 

2000, s.77 

85

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 


GİRİŞİMCİLİK ÖZELLİKLERİNE İLİŞKİN 

BİR ALAN ÇALIŞMASI 

Çalışmanın bu bölümünde, Isparta Süleyman Demirel üniversitesinde farklı 

fakülte ve yüksek okulda eğitim alan öğrencilerin, girişimcilik özellikleri tesbit 

edilmeye çalışılmıştır. 

4.1. Araştırmanın Amacı ve Hipotezleri 

4.1.1. Araştırmanın Amacı 

Günümüzde bireylerin girişimci olabilmelerinin temel şartı risk alabilmek, 

isteklilik, amaç ve fırsat odaklılık, yeniliklere açık olmak ve yaratıcı olmak şeklinde 

sıralanmaktadır. Girişimcilik süreç isteyen bir olgu olup girişimcinin iş fırsatlarını 

görüp faaliyete geçebilmesi için gerekli ortamın oluşturulmasının yanında kişilik 

özellikleri de önemli bir etkendir. 

bu araştırmanın temel amacı üniversite öğrencilerinin girişimcilik 

özelliklerinin belirlenmesidir. Bununla birlikte çalışmanın temel amacını destekleyen 

“girişimcilik için gerekli kişisel niteliklerin belirlenmesi”, “girişimcilerin başarısını 

etkileyen faktörlerin belirlenmesi” ve “potansiyel girişimcilerin yaratıcılık, risk alma 

eğilimi ve kontrol odaklılığı ile ilgili özelliklerinin belirlenmesi”dir. 

4.1.2. Araştırmanın Hipotezleri 

İstatistiksel anlamda hipotez bir tesadüfi değişkenin dağılımı ile ilgili yapılan 

varsayımdır. 224 Hipotez araştırmacının araştırma problemindeki değişkenler 

arasındaki ilişkilerinden beklentilerini ifade etmektedir. Null (sıfır) hipotezleri genel 

olarak fark olmadığı tezi üzerine kurulur. Null hipotezi Ho olarak sembolize edilir. 225 

Bu çalışmada alternatif hipotezler test edilmiştir. İstatistiksel analizler sonucunda 

224 

Kemal KURTULUŞ, İşletmelerde Araştırma Yöntem Bilimi, İstanbul Üniv. İşletme Fak., Yayın 

No:210,İstanbul, 1989, s.69. 

225 

Şeref KALAYCI, SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, 

İstanbul, 2005, s. 65. 

86

kabul yada red edilen hipotezler alternatif hipotezlerdir. Yukarıda belirtilen amaçlar 

çerçevesinde uygulamayla ilgili geliştirilen hipotezler aşağıdaki gibidir. 

H1: Araştırmaya katılan kız ve erkek öğrencilerin cinsiyetleri açısından 

girişimcilik özelliklerinin belirlenmesinde ortalamalar arasında fark vardır. 


girişimcilik eğiliminin belirlenmesinde ortalamalar arasında fark vardır. 


yaratıcılık özelliklerinin belirlenmesinde ortalamalar arasında fark vardır. 

H4: Araştırmaya katılan öğrencilerin eğitim durumu ile girişimcilik 

özelliklerinin belirlenmesinde ortalamalar arasında fark vardır. 

H5: Araştırmaya katılan öğrencilerin eğitim durumu ile kontrol 

odaklılıklarının belirlenmesinde ortalamalar arasında fark vardır. 

4.2. Araştırmanın Yöntemi 

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi ve 

Isparta Meslek Yüksek Okulu öğrencilerinin belirli bir kısmına anket uygulaması 

yapılmıştır. 

4.2.1. Araştırmaya Dahil Edilen Öğrencilerin Seçilmesi 

Araştırmaya dahil edilen öğrenciler Isparta ilinde Süleyman Demirel 

üniversitesinde 2006-2007 eğitim- öğretim yılında kayıtlı olan kız ve erkek 

öğrencileri kapsamaktadır. Bu bağlamda; ana kütleyi temsil etme yeteneği olduğu 

düşünülen Süleyman Demirel üniversitesi bünyesinde İktisadi ve İdari Bilimler 

Fakültesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi ve Isparta Meslek Yüksek Okulu 

öğrencileri ile görüşülmüş ve Orantısız Kota Örneklem Yöntemine göre 450 

öğrenciye anket uygulaması yapılmıştır. Ancak bu anketlerden sadece 400 

tanesinden sağlıklı veri alınabilmiştir. 

4.2.2. Anket formunun Hazırlanması 

Hazırlanan anket formundaki soruların belirlenmesinde ilgili literatür ve bu 

konuda daha önce gerçekleştirilen çalışmalar dikkate alınmıştır. (örneğin; Nuray 

Girginer ve Nurullah Uçkun: İşletmecilik eğitimi alan lisans öğrencilerinin 

87

girişimciliğe bakış açıları: Eskişehir Osman gazi üniversitesi İİBF işletme bölümü 

öğrencilerine yönelik bir uygulama 226 ; Stephen L. Mueller and Anisya S. Thomas, 

Culture And Entrepreneurial Potential: A Nine Country Study of Locus of Control 

And Innovativeness 227 ). Anketi oluşturulan sorular tespit edildikten sonra 

araştırmamızdaki amaçlar ve hipotezler ile karşılaştırılmıştır ve uygunluğu tespit 

edilmiştir. Anket toplam 3 sayfa ve 43 sorudan oluşmaktadır (bkz. Ek 1). Soruların 

büyük bir bölümü 5’li likert ölçeğine göre oluşturulmuştur. 

4.2.3. Verilerin Kodlanması, Düzenlenmesi ve Analizi 

Geri dönen anket formlarındaki cevaplar kotlanarak “SPSS (Statistical 

Package For Social Sciences- Sosal Bilimler İçin İstatistik Paketi) for Windows 10.0 

sürümü” ile analiz edilmiştir. SPSS; istatistiksel olarak işlenecek veriler için bir veri 

giriş ve analiz programıdır. 

4.2.4. Anket İzlenimleri 

Bu bölümde araştırma sonucunda elde edilen verilerin istatistiksel analizleri 

yapılarak, tablolar yardımıyla açıklanmaya çalışılmıştır. Ortaya çıkan sonuçların 

istatistiksel bakımdan anlamlı olup olmadıkları ve varsayımların doğrulanıp 

doğrulanmaması da değerlendirilecektir. 

Değerlendirmeler sırasında ilk dört tablo bağımsız iki örnek (t testi) 

uygulamasına göre değerlendirilmiştir. 

Aşağıdaki tabloda kız ve erkek öğrencilerin cinsiyete göre girişimcilik 

özelliklerinin arasında fark olup olmadığı 16- 28 sorular doğrultusunda ölçülmüştür. 

Bu açıdan bakıldığında ortalama değerleri birbirine yakın olmasına rağmen Sig (2 

tailed) sonucu 0.05 ten küçük çıkması nedeniyle 17,18, 20, 23,24, 25, 26, 27. 

sorularda H1 hipotezimiz kabul edilmiştir. 

226 Nuray GİRGİNER ve Nurullah UÇKUN, İşletmecilik eğitimi alan lisans öğrencilerinin 

girişimciliğe bakış açıları: Eskişehir Osman gazi üniversitesi İİBF işletme bölümü öğrencilerine 

yönelik bir uygulama, 3. Ulusal Bilgi Ekonomi Ve Yönetim Kongresi, 25-26 Kasım 2004, Eskişehir, 

ss.783-795, 2004. 

227 Stephen L. MUELLER and Anisya S. THOMAS, Culture And Entrepreneurial Potential: A Nine 

Country Study Of Locus Of Control And Innovatıveness, Journal Of Business Venturing 16, pp.51- 

75, Elsevier Science Inc. Newyork, 2000. 

88

Tablo 1: Kız ve erkek öğrencilerin cinsiyete göre girişimcilik özelliklerinin belirlenmesi. 

CINSIYET N Mean Std. Deviation Std. Error 

Mean 

ONALTI bayan 198 3,3283 ,9059 6,438E-02 

bay 202 3,4158 ,8378 5,894E-02 

ONYEDI bayan 198 4,5657 ,6708 4,767E-02 

bay 202 4,3762 ,8147 5,732E-02 

ONSEKIZ bayan 198 4,4040 ,5861 4,165E-02 

bay 202 4,2228 ,7017 4,937E-02 

ONDOKUZ bayan 198 3,9747 ,7636 5,427E-02 

bay 202 3,9257 ,7593 5,342E-02 

YIRMI bayan 198 2,3384 1,0719 7,617E-02 

bay 202 2,7079 1,3453 9,465E-02 

YIRMIBIR bayan 198 3,1970 ,9161 6,510E-02 

bay 202 3,3317 1,0094 7,102E-02 

YIRMIIKI bayan 198 4,1818 ,8710 6,190E-02 

bay 202 4,1337 ,7577 5,331E-02 

YIRMIUC bayan 198 2,2727 1,0007 7,112E-02 

bay 202 2,4604 1,1551 8,127E-02 

YIRMIDORT bayan 198 3,7424 1,4032 9,972E-02 

bay 202 3,4109 1,2753 8,973E-02 

YIRMIBES bayan 198 4,1566 ,8554 6,079E-02 

bay 202 3,8515 ,9504 6,687E-02 

YIRMIALT bayan 198 4,3687 ,7543 5,361E-02 

bay 202 4,0396 ,9967 7,013E-02 

YIRMIYEDİ bayan 198 2,4747 ,9272 6,590E-02 

bay 202 2,8020 1,0126 7,124E-02 

YIRMISEKİZ bayan 198 3,4697 ,8706 6,187E-02 

bay 202 3,5891 ,9948 6,999E-02 

Tablo 1’den çıkan sonuçlara göre, kız öğrenciler ortalama değerlere 

bakıldığında erkeklere göre sezgisel, düzenli ve kurallara uygun çalışma 

eğilimindedirler. Ancak maddi kazanç sağlayacak işleri uygulamak açısından 

bakıldığında erkek öğrenciler maddi kar amaçlı girişimcilik özellikleri 

sergilemektedirler. Faklı sorularda da bu sonuç doğrulanmıştır. Örneğin başarılı bir 

girişimcilik için iyi bir iş fikri ve fırsatların değerlendirilmesi kız öğrenciler için 

sermayeye sahip olmaktan daha önemlidir. Bunun yanı sıra bütün öğrenciler 

girişimciliğin bir risk olduğu görüşünde birleşmektedir. 

Aşağıdaki tabloda kız ve erkek öğrencilerin cinsiyete göre girişimcilik 

eğilimlerinin arasında fark olup olmadığı 29 ile 37 arasındaki sorular doğrultusunda 

ölçülmüştür. Sig (2 tailed) değerleri 0.05 ‘ten küçük olan 32, 33, 34, 35 ve 36. 

sorularda H2 hipotezimiz doğrulanmıştır. Sonuçlar doğrultusunda rahat yaşama 

standardı için “risk üstlenilmelidir” anlayışı bayanlarda daha baskındır. Kontrol 

odaklılık özelliğine bakıldığında erkek öğrencilerin iç kontrol odaklılığının daha 

yüksek olduğu gözlenmekte ve kız öğrencilerin başka insanların fikirlerinin etkisinde 

daha çok kaldıkları ortaya çıkmıştır. 

89

Tablo 2: Kız ve erkek öğrencilerin cinsiyetleri açısından girişimcilik eğiliminin 

belirlenmesi 


Mean 

YIRMIDOK bayan 198 3,9040 ,6951 4,940E-02 

bay 202 3,8960 ,8776 6,175E-02 

OTUZ bayan 198 3,8081 ,8746 6,216E-02 

bay 202 3,8713 ,8772 6,172E-02 

OTUZBIR bayan 198 4,2374 ,8894 6,321E-02 

bay 202 4,1634 ,7905 5,562E-02 

OTUZIKI bayan 198 3,9848 ,8399 5,969E-02 

bay 202 3,8020 ,9725 6,842E-02 

OTUZUC bayan 198 2,2980 ,9649 6,857E-02 

bay 202 2,5446 1,0027 7,055E-02 

OTUZDORT bayan 198 1,5253 ,6885 4,893E-02 

bay 202 1,7475 ,8981 6,319E-02 

OTUZBES bayan 198 2,0051 ,9479 6,736E-02 

bay 202 2,3218 1,2854 9,044E-02 

OTUZALTI bayan 198 2,4394 1,0095 7,174E-02 

bay 202 2,7277 1,1548 8,125E-02 

OTUZYEDI bayan 198 3,9646 1,0095 7,174E-02 

bay 202 3,8218 ,9293 6,539E-02 

Tablo3: Kız ve erkek öğrencilerin cinsiyetleri açısından yaratıcılık özelliklerinin 



Mean 

OTUZSEK bayan 198 3,6970 1,1079 7,874E-02 

bay 202 3,7673 1,0320 7,261E-02 

OTUZDOK bayan 198 3,6162 ,5996 4,261E-02 

bay 202 3,8663 ,6518 4,586E-02 

KIRK bayan 198 2,0758 ,9920 7,050E-02 

bay 202 2,4455 1,2850 9,041E-02 

KIRKBIR bayan 198 3,5556 ,9093 6,462E-02 

bay 202 3,6139 1,0741 7,557E-02 

KIRKIKI bayan 198 3,4747 ,8166 5,803E-02 

bay 202 3,3663 ,8131 5,721E-02 

KIRKUC bayan 198 3,9747 ,9475 6,734E-02 

bay 202 3,9109 ,9421 6,629E-02 

Yukarıdaki tablodan anlaşılacağı üzere H3 hipotezimiz 39 ve 40. sorularda 

doğrulanmıştır. Tablo 3’de cevap dağılımına bakıldığında erkek öğrencilerin 

yaratıcılık özelliklerinin daha baskın olduğu ortaya çıkmıştır. Erkek öğrencilerin 

araştırma geliştirmeye yönelik eğilimleri ve yaratıcı zekayı yetenekten daha üstün 

tutmaları hipotezi doğrulamaktadır. 

Tablo 4 ile ilgili olarak ortaya attığımız H4 hipotezi 23, 26, 27 ve 28. 

sorularda doğrulanmıştır. Yani öğrencilerin eğitim durumu ile girişimcilik özellikleri 

arasında fark bulunmaktadır. Ortaya çıkan bulgulara göre yüksek okul öğrencileri 

daha fazla girişimcilik eğilimi içerisindedir. Bununla birlikte fakülte öğrencilerinin 

belirli bir işte sabit bir ücretle çalışma eğilimi daha yüksektir. 

90

Tablo 4: Araştırmaya katılan öğrencilerin eğitim durumu ile girişimcilik özelliklerinin 


EGITIM N Mean Std. Deviation Std. Error 

Mean 

ONALTI fakulte 200 3,4450 ,8429 5,960E-02 

yokul 200 3,3000 ,8967 6,340E-02 

ONYEDI fakulte 200 4,4800 ,7296 5,159E-02 

yokul 200 4,4600 ,7755 5,484E-02 

ONSEKIZ fakulte 200 4,2800 ,6273 4,436E-02 

yokul 200 4,3450 ,6770 4,787E-02 

ONDOKUZ fakulte 200 3,9400 ,7342 5,192E-02 

yokul 200 3,9600 ,7884 5,575E-02 

YIRMI fakulte 200 2,5600 1,1589 8,195E-02 

yokul 200 2,4900 1,2994 9,188E-02 

YIRMIBIR fakulte 200 3,2800 ,9251 6,542E-02 

yokul 200 3,2500 1,0063 7,115E-02 

YIRMIIKI fakulte 200 4,1200 ,7929 5,607E-02 

yokul 200 4,1950 ,8369 5,918E-02 

YIRMIUC fakulte 200 2,2100 1,0685 7,555E-02 

yokul 200 2,5250 1,0794 7,633E-02 

YIRMIDOR fakulte 200 3,5050 1,3782 9,745E-02 

yokul 200 3,6450 1,3182 9,321E-02 

YIRMIBES fakulte 200 3,9450 ,9781 6,916E-02 

yokul 200 4,0600 ,8485 6,000E-02 

YIRMIALT fakulte 200 4,0900 ,9144 6,466E-02 

yokul 200 4,3150 ,8715 6,163E-02 

YIRMIYED fakulte 200 2,8100 ,9636 6,814E-02 

yokul 200 2,4700 ,9767 6,906E-02 

YIRMISEK fakulte 200 3,7000 ,9297 6,574E-02 

yokul 200 3,3600 ,9135 6,460E-02 

Tablo 5: Öğrencilerin eğitim durumu ile kontrol odaklılıklarının belirlenmesi 

EGITIM N Mean Std. Deviation Std. Error 

Mean 

YIRMDOKUZ fakulte 200 3,9500 ,7281 5,149E-02 

yokul 200 3,8500 ,8492 6,005E-02 

OTUZ fakulte 200 3,8450 ,8630 6,102E-02 

yokul 200 3,8350 ,8898 6,292E-02 

OTUZBIR fakulte 200 4,2000 ,8267 5,846E-02 

yokul 200 4,2000 ,8565 6,057E-02 

OTUZIKI fakulte 200 3,9650 ,9994 7,067E-02 

yokul 200 3,8200 ,8130 5,748E-02 

OTUZUC fakulte 200 2,5000 1,0174 7,194E-02 

yokul 200 2,3450 ,9595 6,784E-02 

OTUZDORT fakulte 200 1,7600 ,7158 5,061E-02 

yokul 200 1,5150 ,8753 6,190E-02 

OTUZBES fakulte 200 2,0800 ,9993 7,066E-02 

yokul 200 2,2500 1,2631 8,932E-02 

OTUZALTI fakulte 200 2,6150 1,1104 7,852E-02 

yokul 200 2,5550 1,0783 7,625E-02 

OTUZYEDI fakulte 200 3,7950 1,0996 7,775E-02 

yokul 200 3,9900 ,8144 5,759E-02 

Tablo 5’in verilerine göre hipotezimiz 34 ve 37. sorularda kabul edilmiştir. 

Buna göre fakülte ve yüksekokul öğrencileri arasında kontrol odaklılık bakımından 

fark vardır. Sonuca göre yüksek okul öğrencileri kendi işlerini kendileri yapmak 

konusunda iç kontrol odaklıdırlar ve başka kişilerin fikirlerinden etkilenmezler. 

91

SONUÇ 

Bir ülkenin kalkınması ve gelişmesi ekonomik değer yaratacak, büyümeye 

hız kazandıracak, değişken koşullara uyum sağlayabilme yeteneğine sahip 

girişimciler yaratmasına bağlıdır. Bilgi toplumunda ülkeler insanlarını ve özellikle 

gençleri girişimciliğe yönlendirmek için çaba harcamaktadırlar. Bu nedenle iyi 

yetişmiş girişimcilik nitelikleri kazandırılmış dinamik, zeki, hırslı, istekli, fırsat ve 

amaç odaklı ve risk almaya eğilimli bireyler yetiştiren ülkeler geleceğe daha iyimser 

bakabilmektedirler. 

Günümüzde hemen hemen her dönemde yeni bir iş fikri ve yeni bir buluş 

yada yeni bir hizmet anlayışı karşımıza çıkmaktadır. İnsanlar sabit ücretli işlerden 

ziyade esnek çalışma saatleri olan ve bağımsız çalışma imkanı sunan girişimciliği 

tercih etmektedirler. Bir ülkede girişimci niteliklere sahip kişi sayısı fazla ise 

ekonomik anlamda kalkınma daha kısa sürede gerçekleşecektir. Fakat bu amaca 

ulaşılabilmesi için girişimciliğin önündeki engellerin kaldırılması ve girimciliğe 

çeşitli destekler sağlanması gerekmektedir. Girişimci etrafındaki fırsatları gören bu 

fırsatları iş fikrine dönüştüren yenilikçi, yaratıcı, belirsiz durumlarda doğru kararlar 

verebilen ve liderlik yeteneği gelişmiş bireyler olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle 

genç nüfusun yaratıcı özelliklerinin değerlendirilmesi ve riske eğilimlilik 

cesaretinden faydalanılması gerekmektedir. 

Yaşadığımız dünyanın büyüklüğünü bir zamanlar algılamakta zorlanırken, 

gelişen teknoloji ve artan nüfus ile birlikte dünya artık evrende bir mahalle haline 

gelmiştir. Ve bugün dünyada yaşanan yoğun bir bilgi alışverişi ve gerçekleştirilmeye 

çalışılan rekabet üstünlüğü sağlama stratejisidir. Bu bağlamda rekabet üstü olabilmek 

girişimcilik güçlerinin ve potansiyellerinin kullanılabilmesine bağlıdır. Girişimcilik 

günümüzdeki büyük ekonomilerin daha da gelişmesine katkıda bulunan dev bir güç 

kaynağı konumundadır. Bu güç kaynağından en iyi biçimde yararlanılabilmek bir 

ülkedeki girişimcilik sistemi, girişimcilik politikası ve girişimcilik stratejisinin 

güvenilirliğine bağlıdır. 

Türkiye 72 milyon nüfusu ile gelişen ve büyüyen dünya pazarında yıldızı 

parlayan, gelişmiş ülke sıfatını hak etmeye en uygun aday ülke durumuna gelmiştir. 

Türkiye’nin adaylıktan kurtulup asil hale gelebilmesi için, büyüyen pazardan pay 

92

alabilmesi için üniversitelerde ve araştırma merkezlerinde üretilen iş fikirlerini 

girişim haline dönüştürmesi ve bunlardan yararlanması gerekmektedir. 

Gelişen dünyaya ayak uydurmak üretim ve üretilenlerin pazarlanmasıyla 

mümkün olacaktır. Bu nedenle üretimi yönlendirecek girişimciler, girişimcilik 

fikrinin doğuşuyla birlikte uzun süreli bir riski göze almış demektir. Girişimci 

değişime karşın esnek ve uyum sağlayabilen bir özellik sergilediği için karşısına 

çıkan riskleri fırsat olarak görmektedir. Bireylerin girişimci olma isteği yetenek ve 

yaratıcı özellikleri ile ilgiliyken fırsatlara bakış açıları ise işin başlangıcında gerekli 

olan sermaye durumu ile ilgilidir. Girişimcilik tercihinde bulunan birey sonucu 

kaybetme yada kazanma şeklinde gerçekleşecek bir durumu göze almış demektir. 

Girişimcilikte başarı bireyin çalışma talebi ve işin sürekliliği ile doğru 

orantılıdır. İşin sürekliliği ise girişimcinin motivasyonu ile ilgilidir. Yaratıcı 

özellikler gösteren ve yeniliklere açık girişimci özellikleri bir çok faktöre bağlı 

olarak değişebilmektedir. Girişimcilik eğilimi kültürel yapı ile doğrudan orantılıdır. 

Sürekli üretmeye, fırsat kovalamaya ve bağımsız çalışmaya açık toplumlarda 

girişimcilik eğilimi, girişimcilik kültürünü oluşturmaktadır. Yine bireylerin kişilik 

özelliklerinden gelen davranış biçimleri girişimcilik eğilimlerini etkilemektedir. Dış 

çevreden ve başkalarının fikirlerinden çok fazla etkilenen bireyler dış kontrol odaklı 

özellik gösterdiklerinden dolayı daha az girişimcilik eğilimi gösterirler. İç kontrol 

odaklı bireyler ise daha çok dış çevreyi etkileme konusunda, yönlendirme ve 

yönetme tercihinde bulundukları için girişimcilik eğilimleri yüksektir. Girişimci 

kişiliğin oluşumu sadece bireyin kendisinden kaynaklanan nedenlerle değil dış 

kaynakların etkisiyle de gelişip değişim gösterebilir. 

Girişimciliğin ortaya çıkmasına neden olan temel güdülerin neler olabileceği 

önemli tartışma konularından birisidir. Ekonomik fayda ve yüksek kazanç sağlama 

isteği en önemli girişimcilik nedeni olarak ifade edilmektedir. Girişimcilerin 

yenilikçi, yaratıcı risk alan, fırsatları görüp değerlendirebilen yönleri incelendiğinde 

ise sadece ekonomik çıkarlar için girişimde bulunamayacağı da göze çarpmaktadır. 

Bireyin kişilik özellikleri onu girişimci olmaya yönlendirmektedir. 

93

Girişimcilik eğilimi gösteren bireylerin aileden gelen özelliklere, biçimsel ve 

biçimsel olmayan eğitim koşullarına ve dış çevre değişkenlerine bağlı olarak 

etkilendikleri ve şekillendikleri söylenebilir. 

Başarılı bir girişimcilik için bireyin yüksek özgüvene, motivasyona, duygusal 

zekaya ve empati yeteneğine ihtiyacı vardır. Ayrıca girişimciye fark yarattıracak 

özellikler ise bağımsızlık, ısrar ve azim, inisiyatif ve sorumluluk alma, dürüstlük ve 

güvenilirlik, hayal gücü ve amaç odaklılık şeklinde sıralanabilir. 

Bu amaçla üniversite öğrencilerinin girişimcilik özellikleri, girişimcilik 

eğilimleri, yaratıcılık ve kontrol odaklılık özellikleri kapsamlı bir anket çalışması ile 

araştırılmıştır. Alan araştırmamıza konu olan öğrenciler, Süleyman Demirel 

Üniversitesinde 2006-2007 eğitim-öğretim yılında kayıtlı olan İktisadi ve İdari 

Bilimler Fakültesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi ve Isparta Meslek Yüksek Okulu 

öğrencileridir. 

Çalışmanın teorik kısmında, çalıştırmamıza bir çatı oluşturması nedeniyle 

girişimcilik kavramının ortaya çıkışından bu yana bu konula ilgili çalışma yapmış 

bilim adamlarının görüşlerinden bahsedilmiştir. Bu doğrultuda girişimcilik ile ilgili 

tanımlar yapılmış ve girişimcilik eğilimde etkili olan faktörlerden bahsedilmiştir. 

Yine genç girişimci adaylarına geleceğe yönelik bir ışık tutması amacıyla 

Türkiye’deki girişimcilik faaliyetlerinden ve girişimciliği destekleyen kuruluşlara yer 

verilmiştir. Özellikle girişimcilerin sermaye yetersizliğine çözüm olacak yöntemler 

üzerinde durulmuştur. 

Çalışmanın pratik kısmında ise öğrencilere 43 sorudan oluşan anketler 

ulaştırılmış ve toplanan sonuçlar değerlendirilmiştir. Çalışmamızda ölçülmek istenen 

nokta, öğrencilerin girişimcilere bakış açıları, girişimcilik özelliklerinin belirlenmesi 

girişimcilik için gerekli olan yaratıcılık, yenilikçilik, karar alma ve kontrol odaklılık 

gibi özelliklerini taşıyıp taşımadıklarının tespitidir. 

Elde edilen sonuçlar doğrultusunda SDÜ öğrencilerinin potansiyel birer 

girişimci olabilecekleri ancak yönlendirme eksikliği nedeniyle bu potansiyellerini 

dışa vuramadıkları ortaya çıkmıştır. Ankete katılan kız ve erkek öğrencilerin 

girişimcilik özelliklerin ölçen sorulara verdikleri yanıtlar, kız öğrencilerin sezgisel 

anlamda, erkek öğrencilerin ise maddi kazanç odaklı olarak girişimciliğe 

94

eğilimlerinin var olduğunu göstermektedir. Yine anket sorularındaki yaratıcılığı ve 

yeniliği ölçen sorulara verilen cevaplar erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre 

yenilik ve yaratıcılık özelliklerinin daha fazla olduğu ortaya çıkmıştır. 

Bunlara ek olarak, öğrencilerin eğitim durumuna göre girişimcilik özellikleri 

yüksek okul öğrencilerinde daha yüksek çıkmıştır. Buna paralel olarak tek başına 

çalışma ve dış koşullardan etkilenmeme durumu yine yüksek okul öğrencilerinin 

baskın olduğu durum olarak karşımıza çıkmıştır. 

Öğrencilere yöneltilen demografik özellik sorularından alınan cevaplar 

doğrultusunda kendini cesur, hırslı ve hayalci olarak tanımlayan öğrencilerin daha 

fazla girişimcilik özelliği gösterdiği saptanmış ve yine aynı öğrencilerin kendilerini 

çoğunlukla dürüst ve güler yüzlü olarak tanımladıkları belirlenmiştir. 

Sonuç olarak SDÜ öğrencilerinde girişimcilik adına bir potansiyelin varlığı 

kanıtlanmış ancak bunun ortaya çıkarılması noktasında sıkıntılar olduğu 

gözlemlenmiştir. Bu doğrultuda üniversitelerde girişimcilikle ilgili verilen eğitimin 

arttırılması öğrencilerin doğru yönlendirmelerle iş hayatına kazandırılmaları 

gerekmektedir. 

95

EK-1 ANKET FORMLARI 

ANKET FORMU 


GİRİŞİMCİLİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİNE İLİŞKİN ANKET 

FORMU 

Sayın katılımcı; bu anket çalışması, SDÜ öğrencilerinin girişimcilik 

özelliklerinin incelenmesi, girişimciliğe eğilimlerinin belirlenmesi, demografik 

özelliklerinin girişimciliğe etkisi ve karşılaşabilecekleri sorunlara çözüm 

üretebilme yetilerinin ölçümü amacıyla yapılmaktadır. 

Bu araştırmada yapacağınız yardım ve göstereceğinize inandığımız yakın 

ilgiye teşekkür ederiz. 

Doç.Dr.H.İlker ÇARIKCI 

Emine CANSIZ 

Anketin Uygulandığı Tarih: …………………………………….. 

Anketin Uygulandığı Yer:……………………………………….. 

1. Doğum yeri: 

İl:………………….. İlçe:……………..Köy:…………………… 

2. Doğum Yılı:…………………………. 

3. Cinsiyeti 

Bayan: Bay: 

4. Eğitim Durumu 

Fakülte: Yüksek Okul: Enstitü: 

5.Yabancı Dil Seviyesi 

İyi Düzeyde Orta Düzeyde Düşük Düzeyde 

6.Anne ve baba kendi işinin sahibi mi? 

Anne Baba Anne ve Baba Hiçbiri 

7.Anne ve Baba Kamu Görevlisi mi? 


8.Anne ve Baba emekli mi? 


9.Bu yaşınıza kadar hiçbir işte çalıştınız mı? 

Evet Hayır 

10.Cevabınız Evet ise:Çalışma kariyeriniz nasıl gelişti? 

Büyük ölçüde küçük ölçekli işlerde (çalışan sayısı 10 kişiden az olan) 

Büyük ölçüde orta ölçekli işlerde (çalışan sayısı 10-50 kişi olan) 

Büyük ölçüde büyük ölçekli işlerde (çalışan sayısı 50 kişiden fazla olan) 

11.Ailenizin kaçıncı çocuğusunuz? 

En büyük Ortanca En Küçük Tek 

12.Sizi en iyi tanımlayan kelime 

Zeki Çalışkan Dürüst Lider Cesur Güler yüzlü 

13.Şimdiye kadar girişimcilikle ilgili bir ders okudunuz mu? 

Evet Hayır 

14.Kimseyle paylaşmadığınız kendinize ait bir iş fikriniz var mı? 

96

Evet Hayır Olmasını İsterdim 

15.Genel ruh haliniz nasıldır? 

Gergin Huzurlu Hırslı Mutlu Kaderci Hayalperest 

(Girişimcilik Özelliklerini ölçen sorular) 

16 Boş vakitlerimi sosyal faaliyetlere ve eğlenceye ayırmayı tercih ederim 

Tamamen katılıyorum Katılıyorum Oldukça katılıyorum Katılmıyorum 

Hiç katılmıyorum 

17.Düzeni ve kuralları değiştirmeden çalışarak her işin üstesinden gelebilirim. 



18.Sezgilerime güvenerek her işi başarabilirim. 



19.İnsan cesaretiyle ve inancıyla her engeli aşabilir. 



20.Maddi kazanç sağlamayacak hiçbir faaliyete dahil olmak istemem. 



21.Her zaman esnek çalışma saatlerini tercih ederim. 



22.Kendi işimin sahibi olmak en büyük idealimdir. 



23.Garantili ve sürekli bir iş yerine kariyer imkanı sunan bir iş tercihimdir. 



24.Girişimcilik bir risktir . 



25.Başarılı bir girişimcilik için iyi bir iş fikri ve fırsatların değerlendirilmesi 

paradan daha önemlidir. 



26.Girişimcilik eğitimi üniversitelerde verilmelidir. 



27.Girişimcilik şansım olsa da şu anki idealimden vazgeçmezdim 

97



28.Kamu sektöründe çalışmak bana göre değil. 



(kontrol odaklılığı ve girişimcilik eğilimini ölçen sorular) 

29.Çok çalışarak her işin üstesinden gelebilirim. 



30.Bir işe başlarken iyi bir plan hazırlamak tüm sorunları çözer. 



31.Kendi isteklerim beni yönlendirir. 



32.Rahat yaşama standardı için risk üstlenilmelidir. 



33.Girişimcilikte başarı için şans en önemli faktördür. 



34.Ne yapacağımı başkalarının karar vermesine bırakırım. 



35.Başarılı insanların hareketlerimi etkilemelerine izin veririm. 



36.Kendi hareketlerimi kendim kontrol ederim. 



37.Başarı için doğru zamanda doğru işi yapmak gerekir. 



(yenilik ve yaratıcılığı ölçen sorular) 

38.Belirli bir ücretle çalışmaktansa kendi fikirlerimi hayata geçirecek işlere 

yönelmeyi tercih ederim 

98



39.Araştırma-Geliştirme departmanında çalışmaktan zevk alırdım. 



40.Girişimcilik için yaratıcılık yetenekli olmaktan daha önemlidir. 



41.Girişimcilikte başarı için tecrübe gerekir. 



42.Başkaları her zaman fikirlerime ihtiyaç duyar. 



43.Farklı fikirler yeni oluşumlar için yapıcı etkiler oluşturur. 



99

KİTAPLAR 

KAYNAKÇA 

100 

AKDEMİR, A., Düşünceden Uygulamaya Temel İşletmecilik Bilgileri, Türkmen 

Kitabevi, Yayın No: 238, Eğitim Dizisi: 81, 2003. 

ALICI, A., Hayata Yönveren Öyküler, Epsilon Yayıncılık, İstanbul, 2004. 

ALLAN, J., Daha İyi Nasıl Motive Etme, Çev. Ali ÇİMEN, Timaş Yayınları, 

İstanbul, 1998. 

ALLES, R. ve J. KRAUSER, Mesaj Sizsiniz, Çev. Alev ÖNDER, Sistem 

Yayıncılık, İstanbul, 2004. 

APUHAN, R. Ş., Doğru Yönetim Kesin Sonuç, Timaş yayınları, İstanbul, 2004. 

AYDOĞAN, M., Antik Çağdan Küreselleşmeye Yönetim Gelenekleri ve 

Türkler, Umay Yayınları, İzmir, 2005. 

BAYER, E. ve K. TÜFEKCİ, Genel İşletme,3M Ltd.Yayını, Isparta, 2007. 

BAYKAL, A. N., Babalar, Oğullar ve Kızlar, Girişimciye Kurumsallaşma 

Mektupları, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 2002. 

BINKS, M. and P. VALE, Entrepreneurship and Economic Change, McGraw- 

Hıll Book Company, London, 1990. 

BIRD, B. J., Entrepreneurial Behavior, Foresman Company, Illinois, 1998. 

BIRD, B., ‘Toward A Theory of Entrepreneurial Competency’, Avences In 

Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth, Edit., Jerome A. KATZ, 

Robert H. BROCKHAUS, JAI Press Inc., Vol. 2., London, ss.28-52, 1995. 

BOZDAĞ, M., Düşün ve Başar, Nesil Yayınları, 2003. 

BRIDGE, S., K. O’NEIL and S. CROMIE, Understanding Enterprise, 

Enterpreneurship and Small Business, Macmillan Pres Ltd. London, 1998. 

BROCKHAUS, R. H. and P. S. HORWITZ, ‘The Psychology of The Entrepreneur’, 

The Art and Science of Entrepreneurship, Bollinger Publishing Company, 

Massachuset, 1986.

101 

BULL, I. and G. WILLARD, ‘Towards A Theory of Entrepreneurship’, 

Entrepreneurship, Pergamon, Tarrytown, 1995. 

BULL, I. and H. THOMAS, Entrepreneurshıp, Oxford, Kidlington, 1995. 

BURNS, T., Eğriyi Kırın, Çev. Semih ERTAŞ, Epsilon Yayınları, İstanbul, ty. 

BURWASH, P., Liderliğin Anahtarı, Çev. Emine EROĞLU, Timaş Yayınları, 


BUSCAGLIA, L., Kişilik, Tümüyle İnsan Olabilme Sanatı, Çev. Nejat 

EBCİOĞLU, İnkılâp Yayınevi, İstanbul, 1987. 

BUZAN, T., Aklını En İyi Şekilde Kullan, Çev. Banu ERGÜDER, Arıon 

Yayınevi, İstanbul, 2001. 

CARLSON, R., Ufak Şeyleri Dert Etmeyin, Hepside Ufak Şeylerdir, Çev. Esat 

ÖREN, Alkım Yayınevi, İstanbul, 1999. 

CARTER, A. N., Etkin İletişim Kurun, Çev. Zeynep GÜDEN, Arion Yayınevi, 


CASSON, H. N., Hayat Yolunda Zorluklarla Mücadele, Çev. R. Şükrü APUHAN, 

Timaş Yayınları, İstanbul, 2003. 

CASSON, M., Entrepreneurship, Edward Elgar Publishing Limited, Vermont, 

1990. 

CHELL, E., J. HAWORTH and S. BREARLEY, The Entrepreneurial Personality, 

Routledge, New York, 1991. 

CONDRILL, J. and B. BOUGH, 101 İletişimin Yolu, Çev. Aslı ŞAHİN, Beyaz 

Yayınları, İstanbul, 2000. 

CÜCELOĞLU, D., Başarıya Götüren Aile, Remzi Kitapevi, İstanbul, 2006. 

ÇELEBİ, N., Turizm Sektöründeki Küçük İşyeri Örgütlerinde Kadın 

Girişimciler, T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü ve Sorunları Gen. Müd. 

Yayınları, Ankara, 1997. 

ÇELİK, A. ve T. AKGEMCİ, Girişimci Kültürü ve Kobiler, Nobel Yayınları, 

İstanbul, 1998.

102 

DEĞİRMENCİ, C. H. Kişisel Gelişim ve Pozitif Enerji, Neden Kitap Yayıncılık, 


DİNÇER, Ö. ve Y. FİDAN, İşletme Yönetimine Giriş, Beta Yayınları, 2003. 

DOĞAN, M., İşletme Ekonomisi ve Yönetimi, İstiklal Matbaası, İzmir, 1982. 

DOĞAN, S., Çalışan İlişkileri Yönetimi, Kare Yayınları, İstanbul, 2003. 

DÖKMEN, Ü., İletişim Çatışmaları ve Empati, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 2004. 

DÖKMEN, Ü., Küçük Şeyler, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 2004. 

DRUCKER, P. F., 21. yy. için Yönetim Tartışmaları, Çev. İrfan BAHÇIVANGİL 

ve Gülenay GARBAN, Espilon Yayıncılık, İstanbul, 1999. 

DRUCKER, P., Gelecek İçin Yönetim, Çev. Fikret ÜÇCAN, İş Bankası Yayınları, 

No.327., İstanbul, 1993. 

EREN, E., Yönetim ve Organizasyon, Beta Basım, İstanbul, 1993. 

ERENGİL, C., NLP ile Zirveye Yolculuk, Ares Kitap, İstanbul, 2006. 

ERENGİL, C., NLP Metre, Akis Kitap, İstanbul, 2005. 

EUROPEAN UNİON, Working For The Regions, Europen Communities, 

Belgium, 2001. 

FALINO, D. F., Etkili Karar Verme, Çev. E. Sabri YARMALI, Hayat Yayınları, 


FROMM, E., Erdem ve Mutluluk, Çev. Ayda YÖRÜKAN, İş Bankası Yayınları, 

No: 325., İstanbul, 1993. 

GARIH, Ü., Yönetim Teknikleri, Hayat Yayınları, İstanbul, 2000. 

GARTNER, W. B. and B. J. BIRD, Entrepreneurship Theory and Practice,1922. 

GASSE, Y., ‘The Development of New Entrepreneurs: A Belief-Based Approach’, 

The Art And Scıence Of Entrepreneurshıp, Bollınger Publıshıng 

Company, Massachuset, 1986. 

GENÇ, N., Zirveye Götüren Yol Yönetim, Timaş Yayınları, İstanbul, 1997. 

GERBER, M. E., Girişimcilik Tutkusu, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 2003.

103 

GLADWELL, M., Kıvılcım Anı, Çev. Uğur KIZILASLAN, Salyangoz Yayınları, 


GOFFEE, R. ve R. SCASE, Kadınlar İş Başında, Çev. Ahmet FETHİ, Eti Kitapları, 


GÖKMEN, Y., Yürekli Başarı, Armoni Yayıncılık, İstanbul, 2005. 

GÜLEŞ, H. K. ve H. BÜLBÜL, Yenilikçilik, Nobel Basım Dağıtım, Ankara, 2004. 

HARWARD BUSİNESS REVİEW, İş Yayşamında Kadınlar, Çev. Leyla 

ARSLAN, Acar Basım, İstanbul, 2006. 

HESSELBEIN, F., M. GOLDSMITH and R. BECHARD, Geleceğin Lideri, Çev. 

Hayrettin TOK, Drucker Vakfı Yayınları, s.175. 

HISRICH, R. D. and M. P. PETERS, Entrepreneurshıp, BPI-IRWIN, Boston, 

1989. 

İLKKARACAN, İ., “Kentli Kadınlar ve Çalışma Yaşamı”, 75 Yılda Kadınlar ve 

Erkekler, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 1998. 

İNCELER, H., Teknoloji Yönetimi, Desnet Yayınları, 1998. 

İZGÖREN, A. Ş., Avucunuzdaki Kelebek, Elma Yayınevi, Ayvalık, 2004. 

JENNINGS, D. F., Multiple Perspectives of Entrepreneurship, ITP, Cincinnati, 

1993. 

KALAYCI, Ş., SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın 

Dağıtım, İstanbul, 2005. 

KAO, J., Entrepreneurship, Creativity and Oıganization, Prentice Hail, New 

Jersey, 1989. 

KENT, C. A., The Environment for Entrepreneurship, Lexington Booly, 

Toronto, 1984. 

KIRSCHNER, J., Hayat Okulu, Çev. Aydın ARITAN, Arıtan Yayınevi, s.87.,ty. 

KOÇEL, T., İşletme Yöneticiliği, 9. Basım, Beta Yayınları, İstanbul, 2003. 

KOÇEL, T., İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınevi, İstanbul, 2003.

104 

KURTULUŞ, K. İşletmelerde Araştırma Yöntem Bilimi, İstanbul Üniv. İşletme 

Fak., Yayın No:210, İstanbul, 1989. 

LITTAUER, F., Kişiliğinizi Tanıyın, Çev. Demet DİZMAN, Sistem Yayıncılık, 


LUNDSTROM A., and L. A. STEVENSON, Entrepreneurshıp Policy Theory and 

Practice, Isen International Studıes Press, Canada, ty. 

MANZ, C. C., Başarısızlığın Gücü, Çev. Aylin NOYAN, Morpa Kültür Yayınları, 


MARDEN, O. S., Fırsatı Yakalayın, Çev. Hilmi BİLGİNER, Hayat Yayınları, ty. 

McCLELLAND, D. C., The Achıvıng Socıety, D. Van Nostrand Company, 

Prınceton, 1961. 

MESİTİ, P., Hayalleri Olanlar Asla Uyumaz, Çev. E. Canan KARDERİN, Sistem 

Yayıncılık, ty. 

MÜFTÜOĞLU, M. T., Türkiye'de Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler, Desen 

Ofset, Ankara, 1993. 

MÜFTÜOĞLU, T. ve T. DURUKAN, Girişimcilik ve KOBİ’ler, Gazi Kitabevi, 

Ankara, 2004. 

NELSON, R. B., Çalışanlara Yetki Verme, Çev. E. Sabri YARMALI, Hayat 

Yayınları, İstanbul, 2002. 

PRAAG, C. M. V., ‘Willigness and Opportunity to Start up As An Entrepreneur’, 

Succesful Entrepreneurshıp, MPG Boks Ltd., Netherlands, ss.37-54, 2005. 

SCHOHL, J. T., Başarıya Yatırım, Çev. Aslı AÇIKGÖZ, Form Yayınları, ty. 

SCHUMPETER, J. A., Capitalism, Socialism and Democracy, Oxford University 

Press, New York, 1978. 

SEKMAN, M., Her şey Seninle Başlar, Alfa Yayınevi, İstanbul, 2005. 

SEXTON, D. L. and R. W. SMILAR, The Art and Science of Entrepreneurship, 

Bolliger Publishing Company, Massachuset, 1986. 

SMILES, S., Görevimiz Başarmak, Hayat Yayınları, İstanbul, 2003.

105 

SMITH, J., Daha İyi Nasıl Yönetim, Çev. Ali ÇİMEN, Timaş Yayınları, İstanbul, 

1998. 

SMITH, J., Doğru Karar Verme, Çev. E. Sabri YARMALI, Damla Yayınevi, 


STANWORTH, J. and B. SMITH, Franchising, Epsilon Yayınlar, İstanbul, 1995. 

STEPHERT, D. A. and J. WIKLUND, Entrepreneurial Small Businesses, MPG 

Boks Ltd., Cheltenham, 2005. 

TABAKOĞLU, A., Türk İktisat Tarihi, İktisat Dizisi 1, Dergah Yayınları, 2003. 

TANRISEVER, M., Var Olmanın Yolunda Zenginlik, Feza Film Yayınları, 


TEKİN, M., Girişimcilik ve Küçük İşletme Yöneticiliği, 4. Basım, Ankara, 2004. 

TÜRK, E., İş Dünyasındaki Marka Kadınlar, Neden Kitap Yayıncılık, İstanbul, 

2005. 

YALÇIN, A., Satış Teknikleri, Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul, 1995. 

YATES, J. E., Gerilim Altındaki Yönetici, Çev. Fatoş DİLBER, İlgi Yayınları, 


YOUNG, T. L., Proje Yönetimi, Çev. Ali ÇİMEN, Timaş Yayınları, İstanbul, 1998. 

MAKALELER 

AYTAÇ, Ö., ‘İktisadi ve Sosyal Gelişme Açısından Girişimcilik’, Akademik 

Araştırmalar Dergisi 26, pp.79-102, 2005. 

BRAZEAL, D. V., ‘The Genesis of Entrepreneurship’, Entrepreneurship Theory 

and Practice, Vol. 23., 1993. 

BROCKHOUS, R. and P. HORWITZ, ‘The Psychology of The Entrepreneur’, 

Advences in Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth, Vol. 2., 

JAI Press Inc., pp.25-48, 1995.

106 

CARSRUD, A. L. and N. F. KRUEGER, ‘Entrepreneurship and Social Psychology’, 

Avences in Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth, Edit., 

Jerome A. Katz, Robert M. Brokhaus, JAI Press Inc., Vol. 2, London, 1995. 

CUNNINGHAM, B. J. and J. LISCHERON, ‘Defining Entrepreneurslıip’, Journal 

of Small Business Management, Vol. 29, Ocak, 1991. 

FURNHAM, A. and H. STEELE, ‘Measuring Locus Of Control’, British Journal of 

Psychology, Vol. 84, 1993. 

KAUFMAN, A. and F. TÖDLİNG, ‘Innovatıon Patterns of SMEs’, Regıonal 

Innovation Polıcy For Small-Medium Enterprises’,edit., Bjorn T. 

ASHEIM, Arne ISAKSEN and Franz TÖDLİNG, Vol.2., MPG Books Ltd., 

Massachusets, pp.78-115, 2005. 

KIRCHOFF, B. A., ‘Entrepreneurship's Controbucion to Economics’, 

Entrepreneurslıip Theory and Practice, Winter, Vol. 16, 1991. 

LONG, Wayne ‘The Meanıng of Entrepreneurshıp’, Amerıcan Journal of Small 

Busıness, Vol. 8., 1983, p.221. 

MULLER, S. L., ‘Gender Gaps in Potentıal for Entrepreneurshıp Across Countrıes 

and Cultures’, Journal Of Developmental Entrepreneurshıp, Vol. 9., No. 

3, pp.190-220, 2004. 

MUELLER, S. L. and A. S. THOMAS, “Culture And Entrepreneurial Potential: A 

Nine Country Study Of Locus Of Control And Innovatıveness”, Journal Of 

Business Venturing, Vol.16., pp.51-75, Elsevier Science Inc. Newyork, 

2000. 

NAFFZIGER, D., ‘Entreprencurship: A Person Based Theory Approach’, Advences 

in Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth, Vol. 2., JAI Press 

Inc., 1995. 

ONYX, J. and P. BULLEN, ‘Measuring Social Capital in Five Communities’, 

Journal Of Applied Behavioral Science, Vol.1, s.24-36, 2000. 

PEUKERT, H., ‘Schumpeter’s ‘Lost’ Seven Chapter: A Critical Overwıew’, 

Industry and Inovation, Vol. 9., Num. 2., s.79-89, ty.

107 

REYNOLDS, P. D., ‘Sociology and Entrepreneurship; Consepts and Contributons’, 

Entrepreneuship Theory and Practice, Vol. 16, Number 2, 1991. 

SHAVER, K. G. and L. R. SCOTT, ‘Person, Process, Choice: The Phsychology of 

New Venture Creation’, Enrepreneur Theory and Practice, Vol. 16, 

Number 2, 1991. 

ZAHRA, S. A. and J. A. PEARCE, ‘Corporate Entrepreneurshıp in Smaller Firms’, 

Entrepreneurship, Innovation and Change, Vol. 3., No.1, ss.169-185, 

1994 

SEMPOZYUMLAR 

DULUPÇU, M. A., İ. H. ÇARIKÇI ve O. SUNGUR, ‘Avrupa Birliği Sürecinde 

KOBİ Politikası ve Bölgesel Politika İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme,’ 

İstanbul Kültür Üniversitesi 2. KOBİ’ler Verimlilik Kongresi, 2-3 Aralık 

2005, İstanbul, s.546, 2005. 

GİRGİNER, N. ve N. UÇKUN, “İşletmecilik eğitimi alan lisans öğrencilerinin 

girişimciliğe bakış açıları: Eskişehir Osman gazi üniversitesi İİBF işletme 

bölümü öğrencilerine yönelik bir uygulama”, 3. Ulusal Bilgi Ekonomi Ve 

Yönetim Kongresi, 25-26 Kasım 2004, Eskişehir, ss.783-795, 2004. 

TEZLER 

DURGUN, A., Bölgesel Kalkınmada Turizmin Rolü: Isparta Örneği, 

Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal 

Bilimler Enstitüsü, Isparta, 2006. 

KAPU, H., Orta ve Güneydoğu Anadolu’da Yaşayan Girişimci Yöneticilerin 

Yaşam ve Girişimcilik Değerleri, Yayınlanmış Doktora Tezi, Marmara 

Univ. Sosyal Bilimler Ens., İstanbul, 2001. 

ŞAHİN, E., Kadın Girişimciler ve Konya İli’nde Kadın Girişimciler Üzerine Bir 

Uygulama, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal 

Bilimler Enstitüsü, Konya, 2006.

108 

UYGUN, R., Türkiye’de Girişimcilik Kültürünü Yönlendiren Öncü Girişimciler 

ve İbrahim Bodur Modeli, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, 18 Mart 

Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale, 2006. 

İNTERNET ADRESLERİ 

TARCAN, A., “Geleceğin Bill Gates’leri”, Akşam Gazetesi, 18.02.2006, 

http://aksam.com.tr Erişim Tarihi: 14.02.2007. 

TÜSİAD, ‘Türkiye’de Girişimcilik Özet Bulgular’, Tüsiad Basın Bülteni, 

17.03.2003, http://www.tusiad.org.tr, Erişim Tarihi: 15.03.2007 

http://bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl-gos-php?nt=521 

http://www.aksam.com.tr 

http://www.kobinet.org.tr 

http://www.kosgeb.gov.tr 

http://www.tugiad.gov.tr 

http://www.tusiad.org.tr 

http://www.ytukvk.org.tr/arsiv/barisyildiz1

Kişisel Bilgiler: 

ÖZGEÇMİŞ 

Adı ve Soyadı : Emine CANSIZ 

Doğum Yeri : Antalya/Serik 

Doğum Yılı : 23.04.1981 

Medeni Hali : Bekar 

Eğitim Durumu: 

Lise : 1995-1999 Serik Yabancı Dil Ağırlıklı Lisesi 

109 

Önlisans : 1999-2001 Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta 

Meslek Yüksek Okulu 

Lisans : 2001-2004 Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. 

İşletme Bölümü 

Yabancı Dil Düzeyi: 

İngilizce : ÜDS Puanı: 60

üniversite öğrencilerinin girişimcilik özelliklerinin belirlenmesi

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?