W NUMERZE - Miesięcznik Politechniki Warszawskiej - Politechnika ...

Recommendations

Info

Ci¹gle nowe wyzwania Dla chemii prof. ZBIGNIEW FLORJAÑ- CZYK rzuci³ kolejno dwie dyscypliny sportowe, by zaj¹æ siê polimerami. Nie ¿a³uje – praca teraz jest jego hobby. P ierwsz� jego pasj� sportow� by�a pi�ka no�na. – W liceum do�� aktywnie si� tym zajmowa�em, ale nie by�a to wielka kariera, zaledwie na szczeblu okr�gowym. By�em do�� utalentowanym zawodnikiem, ale kiedy stan��em przed dylematem pi�ka czy studia, wybra�em studia. Nadal jednak grywa� w dru�ynie wydzia�owej. Wspomina mecze z fili� w P�ocku. Pokazuje zdj�cie dru�yny. – Prof. Janusz Lusztyk, wybitny uczony i dyrektor Narodowego Instytutu Na- Sport, aczkolwiek ca³kiem rekreacyjny, nadal jest obecny w jego ¿yciu. Zim¹ to narty, latem przynajmniej dwa tygodnie na wodzie, w kajaku, z ¿on¹ i psem – Dukacikiem. notechnologii w Kanadzie. Tutaj dr Ludwik Synoradzki, obecnie szef wydzia- �owego Laboratorium Procesów Technologicznych, nasz dziekan dr Miko�aj Szafran – bramkarz, ja – �rodkowy napastnik. S�abo widoczny Andrzej Rokicki, dyrektor jednego z centrów naukowych w USA, a tu dr Andrzej Sadownik, najwi�kszy w Polsce ekspert w dziedzinie produkcji piwa. A tam prof. Marek Marczewski, kierownik naszego studium doktoranckiego. Nietypowa dru�yna, trzeba przyzna�. Profesor Florja�czyk nie ukrywa, �e ma do tych lat du�y sentyment. Potem jednak zdradzi� pi�k� dla bryd�a sportowego. – Na Politechnice <strong>Warszawskiej</strong> by�o wielu studentów i pracowników, którzy grali w pierwszej lidze. W kadrze narodowej by�y trzy pary z naszego wydzia�u. Mój wychowanek, dyplomant, a tak�e partner bryd�owy Apolinary Kowalski – wielokrotny mistrz �wiata – jest w tej chwili jednym z najlepszych zawodników na �wiecie. Czasem sobie jeszcze gramy. Do doktoratu aktywnie gra�em w bryd�a, wygra�em wiele turniejów mi�dzynarodowych, by�em mistrzem Warszawy, a tak�e reprezentantem Polski, ale w pewnym momencie mój promotor bardzo ograniczy� moj� aktywno�� i zaj��em si� sprawami naukowymi. 16 Rzuci� bryd�a, ale... niezbyt daleko, nadal grywa towarzysko, a czasem tak�e bierze udzia� w zawodach. Na pocz¹tek polimery Nie bez przyczyny zacz��am te� opowie�� od sportu, bowiem prof. Florja�czyk w szkole �redniej zamierza� zosta� dziennikarzem sportowym. Jednak po naradzie rodzinnej i dyskusjach ze starszymi kolegami – mi�dzy innymi z pó�niejszym redaktorem „<strong>Politechnika</strong>” Maciejem Parowskim – zdecydowa� si� na studia politechniczne. – Na studiach humanistycznych by�o sporo indoktrynacji, techniczne wyda�y nam si� moralnie bezpieczniejsze. Cho� kto wie, co by si� sta�o, gdyby nie ten wybór. By�em w ciekawej klasie. Moimi kolegami byli m.in. Andrzej Matul, znany dziennikarz radiowy i Marcin Wolski, satyryk. Ale chemia to by�a tradycja rodzinna – cz�� rodziny to chemicy, cz�� medycy. Nauka ta rozwija�a si� wtedy dynamicznie i wydawa�o mi si�, �e b�dzie to kierunek przysz�o- �ciowy. Poza tym to dyscyplina, która pozostawia wiele pola dla fantazji, a jednocze�nie jest osadzona w realiach. Z czasem sta�a si� moim hobby. Pami�tam te�, �e w roku 1963 przyznano nagrod� Nobla za polimery. To te� mia�o wp�yw na moj� decyzj� – zafascynowa�y mnie one. Zacz��em jednak od zainteresowania mo�liwo�ci� wykorzystania ró�nych katalizatorów w chemii metaloorganicznej i materia�owej. W tamtych czasach – jak mówi – wielu zwi�zków nie kupowa�o si�, lecz otrzymywa�o. By�y bardzo reaktywne. Pali�y si�, wybucha�y. To by�a z jednej strony „przygoda”, z drugiej za� realna gro�ba po�aru. Zdarza�y si� takowe, ale o tym mówi raczej enigmatycznie. W ka�dym razie – id�c na studia wiedzia�, �e tym w�a�nie chce si� zajmowa�. Z ca�ym dobrodziejstwem inwentarza. Polimery ponownie Jego doktorat i praca habilitacyjna by�y zwi�zane g�ównie z chemi� aktywnych zwi�zków. Prze�om w jego pracy naukowej nast�pi� w latach 70., kiedy pojecha� na sta� do profesora Otto Vogla na Uniwersytecie Stanowym w Amherst Massachusetts, najsilniejszego w owym czasie ameryka�skiego o�rodka chemii polimerów. – Tam si� tego w�a�ciwie nauczy�em. S�ucha- �em wyk�adów najlepszych profesorów z ca�ego �wiata, którzy tam co pi�tek przyje�d�ali. Tam�e rozpocz�� badania w dziedzinie chemii i technologii polimerów. Po powrocie sta� si� ju� w tej dziedzinie specjalist�. – G�ównie dzia�am w obszarze polimerów, aczkolwiek teraz zdecydowa�em si� na kolejny, szalony krok – zmieniamy nasze zainteresowania w kierunku materia�ów le��cych na pograniczu klasycznych polimerów i ceramiki. Nazywamy je materia�ami hybrydowymi. Wykazuj� wiele nowych, interesuj�cych w�a�ciwo�ci. Obecnie granice pomi�dzy chemi� a in�ynieri� materia�ow� powoli si� zacieraj�. Dlaczego szalony krok? Poniewa� znowu musi si� uczy� nowych rzeczy. Kiedy by� w Stanach, mia� oko�o trzydziestki, a wtedy nauka przychodzi z �atwo�ci�. Potem – jak mówi – te� przychodzi, ale nieco trudniej. W gr� wchodz� nowe narz�dzia, typowe raczej dla chemii nieorganicznej, nowe techniki pracy, nowa aparatura. – To konieczne jednak, poniewa� klasyczna chemia polimerów powoli wyczerpuje swoje mo�liwo�ci i trzeba sobie szuka� nowych obszarów – wyja�nia. Tych nowych widzi na horyzoncie kilka. Polimery biodegradowalne, które maj� wielk� przysz�o��, nanotechnologie i nanomateria�y, w które – jak uwa�a – trzeba wej�� nieco g��biej. – Swoj� drog�, nano to obecnie s�owo wytrych. G�ównie wykorzystywane do zdobywania �rodków na badania. Natomiast praktyczne sukcesy osi�gane s� na styku klasycznej chemii polimerów i materia�ów kompozytowych, bo w tym obszarze naj�atwiej o wprowadzenie nanotechnologii do praktyki przemys�owej. Opanowanie struktury w skali nano daje efektywne i
wymierne rezultaty. Uwa�am, �e pora z�ama� sztuczne podzia�y na chemi� i in�ynieri� materia�ow�, bo sukces mo�na osi�gn�� jedynie interdyscyplinarnie. Top secret – Mamy nadziej�, �e wkrótce opracujemy dla fabryki w Mielcu nanokompozytowy klej, który umo�liwi stworzenie niepalnych po��cze� w wyrobach lotniczych. Podejmujemy to wyzwanie we wspó�pracy z Politechnik� Rzeszowsk�, ale w oparciu o wyniki naszych bada� podstawowych. Te z kolei prowadzili�my w ramach du�ego programu, koordynowanego przez Wydzia� In�ynierii Materia�owej. Innym, bardzo aktualnym w�tkiem w naszych badaniach s� polimery o w�a�ciwo�ciach przewodz�cych, które mo�na wykorzystywa� w bateriach, w nowoczesnych �ród�ach energii. Zawsze staramy si� mie� trzy obszary badawcze. W jednym tkwimy mocno i mamy praktyczne rozwi�zania, drugi pomy�lany jest jako dzia�ania, które b�dziemy realizowa� w najbli�szym czasie i trzeci – „wariacki” – wychodz�cy daleko w przysz�o��. Od dziesi�ciu lat, wraz z zespo�em prof. W�adys�awa Wieczorka, prof. Florja�czyk pracuje na rzecz firm lotniczych Stanów Zjednoczonych. – Opracowujemy nowy typ elektrolitów, które b�d� u�ywane w samolotach i statkach kosmicznych, w urz�dzeniach podtrzymuj�cych zasilanie. Prace s� bardzo zaawansowane i prowadzimy je w kooperacji z naukowcami z W�och i Izraela. Dlaczego my? W roku 1989 zacz�li je�dzi� po Polsce �owcy g�ów i trafili na nasz wydzia�. Zorientowali si�, �e mamy pewne osi�gni�cia. Zaproszono mnie z wyk�adem do jednego z laboratoriów si� lotniczych USA i prawdopodobnie by�em pierwszym naukowcem z naszego rejonu �wiata, który tam dotar�. Nawi�zali�my wst�pne kontakty dotycz�ce bada� podstawowych, pó�niej do wspó�pracy tej w��czyli si� jeszcze inni koledzy z naszego Wydzia�u. Otrzymujemy nowe materia�y, badamy ich w�a�ciwo�ci elektrochemiczne i przekazujemy do dalszych testów. Nie wszystkie rezultaty bada� prowadzonych w tej dziedzinie, a tak�e w innych pracach prowadzonych dla konkretnych odbiorców, s� jawne. Jak mówi enigmatycznie profesor, po jakim� czasie niektóre z rezultatów s� odtajniane i mo�na je publikowa�, ale te które znalaz�y praktyczne zastosowanie na ogó� pozostaj� tajemnic�. To jest normalne w dzia�alno�ci o charakterze technologicznym. Znacznie gorzej jest wówczas, gdy zmarnuje si� wiele czasu na prace o charakterze typowo aplikacyjnym i nie mo�na ich wdro�y� z powodów pozanaukowych. Zaczê³y siê... schody – Pod koniec lat 80. bardzo owocnie wspó�pracowali�my z Fabryk� Farb i Lakierów w D�bicy, razem zmodernizowali�my wiele technologii, a na koniec opracowali�my rewelacyjn� na owe czasy farb� olejn� rozcie�czan� wod�. Pomalowali�my ni� ca�y dach w tym zak�adzie, by zobaczy� po zimie, jakie b�d� efekty. Na wiosn� dach by� w �wietnym stanie i zyskali�my pewno��, �e mamy w r�ku przebój rynkowy, ale trzy miesi�ce pó�niej fabryka zmieni�a w�a�ciciela. Zosta�a wykupiona przez szwedzk� firm�, która nie by�a ju� zainteresowana wdra�aniem naszych rozwi�za�, gdy� wola�a powiela� swoje w�asne. Pi³kê no¿n¹ rzuci³ dla studiów, bryd¿a z powodu doktoratu. Teraz jego g³ówn¹ pasj¹ jest... praca. Z przykro�ci� musz� stwierdzi�, �e obecnie g�ównie pracujemy dla kontrahentów zagranicznych. Czasem te technologie wracaj� potem do Polski. Niestety, nie mamy wp�ywu na te zjawiska. Robimy wprawdzie jakie� opracowania dla polskich firm, ale to s� drobne rzeczy, bo na du- �e technologie ich nie sta�. POSTACIE Czy nie czas wi�c na kolejny szalony krok? – Ca�y czas jeszcze my�l� o bli�szych zwi�zkach z biotechnologi� – to takie marzenie, które mi kr��y po g�owie i do którego usi�uj� wci�gn�� moich m�odszych wspó�pracowników. Mam nadziej�, �e jeszcze ten biochemiczny w�tek w pracach naszej Katedry uda mi si� rozwin��. Nie tylko ma nadziej�, lecz – jak mówi – pomalutku si� do tego przymierza. S�dzi, �e trzeba b�dzie w najbli�szym czasie zmieni� technologi� produkcji opakowa�, aby to, co trafia na wysypiska, mog�o si� bezpiecznie, bez szkody dla �rodowiska, rozk�ada�. – Mamy wytypowan� grup� materia�ów, które chcemy bada� w pierwszej kolejno�ci, we wspó�pracy z kilkoma innymi o�rodkami naukowymi. Zaczynamy od niewielkiej modyfikacji znanych rozwi�za�, ale naszym celem strategicznym jest wykorzystanie dwutlenku w�gla jako jednego z kluczowych surowców do syntezy materia�ów biodegradowalnych. Rozwa�amy te� mo�liwo�� wykorzystania innych surowców odnawialnych. Jakich na przyk�ad ? – Mamy problem z nadprodukcj� cukru, trzeba wi�c znale�� sposób na biochemiczne przetworzenie zarówno jego samego, jak i odpadów. Rozwi�zanie? Proces fermentacji cukru lub skrobi, ale prowadz�cy nie do alkoholu, tylko kwasu mlekowego, który jest podstaw� biodegradowalnych nowoczesnych surowców. Stworzenie krajowego konsorcjum uczonych, które zrealizowa�oby oryginalny wariant tego rozwi�zania, jest wyzwaniem bardzo trudnym w �wietle dost�pnej literatury patentowej, ale chcia�bym jeszcze si� z nim zmierzy�, zanim – mówi�c j�zykiem pi�karskim – powiesz� buty na ko�ku. JOANNA KOSMALSKA Fot. z arch. prof. Z. Florja�czyka i Micha� Le�niewski 17
Page 1 and 2: Innowacyjno�� i innowacje to s
Page 3 and 4: Na stanowisko profesora zwyczajnego
Page 5 and 6: prowadzone badania i osi�gni�ci
Page 7 and 8: wynikaj�cych z utrudnie� w ruch
Page 9 and 10: Kolejnym etapem pracy, po zaprojekt
Page 11 and 12: których o�rodkiem aktywnym s�
Page 13 and 14: tak�e nie b�d�cym stopniem na
Page 15: Politechnik� czy te� Uniwersyte
Page 19 and 20: z Wydzia�u In�ynierii L�dowej
Page 21 and 22: pod wiatr Byæ szaj�cy si� pod
Page 23 and 24: moje, do�wiadczeniach i w O�rod
Page 25 and 26: Je¿eli masz ochotê prze¿yæ wspa
Page 27 and 28: zone, ropa bardzo �atwo zmiesza s
Page 29 and 30: �� Kto dwudziestego pierwsze
Page 31 and 32: dyscyplin sportowych. Rozgrywane s

W NUMERZE - Miesięcznik Politechniki Warszawskiej - Politechnika ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?