W NUMERZE - Miesięcznik Politechniki Warszawskiej - Politechnika ...
W NUMERZE - Miesięcznik Politechniki Warszawskiej - Politechnika ...
W NUMERZE - Miesięcznik Politechniki Warszawskiej - Politechnika ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
64 tajemnicze pola<br />
Zasad, jakie obowi¹zuj¹ w szachach, mo¿na nauczyæ siê<br />
bardzo szybko. Wystarczy poznaæ, jak poruszaj¹ siê figury<br />
oraz piony i mo¿na próbowaæ swoich si³. ¯eby jednak<br />
zostaæ arcymistrzem, trzeba wielu lat treningów.<br />
Legenda<br />
Przed wieloma wiekami<br />
zg�osi� si� do hinduskiego maharad�y<br />
m�drzec z pomys�em<br />
nowej gry. Przyniós� szachownic�,<br />
figury, piony i pokaza�<br />
regu�y. W�adcy gra przypad�a<br />
do gustu. Wkrótce te� na jego<br />
dworze, a nieco pó�niej w�ród<br />
prostego ludu, szachy pozyska�y<br />
wielu wielbicieli.<br />
Nale�a�o jednak wynalazc�<br />
nagrodzi�. Maharad�a „w hojno�ci<br />
�askawy” rzek�, aby m�drzec<br />
sam wyrazi� �yczenie,<br />
co pragnie otrzyma�: z�oto,<br />
brylanty czy te� inne warto-<br />
�ciowe przedmioty. �yczenie<br />
m�drca by�o jednak skromne,<br />
zdaniem maharad�y – zbyt<br />
skromne. Otó� poprosi� on,<br />
aby da� mu tyle ziaren pszenicy,<br />
ile wyniknie z ich przemno�enia<br />
licz�c wedle regu�y:<br />
na pierwsze pole szachownicy<br />
jedno ziarenko, na drugie<br />
dwa, na trzecie – cztery, na<br />
czwarte – osiem i tak dalej, a�<br />
do sze��dziesi�tego czwartego<br />
pola.<br />
Rych�o okaza�o si� jednak,<br />
�e nie�atwo b�dzie zaspokoi�<br />
�yczenie m�drca. Przyszli do<br />
w�adcy rachmistrze i rzekli:<br />
„Panie, je�li obsiejesz ca�� kul�<br />
ziemsk� tylko pszenic�, je-<br />
�li osuszysz dna oceanów i<br />
te� zasadzisz tam pszenic�,<br />
wówczas b�dziemy mogli wyp�aci�<br />
��dan� nagrod�”.<br />
Jak bowiem policzyli, ilo��<br />
pszenicy wynios�aby 18 446<br />
744 073 709 551 615 ziaren<br />
(osiemna�cie kwadrylionów,<br />
446 trylionów, 744 bilionów,<br />
73 miliardy, 709 milionów, 551<br />
tysi�cy 615). Je�li przyjmiemy,<br />
�e na 1 cm sze�cienny<br />
wchodzi 20 ziaren, wyniesie<br />
to: 922 337 203 689 metrów<br />
sze�ciennych. Równa si� to<br />
mniej wi�cej o�miokrotnym<br />
plonom zbo�a na ca�ej ziemi.<br />
W ten sposób m�drzec chcia�<br />
pokaza� wyj�tkowy tok rozumowania<br />
cz�owieka bieg�ego<br />
w sztuce szachowej.<br />
Fakty<br />
Jaka jest jednak prawda o<br />
pocz�tkach szachów, nazy-<br />
wanych gr� królów? Za ich<br />
kolebk� uwa�a si� Indie. Szachy<br />
nosi�y tam nazw� „czaturang”,<br />
co oznacza cztery rodzaje<br />
wojsk: piechot�, konnic�,<br />
wojowników na s�oniach<br />
oraz korzystaj�cych z zaprz�gów.<br />
Wed�ug angielskiego<br />
orientalisty i historyka Harolda<br />
Muray’a, autora ksi��ki<br />
„Historia szachów”, pierwsze<br />
wzmianki o tej grze pochodz�<br />
z ko�ca VI wieku naszej ery.<br />
�ród�ami informacji na ten temat<br />
s� g�ównie utwory literackie<br />
oraz wykopaliska. Te<br />
ostatnie jednak�e w roku<br />
1952 podwa�y�y teori� Murray’a.<br />
Wtedy to w�a�nie doko-<br />
nano sensacyjnego odkrycia.<br />
W starorzymskim grobie króla<br />
Venafra odkryto figury na<br />
pierwszy rzut oka podobne do<br />
figur szachowych. Grobowiec<br />
ten budowano w I lub II stuleciu<br />
naszej ery. Oznacza to, �e<br />
albo istnia�a wcze�niej gra<br />
podobna do szachów, albo<br />
maj� one starszy rodowód,<br />
ni� wcze�niej s�dzono. Pozosta�my<br />
jednak w Indiach,<br />
sk�d pochodzi pierwszy znany<br />
dzisiaj anonimowy utwór z<br />
ko�ca VI wieku, w którym<br />
wspomniano o szachach. Z<br />
subkontynentu szachy pow�drowa�y<br />
wraz z kupcami do<br />
Persji. St�d te� pochodzi<br />
pierwszy poemat opisuj�cy<br />
dok�adnie teori� tej gry, który<br />
podaje tak�e szczegó�y, sk�d<br />
i kiedy sprowadzono t� gr�.<br />
Nast�pnie w „posiadanie szachownicy”<br />
weszli Arabowie,<br />
którzy podbili Persj�. Gra<br />
szybko znalaz�a uznanie i zosta�a<br />
urozmaicona oraz<br />
wzbogacona przez arabskich<br />
entuzjastów szachów. Do Europy<br />
szachy dotar�y w wieku<br />
VIII-IX, najpierw do Hiszpanii,<br />
W�och i Francji, potem do<br />
Niemiec, Anglii i Skandynawii.<br />
Do Rosji szachy trafi�y w<br />
IX wieku, dok�d – jak twier-<br />
Zabawê z szachami mo¿na zacz¹æ ju¿ w wieku kilku lat. Potem z<br />
dnia na dzieñ odkrywa siê tajniki szeœædziesiêciu czterech pól. Im<br />
wiêcej siê o niech wie, tym wiêcej chce siê poznaæ. Takie s¹ w³aœnie<br />
szachy: wci¹gaj¹ i uzale¿niaj¹. Pozytywnie.<br />
dz� uczeni – przyw�drowa�y<br />
bezpo�rednio ze Wschodu.<br />
Na podstawie wzmianek w literaturze<br />
przypuszcza si�, �e<br />
Polska zaznajomi�a si� z<br />
królewsk� gr� w XII wieku, za<br />
panowania Boles�awa Krzywoustego.<br />
���<br />
W szachach naprzeciw siebie<br />
zasiada dwóch przeciwników.<br />
Ka�dy z nich ma do dyspozycji<br />
osiem figur (dwie wie-<br />
�e, dwóch go�ców, dwa konie<br />
(skoczki, króla i królow�) oraz<br />
tyle� samo pionów. Pojedynek<br />
odbywa si� na szachownicy<br />
z�o�onej z sze��dziesi�ciu<br />
czterech pól. Celem ka�dego<br />
z graczy jest wykluczenia z<br />
gry króla przeciwnika poprzez<br />
zablokowanie mu mo�liwo�ci<br />
wykonania ruchu. Jest to tzw.<br />
mat, ko�cz�cy w zwyci�ski<br />
sposób gr�. Ka�da z figur i<br />
pionów podlega �ci�le okre-<br />
�lonym zasadom, w jaki sposób<br />
mo�e si� porusza�. Jedynie<br />
królowa otrzyma�a w tej<br />
grze przywilej przemieszczania<br />
si� w dowolnym kierunku i<br />
o dowoln� liczb� pól. Szachy,<br />
ze wzgl�du na skomplikowane<br />
„�amanie g�owy”, podobnie<br />
jak bryd� zosta�y zaliczone do