W NUMERZE - Miesięcznik Politechniki Warszawskiej - Politechnika ...

Innowacyjno�� i innowacje to 

s�owa, które cz�sto pada�y 

na Politechnice Warszawskiej 

mi�dzy 23 a 25 pa�dziernika. 

Pod has�em „Nauka dla innowacyjno�ci: 

projekty celowe 

szans� dla innowacyjnych polskich 

przedsi�biorców” Ministerstwo 

Nauki i Szkolnictwa 

Wy�szego oraz Centrum Innowacji 

NOT prezentowa�o i promowa�o 

projekty celowe. 

W Du�ej Auli i na placu przed 

Gmachem G�ównym mo�na by- 

�o obejrze� wystaw� „Polscy innowatorzy” 

oraz porozmawia� 

z wystawcami i zapozna� si� z 

przedsi�wzi�ciami innowacyjnymi 

prowadzonymi z wykorzystaniem 

wyników bada� naukowych 

i prac rozwojowych. 

Zwiedzaj�cy mogli zobaczy� 

mi�dzy innymi: prototyp 

15–metrowego szybowca 

„Diana”, inteligentne ubranie 

stra�ackie z systemem monitorowania 

parametrów fizjologicznych, 

wielozadaniowy pojazd 

ratowniczy „Lewiatan”, 

samojezdne urz�dzenia podno�nikowe, 

rozdrabniacz ga- 

��zi oraz roboty mobilne wykonane 

w Instytucie Automatyki 

i Robotyki Wydzia�u Mechatroniki 

PW. 

W czasie trwania wystawy 

odby�y si� otwarte warsztaty 

dla zainteresowanych tworzeniem 

mi�dzynarodowych konsorcjów 

realizuj�cych projekty 

w ramach 7. Programu Ramowego 

UE pod nazw� „Szko�a 

projektów CRAFT”. W programie 

szko�y, oprócz informacji, 

znalaz�y si� �wiczenia praktyczne 

zwi�zane z przygotowaniem 

projektów, zarz�dzaniem 

nimi i ich rozliczaniem. Odby�y 

si� te� warsztaty na temat programu 

operacyjnego „Innowacyjna 

gospodarka”. 

Jednym z g�ównych punktów 

programu trzydniowej imprezy 

by�a konferencja „Nauka dla innowacyjno�ci” 

z udzia�em polskich 

przedsi�biorców, naukowców 

oraz ekspertów z za- 

kresu informacji i komunikacji 

medialnej oraz ekonomii. 

– Innowacyjno�� – z punktu 

widzenia pa�stwa – jest najta�sz� 

metod� tworzenia nowych 

miejsc pracy i ko�em zamachowym 

gospodarki – powiedzia� 

dr Olaf Gajl, podsekretarz 

stanu w Ministerstwie 

Nauki i Szkolnictwa Wy�szego, 

które dofinansowuje projekty 

celowe do momentu powstania 

prototypu. 

Cz�� rodków bud�etowych 

na badania jest przekazywana 

przez resort do Centrum Innowacyjno�ci 

przy Federacji Stowarzysze�Naukowo-Technicznych 

NOT, które og�asza konkursy 

wniosków o dofinansowanie 

projektów celowych dla 

ma�ych i �rednich przedsi�biorstw. 

Ci przedsi�biorcy, którzy razem 

z uczelniami realizuj� projekty 

po powstaniu prototypu, 

mog� ubiega� si� o dofinansowanie 

prac wdro�eniowych 

przez Ministerstwo Gospodarki. 

Mo�liwe jest tak�e uzyskanie 

�rodków z funduszy unijnych. 

Wed�ug danych MNiSW w 

latach 2002–2004 zako�czono 

675 projektów celowych, 

nak�ady na ich realizacj� wynios�y 

3,7 mld z�, a dofinansowanie 

dzia�alno�ci badawczo-rozwojowej 

prawie 300 

mln z�. Dzi�ki projektom celowym 

zrealizowanym w tym 

czasie dokonano oko�o 150 

zg�osze� patentowych i uzyskano 

prawie 40 patentów i 

19 wzorów u�ytkowych. 

Twórcy projektów zdobyli 

oko�o 200 krajowych i zagranicznych 

nagród. 

Resort nauki spodziewa si�, 

�e na realizacj� innowacyjnych 

projektów przedsi�biorcy b�d� 

mogli pozyska� niemal 8 mld 

euro w ci�gu najbli�szych 6 lat. 

Chce zach�ci� zarówno ich, jak 

i naukowców do starania si� o 

te dotacje. Obiecuje tak�e u�atwi� 

i upro�ci� procedury. 

Tekst i zdj�cia: AA 

W NUMERZE 11/2006 

� TEMAT MIESI�CA – („M�oda krew”) – Jeszcze pozostaj�c 

w cieniu profesorów, zaczynaj� ju� odnosi� pierwsze sukcesy 

w swojej naukowej karierze. Dzi�ki ambicji i otwartym 

umys�om najm�odsi naukowcy naszej Uczelni �mia�o 

podejmuj� powa�ne wyzwania, czasami przy okazji realizuj�c 

marzenia i hobby z dzieci�stwa. W interesie Uczelni 

le�y, by najzdolniejszych zatrzyma� i umo�liwi� im dalsz� 

karier� naukow�. Wszak oczywiste jest, �e potrzebna jest 

nie tylko pokoleniowa zmiana warty, ale te� ludzie, którzy 

– dzi�ki swojej inicjatywie i pomys�om – rozwija� b�d� nauk� 

polsk� ................................................................................ 6-11 

� INFORMACJE – Media o Politechnice Warszawskiej, Z 

obrad Senatu, Kronika wydarze� w PW ............................... 2-5 

� UWAGI, OPINIE, KONTROWERSJE – Czy z naszymi tytu�ami 

naukowymi – spadkiem po komunizmie – jeste�my egzotyczn� 

wysp� na mapie nauki? ................................................................ 12-13 

� „Festiwal z dziesi�tk�”. Zabawy z nauk�, czyli 10., 

jubileuszowy Festiwal Nauki .................................................. 14-15 

� POSTACIE – Prof. Zbigniew Florja�czyk – od sportu do „szalonych” 

kroków w nauce ........................................................... 16-17 

� „Przyzwyczai� si�”. Czyli jak próbowa� radzi� sobie z zakorkowanymi 

ulicami ................................................................... 18-19 

� „Wiatrak pod wiatr”. Nie na benzyn�, nie na gaz, ale b�dzie 

je�dzi� ...................................................................................... 20-21 

� ABSOLWENCI PW – Lidia Kuczmierowska – marzy�a o pomiarach 

Ziemi z kosmosu, dzi� szkoli dzia�aczy organizacji 

pozarz�dowych ........................................................................... 22-23 

� „Lato z �at�”. Praktyki studentów IL w warunkach „zbli�onych” 

do naturalnych .............................................................................. 24 

� KO�A NAUKOWE PW – Studencki sposób na sp�dzanie 

wolnego czasu .............................................................................. 25 

� „Uwaga plama!”. Nielegalne zrzuty ropy plag� na Ba�tyku ....... 26-27 

� Recenzje ksi��kowe, informacje wydawnicze Oficyny PW, 

ciekawostki naukowe ............................................................... 28-29 

� SPORTOWCY POLITECHNIKI – Tajemnice królewskiej gry ... 30-31 

� Prasa akademicka pisze ............................................................... 32 

P O L I T E C H N I K I W A R S Z A W S K I E J 

P I S M O S P O £ E C Z N O Œ C I A K A D E M I C K I E J P W 

Rada MIESI�CZNIKA PW: prof. Maciej Grabski – przewodnicz�cy, Arkadiusz 

Orczykowski, prof. Jacek Czajewski, dr Sergiusz Dzierzgowski – sekretarz, 

prof. Ma�gorzata Kujawi�ska, prof. Tadeusz Rze�uchowski. 

Wydawca: Politechnika Warszawska, Plac Politechniki 1, 00-664 W-wa. 

Redaguj�: Iwona Koli�ska – redaktor naczelny (miespw@rekt.pw.edu.pl), Zespó�: 

Anna Abramczyk – (mies.pw@ca.pw.edu.pl), Joanna Kosmalska – (j.kosmalska@ca.pw.edu.pl), 

Micha� Le�niewski – (prasa@ca.pw.edu.pl), Joanna Majewska 

– (j.majewska@ca.pw.edu.pl), Zbigniew Zaj�c – (red_mpw@ca.pw.edu.pl). 

Stali wspó�pracownicy: Ewa Chybi�ska, Rafa� Zawadzki. 

Adres redakcji: ul. Polna 50, 00-644 Warszawa. Telefony: 234-54-87, 234-57-31, 

fax 234-57-30. Adres internetowy: http//www.mpw.pw.edu.pl 

�amanie i druk: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, ul. Polna 50, 00- 

644 Warszawa, tel. 825-75-18. 

Redakcja zastrzega sobie prawo adiustacji, redagowania i skracania tekstów oraz 

zmiany tytu�ów. Nie wszystkie pogl�dy autorów tekstów zgodne s� z przekonaniami 

Redakcji. Niektóre mog� stanowi� zaproszenie do dyskusji dla wszystkich ch�tnych. 

Przedruk ilustracji i tekstów oraz ich fragmentów mo�liwy wy��cznie za zgod� Redakcji. 

1

INFORMACJE 

� „�ycie Warszawy” z 31.07.2006 r. 

poinformowa�o, �e w odbudowywanym 

przez Politechnik� Warszawsk� 

Supersamie, który stanie na 

Ursynowie b�dzie mie�ci�o si� centrum 

edukacyjne, kulturalne i wystawiennicze 

Uczelni. B�dzie mo�na 

organizowa� w nim mi�dzynarodowe 

sympozja, kongresy naukowe 

i prezentowa� specjalistyczne 

ekspozycje. 

� Magazyn Lotniczy „Skrzydlata 

Polska” nr 8 z 2006 r. zamie�ci� list� 

laureatów „B��kitnych Skrzyde� 

2006” – Honorowego Wyró�nienia 

Roku – przyznawanego za najwybitniejsze 

osi�gni�cia w lotnictwie 

polskim w ci�gu ostatniego roku 

oraz za ca�okszta�t wybitnej dzia�alno�ci 

na rzecz lotnictwa. W�ród 

laureatów jest Wydzia� Mechaniczny 

Energetyki i Lotnictwa PW – za 

kszta�cenie in�ynierów dla lotnictwa 

cywilnego i wojskowego oraz prace 

naukowe na rzecz lotnictwa. 

� „Gazeta Wyborcza” z 28.08.2006 r 

zapowiada�a udzia� Miss World 

2006 w inauguracji roku akademickiego 

2006/2007 na Politechnice 

Warszawskiej. 

� Na pytanie: „Jak powinien wygl�da� 

zrównowa�ony rozwój miasta?” 

odpowiada� w „�yciu Warszawy” 

z 30.08.2006 r. prof. Wojciech 

Suchorzewski. Profesor opowiada�, 

jak ten problem rozwi�za�y miasta z 

zachodu Europy. 

� Wywiad z prof. Andrzejem Chudzikiewiczem, 

dziekanem Wydzia�u 

Transportu na temat transportu jako 

nauki zamie�ci�a „Gazeta Wyborcza” 

z 31.08.2006 r. 

� Sukces siatkarzy AZS PW, którzy 

zdobyli akademickie mistrzostwo 

Polski, opisywa�o „�ycie Warszawy” 

z 1.09.2006 r. 

� „Dziennik” z 5.09.2006 r. poda� 

informacj� o uczelniach, które 

prowadz� jeszcze rekrutacj� na 

studia. Na Politechnice Warszawskiej 

o indeks na dzienne studia 

mo�na by�o ubiega� si� do 15 

wrze�nia na kierunkach: budownictwo, 

in�ynieria �rodowiska, 

mechanika i budowa maszyn, 

technologia chemiczna w Szkole 

Nauk Technicznych i Spo�ecznych 

w P�ocku. Znacznie wi�kszy 

wybór kandydaci mieli na studiach 

wieczorowych i zaocznych. 

� „Gazeta Wyborcza” z 6.09.2006 r. 

zamie�ci�a artyku� autorstwa pracowników 

Wydzia�u Chemicznego 

naszej uczelni na temat finansowania 

nauki. Poszukiwali oni odpowiedzi 

na pytania: Czy pa�stwo powinno 

topi� pieni�dze w nauk� oraz 

2 

czy uczeni i wyniki ich bada� mog� 

wp�ywa� na rynkowy sukces? 

� W dodatku do „Rzeczypospolitej” 

z 7.09.2006 r. – „Warszawski Park 

Technologiczny” mogli�my przeczyta� 

wywiad z prof. Tadeuszem 

Kulikiem, prorektorem PW ds. nauki, 

w którym tematem by� udzia� Politechniki 

Warszawskiej w budowaniu 

przysz�ego Warszawskiego 

Parku Technologicznego. 

� Ju� cztery zabytki na Woli roz- 

�wietlaj� noc� reflektory, a wkrótce 

do��czy do nich ko�ció� przy ul. Bema 

– informowa�o „�ycie Warszawy” 

z 7.09.2006 r. Autorem wszystkich 

instalacji jest prof. Wojciech 

�agan z Politechniki Warszawskiej, 

specjalista w tej dziedzinie. 

� W Telewizyjnym Kurierze Warszawskim 

8.09.2006 r. o elektronicznych 

legitymacjach studenckich, 

które – dzi�ki umowie z Zak�adami 

Transportu Miejskiego – b�d� 

jednocze�nie spe�nia�y rol� karty 

miejskiej, mówili Ewa Chybi�ska - 

rzecznik prasowy Politechniki Warszawskiej 

i Micha� Hryciuk – kierownik 

projektu. 

� O tym, jakie przywileje da studentom 

elektroniczna legitymacja, pisa- 

�y „Dziennik” i „Gazeta Wyborcza” z 

9-10.09.2006 r. Zast�pca kanclerza 

ds. dzia�alno�ci podstawowej PW, 

mgr El�bieta Leg�� zapewnia�a, �e 

dzi�ki studentom z Wydzia�u Elektroniki 

i Technik Informacyjnych 

warszawskie legitymacje s� bardzo 

trudne do podrobienia. 

� Prof. Jerzy Wo�nicki, by�y rektor 

Politechniki Warszawskiej, w „Gazecie 

Wyborczej” z 9-10.09.2006 r. 

mówi� o pomy�le ministra edukacji 

Romana Giertycha dotycz�cym 

„amnestii maturalnej”. 

� „Gazeta Wyborcza” i „Rzeczpospolita“ 

z 12.09.2006 r. informowa�y 

o przyje�dzie do Polski gwiazdy 

ameryka�skiej literatury Johna 

Irvinga i spotkaniu z czytelnikami w 

murach Politechniki Warszawskiej. 

� O powo�anym do �ycia dzi�ki porozumieniu 

w�adz Politechniki Warszawskiej, 

Uniwersytetu Warszawskiego 

i Polskiej Akademii Nauk w 

roku 1996 Festiwalu Nauki, po raz 

kolejny maj�cemu odby� si� 24 

wrze�nia w Warszawie, pisa� 

„Dziennik” z 14.09.2006 r. 

� W „�yciu Warszawy” z 

15.09.2006 r. przeczytali�my, �e 

uzdolniony student Wydzia�u Mechanicznego 

Energetyki i Lotnic- 

twa, Adam Mi�tek, który od sze�ciu 

lat uprawia taekwondo i ma w tej 

dziedzinie spore sukcesy „walczy” z 

ministrem edukacji o stypendium. 

� W Telewizyjnym Kurierze Warszawskim 

19.09.2006 r. o Warszawskim 

Salonie Edukacyjnym 

dla Maturzystów i roli Politechniki 

Warszawskiej w organizowaniu tej 

imprezy mówi� prof. Andrzej Jakubiak, 

prorektor PW ds. studenckich. 

� O nowych elektronicznych legitymacjach 

studenckich dla studentów 

i mo�liwo�ci ich u�ywania jako karty 

miejskiej mówi�a 19.09.2006 r. 

s�uchaczom „Radia Józef” Ewa 

Chybi�ska, rzecznik prasowy PW. 

� Na Warszawski Salon Maturzystów 

i VI Warszawskie Targi J�zykowe 

Perspektywy 2006, które 

odbywa�y si� w Gmachu G�ównym 

Politechniki Warszawskiej zapra- 

Media o Politechnice Warszawskiej 

sza�o „�ycie Warszawy” i „Gazeta 

Wyborcza” z 21.09.2006 r. Swoj� 

ofert� prezentowa�o 50 uczelni i 40 

szkó� j�zykowych. 

� Forum Akademickie nr 9/2006 informowa�o 

o sukcesie zespo�u naukowców 

z Wydzia�u In�ynierii Chemicznej 

i Procesowej, pracuj�cych 

pod kierownictwem prof. Leona Radonia, 

którzy we wspó�pracy z firm� 

Microspun Products opracowali nowoczesn� 

technologi� w pe�ni zautomatyzowanego 

wytwarzania filtrów 

do silnika diesla. 

� Zwyci�stwo studenta I roku Wydzia�u 

Chemicznego Politechniki 

Warszawskiej, Tomasza Wdowika 

opisywa�y „Gazeta Wyborcza” i 

„Rzeczpospolita” z 28.09.2006 r. 

Odkryciem laureata – syntez� substancji 

mog�cej mie� zastosowanie 

w leczeniu chorób serca - interesuje 

si� ju� krakowskie Collegium Medicum. 

� Artur Brodowski, student Politechniki 

Warszawskiej, na �amach 

„Dziennika” z 3.10.2006 r. opowiada�, 

jak si� mieszka w akademiku i 

jakie niespodzianki czekaj� studenta 

na uczelni. 

� O studiach internetowych na PW 

2.10.2006 r. w radiowej „trójce” 

mówi�a Ewa Chybi�ska, rzecznik 

prasowy PW. 

� „Kijowski Politechnik” – tygodnik 

Instytutu Politechniki w Kijowie - zamie�ci� 

relacj� z wizyty na tej uczelni 

rektora PW, prof. W�odzimierza 

Kurnika. 

� Relacj� z przebiegu inauguracji 

roku akademickiego 2006/2007 na 

Politechnice Warszawskiej, w której 

wzi��a udzia� Miss World 2006 Tatana 

Kucharova, przedstawi�y Telewizyjny 

Kurier Warszawski 2.10.2006 r. 

oraz „Gazeta Wyborcza”, „�ycie 

Warszawy”, „Rzeczpospolita” z 

3.10.2006 r. 

� „�ycie Warszawy” z 6.10.2006 r. 

zaprasza�o na dziedziniec Politechniki 

Warszawskiej, gdzie koncertowa�a 

grupa „Akurat”. 

� 7.10.2006 r. w I Programie Polskiego 

Radia w Sygna�ach Dnia 

prof. Bogdan Galwas, dziekan Wydzia�u 

Elektroniki i Technik Informacyjnych, 

mówi� o obchodach jubileuszu 

55-lecia Wydzia�u. 

� Przebieg meczu siatkarzy Politechniki 

z Metow Domex AZS relacjonowa�o 

„�ycie Warszawy” z 

9.10.2006 r. 

� O polimerach alternatywnych 

mówi� w I Programie Polskiego Radia 

9.10.2006 r. prof. Piotr Wola�ski 

z Wydzia�u Mechanicznego Energetyki 

i Lotnictwa. 

� „Sprawy Nauki” nr 3 z pa�dziernika 

2006 r. poinformowa�y o wyborze 

na przewodnicz�cego mi�dzynarodowej 

organizacji IEEE MTT-S prof. 

Józefa Modelskiego z Instytutu Radioelektroniki. 

Organizacja ta skupia 

oko�o 370 tysi�cy in�ynierów z ponad 

150 krajów (w Polsce prawie 

1000 cz�onków) – przedstawicieli 

�wiata nauki, techniki oraz przemys�u. 

Prof. Józef Modelski jest pierwszym 

Polakiem, przewodnicz�cym 

MTT-S i drugim spoza USA. 

� Absolwentów, którzy chc� zdoby� 

dodatkowe kwalifikacje (drugi 

fakultet), „Dziennik” z 24.10.2006 r. 

informowa� o wolnych miejscach na 

uczelniach warszawskich.. Politechnika 

Warszawska przyjmuje 

dokumenty do 15 grudnia na Wydzia� 

Architektury, kierunek wycena 

nieruchomo�ci. 

� „�ycie Warszawy” z 21- 

22.10.2006 r. opisywa�o rewelacyjny 

wynalazek absolwenta Wydzia�u 

Elektrycznego Politechniki 

Warszawskiej Rafa�a �bikowskiego. 

Wynalazca od kilku lat 

kieruje zespo�em konstruuj�cym 

mechanicznego owada w Uniwersytecie 

Cranfield przy brytyjskiej 

Akademii Obrony. 

� O przyznaniu nagród Fundacji na 

rzecz Nauki Polskiej – najbardziej 

presti�owego wyró�nienia naukowego, 

zwanego polskimi Noblami - 

pisa�y „Gazeta Wyborcza” i „Rzeczpospolita” 

z 25.10.2006 r. W�ród 4 

laureatów jest prof. Leon Grado� z 

Wydzia�u In�ynierii Chemicznej i 

Procesowej, który otrzyma� wyró�nienie 

w dziedzinie nauk technicznych 

za opracowanie teorii procesów 

powstawania i transportu aerozoli 

i mikrocz�steczek w gazach. 

� W „Dzienniku” z 28-29.10.2006 r. 

dr Marek Budzy�ski, architekt i 

urbanista, wyk�adowca naszej 

Uczelni mówi� o stolicy, jej zabudowie 

i roli jak� powinna odgrywa� 

Wis�a.

Na 

stanowisko profesora zwyczajnego zostali mianowani przez 

Rektora PW od 1 pa�dziernika 2006 r.: prof. dr hab. Jan 

MONKIEWICZ na Wydziale In�ynierii Produkcji w Instytucie 

Organizacji Systemów Produkcyjnych, prof. dr hab. in�. Zbigniew 

STARCZEWSKI na Wydziale Samochodów i Maszyn Roboczych w 

Instytucie Podstaw Budowy Maszyn, prof. dr hab. in�. Kazimierz 

SZULBORSKI na Wydziale Architektury, prof. dr hab. in�. Piotr 

TATJEWSKI na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych w 

Instytucie Automatyki i Informatyki Stosowanej, prof. dr hab. in�. Jan 

Jacek �EBROWSKI na Wydziale Fizyki. 

Na stanowisko profesora nadzwyczajnego – na czas nieokre�lony 

zostali mianowani przez Rektora PW od 1 pa�dziernika 2006 r.: prof. 

dr hab. in�. Viktor SHEVCHENKO na Wydziale Budownictwa 

Mechaniki i Petrochemii w Instytucie Budownictwa, prof. dr hab. in�. 

Wojciech WAWRZY�SKI na Wydziale Transportu, prof. nzw. dr 

hab. Anna Ewa GRABI�SKA-�ONIEWSKA na Wydziale In�ynierii 

�rodowiska w Instytucie Systemów In�ynierii �rodowiska, dr hab. 

in�. Jacek ROKICKI na Wydziale Mechanicznym Energetyki i 

Lotnictwa w Instytucie Techniki Lotniczej i Mechaniki Stosowanej, 

prof. nzw. dr hab. in�. Przemys�aw SZCZECI�SKI na Wydziale 

Chemicznym. 

Na stanowisko profesora nadzwyczajnego – na czas nieokre�lony 

zostali mianowani przez Rektora PW od 1 grudnia 2006 r.: prof. nzw. 

dr hab. in�. Stanis�aw BOGDA�SKI na Wydziale Mechanicznym 

Energetyki i Lotnictwa w Instytucie Techniki Lotniczej i Mechaniki 

Stosowanej, prof. nzw. dr hab. in�. Przemys�aw Stefan ROKITA na 

Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych w Instytucie 

Informatyki. 

Na stanowisko profesora nadzwyczajnego od 1 pa�dziernika 

2006 r. do dnia 30 wrze�nia 2011 r. zostali mianowani przez Rektora 

PW: dr hab. in�. Marian GI�EJOWSKI na Wydziale In�ynierii 

L�dowej w Instytucie Konstrukcji Budowlanych, dr hab. in�. 

Stanis�aw JEMIO�O na Wydziale In�ynierii L�dowej w Instytucie 

Mechaniki Konstrukcji In�ynierskich, dr hab. in�. Anna 

SIEMI�SKA-LEWANDOWSKA na Wydziale In�ynierii L�dowej w 

Instytucie Dróg i Mostów, dr hab. in�. Leszek Jan OPALSKI na 

Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych w Instytucie 

Systemów Elektronicznych, dr hab. in�. Albert PODGÓRSKI na 

Wydziale In�ynierii Chemicznej i Procesowej, dr hab. in�. Piotr 

PRZYBY�OWICZ na Wydziale Samochodów i Maszyn Roboczych 

w Instytucie Podstaw Budowy Maszyn. 

Na stanowisku profesora nadzwyczajnego na podstawie pe�noetatowej 

umowy o prac� zawartej od 1 pa�dziernika 2006 r. do 30 wrze�nia 

2012 r. zosta� zatrudniony przez Rektora PW prof. nzw. dr in�. 

Zygmunt HOFMAN na Wydziale Architektury. 

Informacje 

� W zwi�zku z Tygodniem Polskim w Norwegii w dniach 13–16 

pa�dziernika br. na zaproszenie Norweskiego Uniwersytetu 

Technicznego przebywa�a w Trondheim delegacja naszej Uczelni pod 

przewodnictwem rektora prof. W�odzimierza Kurnika. Tydzie� polski 

zosta� zorganizowany przez Uniwersytet, w�adze Trondheim, firm� 

Statoil oraz The SINTEF Group (Fundacj� Bada� Naukowych i 

Przemys�owych przy Norweskim Uniwersytecie Technologii). SINTEF 

jest najwi�ksz� niezale�n� organizacj� badawcz� w Skandynawii. 

Siedziba misji SINTEF Polska znajduje si� na terenie Politechniki 

Warszawskiej. 

� Prorektor ds. nauki prof. Tadeusz Kulik bra� udzia� w konferencji 

zorganizowanej na uniwersytecie w Uppsali w ramach Baltic 

University Programme w dniach 17–19 pa�dziernika br. Program 

dzia�aj�cy od 15 lat zrzesza obecnie 163 uczelnie z 14 krajów 

po�o�onych umownie w basenie Morza Ba�tyckiego. W jego ramach 

na du�� skal� prowadzona jest wymiana studentów, naukowców i 

kadry akademickiej. 

� Prorektor ds. ogólnych prof. Roman Gawro�ski reprezentowa� 

Politechnik� na dorocznej jesiennej konferencji European University 

Association, która odby�a si� w dniach 19–21 pa�dziernika br. w Brnie. 

Tematem konferencji by�a rola uniwersytetów w przyspieszaniu i promocji 

innowacji w regionach. 

� Rada Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej po raz pi�tnasty przyzna�a 

nagrody za wybitne osi�gni�cia i odkrycia naukowe. W tym roku przyznano 

4 nagrody w wysoko�ci 150 tys. z�. W kategorii nauk technicznych 

nagrod� otrzyma� prof. dr hab. in�. Leon Grado� z Wydzia�u In�ynierii 

Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej za opracowanie teorii 

procesów powstawania i transportu aerozoli i mikrocz�stek w gazach i 

cieczach oraz jej wykorzystanie w urz�dzeniach technicznych i medycznych. 

� Prezes rady ministrów po raz 13 przyzna� nagrody za rozprawy doktorskie 

i habilitacyjne oraz dzia�alno�� naukow� i naukowo-techniczn�. 

Nagrod� za rozpraw� doktorsk� otrzyma� dr in�. Robert Zalewski z 

Wydzia�u Samochodów i Maszyn Roboczych. 

� Minister nauki i szkolnictwa wy�szego Micha� Sewery�ski przyzna� 

stypendia za osi�gni�cia w nauce na rok akademicki 2006/2007. Studenci 

Politechniki otrzymali 11 takich stypendiów. 

Z obrad Senatu 

Dwunaste posiedzenie XLVI kadencji Senatu Politechniki Warszawskiej 

odby³o siê 25 paŸdziernika 2006 r. 

� Minister nauki i szkolnictwa wy�szego prof. Micha� Sewery�ski 

powo�a� Zespó� Interdyscyplinarny ds. Mobilno�ci i Karier Naukowych. Do 

zada� zespo�u nale�y rozpatrywanie spraw dotycz�cych mobilno�ci pracowników 

oraz nowego modelu karier naukowych. Przewodnicz�cym 

zespo�u jest prezes Fundacji Rektorów Polskich, prof. Jerzy Wo�nicki, a 

cz�onkiem prof. Jaros�aw Mizera z Wydzia�u In�ynierii Materia�owej. 

� Politechnika Warszawska podpisa�a dwie umowy patronackie z liceami 

ogólnokszta�c�cymi: z Liceum im. Stanis�awa Staszica w Warszawie i 

Liceum im. Jana Kochanowskiego w Radomiu. 

� Rektor serdecznie pogratulowa� prof. Krystynie Czarneckiej, 

dziekanowi Wydzia�u Geodezji i Kartografii, wybranej do wype�niania tej 

funkcji w miejsce zmar�ego nagle przed dwoma miesi�cami prof. 

Kazimierza Czarneckiego. 

Obrady 

� Senat podj�� uchwa�� w sprawie kryteriów udzielania przez Rektora lub 

w�a�ciwy organ kolegialny zgody na dodatkowe zatrudnienie lub podj�cie 

dzia�alno�ci gospodarczej. Ta uchwa�a wynika z zapisów statutowych. 

� Przedmiotem obrad Senatu by�y nowe zasady nauczania j�zyków 

obcych na studiach stacjonarnych. Chodzi�o o to, aby podnie�� efektywno�� 

ich nauczania oraz doprowadzi� do zgodno�ci tego nauczania z 

ide� punktów ECTS. Projekt uchwa�y pozytywnie zaopiniowa�a Komisja ds. 

Kszta�cenia pod przewodnictwem prof. W�adys�awa Wieczorka. Uchwa�a 

w tej sprawie zosta�a przyj�ta jednomy�lnie. 

� Senat wybra� audytora do zbadania sprawozdania finansowego 

Uczelni za 2006 rok. 

� Jednym z punktów obrad by�o wyra�enie zgody na zawarcie umowy o 

wspó�pracy pomi�dzy Politechnik� Warszawsk� a Ukrai�sk� Akademi� 

Drukarstwa we Lwowie – jedyn� wy�sz� uczelni� na Ukrainie, której Rada 

Naukowa posiada prawo habilitowania w dziedzinie poligrafii, tak�e obywateli 

pa�stw obcych (Niemiec i Rosji). Akademia wspó�pracuje ju� od dawna 

z Instytutem Poligrafii, wchodz�cym obecnie w sk�ad Wydzia�u In�ynierii 

Produkcji. Wspó�prac� s� zainteresowane równie� inne wydzia�y 

Politechniki, dlatego zosta�a zaproponowana umowa na szczeblu rektorskim, 

a nie wydzia�owym. Senat jednomy�lnie wyrazi� zgod� na zawarcie 

tej umowy. 

� Równie� jednomy�lnie senatorowie zgodzili si� na zawarcie umowy o 

organizacji praktyk dla naszych studentów w NCM Corporation w Japonii. 

– Ta umowa dotyczy jednostronnego przep�ywu naszych studentów z 

Wydzia�u Elektroniki i Technik Informacyjnych do NCM Corporation w celu 

odbycia tam praktyk. Jako�� kszta�cenia naszych studentów jest tak wysoka, 

�e zosta�a dostrze�ona w Japonii. Zgodnie z umow� Uczelnia 

zobowi�zuje si� tylko do upublicznienia oferty oraz oceny kandydatów, a 

partner japo�ski przejmuje ju� dalej ca�y ci��ar opieki i organizacji praktyki. 

To wzorcowa umowa – podkre�li� prof. Tadeusz Kulik, prorektor ds. nauki 

PW komentuj�c ten punkt obrad. 

� Senat popar� inicjatyw� Wydzia�u In�ynierii L�dowej dotycz�c� tablicy 

po�wi�conej pami�ci prof. Witolda Nowackiego – wybitnego uczonego i 

pedagoga, twórcy polskiej szko�y teorii spr��ysto�ci. Tablica, umieszczona 

przed sal� Rady Wydzia�u w Gmachu In�ynierii L�dowej, zostanie ods�oni�ta 

w Dniu Politechniki. 

EWA CHYBI�SKA 

3

INFORMACJE Kronika wydarzeñ w PW 

13-24.09.2006 r. „Duch i cia�o” architektury. 

W Kazimierzu Dolnym odby�y mi�dzynarodowe 

warsztaty studenckie „Visible 

& Invisible Context of Architecture”, z 

udzia�em studentów architektury i pedagogów 

z o�miu uczelni europejskich. Wydzia� 

Architektury PW reprezentowa�a grupa studentów 

i dydaktyków z Zak�adu Architektu- 

ry i Sztuki Wspó�czesnej. Tematem warsztatów 

– wspó�finansowanych ze �rodków 

Komisji Europejskiej – by�y widzialne i niewidzialne 

aspekty architektury. Nowatorskie 

�wiczenia z u�yciem ró�norodnych 

form wyrazu artystycznego mia�y rozbudzi� 

w studentach zmys� obserwacji i wra�liwo�� 

na bogactwo �rodowiska naturalnego, 

a tak�e tego zbudowanego przez cz�owieka. 

Prowadzone zaj�cia s�u�y�y rozwijaniu 

umiej�tno�ci odkrywania z�o�ono�ci 

przestrzeni urbanistycznych i architektonicznych, 

ich genius loci oraz pi�kna krajobrazu 

naturalnego, a ponadto rozumienia 

zwi�zków pomi�dzy tymi elementami a 

cz�owiekiem. (Fot. 1) 

25-27.09.2006 r. M�odzi naukowcy. 

Odby�a si� pierwsza Konferencja Naukowo-Techniczna 

doktorantów i m�odych naukowców 

– „M�odzi naukowcy wobec wyzwa� 

wspó�czesnej techniki 2006”. Zorganizowana 

przez Rad� Doktorantów w 

Gmachu G�ównym Politechniki Warszawskiej, 

zgromadzi�a ponad 70 uczestników z 

politechnik i akademii rolniczych z ca�ej 

Polski. G�ówn� ide� konferencji by�o zintegrowanie 

�rodowiska m�odych naukowców 

oraz u�atwienie im nawi�zania wspó�pracy i 

wymiany informacji. (Fot. 2) 

28-29.09.2006 r. WibroTech 2006. W 

Krakowie zosta�a zorganizowana XII Kon- 

4 

Fot. 1 

ferencja Naukowa „Wibrotechnika i wibroakustyka” 

oraz VII Ogólnopolskie Seminarium 

„Wibroakustyka w systemach 

technicznych”. Wspó�organizatorem spotka� 

by� Instytut Podstaw Budowy Maszyn 

PW, a ich celem prezentacja do- 

�wiadcze� i osi�gni�� naukowo-badawczych 

– z zakresu wibroakustyki i wibrotechniki 

– ró�nych o�rodków w kraju. Wyg�oszone 

referaty dotyczy�y procesów wibroakustycznych 

w technice i przyrodzie, 

analizy, modelowania i identyfikacji ich 

oddzia�ywa� dynamicznych oraz zwi�zanych 

z nimi oddzia�ywa� wibroakustycznych, 

oceny warto�ci informacyjnej tych 

procesów dla celów diagnostyki technicznej, 

a tak�e kszta�towania ich po��danych 

charakterystyk. 

1.10.2006 r. Stypendia dla elektroenergetyków. 

Rozpocz��a si� druga edycja 

programu stypendialnego Fundacji STOEN 

RWE dla studentów Wydzia�u Elektrycznego 

Politechniki Warszawskiej. O comiesi�czne 

stypendium w wysoko�ci 800 z�otych 

oraz praktyki w STOEN mogli si� ubiega� 

studenci ko�cz�cy III i IV rok studiów 

dziennych, którzy mieli zaliczony poprzedni 

rok studiów, �redni� ocen 4,25 z ostatniego 

roku oraz udokumentowane zainteresowanie 

elektroenergetyk�. Program stypendialny 

dla studentów PW jest jednym z programów 

spo�ecznych prowadzonych przez 

Fundacj�, która przez trzy lata przeznaczy 

na ten cel 100 tysi�cy z�otych. 

2.10.2006 r. Pocz�tek roku. W Du�ej 

Auli Gmachu G�ównego Politechniki Warszawskiej 

uroczy�cie zosta� zainaugurowany 

nowy rok akademicki 2006/2007. Wyk�ad 

inauguracyjny pod tytu�em „Wspó�czesne 

wyzwania fotoniki – rola naukowca i innowatora” 

wyg�osi�a prof. Ma�gorzata Kujawi�ska 

z Wydzia�u Mechatroniki. Tradycyjnie 

wieczorem odby� si� koncert z udzia�em 

Zespo�u Pie�ni i Ta�ca, Chóru Akademickiego 

oraz The Engeneers Band – z Politechniki 

Warszawskiej. Go�cinnie wyst�pi� 

Chór Akademicki Technische Hochschule z 

Darmstadt. 

4.10.2006 r. 40 inauguracja. Uroczysta 

inauguracja roku akademickiego 

2006/2007 w szkole Nauk Technicznych i 

Spo�ecznych w P�ocku odby�a si� po raz 

czterdziesty. Tym samym rozpocz�� si� rok 

jubileuszowy p�ockiej placówki. 

8.10.2006 r. Zabytki na start. Automobilklub 

Ziemi P�ockiej przy wspó�udziale 

Politechniki Warszawskiej w P�ocku zorganizowa� 

I P�ocki Rajd Samochodów Zabytkowych. 

Jednym z celów imprezy by�o 

Fot. 2 

uczczenie 40. rocznicy dzia�alno�ci Politechniki 

Warszawskiej w P�ocku. W Rajdzie 

wzi��o udzia� 20 zabytkowych samochodów, 

a w�ród nich Ford T z roku 1915 oraz 

BMW Dixi z 1928. (Fot. 3) 

12.10. 2006 r. Nobel z fizyki. W audytorium 

Gmachu Fizyki PW odby�o si� konwersatorium 

z udzia�em dr. Stanis�awa Bajtlika, 

kierownika O�rodka Informacji Naukowej 

Centrum Astronomicznego im. Miko- 

�aja Kopernika w Warszawie na temat tegorocznej 

nagrody Nobla z fizyki. W roku 

2006 nagrod� t� otrzymali ameryka�scy 

astrofizycy: John C. Mather i George F. 

Smoot za „badania promieniowania cia�a 

doskonale czarnego we Wszech�wiecie i 

anizotropii kosmicznego promieniowania 

t�a”. Badania te dostarczy�y informacji o po- 

Fot. 3 

cz�tkowej fazie ewolucji Wszech�wiata 

oraz pochodzeniu galaktyk. 

17-18.10.2006 r. KONIK 2006. Targi Kó� 

Naukowych i Organizacji Studenckich KO- 

NIK 2006 zgromadzi�y w Du�ej Auli PW 

oko�o czterdziestu najbardziej aktywnych 

kó� naukowych i organizacji studenckich na 

Uczelni. Ich przedstawiciele prezentowali 

Aktualizowan� w poniedzia�ki „Kronik�...” mo�na tak�e przeczyta�

prowadzone badania i osi�gni�cia oraz 

mo�liwo�ci, jakie czekaj� na tych studentów, 

którzy zechc� si� do nich przy��czy�. 

18-20.10.2006 r. In�ynieria oprogramowania. 

Na Wydziale Elektroniki i Technik 

Informacyjnych odby�a si� IFIP Working 

Conference on Software Engineering Techniques 

– SET 2006 po��czona z VIII Conference 

on Software Engineering – KKIO 

2006. Wspó�organizowana przez Instytut 

Automatyki i Informatyki Stosowanej konferencja 

jest corocznym przegl�dem do- 

�wiadcze� i nowych trendów we wszystkich 

obszarach in�ynierii oprogramowania. 

Jest te� okazj�, �eby wymieni� pogl�dy i 

do�wiadczenia na temat jej nowych metod 

oraz praktycznych zastosowa� w dyscyplinach 

reprezentowanych przez uczestników. 

18-21.10.2006 r. O mechanice cia�a 

sta�ego. Po raz dwudziesty pierwszy odby- 

�o si� w Jachrance Sympozjum Mechaniki 

Eksperymentalnej Cia�a Sta�ego imienia 

prof. Jacka Stupnickiego. Cykliczna konferencja 

organizowana przez Zak�ad Podstaw 

Konstrukcji Wydzia�u MEiL ma na celu 

umo�liwienie prezentacji osi�gni�� dotycz�cych 

bada� eksperymentalnych w mechanice 

cia�a sta�ego, mechanice konstrukcji, 

budowie maszyn i biomechanice. 

Przedstawiane s� nowe metody eksperymentalne 

i aparatura badawcza, zastosowania 

metod eksperymentalnych w wymienionych 

dziedzinach, a tak�e zagadnienia 

automatyzacji pomiarów, opracowania wyników 

i ich analizy oraz systemy kontroli jako�ci. 

19.10.2006 r. Wspomaganie decyzji. 

Komputerowe wspomaganie decyzji w 

oparciu o wiedz� odkryt� z danych jest 

jednym z najistotniejszych nurtów wspó�czesnej 

informatyki. Temu tematowi zosta� 

po�wi�cony wyk�ad prof. Romana 

S�owi�skiego z Instytutu Informatyki Politechniki 

Pozna�skiej wyg�oszony w ramach 

Konwersatorium PW. Prof. S�owi�ski 

omówi� obecne tendencje rozwojowe 

tej specjalno�ci. Z jednej strony maj� one 

charakter metodologiczny, który wi��e si� 

z wykorzystaniem teorii zbiorów przybli- 

�onych, z drugiej – technologiczny, zwi�zany 

z implementacjami systemów wspomagania 

decyzji na platformach mobilnych 

i w internecie. 

Oprac. ANNA ABRAMCZYK 

Fot. z arch. ZAiSW, Anna Abramczyk, 

Micha� Le�niewski 

Dwie pi¹tki Elektroniki 

Organizatorzy jubileuszu 55-lecia istnienia 

Wydzia�u Elektroniki i Technik Informacyjnych 

podali kilka powodów obchodzenia 

tej „nieokr�g�ej” rocznicy. Jednym z nich 

by�o danie mo�liwo�ci �wi�towania wszystkim 

rocznikom studentów najwi�kszego 

wydzia�u Politechniki Warszawskiej. 

Obchody jubileuszu rozpocz��y si� 6 pa�dziernika 

uroczystym posiedzeniem Rady Wydzia�u 

w auli 133. Nast�pnie wszyscy pracownicy 

ustawili si� na parkingu przed Gmachem 

Elektroniki do pami�tkowego zdj�cia. Kolejnym 

punktem programu by� piknik – z kie�baskami i 

piwem. Na scenie wyst�pi� zespó� „The Engineers 

Band”. Po otrz�sinach studentów pierwszego 

roku, koncert da�y zespo�y „Akurat” i „Mute”. 

55 lat wcze�niej, 1 pa�dziernika 1951 roku, 

rozpocz�� dzia�alno�� Wydzia��czno�ci utworzony 

z Oddzia�ów: Telekomunikacji oraz Elektrotechniki 

Medycznej wyodr�bnionych z Wydzia�u 

Elektrycznego. Nowy wydzia� – na czele, 

którego stan�� dziekan prof. Ignacy Malecki – 

kszta�ci� oko�o 800 studentów w o�miu specjalno�ciach: 

akustyka i elektroakustyka, automatyka 

i telemechanika, elektronika, radiologia i 

elektronika medyczna, radiotechnika, technologia 

sprz�tu telekomunikacyjnego, technika ��czeniowa 

oraz teletransmisja przewodowa. 

Przeprowadzka do w�asnego budynku, która 

nast�pi�a w maju 1965 roku, by�a niew�tpliwie 

wa�n� chwil� w �yciu Wydzia�u. Obecnie 

Gmachu Elektroniki nosi imi� prof. Janusza 

Groszkowskiego, wybitnego uczonego, elektronika 

i radiotechnika. 

Od roku 1994 Wydzia� nosi obecn� nazw� i 

dzisiaj jest najwi�kszym wydzia�em na Politechnice 

Warszawskiej. Wyk�ada na nim 300 wyk�adowców, 

a studiuje ok. 3800 studentów na 

trzech poziomach studiów dziennych w formie 

zaj�� dziennych, wieczorowych i zaocznych, 

tak�e przez internet. Prowadzone s� równie� 

studia dzienne w j�zyku angielskim oraz wymiana 

zagraniczna studentów z uczelniami europejskimi 

oraz kanadyjskimi. 

Obecnie WEiTI posiada sze�� instytutów: 

Automatyki i Informatyki Stosowanej, Informatyki, 

Mikroelektroniki i Optoelektroniki, Radioelek- 

na stronie internetowej MIESI�CZNIKA – www.mpw.pw.edu.pl 

troniki, Systemów Elektronicznych oraz Telekomunikacji. 

Jego dzia�alno�� edukacyjna i naukowo-badawcza 

koncentruje si� na takich dziedzinach, 

jak akustyka, automatyka i robotyka, 

informatyka, in�ynieria biomedyczna, mikroelektronika 

i optoelektronika, systemy pomiarowe, 

techniki multimedialne, telekomunikacja. 

W tej chwili wydzia� osi�gn�� szczyt swoich 

mo�liwo�ci, je�li chodzi o liczb� kszta�conych 

studentów – na studiach stacjonarnych trzystopniowych, 

studiach niestacjonarnych, na odleg�o�� 

i w j�zyku angielskim. 

– Na Politechnice Warszawskiej powinni�my 

utworzy� osobny Wydzia� Informatyki – mówi 

prof. Bogdan Galwas, dziekan WEiTI. – Nazwanie 

dwóch instytutów mojego Wydzia�u Wydzia�em 

Informatyki niewiele by wnios�o – mo�liwo�ci 

rekrutacji i kszta�cenia b�d� takie same. 

Natomiast inwestycja w wybudowanie nowego 

budynku i odpowiednie wyposa�enie go by�oby 

korzystnym rozwi�zaniem, istotnie pomna�aj�cym 

potencja� kszta�cenia na kierunku informatyka. 

Uczelnia powinna odpowiedzie� na zapotrzebowanie 

spo�eczne kszta�cenia informatyków 

w wi�kszym wymiarze ni� obecnie. 

Kolejnym kierunkiem, w którym powinno si� 

kszta�ci� wi�cej specjalistów jest in�ynieria biomedyczna. 

Wzrasta bowiem wykorzystanie 

sprz�tu elektronicznego w medycynie i tym samym 

ro�nie zapotrzebowanie na pracowników 

mog�cych zapewni� obs�ug� i serwis bardzo 

z�o�onej aparatury. Wydzia� ma wprawdzie odpowiedni� 

specjalno��, ale potrzeby s� znacznie 

wi�ksze. Istnieje wi�c potrzeba utworzenia 

kierunku. 

Jednak�e do rozwi�zania obu problemów 

potrzebne jest zewn�trzne wsparcie finansowe 

dla Uczelni. 

– O ile nasz potencja� dydaktyczny jest ju� wykorzystany 

w stu procentach, o tyle – je�li chodzi 

o mo�liwo�ci badawcze – mamy jeszcze pewne 

rezerwy – stwierdza dziekan Galwas. – Zaczynamy 

istotnie zwi�ksza� liczb� projektów finansowanych 

ze �rodków programów europejskich 

i uczymy si� coraz skuteczniej zabiega� o uczestnictwo 

w nich naszych naukowców. 

Tekst i zdj�cie: ANNA ABRAMCZYK 

5

M³oda krew 

Tematyka badawcza naszych m³odych naukowców pokazuje, 

¿e maj¹ oni si³ê i zapa³ do realizowania ambitnych i 

u¿ytecznych projektów. Wielu z nich wierzy w sens swojej 

pracy i chce j¹ kontynuowaæ na uczelni, wierz¹c, ¿e sukces 

i satysfakcjê zapewni im praca naukowa. 

Ju� 

ko�cz�c studia 

student musi rozstrzygn�� 

– zosta� na Politechnice, 

czy szuka� pracy 

poza ni�. Od warunków, jakie 

zaoferuje mu uczelnia, b�dzie 

zale�a�a odpowied�. 

Niekoniecznie od odpowiednio 

wysokiej kwoty na li�cie 

p�ac, raczej od tego, czy b�dzie 

móg� prowadzi� po�yteczne 

i ciekawe badania, 

wyje�d�a� na konferencje i 

sta�e zagraniczne. Czy znajdzie 

dobry zespó� i opiekuna, 

który pomo�e mu pokona� 

pocz�tkowe trudno�ci? Profesora 

o szerokich kontaktach 

krajowych i mi�dzynarodowych, 

potrafi�cego pozyskiwa� 

granty na badania. 

Wed�ug prof. Tadeusza Kulika, 

prorektora PW ds. nauki, 

aby doktorant móg� skupi� si� 

na pracy naukowej, jego opiekun 

naukowy powinien mu zapewni� 

odpowiednie warunki. 

Równie� finansowe. Jako 

przyk�ad podaje sytuacj� na 

swoim wydziale – In�ynierii 

Materia�owej. 

– Jest tam oko�o 80 doktorantów 

i ka�dy z nich ma �rodki 

finansowe – zarówno na badania 

naukowe, jak i na w�asne 

utrzymanie. Otrzymuj� 

oko�o 1000–1500 z�otych, czasem 

wi�cej. Niestety, nie na 

wszystkich wydzia�ach s� takie 

warunki. Zdarzaj� si� przypadki, 

�e doktorant po roku 

pracy naukowej s�yszy od 

swojego opiekuna, �e nie ma 

pieni�dzy na dalsze badania. I 

�e je�li chce je kontynuowa�, 

to musi sam organizowa� pieni�dze 

i zapewni� sobie mo�liwo�ci 

rozwoju. 

Prof. Kulik uwa�a, �e jest to 

karygodna sytuacja. 

Autorzy prac doktorskich 

b�d� habilitacyjnych oczywi- 

�cie mog� zabiega� o dofi- 

6 

nansowanie swoich bada� ze 

�róde� zewn�trznych, na 

przyk�ad Ministerstwa Nauki i 

Szkolnictwa Wy�szego. Jednak 

nie zwalnia to uczelni z 

obowi�zków wobec najm�odszych 

naukowców. 

Pierwsze kroki 

Na studiach pierwszym 

miejscem, w którym mo�na 

spróbowa� realizowa� swoje 

aspiracje badawcze, s� studenckie 

ko�a naukowe. Na Politechnice 

Warszawskiej istnieje 

76 kó�, z których oko�o 40 

dzia�a bardzo aktywnie. Wi�kszo�� 

z nich wykonuje – pod 

okiem swoich opiekunów – 

ró�ne prace badawcze w ramach 

grantów dzieka�skich 

lub rektorskich. 

Ko�o Naukowe In�ynierii Kosmicznej 

z Wydzia�u Elektroniki 

i Technik Informacyjnych 

podj��o si� w roku 2005 skonstruowania 

komputera pok�adowego 

do mikrosatelity European 

Student Earth Orbiter. 

Projekt ten by� realizowany 

przez mi�dzynarodow� organizacj� 

studenck� Student 

Space Exploration & Technology 

Initiative, zwi�zan� z Europejsk� 

Agencj� Kosmiczn�. 

W projekcie tym m�odzi badacze 

z Politechniki wspó�pracowali 

ze studentami z ca�ej Europy. 

W prace zaanga�owane 

by�o tak�e Naukowe Ko�o 

Astronautyczne z Wydzia�u 

Mechanicznego Energetyki i 

Lotnictwa. Studenci otrzymali 

zadanie sterowania sond� 

ESEO. Satelit� wystrzelono 

27 pa�dziernika 2005 roku z 

kosmodromu Plesieck. 

Wprawdzie po pierwszej dobie 

stracono z nim kontakt, ale misja 

spe�ni�a wi�kszo�� podstawowych 

za�o�e�. 

Z kolei ko�o „Navitas” z Wydzia�u 

In�ynierii �rodowiska 

prowadzi�o badania nad ocen� 

mo�liwo�ci rozwoju glonów z 

rodzaju Scenedesmus i Selenastum 

w �ciekach biologicznych 

oczyszczonych oraz hodowli 

skorupiaków Daphnia 

magna z wykorzystaniem glonów 

jako pokarmu. Wyhodowane 

skorupiaki s�u�y�y jako 

pokarm dla ryb. 

Ciekawe badania prowadzili 

tak�e studenci z Ko�a Naukowego 

Biotechnologii „Herbion” 

na Wydziale Chemicznym. 

Uzyskali dwa granty rektorskie. 

Pierwszy na „Opracowa- 

Z inicjatywy Rady Doktorantów, Politechnika Warszawska 

z³o¿y³a wniosek do Urzêdu Marsza³kowskiego o przyznanie 

funduszy z Unii Europejskiej, dziêki czemu stypendia otrzyma 

oko³o 60 doktorantów, którzy maj¹ dobre wyniki w pracy 

naukowej. 

nie metody wydzielania enzymu 

PLE z w�troby �wi�skiej i 

zastosowanie uzyskanych 

preparatów do syntezy wybranych 

peptydomimetyków”. 

Drugi na „Opracowanie metody 

mikrobiologicznej funkcjonalizacji 

peptydomimetyków 

za pomoc� dro�d�y piekar- 

skich”. Realizuj�c pierwsz� z 

metod przywie�li do laboratorium 

w�trob� �wi�sk� i wypreparowali 

z niej lipaz�, a nast�pnie 

zacz�li prace nad jej 

oczyszczeniem. 

„Minimum g�sto�ci, maksimum 

wytrzyma�o�ci” pod takim 

has�em trwaj� prace badawcze 

w Kole Naukowym In- 

�ynierii Materia�ów Budowlanych 

z Wydzia�u In�ynierii L�dowej. 

Studenci chc� otrzyma� 

beton l�ejszy od wody. 

Nast�pnie wzmocni� go lekkimi 

kruszywami, na przyk�ad 

w�óknami polimerowymi tak, 

aby otrzyma� materia�, z 

którego mogliby zbudowa� kajak. 

Fina�em prac badawczych 

ko�a by�by start w zawodach 

kajaków betonowych, odbywaj�cych 

si� Niemczech lub Stanach 

Zjednoczonych. 

Oczywi�cie prac prowadzonych 

przez ko�a naukowe jest 

znacznie wi�cej i piszemy o 

nich w ka�dym numerze 

MPW, teraz wi�c przyjrzyjmy 

si�, czemu po�wi�caj� swoje 

badania przyszli doktorzy. 

Korki a œrodowisko 

Praca Artura Badydy z Wydzia�u 

In�ynierii �rodowiska, 

której promotorem jest prof. 

Andrzej Kraszewski, dotyczy 

wieloaspektowego wp�ywu ruchu 

drogowego, a dok�adnie 

zatorów komunikacyjnych – 

na �rodowisko miejskie, g�ównie 

na ludzi. Autor skupi� si� 

na aspekcie zanieczyszcze� i 

ich wp�ywu na zdrowie ludzi 

oraz na stratach finansowych

wynikaj�cych z utrudnie� w ruchu 

pojazdów. 

– Te straty trudno jest policzy�, 

ale przyjmuj�c, �e do 

pracy w du�ej firmie ka�dy 

pracownik spó�ni si� kilka minut, 

to w skali ca�ego przedsi�biorstwa 

zbierze si� znacz�ca 

ilo�� straconego czasu, 

za który zwykle p�aci pracodawca. 

Prowadz�c badania nawi�za� 

kontakt z Wojewódzkim Inspektoratem 

Ochrony �rodowiska, 

który nadzoruje prace 

stacji pomiarowych monitoruj�cych 

skal� zanieczyszcze�. 

Jedna z nich znajduje si� w 

Warszawie – w Alejach Niepodleg�o�ci, 

mi�dzy ulic� Nowowiejsk� 

a Filtrow� – i mierzy 

poziomy poszczególnych 

zanieczyszcze� zwi�zanych z 

ruchem drogowym. Wyniki 

tych pomiarów zosta�y udost�pnione 

naszemu doktorantowi. 

W tym samym miejscu, w 

którym znajduje si� stacja, 

prowadzone by�y pomiary nat��enia 

ruchu, z uwzgl�dnieniem 

rodzajów pojazdów. Zosta�y 

one przeprowadzone 

przy pomocy grupy studentów 

Wydzia�u I� i trwa�y przez ca�y 

tydzie� – 168 godzin bez przerwy. 

– Z analizy zgromadzonych 

danych wynika, �e w tamtym 

miejscu ruch drogowy jest dominuj�cym 

�ród�em zanieczyszcze� 

i mo�na stwierdzi�, jak 

zmienia si� ich poziom w zale�no�ci 

od nat��enia ruchu 

pojazdów. 

Okaza�o si�, �e dopuszczalny 

poziom zanieczyszcze� 

jest cz�sto przekraczany, 

zw�aszcza je�li chodzi o py�y 

oznaczane symbolem PM 10, 

czyli drobne cz�stki – o �rednicy 

mniejszej ni� 10 mikrometrów 

– które mog� powodowa� 

szkody w uk�adzie oddechowym 

cz�owieka. Nadmiernie 

emitowany jest te� dwutlenek 

azotu, który równie� ma 

niekorzystne wp�yw na ludzkie 

zdrowie. 

– W zwi�zku z tym zrodzi� 

si� pomys� bada� zdrowotnych, 

które zosta�y przeprowadzone 

we wspó�pracy ze 

pneumonologami z Wojskowego 

Instytutu Medycznego z 

Warszawy. Badaniami zostali 

obj�ci mieszka�cy okolicy, w 

której prowadzone by�y pomiary, 

�eby mo�na by�o skonfrontowa� 

ich wyniki z danymi na 

temat poziomu zanieczyszcze� 

pochodz�cymi ze stacji 

monitoringu. 

TEMAT MIESI¥CA – Jak zaczynaj¹ siê 

kariery naukowe najm³odszego pokolenia badaczy? 

Przebadanych zosta�o ponad 

800 osób. Aby obni�y� koszty 

Artur Badyda sam uczestniczy� 

w realizacji bada� i wype�nia� 

ankiety dotycz�ce stanu 

zdrowia mieszka�ców. Natomiast 

lekarz, dr Wojciech 

Lubi�ski, wykonywa� badanie 

W tym roku Rada Doktorantów PW zorganizowa�a pierwsz� 

konferencj� naukowo–techniczn� doktorantów i m�odych naukowców, 

pod tytu�em „M�odzi naukowcy wobec wyzwa� wspó�czesnej 

techniki”. Podczas konferencji trwaj�cej trzy dni – od 25 

do 27 wrze�nia – zaprezentowano osi�gni�cia naukowe dotycz�ce 

aplikacji nowych metod i technik badawczych, m.in. w mechanice 

i biomechanice, energetyce, ochronie i in�ynierii �rodowiska, 

biotechnologii i chemii, optyce, optoelektronice i fotonice, 

nanotechnologiach, technologiach informacyjnych, urbanistyce, 

architekturze i budownictwie. Wyg�oszone zosta�y 73 referaty, z 

czego prawie po�owa by�a autorstwa m�odych naukowców z innych 

uczelni – politechnik i akademii rolniczych. 

Prezentacje te przeplatane by�y wyst�pieniami dotycz�cymi 

zagadnie� bardziej ogólnych. Wyk�ad inauguracyjny wyg�osi�a 

dyrektor Irma P�ciak z Polskiej Agencji Rozwoju Przedsi�biorczo�ci, 

która mówi�a o przedsi�biorczo�ci akademickiej i mo�liwo�ciach 

korzystania ze �rodków strukturalnych Unii Europejskiej 

przy zak�adaniu w�asnych przedsi�biorstw lub doinwestowywania 

ju� istniej�cych firm powi�zanych z uczelni�. Krystyna 

P�czek przedstawi�a ofert� Centrum Innowacji FIRE pomocy 

doktorantom w komercjalizacji ich bada�. Wskaza�a mo�liwo�ci 

zabezpieczenia si� przed niekontrolowanym ujawnieniem wyników 

prac i korzystnej ich sprzeda�y. Zauwa�y�a, �e polscy naukowcy 

zwykle przyst�puj� do komercjalizacji efektów swoich bada�, 

dopiero kiedy je opublikuj�, a wtedy jest ju� za pó�no na takie 

dzia�ania. Odby�o si� te� spotkanie po�wi�cone ochronie w�asno�ci 

intelektualnej, na którym mecenas Micha� Karnowski 

mówi�, jak mo�na broni� si� przed tzw. piractwem. 

Na koniec konferencji autorom referatów rekomendowanych 

przez Rad� Naukow� Konferencji zosta�y wr�czone nagrody – 

laptop i cyfrowe aparaty fotograficzne – ufundowane przez dwie 

firmy prywatne oraz jedn� z instytucji publicznych. Dwie osoby 

zdoby�y nagrod� rektora PW w postaci op�acenia udzia�u w mi�dzynarodowych 

konferencjach z zakresu mechaniki. 

Najlepsze referaty zostan� opublikowane w czasopismach naukowych. 

spirometryczne, czyli czynno- 

�ciowe badanie oddychania, 

które w sposób nieinwazyjny 

pozwala na wychwycenie 

zmian w p�ucach, wskazuj�cych 

na przewlek�� obturacyjn� 

chorob� p�uc b�d� astm� 

oskrzelow�. 

Badania by�y wykonywane 

w mobilnym centrum badawczym 

– du�ym samochodzie 

kempingowym, w którym zosta�y 

ustawione potrzebne 

urz�dzenia. 

– Dzi�ki uprzejmo�ci lekarzy 

z WIM mogli�my skorzysta� 

z wyników ich wcze�niejszych 

bada� przeprowadzonych 

w�ród mieszka�ców terenów 

podmiejskich. Da�o to 

mo�liwo�ci porównania, które 

wskazuje na gorsz� kondycj� 

mieszka�ców Warszawy. 

Kolejnym krokiem by�a analiza 

ekonomiczna korków 

ulicznych. Badaniem na temat 

strat czasu wynikaj�cych z 

utrudnie� w ruchu, zosta�o obj�tych 

1355 osób. Dodatkowa 

ankieta zosta�a skierowana do 

kierowców s�u�b ratowniczych. 

– Zapyta�em kierowców karetek 

i wozów stra�ackich o 

ich ocen� utrudnie� w poruszaniu 

si� po mie�cie. Z odpowiedzi 

wynika, �e w godzinach 

szczytu dojazd do miejsca wypadku 

lub po�aru zajmuje 

znacznie wi�cej czasu, ni� 

gdyby korków nie by�o. Ma to 

oczywi�cie kardynalne znaczenie 

dla ofiar tych zdarze�, 

mo�e wr�cz decydowa� o ich 

�yciu. Licz� wi�c, �e udost�pnione 

Urz�dowi Miasta wyniki 

mojej pracy – wskazuj�ce problemy 

i ich skutki – pozwol� 

w�adzom szybko podj�� decyzje 

dotycz�ce roz�adowania 

korków w mie�cie. 

Artur Badyda otrzyma� na 

swoje badania grant z ministerstwa 

nauki i grant dzieka�ski, 

dzi�ki czemu uda�o si� je 

przeprowadzi� w tak obszernym 

zakresie. 

Materia³ przysz³oœci 

Maciej Kowalczyk od czterech 

lat jest doktorantem w 

Zak�adzie Materia�ów Konstrukcyjnych 

i Funkcjonalnych 

na Wydziale In�ynierii Materia�owej. 

Pracuje w zespole 

prof. Tadeusza Kulika. 

– Zajmuj� si� nowoczesnymi 

materia�ami pod wzgl�dem 

funkcjonalno�ci, czyli magnetycznymi 

mi�kkimi i pod 

wzgl�dem struktury, to znaczy 

amorficznymi i nanokrystalicznymi, 

przeznaczonymi do zastosowania 

w podwy�szonych 

temperaturach. 

7

Powodem zainteresowania 

tego typu materia�ami jest 

ch�� stworzenia mo�liwo�ci 

zbudowania z nich urz�dze�, 

które b�d� pracowa� w wysokich 

temperaturach, blisko 

gor�cego �ród�a – na przyk�ad 

elementy silników samolotów 

– lub nie b�d� wymaga- 

�y stosowania systemów 

ch�odzenia. Innymi s�owy Maciej 

Kowalczyk opracowuje 

materia�, na który zapotrzebowanie 

mo�e pojawi� si� w 

przysz�o�ci. 

– Na pocz�tku moich studiów 

doktoranckich prof. Kulik 

pokaza� mi prac� z lat dziewi��dziesi�tych 

na ten temat, 

autorstwa Matthew Willarda i 

Michaela McHenry’ego. By�y 

to badania dla potrzeb wojska, 

zlecone przez NATO. Teraz 

sam podejmuj� próby wytworzenia 

tego rodzaju materia�ów. 

Proces wytwarzania zaczyna 

od doboru pierwiastków do stopu 

– w sk�ad opracowywanego 

materia�u wchodzi 6–7 pierwiastków. 

Laboratorium Zak�adu 

ma bardzo nowoczesne urz�dzenie 

do topienia w �uku elektrycznym, 

w którym skutecznie 

��czy si� pierwiastki. Nast�pnie, 

poniewa� materia� musi 

by� szybko ch�odzony, ciek�y 

stop odlewa na wiruj�cy miedziany 

b�ben. W warunkach laboratoryjnych 

wytwarzane s� 

w�skie tasiemki, o szeroko�ci 

do 8 mm, w skali przemys�owej 

powstaj� znacznie szersze. 

Po otrzymaniu próbek mgr 

Kowalczyk bada ich parametry 

i ewentualnie powtarza ca�y 

proces, a� do osi�gni�cia odpowiednich 

wyników. Nast�p- 

nym krokiem jest nanokrystalizacja 

kontrolowana, czyli kontrolowana 

krystalizacja materia�u 

amorficznego. 

– W swojej pracy zajmowa- 

�em si� tak�e kwesti� stabilno�ci 

w�a�ciwo�ci materia�u. 

Pewno��, co do tej stabilno- 

�ci uzyska�em na podstawie 

symulacji umieszczenia ma- 

8 

teria�u w pobli�u silnika samolotu 

wytwarzaj�cego wysok� 

temperatur�. Materia� w�o- 

�y�em do pieca oporowego i 

trzyma�em go w nim do 

3000°C. Za�o�y�em, �e mój 

materia� powinien wytrzyma� 

500°C. Porównywa�em wyniki 

dla trzech temperatur i ró�nych 

czasów – do 3 tysi�cy 

godzin. Okaza�o si�, �e 

500°C jest odpowiedni� temperatur�, 

bo w wy�szej materia� 

zaczyna traci� swoje w�a- 

�ciwo�ci – t�umaczy Maciej 

Kowalczyk, który w tym roku 

zosta� laureatem konkursu 

„Stypendia krajowe dla m�odych 

uczonych” Fundacji na 

rzecz Nauki Polskiej. 

£opatki dla serca 

Sztuczna komora serca jest 

ratunkiem dla wielu osób, 

które cierpi� na choroby zwi�zane 

z niewydolno�ci� serca. 

Kiedy naturalne serce nie ma 

si�y pompowa� krwi, wówczas 

jego rol� przejmuje sztuczne. 

W pracach nad polskim, 

sztucznym sercem uczestniczy 

Maciej Szwast, doktorant 

z Wydzia�u In�ynierii Chemicznej 

i Procesowej. 

Wcze�niej uko�czy� In�ynieri� 

Biomedyczn� na Wydziale 

Mechatroniki, ale na doktorat 

przyszed� do prof. Wojciecha 

Pi�tkiewicza na WIChiP. Profesor 

od wielu lat zajmuje si� 

in�ynieri� biomedyczn�. By� 

konstruktorem pierwszej polskiej 

sztucznej komory serca, 

któr� wszczepia� prof. Zbigniew 

Religa i w dalszym ci�gu 

wspó�pracuje z jego zespo- 

�em oraz Fundacj� Rozwoju 

Kardiochirurgii w Zabrzu. Do 

Rozwijanie zainteresowañ naukowych jest mo¿liwe ju¿ podczas 

studiów. W tym roku ko³a naukowe z³o¿y³y do rektora PW 40 

wniosków o przyznanie œrodków na badania i 29 z nich zosta³o 

rozpatrzonych pozytywnie. 

tych prac w��czy� swojego 

doktoranta. 

– Powsta� pomys� stworzenia 

sztucznej komory serca 

dzia�aj�cej na zasadzie pompy 

wirowej od�rodkowej. Jest to 

nowy, �wiatowy trend w rozwoju 

in�ynierii biomedycznej 

oraz mechanicznego wspomagania 

pracy serca. To jest w�a- 

�nie temat mojej pracy doktorskiej 

– opowiada Maciej 

Szwast. 

W Zak�adzie Aparatury Procesowej 

ma do pomocy wielu 

dyplomantów wykonuj�cych 

badania, w trakcie których poszukuj� 

odpowiedzi, mi�dzy 

innymi na pytania: w jaki sposób 

sztuczna komora wp�ywa 

na krew, czy jej nie niszczy 

oraz jaki wp�yw na krew ma 

pole magnetyczne nap�dzaj�ce 

wirnik pompy. 

G�ównym problemem konstrukcyjnym 

urz�dzenia jest 

odpowiednie zaprojektowanie 

�opatek wirnika. Jest to 

roboczy element mechani- 

zmu, który b�dzie wymusza� 

ruch krwi. W�a�nie nad tym 

zagadnieniem obecnie pracuje 

Maciej Szwast. Wykonuje 

zarówno obliczenia analityczne, 

jak te� stosuje specjalne, 

wspomagaj�ce programy 

komputerowe. Ma ju� gotowy 

sztuczny uk�ad kr��enia, 

który w warunkach laboratoryjnych 

zast�puje uk�ad 

krwiono�ny cz�owieka i s�u�y 

do badania nowych komór. 

Do uk�adu pod��cza si� 

sztuczne serce. P�yn modelowy 

jest t�oczony do modeli 

t�tnic, a potem przez system 

naczy� krwiono�nych i organy 

wewn�trzne – imitowane 

przez uk�ad rurek o ró�nych 

�rednicach, które mo�na zamyka� 

i otwiera� symuluj�c w 

ten sposób opór systemowy 

– wraca do �y� i nast�pnie do 

przedsionka serca. Ca�y mechanizm 

jest po��czony z 

urz�dzeniem do pomiaru 

pr�dko�ci cz�stek. Otrzymywany 

za jego pomoc� sygna� 

poddawany jest dalszej analizie. 

Na tej podstawie mo�na 

okre�li� pr�dko�� cz�stek 

p�ynu modelowego w wybranych 

punktach i uzyska� informacj� 

o ewentualnych wirach 

lub zastojach oraz 

sprawdzi�, czy z tego powodu 

nie tworz� si� zakrzepy 

lub nie niszcz� si� elementy 

morfotyczne krwi. 

Sztuczn� komor� serca 

dzia�aj�c� na tej samej zasadzie 

skonstruowali ju� mi�dzy 

innymi Japo�czycy i Australijczycy. 

– Chcemy wykona� w�asny 

model sztucznego serca, w 

zwi�zku z tym musimy wyliczy� 

geometri� �opatek wirnika, 

poniewa� nie mo�emy powieli� 

tego, co zosta�o ju� opatentowane 

– t�umaczy Maciej 

Szwast. – Poza tym, obydwa 

mechanizmy – japo�ski i australijski 

– zrobione s� z metalu, 

którego obróbka jest kosztowna. 

Dlatego planujemy 

wykona� odlewy �ywiczne.

Kolejnym etapem pracy, po 

zaprojektowaniu odpowiedniego 

kszta�tu �opatek, b�dzie 

wykonanie modelu z �ywicy, a 

nast�pnie rozpocz�cie dok�adnych 

bada� i testów. Przede 

wszystkim trzeba b�dzie 

sprawdzi�, czy komora pompuje 

z tak� si�� i wydajno- 

�ci�, jak� zak�adano, czy nie 

niszczy krwinek w sposób mechaniczny, 

czy krew nie ulega 

homogenizacji. Maciej Szwast 

przyznaje, �e czeka go jeszcze 

du�o pracy. 

Roœliny 

„lubi¹ce” spaliny 

W�a�ciwie dopiero na 

czwartym roku, gdy rozpocz�� 

specjalizacj� w Katedrze 

Chemii Analitycznej i nast�pnie, 

gdy wyjecha� na pó� roku 

do Pau we Francji na tamtejszy 

uniwersytet, zrozumia�, 

�e z chemi� chce si� zwi�za� 

na d�u�ej. Rafa� Ruzik, bo o 

nim mowa, obroni� prac� magistersk� 

– której promotorem 

by� prof. Ryszard �obi�ski – 

na temat dro�d�y akumuluj�cych 

selen. Swoje badania 

prowadzi� cz��ciowo w Polsce, 

a cz��ciowo we Francji. 

Dro�d�e, które bada�, przetwarzaj� 

zwi�zki selenowe 

nieorganiczne – szkodliwe 

dla cz�owieka, w formy organiczne 

– nieszkodliwe. Obecnie 

takie preparaty – dro�d�e 

selenowe – s� powszechnie 

wykorzystywane 

jako farmaceutyki. Rafa� Ruzik 

identyfikowa� te zwi�zki za 

pomoc� technik analitycznych 

sprz��onych. Prac� badawcz� 

wykonywa� razem z 

koleg� z Hiszpanii. Nieoczekiwanie 

uda�o im si� zidentyfikowa� 

bia�ko w dro�d�ach. 

Wynikiem wyjazdu do Francji 

i bada� by�y dwie publikacje 

w renomowanych chemicznych 

czasopismach. 

Obecnie Rafa� Ruzik jest 

doktorantem w Katedrze Chemii 

Analitycznej i przewodnicz�cym 

Rady Doktorantów 

PW. Wchodzi w sk�ad zespo�u 

prowadz�cego badania z zastosowaniem 

tak zwanych 

technik sprz��onych, czyli po- 

��czenia chromatografii cieczowej 

ze spektrometri� mas 

lub elektroforezy kapilarnej i 

�elowej. Wykonuje analiz� 

materia�u biologicznego, a dok�adnie 

ro�linnego. 

Przy tych badaniach zespó� 

z Politechniki Warszawskiej 

wspó�pracuje z podobnym zespo�em 

z SGGW, który uprawia 

ro�liny akumuluj�ce meta- 



le ci��kie, np. o�ów, kadm i 

mied�. Pierwiastki te akumuluj� 

si� w ro�linach w ró�nych 

zwi�zkach. Do zada� Rafa�a 

Ruzika nale�y dok�adne zidentyfikowanie, 

w jakich formach 

one wyst�puj�. Przedmiotem 

bada� jest rzodkiewnik pospolity 

– ro�lina modelowa, która 

potrafi akumulowa� metale w 

du�ych ilo�ciach. Poza tym 

naukowcy znaj� jej genotyp. 

Po��czenie bada� nad genetyk�, 

biologi� i chemi� tej ro�liny 

pozwala dowiedzie� si�, jak i 

w jakich formach metale s� w 

niej transportowane i akumulowane. 

Pó�niej – poprzez 

modyfikacje genetyczne – 

mo�na wp�ywa� na jej w�a�ciwo�ci. 

Ro�liny takie jak rzodkiewnik 

pospolity wykorzystuje si� 

na terenach poprzemys�owych 

lub przy drogach szyb- 

Zdaniem prof. Tadeusza Kulika, prorektora ds. nauki, najlepsze 

warunki rozwoju m³odym naukowcom stwarzaj¹ Wydzia³y: 

In¿ynierii Materia³owej, Elektroniki i Technik Informacyjnych, 

Mechatroniki, Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa, 

Chemiczny oraz In¿ynierii Chemicznej i Procesowej. 

Na przeciwnym biegunie znalaz³ siê Wydzia³ Architektury, 

gdzie liczba stypendiów dla doktorantów spad³a w ostatnim 

okresie z kilkudziesiêciu do kilku. 

kiego ruchu – do oczyszczania 

�rodowiska z metali ci��kich. 

Do nauki 

i zadañ specjalnych 

Wi�kszo�� ch�opców lubi 

si� bawi� samochodzikami i 

robocikami. W przypadku Rafa�a 

Chojeckiego, doktoranta 

i asystenta w Instytucie Robotyki 

i Automatyki na Wydziale 

Mechatroniki, okaza�o si�, �e 

dzieci�ce pasje mo�na realizowa� 

ca�kiem powa�nie i jeszcze 

na tym zarabia�. 

– Zaj�cie si� robotyk� mobiln� 

przez nasz instytut by�o 

moim pomys�em. Stworzyli- 

�my specjalne laboratorium i 

opracowali�my wiele kon- 

strukcji robotów, z których najbardziej 

zaawansowane uda�o 

si� nam sprzeda�. 

Robotami mobilnymi zainteresowa�y 

si� inne uczelnie. 

Chcia�yby je kupi�, jednak�e 

prototypowe rozwi�zania s� 

bardzo kosztowne. Je�eli uda- 

�oby si� rozwin�� dzia�alno�� i 

nawi�za� wspó�prac� z firm�, 

która by produkowa�a roboty 

opracowywane na Mechatronice, 

to by�yby one ta�sze i 

mog�y trafi� do szkó�. Robotyka 

��czy bowiem w sobie wiele 

dziedzin i wprowadzenie jej 

do szkó� o profilach technicznych 

i mechatronicznych pozwoli 

zainteresowa� m�odych 

ludzi równocze�nie wieloma 

dziedzinami – matematyk�, fizyk�, 

informatyk�, elektronik�, 

mechanik�. 

– Oprócz konstrukcji o charakterze 

edukacyjnym chcieliby�my 

wykonywa� te� projekty 

na specjalne zamówienia, 

czyli pojazdy inspekcyjne, 

czyszcz�ce lub do zada� bardziej 

wyrafinowanych, gdzie 

uniwersalne roboty nie zdadz� 

egzaminów – mówi Rafa� Chojecki. 

Budowaniem urz�dze� od 

podstaw i opracowaniem systemu 

komputerowego oraz 

oprogramowania zajmuje si� 

zespó� kierowany przez prof. 

Mariusza Olszewskiego. Wydzia� 

ma – na szcz��cie – w�asny 

park maszynowy, który 

pozwala wykonywa� wszystkie 

elementy na miejscu. Przy 

du�ych robotach zespó� 

wspó�pracuje z Instytutem Automatyki 

i Informatyki Stosowanej 

WEiTI. 

Rafa� Chojecki zajmuje si� 

realizacj� robotów od strony 

mechanicznej, a jego praca 

doktorska dotyczy systemów 

nawigacyjnych, a dok�adnie 

„przestrzennie zorientowanego 

systemu nawigacji robotów 

mobilnych”. 

– Chodzi o stworzenie systemu 

na rzeczywistych sensorach, 

�eby robot „widzia�”, 

gdzie jest, gdzie ma pojecha� 

i „wiedzia�”, �e musi omin�� 

przeszkody. Z obserwacji oto- 

9

czenia robot buduje wirtualn� 

map�, która si� nazywa „wewn�trzn� 

reprezentacj� wiedzy” 

oraz okre�la trajektori� 

bezkolizyjnego przemieszczania 

si�, �eby nie przejecha�, 

na przyk�ad, naszego kota czy 

psa. 

10 

Prawie samochód 

Równie� temat doktoratu 

Grzegorza Dobrzy�skiego 

jest swego rodzaju spe�nieniem 

marze� z dzieci�stwa. 

Od zawsze chcia� projektowa� 

samochody, ale kiedy zacz�� 

studiowa� na Wydziale 

Samochodów i Maszyn Roboczych, 

otworzy�y mu si� oczy 

i zorientowa� si�, �e najwy�ej 

mo�e zaprojektowa� siedzenie, 

klamk� lub zderzak, ale 

samochodów w Polsce projektowa� 

nie b�dzie. Jednak 

w pewnym momencie u�wiadomi� 

sobie, �e wózek inwalidzki 

to te� pojazd i postanowi� 

zaj�� si� jego projektowaniem. 

Okaza�o si�, �e taki temat 

prowadzi prof. W�odzimierz 

Choroma�ski z Wydzia�u 

Transportu, ale prac� na ten 

temat pisze ju� inny student. 

Profesor zaproponowa� mu 

wi�c udzia� w pracach zespo- 

�u zajmuj�cego si� konstrukcjami 

wspomagaj�cymi leczenie 

z�ama� ko�ci. Mgr Dobrzy�ski, 

po wykonaniu bada� 

eksperymentalnych, 

opracowa� model opisu ruchu 

stawu kolanowego, a nast�p- 

nie koncepcj� konstrukcji mechanizmu 

odwzorowuj�cego 

kinematyk� tego stawu. 

By�o troch� problemów z 

realizacj� pracy magisterskiej 

na innym wydziale, ale w ko�cu 

si� uda�o i praca zdoby�a 

nawet nagrod� I stopnia ufundowan� 

przez prorektora PW 

ds. studenckich oraz nagrod� 

specjaln� ufundowan� przez 

sponsorów w konkursie na 

najlepsz� prac� magistersk� 

na WSiMR. Pó�niej, za publikacje 

dotycz�ce stabilizatorów, 

Grzegorz Dobrzy�ski 

otrzyma� I nagrod� zespo�ow� 

od rektora Politechniki. Jest 

te� wspó�wykonawc� opracowania 

modelu protezy stawu 

biodrowego oraz analiz wytrzyma�o�ciowych 

konstrukcji 

wykonanych we wspó�pracy z 

naukowcami i lekarzami z 

Akademii Medycznej w Warszawie. 

Stabilizator stawu kolanowego 

zosta� opatentowany i 

by� wdra�any w Klinice Ortopedii 

i Rehabilitacji II Wydzia- 

�u Lekarskiego AM. 

– Jako wspó�twórca uczestniczy�em 

w pierwszych prze- 

prowadzanych tam operacjach, 

doradzaj�c w kwestiach 

zak�adania urz�dzenia 

– opowiada Grzegorz Dobrzy�ski. 

– Niedawno opracowali�my 

now� konstrukcj� – z 

w�ókien w�glowych. Wróci�em 

te� do tematu wózka inwalidzkiego, 

którego dotyczy 

moja praca doktorska. 

Zak�ad Teorii Konstrukcji 

Urz�dze� Transportowych, w 

którym jest asystentem, kupi� 

pokonuj�cy schody wózek 

w�oskiej konstrukcji. Sprz�t 

jest bardzo drogi, ale nie do 

ko�ca spe�nia oczekiwania – 

W zesz³ym roku akademickim (2005/2006) na Politechnice 

by³o oko³o 1200 doktorantów. Najwiêksz¹ ich liczb¹ móg³ 

siê poszczyciæ Wydzia³ Elektroniki i Technik Informacyjnych 

– 208 osób, na drugim miejscu znalaz³ siê Wydzia³ Chemiczny 

– 106. 

podczas bada� na Wydziale 

Transportu nie radzi� sobie 

najlepiej. Ma jednak s�u�y� do 

nauki „na cudzych b��dach”, 

poniewa� wysokie koszty zagranicznych 

wózków zmotywowa�y 

naszych naukowców 

do opracowania w�asnej – 

ta�szej konstrukcji. Fundusz 

Rehabilitacji Osób Niepe�nosprawnych 

przyzna� grant na 

wykonanie polskiego prototypu 

wózka inwalidzkiego z autonomicznym 

nap�dem elektrycznym. 

Kierownikiem tematu 

i promotorem pracy dok- 

torskiej Grzegorza Dobrzy�skiego 

jest prof. Choroma�ski. 

– Opracowa�em ju� pomys� 

konstrukcji wózka i rozwijam 

go w ramach doktoratu. Na 

razie b�dzie on pokonywa� takie 

przeszkody, jak kraw��niki 

i dwa schody – wyja�nia 

m�ody naukowiec. – B�dzie 

mia� te� funkcj� podnoszenia 

i opuszczania osoby niepe�nosprawnej, 

�eby mog�a na 

przyk�ad zdj�� towar z górnej 

pó�ki w sklepie lub za�atwi� 

formalno�ci przy okienku pocztowym. 

W tej chwili prace – na etapie 

symulacji i optymalizacji 

parametrów – prowadzone s� 

w Mi�dzyzak�adowym Laboratorium 

Bada� Do�wiadczalnych 

i Symulacyjnych Uk�adu 

Cz�owiek–�rodki Transportu–Otoczenie. 

Grzegorz Dobrzy�ski 

bada, w jaki sposób 

pojazd b�dzie wje�d�a� na 

ró�ne wysoko�ci progu i jaki 

b�dzie przy tym k�t nachylenia 

siedziska. Jest to wa�ne 

ze wzgl�du na poczucie bezpiecze�stwa 

osoby siedz�cej 

na wózku. 

Lasery œwiat³owodowe 

Droga do studiów doktoranckich 

Mariusza Klimczaka 

by�a nietypowa. Mia� prac�, 

a pracodawca nie chcia� z 

niego zrezygnowa�, wi�c 

doktorat rozpocz�� z pó�rocznym 

po�lizgiem. Od dwóch lat 

pracuje w zespole naukowym 

prof. Micha�a Malinowskiego 

z Zak�adu Optoelektroniki 

na Wydziale Elektroniki i 

Technik Informacyjnych. Dzisiaj 

jest pewien, �e chce robi� 

w�a�nie to, czym teraz si� zajmuje, 

nawet kosztem ni�szych 

zarobków. 

– Czuj�, �e realizuj� si� 

prowadz�c badania naukowe, 

które mog� zaowocowa� 

skonstruowaniem nowego 

urz�dzenia. Mam te� nadziej�, 

�e uda si� je skomercjalizowa�. 

Ale pewnie dopiero w 

przysz�o�ci – mówi. 

Zespó�, w którym pracuje, 

zajmuje si� spektroskopi� 

optycznych materia�ów aktywnych, 

która umo�liwia mi�dzy 

innymi okre�lenie parametrów 

generacyjnych nowych dielektrycznych 

o�rodków laserowych. 

S� to materia�y, w

których o�rodkiem aktywnym 

s� kryszta�y lub szk�a w postaci 

obj�to�ciowej lub �wiat�owodowej 

domieszkowane jonami 

tzw. ziem rzadkich. To 

w�a�nie jony aktywne, umieszczone 

w strukturze szk�a lub 

kryszta�u, stanowi� „serce” lasera. 

Przej�cia optyczne w 

obr�bie ich struktury elektronowej 

s� odpowiedzialne za 

efekty absorpcji i emisji �wiat�a. 

– Jednym z celów mojego 

doktoratu jest opracowanie i 

skonstruowanie lasera na zakres 

krótkofalowy, którego 

o�rodkiem aktywnym b�dzie 

�wiat�owód aktywny – mówi 

Mariusz Klimczak. 

Wierzy, �e jego zespo�owi 

uda si� projektowa� i budowa� 

lasery z konwersj� 

wzbudzenia, pracuj�ce w zakresie 

widzialnym. Mo�liwo- 

�ci zastosowa� laserów �wiat�owodowych 

s� obecnie bardzo 

szerokie; te którymi si� 

zajmuje, mog� z powodzeniem 

by� stosowane w wielkoformatowychwy�wietlaczach 

obrazów nowej generacji, 

zapisie informacji oraz 

technikach diagnostyki medycznej. 

Liczy na to, �e po 

sko�czeniu doktoratu uda mu 

si� uruchomi� komercyjn� 

produkcj� laserów cia�a sta- 

�ego. Rozwa�a równie� mo�liwo�� 

wyjazdu za granic� i 

podj�cia tam pracy, ale na 

pewno nie na sta�e. 

– Prac� w zagranicznej firmie 

traktuj� jako okazj� do 

rozwini�cia skrzyde� i zdobycia 

do�wiadcze�, które 

pó�niej móg�bym wykorzysta� 

w kraju do stworzenia podobnej 

firmy lub jej filii, �eby tutaj, 

na miejscu znale�li zaj�cie 

m�odzi naukowcy. Oczywi�cie 

zdaj� sobie spraw�, �e jest to 

trudne do zrealizowania. 

W skali nano i mikro 

Agata Jó�wicka, doktorantka 

na Wydziale Mechatroniki, 

zdecydowa�a si� pozosta� 

na uczelni w chwili, gdy 

odbiera�a dyplom. Ju� pod 

koniec studiów prowadzi�a 

seminaria i wyk�ady dla studentów. 

Wtedy dosz�a do 

wniosku, �e lubi i chce uczy�, 

a oprócz tego kontynuowa� 

prac� naukow�. Tematyka, 

jak� zajmowa�a si� podczas 

pracy nad dyplomem, zainteresowa�a 

j� na tyle, �e postanowi�a 

uko�czy� trzeci stopie� 

studiów. 

– W Polsce osobie z doktoratem 

trudno znale�� prac� – 

uwa�a. – Dlatego, je�li kto� 

zdecyduje si� pozosta� na 

uczelni i robi� doktorat, to w 

pewien sposób skazany b�dzie 

na prac� naukow� niemal 

do ko�ca �ycia. 

Jej doktorat zwi�zany jest 

z optyk�, ma doprowadzi� 

do opracowania nowej metody 

pomiaru elementów w 

skali nano i mikro. Metoda ta 



znajduje zastosowanie na 

przyk�ad przy sprawdzaniu 

szczelno�ci spawów w �wiat�owodach. 

Prac� zatytu�owan� 

„Trójwymiarowa rekonstrukcja 

amplitudy i fazy w 

mikroelementach optycznych 

z zastosowaniem cyfrowego 

tomografu holograficznego” 

wykonuje pod opiek� 

prof. Ma�gorzaty Kujawi�skiej 

w Zak�adzie Techniki 

Optycznej. 

Agata Jó�wicka jest jednym 

z pierwszych naukowców, 

którzy zajmuj� si� t� tematyk�. 

Na razie teoretycznie, 

ale s� du�e szanse, �e 

metody, nad opracowaniem 

których pracuje, znajd� zastosowanie 

w przemy�le. 

�wiat�owody powszechnie 

Wielu spoœród doktorantów pracuje tak¿e spo³ecznie na 

rzecz swojego œrodowiska. Rafa³ Ruzik jest obecnym przewodnicz¹cym 

Rady Doktorantów, Artur Badyda – wiceprzewodnicz¹cym. 

Wczeœniej samorz¹dowi doktorantów przewodzi³a 

Agata JóŸwicka. 

stosowane s� w telekomunikacji, 

a ró�nego rodzaju elementy 

w skali nano s� coraz 

szerzej wykorzystywane w 

urz�dzeniach codziennego 

u�ytku, jak chocia�by w telefonach 

komórkowych. 

Zdaniem Agaty Jó�wickiej, 

pocz�tkuj�cy naukowiec po- 

winien sp�dzi� co najmniej 

dwa lata w zagranicznym 

o�rodku naukowym – w ramach 

sta�u podoktroskiego 

(PostDoc) zobaczy�, jak wygl�da 

praca w innych laboratoriach 

i pozna� ró�ne metody 

pracy. Z tego powodu sama 

szuka mo�liwo�ci wyjazdu 

do zagranicznego o�rodka 

naukowego. Chcia�aby pozosta� 

tam tak d�ugo, a� stwierdzi, 

�e zako�czy�a pewien 

etap rozwoju. Wtedy – je�li 

by�aby taka mo�liwo�� – powróci�aby 

na Politechnik�. 

Wspomóc 

przysz³ych rektorów 

Znaczenie doktorantów dla 

uczelni jest nie do przecenienia. 

Wiadomo, �e profesorowie 

realizuj�cy projekty badawcze 

maj� dzisiaj ma�o czasu 

na bezpo�rednie prowadzenie 

bada� i rzadko sp�dzaj� 

go w laboratorium. Dlatego 

t� cz�� prac wykonuj� 

m�odzi naukowcy – doktorzy i 

doktoranci, oczywi�cie pod 

kierunkiem profesorów. 

– M�odzi naukowcy s� 

cz�sto lud�mi z fantazj� naukow� 

nieska�on� skostnia- 

�ymi pogl�dami naukowymi, 

mog� wi�c wnie�� wie�y 

powiew do sposobu my�lenia 

w danej dziedzinie naukowej, 

sugeruj�c nowe rozwi�zania. 

Albo wr�cz dokona� 

ciekawych odkry� – zauwa�a 

prorektor Tadeusz Kulik. 

– Promotor powinien tak- 

�e mie� �wiadomo��, �e 

m�odzi ludzie dzi� prowadz�cy 

badania, stworz� w przysz�o�ci 

kadr� naukow� 

uczelni. To kolejny powód, 

dla którego nale�y zapewni� 

im jak najlepsze warunki 

pracy. Po zrobieniu doktoratu 

niektórzy z nich pozostan� 

na uczelni, zrobi� habilitacje, 

zostan� dziekanami, a 

nawet rektorami. 

ANNA ABRAMCZYK, 

JOANNA MAJEWSKA, MICHA� 

LE�NIEWSKI, ZBIGNIEW ZAJ�C 

Ilustr. z arch. oraz Anna 

Abramczyk, Micha� Le�niewski 

11

Mno¿enie „przedrostków” 

Wracamy do zapowiedzianej w poprzednim numerze dyskusji 

zwi¹zanej z habilitacj¹. 

Pojawia si� czasem w niej 

ma�o merytoryczny argument, 

�e przeciwnikami jej s� 

sfrustrowani adiunkci, którzy 

jej nie zrobili. 

Profesora tytularnego dr. 

hab. arch. Stefana Wron� 

trudno pos�dzi� o ow� frustracj�. 

– By� mo�e nasze spojrzenie 

(czytaj architektów) jest 

specyficzne, ale w dziedzinie, 

któr� si� zajmujemy – twórczo�ci 

bardziej w sensie praktycznym 

ni� teoretycznym – 

trudniej jest zrobi� klasyczn� 

habilitacj�. Ja zrobi�bym j� 

pewnie i wtedy, gdyby nie by- 

�a obligatoryjna, ale na to z�o- 

�y�y si� nieco inne przyczyny. 

By�y takie czasy... rynek dla 

projektantów bardzo ograniczony, 

potem stan wojenny. 

Napisa�em wi�c prac� habilitacyjn�. 

Natomiast trzeba by 

na to spojrze� nieco szerzej. 

Kondycja ca�ego systemu 

akademickiego budzi w�tpliwo�ci; 

ju� je�li we�miemy pod 

uwag� �redni wiek profesorów, 

który wynosi teraz ponad 

60 lat. Tymczasem najbardziej 

twórczy okres w �yciu 

cz�owieka to 30–40 lat. Gdyby 

wtedy cz�owiek osi�ga� stanowisko 

profesora, mia�by wi�ksz� 

swobod� dzia�ania z korzy�ci� 

dla siebie i nauki. Wi�- 

�e si� to bowiem z samodzielno�ci� 

naukow�, dost�pem 

do funduszy, kierowaniem zespo�ami 

badawczymi, czyli 

szans� prawdziwej efektywno�ci. 

Powinny zosta� – zdaniem 

prof. Wrony – podj�te dzia�ania 

zmierzaj�ce do opracowania 

nowego systemu kariery 

akademickiej. 

Podobnie uwa�a dr Janusz 

Sobieszcza�ski, przewodnicz�cy 

Krajowej Sekcji Nauki 

NSZZ „Solidarno��”, zdaniem 

którego habilitacji nie mo�na 

rozpatrywa� jako cz�stkowego 

problemu; trzeba j� wi- 

12 

dzie� szerzej w aspekcie modelu 

kariery akademickiej, 

który dr Sobieszcza�ski porównuje 

do... alpinizmu. 

– Na trasie wspinaczki ustawia 

si� dodatkowy, sztuczny 

próg. Musisz zdoby� kolejny, 

by i�� dalej, ale powstaje wtedy 

syndrom progu, który wp�ywa 

na okre�lone zachowania i 

mo�e dzia�a� hamuj�co. Jest 

to tak�e nieekonomiczne w 

sensie gospodarowania mo�liwo�ciami 

cz�owieka. Doktorat 

te� jest oczywi�cie progiem, 

ale dalsze ich powielanie jest 

naszym zdaniem niecelowe. W 

Polsce, uwzgl�dniaj�c tak�e 

stanowiska, wyst�puje wiele 

„stopni” – od magistra do profesora 

tytularnego, tworzy si� 

drabina i uk�ad bardzo zhierarchizowany, 

który niektórzy porównuj� 

do biurokracji carskiej. 

U�omno�ci� takiego systemu 

mo�e by�, �e cz�owiek b�dzie 

chcia� pokona� kolejny próg 

mo�liwie naj�atwiejsz� drog�. 

Mo�e doj�� do celowej redukcji 

trudno�ci tematów badawczych 

– po to, by jak najszybciej 

pokona� kolejny szczebel 

drabiny, a potem... To jest strata 

czasu, bowiem wiadomo, �e 

habilitacja powstaje nie w czasie 

kilku miesi�cy, lecz kilku 

czy wi�cej lat. 

Pytanie, czy gdyby jej nie 

by�o, osi�gni�cia naukowe 

konkretnego cz�owieka by�yby 

wi�ksze czy mniejsze, pozostawiam 

otwarte, ale jest co� 

na rzeczy. 

Dr Sobieszcza�ski zwraca 

te� uwag� na istotny fakt, �e 

funkcjonuj�ca u nas forma habilitacji 

ma by� efektem indywidualnej 

pracy, podczas gdy 

w naukach technicznych osi�gni�cia 

naukowe s� efektem 

dokona� zespo�u, cz�sto interdyscyplinarnego. 

Co wtedy? 

Zbiorowa habilitacja? Absurd. 

Kolejna sprawa to nieprzystawalno�� 

naszego modelu 

do innych, obowi�zuj�cych w 

�wiecie. 

– Sporo si� w tej chwili 

mówi o europejskiej przestrzeni 

edukacyjnej realizuj�cej 

za�o�enia procesu bolo�skiego, 

tymczasem nasza 

struktura znacznie odstaje od 

tej, jaka jest w innych krajach 

– mówi prof. Wrona. 

KSN, trzy lata temu, przygotowa�a 

projekt ustawy – 

Prawo o szkolnictwie wy- 

�szym, który proponowa� inne 

ni� do tej pory rozwi�zania. 

– Doktorat – naszym zdaniem 

– powinien by� progiem 

decyduj�cym, sprawdzaj�cym, 

czy cz�owiek nadaje si� 

do prowadzenia pracy badawczej. 

To si� wi��e z wi�ksz� 

ni� dotychczas dba�o�ci� o 

poziom prac doktorskich. Jeste�my 

tak�e zwolennikami, 

aby dysertacje doktorskie by�y 

w szerszym ni� do tej pory zakresie 

udost�pniane. Po doktoracie 

badacz powinien mie� 

ju� otwarte pole do kariery naukowej, 

a tak�e prawo do prowadzenia 

doktoratów. Je�li 

ten system zosta�by wprowadzony, 

by�aby wi�ksza ni� 

dzi� mo�liwo�� powstawania 

– nieinstytucjonalnego – szkó� 

naukowych prowadzonych 

przez m�odych, pe�nych si� 

twórczych ludzi. Sp�aszczy�oby 

to obecny pionowy uk�ad. 

Zespo�y, szko�y powstawa�yby 

w celu rozwi�zania okre�lonych 

zagadnie� i dobór osób 

nie by�by utrudniony przez 

hierarchiczn� struktur� – wyja�nia 

Janusz Sobieszcza�ski. 

W proponowanym modelu 

otrzymanie wy�szego stanowiska 

nie by�oby zwi�zane z 

kolejnym przedrostkiem, lecz 

by�o wynikiem dorobku, osi�gni�� 

naukowych, a w przypadku 

uczelni tak�e dydaktycznych. 

Wró�my do habilitacji jako 

takiej. 

– W 26 lat po odzyskaniu 

swobody wypowiedzi przez 

przynajmniej najwi�ksze 

uczelnie i w 17 lat po zmianie 

ustroju ci�gle obowi�zuj� w 

polskich uczelniach komunistyczne 

rangi naukowe i mechanizmy 

ich zdobywania – 

mówi dr arch. Bogdan Dzier- 

�awski. – Zosta�y one narzucone 

przemoc� w ca�ym imperium 

sowieckim – i tylko w 

nim – na prze�omie lat 40. i 

50. Na pewno nie w trosce o 

dobro nauki, tylko w celu 

podporz�dkowania uczonych 

politykom. W roku 1951, nie 

�adne cia�o akademickie, tylko 

podleg�y moskiewskiej 

centrali Sejm wprowadzi� do 

polskiej nauki nowe, nieznane 

wcze�niej rangi: kandydata 

nauk (doktor) i drugi stopie� 

doktora oraz tytu�y profesora 

nadawane przez g�ow� 

pa�stwa – powia�o arystokracj� 

w realnym komunizmie. 

Po pa�dzierniku ’56 

wycofano rosyjskiego kandydata 

nauk i wprowadzono socjalistycznego 

w tre�ci, ale 

narodowego w formie doktora 

habilitowanego. Oczywi- 

�cie nie mia� on – wbrew powszechnemu 

przekonaniu 

naszej profesury – nic wspólnego 

z przedwojenn�, polsk� 

habilitacj�. Nie by�a ona stopniem 

naukowym i nie dotyczy�a 

etatowych pracowników 

uczelni, nie mia�a te� nic 

wspólnego z niemieckim post�powaniem 

habilitacyjnym,

tak�e nie b�d�cym stopniem 

naukowym. 

W obu przypadkach habilitacja, 

a �ci�lej – kolokwium 

habilitacyjne zdawane na 

uczelni – by�o jedynie dopuszczeniem 

do prowadzenia 

wyk�adów. 

– Po marcu ’68 wprowadzono 

rotacj� asystentów – znowu 

nie w trosce o rozwój nauki, 

lecz by u�atwi� usuwanie z 

uczelni „elementów antysocjalistycznych” 

– kontynuuje 

dr Dzier�awski. – Po sierpniu 

’80 wprowadzono rotacj� adiunktów 

– to oni g�ównie wal- 

czyli o uniezale�nienie uczelni 

od polityków i za to mieli zosta� 

usuni�ci. Nale�� do pokolenia, 

które wszystkie te 

zmiany prze�y�o �wiadomie, 

krytycznie i w pewnej cz��ci 

mia�o odwag� przeciwko tym 

zbrodniom na nauce protestowa�. 

Dlatego nie wyobra�am 

sobie, abym w wolnym kraju 

móg� si� ubiega� o komunistyczne 

dystynkcje, przeciw 

którym walczy�em maj�c do 

tego mandat kolegów z Wydzia�u 

i Uczelni. 

W wielu krajach postkomunistycznych 

habilitacja nie jest 

Te strony MIESI�CZNIKA PW przeznaczamy dla Pa�stwa, dla naszych 

Czytelników. Mamy nadziej�, �e – przy Pa�stwa pomocy – zaczn� 

one w�asne �ycie. 

Na Uczelni jest bowiem wiele spraw, które mo�na zmieni�, zmodyfikowa�, 

albo na które mo�na wp�yn��, zanim pewne ustalenia czy te� 

dokumenty zaczn� obowi�zywa�. Podczas spotkania z zespo�em redakcyjnym 

Rektor PW, prof. W�ODZIMIERZ KURNIK wyrazi� nadziej�, 

�e MPW pomo�e uzyskiwa� opinie spo�eczno�ci akademickiej, które 

mog� by� przydatne przy podejmowaniu ró�norodnych decyzji. 

– Chcia�bym mie� takie „lustro”. Cz�owiek nie jest nieomylny, a czasem 

nie wszystkie istotne informacje do niego docieraj�. Droga oficjalna 

– wniosków i interpelacji – to jedna strona zagadnienia, ale co 

s�dz� o ró�nych sprawach cz�onkowie spo�eczno�ci akademickiej, 

jest dla mnie bardzo istotne – powiedzia�. 

Tym, którzy chcieliby podzieli� si� z nami swoimi opiniami, podajemy 

adres: j.kosmalska@ca.pw.edu.pl. 

Zgodnie z obowi�zuj�cym nas – jak wszystkich dziennikarzy – prawem 

prasowym, informujemy, �e mog� Pa�stwo zastrzec swoje nazwisko 

wy��cznie do wiadomo�ci Redakcji. 

Redakcja 

UWAGI, OPINIE, KONTROWERSJE 

ju� obligatoryjna, a bywa, �e 

niektórzy zacieraj� na wizytówkach 

jej �lad. U nas ma 

si�, póki co, dobrze. 

Tam gdzie pa�stwo manipuluje 

przy strukturze i awansach, 

przestaje dzia�a� kryterium 

wiedzy i przydatno�ci naukowej 

czy te� dydaktycznej, 

a zaczynaj� w gr� wchodzi� 

inne zale�no�ci, np. polityczne. 

Dr Dzier�awski – nie on 

jeden – ma tak�e zastrze�enia 

co do nadawania tytu�ów 

profesorskich przez prezydenta. 

– To relikt czasów, kiedy 

w�adza musia�a mie� kontrol� 

nad wszystkim. Do dzisiaj o 

najwy�szych stopniach w nauce 

decyduje Komisja Premiera 

– CK – i prezydent, 

rzecz nie do pomy�lenia w 

krajach powa�nie traktuj�cych 

autonomi� nauki. Gorzej, �e 

robi� to obecnie ludzie, którzy 

walczyli o autonomi� uczelni i 

teraz kontynuuj� ten z�y zwyczaj. 

W�adza ma obowi�zek 

inwestowa� w nauk�, bo od 

tego zale�y przysz�o�� kraju, 

ale nie powinna mie� nic do 

powiedzenia w sprawie awansów. 

Z habilitacj� i tytu�em jeste�my 

egzotyczn� wysp� na 

mapie nauki. 

– Je�li spojrze� na �wiatowe 

rankingi uczelni, tworzone 

co roku nie tylko przez Newsweek, 

ale i jeden z chi�skich 

uniwersytetów, który si� w 

tym specjalizuje, wida� wyra- 

�nie, �e przoduj� uczelnie angielskie 

i ameryka�skie. Prywatne, 

maj�ce pe�n� autonomi� 

– dodaje prof. Wrona. – 

Niemieckie s� zdecydowanie 

na gorszych pozycjach, 

podobnie jak polskie, z 

których tylko dwie s� wymieniane 

w ostatniej pi��setce 

rankingów: Uniwersytet Jagiello�ski 

i Warszawski. 

Dodajmy, �e kryterium weryfikuj�cym 

nie jest liczba 

przedrostków przed nazwiskami 

pracowników naukowych, 

ale publikacje w renomowanych 

czasopismach, nobli�ci, 

dokonania naukowe, 

szko�y, wspó�praca z przemys�em. 

No dobrze, ale co b�dzie, 

je�li zlikwidujemy habilitacje? 

Co w zamian? – zapytaj� jej 

zwolennicy. Nale�a�oby powiedzie� 

– nic. 

– Nie mo�na zmieni� jednego 

elementu, trzeba zmieni� 

system – uwa�a prof. Wrona. 

– W Niemczech np. habilitacja 

nie jest ju� obligatoryjna i 

mo�na doj�� do profesury w 

oparciu o do�wiadczenia z 

przemys�u lub osi�gni�cia zawodowe. 

Ale reforma powinna 

i�� dalej – do zlikwidowania 

tytu�u profesora nadawanego 

przez prezydenta. Awans akademicki 

powinien przebiega� 

jedynie w oparciu o kryterium 

wiedzy i uczelnie powinny 

mie� w tej kwestii pe�n� samodzielno��. 

Dzisiaj natomiast, 

zamiast pieni�dzy na nauk�, 

mamy marchewk� tytu�ów. 

W ramach realizacji procesu 

bolo�skiego d��y si� do 

ujednolicenia standardów, 

modeli akademickich, pr�dzej 

czy pó�niej trzeba wi�c b�dzie 

i u nas to przeprowadzi� 

w zakresie stopni i stanowisk 

akademickich. 

A co z propozycj� KSN? Jako 

projekt poselski znalaz�a 

si� w Sejmie, ale... 

W owym czasie powsta� 

tak�e inny projekt ustawy – 

tzw. prezydencki. Pracami 

nad nim kierowa� prof. Jerzy 

Wo�nicki. 

– Nasz, niestety, nie zyska� 

akceptacji, ale spowodowa� 

korekty w tym, który zosta� 

ostatecznie przez Sejm przyj�ty. 

Niemniej ma on ogromne 

znacznie, bo dyskusja na temat 

modelu kariery akademickiej 

zosta�a przeniesiona na 

forum sejmowe. To istotny zaczyn 

do czekaj�cych nas – i 

koniecznych – zmian – uwa�a 

dr Sobieszcza�ski. 

Jest natomiast sceptyczny, 

je�li chodzi o rozwi�zania zawarte 

w nowym Statucie PW. 

Uwa�a, �e nie jest to furtka, 

lecz jedynie wentyl bezpiecze�stwa, 

powsta�y pod wp�ywem 

nacisków zwolenników 

zmian. 

JOANNA KOSMALSKA 

Rys. Joanna Majewska 

13

Festiwal z dziesi¹tk¹ 

„Technika w s³u¿bie ucha”, „Tr¹bka Borsuka”, „Nie bawmy 

siê w turystów”, „Prawda i mity o parówkach”... O co 

chodzi? Jak nie wiadomo, o co chodzi, to na pewno chodzi 

o... Festiwal Nauki. 

Ju� 

po raz dziesi�ty podczas 

wrze�niowego 

Festiwalu Nauki mo�na by�o pozna� 

tajniki wielu jej dziedzin – 

od astronomii po technologi� 

�ywienia. Z chemii przeskoczy� 

do historii i politologii. 

Ogl�daj�c poszczególne pokazy, 

nietrudno by�o zauwa�y�, 

�e nauka ma w Polsce problem 

z przebiciem si� do szerszej 

publiczno�ci. Zw�aszcza dyscypliny 

�cis�e. I nie chodzi tu tylko 

o brak zainteresowania me- 

Od parówek do szybowców. Taki 

rozrzut tematyczny spotyka siê 

praktycznie raz na rok, w³aœnie 

przy okazji Festiwalu Nauki, 

który na swoich plecach dŸwiga 

ju¿ pierwszy krzy¿yk. 

diów, które wol� nadawa� ma�o 

ambitne programy rozrywkowe 

lub zwi�ksza� ogl�dalno�� emituj�c 

p�ytkie telenowele. Publiczno�� 

te� nie jest bez winy. 

14 

Wyk�adu na Wydziale Fizyki o 

zastosowaniu rezonansu magnetycznego 

w diagnostyce 

serca wys�ucha�o... dziesi�� 

osób. Podczas niedzielnego 

„Dnia z promieniotwórczo�ci�” 

– na tym samym wydziale – tematyka 

szeroko rozumianej 

energii j�drowej przyci�gn��a 

mniej osób ni� by�o prezenterów. 

Wydawa� by si� mog�o, �e 

temat energii j�drowej powinien 

interesowa� wszystkich – ju� 

nied�ugo b�dziemy korzystali 

g�ównie z tego rodzaju energii. 

Jest to wszak alternatywa dla 

powoli, acz nieub�aganie kurcz�cych 

si� zasobów paliw kopalnych. 

Najwdzi�czniejszymi widzami 

i s�uchaczami pokazów okaza�y 

si� dzieci. Zw�aszcza te m�odsze 

– z otwartymi ze zdziwienia 

ustami – ogl�da�y pomiar radioaktywno�ci 

przedmiotów z naszego 

otoczenia albo sprawdza- 

�y, czy same takiego promieniowania 

nie wydzielaj�. Nieliczni 

doro�li sprawiali natomiast wra- 

�enie, �e jak najpr�dzej chc� 

pojecha� do domu na obiad albo 

uda� si� na spacer po centrum 

handlowym, a jedynym powodem, 

który sprawi�, �e znale- 

�li si� na festiwalu, by�y w�a�nie 

ich pociechy. W auli Wydzia�u 

Fizyki da�o si� zauwa�y� JED- 

NEGO pana, który z prawdziwym 

zainteresowaniem wypytywa�, 

ogl�da� i zbiera� broszury informacyjne. 

Hmmmmmm... 

Narzekanie i czo³gi 

Sama impreza, mimo tak 

ograniczonego odbioru, ma si� 

Tegoroczny Festiwal Nauki 

po³¹czy³ w sobie trzy imprezy: 

„Noc badaczy”, pierwszy 

Europejski Festiwal Naukowy 

oraz... Festiwal Nauki 

w³aœnie. 

jednak dobrze. Jej twórcom nale�� 

si� wielkie gratulacje. W realizacj� 

Festiwalu Nauki anga- 

�uje si� wi�kszo�� warszawskich 

uczelni – pa�stwowych i 

prywatnych. Te, które jeszcze w 

nim nie uczestnicz�, powinny 

�a�owa�, bo jest to �wietna promocja 

w�asnych osi�gni��, a 

tak�e inwestycja w m�odych ludzi, 

którzy – zainteresowani po- 

kazami – mog� wybra� studia w 

murach tych szkó� wy�szych. 

Wyj�tkowym atutem Festiwalu 

jest mo�liwo�� porozmawiania 

z naukowcami, którzy w przyst�pny 

sposób t�umacz� niezrozumia�e 

dla laika zagadnienia 

techniczne. Poza tym – jak w 

przypadku obleganych przez 

m�odzie� pokazów robotyki na 

Wydziale Mechanicznym Energetyki 

i Lotnictwa – mo�na pobawi� 

si� „ma�ymi cude�kami”, 

samemu je programuj�c. Niewiele 

natomiast dzia�o si� na 

pokazach szybowców, a w�a�ciwie 

jednego szybowca – PW5, 

zbudowanego przed laty. Tak 

napraw� jedyn� atrakcj� by�a 

mo�liwo�� zaj�cia miejsca za 

sterami, w kokpicie. Dyskusja 

up�yn��a g�ównie w atmosferze 

narzekania, co w zasadzie nie 

powinno dziwi�, bowiem od kilkunastu 

lat ma�o si� dzieje w 

sferze bada� nad szybownictwem. 

Nie ma wyników, a co za 

tym idzie, nie ma si� czym 

chwali�. 

Co innego, gdy prezentowane 

s� czo�gi i wozy bojowe, jak 

mia�o to miejsce w Wojskowej 

Akademii Technicznej. Na co 

dzie� nie ma mo�liwo�ci obejrzenia 

najnowszych tego typu 

jednostek uzbrojenia. Dla m�odzie�y 

nie lada gratk� by�a sposobno�� 

zaj�cia miejsca Grigorija 

Saakaszwili z „Czterech 

pancernych i psa”. Mo�na by�o 

te� – w roli pasa�era – przejecha� 

si� czo�giem. 

Festiwal Nauki trwa� przez 

dziewi�� dni. Zlokalizowanie 

go w murach uczelni pozwoli�o 

m�odzie�y „oswoi� si�” si� z

Politechnik� czy te� Uniwersytetem. 

�wiadomo��, �e w tych 

samych aulach, w których 

odbywa�y si� pokazy, zasiadali 

wybitni polscy uczeni – z 

Mari� Sk�odowsk�-Curie 

w��cznie – dodaje szczególnej 

atmosfery. 

Podobn�, ale o nieco innym 

charakterze imprez� jest Piknik 

Naukowy. Jednak miejsce, w 

którym si� odbywa – Rynek Nowego 

Miasta – ogranicza mo�liwo�ci 

prezentacji nauk �cis�ych. 

Inaczej jest podczas Festiwalu 

Nauki, którego cz�� odbywa 

si� na uczelniach. Tu naukowcy 

czuj� si� jak w domu, dzi�ki 

czemu mog� zaprezentowa� 

wi�cej. 

Napiêty plan 

Czytaj�c program FN mo�na 

by�o dosta� zawrotu g�owy. 516 

pokazów, wyk�adów, prezentacji 

i dyskusji w ci�gu 9 dni. Spo- 

�ród tych wszystkich wydarze� 

ka�dy móg� znale�� co� dla siebie. 

Zainteresowani bie��cymi 

wydarzeniami na arenie politycznej 

wys�uchali wyk�adu 

prof. Henryka Samsonowicza 

i prof. Janusza Tazbira „Czy 

mamy wierzy� w Lecha?”. O 

kluczowych zagadnieniach dotycz�cych 

naszego istnienia 

dyskutowano podczas panelu o 

�yciu we Wszech�wiecie. Dla 

wszystkich, którzy chcieli pozna� 

molekularne mechanizmy 

powstawania uzale�nie�, interesuj�ce 

by�o spotkanie na Wy- 

Mimo wci¹¿ niedu¿ego zainteresowania nauk¹ ze strony zwyk³ego 

zjadacza chleba, setki ró¿nych instytucji nieustannie 

walcz¹ o jak najszersze jej propagowanie. Wystarczy przyjœæ 

na jakikolwiek pokaz festiwalowy, ¿eby przekonaæ, ¿e nauka 

jest... interesuj¹ca. 

dziale Biologii Uniwersytetu 

Warszawskiego. Fani „Epoki lodowcowej” 

mieli niepowtarzaln� 

okazj� sprawdzi�, jak wygl�da�y 

plejstoce�skie zwierz�ta 

zamieszkuj�ce tysi�ce lat temu 

tereny dzisiejszej Warszawy. 

Mi�o�nicy Stanis�awa Lema 

dyskutowali na Wydziale Polonistyki 

UW. Na tym samym wydziale 

mo�na by�o pozna� dokonania 

poetów nies�ysz�cych. 

Czy mieszanie herbaty i ruch 

fusów w szklance mog�o by� 

punktem wyj�cia do powstania 

powa�nej teorii naukowej? 

Okazuje si�, �e tak – w ten w�a- 

�nie sposób powsta�o twierdze- 

nie Birkhoffa. O tym s�uchacze 

dowiedzieli si� na Wydziale 

Matematyki, Informatyki i Mechaniki 

UW. 

Cuda w nocy 

W ramach realizacji europejskiego 

grantu „Faces behind 

Science” mo�na by�o stan�� 

twarz� w twarz z naukowcami 

podczas „Nocy Badaczy”. Kto 

chcia�, móg� poznawa� tajniki 

chemii, fizyki i biologii – do 

pó�nej nocy – na dwudziestu 

pokazach, wyk�adach i dyskusjach. 

Tegoroczny Festiwal Nauki 

by� równie� cz��ci� pierwszego 

Europejskiego Festiwalu Nauki 

pod nazw� WONDERS. W ramach 

tego przedsi�wzi�cia na 

Wydziale Chemicznym m�odzi 

ludzie z Luksemburga zaprezentowali 

multimedialn� wycieczk� 

w przesz�o��: „Kiedy 

chemia spotyka si� z fizyk�”. 

Widzowie cofn�li si� do momentu, 

w którym uformowa� si� 

Wszech�wiat. W chwil� pó�niej, 

po�ród migaj�cych �wiate� i odg�osów 

wybuchów, z kosmicznego 

py�u wy�oni�a si� B��kitna 

Planeta i powsta�o na niej �ycie. 

Gdy na Ziemi pojawi� si� cz�o- 

wiek i w zacz�� podporz�dkowywa� 

sobie przyrod�, rozpocz��a 

si� rewolucja przemys�owa, zako�czona 

powstaniem nie tylko 

energii atomowej, ale równie� 

bomby atomowej. 

Luksemburczycy – za pomoc� 

prostych eksperymentów 

chemicznych i fizycznych – zaprezentowali 

histori� ludzko�ci. 

Prezentacj� t� równie dobrze 

mogliby wystawi� tak�e w galerii 

sztuki wspó�czesnej. 

Wyk�ad o zastosowaniu rezonansu 

magnetycznego w 

rozpoznawaniu chorób serca 

pozwoli� zapozna� si� z ciekaw� 

metod� diagnozowania. 

Dzi�ki niej mo�na uzyska� seri� 

przekrojów serca w dowolnych 

p�aszczyznach. Poszczególne 

„plasterki” ��czy si� w ca- 

�o�� za pomoc� techniki komputerowej 

i uzyskuje wirtualny 

model serca. Dzi�ki temu lekarze 

bezinwazyjnie ogl�daj� ten 

organ ze wszystkich stron i s� 

w stanie poda� perfekcyjn�, 

kardiologiczn� diagnoz�. Za 

pomoc� rezonansu magnetycznego 

uzyskuje si� widok 

spiralnego uk�adu w�ókien mi�- 

�ni, ocenia ukrwienie serca w 

spoczynku i w czasie aktywno- 

�ci fizycznej. Poniewa� nie ma 

mo�liwo�ci przebadania pacjenta 

w ruchu, podaje mu si� 

leki przyspieszaj�ce prac� serca 

lub rozszerzaj�ce naczynia 

wie�cowe. Rezonans magnetyczny 

jest jedynym badaniem, 

które pozwala wykry� mikrozawa�y 

u pacjentów, którzy nie 

mieli �wiadomo�ci, �e takie wyst�pi�y. 

Zdarza si�, �e badanie 

EKG pokazuje guz umiejsco- 

Najwiêksz¹ radoœæ mia³y dzieci. 

Dziêki nie zawsze prostym, ale 

zazwyczaj zrozumia³ym pokazom 

uda³o siê, byæ mo¿e, zainteresowaæ 

jak¹œ dziedzin¹ nauki przysz³ego 

zdobywcê nagrody Nobla. 

wiony w okolicach serca, a rezonans 

pozwala uspokoi� pacjenta 

– to mo�e by� nieszkodliwy 

przerost t�uszczowy, nie 

wymagaj�cy operacji. 

�� 

Kolejny Festiwal Nauki ju� za 

rok. Nale�y mie� nadziej�, �e 

do nast�pnych w��cz� si� kolejne 

uczelnie, a sama impreza 

b�dzie jeszcze bogatsza. Poza 

tym dobrze by by�o, �eby szko�y 

podstawowe i �rednie potraktowa�y 

pokazy festiwalowe jako 

obowi�zkowe lekcje. Nie by�oby 

pytania o frekwencj�, a i rodzice, 

którzy nie maj� – nad czym 

nale�y ubolewa� – czasu na 

wyprawy naukowe ze swoimi 

dzie�mi, byliby odci��eni. Jedno 

jest pewne – nie tylko m�odzie� 

by na tym zyska�a. 

Tekst i zdj�cia: MICHA� 

LE�NIEWSKI, ZBIGNIEW ZAJ�C 

15

Ci¹gle nowe wyzwania 

Dla chemii prof. ZBIGNIEW FLORJAÑ- 

CZYK rzuci³ kolejno dwie dyscypliny 

sportowe, by zaj¹æ siê polimerami. Nie 

¿a³uje – praca teraz jest jego hobby. 

P 

ierwsz� jego pasj� sportow� by�a 

pi�ka no�na. 

– W liceum do�� aktywnie si� tym zajmowa�em, 

ale nie by�a to wielka kariera, 

zaledwie na szczeblu okr�gowym. By�em 

do�� utalentowanym zawodnikiem, ale 

kiedy stan��em przed dylematem pi�ka 

czy studia, wybra�em studia. 

Nadal jednak grywa� w dru�ynie wydzia�owej. 

Wspomina mecze z fili� w 

P�ocku. Pokazuje zdj�cie dru�yny. 

– Prof. Janusz Lusztyk, wybitny uczony 

i dyrektor Narodowego Instytutu Na- 

Sport, aczkolwiek ca³kiem rekreacyjny, nadal jest obecny w jego 

¿yciu. Zim¹ to narty, latem przynajmniej dwa tygodnie na 

wodzie, w kajaku, z ¿on¹ i psem – Dukacikiem. 

notechnologii w Kanadzie. Tutaj dr Ludwik 

Synoradzki, obecnie szef wydzia- 

�owego Laboratorium Procesów Technologicznych, 

nasz dziekan dr Miko�aj Szafran 

– bramkarz, ja – �rodkowy napastnik. 

S�abo widoczny Andrzej Rokicki, dyrektor 

jednego z centrów naukowych w 

USA, a tu dr Andrzej Sadownik, najwi�kszy 

w Polsce ekspert w dziedzinie 

produkcji piwa. A tam prof. Marek Marczewski, 

kierownik naszego studium 

doktoranckiego. 

Nietypowa dru�yna, trzeba przyzna�. 

Profesor Florja�czyk nie ukrywa, 

�e ma do tych lat du�y sentyment. Potem 

jednak zdradzi� pi�k� dla bryd�a 

sportowego. 

– Na Politechnice Warszawskiej by�o 

wielu studentów i pracowników, którzy 

grali w pierwszej lidze. W kadrze narodowej 

by�y trzy pary z naszego wydzia�u. 

Mój wychowanek, dyplomant, a tak�e 

partner bryd�owy Apolinary Kowalski – 

wielokrotny mistrz �wiata – jest w tej 

chwili jednym z najlepszych zawodników 

na �wiecie. Czasem sobie jeszcze gramy. 

Do doktoratu aktywnie gra�em w bryd�a, 

wygra�em wiele turniejów mi�dzynarodowych, 

by�em mistrzem Warszawy, a 

tak�e reprezentantem Polski, ale w pewnym 

momencie mój promotor bardzo 

ograniczy� moj� aktywno�� i zaj��em si� 

sprawami naukowymi. 

16 

Rzuci� bryd�a, ale... niezbyt daleko, 

nadal grywa towarzysko, a czasem tak�e 

bierze udzia� w zawodach. 

Na pocz¹tek polimery 

Nie bez przyczyny zacz��am te� opowie�� 

od sportu, bowiem prof. Florja�czyk w szkole 

�redniej zamierza� zosta� dziennikarzem sportowym. 

Jednak po naradzie rodzinnej i dyskusjach 

ze starszymi kolegami – mi�dzy innymi z 

pó�niejszym redaktorem „Politechnika” Maciejem 

Parowskim – zdecydowa� si� na studia 

politechniczne. 

– Na studiach humanistycznych by�o 

sporo indoktrynacji, techniczne wyda�y nam 

si� moralnie bezpieczniejsze. Cho� kto wie, 

co by si� sta�o, gdyby nie ten wybór. By�em 

w ciekawej klasie. Moimi kolegami byli m.in. 

Andrzej Matul, znany dziennikarz radiowy i 

Marcin Wolski, satyryk. Ale chemia to by�a 

tradycja rodzinna – cz�� rodziny to chemicy, 

cz�� medycy. 

Nauka ta rozwija�a 

si� wtedy dynamicznie 

i wydawa�o 

mi si�, �e b�dzie to 

kierunek przysz�o- 

�ciowy. Poza tym 

to dyscyplina, która pozostawia wiele pola 

dla fantazji, a jednocze�nie jest osadzona w 

realiach. Z czasem sta�a si� moim hobby. 

Pami�tam te�, �e w roku 1963 przyznano 

nagrod� Nobla za polimery. To te� mia�o 

wp�yw na moj� decyzj� – zafascynowa�y 

mnie one. Zacz��em jednak od zainteresowania 

mo�liwo�ci� wykorzystania ró�nych 

katalizatorów w chemii metaloorganicznej i 

materia�owej. 

W tamtych czasach – jak mówi – wielu 

zwi�zków nie kupowa�o si�, lecz otrzymywa�o. 

By�y bardzo reaktywne. Pali�y si�, wybucha�y. To 

by�a z jednej strony „przygoda”, z drugiej za� realna 

gro�ba po�aru. Zdarza�y si� takowe, ale o 

tym mówi raczej enigmatycznie. W ka�dym razie 

– id�c na studia wiedzia�, �e tym w�a�nie 

chce si� zajmowa�. Z ca�ym dobrodziejstwem 

inwentarza. 

Polimery ponownie 

Jego doktorat i praca habilitacyjna by�y zwi�zane 

g�ównie z chemi� aktywnych zwi�zków. 

Prze�om w jego pracy naukowej nast�pi� w latach 

70., kiedy pojecha� na sta� do profesora 

Otto Vogla na Uniwersytecie Stanowym w 

Amherst Massachusetts, najsilniejszego w 

owym czasie ameryka�skiego o�rodka chemii 

polimerów. 

– Tam si� tego w�a�ciwie nauczy�em. S�ucha- 

�em wyk�adów najlepszych profesorów z ca�ego 

�wiata, którzy tam co pi�tek przyje�d�ali. 

Tam�e rozpocz�� badania w dziedzinie chemii 

i technologii polimerów. Po powrocie sta� si� 

ju� w tej dziedzinie specjalist�. 

– G�ównie dzia�am w obszarze polimerów, 

aczkolwiek teraz zdecydowa�em si� na kolejny, 

szalony krok – zmieniamy nasze zainteresowania 

w kierunku materia�ów le��cych na pograniczu 

klasycznych polimerów i ceramiki. Nazywamy 

je materia�ami hybrydowymi. Wykazuj� wiele 

nowych, interesuj�cych w�a�ciwo�ci. Obecnie 

granice pomi�dzy chemi� a in�ynieri� materia�ow� 

powoli si� zacieraj�. 

Dlaczego szalony krok? Poniewa� znowu 

musi si� uczy� nowych rzeczy. Kiedy 

by� w Stanach, mia� oko�o trzydziestki, a 

wtedy nauka przychodzi z �atwo�ci�. Potem 

– jak mówi – te� przychodzi, ale nieco 

trudniej. W gr� wchodz� nowe narz�dzia, 

typowe raczej dla chemii nieorganicznej, 

nowe techniki pracy, nowa aparatura. 

– To konieczne jednak, poniewa� klasyczna 

chemia polimerów powoli wyczerpuje swoje 

mo�liwo�ci i trzeba sobie szuka� nowych obszarów 

– wyja�nia. 

Tych nowych widzi na horyzoncie kilka. Polimery 

biodegradowalne, które maj� wielk� przysz�o��, 

nanotechnologie i nanomateria�y, w 

które – jak uwa�a – trzeba wej�� nieco g��biej. 

– Swoj� drog�, nano to obecnie s�owo wytrych. 

G�ównie wykorzystywane do zdobywania 

�rodków na badania. Natomiast praktyczne 

sukcesy osi�gane s� na styku klasycznej chemii 

polimerów i materia�ów kompozytowych, bo 

w tym obszarze naj�atwiej o wprowadzenie nanotechnologii 

do praktyki przemys�owej. Opanowanie 

struktury w skali nano daje efektywne i

wymierne rezultaty. Uwa�am, �e pora z�ama� 

sztuczne podzia�y na chemi� i in�ynieri� materia�ow�, 

bo sukces mo�na osi�gn�� jedynie interdyscyplinarnie. 

Top secret 

– Mamy nadziej�, �e wkrótce opracujemy dla 

fabryki w Mielcu nanokompozytowy klej, który 

umo�liwi stworzenie niepalnych po��cze� w wyrobach 

lotniczych. Podejmujemy to wyzwanie 

we wspó�pracy z Politechnik� Rzeszowsk�, ale 

w oparciu o wyniki naszych bada� podstawowych. 

Te z kolei prowadzili�my w ramach du�ego 

programu, koordynowanego przez Wydzia� 

In�ynierii Materia�owej. Innym, bardzo aktualnym 

w�tkiem w naszych badaniach s� polimery 

o w�a�ciwo�ciach przewodz�cych, które 

mo�na wykorzystywa� w bateriach, w nowoczesnych 

�ród�ach energii. Zawsze staramy si� 

mie� trzy obszary badawcze. W jednym tkwimy 

mocno i mamy praktyczne rozwi�zania, drugi 

pomy�lany jest jako dzia�ania, które b�dziemy 

realizowa� w najbli�szym czasie i trzeci – „wariacki” 

– wychodz�cy daleko w przysz�o��. 

Od dziesi�ciu lat, wraz z zespo�em prof. W�adys�awa 

Wieczorka, prof. Florja�czyk pracuje 

na rzecz firm lotniczych Stanów Zjednoczonych. 

– Opracowujemy nowy typ elektrolitów, które 

b�d� u�ywane w samolotach i statkach kosmicznych, 

w urz�dzeniach podtrzymuj�cych 

zasilanie. Prace s� bardzo zaawansowane i 

prowadzimy je w kooperacji z naukowcami z 

W�och i Izraela. Dlaczego my? W roku 1989 zacz�li 

je�dzi� po Polsce �owcy g�ów i trafili na 

nasz wydzia�. Zorientowali si�, �e mamy pewne 

osi�gni�cia. Zaproszono mnie z wyk�adem do 

jednego z laboratoriów si� lotniczych USA i 

prawdopodobnie by�em pierwszym naukowcem 

z naszego rejonu �wiata, który tam dotar�. 

Nawi�zali�my wst�pne kontakty dotycz�ce bada� 

podstawowych, pó�niej do wspó�pracy tej 

w��czyli si� jeszcze inni koledzy z naszego Wydzia�u. 

Otrzymujemy nowe materia�y, badamy 

ich w�a�ciwo�ci elektrochemiczne i przekazujemy 

do dalszych testów. 

Nie wszystkie rezultaty bada� prowadzonych 

w tej dziedzinie, a tak�e w innych pracach prowadzonych 

dla konkretnych odbiorców, s� jawne. 

Jak mówi enigmatycznie 

profesor, po 

jakim� czasie niektóre 

z rezultatów s� 

odtajniane i mo�na je 

publikowa�, ale te 

które znalaz�y praktyczne 

zastosowanie 

na ogó� pozostaj� tajemnic�. 

To jest normalne 

w dzia�alno�ci 

o charakterze technologicznym. 

Znacznie 

gorzej jest wówczas, 

gdy zmarnuje si� wiele 

czasu na prace o 

charakterze typowo aplikacyjnym i nie mo�na ich 

wdro�y� z powodów pozanaukowych. 

Zaczê³y siê... schody 

– Pod koniec lat 80. bardzo owocnie wspó�pracowali�my 

z Fabryk� Farb i Lakierów w 

D�bicy, razem zmodernizowali�my wiele 

technologii, a na koniec opracowali�my rewelacyjn� 

na owe czasy farb� olejn� rozcie�czan� 

wod�. Pomalowali�my ni� ca�y dach w tym 

zak�adzie, by zobaczy� po zimie, jakie b�d� 

efekty. Na wiosn� dach by� w �wietnym stanie 

i zyskali�my pewno��, �e mamy w r�ku przebój 

rynkowy, ale trzy miesi�ce pó�niej fabryka 

zmieni�a w�a�ciciela. Zosta�a wykupiona przez 

szwedzk� firm�, która nie by�a ju� zainteresowana 

wdra�aniem naszych rozwi�za�, gdy� 

wola�a powiela� swoje w�asne. 

Pi³kê no¿n¹ rzuci³ dla studiów, bryd¿a z 

powodu doktoratu. Teraz jego g³ówn¹ 

pasj¹ jest... praca. 

Z przykro�ci� musz� stwierdzi�, �e obecnie 

g�ównie pracujemy dla kontrahentów zagranicznych. 

Czasem te technologie wracaj� potem do 

Polski. Niestety, nie mamy wp�ywu na te zjawiska. 

Robimy wprawdzie jakie� opracowania dla 

polskich firm, ale to s� drobne rzeczy, bo na du- 

�e technologie ich nie sta�. 

POSTACIE 

Czy nie czas wi�c na kolejny szalony krok? 

– Ca�y czas jeszcze my�l� o bli�szych 

zwi�zkach z biotechnologi� – to takie marzenie, 

które mi kr��y po g�owie i do którego 

usi�uj� wci�gn�� moich m�odszych 

wspó�pracowników. Mam nadziej�, �e jeszcze 

ten biochemiczny w�tek w pracach 

naszej Katedry uda mi si� rozwin��. 

Nie tylko ma nadziej�, lecz – jak mówi – pomalutku 

si� do tego przymierza. S�dzi, �e trze- 

ba b�dzie w najbli�szym czasie zmieni� technologi� 

produkcji opakowa�, aby to, co trafia na 

wysypiska, mog�o si� bezpiecznie, bez szkody 

dla �rodowiska, rozk�ada�. 

– Mamy wytypowan� grup� materia�ów, 

które chcemy bada� w pierwszej kolejno�ci, we 

wspó�pracy z kilkoma innymi o�rodkami naukowymi. 

Zaczynamy od niewielkiej modyfikacji 

znanych rozwi�za�, ale naszym celem strategicznym 

jest wykorzystanie dwutlenku w�gla jako 

jednego z kluczowych surowców do syntezy 

materia�ów biodegradowalnych. Rozwa�amy 

te� mo�liwo�� wykorzystania innych surowców 

odnawialnych. 

Jakich na przyk�ad ? 

– Mamy problem z nadprodukcj� cukru, 

trzeba wi�c znale�� sposób na biochemiczne 

przetworzenie zarówno jego samego, jak i odpadów. 

Rozwi�zanie? Proces fermentacji cukru 

lub skrobi, ale prowadz�cy nie do alkoholu, 

tylko kwasu mlekowego, który jest podstaw� 

biodegradowalnych nowoczesnych surowców. 

Stworzenie krajowego konsorcjum 

uczonych, które zrealizowa�oby oryginalny 

wariant tego rozwi�zania, jest wyzwaniem 

bardzo trudnym w �wietle dost�pnej literatury 

patentowej, ale chcia�bym jeszcze si� z nim 

zmierzy�, zanim – mówi�c j�zykiem pi�karskim 

– powiesz� buty na ko�ku. 

JOANNA KOSMALSKA 

Fot. z arch. prof. Z. Florja�czyka 

i Micha� Le�niewski 

17

Gdy jedziemy samochodem, denerwuj¹ 

nas dziury w jezdni, chamstwo innych 

kierowców, ale przede wszystkim 

korki. Jazda ze œredni¹ prêdkoœci¹ kilku 

kilometrów na godzinê Ÿle wp³ywa 

nie tylko na pojazdy, ale przede wszystkim 

na nasz¹ psychikê. Czy mo¿na 

coœ z tym zrobiæ? Wed³ug naukowców 

– niestety niewiele. 

Ka�dy ma swoj� teori�, jak walczy� z korkami. 

Wszyscy dok�adnie wiedz�, co zrobi�, 

�eby ich nie by�o. Najcz�stszym pomys�em jest 

wybudowanie obwodnicy wokó� miasta. Najlepiej 

gdyby by�a na tyle blisko, �eby �atwo by�o z 

niej skorzysta� i mo�liwie najdalej, �eby nie 

przeszkadza� nam ha�as jad�cych samochodów 

oraz spaliny. Oczywiste, �e spe�nienie obu 

tych warunków równocze�nie nie jest mo�liwe. 

18 

Car poolling 

Wyjrzyjmy za szyb� naszego samochodu i 

zajrzyjmy do s�siedniego. Jedzie w nim tylko 

jedna osoba. Z bada� wynika, �e �rednia liczba 

osób jad�cych samochodem cztero- lub 

pi�ciomiejscowym waha si� pomi�dzy 1,2 a 

1,4 – w zale�no�ci od pory dnia. I tak jest w 

wi�kszo�ci aut sun�cych rankiem ulicami 

miast. Na najbardziej zat�oczonych �rednia 

pr�dko�� jazdy spada nawet poni�ej 10 kilometrów 

na godzin�. Problem zat�oczonej ulicy 

znikn��by, gdyby�my zaprosili kierowców 

dwóch innych samochodów do naszego i zawie�li 

ich do centrum miasta, bo przecie� w�a- 

�nie tam zd��a wi�kszo�� podró�uj�cych rano 

do szkó� i do pracy. W Stanach Zjednoczonych 

z problemem zat�oczenia dróg miejskich poradzono 

sobie lepiej ni� w Europie. Jednym ze 

sposobów, jaki tam wymy�lili, jest car poolling. 

Ludzie za pomoc� telefonu i internetu nawi�zuj� 

kontakt z innymi, którzy maj� podobny rozk�ad 

dnia i tras. Dzi�ki temu mog� je�dzi� do 

pracy razem. Dla tych, którzy zdecydowali si�, 

�eby tak spo�ecznie dzia�a� (w ko�cu – wozi� 

innych), s� wydzielone pasy ruchu. Jest to bardzo 

powszechne. Do Waszyngtonu w godzinach 

szczytu nie wjedzie si��adn� z autostrad, 

je�li w samochodzie jest tylko jedna osoba. Od 

godziny siódmej do dziesi�tej jezdnia przezna- 

czona jest tylko dla autobusów i pojazdów wioz�cych 

dwie i wi�cej osób. Je�eli chcemy jecha� 

sami, musimy wybra� si� przed siódm� 

lub w godzinach szczytu pod��a� lokalnymi 

drogami w szalonych korkach. Rozwi�zanie to 

jest bardzo popularne tak�e w innych miastach. 

Szczególnie ciekawy jest przypadek 

San Diego. Tam dodatkowo, gdy na pasach 

car poolling jest troch� rezerwy, mo�emy z nich 

skorzysta� jad�c samotnie, ale p�ac�c za przejazd. 

Stawka jest tym wi�ksza, im mniejsza jest 

rezerwa przepustowo�ci na tych pasach. Kwota 

potrafi zmienia� si� z minuty na minut�. Warto 

przy tej okazji wspomnie�, �e to nowatorskie 

rozwi�zanie by�o przedmiotem bada� prowadzonych 

przez dr. Janusza Supernaka, wysoko 

cenionego specjalisty od spraw ruchu w 

San Diego i Kalifornii, absolwenta i doktoranta 

Politechniki Warszawskiej, profesora San Diego 

State University. 

Myto 

Pobieranie op�aty za wjazd do miasta nie jest 

niczym nowym. To pomys� stary jak �wiat. 

�wiadczy� o tym mog� cho�by istniej�ce po 

dzi� dzie� sto�eczne rogatki na Placu Unii Lubel- 

skiej i ulicy Grochowskiej w Warszawie. Pobierano 

na nich op�at� za wjazd wozem do miasta. 

Po II wojnie �wiatowej jako pierwsze – w roku 

1976 – wprowadzi�y to rozwi�zanie, z dobrym 

skutkiem, w�adze Singapuru. Jednak najwi�kszym 

sukcesem w skali globalnej by�o 

wprowadzanie op�at w Londynie. W roku 2002, 

dok�adnie siedemnastego lutego – jest to data 

uwa�ana za historyczn� w tej dziedzinie – burmistrz 

stolicy Anglii spe�ni� wcze�niejsz� obietnic� 

wyborcz�. Ten �mia�y pomys� by� 

przedmiotem ostrej krytyki mediów, które zapowiada�y 

dymisj� Kevina Livingstona. Wokó� 

centrum Londynu stan��y tablice z wielkim „C”, 

oznaczaj�ce stref� p�atnego ruchu. Za wjazd 

do centrum w dni powszednie ustalono op�at� 

w wysoko�ci 5 funtów. Nad ca�o�ci� czuwa automatyczny 

system kamer zapisuj�cych numery 

rejestracyjne. Kto nie zap�aci, narazi si� na 

wysok� kar�. W wyniku takich dzia�a� ruch 

spad� o kilkana�cie procent, ale pr�dko�� wzros�a 

o po�ow�. Co ciekawsze szybko pojawi�y 

Trzeba siê przyzwyczaiæ 

Od lat Politechnika Warszawska bierze 

udzia³ w miêdzynarodowych i krajowych 

projektach dotycz¹cych transportu 

i ruchu w miastach. Naukowcy prowadz¹ 

badania praw rz¹dz¹cych ruchem 

i szukaj¹ sposobów na zminimalizowanie 

utrudnieñ. 

si� g�osy mieszka�ców z innych dzielnic Londynu, 

�eby i u nich wprowadzi� takie op�aty. 

P�atny wjazd do centrum Londynu mia� by� 

nie tylko lekarstwem na uliczne korki, ale tak�e 

�ród�em dodatkowych wp�ywów do bud�etu 

miasta. Uzyskane �rodki przeznaczono na dofinansowanie 

transportu zbiorowego, zw�aszcza 

autobusowego, którego jako�� i szybko�� 

znacznie si� poprawi�a. Obecnie burmistrz 

stolicy Anglii zastanawia si� nad rozszerzeniem 

strefy op�at. 

Za wjazd do miasta p�ac� tak�e kierowcy w 

Oslo i w innych miastach norweskich. 

W Sztokholmie wprowadzono – tytu�em 

próby – pobieranie op�at za wjazd i wyjazd z 

centrum miasta od stycznia do ko�ca lipca. 

Stanowi to prób� rozwi�zania problemów zat�oczenia 

i zanieczyszczenia �rodowiska w stolicy 

Szwecji. Op�aty te obowi�zywa�y w dni powszednie 

w godzinach 06.30–18.30. Aktualna 

suma do zap�aty wy�wietlana by�a w punktach 

kontrolnych. Aby ruch drogowy funkcjonowa� 

bez zak�óce�, nie by�o szlabanów ani stanowisk 

pobieraj�cych op�aty przy drogach. Pojazdy 

by�y rejestrowane poprzez fotografowanie 

ich numerów rejestracyjnych. Za uregulowanie 

nale�no�ci odpowiada� w�a�ciciel pojazdu, a 

nie kierowca. Z op�at zosta�y zwolnione autobusy 

miejskie, motocykle, taksówki, pojazdy wojskowe, 

dyplomatyczne, policja i pogotowie, a 

tak�e samochody nap�dzane paliwami alternatywnymi. 

We wrze�niu – przy okazji wyborów 

– odby�o si� referendum dotycz�ce wprowadzenia 

op�at na sta�e. Wi�kszo�� mieszka�ców 

Sztokholmu wyrazi�a opini� pozytywn�. 

Nieco mniejsze by�o poparcie w�ród mieszka�ców 

strefy podmiejskiej. 

Od lat Politechnika Warszawska bierze 

udzia� w mi�dzynarodowych i krajowych projektach 

dotycz�cych transportu i ruchu w miastach. 

Naukowcy prowadz� badania praw rz�dz�cych 

ruchem i szukaj� sposobów na zminimalizowanie 

utrudnie�. Jeden z projektów unijnych 

– REVENUE – obejmowa� symulacj� 

skutków wprowadzenia op�aty za wjazd do 

centrum Warszawy. Z bada� zespo�u kierowanego 

przez prof. Wojciecha Suchorzewskiego

z Wydzia�u In�ynierii L�dowej wynika�o, �e 

optymaln� op�at� by�oby pi�� z�otych. To niewspó�miernie 

mniej ni� w Londynie. Gdyby jednak 

te pieni�dze przeznaczy� na przyk�ad na 

wybudowanie Mostu Pó�nocnego, to wymierne 

korzy�ci u�ytkowników, wynikaj�ce z oszcz�dno�ci 

czasu i paliwa, by�yby znacznie wy�sze 

ni� koszty op�at. Na razie jednak warszawiacy 

p�ac� jedynie za parkowanie. 

Sprawna logistyka 

Tramwaje, autobusy, w Warszawie na dodatek 

jeszcze metro. Czego chcie� wi�cej? Mo�e 

szybszej i bardziej komfortowej kolei podmiejskiej 

oraz parkingów przy jej stacjach na obrze- 

�ach miast? Kierowcy udaj�cy si� do pracy w 

centrum miasta, zamiast pcha� si� tam samochodem, 

mogliby go zostawi� na parkingu – za 

darmo, lub za niewielk� op�at�. Koszty postoju 

by�yby wliczone w bilet miesi�czny. Dalej mo�na 

by bez przeszkód uda� si� w drog� �rodkami 

transportu publicznego. Jest to oczywi�cie wersja 

przysz�o�ci. Miejmy nadziej� – nieodleg�ej. 

Jednak, kiedy obserwujemy, z jak� szybko�ci� 

budowane jest sto�eczne metro, optymistyczny 

u�miech znika z twarzy. Zastanawia, na przyk�ad, 

decyzja w�adz o wybudowaniu parkingu 

przy stacji metra na Marymoncie. Przecie� tam 

te� trzeba jako� dojecha�, przemierzaj�c dobre 

kilkana�cie kilometrów – oczywi�cie w korkach. 

Ulica Modli�ska w Warszawie jest rano zakorkowana 

w wi�kszo�ci przez samochody 

osób jad�cych z Legionowa i Jab�onny. Jak� 

jednak maj� alternatyw� mieszka�cy tych 

miast? Obskurny poci�g odje�d�aj�cy co godzin� 

z Legionowa i przemierzaj�cy Most 

Gda�ski z �ó�wi� pr�dko�ci� – 20 km/godz. 

Drugim rozwi�zaniem jest zat�oczony autobus 

podmiejski. Niestety – i on musi sta� w korkach. 

Dopiero od granic Warszawy istnieje 

specjalnie wydzielony pas dla autobusów. Nic 

wi�c dziwnego, �e ci, których sta� na samochód, 

wybieraj� w�a�nie ten �rodek transportu. 

Lepiej jecha� wolniej, ale w�asnym autem – z 

ogrzewaniem w zimie i klimatyzacj� w lecie. 

Zmiana zachowania 

Mo�na zauwa�y�, �e zat�oczenie wyst�puj�ce 

– na przyk�ad – mi�dzy godzinami ósm� a 

dziewi�t�, nast�pnego dnia pojawia si� tak�e 

w godzinach pó�niejszych. Jest to normalne 

zachowanie kierowców, którzy staraj� si� wybra� 

dla siebie najdogodniejszy moment do 

p�ynnej i bezstresowej jazdy. Istnieje zale�no�� 

mówi�ca, �e liczba samochodów, które uczestnicz� 

w ruchu, stabilizuje si� na pewnym poziomie. 

Je�eli ten poziom zostanie przekroczony i 

jazda jest utrudniona – ludzie zmieniaj� zachowania. 

Je�eli obserwuje si� trwaj�ce d�u�ej zat�oczenie 

na konkretnej ulicy, wynika ono z fak- 

Koszt pierwszego i drugiego etapu zintegrowanego 

zarz¹dzania ruchem w 

Warszawie oszacowano na mniej ni¿ 

sto milionów z³otych. Dla porównania – 

jedno przejœcie podziemne, które ma 

byæ zbudowane ze œrodków unijnych 

przy Dworcu Gdañskim, bêdzie kosztowaæ 

siedemdziesi¹t milionów. 

tu, �e kierowcy, którzy normalnie je�dzili w godzinach 

porannych, a s� mniej odporni nerwowo 

lub nie do ko�ca zdeterminowani, bo nie 

musz� o ósmej by� w pracy – decyduj� si� na 

podró� wcze�niej lub pó�niej ni� dotychczas. 

Wtedy okres zat�oczenia ulicy wyd�u�a si�. Naukowcy 

potrafi� wyliczy�, gdzie ta równowaga 

si� ustala – s� na to wzory matematyczne. 

Wp�yw na tak� sytuacj� ma mi�dzy innymi to, 

co oferuj� inne �rodki komunikacji miejskiej i 

podmiejskiej. Sprawny transport zbiorowy powoduje, 

�e wi�cej osób wybiera autobus, metro 

lub tramwaj. Dzi�ki temu mniej samochodów 

pojawia si� na drodze, a co za tym idzie – 

wzrasta pr�dko�� poruszania si� po niej. 

Zielona fala 

Warszawie potrzebne jest zintegrowane zarz�dzanie 

ruchem, mi�dzy innymi sygnalizacj� 

na sze�ciuset skrzy�owaniach. Nowoczesny 

system, o który od lat walczy zespó� prof. Wojciecha 

Suchorzewskiego, móg�by reagowa� 

tak�e na zaistnia�e na sto�ecznych drogach sytuacje: 

wypadki, awarie, spi�trzenia ruchu. 

Przyk�adem jest „zielona fala” funkcjonuj�ca 

wówczas, gdy na drogach jest niewiele samo- 

chodów. Jest ona jednak skuteczna jedynie 

przy niewielkim i �rednim nat��eniu ruchu. 

Przy wi�kszym – fakt, �e zapali si� zielone 

�wiat�o, wcale nie oznacza, �e bez przeszkód 

przejedziemy przez zakorkowane skrzy�owanie. 

Wtedy sygnalizacj� ustawia si� tak, aby 

zmaksymalizowa� przepustowo�� skrzy�owa�. 

Nie unikniemy stania w korku, ale mo�e to 

trwa� krócej. 

Nowoczesny system to tak�e monitoring 

g�ównych arterii, takich jak Trasa �azienkowska 

lub Wis�ostrada. Tak�e reagowanie na zaistnia�e 

sytuacje, jak cho�by wypadek, który 

cz�sto wy��cza z ruchu jeden pas. Jest to tak 

zwane dynamiczne zarz�dzanie ruchem. 

Kolejnym zadaniem nowoczesnego systemu 

jest informowanie kierowców o aktualnych 

warunkach ruchu. Je�eli na danej trasie zdarzy� 

si� wypadek lub po prostu jest du�e nat��enie 

ruchu, to kilometr, dwa, trzy od tego miejsca 

znajduj� si� tablice z komunikatem o zmiennej 

tre�ci. Na przyk�ad, je�li s� trzy pasy i ruch jest 

ci�g�y, na tablicy widniej� trzy zielone strza�ki. 

Je�li nast�pi�a st�uczka, to wtedy jedna ze 

strza�ek jest zast�powana czerwonym „iksem”. 

Wed�ug naukowców, koszt opracowania i 

wdro�enia takiego systemu wcale nie jest wysoki, 

a stopa zwrotu kosztów wielokrotnie wy- 

�sza ni� w przypadku klasycznych inwestycji 

infrastrukturalnych. Taki projekt zintegrowane- 

Problem zat³oczonej ulicy znikn¹³by, gdybyœmy 

zaprosili kierowców dwóch innych 

samochodów do naszego i zawieŸli do centrum 

miasta, bo przecie¿ w³aœnie tam 

zd¹¿a wiêkszoœæ podró¿uj¹cych rano. 

go zarz�dzania ruchem w Warszawie jest w 

pierwszym etapie realizacji. Koszt pierwszego i 

drugiego etapu oszacowano na mniej ni� sto 

milionów z�otych. 

Inny, funkcjonuj�cy ju� na �wiecie system, to 

nawigacja satelitarna, u�atwiaj�ca orientacj� na 

trasie, w sytuacjach awaryjnych. Ale to temat 

na zupe�nie inn� opowie��. 

�� 

Op�aty za wjazd do centrum, nowoczesny 

system zarz�dzania ruchem, sprawna komunikacja 

zbiorowa, a przede wszystkim edukacja i 

postawa prospo�eczna. Nim to wszystko zostanie 

zrealizowane, min� miesi�ce i lata. Przy 

ci�gle wzrastaj�cej liczbie samochodów, trudno 

s�dzi�, �eby z dnia na dzie� zat�oczenie 

zmala�o. Najtrudniej pewnie, jak zwykle, b�d� 

nam przychodzi� zmiany w mentalno�ci i spo- 

�ecznym my�leniu. 

Prof. Suchorzewski od lat przestrzega, �eby 

nie obiecywa� likwidacji korków. Mo�emy jedynie 

powodowa�, �e zat�oczenie b�dzie rosn�� 

wolniej, a w przypadku totalnego zakorkowania 

– czas rozwi�zywania problemu b�dzie znacznie 

skrócony. 

ZBIGNIEW ZAJ�C 

Fot. Micha� Le�niewski 

19

Jest wczesny ranek roku 2078. Warszawa powoli budzi siê do ¿ycia, a puste 

jeszcze o tej porze ulice za chwilê zmieni¹ siê w ruchliwe arterie pe³ne ludzi 

spiesz¹cych do pracy, id¹cych po zakupy, wyprowadzaj¹cych na spacer psy... 

Biorê z kuchni kubek kawy i wygl¹dam przez okno. Moja ulica niewiele siê 

zmieni³a, w³aœciwie wygl¹da tak samo jak piêtnaœcie lat temu... Pod moim 

oknem przelatuj¹ taksówki z du¿ymi, talerzowatymi wiatrakami umieszczonymi 

na dachach. Lec¹ mimo ostrego dziœ wiatru i to lec¹ pod wiatr... 

Na 

pocz�tku rzeczywi�cie trudno to 

sobie wyobrazi�. Có� wiatr ma 

wspólnego z samochodem? Okazuje si�, 

�e ma wiele, a w przysz�o�ci mo�e b�dzie 

mie� jeszcze wi�cej... 

Energia wiatru jest wsz�dzie, poniewa� 

jest form� energii s�onecznej. W pierwszej 

chwili wydaje si�, �e to fantazja. Jednak 

obja�nienie ca�ej sytuacji jest logiczne. 

Wiatr jest powietrzem b�d�cym w ruchu, 

którego pierwotn� przyczyn� jest energia 

emitowana przez S�o�ce. Poniewa� Ziemia 

obraca si�, jest okr�g�a, ma ró�norodn� 

powierzchni� i pokrycie – oceany, morza, 

lasy, pustynie – dlatego nierównomiernie 

poch�ania promieniowanie s�oneczne. Najsilniej 

nagrzewaj� si� okolice równika. Kiedy 

gor�ce powietrze unosi si� do góry, na 

jego miejsce nap�ywa ch�odniejsze. Tego 

Próby wykorzystania energii wiatru przeprowadzano 

ju¿ w staro¿ytnoœci. W Europie 

pierwsze wiatraki pojawi³y siê w XII wieku. 

W Polsce przed II wojn¹ œwiatow¹ by³o ich 

ponad szeœæ tysiêcy. Stanowi³y niezwykle 

malowniczy element krajobrazu, dziœ rzadko 

ju¿ spotykany. 

typu zjawisko wyst�puje wsz�dzie, na ca�ej 

kuli ziemskiej. Nawet w mieszkaniu – wystarczy 

stan�� na drabinie, �eby poczu�, 

�e pod sufitem temperatura powietrza jest 

znacznie wy�sza ni� nad pod�og�. 

20 

Co ma „koŸlak” do wiatraka? 

Próby umiej�tnego wykorzystania energii 

wiatru podobno przeprowadzali ju� staro�ytni. 

W Babilonie wiatraki s�u�y�y do pompowania 

wody, dzi�ki czemu osuszano 

tereny podmok�e i nawadniano pola 

uprawne. Od VI wieku Persowie u�ywali 

ich do mielenia ziarna. By�y to ruchome, 

drewniane budynki, których ustawienie 

mo�na by�o zmienia� w zale�no�ci od kierunku 

wiatru, a ich skrzyd�a porusza�y si� 

w p�aszczy�nie poziomej. Pierwsze wiatra- 

ki, które dotar�y do Europy i Chin w pocz�tkach 

XII wieku mia�y podobn� budow� – 

obrotowe konstrukcje, które mo�na by�o 

przekr�ca� tak, aby �migi by�y skierowane 

na wiatr. 

Na terenie Polski najpopularniejszym i 

najstarszym typem by� tzw. ko�lak – wiatrak 

koz�owy. Specjalna, wewn�trzna maszyneria, 

zwana koz�em, podpiera�a ca�y 

budynek i umo�liwia�a obracanie go wokó� 

w�asnej osi. 

Pomys�owi konstruktorzy oraz m�ynarze 

wprowadzaj�c dodatkowe elementy, przek�adnie 

i systemy, cz�sto wykorzystywali 

pracuj�cy wiatrak nie tylko do mielenia 

zbo�a, ale tak�e do przenoszenia worków 

pe�nych ziarna lub m�ki. Szczególn� popularno�� 

wiatrak zdoby� w Holandii, 

gdzie mieszka�cy u�ywali go do pompowania 

wody i osuszania terenów depresyjnych 

po�o�onych poni�ej poziomu morza. 

Wyspecjalizowali si� w budowie du�ych, 

drewnianych lub murowanych cztero�migowych 

wiatraków, które mia�y obrotow� 

kopu�� dachu. 

Od chwili odkrycia energii elektrycznej 

wiatraki zacz�to stosowa� do produkcji 

pr�du. Wspó�czesny wiatrak jest nazywany 

przez fachowców turbin� wiatrow� i wykorzystuje 

si� go w elektrowniach wiatrowych. 

Historyczne typy zast�piono przez 

nowoczesne turbiny, do budowy których 

Zainteresowanie i mo¿liwoœci wykorzystania 

energii wiatru, dostêpnej w ka¿dym 

miejscu na Ziemi, stale rosn¹. Byæ 

mo¿e w przysz³oœci bêdziemy poruszaæ 

siê samochodami napêdzanymi si³¹ 

wiatru, a silniki zostan¹ zast¹pione turbinami 

Savoniusa. 

wykorzystuje si� najnowsze technologie 

oraz materia�y, a tak�e wiedz� z zakresu 

aerodynamiki. Wzrost zainteresowania 

energi� wiatru, która jest dost�pna wsz�- 

Wiatrak 

dzie i dla ka�dego, nast�pi� w latach 70. XX 

wieku, gdy rozpocz�� si� �wiatowy kryzys 

energetyczny. 

„Windcar” 

Wci�� staramy si� znale�� ród�a energii 

alternatywne dla klasycznych (w�giel, ropa), 

które s� drogie, a poza tym ulegaj� 

wyczerpaniu. Wed�ug prognoz – zapasów 

ropy naftowej starczy na 60–70 lat (pisali- 

�my o tym w nr. 02/06 MPW). A co b�dzie 

dalej? Poszukiwanie nowych rozwi�za� 

trwa. Powodem s� nie tylko rosn�ce ceny 

ropy, ale te� zanieczyszczenie �rodowiska 

naturalnego i wi��cy si� z tym efekt cieplarniany. 

Wykorzystanie wiatru jako �ród�a energii 

zast�puj�cej skomplikowany silnik samochodowy 

wydaje si� troch� dziwne, jednak... 

– Takimi samochodami mo�na by porusza� 

si� wsz�dzie – mówi Tomasz Bobi�ski, 

ucze� XIV Liceum Ogólnokszta�c�cego 

im. Stanis�awa Staszica w Warszawie, 

który od kilku lat bierze udzia� w Turnieju 

M�odych Fizyków. 

Na zesz�oroczny konkurs, w którym uczestniczy� 

wraz z kolegami, postanowi� skonstruowa� 

pojazd nap�dzany energi� wiatru i poru-

pod wiatr Byæ 

szaj�cy si� pod wiatr. Druga cz�� zadania 

polega�a na wyznaczeniu sprawno�ci pojazdu, 

czyli zmierzeniu zdolno�ci samochodu 

do przekszta�cania energii wiatru w energi� kinetyczn�. 

W ca�ym przedsi�wzi�ciu brali równie� 

udzia� pracownicy Politechniki Warszawskiej 

z Instytutu Techniki Lotniczej i Mechaniki 

Stosowanej. W budowie samochodu Tomkowi 

pomaga� ojciec – Krzysztof Bobi�ski, nad 

testami laboratoryjnymi czuwa� Janusz S�onimski 

– pracownik laboratorium. Konsultacji 

naukowych udziela� mgr Tomasz Szuster. 

– G�ównym celem by�o stworzenie 

jak najl�ejszej konstrukcji, by samochód 

porusza� si� przy jak najmniejszej 

pr�dko�ci wiatru – podkre�la Tomek. – 

Uzyskali�my to dzi�ki zastosowaniu 

lekkich materia�ów: w�ókna w�glowego 

oraz styropianu, który zosta� wymodelowany 

pod wp�ywem temperatury. 

Do budowy modelu samochodu Tomek 

wykorzysta� najprostszy z wiatraków o pionowej 

osi obrotu – turbin� Savoniusa, 

która zosta�a wynaleziona w Finladii. Jest 

bardzo �atwa w konstrukcji, a jej widok z 

góry przypomina liter� „S”. Mo�na j� zbudowa� 

za pomoc� np. dwóch talerzy i kawa�ka 

rury przekrojonej wzd�u�. 

– W naszym samochodzie wykorzystali- 

�my dwa takie modu�y obrócone wzgl�dem 

siebie o 90°. Dzi�ki temu zosta� zwi�kszony 

zakres k�ta, w którym dzia�a wiatrak, a 

sam pojazd uniezale�ni� si� od kierunku 

wiatru – obja�nia Tomek. 

Kilka lat temu w gminie Dar³owo powsta³a 

farma wiatrowa. Pracuje tam 

dziewiêæ wiatraków nale¿¹cych do najwy¿szych 

w Europie – siêgaj¹ 118 metrów, 

a ka¿dy z nich wa¿y 255 ton. 

Samochód je�dzi pod wiatr i jednocze�nie 

jest nap�dzany jego si��. Czy to jest mo�liwe? 

Wydaje si�, �e taka sytuacja to... czysty paradoks, 

poniewa� masy powietrza poruszaj� si� 

w jedn� stron�, natomiast samochód w drug�. 

Trzeba jednak uwzgl�dni� to, �e uk�ad pojazdpowietrze 

nie jest izolowany. Oddzia�uje na niego 

jeszcze Ziemia. Samochód mo�e porusza� 

si� pod wiatr dzi�ki istnieniu si�y tarcia mi�dzy 

ko�ami a pod�o�em. W ca�ym procesie wykorzystywana 

jest zamiana energii przep�ywaj�cej 

masy powietrza na energi� ruchu obrotowego 

wiatraka, która nast�pnie przekazywana 

jest na o� pojazdu. Dzi�ki temu ko�a zaczynaj� 

si� kr�ci� i oddzia�ywa� na pod�o�e z okre�lon� 

si��. Z trzeciej zasady dynamiki Newtona wiadomo, 

�e pod�o�e dzia�a na ko�a z tak� sam� 

si��, ale o przeciwnym kierunku. W�a�nie dlatego 

samochód si� porusza. Jednak jego pr�dko�� 

jest ograniczona i zale�y od si�y wiatru. 

Ponadto istnieje pewna graniczna pr�dko�� 

wiatru, po przekroczeniu której wiatrak zachowuje 

si� jak pe�en cylinder i nie mo�e pracowa� 

szybciej, poniewa� jest owiewany naoko�o. 

Wiatr zamiast benzyny 

Wiatraki Savoniusa s� przede wszystkim 

wykorzystywane w elektrowniach 

wiatrowych, g�ównie w powi�zaniu z tur- 

binami Darieuse’a, które przypominaj� 

ogromn� trzepaczk� do piany. Czy 

mo�liwe jest zatem zbudowanie samochodu 

normalnej wielko�ci nap�dzanego 

wiatrakiem Savoniusa? Taki pojazd 

na pewno zajmowa�by sporo miejsca, 

ale by�oby to – wed�ug m�odego konstruktora 

– bardzo ciekawe do�wiadczenie. 

Wiatrak Savoniusa zaczyna si� 

kr�ci� ju� przy ma�ych pr�dko�ciach 

wiatru. W porównaniu z innymi wiatrakami 

ma dosy� du�� sprawno�� i jest 

�atwy do wykonania. Gdyby dodatkowo 

pojazd wyposa�y� w akumulator, gromadzi�by 

on energi� podczas jazdy, a 

pó�niej wykorzystywa� w bezwietrzne 

dni. A gdyby pój�� jeszcze dalej w innowacjach 

i ca�� konstrukcj� zaopatrzy� w 

baterie s�oneczne lub wykona� z nich 

wiatrak? Wówczas otrzymaliby�my 

podwójne �ród�o energii i ca�kowicie 

ekologiczny samochód. Problemem mog�aby 

by� jego wielko�� i... cena. Jednak 

wykorzystuj�c jak najl�ejsze materia�y, 

prawdopodobnie uda�oby si� zredukowa� 

rozmiar wiatraka – tak, aby 

swobodnie je�dzi� po mie�cie. A co z 

hamowaniem? Pozostaje spadochron 

lub dodatkowa, mniejsza turbina po��- 

mo¿e za kilkadziesi¹t lat nasze drogi 

podbije ekologiczny samochód – „windcar” 

– który jeŸdzi pod wiatr i jednoczeœnie 

jest napêdzany jego si³¹. Model takiego 

pojazdu zbudowa³ Tomasz Bobiñski, uczeñ 

XIV Liceum Ogólnokszta³c¹cego im. Stanis³awa 

Staszica w Warszawie. 

czona z ko�em, które wysuwa�oby si� w 

odpowiednim momencie. 

Jest jeszcze jeden, bardzo istotny 

problem, który nierozerwalnie wi��e si� 

ze stylem �ycia wspó�czesnego �wiata 

– ci�g�y brak czasu i konieczno�� 

szybkiego przemieszczania si�. 

Dlatego „windcar” najprawdopodobniej 

móg�by sta� si� pojazdem dla 

tych, którzy si� nie �piesz� i mog� 

podró�owa� podziwiaj�c spokojnie 

przesuwaj�cy si� za szyb� krajobraz. 

Wystarczy tylko usi�� za kierownic� 

i pozwoli�, aby wiatrak przej�� 

funkcj� silnika spalinowego, a wiatr 

zast�pi� benzyn�. Mo�e nie b�dziemy 

musieli na to czeka� a� do roku 

2078... 

JOANNA MAJEWSKA 

Ilustr. Joanna Majewska 

i Micha� Le�niewski 

21

Otwieram nastêpne drzwi 

Mówi, ¿e nie boi siê zmian ani zwrotów w swoim ¿yciu, i ¿e jest to w jakieœ 

mierze zas³uga studiów na Politechnice Warszawskiej. Pocz¹tkowo LIDIA 

KUCZMIEROWSKA, absolwentka Wydzia³u Geodezji i Kartografii, marzy³a o 

pomiarach Ziemi z Kosmosu, ale – po wielu ¿yciowych zwrotach – dzisiaj 

szkoli dzia³aczy organizacji pozarz¹dowych. 

Z 

pocz�tku studiów zapami�ta�a strajk 

studencki, który zacz�� si� w listopadzie 

1981 roku i zosta� przerwany 13 grudnia. 

Mimo przygn�biaj�cej sytuacji w kraju, 

czas studiów nie by� wy��cznie smutnym 

okresem. Jeszcze na pocz�tku stanu wojennego, 

kiedy uczelnia by�a zamkni�ta, grupa 

„geodetów” za�atwi�a sobie fa�szywe zezwolenia 

na wyjazd z Warszawy i pojecha�a w 

góry. Tam, trzeba by�o przemyka� si� troch� 

na widok patroli, bo przepustki by�y po 

dwóch dniach niewa�ne, ale wyprawa si� 

uda�a. 

Równie� niezapomniane wra�enie pozostawi�o 

w pami�ci pani Lidii pojawienie si� na 

wydziale pierwszych komputerów PC. 

Wcze�niej studenci pracowali na „Riadach” i 

obliczenia, które z dobrym kalkulatorem zaj��yby 

im 15 minut, na tym komputerze trwa- 

�y godzinami. W ko�cu sprowadzono dwa 

pecety i zaprezentowano studentom. 

– Sta�y przykryte foli�. Pozwolono nam 

przy nich usi��, potrzyma� r�ce na klawiaturze, 

ale nie pracowa�. Sprz�t by� tak 

drogocenny, �e mogli�my go tylko ogl�da�. 

Dzisiejszym studentom pewnie trudno sobie 

wyobrazi�, jak wtedy robi�o si� oblicze- 

nia, a na geodezji by�o ich bardzo du�o, tak 

�e czasami musia�am skleja� papiery podaniowe 

w wielkie p�achty, �eby wszystkie 

si� pomie�ci�y. 

Lidia Kuczmierowska sko�czy�a specjalno�� 

pomiary podstawowe, a prac� magistersk� 

pisa�a na temat okre�lania kszta�tu 

Ziemi na podstawie pomiarów grawimetrycznych. 

– Mój egzamin magisterski by� niesamowity. 

Oprócz cz�onków komisji przysz�y jeszcze 

jakie� dwie osoby i kiedy w pewnym momencie 

spojrza�am na zegarek, okaza�o si�, �e 

Mówi, ¿e porównuj¹c siê z osobami o innym wykszta³ceniu, 

ma poczucie przewagi, poniewa¿ studia 

na Politechnice nauczy³y j¹ zorganizowanego, 

ustrukturyzowanego myœlenia i metodycznego 

podejœcia do rozwi¹zywania problemów. 

up�yn��o ju� 1,5 godziny, a oni dalej rzucaj� 

pytanie po pytaniu si�gaj�c nawet do zagadnie� 

z drugiego roku studiów. Dosta�am 

pi�tk�, ale to by� mój najci��szy egzamin. 

Totalne zauroczenie 

Po studiach stara�a si� o prac� w Centrum 

Bada� Kosmicznych, bo chcia�a zawodowo 

zajmowa� si� pomiarami Ziemi – 

jako ca�o�ci. Musia�a jednak zaczeka�, a� 

kto� przejdzie na emerytur�, wi�c zatrudni�a 

si� jako robotnik wysoko�ciowy. Mycie 

okien, malowanie kominów, suwnic 

b�d� mostów, w tamtych czasach dawa�o 

nawet bardzo dobre dochody. Mo�na by�o 

popracowa� kilka tygodni, a pó�niej pojecha� 

na wycieczk�. Zaj�cie nie wymaga�o 

�adnego do�wiadczenia, jedynie posiadania 

sprz�tu alpinistycznego i umiej�tno�ci 

pos�ugiwania si� nim. Nie by�o jeszcze 

specjalistycznych firm, wi�c przewa�nie 

takimi pracami zajmowali si� amatorzy 

górskich wspinaczek. 

Tak te� by�o w przypadku pani Lidii, która 

swoj� przygod� wspinaczkow� zaczyna�a jeszcze 

w Akademickim Klubie Alpinistycznym 

przy Politechnice Warszawskiej, w którym 

ko�czy�a kolejne kursy i zdobywa�a stopnie 

taternickie. 

– Zarazi�am si� wspinaczk� podczas 

ostatnich wakacji przed rozpocz�ciem studiów. 

Pojecha�am wtedy pierwszy raz w Tatry 

i uleg�am totalnemu zauroczeniu górami. 

Stwierdzi�am, �e musz� co� z tym zrobi�, 

wi�c szuka�am miejsca, gdzie mog�abym 

zrobi� kurs wspinaczkowy. Tak trafi- 

�am do AKA. 

Uczestniczenie w zaj�ciach klubu dawa- 

�o jej poczucie wolno�ci, poniewa� spotykali 

si� w nim ludzie, z którymi mog�a swobodnie 

porozmawia�. Poza tym, je�li kto� 

chcia� wybra� si� w Alpy, czy nawet w czeskie 

Tatry, z AKA móg� to zrobi� bez wi�kszych 

trudno�ci. Za�atwianie paszportu, 

przydzia�ów �ywno�ci – by� to okres „kartkowy” 

– by�o �atwiejsze ni� wtedy, gdy trzeba 

by si� stra� o to indywidualnie. 

Do dzisiaj Lidia Kuczmierowska nale�y do 

Klubu Wysokogórskiego w Warszawie, chocia� 

nie jest ju� zbyt aktywnym cz�onkiem. 

Nadal si� jednak wspina. 

– Ostatnio, w lipcu, pojecha�am z kole�ank� 

na trzy tygodnie w Dolomity. Trzeba przyzna�, 

�e wspinaj�cych si� kobiet, w naszym 

wieku, nie ma zbyt wiele, ale w moim �yciu 

jest to niezwykle wa�ny element i je�eli mia- 

�abym z czego� w nim zrezygnowa�, to wspinaczka 

by�aby jedn� z ostat- 

nich spraw. 

Chocia� nie mo�e po�wi�ca� 

jej tyle czasu, ile by chcia- 

�a, co roku wakacje sp�dza w 

górach, a wiosn� i jesieni� wyskakuje 

za miasto, na ska�ki. 

W ziemie trenuje na �ciankach 

wspinaczkowych. 

– W latach osiemdziesi�tych 

pozostawa�y tylko wyjazdy na bunkry do 

Janówka albo wspinanie si� na �ciany Trasy 

�azienkowskiej... 

O godnoœæ pacjentek 

Mimo �e praca robotnika wysoko�ciowego 

by�a dobrze p�atna, szkoda by�o zmarnowa� 

pi�� lat studiów, a poniewa� nie by- 

�o szansy na szybkie zatrudnienie w Centrum 

Bada� Kosmicznych, po roku pani Lidia 

podj��a prac� in�yniera-geodety przy 

budowie dróg i mostów. 

– Przepracowa�am w tym charakterze prawie 

dwa lata i musz� przyzna�, �e czasami, 

gdy jad� jak�� drog�, z przyjemno�ci� my- 

�l�: „o, przy budowie tego wiaduktu – albo 

mostu – pracowa�am”. To jest taki trwa�y rezultat 

mojej pracy. 

Po urlopie macierzy�skim nie wróci�a ju� 

do zawodu, natomiast sko�czy�a „zarz�dzanie 

i marketing” w Szkole G�ównej Handlowej. 

Sam poród mia� istotny wp�yw na jej 

losy. Bardzo nie spodoba� jej si� sposób, w 

jaki potraktowano j� w szpitalu po�o�niczym 

i postanowi�a zacz�� dzia�a� na rzecz 

poprawy warunków w placówkach s�u�by 

zdrowia. 

– Tak si� szcz��liwie z�o�y�o, �e spotka- 

�am jeszcze dwie matki o podobnych, jak

moje, do�wiadczeniach i w O�rodku Edukacji 

Ekologicznej EKO-OKO zacz��y�my realizowa� 

projekt, którego celem by�a zmiana 

warunków w szpitalach po�o�niczych, a 

zw�aszcza przestrzeganie praw pacjenta i – 

ogólniej – cz�owieka, zarówno w odniesieniu 

do kobiet, jak i ich rodzin. 

Zaczyna�y we trzy, ale wkrótce pomys�em 

zainteresowa�a si� grupa po�o�nych, które 

równie� uwa�a�y, �e sytuacja w polskich 

szpitalach nie wygl�da najlepiej. Przy��czy�a 

si� te� grupa my�l�cych podobnie lekarzypo�o�ników, 

a akcj� popar� Instytut Matki i 

Dziecka. 

– Najbardziej niezwyk�� – ze wzgl�du na 

pe�nion� funkcj� – osob�, jak� uda�o nam 

si� wci�gn�� do wspó�pracy, by� g�ówny 

pediatra Wojska Polskiego, w randze genera�a. 

Poza tym wspiera�y nas firmy farmaceutyczne. 

Organizowa�y�my wi�c seminaria 

i konferencje, na które �ci�ga�y�my 

znanych specjalistów z wielu krajów, a oni 

mówili o tym, jak wygl�da nowoczesna 

opieka nad matk� i dzieckiem. Ogromne 

zainteresowanie – i to ze strony �rodowiska 

s�u�by zdrowia – pokaza�o, jak wielkie 

jest zapotrzebowanie na t� wiedz�, która 

wcze�niej by�a niedost�pna. 

Nast�pnie zrodzi� si� pomys�, �eby zbiera� 

opinie i opisy do�wiadcze� pacjentek szpitali 

po�o�niczych, a po jakim� czasie inicjatywa 

przekszta�ci�a si� w akcj� „Gazety Wyborczej” 

– „Rodzi� po ludzku”. 

Trener III stopnia 

W sektorze pozarz�dowym i w EKO-OKO 

poprowadzi�a kilka projektów ekologicznych. 

Przypadkiem trafi�o jej w r�ce og�oszenie o 

konkursie dla osób, które chcia�yby zosta� 

przyj�te do Programu Rozwoju Spo�ecze�stwa 

Obywatelskiego. By�o to dwuletnie 

szkolenie trenerów organizacji pozarz�dowych 

prowadzone przez niezale�nych konsultantów 

ameryka�skich. 

Dosta�a si� do programu wraz z sze�cioma 

osobami, razem z którymi – ju� w trakcie 

szkolenia – zacz��a wspó�pracowa� z organizacjami 

pozarz�dowymi i lokalnymi spo- 

�eczno�ciami. 

Pierwszy raz pojecha³a w Tatry tu¿ przed rozpoczêciem 

studiów i uleg³a totalnemu zauroczeniu 

górami. Wspina siê do dzisiaj – bez tego nie wyobra¿a 

sobie ¿ycia. 

– Za�o�yli�my Fundacj� Rozwoju Spo�ecze�stwa 

Obywatelskiego, zajmuj�c� si� 

szkoleniami i doradztwem. Zosta�am wybrana 

na szefa tej organizacji i kierowa�am ni� 

przez siedem lat. 

Swoje projekty fundacja realizowa�a nie 

tylko w Polsce, ale i na Ukrainie, Chorwacji 

oraz w Kosowie. Przez dwa lata, zaraz po 

zako�czeniu dzia�a� wojennych, pani Lidia 

je�dzi�a do Kosowa. Na pocz�tku sytuacja 

ABSOLWENCI PW 

by�a tam niestabilna i bywa�o niebezpiecznie, 

a warunki bytowe fatalne – brakowa�o �wiat�a, 

wody i by�y k�opoty z dojazdem. 

Z uczestnikami szkole� porozumiewa�a 

si� po angielsku poprzez t�umacza, ale nie 

by� to doskona�y sposób komunikacji. Skuteczniejsza 

okaza�a si� uwa�na obserwacja 

s�uchaczy, dzi�ki czemu mog�a wychwyci�, 

�e czego� nie rozumiej�. I wtedy uzna�a, �e 

trzeba to samo powiedzie� wolniej, prostszym 

j�zykiem, a najlepiej narysowa�. 

– Pracowa�am ze spo�eczno�ciami alba�skimi, 

ale i je�dzi�am do zamkni�tych enklaw 

serbskich. Pod sam koniec nawet ��czy�am 

te dwie grupy wyznaczaj�c im wspólne zadania 

– na przyk�ad zaplanowanie jakiego� 

przedsi�wzi�cia lokalnego. Okaza�o si�, �e 

jest to dobry sposób na – przynajmniej czasowe 

– rozwi�zanie konfliktów. 

Z inicjatywy Fundacji RSO powsta�o Stowarzyszenie 

Trenerów Organizacji Pozarz�dowych 

STOP, s�u��ce wymianie do�wiadcze� 

i zarazem dbaj�ce o odpowiedni poziom 

szkole�. Lidia Kuczmierowska uzyska- 

�a certyfikat jako�ci szkole� STOP III stopnia, 

jest tak�e superwizork� oraz cz�onkiem komisji 

certyfikacyjnej tej organizacji. 

Kierunek – w³asna firma 

Cztery lata temu, zosta�a dyrektorem programowym 

w Fundacji im. Stefana Batorego. 

Odpowiada�a za cz�� krajow� dzia�alno�ci 

fundacji i koordynacj� jej programów 

grantowych. Zajmowa�a si� g�ównie najwi�kszym 

projektem – Programem Spo�ecze�stwa 

Obywatelskiego, którego celem jest 

zwi�kszanie zaanga�owania obywateli w �ycie 

publiczne oraz podniesienie roli i skuteczno�ci 

instytucji obywatelskich, a tak�e pomoc 

lokalnym organizacjom, które przyczyniaj� 

si� do rozwoju inicjatyw spo�ecznych 

na swoim terenie. Dzi�ki temu programowi 

zosta� za�o�ony fundusz inwestycyjny adresowany 

do instytucji pozarz�- 

dowych. 

– Kontrakt podpisany z 

fundacj� ko�czy si� w tym 

roku i teraz jestem przed kolejn� 

zmian� w swoim �yciu. 

Zak�adam w�asn� firm�, 

która b�dzie si� zajmowa�a 

szkoleniami i ocen� programów 

spo�ecznych. Poza tym zaczynam 

studia doktoranckie na SGH po�wi�cone 

ekonomicznym aspektom ewaluacji, g�ównie 

programów spo�ecznych finansowanych 

z funduszy strukturalnych. Znów jestem 

w okresie przej�ciowym – zamykam 

jedne drzwi i otwieram drugie. 

ANNA ABRAMCZYK 

Fot. z arch. Lidii Kuczmierowskiej 

i Anna Abramczyk 

23

24 

Lato, lato, lato czeka, 

razem z latem czeka rzeka, 

razem z rzek¹ czeka las (...) 

Cytat autorstwa Ludwika Jerzego 

Kerna móg�by by� mottem do letnich 

dwutygodniowych praktyk geodezyjnych 

studentów Wydzia�u In�ynierii L�dowej, 

które odby�y si� w okolicach 

Ostródy. Z tym, �e las, który oczekiwa� na 

studentów, pe�en by� punktów geodezyjnych, 

wed�ug których nale�a�o wykona� 

pomiary. Do „zrobienia” by� nie tylko las, 

ale równie� o�rodek wypoczynkowy „Bajka”, 

w którym znajdowa�o si� trzydzie�ci 

domków oraz instalacje sanitarne i elektryczne. 

Nale�a�o je tak�e podczas pomiarów 

uwzgl�dni�. To trudne zadanie. 

Spacery po lesie z teodolitami, mierzenie 

deniwelacji, a nast�pnie opracowanie danych 

zajmowa�o mnóstwo czasu. Studenci 

cz�sto siedzieli po nocach, wykonuj�c 

rysunki i obliczenia. Ze �wietlicy, która na 

czas praktyk sta�a si� biurem projektowym, 

rozci�ga� si� nieosi�galny, malowniczy 

widok na jeziora i lasy otaczaj�ce 

o�rodek. Ciekawe, czy to ich nie rozprasza�o? 

Wystarczy�o tylko spojrze� z tarasu 

na przytuln� przysta� z leniwie ko�ysz�cymi 

si� �ódkami, pomostem wcinaj�- 

Lato z ³at¹ 

cym si� w �agodnie pofalowane 

jezioro i bia�� flag� zapraszaj�c� 

do k�pieli... 

Jednak dopiero, kiedy uporali 

si� ju� z geodezyjnymi zawi�o�ciami 

terenu, mogli 

przez chwil� odetchn��. Do 

swojej dyspozycji mieli �ódki, 

kajaki oraz strze�one k�pielisko. 

Jednym z elementów 

praktyk – nieformalnym – by�y 

równie� zawody sportowe: w 

p�ywaniu, �eglarstwie, siatkówce 

i pi�ce no�nej. Sportowa 

rywalizacja powodowa�a, 

�e grupa integrowa�a si� i 

podczas prac w terenie dzia- 

�a�a sprawnie. Mi�dzy studentami 

wytworzy�y si� wi�zi, 

które sprawi�y, �e m�odzi ludzie 

pomagali sobie nawzajem. 

Wyk�adowcy za� mogli 

pozna� studentów lepiej ni� 

podczas zaj�� i zalicze�. 

Tego typu praktyki po raz pierwszy 

odby�y si� pi�� lat temu. To obowi�zkowy 

element studiów. Wcze�niej trwa�y trzy tygodnie 

i studenci musieli codziennie doje�d�a� 

do Zalesia i Piaseczna. Pó�niej dzia- 

�ali po prostu na warszawskich ulicach, ale 

bieganie ze sprz�tem pomiarowym po�ród 

samochodów nios�o ze sob� zrozumia�e 

zagro�enie. Praktyki przeniesiono wi�c w 

przyjemniejsze okolice, nad jezioro Drw�ckie. 

Si�� sprawcz� tego przedsi�wzi�cia 

by� opiekun praktyk studenckich Krzysztof 

Wojciechowski, który w tych okolicach od 

lat sp�dza� wakacje. Do dzisiaj – razem z 

Katarzyn� Kowalsk� i dr Jerzym Kulesz� 

– pe�ni� funkcj� opiekunów praktyk. To 

w�a�nie Wojciechowski przekona� dzieka- 

Podczas praktyk geodezyjnych, studenci Wydzia³u 

In¿ynierii L¹dowej wypoczywaj¹ aktywnie, graj¹c 

w pi³kê i p³ywaj¹c, a oprócz tego pracuj¹ w pocie 

czo³a, aby zdobyæ ocenê zaliczeniow¹ w indeksie. 

na wydzia�u, prof. Grzegorza Jemielit� 

oraz prof. Marka Pa�ysa, �e warto wys�a� 

studentów z teodolitami i �atami w mazurskie 

lasy. 

Studenckie praktyki geodezyjne s� nie 

tylko obowi�zkowe, ale i niezb�dne pod- 

czas studiów. Dziekan Wydzia�u In�ynierii 

L�dowej, prof. Grzegorz Jemielita 

uwa�a, �e przysz�y in�ynier budowlany 

powinien zna� przynajmniej podstawowe 

techniki geodezyjne. Bez nich nie mo�na 

sprawnie kontrolowa� przebiegu budowy. 

– In�ynier na budowie powinien umie� 

dokona� tak podstawowych pomiarów, 

jak cho�by sprawdzenie, czy �ciana jest 

pionowa albo czy dwie kolumny, na 

których b�d� u�o�one d�wigary, nie rozchodz� 

si� o kilka centymetrów. Czasami 

to mo�e zawa�y� na bezpiecze�stwie ca- 

�ej budowli – wyja�nia. 

Dobrze wykszta�cony in�ynier powinien 

by� przede wszystkim praktykiem. 

Teoria, z któr� studenci zapoznaj� si� na 

wyk�adach, jest tylko punktem wyj�cia do 

zaj�� praktycznych. Najwa�niejsze, �eby 

na w�asnej skórze przekonali si�, jak to 

jest w�drowa� przez las z �at� i statywem 

od teodolitu na plecach. Jak znale�� 

punkt geodezyjny w terenie i przeprowadzi� 

wszystkie pomiary. A potem �mudnie 

godzinami nanosi� uzyskane wyniki 

na papier, tworz�c kompleksowy plan geodezyjny 

od pocz�tku do ko�ca. 

Okaza�o si�, �e wakacyjna atmosfera 

wcale nie sprzyja�a zmniejszeniu tempa 

prac. W�ród ocen, jakie otrzymali studenci, 

trójka by�a rzadko�ci�. I nie wynika�o 

to z pob�a�liwo�ci opiekunów, lecz 

�wiadczy�o o ci��kiej pracy wykonanej 

przez in�ynierów in spe. 

Na praktyki zapraszane s� równie� firmy 

zwi�zane z geodezj�, które przedstawiaj� 

swoje oferty i mo�liwo�ci. 

Sami studenci bardzo dobrze ocenili 

tegoroczne praktyki. Dzi�ki nim mieli 

okazj� zrozumie� do ko�ca zagadnienia 

poruszane na wyk�adach b�d� �wiczeniach. 

Zauwa�yli te�, �e 

mieli zupe�nie inny kontakt 

z wyk�adowcami-opiekunami. 

By� to kontakt kole�e�ski, 

nie zmniejszaj�cy autorytetu 

wyk�adowców, a jednocze�nie 

powoduj�cy 

wi�ksz� odpowiedzialno�� 

w pracy. 

Prof. Jemielita planuje w przysz�ym roku 

zwi�kszy� liczb� studentów na praktykach 

geodezyjnych. Ma tak�e zamiar zaproponowa� 

tego typu zaj�cia Wydzia�owi 

Architektury. 

Tekst i zdj�cie: MICHA� LE�NIEWSKI

Je¿eli masz ochotê prze¿yæ wspania³¹ 

przygodê, spaæ pod go³ym 

niebem, w namiocie lub stodole, 

podziwiaæ piêkno Bieszczad i Beskidu 

Niskiego, poznaæ kulturê 

£emków... 

Nic 

prostszego. Wystarczy zg�osi� 

si� do Studenckiego Ko- 

�a Przewodników Beskidzkich dzia�aj�cego 

od roku 1957 przy Politechnice 

Warszawskiej. Jest to jedna z najstarszych 

polskich organizacji zajmuj�cych 

si� turystyk� górsk� w Bieszczadach i 

Beskidzie Niskim. W przysz�ym roku 

SKPB b�dzie obchodzi�o pi��dziesi�ciolecie. 

– To wyj�tkowa okazja do wspominków 

– mówi prezes Ko�a Rados�aw Bara�ski. 

– Okazuje si�, �e w wielu miejscach, 

gdzie si� pojawiamy, s� osoby, 

które w latach swojej m�odo�ci chodzi�y 

po górach z SKPB. Podczas obchodów 

jubileuszu spotkaj� si� wi�c osoby ze 

szlaku. Mo�liwe, �e znowu wyrusz� razem 

na w�drówk�... 

W pierwszych latach istnienia Ko�a jego 

cz�onkowie organizowali wyprawy 

przede wszystkim w Bieszczady i Beskid 

Niski. Wtedy góry te by�y – z wielu 

wzgl�dów – niebezpieczne i dzikie. Nieodzownym 

elementem ekwipunku by�a 

maczeta. Nale�a�o liczy� si� ze spotkaniem 

dzikiej zwierzyny i uwa�a� na pozosta�o�ci 

wojenne – niewypa�y – które 

zalega�y na terenach walk, jakie pod koniec 

II wojny �wiatowej i tu� po niej mia- 

�y miejsce w Bieszczadach. 

Dziko�� rejonu i niebezpiecze�stwo 

przyci�ga�y wiele osób. Nic wi�c dziwnego, 

�e z propozycji SKPB korzysta�y rzesze 

studentów i nie tylko. Jedn� z pierwszych 

wypraw zorganizowanych przez 

Klub by� Rajd „Beskid Niski”. By�a to – i 

jest do dzi� – najwi�ksza tego typu impreza 

w Polsce. Corocznie, w d�ugi weekend 

na prze�omie kwietnia i maja, na 

szlaki wychodzi oko�o czterystu osób. 

Trasy biegn� po terenie polskich i s�owackich 

gór Beskidu Niskiego. Niektóre 

grupy bior�ce udzia� w rajdzie licz� powy�ej 

70 osób. 

Kolejn� propozycj� SKPB o d�ugiej 

tradycji jest odbywaj�cy si� pod koniec 

wrze�nia Rajd „Po�oniny” prowadz�cy 

szlakami i bezdro�ami Bieszczad. W 

przesz�o�ci bra�o w nim udzia� oko�o 

dwóch tysi�cy osób. Dzi�, niestety, liczba 

ta zmniejszy�a si� prawie dziesi�ciokrotnie. 

Ka�dy rajd SKPB ko�czy si� tak zwanym 

„ze�rodkowaniem”. Dzieje si� to w 

miejscu, w którym ko�cz� si� wszystkie 

trasy. Oprócz tradycyjnego ogniska i 

wspólnego �piewania, uczestnicy bior� 

udzia� w konkursach z nagrodami. 

Od kilkunastu lat cz�onkowie SKPB 

w�druj� równie� po trasach wiod�cych 

przez Ba�kany, Pireneje, Alpy, Tatry i 

góry Azji. 

Jedn� z najciekawszych propozycji 

Studenckiego Ko�a Przewodników Beskidzkich 

jest organizowany na prze�omie 

pa�dziernika i listopada „Z�az Kampinoski”. 

Impreza organizowana jest od 

Na szlaku 

roku 1960. W trakcie jednego dnia uczestnicy 

pokonuj� kilkunastokilometrowe 

trasy po Kampinoskim Parku Narodowym. 

Z�az ko�czy si� wieczornym ogniskiem 

i �piewami przy akompaniamencie 

gitary. 

SKPB organizuje imprezy nie tylko 

dla studentów. Z my�l� o licealistach co 

roku organizowany jest rajd pod nazw� 

„Beskidzki Trakt”. Dwa razy w roku – w 

maju i w pa�dzierniku – na szlak rusza 

m�odzie� ze szkó� �rednich. Cz�sto na 

piesz� w�drówk� wybieraj� si� ca�e 

klasy. 

Studenckie Ko³a Przewodników Beskidzkich 

istniej¹ m.in. w Katowicach, Lublinie, 

Rzeszowie i £odzi. Najwczeœniej za³o¿ono 

je w Warszawie. 

Warto wspomnie� równie� o akcji 

„Góry dzieciom”, w ramach której SKPB 

organizuje obozy dla dzieci i m�odzie�y z 

Domów Dziecka. 

– Na razie jeden obóz rocznie, ale 

mamy nadziej�, �e nied�ugo uda si� wi�cej 

– podkre�la Rados�aw Baranowski. 

Akcja ta jest finansowana z pieni�dzy 

pozyskany z programu unijnego. 

Od pocz�tku istnienia Ko�a organizowany 

jest roczny kurs przewodników 

beskidzkich. Mog� wzi�� w nim udzia� 

wszyscy ch�tni. Nie wszyscy jednak 

otrzymuj� uprawnienia. Zaczyna si� od 

cotygodniowych wyk�adów i cz�stych 

wyjazdów weekendowych w góry. Podczas 

wakacji kandydat na przewodnika, 

pod okiem bardziej do�wiadczonego 

kolegi, prowadzi w góry „swoj�” grup�. 

Szkolenie ko�czy si� egzaminem 

pa�stwowym. Po pomy�lnym 

jego zdaniu mo�na 

wpi�� w klap� odznak� 

przewodnika i prowadzi� 

zorganizowane grupy po Beskidach. 

W tym roku SKPB zostanie 

wreszcie szcz��liwym posiadaczem 

domu w górach – w 

Teodorówce ko�o Dukli. W�a- 

�cicielem sprzedaj�cym obiekt 

jest... osoba, która kiedy� w�drowa�a 

razem z Ko�em. 

– Wszyscy, którzy znajd� 

si� w pobli�u, zawsze b�d� 

mile widziani – zapewnia Rados�aw 

Baranowski. 


Fot. z arch. ko�a 

25

Uwaga plama! 

Na polskich wodach terytorialnych, gdzieœ na wysokoœci 

W³adys³awowa, ko³ysze siê odrapany tankowiec z egzotyczn¹ 

bander¹ na rufie. Jest daleko od l¹du, nie widaæ go 

z brzegu nawet przez najsilniejsze lornetki. Kapitan jednostki 

postanawia oszczêdziæ na myciu zbiorników i pozosta³e 

na dnie resztki ropy naftowej spuœciæ do morza. Za 

statkiem pojawia siê brunatna plama, powoli rozlewaj¹ca 

siê na powierzchni morza. 

C 

hytry kapitan nie wie 

jednak, �e kilka kilometrów 

nad jego tankowcem 

przelatuje w�a�nie samolot 

PZL M28-05 „Bryza” (wojskowa 

odmiana PZL M28) 

nale��cy do polskiej Stra�y 

Granicznej. Na jego pok�adzie 

jest zainstalowany specjalny 

system radiolokacyjny 

ARS-400M, s�u��cy do wykrywania 

plam ropy na morzu. 

Promie� zasi�gu radaru 

wynosi oko�o 200 km. Tego 

typu urz�dzenia u�ywane s� 

w czasie morskich akcji poszukiwawczo-ratunkowych 

i 

wykrywaniu wycieków ropy 

naftowej, ale równie� do 

zwiadu wzd�u� granic lub linii 

frontu. Obrazy pokazywane 

s� na monitorze radaru w 

czasie rzeczywistym – jak 

przesuwaj�ca si� mapa. 

Przy tym wymiary obiektów 

s� automatycznie korygowane 

w zale�no�ci od wysoko- 

�ci, na jakiej znajduje si� samolot. 

Urz�dzenie wspó�pracuje 

ze skanerem dzia�aj�cym 

w podczerwieni i pa- 

�mie ultrafioletowym oraz 

kamer� tv i aparatem fotograficznym. 

Radar wykry� plam� ropy 

ci�gn�c� si� za tankowcem. 

Statek zosta� sfotografowany. 

Na zdj�ciach wida� nazw� 

i bander� statku. Dane 

otrzymane z radaru i zebrana 

dokumentacja pos�u�� w 

s�dzie jako materia� dowodowy. 

Statek zostanie zatrzymany 

i skierowany do 

którego� z polskich portów. 

Na miejsce zdarzenia zostanie 

wys�ana jednostka ra- 

26 

townictwa chemicznego, 

która zneutralizuje zanieczyszczenie. 

Tak w du�ym uproszczeniu 

móg�by wygl�da� scenariusz 

dzia�ania Stra�y Granicznej 

w przypadku wykrycia zanieczyszczenia 

polskich wód terytorialnych. 

Zjawisko dokonywania 

tzw. zrzutów, czyli 

opisanego wcze�niej spuszczania 

pozosta�o�ci zalegaj�cych 

na dnie zbiorników 

ró�nych statków, nie tylko 

tankowców, jest plag� mórz 

ca�ego �wiata. 

Podobne loty odbywaj� si� 

codziennie nad kana�em La 

Manche. Jest to jedna z tras 

wiod�cych z Atlantyku do portów 

Europy Pó�nocnej. Panuje 

tam du�y ruch sprzyjaj�cy 

nielegalnym zrzutom, poniewa� 

s�u�bom patrolowym 

trudno upilnowa� wszystkie 

statki. 

Istniej�, co prawda, przepisy 

pozwalaj�ce na spust 

zanieczyszcze�, mówi� jednak 

wyra�nie, �e mo�na to 

zrobi� tylko na oceanie, w 

du�ej odleg�o�ci od sta�ego 

l�du. Zrzut musi by� tak�e 

niewielki obj�to�ciowo. Na 

Ba�tyku, który jest morzem 

zamkni�tym, jest to zabronione, 

tym bardziej �e panuje 

na nim du�y ruch statków. 

Nasze morze jest po��czone 

z Oceanem Atlantyckim je- 

dynie poprzez niewielkie cie- 

�niny wokó� Danii – Skagerrak 

i Kattegat. Wymiana wody 

jest wi�c utrudniona i potrzeba 

oko�o 35 lat, aby woda 

w ca�o�ci samoistnie si� 

wymieni�a. Substancje, które 

zostan� wpuszczone do morza, 

b�d� w nim zalega�y 

�rednio 25 lat. Je�li doda� 

do tego du�� liczb� wysp i 

d�ugie okresy zamarzania, 

oka�e si�, �e jest to zbiornik 

wodny, w którym trudno si� 

nawiguje. Po wodach Ba�tyku 

codziennie p�ywa oko�o 

200 tankowców, o innych 

statkach nie wspominaj�c. 

Wystarczy, �e jeden z nich 

ulegnie awarii, wypadkowi 

albo przynajmniej dokona 

zrzutu z dna zbiorników, a 

brzegom ba�tyckim b�dzie 

grozi�a katastrofa ekologiczna 

na mniejsz� lub wi�ksz� 

skal�. 

Morze ropy 

W roku 1981 mia� miejsce 

najwi�kszy tego rodzaju wypadek, 

w wyniku którego ze 

zbiorników tankowca „Globe 

Asimi” wydosta�o si� w rejonie 

K�ajpedy 16 000 ton ropy. 

Na Ba�tyku od roku 1980 wydarzy�o 

si� ponad 20 wypadków, 

w których ��cznie do 

morza sp�yn��o ponad 25 000 

ton ropy naftowej. 

W roku 2001 w wyniku zderzenia 

statków „Terno” i „Baltic 

Carrier” dosz�o do wycieku 

2700 ton ropy. W ci�gu kilku 

dni zgin��o 20 000 ptaków, a 

do wody morskiej przenikn��o 

ponad 80 toksycznych zwi�z- 

Prace nad ARS-400M trwa³y dwa lata. Wykorzystano w nim 

oko³o 60 procesorów, co pozwoli³o osi¹gn¹æ moc obliczeniow¹ 

rzêdu kilkudziesiêciu miliardów operacji na sekundê. 

ków chemicznych. Spowodowa�o 

to ska�enie wybrze�a i 

wody oraz zniszczenie morskiej 

makrofauny. 

Pod koniec stycznia tego 

roku, w pobli�u esto�skiej 

miejscowo�ci Harjumaa, zauwa�ono 

plamy ropy na powierzchni 

Ba�tyku. Jej wielko�� 

oszacowano na oko�o 

20 ton. Mimo �e owego dnia 

w okolicy przep�ywa�o oko�o 

100 statków, podejrzenia pad�y 

na tankowiec „Flawless” 

p�ywaj�cy pod bander� liberyjsk�. 

Specjali�ci ocenili, �e w 

wyniku tego wycieku mog�o 

zgin�� oko�o 35 000 ptaków 

zimuj�cych na ba�tyckich wodach: 

�ab�dzi, mew i kaczek. 

Wiele ptaków zgin��o z zimna 

– panowa�y wtedy temperatury 

si�gaj�ce –20°C. Ropa 

oblepiaj�ca skrzyd�a spowodowa�a, 

�e pióra utraci�y 

swoje w�asno�ci izolacyjne. 

Oprócz tego zagro�one by�y 

gatunki zwierz�t �eruj�ce na 

Radar opracowany na Politechnice Warszawskiej dla Przemys³owego 

Instytutu Telekomunikacji s³u¿y do wykrywania plam ropy na 

morzu. Nielegalne spuszczanie zanieczyszczeñ z tankowców jest 

plag¹ na morzach ca³ego œwiata. 

martwych ptakach wyrzuconych 

na brzeg, jak chocia�by 

lisy. 

Je�li katastrofa nast�pi w 

czasie, gdy morze jest wzbu-

zone, ropa bardzo �atwo 

zmiesza si� z wod�, tworz�c 

tzw. czekoladowy mus. Mieszanina 

spowoduje zwi�kszenie 

rozmiaru plamy o 

80%. 

Z radarem na wodê 

Opracowanie systemu radiolokacyjnego, 

który pozwala�by 

na wykrywanie plam ropy 

na powierzchni wody i 

podj�cie akcji ratunkowej, zanim 

jeszcze plama dotrze do 

l�du, okaza�o si� w tej sytuacji 

niezb�dne. St�d idea 

stworzenia opisanego na pocz�tku 

artyku�u urz�dzenia. 

Jednym z zespo�ów bior�cych 

udzia� w opracowaniu 

algorytmów i elementów 

zwi�zanych z przetwarzaniem 

sygna�ów do radaru 

ARS-400M by� zespó� kierowany 

przez dr. Krzysztofa 

Kulp� z Instytutu Systemów 

Elektronicznych na Wydziale 

Elektroniki i Technik Informacyjnych 

Politechniki Warszawskiej. 

Prace wykonano 

na zamówienie Przemys�owego 

Instytutu Telekomunikacji, 

który jest producentem 

urz�dzenia. 

ARS-400M jest radarem 

obserwacji bocznej, pracuj�- 

cym w trybie SAR, który 

umo�liwia dwuwymiarowe 

obrazowanie powierzchni – 

wody lub l�du. Tego typu 

urz�dzenie teoretycznie wymaga 

zainstalowania d�ugich 

anten o wielko�ci od kilkuset 

metrów do kilku kilometrów. 

Oczywi�cie w przypadku samolotu 

jest to niemo�liwe. 

Dlatego te� wykorzystuje si� 

zjawiska zwi�zane z ruchem 

samolotu. Ka�de sondowanie 

radaru jest traktowane jako 

element anteny, dzi�ki czemu 

– po zastosowaniu obróbki 

metod� syntetycznej apertury 

– mo�na uzyska� bardzo dobr�, 

wynosz�ca oko�o 1 metra, 

rozdzielczo�� azymutaln� 

obrazu. 

Fale elektromagnetyczne 

wysy�ane przez radar s� 

odbijane przez wod�. Kiedy 

na powierzchni pojawia si� 

cienka warstwa substancji 

oleistej, na przyk�ad ropy naftowej 

– zmienia si� napi�cie 

powierzchniowe. Wtedy fale 

elektromagnetyczne poch�aniane 

s� przez zanieczyszczenie, 

co widoczne jest 

na radarze. 

Jest to skomplikowane 

urz�dzenie, sk�adaj�ce si� z 

kilku komputerów oraz pracu- 

j�cych równolegle dziesi�tków 

procesorów sygna�owych. 

Pozwala to na osi�gni�cie 

mocy obliczeniowej 

rz�du kilkudziesi�ciu gigaflopsów, 

czyli miliardów operacji 

na sekund�. 

Historia „radarowego wykrywacza 

ropy” zacz��a si� 

ponad pi�tna�cie lat temu. 

Pojawi�o si� wówczas zapotrzebowanie 

na takie urz�dzenie. 

W wyniku kolejnych 

modyfikacji i modernizacji po- 

wsta� radar ARS-400M, u�ywany 

obecnie przez Stra� 

Graniczn�. Podczas prezentacji 

wyników bada� na konferencjachmi�dzynarodowych, 

urz�dzenie zosta�o 

ocenione wysoko. Zaskoczeniem 

dla wszystkich by� bardzo 

krótki czas realizacji projektu. 

ARS-400M pozwala równie� 

na ocen� stopnia zagro- 

�enia. Obraz przeze� uzyskany 

jest punktem wyj�cia 

do okre�lenia, jakie kroki nale�y 

podj��. Po wnikliwym 

zbadaniu zanieczyszczenia 

za pomoc� innych urz�dze� 

mo�e si� okaza�, �e zanieczyszczenie 

nie jest gro�ne i 

�e rozpu�ci si� w wodzie. 

Wtedy wysy�anie statku ratownictwa 

chemicznego nie 

ma sensu. Ale mo�e te� by� 

tak, �e trzeba natychmiast 

podstawi� tankowiec, który 

b�dzie musia� wypompowa� 

rop� albo nale�y zrzuci� specjalne 

substancje wi��ce 

rozlane paliwo. 

OdnaleŸæ ponton 

Loty patrolowe nad polskimi 

wodami s�u�� nie tyle do 

tego, �eby z�apa� na gor�cym 

uczynku nieuczciwego 

kapitana – bo trzeba by mie� 

ogromne szcz��cie, �eby tak 

si� sta�o – ale przede wszystkim 

maj� odstraszy� od wykonywania 

zrzutów. Podobnie 

jak w przypadku drogówki 

stoj�cej z radarem na niebezpiecznym 

odcinku drogi. Kie- 

rowcy zdejmuj� nog� z gazu, 

bo wystarcza im sama �wiadomo��, 

�e mog� zosta� z�apani. 

Lataj�ca w barwach Stra�y 

Granicznej maszyna PZL 

M28-05 Skytruck „Bryza”, na 

której pok�adzie pracuje radar 

ARS-400M, s�u�y nie tylko 

do wykrywania plam ropy 

na morzu. Jest to samolot 

rozpoznawczy patroluj�cy 

polskie wody terytorialne. System 

radiolokacji wykrywa 

Wczesne wykrycie plam ropy pozwala podj¹æ dzia³ania minimalizuj¹ce 

skutki wycieku. Jeœli ropa dotrze do l¹du, grozi to katastrof¹ 

ekologiczn¹ na wielk¹ skalê. Mog¹ ucierpieæ nie tylko ptaki, 

ale równie¿ inne zwierzêta. 

tak�e inne obiekty. Radar potrafi 

„zobaczy�” cel o powierzchni 

jednego metra 

kwadratowego z odleg�o�ci 

30 km, czyli na przyk�ad tratw� 

ratunkow� z rozbitkami. 

S�u�y te� do automatycznego 

wykrywania i �ledzenia co 

najmniej 100 obiektów nawodnych 

z równoczesnym rejestrowaniem 

ich tras. W 

sk�ad wyposa�enia M28-05 

wchodzi system obserwacji 

lotniczej FLIR, czyli kamera 

termowizyjna do prowadzenia 

obserwacji w nocy. Dzi�ki 

niej mo�na wykrywa� i �ledzi� 

cele przy z�ej pogodzie 

lub w nocy. O rozpoznawczo- 

System radiolokacyjny ARS- 

400M pozwala równie¿ na patrolowanie 

granic morskich naszego 

kraju. Dziêki radarowi mo¿na 

œledziæ trasy prawie 100 obiektów 

jednoczeœnie oraz wykrywaæ 

rozbitków na morzu. 

poszukiwawczymzastosowaniu samolotu �wiadczy reflektor 

SX-6 Nightsun, pasywny 

noktowizor lotniczy PNL-3, 

radioboja oraz system poszukiwania 

rozbitków Chelton. 

Oprócz tego na pok�adzie 

Skytrucka znajduj� si� tratwy 

ratownicze Aerolite 6 oraz 

SARF7R. 

MICHA� LE�NIEWSKI 

Rys. Joanna Majewska 

27

Nie ukrywam, �e z pewn� rezerw� 

si�gn��em po t� ksi��k�. 

D�ugoletnie do�wiadczenia 

sk�ania�y mnie do w�tpliwo�ci, 

czy autor ameryka�ski – nawet 

przy najlepszej woli – jest w stanie 

poj�� istot� zjawisk sk�adaj�cych 

si� na rzeczywisto�� 

ZSRR, bez czego ka�da tego 

rodzaju próba okazuje si� 

przedsi�wzi�ciem infantylnym. 

Spotka�o mnie mi�e zaskoczenie. 

Harford poradzi� sobie z 

28 

Stara proza 

�yjemy w �wiecie dziwactw i 

absurdów. Logika, któr� tak czcimy, 

jest raczej domen� nauki, a i 

tej nierzadko zdarza si� zboczy� 

w stron� niewyt�umaczalnego. 

Id�c dalej drog� domoros�ego filozofa, 

nale�a�oby jeszcze powiedzie�, 

�e punkt widzenia zale�y 

od punktu siedzenia. Wszystko 

jasne? No nie do ko�ca. W 

„Samotniku”(1973 r.) Eugene Ionesco, 

jedynej powie�� s�ynnego 

twórcy groteskowych dramatów, 

równie� tej jasno�ci nie 

znajdziemy. 

Autorzy fiszkowych notek do 

twórczo�ci Ionesco w upojeniu 

klepi� litani� zawsze tych samych 

okre�le�: groteska, sen, 

nierzeczywisto��, pogranicze jawy 

i mary, itd. Równie� „Samotnik” 

okaza� si� wdzi�cznym do 

takich zabiegów obiektem. 

Wszystko to pi�kne, ale w przypadku 

tej powie�ci ju� jakby nieco 

zwietrza�e. A przecie� w „Samotniku” 

nie znalaz�am niczego, 

co by drastycznie odstawa�o od 

prawdopodobie�stwa realno�ci. 

By� sobie facet, który odziedziczy� 

wielki spadek. Mo�e si� 

tym nadspodziewanie dobrze. 

Wypunktowa� bezb��dnie ca�� 

gam� realiów, z którymi musia� 

si� liczy� i pora� Korolow. Lider 

dru�yny profesjonalistów, usi�uj�cych 

sprosta� Amerykanom w 

dziedzinie stanowi�cej aktualn� 

granic� ludzkich mo�liwo�ci naukowo-technicznych, 

w sytuacji 

z wielu wzgl�dów irracjonalnej. 

Ich atutem by�o to, �e w�adze 

uznawa�y ich dzia�alno�� za 

priorytetow� militarnie i propagandowo, 

co pomog�o im od- 

Ksi¹¿ki popularnonaukowe 

go dorobku i kadry specjalistycznej. 

Sporo miejsca po- 

�wi�ca sowieckim praktykom 

przesadnego kamufla�u i zafa�szowywania 

(np. pe�nemu utajnieniu 

gigantycznej katastrofy w 

Bajkonurze, w której zgin��o sto 

kilkadziesi�t osób). Z faktograficznego 

punktu widzenia ksi��ka 

stanowi omal�e encyklope- 

Rzecz o geniuszu w s³u¿bie z³a 

nie�� pocz�tkowe sukcesy. 

Wi�cej nie byli w stanie jednak 

dokona�. Zbyt du�a by�a dysproporcjanaukowo-przemys�owego 

zaplecza. 

Autor, historyk obeznany z 

tajnikami problematyki rakietowo-kosmicznej, 

przedstawia 

drobiazgowo ca�e bogactwo 

szczegó�ów opisywanej rywalizacji 

od tu� powojennych jej pocz�tków, 

polegaj�cych na zaw�aszczeniupostnazistowskie- 

przecie� tak zdarzy�. Zamierza� 

on rozs�dnie nim rozporz�dza�, 

tak, aby �adna si�a nie zmusi�a 

go do powrotu do nudnego biura, 

w którym onegdaj ciu�a� marny, 

urz�dniczy grosz. Ten�e facet 

wzdycha� do kilku pa�, do�� 

zreszt� niekonsekwentnie i w 

sumie beznami�tnie. Poza tym 

nie wiedzia�, co ze sob� zrobi�. 

Wypija� litry alkoholu, majacz�c 

w konsekwencji na jawie. Nudzi� 

si�, b��ka�, analizowa�. Brakowa- 

�o mu konkretnego zaj�cia. Do 

tego wykaza� si� bardzo z�ym 

gustem, mebluj�c nowe mieszkanie 

w sposób ur�gaj�cy dobremu 

smakowi – b�yszcz�ce 

meble, kolorowe dywany, tapety 

w kwiaty. Dlaczego ma to jakiekolwiek 

znaczenie? Poniewa� 

odzwierciedla stan jego umys�u, 

czyli chaos spowodowany 

nadmiarem deseni, kolorów i 

kszta�tów ró�norakich poj��. Facet 

ten, czyli tytu�owy Samotnik, 

mia� kilka drobnych obsesji. I 

mnóstwo przemy�le�. By� bowiem 

nieg�upi, cho� trudno zrozumie�, 

sk�d w s�ownictwie prostego 

urz�dnika znalaz�o si� s�o- 

di� dokona� obu stron w badaniach 

kosmicznych do roku 

1974. 

Oczywi�cie nie omija sprawy 

do�ywotniej anonimowo�ci Korolowa. 

Ale te� nie podejmuje 

próby zastanowienia si� nad 

tym, co musia� czu� Wielki Konstruktor, 

cz�owiek o d�ugoletniej i 

ca�kowicie niezawinionej przesz�o�ci 

�agierniczej, prowadz�c 

gr�, której stawk� by�o zdominowanie 

�wiata przez ZSRR. 

wo „rudymentarny” (mo�e za 

spraw� t�umacza). Ale to drobiazg. 

Samotnik po tysi�ckro� 

powtarza� s�owo „�ycie”. Powtarza� 

je tak d�ugo, a� w ko�cu 

przesta� je rozumie� i usi�owa� 

odkry� jego znaczenie na nowo. 

Nie wpad� na nic genialnego, ot 

po prostu – �wiat jest teatrem, 

�ycie jest teatrem. Trudno jednak 

odpowiedzie� na pytanie, 

kto kogo ogl�da, kto kim manipuluje, 

kto jest widzem, kto aktorem, 

kto dzia�a, a kto „jest dzia�any”. 

Samotnik wiedzia�, �e ta mi- 

strzowska scenografia �wiata 

ma gdzie� swoj� granic�, ale 

sam nie potrafi� jej wskaza�. Zreszt� 

i te dociekania wyda�y mu 

si� nudne. 

Z braku przynajmniej pozornie 

po�ytecznego zaj�cia i jakichkolwiek 

nami�tno�ci, zanurza� si� w 

filozoficznej magmie. Nie prze- 

�ywa� �ycia g�ównie je analizuj�c. 

Drobne gesty i rutynowe 

czynno�ci codzienne doprowadza�y 

go niemal do ob��du. Raz 

sztuczne, papierowe, wydumane 

i irytuj�ce, innym razem bardzo 

prawdziwe i przejmuj�ce. 

Szkoda, �e autor nie podj�� 

tematu geniusza pracuj�cego 

dla z�ej sprawy. Nie chcia� pewnie 

nawi�zywa� do analogicznej 

przesz�o�ci Wernhera von 

Brauna, jednego z g�ównych 

twórców programu Apollo, a 

podczas wojny konstruktora 

pocisków rakietowych V-2 terroryzuj�cych 

ludno�� po�udniowej 

Anglii. Pytany o ni�, von 

Braun zademonstrowa� do�� 

specyficzne poczucie humoru. 

Odpar�, �e wraz z zespo�em 

marzy� o zbudowaniu rakiety 

mi�dzyplanetarnej, tyle �e ich 

rakieta spada�a na „niew�a�ciw�” 

planet�... 

Prof. BOLES�AW OR�OWSKI 

Instytut Historii Nauki PAN 

James Harford, Sergiej Korolow. 

O krok od zwyci�stwa w 

wy�cigu na Ksi��yc. T�um. Waldemar 

Pietraszek. Wyd. 

Prószy�ski i Ska, 2006. 

Niewyobra¿alne JEST niewyobra¿alne 

Ko�owrót sprzecznych emocji 

trwa do ostatnich stronic powie- 

�ci. 

Mo�e ci�gle pytaj�c o �wiat, o 

jego istot�, Samotnik powinien 

poprzesta� na jednym z cytowanych 

przez niego filozoficznych 

stwierdze�: „To niewyobra�alne, 

wi�c nie wyobra�ajmy sobie niewyobra�alnego”? 

LAILONIA 

Eugene Ionesco, Samotnik. 

T�um. Julian Rogozi�ski. Wyd. 

PIW, Warszawa 1977.

�� 

Kto dwudziestego pierwszego wrze�nia zajrza� na portal Onetu, w 

zak�adce „Nauka” móg� przeczyta� informacj� Polskiej Agencji 

Prasowej, �e odkryto „najstarsze dziecko �wiata”. Otrzyma�o ono imi� 

„Selam”, co po amharsku oznacza „pokój”. 

Prawie kompletny szkielet m�odocianego australopiteka afarskiego 

odnalaz� mi�dzynarodowy zespó� antropologów, dzia�aj�cy w pó�nocnowschodniej 

Etiopii. 

Szcz�tki znaleziono w Dikika w regionie Afaru, na po�udnie od rzeki 

Awash – obszarze obfituj�cym w znaleziska antropologiczne z ró�nych 

okresów ewolucji naszych przodków. Odkrycia dokona�a mi�dzynarodowa 

grupa antropologów, kierowana przez Zeresenay’a Alemseged’a 

z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej Maxa Plancka w Lipsku. Wyniki 

bada� naukowców zosta�y opublikowane w jednym z ostatnich wyda� 

magazynu „Nature”. 

Na znalezisko antropolodzy natkn�li si� ju� w roku 2000, jednak pi�� 

kolejnych lat zaj��o im �mudne ods�anianie szkieletu. Pocz�tkowo nic nie 

zapowiada�o sensacji, poniewa� wi�ksza cz�� skamienia�o�ci by�a 

przykryta du�ym blokiem piaskowca. Dopiero pod koniec prac eksploracyjnych 

cz�onkowie zespo�u badawczego zorientowali si�, �e w ich 

r�kach znajduje si� wyj�tkowe znalezisko – doskonale zachowany, 

prawie kompletny szkielet dziecka z gatunku Australopithecus afarensis 

sprzed ok. 3,3 mln lat. S� to tym samym pierwsze szcz�tki dzieci�ce z 

tego okresu ewolucji hominidów, jakie trafi�y w r�ce naukowców. 

Przetrwa�y w formacji geologicznej, która prawdopodobnie trzy miliony 

lat temu stanowi�a piaszczyste dno odnogi rzecznej, uchodz�cej do 

jeziora. Leniwy pr�d oraz szybkie przykrycie dna przez kolejne warstwy 

osadów przyczyni�y si� do zachowania szkieletu w doskona�ym stanie. 

Brakuje jedynie miednicy, cz��ci ko�ci ko�czyn i pleców. 

Ods�oni�ty szkielet to skamienia�e zw�oki, prawdopodobnie dziewczynki. 

Zmar�a ona nie pó�niej ni� w trzecim roku �ycia. Analiza 

zachowanych ko�ci ko�czyn potwierdzi�a dotychczasow� teori�, 

mówi�c� o wyprostowanej postawie australopiteków oraz ich chodzie 

dwuno�nym. Wyj�tkowo d�ugie ko�ci ko�czyn górnych oraz zakrzywione 

palce �wiadcz� jednak o tym, �e australopiteki zachowa�y zdolno�� 

do sprawnego poruszania si� po ga��ziach drzew. 

Dotychczas najs�ynniejszym okazem australopiteka afarskiego by�y 

szcz�tki „Lucy”. Odnaleziono je w roku 1974 w rejonie Hadaru, kilkana�cie 

kilometrów na pó�noc od Dikika. „Lucy” by�a do tej pory uwa�ana 

za najbardziej kompletne znalezisko kostne z gatunku australopiteka 

afarskiego. 

�� 

Dziesi�tego pa�dziernika „Dziennik” poda� informacj� na temat 

bada�, jakie przeprowadzili naukowcy z Instituto del Frio w Madrycie. 

Odkryli oni, �e zbo�owe p�atki mog� kry� w sobie o wiele mniej warto�ci 

od�ywczych, ni� s�dzimy. Mo�na je rozpozna� na pierwszy rzut oka, 

bo s� z regu�y wi�ksze i bardziej z�ociste od tych zdrowych. Wynika to 

przede wszystkim z temperatury, w jakiej si� je wypieka – podkre�laj� 

naukowcy. Jak si� okaza�o, te naj�adniejsze, a wi�c wypieczone w 

wy�szych temperaturach zawiera�y najwi�cej furozyny, która utrudnia 

przyswajanie bia�ek. Jednak i takie p�atki mo�na nieco wzbogaci�. 

Wystarczy posypa� je szczypt� cynamonu. Wprawdzie nie wzbogacimy 

w ten sposób naszego posi�ku w wi�ksz� ilo�� bia�ka, ale b�dzie w nim 

wi�cej cennych przeciwutleniaczy. 

�� 

Równie� dziesi�tego pa�dziernika „Rzeczpospolita” poda�a informacj� 

na temat szczepionki przeciwko alergiom. Ameryka�scy naukowcy 

sprawdzili dzia�anie szczepionki wyprodukowanej przez firm� Dynavax 

Technologies. Jak podaje „New England Journal of Medicine”, po sze�ciu 

dawkach pacjenci nie mieli objawów alergii przez dwa lata. Krótka 

immunoterapia pozwala zredukowa� objawy tej choroby na d�ugi czas i 

poprawi� jako�� ycia pacjentów. 

Przeczytane w prasie 

zibi 

Z Oficyny Wydawniczej PW 

In�ynieria ruchu lotniczego 

jest pierwsz� na rynku polskim 

i jedn� z niewielu na �wiecie 

kompleksowych publikacji 

o praktycznych problemach 

ruchu lotniczego. 

W ksi��ce omówiono problemy 

planowania lotów, planowania 

cyklu eksploatacyjnego �rodków 

powietrznych, problem dyspozycyjno�ci 

portu lotniczego 

i jego przepustowo�ci dla statków 

powietrznych i pasa�erów. 

Oddzielnie omówiono metody 

wyznaczania pojemno�ci sektora 

kontroli ruchu lotniczego i sterowania 

lotami nietrasowymi. 

W monografii wykorzystano 

wyniki wieloletnich prac badawczych 

autora. Przedstawiono autorskie 

rozwini�cie metody planowania 

lotów w wersji mo�liwej 

do praktycznego zastosowania. 

Zaprezentowano te� model i algorytm 

post�powania uwzgl�dniaj�cy 

ograniczenie dost�pno- 

�ci portów lotniczych i przestrzeni 

powietrznej. Zamieszczona 

w pracy autorska metoda wyznaczania 

rzeczywistej pojem- 

Sztuczne sieci neuronowe 

zdoby�y sobie szerokie uznanie 

w �wiecie nauki poprzez swoj� 

zdolno�� atwego zaadoptowania 

do rozwi�zywania ró�norodnych 

problemów obliczeniowych 

w nauce i technice. Maj� 

w�a�ciwo�ci po��dane w wielu 

zastosowaniach praktycznych: 

stanowi� uniwersalny uk�ad 

aproksymacyjny odwzorowuj�cy 

wielowymiarowe zbiory danych, 

maj� zdolno�� uczenia si� 

i adaptacji do zmieniaj�cych si� 

no�ci sektorów kontroli jest z powodzeniem 

stosowana w praktyce 

kontroli ruchu lotniczego. 

Monografia jest przeznaczona 

g�ównie dla specjalistów ruchu 

lotniczego i eksploatacji portów 

lotniczych w zakresie poruszanych 

zagadnie�. Praca mo�e 

by� pomocna dla doktorantów 

i studentów starszych lat studiów 

o profilu ruch lotniczy. 

Marek Malarski, In�ynieria ruchu 

lotniczego 

warunków �rodowiskowych, 

zdolno�� generalizacji nabytej 

wiedzy, stanowi�c pod tym 

wzgl�dem szczytowe osi�gni�cie 

sztucznej inteligencji. Podstawow� 

baz� dzia�ania sieci s� 

algorytmy ucz�ce pozwalaj�ce 

na optymalny dobór parametrów 

i struktury sieci dopasowuj�cych 

si� do problemu podlegaj�cemu 

rozwi�zaniu. 

W podr�czniku przedstawiono 

podstawowe rodzaje sieci neuronowych 

do przetwarzania informacji. 

Omówiono algorytmy 

uczenia oraz odtwarzania takich 

sieci neuronowych, jak: perceptron 

wielowarstwowy, sie� kaskadowej 

korelacji, sie� radialna, 

sieci rekurencyjne, sie� Koherenna, 

sieci typu SVM i inne. 

W pracy zamieszczono wyniki 

symulacji komputerowych ró�nych 

rodzajów sieci w zastosowaniach 

do przetwarzania 

informacji. 

Stanis�aw Osowski, Sieci neuronowe 

do przetwarzania informacji, 

Wyd. 2 popr. i uzup. 

29

64 tajemnicze pola 

Zasad, jakie obowi¹zuj¹ w szachach, mo¿na nauczyæ siê 

bardzo szybko. Wystarczy poznaæ, jak poruszaj¹ siê figury 

oraz piony i mo¿na próbowaæ swoich si³. ¯eby jednak 

zostaæ arcymistrzem, trzeba wielu lat treningów. 

Legenda 

Przed wieloma wiekami 

zg�osi� si� do hinduskiego maharad�y 

m�drzec z pomys�em 

nowej gry. Przyniós� szachownic�, 

figury, piony i pokaza� 

regu�y. W�adcy gra przypad�a 

do gustu. Wkrótce te� na jego 

dworze, a nieco pó�niej w�ród 

prostego ludu, szachy pozyska�y 

wielu wielbicieli. 

Nale�a�o jednak wynalazc� 

nagrodzi�. Maharad�a „w hojno�ci 

�askawy” rzek�, aby m�drzec 

sam wyrazi� �yczenie, 

co pragnie otrzyma�: z�oto, 

brylanty czy te� inne warto- 

�ciowe przedmioty. �yczenie 

m�drca by�o jednak skromne, 

zdaniem maharad�y – zbyt 

skromne. Otó� poprosi� on, 

aby da� mu tyle ziaren pszenicy, 

ile wyniknie z ich przemno�enia 

licz�c wedle regu�y: 

na pierwsze pole szachownicy 

jedno ziarenko, na drugie 

dwa, na trzecie – cztery, na 

czwarte – osiem i tak dalej, a� 

do sze��dziesi�tego czwartego 

pola. 

Rych�o okaza�o si� jednak, 

�e nie�atwo b�dzie zaspokoi� 

�yczenie m�drca. Przyszli do 

w�adcy rachmistrze i rzekli: 

„Panie, je�li obsiejesz ca�� kul� 

ziemsk� tylko pszenic�, je- 

�li osuszysz dna oceanów i 

te� zasadzisz tam pszenic�, 

wówczas b�dziemy mogli wyp�aci� 

��dan� nagrod�”. 

Jak bowiem policzyli, ilo�� 

pszenicy wynios�aby 18 446 

744 073 709 551 615 ziaren 

(osiemna�cie kwadrylionów, 

446 trylionów, 744 bilionów, 

73 miliardy, 709 milionów, 551 

tysi�cy 615). Je�li przyjmiemy, 

�e na 1 cm sze�cienny 

wchodzi 20 ziaren, wyniesie 

to: 922 337 203 689 metrów 

sze�ciennych. Równa si� to 

mniej wi�cej o�miokrotnym 

plonom zbo�a na ca�ej ziemi. 

W ten sposób m�drzec chcia� 

pokaza� wyj�tkowy tok rozumowania 

cz�owieka bieg�ego 

w sztuce szachowej. 

Fakty 

Jaka jest jednak prawda o 

pocz�tkach szachów, nazy- 

wanych gr� królów? Za ich 

kolebk� uwa�a si� Indie. Szachy 

nosi�y tam nazw� „czaturang”, 

co oznacza cztery rodzaje 

wojsk: piechot�, konnic�, 

wojowników na s�oniach 

oraz korzystaj�cych z zaprz�gów. 

Wed�ug angielskiego 

orientalisty i historyka Harolda 

Muray’a, autora ksi��ki 

„Historia szachów”, pierwsze 

wzmianki o tej grze pochodz� 

z ko�ca VI wieku naszej ery. 

�ród�ami informacji na ten temat 

s� g�ównie utwory literackie 

oraz wykopaliska. Te 

ostatnie jednak�e w roku 

1952 podwa�y�y teori� Murray’a. 

Wtedy to w�a�nie doko- 

nano sensacyjnego odkrycia. 

W starorzymskim grobie króla 

Venafra odkryto figury na 

pierwszy rzut oka podobne do 

figur szachowych. Grobowiec 

ten budowano w I lub II stuleciu 

naszej ery. Oznacza to, �e 

albo istnia�a wcze�niej gra 

podobna do szachów, albo 

maj� one starszy rodowód, 

ni� wcze�niej s�dzono. Pozosta�my 

jednak w Indiach, 

sk�d pochodzi pierwszy znany 

dzisiaj anonimowy utwór z 

ko�ca VI wieku, w którym 

wspomniano o szachach. Z 

subkontynentu szachy pow�drowa�y 

wraz z kupcami do 

Persji. St�d te� pochodzi 

pierwszy poemat opisuj�cy 

dok�adnie teori� tej gry, który 

podaje tak�e szczegó�y, sk�d 

i kiedy sprowadzono t� gr�. 

Nast�pnie w „posiadanie szachownicy” 

weszli Arabowie, 

którzy podbili Persj�. Gra 

szybko znalaz�a uznanie i zosta�a 

urozmaicona oraz 

wzbogacona przez arabskich 

entuzjastów szachów. Do Europy 

szachy dotar�y w wieku 

VIII-IX, najpierw do Hiszpanii, 

W�och i Francji, potem do 

Niemiec, Anglii i Skandynawii. 

Do Rosji szachy trafi�y w 

IX wieku, dok�d – jak twier- 

Zabawê z szachami mo¿na zacz¹æ ju¿ w wieku kilku lat. Potem z 

dnia na dzieñ odkrywa siê tajniki szeœædziesiêciu czterech pól. Im 

wiêcej siê o niech wie, tym wiêcej chce siê poznaæ. Takie s¹ w³aœnie 

szachy: wci¹gaj¹ i uzale¿niaj¹. Pozytywnie. 

dz� uczeni – przyw�drowa�y 

bezpo�rednio ze Wschodu. 

Na podstawie wzmianek w literaturze 

przypuszcza si�, �e 

Polska zaznajomi�a si� z 

królewsk� gr� w XII wieku, za 

panowania Boles�awa Krzywoustego. 

�� 

W szachach naprzeciw siebie 

zasiada dwóch przeciwników. 

Ka�dy z nich ma do dyspozycji 

osiem figur (dwie wie- 

�e, dwóch go�ców, dwa konie 

(skoczki, króla i królow�) oraz 

tyle� samo pionów. Pojedynek 

odbywa si� na szachownicy 

z�o�onej z sze��dziesi�ciu 

czterech pól. Celem ka�dego 

z graczy jest wykluczenia z 

gry króla przeciwnika poprzez 

zablokowanie mu mo�liwo�ci 

wykonania ruchu. Jest to tzw. 

mat, ko�cz�cy w zwyci�ski 

sposób gr�. Ka�da z figur i 

pionów podlega �ci�le okre- 

�lonym zasadom, w jaki sposób 

mo�e si� porusza�. Jedynie 

królowa otrzyma�a w tej 

grze przywilej przemieszczania 

si� w dowolnym kierunku i 

o dowoln� liczb� pól. Szachy, 

ze wzgl�du na skomplikowane 

„�amanie g�owy”, podobnie 

jak bryd� zosta�y zaliczone do

dyscyplin sportowych. Rozgrywane 

s� mistrzostwa �wiata, 

Europy i Polski. 

Niespodziewany sukces 

W Polsce graj� w nie zarówno 

starzy, jak i m�odzi. 

Tak�e studenci. W lutym na 

Wydziale Elektroniki i Technik 

Informacyjnych odby�o 

si� spotkanie podsumowuj�ce 

sezon 2005/2006 Ligi Mazowieckiej 

w Szachach. Po 

�wietnej ko�cówce awans do 

II ligi zdoby�a dru�yna Klubu 

Studenckiego „Entropia” z 

Politechniki Warszawskiej. 

Jest to powrót do chlubnych 

tradycji klubu, który od roku 

1992 istnieje w murach 

uczelni przy Niezale�nym 

Zrzeszeniu Studentów. W 

przesz�o�ci w klubie grali 

utytu�owani zawodnicy, a 

„Entropia” toczy�a boje w I lidze. 

Klubowi szachi�ci nie 

tylko startowali w zawodach, 

ale popularyzowali tak�e zasady 

królewskiej gry oraz 

organizowali Otwarte Akademickie 

Mistrzostwa Polski, 

Akademickie Mistrzostwa 

Warszawy oraz turniej z okazji 

�wi�ta 3 Maja. Klub powoli 

si� odradza – liczy niemal 

sto osób. Jego cz�onkowie 

dali o sobie zna� tak�e podczas 

Juwenaliów. Razem z 

sekcj� szachow� Akademickiego 

Zwi�zku Sportowego 

Politechniki Warszawskiej 

zorganizowali turniej w Ma�ej 

Auli. Zwyci��y� Micha� Wengierow 

z Wydzia�u Mechatroniki 

przed Marcinem Jakubowskim 

z Wydzia�u 

Elektroniki i Technik Informacyjnych 

oraz – ex aequo – 

Eliz� Truszkiewicz z Wydzia�u 

In�ynierii Produkcji. 

Po zako�czonym turnieju rozegrana 

zosta�a symultana z 

arcymistrzyni� Joann� Dworakowsk�, 

wielokrotn� mistrzyni� 

Polski, dru�ynow� 

mistrzyni� Europy z roku 

2005 oraz aktualna br�zow� 

medalistk� MP. Wzi��o w niej 

udzia� 12 osób. Wszystkie 

partie wygra�a mistrzyni. 

Awans „Entropii” ucieszy�, 

ale tak�e zaskoczy� w�adze 

Sukcesem zakoñczy³ siê dla 

„Entropii”, klubu szachowego 

Politechniki Warszawskiej, 

ostatni sezon Ligi Mazowieckiej. 

Dziêki wspania- 

³ej koñcówce dru¿yna awansowa³a 

do drugiej ligi. 

uczelni. Na gr� w drugiej lidze 

potrzebne s� pieni�dze, 

przede wszystkim na wyjazdy. 

Prorektor PW ds. studenckich, 

prof. Andrzej Jakubiak, za- 

SPORTOWCY POLITECHNIKI 

pewni� jednak, �e w�adze 

uczelni wespr� dru�yn� finansowo. 

Do sukcesu PW najbardziej 

przyczynili si�: Adam 

Skwarnicki, Aleksander 

Zbrzezny, Leszek Dudzikowski, 

El�bieta Grabowska, 

Marcin Pieczonka. Jest szansa, 

�e zawodnicy ci za rok, po 

kolejnych sukcesach, pozwol� 

nam �wi�towa� awans do I ligi. 

Na Politechnice Warszawskiej 

mo�na zetkn�� si� z 

szachami tak�e w Akademickim 

Zwi�zku Sportowym. 

Po latach nieobecno�ci 

w�ród sekcji sportowych 

AZS, sekcja szachowa PW 

wznowi�a dzia�alno��. Studenci 

na treningach analizuj� 

partie rozgrywane z okazji 

m.in. Mistrzostwa Warszawy 

i Województwa Mazowieckiego 

oraz doskonal� poszczególne 

elementy królewskiej 

gry: debiuty, ko�cówki partii, 

akcje za pomoc� poszczególnych 

figur. Zawodnicy 

AZS tworz� równie� reprezentacj� 

uczelni, która co 

dwa lata walczy w Mistrzostwach 

Polski Szkó� Wy- 

�szych. 

Tekst i zdj�cia: 


Druga strona 

medalu 

Po dramatycznej przegranej z Finlandi� 

(2.09.2006) w eliminacjach Mistrzostw Europy 

obawia�em si�, �e po trzech dniach 

po pora�ce nasza dru�yna si� nie podniesie. 

Tym bardziej �e pi�karze przyzwyczaili 

nas do miernej gry. Przeciwnikiem bia�oczerwonych 

mieli by� Serbowie, którzy w 

pierwszym spotkaniu eliminacyjnym pokonali 

jeden do zera dru�yn� Azerbejd�anu. 

Przed telewizorami zasiad�a ta cz�� kibiców, 

która ci�gle mia�a nadziej�, �e nasi 

jednak potrafi� gra�, a trener Leo Beenhakker 

sprawi cud. I oto jeszcze przed 

pierwszym gwizdkiem – niespodzianka. 

Zmiany w obronie, pomocy i ataku. Mimo 

zaciekawienia zastanawiam si�, czy nie 

wy��czy� TV, �eby si� nie denerwowa�. 

Wygrywa mi�o�� do sportu i futbolu... 

Pierwszy gwizdek i... cud. Gramy szybko, 

z pierwszej pi�ki, twardo. Tak jak zawsze 

chcieli�my – trenerzy, pi�karze, dziennikarze 

i przede wszystkim kibice. Jak to si� 

sta�o – zastanawiam si�. Mo�e nie nale�y 

jeszcze spisywa� na straty naszej dru�yny. 

„Jest” – krzycz� g�o�no, gdy pada 

bramka, strzelona przez debiutanta Rados�awa 

Matusiaka z GKS Be�chatów. Chyba 

nie tylko ja nie wierz� w�asnym oczom 

i nie wiem, co si� dzieje. Serbowie chyba 

te�. Nie tak wyobra�ali sobie mecz z Polakami. 

Jacek Krzynówek na pe�nej szybko- 

�ci wbiega w pole karne i strzela. Bramki 

nie ma, ale jest co ogl�da�. 

W drugiej po�owie tracimy gola. Remis. 

Mimo to nadal widowisko jest niez�e. 

Przecieram oczy ze zdumienia. To gra nie 

Anglia, Francja, Holandia, tylko nasi. Niestety, 

ko�cówka spotkania nie zachwyca. 

Serbowie graj� na czas, Polacy, mimo 

zm�czenia, próbuj� stworzy� jeszcze jedn� 

rozstrzygaj�c� akcj�. Gwizdek i koniec 

meczu. Nie �a�uj�, �e go obejrza�em. Kto� 

móg�by powiedzie�, �e tylko remis – ale w 

jakim stylu! Nie zawsze w sporcie trzeba 

zwyci��y�, �eby zdoby� uznanie kibiców. 

O wiele bardziej wol� ogl�da� takie remisy. 

One daj� nadziej�, �e niebawem obejrzymy 

zwyci�stwa. 

A tak na marginesie – dziwi mnie, gdy 

jako „ekspertów” telewizja zaprasza by- 

�ych selekcjonerów, którzy obrzucaj� b�otem 

Leo Beenhakkera, w�a�ciwie tylko dlatego, 

�e jest obcokrajowcem i �e podobno 

nie zna naszych pi�karzy. Mecz z Serbami 

pokaza�, �e nie maj� racji. Mo�e czas 

przesta� wym�drza� si� zza szklanego 

ekranu, tylko zacz�� si� uczy�... 

zibi

Prasa akademicka pisze... 

„Alma Mater”, miesi�cznik Uniwersytetu Jagiello�skiego, 

numerowany: lato 2006, zamie- 

�ci� dwie publikacje o krakowskich zegarach 

s�onecznych. Jedna ma charakter historyczny, 

a druga jest po�wi�cona najnowszemu zegarowi 

s�onecznemu, który od czerwca br. odmierza 

czas na kampusie 600-lecia Odnowienia Akademii 

Krakowskiej przed Kompleksem Nauk 

Biologicznych. Zegar powsta� z inicjatywy prof. 

Aleksandra Koja, b. rektora Uniwersytetu Jagiello�skiego 

i dzi�ki hojno�ci rodziny Sulimirskich, 

pragn�cej w ten sposób uczci� zmar�ego 

w roku 1983 Tadeusza Sulimirskiego, profesora 

archeologii UJ i wieloletniego rektora Polskiego 

Uniwersytetu w Londynie. 

Zaprojektowa� go Stanis�aw De�ka, a wylicze� 

dokona� prof. January Weiner, autor publikacji. 

Zegar o poziomej tarczy, z gnomonem 

(„wskazówk�) ustawionym równolegle 

do osi obrotu kuli ziemskiej wskazuje prawdziwy 

miejscowy czas s�oneczny. 

– To znaczy, �e cie� rzucany przez gnomon 

wskazuje godzin� 12 (po�udnie) dok�adnie 

wtedy, gdy s�o�ce stoi najwy�ej nad 

kampusem Uniwersytetu Jagiello�skiego – 

obja�nia prof. January Weiner. 

Nasze zegarki wskazuj� czas umowny, 

�redni. Ró�nica wynika st�d, �e czas lokalny 

zale�y od d�ugo�ci geograficznej, wi�c ka�de 

przesuni�cie o 15 stopni d�ugo�ci geograficznej 

oznacza zmian� czasu lokalnego o 1 godzin�. 

Dlatego kiedy w Krakowie jest dok�adnie 

godzina 12, to w Tarnowie jest 4 minuty 

po dwunastej, a w Katowicach – za 4 dwunasta. 

Czasem strefowym pos�ugujemy si� dla 

wygody. W ca�ej Europie – od Lizbony po nasz� 

wschodni� granic� – obowi�zuje czas 

�rodkowoeuropejski, który odpowiada astronomicznemu 

czasowi lokalnemu na d�ugo�ci 

geograficznej 15° E – u nas ten po�udnik 

przechodzi m.in. przez Zgorzelec. 

– Kraków le�y na po�udniku 20° E, wi�c 

prawdziwe po�udnie przypada w nim 20 minut 

wcze�niej ni� w Zgorzelcu, o tyle w�a�nie 

prawdziwy czas wskazywany przez zegar s�oneczny 

„spieszy” w stosunku do umownego – 

pisze autor. 

Lokalny czas prawdziwy ró�ni si� od „zegarkowego” 

tak�e zale�nie od pory roku, bo 

czas trwania doby s�onecznej jest raz nieco 

krótszy, a raz d�u�szy ni� �rednia doba roczna. 

Czas u�redniony od stycznia do marca i 

od czerwca do lipca wyprzedza czas s�oneczny 

o 0–15 minut, a w kwietniu i maju oraz od 

wrze�nia do grudnia pozostaje za nim w tyle 

o 0–17 minut. Dodatkowo czas „zegarkowy” 

przestawiamy na czas letni. Jest wi�c wiele 

powodów, dla których prawdziwy czas pokazywany 

przez zegar s�oneczny ma dla nas zaledwie 

przybli�on� dok�adno��. Ale dawnym 

zegarom s�onecznym – cho� bardzo rozpowszechnionym 

(w VII wieku papie� Sabinianus 

nakaza� umieszcza� je na ka�dym ko- 

�ciele) – by�o du�o dalej do doskona�o�ci, bo 

do ich poprawnej konstrukcji potrzebna by�a 

wiedza o pozornym ruchu S�o�ca po niebie, 

któr� przynios�a dopiero rewolucja kopernika�ska. 

32 

Najstarsze zegary s�oneczne zachowane w 

Polsce znajduj� si� w Krakowie i s� zwi�zane 

z Uniwersytetem Jagiello�skim. 

– Dwa z nich, pochodz�ce z ostatnich lat 

XV wieku, stanowi� elementy instrumentów 

astronomicznych zapisanych Uniwersytetowi 

przez Marcina Bylic� z Olkusza w roku 1494 i 

mo�na je podziwia� w Collegium Maius. Z instrumentów 

tych korzysta� zapewne równie� 

Kopernik, kiedy tutaj studiowa� w latach 

1491–1495 – pisze autor i dalej wymienia ju� 

pó�niejsze zachowane w mie�cie zegary. 

Z lat 80. XVIII wieku pochodzi zegar Jana 

�niadeckiego, skonstruowany podczas urz�dzania 

obserwatorium astronomicznego Uniwersytetu 

Jagiello�skiego. Zachowa�y si� te� 

dwa autentyczne zegary wertykalne na po�udniowej 

�cianie ko�cio�a w klasztorze Kamedu�ów 

oraz na �cianie klasztoru Wizytek. 

Jednym z naj�adniejszych jest zegar wie�cz�cy 

szczyt Domu pod Paj�kiem przy ul. 

Karmelickiej 35, zbudowanego w roku 1884, 

a najokazalszym – zegar s�oneczny na po�udniowej 

�cianie prezbiterium ko�cio�a Mariackiego. 

W tym miejscu zegar s�oneczny by� „od 

zawsze”, ale jego obecn� posta� zaprojektowa� 

w roku 1954 Tadeusz Przypkowski – w 

ocenie autora publikacji najs�awniejszy polski 

gnomonik. 

– W obecnej postaci zegar na ko�ciele Mariackim 

jest najbardziej skomplikowanym zegarem 

s�onecznym w Krakowie. Mo�na na 

nim dok�adnie odczyta� nie tylko czas lokalny 

prawdziwy, ale tak�e por� roku. Oprócz linii 

godzinowych zegar zawiera linie deklinacyjne 

dat: równonocy, przesile� i znaki Zodiaku – 

pisze prof. Weiner. 

Wyryta na nim �aci�ska sentencja Dies nostri 

quasi umbra super terram et nulla est mora 

jest cytatem z Wulgaty, czyli Biblii we wczesno�redniowiecznym 

�aci�skim przek�adzie 

�w. Hieronima i znaczy: Dni nasze jako cie� 

na ziemi mijaj� bez �adnej zw�oki. Sentencja 

�aci�ska zdobi te� wspó�czesn� rekonstrukcj� 

zegara na ko�ciele �w. Wac�awa w opactwie 

cystersów – Adducam te tempus (Sprowadz� 

na ciebie czas). 

�� 

Czasem i znakami Zodiaku zajmuje si� te� 

„G�os Uczelni” – pismo Uniwersytetu Miko�aja 

Kopernika z czerwca br. Jest tam zamieszczony 

interesuj�cy wywiad Kingi Nemere- 

Czachowskiej z dr. Piotrem W��em z Centrum 

Astronomii UMK na temat przesuni�� znaków 

zodiaku i gwiazdozbiorów, niewyobra�alno�ci 

ogromu czasu i innych pasjonuj�cych spraw. 

Tytu� „Z Byka w Barana” �wiadczy o wielko�ci 

przesuni�� znaków zodiaku w stosunku do 

po�o�enia gwiazdozbiorów – s� one obecnie 

przesuni�te w czasie mniej wi�cej miesi�c „do 

ty�u”. I tak na przyk�ad urodzeni 3 wrze�nia, 

my�l�, �e s� spod znaku Panny, a tak naprawd� 

S�o�ce by�o wtedy na tle gwiazdozbioru 

Lwa; podobnie ci spod znaku Byka, s� w�a�ciwie 

Baranami itd. Jak to mo�liwe? 

– Na niebie jest 88 gwiazdozbiorów, a w 

swoim pozornym ruchu po niebie S�o�ce 

przechodzi przez 12 z nich. W staro�ytno�ci 

podzielono ekliptyk�, czyli p�aszczyzn�, jak� 

tworzy orbita Ziemi kr��cej wokó� S�o�ca na 

12 cz��ci po 30 stopni ka�da i nazwano je odpowiednio 

do widocznych w tych miejscach 

gwiazdozbiorów. Za pierwszy znak uznano 

Barana. Gdy S�o�ce wchodzi w tzw. punkt Barana 

(zwykle 21 marca), znajduje si� w punkcie 

równonocy wiosennej. W staro�ytno�ci, 

gdy podzielono ekliptyk� na znaki Zodiaku, 

punkt Barana znajdowa� si� w gwiazdozbiorze 

Barana. Ale punkt ten przesuwa si� ci�gle 

„do ty�u” i ju� dawno w tym gwiazdozbiorze 

nie jest – wyja�nia dr Piotr W��. 

Ten punkt przesuwa si� ze wzgl�du na tak 

zwan� precesj� osi ziemskiej – 50 sekund �uku 

na rok, co oznacza, �e ca�y znak zodiaku 

po mniej wi�cej 2000 lat przesuwa si� o 30 

stopni, a wi�c dni przyporz�dkowane konkretnemu 

znakowi zodiaku znajduj� si� we wcze- 

�niejszym gwiazdozbiorze. Dlatego obecnie 

w horoskopach znaki zodiaku nie pokrywaj� 

si� z gwiazdozbiorami. Ale – tak czy inaczej – 

dr Piotr W�� nie s�dzi, aby po�o�enie gwiazd 

i S�o�ca w dniu narodzin mia�o wp�yw na ka�dego 

z nas. 

– Fizyka jest nauk� dosy� star�. Fizycy odkryli 

grawitacj�, elektromagnetyzm oraz wiele 

innych zjawisk i praw przyrody. Trudno sobie 

wyobrazi�, �eby pomin�li jakie� inne pot��ne 

si�y, które z tak du�ej odleg�o�ci mog� oddzia- 

�ywa� na cz�owieka – mówi. 

Ciekawe s� jego rozwa�ania na temat ogromu 

kosmosu i trudno�ci u�wiadomienia sobie 

tego ogromu przez cz�owieka. Cz�owiek nie jest 

w stanie u�wiadomi� sobie ogromu kosmosu, 

tak�e dlatego, �e nie rozumie liczb. Nasz 

wszech�wiat ma 16 mld lat �wietlnych, ale co to 

znaczy? Za�ó�my, �e cz�owiek �yje 100 lat, tzn. 

36 500 dni, czyli ponad 3 mld sekund. 

– Otó� nikt na Ziemi nie jest w stanie wymieni� 

liczb po kolei od 1 do miliarda, bo nie 

starczy mu �ycia – wypowiedzenie ich trwa 

d�u�ej – wyja�nia dr W��. Podaje te� inny 

przyk�ad: 

– �ami�c prawa fizyki, przyjmijmy, �e do 

najbli�szej gwiazdy �wiat�o leci nie 4 lata, lecz 

tylko 4 sekundy. Nawet wtedy, �eby dolecie� 

na kraniec Wszech�wiata, potrzebowaliby- 

�my kilku pokole�. To jest odleg�o�� niewyobra�alna, 

a i tak skrócili�my 4 lata do 4 sekund. 

Dlatego trudno mi sobie wyobrazi�, �e 

jest jaka� si�a, która przebywa te tryliony kilometrów, 

wp�ywa na nasz� psychik�, a fizycy 

jej nie widz� – mówi dr W�� i dodaje, �e wierzymy 

w horoskopy, bo natura cz�owieka d��y 

do uporz�dkowania otaczaj�cego go �wiata, 

tak�e przysz�o�ci. I na tym bazuje astrologia, 

która daje nam poczucie pewno�ci. 

– Gdy cz�owiek znajdzie z�otówk� na ulicy, 

to wrzuci j� do skarbonki i o niej zapomni. Ale 

gdy w horoskopie przeczyta, �e spadnie mu z 

nieba gotówka, to ta z�otówka nagle staje si� 

dla niego niezwykle warto�ciowa – wyja�nia 

dr Piotr W��, na czym – wed�ug niego – polega 

nasza wiara w horoskopy. 

Wracaj�c do stwierdzonej naukowo – w 

odró�nieniu od horoskopów – precesji: wp�ywa 

ona równie� na inne zjawiska. To z jej powodu 

na przyk�ad za ok. 12 tys. lat Gwiazda 

Polarna przestanie wskazywa� pó�noc, b�dzie 

j� wskazywa� gwiazda Wega. 

Oprac. Ech

W NUMERZE - Miesięcznik Politechniki Warszawskiej - Politechnika ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?