Pedagogblaðið nr4-2005.pdf - Føroya Pedagogfelag

síni tíð, og sínum minnum. Og hugtøkini
ungdómur og framtíð eru serliga trupul at
avmarka og allýsa í okkara seinmodernaðu
epoku, har flestøll sosial og mentanarlig mørk
verða flótandi, og komandi tíðirnar kunnu
ganga í allar ættir. Framtíðin er í dag líka
óútroknilig hjá ungdóminum sum hjá øðrum
samfelagsbólkum, hóast tey ungu eyðsæð
sum vaksin fara at fáa ein týðandi leiklut í
framtíðarsamfelagnum. Tey ungu skulu ferðast
inn í framtíðina uttan nakra greiða ferðaætlan.
Tey ferðast einsamøll ella í smáum bólkum,
og vaksin fólk fylgja teimum sjáldan. Tey skulu
sjálvi finna vegin inn í vaksnamannaheimin.
Tú Føroya piltur, tú Føroya moy,
tit gloymið ikki tað
at elska tykkara fosturoy
og varðveita tykkara føðistað
(Finnur hin lítli, í „Ungu Føroyar” nr. 2 1909)
Tey ungu stremba eftir
høgum málum
Í áttati- og byrjanini av nítiárunum í farnu
øld varð ofta borið fram, at ungdómurin
var líkasælur og sjálvsøkin, sjálvsoyðandi
og hedonistiskur, og at hann sostatt ikki
tók sína egnu framtíð í álvara. Hann átti
onga framtíð – og ynskti sær onga framtíð.
Sonevnda generatión X brendi sínar brýr og
royndi, sum sagt verður, at „liva í løtuni”.
Ungdómurin segðist vera narcissistiskur og,
sigur Thomsen (1998), „hann fekk orð fyri
at vera egoistiskur, individualistiskur, ólátin
og sjálvráðandi”. Hesi viðurskifti endurspegla
eyðsæð eina tíð, har ið heimurin tyktist drukna
í kreppum og stríði, harðskapi og sosialari
ójavnvág. Og hóast tíðirnar eru broyttar nógv,
nýtt ungdómsættarlið er komið fram, so eru
atfinnandi myturnar um ungdómin ofta tær
somu anno 2005. Ungdómurin skal bera allar
syndir veraldarinnar á sínum herðum. Hann
tekur ikki framtíðina í álvara. Hann oyðslar tíð
og orku uppá undirhald og frítíðarlív. Og hava
vit „púrasta mist álitið á skilið – rationalitetin
– so hava vit eisini mist álitið á okkum sjálvi,
álitið á, at framburður og undirvísing ber til”
(Thomsen 1998: 407). Nýggjar kanningar hava
tó staðfest, at ungdómurin í dag als ikki er
líkasælur viðvíkjandi framtíð síni: útbúgving,
yrkisleið, familjulívi, bústaði og so framvegis.
Tvørturímóti verður sligið fast, at tað nýggja
umgdómsættarliðið als ikki ynskir at ganga í
fótasporunum hjá generatión X; tey ungu eru
sera tilvitað um sínar møgulleikar, um síni ynski,
um mentanarligan samleika og virðir, og tey
arbeiða hart fyri at røkka sínum málum. Tey
eru strembarar, ið seta sær høg mál. Tey vilja
realisera sínar dreymar, finna „tað góða lívið” og
annars fáa fjøltáttaðar lívsroyndir og ein breiðan
sjónarring. Framtíðin liggur fremst í teirra huga.
Tey hava eina sterka trúgv uppá hana – og skilja
ikki nihilismuna hjá generatión X.
Flestu ynskja sær eitt vanligt familjulív
Seinmodernaðu tíðirnar innibera eina æviga
óvissu um alt, ið er á veg. Broytingar avloysa
broytingar, nýggj rák gomul, og vitanin verður
avoldað, áðrenn hon yvirhøvur er vunnin.
Læring er – bókstaviliga – lívlong verkætlan
og ótryggleiki partur av einhvørjum lívsskeiði.
Tó eru tey ungu ikki, sum annars ofta hildið,
ørkymlað og ráðaleys, ei heldur rótleys, tí tey
eru vaksin upp við seinmodernitetinum og
duga at takla avbjóðingarnar, ið tey renna seg
í. Um framtíðina og vaksnamannalívið sigur 17
ára gamal drongur í Danmark millum annað:
„Jamen, det er at starte stille og roligt med
en lejlighed inde i byen, og så få en kæreste
og så bliver man gift og så...får man børn og
hus...og så have en god karriere ved jobbet”
(Kofod & Nielsen 2005: 55). Hann ynskir sær
eina vanliga trygga tilveru líkasum so nógv
onnur ung í Danmark og aðrastaðni. Í mínum
egna tilfari, innsavnað í Havn í 2003, síggi eg
líknandi tankar um framtíðina. Flestøll ynskja
sær eitt vanligt familjulív, ið minnir um lívið hjá
farnum ættarliðum. Í danskari kanning verður
sagt, at „familien dukker op som tema hos de
fleste unge, uanset både køn og alder. De er
tryghedssøgende og i en tid, hvor omfanget af
beslutninger – der skal træffes – øges, er der
behov for stabilitet” (Kofod & Nielsen 2005:
55). Tey ungu eru minni uppreistrarsinnað,
minni ónøgd, og meira pragmatisk enn
foreldraættarliðið var. Tey søkja loysnir uppá
trupulleikar, ofta við at hyggja aftur í tíð, og eru
sera fleksibul og praktisk hugsandi.
Stremban eftir próvtølum og úrslitum
Viðvíkjandi arbeiðslívi og førleikum stendur
hægri útbúgving høgt í raðfestingini hjá
ungdóminum í Føroyum, og tað verða alt
færri, ið ikki fara í læru ella fáa sær hægri
útbúgving (Gaini 2003). Og eisini í Føroyum
gerst tað nú meira krevjandi at ganga í skúla,
tí strangari reglar verða innførdir í øllum
skúlum fyri at fáa næmingarnar at møta betur
upp til tímarnar, til at sløkkja telefonina í
skúlatíðini, til at vera meira lýðin og friðarlig,
til ikki at fara út úr skúlastovuni í tímanum,
og so framvegis. Null-toleransu- sjónarmiðið
er, mugu vit sannkenna, eisini á veg inn í
okkara skúlaverk, og spurningurin er, hvussu
hetta ávirkar næmingarnar, samskiftið ímillum
lærara og næming, og trivnaðin í flokkinum
yvirhøvur. Nógv ung eru troytt av óskipaðari
og veikari stýring, sum gevur tvørum og
áhugaleysum næmingum fríar teymar at
kúga hini í flokkinum, og sum sostatt ávirkar
teirra stremban eftir próvtølum og úrslitum,
ið geva atgongd til dragandi lærustovnar og
útbúgvingar. Tey vilja hava skil og ordan í
skúlanum, men hvussu langt skal ein fara?
Strembarar, sum hugsa um sína yrkisleið,
skulu ikki hava seinasta orðið, ella hvussu?
Um samfelagið verður skipað eftir treytunum
og ynskjunum hjá teimum sterku og múgvandi,
sum hava ljósar framtíðarvánir, so kann gerast
tyngri og truplari hjá hinum at standa seg í
kappingini um tær góðu útbúgvingarnar og
tey góðu størvini. Heldur enn at venda aftur til
eina gamla skipan, ið var partur av farnari tíð,
so burdi ein funnið nýggjar loysnir, ið vaksa úr
seinmodernaða vitanarsamfelagnum, sum vit
liva í. Alt ber til, onki er avgjørt. Og hvør hevur
eydnuna við sær – ella evnini at fáa tað at bera
til – er tann stóri tvørligi spurningurin, sum
modernaða filosofiin leggur upp til.
Keldur:
Gaini, Firouz. 2003. Ártúsund og nýggj ættarlið.
Dimmalætting 20/9
Kofod, Anne & Jens Christian Nielsen. 2005.
Det normale ungdomsliv. Danmarks Pædagogiske
Universitet
Thomsen, Rógvi. 1998. Skúlin á veg inn í eitt
nýtt túsundár. Í Føroyski skúlin. Føroya Lærarafelag
Ungu Føroyar nr 2 1909
PEDAGOGBLAÐIÐ | 17